BIZANTIJSKA UMJETNOST SREDNJEG VIJEKA OD VIII DO XV

VIJEKA

POLET POSLIJE IKONOKLASTIČKE KRIZE I VELIKE ETAPE HISTORIJE OVE UMJETNOSTI DO PADA BIZANTIJE

• Ikonoklastička kriza se završila 843 god. odlukom jednog vladara kao što je i počela.

• Dugo trajanje ikonoklasta učinilo je svoje,a izgleda da je također nedostajalo i stručnjaka za teške zanate kao što je stavljane figurativnih mozaika na svodove crkava.

• U stvari tek dolaskom na prijesto prvog cara iz dinastije Makedonaca Vasilije I (867-886) počinje veliko razdoblje historije bizantijske umjetnosti u kojem se razvijaju svi oblici figurativnog slikarstva.

• U X vijeku bizantijska civilizacija je na samom vrhu i to veliko razdoblje traje sve do druge polovine XI vijeka.Politički,ekonomski,religiozni i društveni život je preživio razdoblje mnogih poteškoća i promjena.

• Ali one nisu mnogo uticale na umjetničke djelatnosti.

• XII vijek je vrijeme širenja bizantijske umjetnosti van Carstva,širenje koje nikad nije bilo toliko veliko ni ranije ni kasnije.

• Ali arhitektura,slikarstvo,vajarstvo i dalje su bili bez nekih promjena u odnosu na XI vijek.

• Sredinom XII vijeka otpočinje epoha PALEOLOGA s novim istraživanjima u slikarstvu.

• Ova umjetnost postaje konzervativna oko 1350 god. i završava se padom Bizantije i zauzimanjem Carigrada od strane Turaka Osmanlija 1453. god.

ARHITEKTURA OD XIV DO XV VIJEKA

• U bizantijskim zemljama veliki broj sačuvanih srednjovjekovnih građevina pripada religioznoj arhitekturi.

• Crkve i džamije uglavnom predstavljaju arhitekturu srednjeg vijeka,zbog toga što su spomenici profane arhitekture čuvani sa manje pažnje,nego kultne građevine.

• U srednjem vijeku razne zgrade,koje su sačinjavale Veliku carsku palatu.

• Profana i religiozna arhitektura imaju različite osobine.

• Bizantijske crkve su građene opekom i grubim ili tesanim kamenom.

• Izbor izneđu opeke i kamena kao glavni materijal mijenja se prema oblastima:u Carigradu,Solunu,Makedoniji i zapadnoj Maloj Aziji opeka ima prevagu,a kamen preovlađuje u najvećem dijelu kontinentalne Grčke,Atini i Mistri.

• Opeka se dosta upotrebljvala za građenje lukova ,svodova i za pojačanje običnih zidova.

• Smjenjivanje crvene opeke i svijetlog kamena doprinosilo je dekorativnom izgledu spoljašnjosti crkve.

• Razlikujemo dva tipa srednjovjekvnih bizantijskih crkvi:

• BAZILIKE POKRIVENE DRVENOM TAVANICOM I ZASVEDENE

• KUBIČNE GRAĐEVINE ,POTPUNO ZASVEDENE I KRUNISNE SREDIŠNOM KUPOLOM

• Velika većina crkava je u obliku kubusa nadvišenog kupolom,ovaj tip je uglavnom preovladavao i bio omiljeni među bizantijskim srednjovjekovnim kultnim građevinama.

• U IX i X vijeku bazilikalni oblik je bio još u upotrebi• U bizantijskoj provinciji obnavljne su i zidane crkve

koje podsjećaju starokršćanskim bazilikama sa drvenim pokrivačem

Atina Kapnikareja

Sveta Sofija Solun-osnova I presjek

Sv Apostoli Solun osnova

• Sva bizantijska svetišta su podijeljena u nekoliko vrsta:

• S kupolom na pandantifima ili na trompama• S centralnom kupolom i četiri manja kubeta• S bačvastim ili krstastim svodovima oko kupola• S prisustvom ili odsustvom traveja• S prisustvom ili odsustvom vestibila i bočnih galerija

• Postoje crkve koje su lišene svih obilježja carigradskog graditeljstva,izgrađene od sitnog kamena sa fasadama koje slabo pokazuju unutrašnji raspored,lišene svakog određenog plastičnog ukrasa,npr. crkva Preobraženja u Atini,Sveti Jovan Teolog,itd.

• Ove crkve nikako ne pripadaju sredini koja je upotrebljavala carigradski način građenja.

Nesebr Sv Jovan Teolog

• Izmađu IX i XIV vijeka nailazimo na građevine posebno teške i zdepaste sa vrlo niskim tamburima i jako debelim zidovima.

• Dok između IXi XV vijeka nailazimo na crkve koje pripadaju gospodstvenoj i ljupkoj umjetnosti

• Bizantinci nisu izmijenili ni u čemu bitnom kultnu građevinu,kija je već u IX vijeku imala zauvijek ustanovljene svoje glavne crte.

Manastir Konstantina

Lipsa

Solun Sv Katarina

U Solunu sve sačuvane crkve potiću iz XIV vijeka.To su spomenici koji svojim dijelovima pripadaju arhitekturi Paleologa.