İktisat Tarihi I

11.10.2017

• 12. asrın ikinci yarısından itibaren Anadolu Selçuklu Devleti siyasi ve idari bakımdan pekişmişti.

• XII. yüzyıl sonlarından itibaren şehirlerin gelişmesi ile Selçuklu ekonomik hayatı, çok yönlü bir gelişme gösterdi.

• Büyük Selçuklu şehirlerinin hemen hemen hepsi kalın surlarla çevriliydi.

• Şehirlerde idareciler, askerler, din ve ilim adamlarından başka tüccar, esnaf ve zanaatkarlardan oluşan bir zümre yaşıyordu.

• Ahiler için ürettikleri malların kalitesi çok önemliydi.

• İğdişlik Anadolu’nun ihtiyaç duyduğu malları dışarıdan alma dönemi olarak adlandırılmaktaydı.

• Toprak Düzeni ve Zirai Yapı

• Selçuklularda bütün müesseseler devlet tarafından ya idare, ya müdahale veya himaye edilmiştir

• B. Selçuklu Devleti eski Türk askeri teşkilat ve gelenekleri üzerine kurulmuştu.

• Selçuklularda toprak ve halk sultanın malı kabul edilmiştir.

• Miri sistemin verdiği kolaylıklar Selçuklular Anadolu’yu iskan ederken kuvvetli aşiretleri de parçalamıştır.

• Selçuklular, çeşitli maksatlarla ve belirleyici olmayacak oranlarda özel mülkiyete izin vermişlerdir

• Selçuklularda mülkiyeti devlete ait miri toprakları 5 sınıfa ayırabiliriz.

• İkta sahipleri ihtiyarladıkları veya öldükleri zaman çocuklarına ancak vazifelerinde ilk kademeyi teşkil eden iktalar kalırdı.

• Günümüzde ikta ve feodalite kavramları arasında paralellik kurulmaktadır.

• İslam tarihinde görülen ikta uygulaması gerçek ve kullanım anlamında bir tezat teşkil eder.

• Zirai Yapı

• İlk haçlı seferleri döneminde Orta Anadolu’nun genel haraplığı içinde zirai faaliyetler de geridir.

• Kösedağ bozgunu ile Anadolu üzerindeki Moğol hakimiyeti Selçuklu tarımı için büyük bir darbe olmuştur.

• Selçuklu Türkiyesinde şehirlerde hammaddelerin işlendiği birçok imalathane bulunmaktadır.

• Dış Ticaret

• And’nun fethinden evvel bölge dünya ticaretinin içinde bulunduğu şartlardan dolayı uluslararası ticaretin dışında kalıyordu.

• Türkiye Selçuklu sultanları, ticaretin altyapısını da ihmal etmediler

• Ticari faaliyetler sadece şehirlerde toplanmıyordu.

• Türk ve müslümanlar dış ticarette de etkindiler.

• Ulaşımın güçlüğü daha çok kazanma arzusuna sahip tüccarı yıldırmıyordu ama güvenlik önde geliyordu.

• Antalya’nın ele geçirilmesi burada çıkarları olan güçleri Selçuklu Dev.’nin muhattabı haline getirdi.

• Selçuklu Türkiyesi’nin etrafında çeşitli ticaret merkezleri bulunmaktaydı.

Tebriz

Bağdat

Şam

Kıbrıs

İskenderiye

Kırım

Antalya

Alanya

İzmir

Foça

Ayasuluğ

İstanbul

Sinop

Samsun Trabzon

Konya

Ankara

Halep

Malatya

Sivas

Amasya Erzurum

Bayburt

Erzincan

Kayseri

Mardin

Eğirdir, Burdur, Denizli

Gürcistan

• PARA

• Tarihin çok eski çağlarından beri altın ve gümüş gibi değerli madenler, mübadele aracı olarak kullanılmıştır

• Anadolu altın gibi değerli madenlerden yoksundu.

• Türkmenler Anadolu’yu fethederken yerli para sistemine pek dokunmamışlardır.

• Bakırdan gümüşe ve altına doğru geçiş talebin genişlediğini gösterir.

• Türkmen beylikleri geliştikçe para basmışlar fakat bunu kendi adlarına yapacak güce sahip olmadıklarından Moğol sistemini izlemişlerdir.

• Sikkeler kesildikleri dönemle ilgili çok yönlü ipuçları vermektedir.

• Selçuklu siyasi birliğinin parçalanması ve dahili muharebeler para piyasasını da etkilemiştir.

• Madeni para sisteminde esas sorun paranın nakli meselesidir.

• Kamu Maliyesi

• Selçukluların iktisadi yükselişini ve gerileyişini gösteren en sağlam maddi delil devletin gelirleridir.

• Selçuklu ülkesinde, günümüzde “vergi” olarak alınan hususları üç türlü ifade edebiliriz.

• Selçuklu ülkesinde; bazı vergiler Şer’i=dinî kökenli, buna karşılık bazıları Türk örfünden gelmektedir.

• Şahne, Çift-i Avamil, Cizye, Divan-ı İstifa, Müstevfi