KULTURA SREDNJEG VIJEKA

X – XV

KULTURA

"POD KULTUROM PODRAZUMEVAMO SKUP SVIH ONIH PROCESA, PROMJENA I TVOREVINA KOJE SU NASTALE KAO POSLEDICA MATERIJALNE I DUHOVNE INTERVENCIJE LJUDSKOG DRUSTVA".

OBRAZOVANJE

Visoko plemstvo carevi i plemići - mali broj obrazovanihGrađani i seljaci - nepismeni

(interes plemstva držati stanovnštvo u mraku)

Crkvi potrbni pismeni svećenici(čitanje molitvi i propovjedi)

Kralj/car potrebni pismeni ljudi;

pisari povelja,kancelariski službenici i diplomate

RAZVOJEM FEUDALIZMA OTVARAJU SE ŠKOLE

Obrazovanje je u rukama sveštenikaPredavanja se izvode na latinskom jeziku

Batine su glavno sredstvo stimulansa učenja

izreka„živjeti pod šibom“ znači učiti školu

Sedam slobodnih vještina ;

Trivijum(gramatika,retorika i dijalektika)

Kvadrijum (muzika,arhimetika, geometrija i astronomija)

KNJIGE

Johan Gutenberg sredina XV stolj. u Maincu otvara štanpariju

U srednjem vijeku knjige su prepisivali monasi u

SKRIPTORIJIMA Crtano je prvo početno slovo – pisalo se na pergamenuKrajem XIV stoljeća pojavljuju se knjige na papiru

Knjige su potreba gradske buržoazije (kultura)

RITERSKA KULTURA

IX vijek - epska djela „Pjesma o Rolandu“ (sukob Franaka i Arapa)

Razvija se riterska lirika ( ljubav, priroda i rat)Tribaduri pjesnici u FrancuskojMinzengeri pjesnici u Njemačkoj

Početkom XII st. nastaju prvi riterski romani

„ Tristan i Izolda“

UNIVERZITETI /SVEUČILIŠTA

Uzrok razvoja univerziteta je;krstaški ratovirazvoj gradova trgovačka putovanja

Najpoznatiji univerziteti;

Bolonja (1088.g,) i Pariz (1200.g.)

Rimsko pravo - Justinijanov kodeks(potreba trgovaca i bankara)Feudalci - potčinjavanje seljaka i građana

Univerzitet Bolonja - uživa podršku careva i kraljeva(Rimsko pravo )

Univerzitet Sorbona (Pariz) teologija (nauka sluškinja teologije)

U XIII st. Engleska Okford (1096,g.) i Cambridge (1209.g.)

U XIV st. - Češka (Prag 1347,g.) i Poljska (Krakov 1364.g.)

Njemačka Heidelberg (1386.g.)

Krajem XIV stoljeća u Europi - 40 UNIVERZITETA

OKFORD CAMBRIDGE

UNIVERZITETI U EUROPI XV

Univerziteti se dijele na:fakultete (bogoslovija/teologija,medicina i pravo)

Broj knjiga izuzetno malo –

(studenti uče napamet)

NAUKANauka u rukama crkve

Učenje religije neoboriva istina

Malo je bilo sticanja novih znanja

Umovanje nasuprot - ogledu

Beskorisne rasprave - (prepirke) - fizički sukob

(Može li bog znati više nego što zna)Skolastičari imaju cilj dokaz tačnosti

katoličke crkve

Najpoznatiji skolastičar Toma Akvinski

Europska nauka u povoju

Marko Polo putovanje u Mongoliju i Kinu

XIII st.Ptolomejevo učenje –loptasti oblik Zemlje

Gatanje po zvijezdama –ASTROLOGIJA

Hemija osnove metala –želja pretvaranja u zlato i srebro

ALKEMIJA

Crkva ometa nauku-naučnike proganja

RODŽER BEKON

Engleski monah XIII st. Rodžer Bekon - istinska nauka na ogledima i matematici

Primjena nauke u tehnici,stvaranje mašina

Ogledi sa baruton

Osuđen na 14 godina zatvora (CRKVA)

ARHITEKTURA

Crkva izvršila uticaj na umjetnost srednjeg vijeka

Od X-XII st.podižu se velike crkve (KATEDRALE)

Masivni zidovi,mali prozori, stubovi masivni nezgrapni,

Stil gradnje X-XII st. -ROMANIKA

ARHITEKTURA

Kraj XII st. Sj. Francuska novi stil - GOTSKI

Po gradovima se organizuju građevinski esnafi

Gotske građevine nisu masivne (Romanika)

Ogromni prozori,ogromna stakla,stubovi vitkiji, strop oštar strelast, vajarske figure bogatije

U gotici se grade i zgrade gradskih vijeća