Embed Size (px)
Citation preview
# 49
- M
ai /
Junh
de
2019
- 5€
L O J O R N A L D E L A D I V E R S I TAT
DORSIÈRLa publicacion occitanaLa Cadichounne de Bordèu
RESCONTREJean Salles-LoustauDomenja Lekuona
MUSICARosalía
3QAMichel Neumuller
AGENDAMai / Junh 2019
ÒLI D'ÒULIVOLOU BOUI-ABAISSOPèr alesti toun boui-abaisso,Abro toun fiò, pren ti boufet, Laisso de caire lard e graisso, Vuejo-ié l'òli de Cauvet.
E. CAUVET, prouprietàriA LANÇOUN (B. D. R.)
Dins la carrièira dau Cannòu près dasCapuchins, i'a un noumat
FOURQUIque vend e croumpa toutas las
BOUTELHASLas croumpa sallas, las vend propas mès
bouidas.Cau veire aco ; n'i'a de mountagnas e las
boulègoun couma de palha.
© Colleccion CIRDÒC / Campana-de-Magalouna5
EditoSébastien PUGIN Cap Redactor
DIRECTEUR DEPUBLICATIONPierre Loubère
RÉDACTEUR EN CHEFSébastien Pugin
RÉDACTEURSSilvan ChabaudCaroline Dufau
MAQUETTISTEElodie Saulnier
IMPRESSION & ROUTAGEGrapho12 Imprimeur(Villefranche-de-Rouergue)
PUBLICITÉ[email protected]
Remerciements à nos partenaires, relecteurs,contributeurs et collaborateursLise Gros, Sylvan Carrère, Miquèu Pujol,Tristan Gahùs, Cathy Lacroix, Jacme Taupiac, Emilie Bosc, La Galipòta,Cécila Chapduelh, Hervé Terral Lili Pinçon, Yvon Puech et Marie Lavit.
Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, association sise 11 rue Malcousinat 31000 Toulouse
ISSN : 2427–5735CPPAP : 0221 G 92946
Photo © Cathy Lacroix
E durèsse !Uei, la premsa qu’ei globaument en crisi. Lo
monde ne cromparén pas pro eths jornaus ni las revistas, e’th finançament d’aquera industria que seré doncas basat sus las publicitats e la dematerializacion.
Tà abordar la premsa occitana, que ns’avem a considerar a l’encòp eth maishant contèxte de la premsa e la situacion de la lenga occitana. Aqueths dus fenomèns que van interagir tà botar la premsa occitana en ua pausicion plan delicada entà subervíver, sosmetuda a tensions màgers : petit lectorat doncas pòc de ventas, dificultat d’accès aus finançaments publics màgers, impossibilitat d’atirar eths anonciaires, etc.
Totun, qu’observam ua grana resisténcia deus actors, ua capacitat de resiliéncia hòrta e ua volentat de tot hèr tà s’i escàger tà auherir au lector tot un escantilh de revistas pro larg, ric d’ua multiplicitat de subjèctes (actualitat, literatura, arts, cultura en generau, politica, etc,), d’ua cobèrta locau o panoccitana, d’un intervalle de publicacion mes o mens pròches (d’un mes entiò un an) e d’ua estetica diferentas (daubuns mes classics – daubuns mes modèrnes).
Tà adapatà’s, existir e contunhar de sortir, numerò après numerò, tot que compte e que deu estar considerat : l’impression, la periodicitat, las publicitats, l’expedicion, eths personau (quan n’i a), las prestacions, etc. Un còp considerat eths mejans e l’equilibri economic, la premsa occitana que ‘s pausa de tot dia aquera question : quin e cau procedir tà hèr au melhor dab eths nostes mejans tà seguir la nosta linha editoriau en tot hornir contenguts de qualitat?
Esperem que la premsa en occitan e pósquie pausà’s la question encòra longtemps.
1 AN
ABONATZ -VOS A
1 AN6 NUMEROS
Vos cal decopar e tornar amb vòstre pagament a :
IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat
31000 Toulouse
LO DIARI
abonatz - vos en linha 1 lodiari.com/botiga/abonament-diari
M. Mme.
Nom - Structure :
Je m'inscris à la newsletter du magazine Lo Diari.
Prénom - Contact :
Adresse :
Code Postal :
Pays :
N° Tél : E-mail :
Ville : Date et signature :
Souhaite souscrire abonnement(s) à 24.90€ l’un, servi en zone2 soit € de port, soit un total de € réglés par chèque à l’ordre de « IEO MP »
Les informations recueillies à partir de ce formulaire font l’objet d’un traitement informatique destiné à l’IEO Midi-Pyrénées – Lo Diari. Conformément à la loi « informatique et libertés » du 6 janvier 1978 modifiée, vous disposez d’un droit d’accès et de rectification aux informations qui vous concernent.L’abonnement est valable pour six numéros à compter de la réception du paiement. Tout nouvel abonnement reçu immédiatement avant ou après le bouclage du numéro en cours pourra être reporté en conséquence. 1 - Abonnements Zone 1 uniquement (paiement par carte bancaire)2 - Zone 1 : France Métropolitaine, frais de port inclus ; Zone 2 : DOM-TOM, Union Européenne et Suisse, 4 € de frais de port par an ; Zone 3 : Reste du Monde (hors Union européenne et Suisse), 6 € de port par an.
6 NUMÈROS24.90 €
2
18PAGI
NA
DORSIÈR
Rosalía
Somari
- Entrevista : J. Salles-Loustau - Entrevista : D. Lekuona - La Cadichounne de Bordèu
29 • Literatura
30 • Tòca Maneta
31 • TV
32 • Edicions
34 • Occitan blos• Agenda
6 • Fotomatòn
7 • Literatura
8 • TeatreLo lop es mòrt
9 • BarrutlatgesCairàs
10 • MusicaRosalía
11 • Literatura
12 • Lo Scopitòne
13 • Per la veirinaentredubèrta
14 • Literatura
15 • D'escart e de talvera
16 • 3QAMichel Neumuller
17 • Libe Joens
18 • Dorsièr- L'aventura de la publicacion occitana
Se festejan aqueste an los cent ans de la revista Lo Gai Saber : es
l’escasença de tornar sus la riquesa que representan las revistas, los almanacs, los jornals, publicats
dempuèi lo sègle XIX sus tot lo relarg occitan.
S’ètz passat au truvèrs deu fenomèn musicau Rosalía, se n’avetz pas enqüèra en cap las melodias de Dí mi nombre, Pienso en tu mirá o los « tra tra ! » de Malamente, se n’avetz pas seguit la ploja de prèmis tà l’estela catalana, que vam de tira tornar taus fondamentaus. 10PA
GINA
MUSICA
L'aventura dela publicacion occitana
6 – Lo Diari
YVAN
BARE
YRE
CON
TRIB
UTO
R TÀ
HAR
VÀL
ER
L’ID
ENTI
TAT
GA
SCO
NA
Fotomatòn
En 1978, que vedoi un petit article hens le premsa locau qu’ua petita ràdio e’s montava. L’Alexandre de la Cerda que sortiva de crear Radio Ador-Navarra, e que muishava interès tà balhar le paraula a les culturas gasconas e bascos. Que logavan quauquas òras d’antena a Ràdio Loyola, de Sent Sebastian, en modulacion de frequéncia. Atau que’s hedó le permèra emission tà Nadau de 78, un petit quart d’òra tà soetar le bona annada aus auditors. Puish que bastim le permèra emission magazina en gascon de l’istòria de le ràdio, duas òras tota setmana, lo dissabte vespe de 6 a 8 òras.
Qu’estó tota ua aventura. Quan dises qu’as avut rendetz-vos de vita, dab l’Istòria, aqueth be n’ei un, solide. Suu parçan noste, lo dissabte a 6 òras deu vespe, lo temps que s’arrestava. Los uns de díser : « que i a monde qui parlan patoès au pòste ». Los autes d’anar crompar l’equipament : « que voi un pòste dab ua antena ». E de viéner
véder a Baiona a l’estúdio, a çò que semblavam ! Les annadas 70 que son estadas lo moment de renavida culturau. Qu’as creacions de grop com Los de Nadau. Que passàvam musica coma Riga Raga, Claudi Martí, Perlinpinpin Fòlc... Un còp Mitterrand elegit, qu’èm passats de contrabanda hertziana a le liberacion de les ondas. Les petitas ràdios, qui vivotejavan dab fòrt de benevolat, que son estadas crompadas per les granas.
Que contunhas d’estar fòrt actiu e concernit preu paisatge culturau qui t’atoreja. Çò que t’inspira ? Com auditor, qu’escoti fòrt a França Cultura. Aqueras batalèra copa-cap de RMC o RTL, ne m’agradan pas briga. Que soi estat mercat per les meas lecturas, qui’m hèn véder les causas quin son. Lo curiosèr qu’ei ua qualitat màger. Le mea linha de conducta qu’ei har plan e inspirar lo respècte. E hèi aunor au mestièr, a le lenco ? Que son les questions que’m pausi en tota activitat hens le quau e m’engatgi.
Caroline Dufau
L’Yvan Bareyre qu’ei un actor culturau e politic màger, per aqueths parçans bordejant la Bidoza, l’Ador e los Gaves Reünits. Artisan especializat en renavida deu bastit ancian, collectaire de memòria, membre de l’Academia Gascona de Baiona-Ador, blogaire, ciutadan engatjat hens l’umanitari, qui sec de pròche la vita politica locau.
D’on e’t vien aqueth interès per la lenco occitana gascona ? Qu’ei recebut aquera lenco a casa mercés a le gran-mair permèr. Tà jo, qu’èra fòrt naturau de le har vàler. Qu’èri atirat peu monde culturau, e los parats de’n har quauquarren que’s son presentats atau. En 1972, que hesèva hrèita cantaires tà participar a un eveniment ad Auloron, lavetz qu’avem montat los Cantayres de Came. Lo grop que s’ei vadut famós per noste, qu’avem collectat fòrt de cantas. Qu’anèm au hestau de Siròs, e qu’entrèi au comitat d’organizacion. En 1978, qu’entrèi a l’Academia Gascona. Atau les hèitas que’s son encadenadas, tostemps en hant causas qui m’agradan.
Que hesós d’animator de ràdio dab lo regretat contaire-panissèr Georges Bordalés. Quin ètz arribats tot dus a l’endarrèr deu micrò ?
Lo pichòt Nicolauen occcitan lengadocianGoscinny e SempéEditor : IMAV édition18.5 x 18 cm - 162 p.15.00€
Literatura
Lo Diari – 7
En 2019, Lo Pichòt Nicolau festeja sos 60 ans ! E, pel primièr còp, lo libre pels joves serà adaptat dins un film d’animacion inedit. Mas abans aquò, las aventuras del famós escolan pichon de Sempé e Goscinny foguèron reviradas en occitan lengadocian per l’autor roergat Sèrgi Carles.
Tot lo monde coneis las istòrias del Pichòt Nicolau. Aquel personatge acompanhèt mantuna generacion de mainatges, tant a l’ostal coma a l’escòla. Dins aquela edicion, trapam sièis istorietas del Nicolau e de sa còla d’amics : lo gormand Alcèste, lo saumet Clotari, lo fòrt Eudes, lo primièr de la classa Anhan, la polida Maria-Edvija... sens oblidar lo papà e la mamà, lo vesin Mossur Blatdur, la mèstra, e lo susvelhant lo Bolhon. Tre la segonda istòria, la còla d’escolans se tròba sus l’ermàs aprèp l’escòla e decidís de formar una banda, « los Invencibles », que, per i dintrar, cal conéisser lo mot de passa : « coratge indondable ». Dins una autra istòria, la còla es convidada en çò del Jaufré, « qu’a un papà bravament riche que li crompa tot çò que vòl ». Lo Nicolau es brave, mas pòt èsser caput tanben ! Aital, dins « anam tornar a l’escòla », lo mainatge se tracha que son bronzatge aurà desaparegut abans d’o poder mostrar a sos amics e fa un caprici a sos parents per tornar partir al solelh. Mai tard, a l’escòla, deu manjar pel primièr còp a la cantina e n’a pas ges enveja, doncas se met a plorar e a cridar.
Mas, fin finala, quand torna a l’ostal, l’escolan conta a sos parents que li agradèt bravament, la cantina.
Dins lo prefaci, Anne Goscinny, la filha del scenarista René Goscinny, nos explica lo projècte « Le Petit Nicolas dans les Langues de France » començat en 2014 per IMAV éditions : revirar las aventuras del jove escolan dins caduna de las 75 lengas de França, las lengas regionalas e minoritàrias parladas sul territòri francés e que fan part del patrimòni cultural nacional1. Es a l’encòp un desfís, e una volontat de promòure la riquesa e la diversitat lingüistica de França a travèrs la difusion d’una òbra màger de la literatura francesa, amb una traduccion de qualitat per cada edicion. Sortiguèt ja en mantun dialècte occitan : en provençal, en gascon, en niçard, en vivaroalpenc, en lemosin e en auvernhat ; mas tanben en còrs, en breton, en creòles, o en yiddish, en armenian... Los librets son bilingües, amb un lexic, e son acompanhats de las polidas illustracions de Jean-Jacques Sempé, d’una biografia de l’autor e de l’illustrator, del traductor, e qualques còps d’un resumit cort de la lenga emplegada.
Malgrat sos 60 ans, lo Nicolau es encara fòrça viu. L’escrivan Sèrgi Carles nos mena al dintre d’aquelas aventuras e contunha d’obrar per transmetre la lenga occitana a travèrs sas nombrosas traduccions literàrias. E aquò, « es de primièra ! ».
Emilie Bosc
en occitan lengadocian
1 - Segon la lista de la DGLFLF de 1999.
Lo PichòtNicolau
8 – Lo Diari
Teatre
Tot bon occitan coneis l’istòria de la mòrt del lop Simon de Montfòrt, tuat per una pèira lançada per las femnas de Tolosa, del naut de la muralha. La còla de teatre del CCOA (lo Centre Cultural Occitan de l’Albigés), Los de Ròcaguda, nos prepausa sa version de l’istòria amb aquela polida pèça de teatre, Lo Lop es mòrt.
Los 11 actors de la pèça son de benevòls apassionats pel teatre e per l’occitan, que jògan amb plaser jos l’agach de Michel Tayac. Es el que dirigiguèt e aprestèt una mesa en scèna trabalhada pendent de meses de repeticions intensas. En efièch, dins la remesa de las repeticions, lo decòr es ja en plaça : la pèça se jòga sus una placeta del costat de la pòrta Montoliu de Tolosa. Al fons, los ostals tolosans son pintrats sus doas telas grandas, e de bancs son installats davant aquelas davanturas. A man esquèrra, la muralha es impressionanta. Dins un canton de la remesa, los accessòris, prèstes a èsser utilizats : los arcs e las sagetas fargats amb de brancas, l’escampador e son topin per mandar « la sopa » suls enemics, la carriòla emplenada de pèiras (en carton) e la granda peirièra de fusta.
Caduna de las 7 scenetas d’aquela « farcejada istorica » conta un eveniment, de la debuta de la Crosada contra los Albigés en 1209 fins a la mòrt de Montfòrt en 1218, sens oblidar lo massacre de Besièrs, la batèsta de Muret, l’exili dels comtes de Tolosa, lo sèti de la vila…
Cada episòdi es viscut del punt de vist de la populacion, amb de parelhs de personatges divèrses : lo mercand, lo tavernièr, lo carretièr, e lors femnas, mas tanben lo fustièr, la bugadièra, e, enfin, Pèire, lo vailet del comte Ramon, e son amorosa, la Guilhemeta. An per costuma de se recampar totes sus la plaça, lo ser, al pè de la muralha,
per parlar de tot, amb fòrça de seriós mas totjorn amb umor. Un darrièr personatge, lo trobador, nos legís d’extraches de la Canso entre doas scenetas, e nos permet de seguir l’avançament de la pèça. Plan segur, totes los dialògs son contats en occitan (e son sostitolat en francés), levat la banda sonòra enregistrada que nos revira en francés qualques extraches de la Canso.
Los personatges, puslèu passius dins la primièra partida de la pèça, van lèu venir d’actors màgers de l’istòria de lor vila dins la darrièra sceneta. Los franceses arriban al pè de la muralha e començan d’atacar lo sèti. De l’autre costat, tot lo monde s’activa, cadun coneis son ròtle, e, aprèp un escambi de sagetas entre los dos camps, apareisson las doas armas màgers, l’escampador e la peirièra. Dos accessòris que semblan d’armas vertadièras, tot de fusta, e subretot, vertadièrament foncionalas ! Serà lo darrièr tir de la peirièra, activada per las femnas, que marcarà a l’encòp la fin de Montfòrt e de la pèça. Las femnas, qu’an, dins la pèça coma dins l’istòria, un ròtle important, s’insurgiràn aprèp l’anóncia de la mòrt del Lop pels franceses : « Eles ? Non pas ! Elas ! »
Emilie Bosc
LO LOP ES MÒRTMONTFORT EST MORT !
Lo Diari – 9
Barrutlatges
Dins leis Aups occitanas i a una diversitat de valadas que fan coma mila país, totei diferents mai sovent ligats per de còls, de dralhas ancestralas, de passatges d’autura. Faudriá tota una vida per dire aquela mosaïca de luecs replegats entre lei plus nautei cimas, aquela varietat de mondes, aquela constellacion de vilatges montanhòus. La lenga d’òc, dins sa varianta vivarò-aupina, pòu servir de liame, de fiu teunhe per assajar de miélhs comprene aquelei tèrras dins lo cèu que son pas tant isoladas qu’aquò, fin finala.
Dins un recanton dau departament dei Nauteis Aups, ai pès dau mitic Mont Vísol que senhoreja a 3 841 mètres, se desplega lo Cairàs : una tèrra alunchada, reiaume dei rupicabras e dei boc estancs. Son leis aigas de Guil, que lo travèrsan, que ne fan la coeréncia : una comunautat montanhòla de uèch vilatges : Arvieus, Abriès, Aiguilha, Celhac, Castèu-Vila-Vièlha, Molinas, Ristolàs e Sant Veran. Sant Veran qu’es d’alhors la comuna la mai nauta d’Euròpa (2 042 mètres). Lo nom de Cairàs vendriá dei « Quariates » qu’èra lo pòble cèlte d’aquela encontrada ; foguèt sempre un territòri de passatge, una via e non pas un espaci claus. L’una deis ipotèsis dau luòc de passatge deis Aups per lei tropas d’Hannibal designa lo còl de la Traverseta, sus lei sèrres que dominan Ristolàs ! Es d’alhors aquí que lo Marqués de Saluces faguèt cavar un pertús per religar sei tèrras a Provença e Daufinat, a la fin dau sègle XV. A l’ora d’ara podèm, d’estiu, jónher la val Varaita (l’una dei famosei valadas occitanas d’Italia) per la rota dau còl
Anhel que passa a 2 744 mètres... Dau sègle XIV fins a la Revolucion, Cairàs faguèt partida d’un ensems « politic » particular bastit sus de drechs arrancats ai senhors per lei comunautats vilatgesas : es la « Republica deis Escartons » que foguèt un exemple de gestion locala basada sus l’entrajuda e la solidaritat. Meditem aqueu moment de l’istòria, ara que de migrants se pèrdon dins lei nèus, eilà, sus lo camin entre Bardonecchia e Briançon... La frontiera amb Italia es abstracha, la lenga, encara ela, es la mema de cada costat e la crotz occitana bandeja au vent sus la terrassa dei refugis dau torn de Vísol.
D’ivèrn, la practica de l’esquí fa montar lei gents de la còsta, mai Cairàs saupèt mestrejar son torisme e trobaretz ges d’estacion desmesurada, ges de grands bastiments de betum dins la montanha. Urosament, aquí, servèron una qualitat de vida e una armonia arquitecturala en respiechant leis ostaus de fusta de mèlzes. Agricultors, productors de fromatges, artesans que trabalhan la lenha d’auvier (pin cembro), professionaus de la montanha (escalada, alpinisme, passejada) se costejan e fan viure un país dinamic. Se volètz miélhs conéisser Cairàs, vos fau prene la tenda, la duveta e lei cauçaduras de marcha e seguir lo draiòu de Valprevèire o dau lauç de Santa Anna, crosaretz bensai Stéphane Simiand, un artista, escrivan e contaire de Ristolàs que vos farà perseguir lo viatge, en lenga d’òc, sensa relambi, sus lei piadas d’Hannibal, dei colportaires, deis exilhats vaudés e de totei lei barrutlaires d’auturas...
Silvan Chabaud
CAIRÀStèrra de passatge
RosalíaEl mal QuererRosalía Vila, El Guincho, 201815.00€
10 – Lo Diari
Musica
En 2017, lo monde d’Espanha e los curiós ahuecats de musica iberica que veden puntejar l’andada Rosalía. Joena cantaira catalana, que’s causish lo flamenco en castelhan tà har espelir lo son engèni artistic. Ua vutz unenca, poderosa, aguda e clara, aus ornaments a càder de cuu. Dab l’album Los Ángeles, Rosalía que merca d’ua pèira audaciosa e virtuosa la musica flamenca. A la produccion e adobaments, lo Raül Refree. Que la companha a la guitarra suus emponts d’ua virada a uishets tancats, qui la hè conéisher e pojar au som. Las vistas sus internet que s’apièlan entau videoclip De plata. La Rosalía que s’i passeja sola preus paisatges urbans californians. Pèdescauç o cauçats de talons suber hauts, jeans sòbris o raubas rutilantas, enter hauta costura e pelhas vintage, los uelhs plantats hens la camera, tà guinhar, minhardejar o espiar de haut. E que dança, pas lo flamenco. Tau com tà avisà’ns de la seguida.
Noveme de 2018, l’album El Mal Querer que desbonda dab au cap davantalèr lo títol Malamente. Inspirat deu roman medievau occitan Flamenca, lo disc que conta en onze capítols ua istòria de hembla desirada, amorosa d’un òmi qui’s revela dominator, gelós, qui vaderà lo son jaulèr. Experimentau e conceptuau, lo caractèr underground de l’album ne’n descoratja pas las ventas.
B’ei mondiau lo succès! En son e en imatges, Malamente e Pienso e tu mirá que s’ac viran tà tornar bàter las cartas de la cultura gitana e populara. La musica qu’ei ancorada, ultra eficaç, minimalista autant coma produsida. Que soa trap, hip hòp, pausat sus palmàs e palós flamencos. Inclassabla e revolucionària. Que mira juste, au còr de l’identitat deus quartièrs populars, enter bitume e terrenhs abandonats, camions tunning e bruts de motors, tauromaquia e environament catolic, caras obrèras e jòias bling-bling. Un condensat de cultura globau e locau, coregrafiat a las mòdas afro-americana e flamenca, teishudas sarradas, braç en arc o en còrns de taur, espatlas nerviosas e mentons hauts.
En l’industria musicau, la Rosalía que carreja royalties e pausa actes artistics e politics hòrts. Preus país ispanofòns, au parat de las manifestacions deu 8 de març, jorn de la luta deus drets de las hemblas, panèus dab paraulas deu Mal Querer qu’an hlorit de pertot : « A ningún hombre consiento que dicte mi sentencia » o enqüèra « yo era tuya compañero, hasta que fuiste carcelero ». Après collaboracions dab musicians internacionaus, que l’arretrobaram lèu coma actora e cantaira en lo filme a viéner deu Pedro Almodovar. La Rosalía-manià qu’ei en camin.
Caroline Dufau
IDENTITAT, MAINSTREAM E UNDERGOUND
Entresenhas : rosalia.com
ROSALÍAS’ètz passat au truvèrs deu fenomèn musicau Rosalía, se n’avetz pas enqüèra en cap las melodias de Dí mi nombre, Pienso en tu mirá o los « tra tra ! » de Malamente, se n’avetz pas seguit la ploja de prèmis tà l’estela catalana, que vam de tira tornar taus fondamentaus. A mitat camin enter Beyoncé e Frida Khalo, la Rosalía que s’ei inspirada d’un roman occitan deu sègle XIVau entà compausar l’album El Mal Querer, qui l’alanda las pòrtas deu mercat musicau mondiau. En dus discs e ua iconografia de tria, que s’a sabut compausar dab còdis identitaris tradicionaus, estremats e globaus.
« Còr d’Occitania », Escrivans del sègle vintIEO, seccion de Tarn, 201815 x 21 cm – 352 p.20.00€
Lo Diari – 11
Literatura
Cossí abordar, descobrir, cossí entrar dins la literatura occitana ? I a mai d’una pòrta, mai d’una fenèstra possiblas e sovent, se trobam fàcia a l’immensitat d’un continent qu’es malaisida de sasir dins sa diversitat tota. L’imatge del riu es benlèu aquela qu’illustra melhor lo debanar d’aquela creacion occitana (tant en poesia coma en pròsa) que, dels quatre cantons d’aquel territòri multiple, raja coma l’aiga e fila, inagantabla, de còps secreta, de còp subrebondosa, per noirir la mar de la lenga nòstra. La seccion tarnesa de l’IEO nos propausa justament de remontar lo cors d’un riu, de prene lo temps de nos arrestar sus un espaci precís que servís de quadre : realiza un fòcus sus la produccion literària del departament que se reinvendica coma « còr d’Occitània ».
Lo libre es la resulta d’un trabalh complet, plan documentat, menat per Sèrgi Labatut, Bernat Lescalier, Chantal Putod, Miquèl Tayac, Pèire Thouy, Maria-Clara Verdus, Sèrgi Viaule, amb Ramon Ginouillac a la coordinacion e a la concepcion. Es una antologia bèla que i retrobaretz de grandas plumas occitanas, segur (que Tarn foguèt sempre un terrador fertil per la creacion) tan coma d’autoras e d’autors mens coneguts e pasmens estonants... A l’encastre geografic ven s’apondre un encastre temporal : es lo sègle XX qu’es mes a l’onor. Mas l’antologia desbòrda sus la fin del sègle XIX a l’entorn de la figura de Frederic Mistral e de la Santa Estela d’Albi que marquèt los esperits e fonciona coma un punt de partença.
Loïsà Paulin, nascuda en 1888, fa lo ligam entre los dos sègles e pausa un estile e una votz poetica d’una fòrça irresistibla, los grands noms de l’escrich occitan s’encadenan : Cristian Laus, Joan de Cantalausa, Francés Gasanhas, Robèrt Martí, Joan-Claudi Sèrras, entre maites autres ! De voses femeninas se destacan tanben e nos dònan l’enveja de ne legir mai, pensam aquí a Maria Baraillé que foguèt directritz del Collègi d’Occitània, a Marisa Nègre, mai recentament, amb sa poesia poderosa, a l’encòp militanta e sensibla. Còr d’Occitània nos fa cabussar dins l’aventura de l’escritura en occitan, a l’entorn de las femnas e dels òmes, son tanben las revistas, las associacions e totes los movements collectius (del Felibritge a l’IEO, en passant per las emissions de ràdio, los cercles occitans etc.) que fòrman una galaxia : l’estructura essenciala de tota creacion, de sa difusion e de son espandiment.
Demoram pivelats per la riquesa de las pròsas las mai modèrnas que marcan la segonda mitat del sègle XX, de tèxtes brèus mas intenses nos rèstan dins la tèsta coma aqueles de Raimond Guiraud o de Claudi Assemat e Sèrgi Labatut. Fa un ben fòl de viatjar dins aquelas pèrlas de lenga d’òc, al ritme d’aquelas aigas, sortissèm d’aquela antologia encara mai curioses e virats cap als autres departaments que, en delai de sos absurdes limits administratius, pòdon servir de basa per anar al rescontre d’aquelas voses universalas.
Silvan Chabaud
Escrivans del sègle vintd’OccitàniaCòr
12 – Lo Diari
Lo Scopitòne
Que podetz arretrobar las cronicas de Silvan Carrère sus Ràdio País : radiopais.fr
Qu’èm pròches de la fin de la nosta civilizacion : e’n voletz ua pròba ?
Sergio Berardo, cantaire de Lou Dalfin, que veng de sortir un disc navèth a las colors... dub-dance !
Aqueste projècte navèth aperat Lo Gran Bal Dub que’s vòu estar un barrejadís de musica tradicionau e de musica electronica : qu’ei l’arresultat de l’encontre entre lo fondator deu grop Lou Dalfin e de Madaski, referéncia de la musica dub en Italia e originari tanben de las valadas occitanas d’Italia.
Lo prumèr disc aperat Benvenguts a bòrd qu’ei actuaument en telecargament liure suu site deu grop.
N’èi pas aimat los adobaments sus las cantas Al festin o La sanha, tròp « dance » au men gost. Per contre, au bèth miei d’aquestas produccions, qu’i trobam totun moments de grana qualitat notadament dab los títols com Nostra mar e The Job, on la sauça tradi-dub que pren de coma cau.
Que coneishem l’estacament de Sergio Berardo a la nocion de musica populara, e qu’a tostemps avut en cap de mesclar la musica tradicionau a las influéncias actuaus. Qu’ei enqüera lo cas aquiu dab Lo Gran Bal Dub, en plea fasa dab la mòda actuau. Ua mòda on los baturs e los percussionistas e son estremats au profieit de las machinas (que durarà un temps, aquò). Après 35 ans de concèrts dab Lou Dalfin, Sergio Berardo que’s paga dongas aquiu ua escapada electronica, çò de qui’s pòt compréner. Jo que’m triga de véger aquò sus l’empont, mès lo men còr de rocker que demorarà fidèu a l’estetica de Lou Dalfin, de qui consideri com los Pogues occitans. Tot aquò que’m hé d’alhurs pensar a un títols de disc deus Wampas : Never Trust a Guy Who After Having Been a Punk, Is Now Playing Electro.
Didier Wampas qu’a rason... mes que haram ua excepcion dab Sergio Berardo !
Silvan Carrère
BENVENGUTSA BÒRD
LO GRAN BAL DUB
Lo Diari – 13
Per la veirina entredubèrta
Arriba que l’ivèrn longanha e rufe endormisca lo cervèl al punt de pas poder sortir res, nimai legir res, çò que marca mal per alimentar una cronica literària. Urosament arriba lo contrari tanben : l’enveja de partejar dos libres al punt de pas saber lo quin causir. La doçor del temps novèl que fa folhar los bòsques e lo cervèl, segurament !
Primièr, voliái parlar d’un libre que me ne sarravi dins la cava coma d’una bona botelha per tal de la partejar amb los bons amics o per las grandas escasenças. Un libre de vin, justament. Avèm l’astre grandissim d’aver una bona traduccion occitana de Los ignorants d’Étienne Davodeau, e d’aquel astre, trobavi que n’aviam pas pro parlat, nimai del seu contengut. Los amators de vin e de benda dessen-hada amassats dins aquel raconte iniciatic diràn segura-ment pas lo contrari. Los amators de vin del dimenge e los amators de BD del dimenge – que ne fau partida – seràn reconeissents de legir aquel libre que lor afinarà lo cèl de la boca e lo sens critic. Lo jos-títol « Raconte d’una iniciacion crosada » es pro clar : jamai faretz pas pus la coa parièr per una dedicaça al festenal d’Angolesme, nimai cromparetz de vin notat per Robert Parker amb lo meteis agait, la meteissa intencion. Pr’aquò, l’iniciacion als vins qu’Étienne Davodeau seguís amb son amic nos liura pas un punt de vista definit. La finessa de l’escrivan fa que seguissèm aquela iniciacion en nos far lo nòstre vejaire pròpre. E lo fait de n’ausir parlar dins la lenga d’òc nos balha mai de mineralitat enrasigada : « La qualitat d’un vinhairon es de comprene e d’acceptar l’individualitat de son terrador. Ai una tèrra dura, aquò’s sa valor. Podriái benlèu produire mai, e me cal plan ganhar la vida, mas la qualitat de mos vins passa abans tot », çò ditz Richard Leroy, lo vinhairon.
E una bona galejada : sabètz quales son los primièrs mots d’un vinhairon en çò d’un editor ? « Avètz un fre-jador al mens ? ». La vision qu’es liurada aquí del monde de la BD es tan fina coma pel monde del vin, ont l’amic vinhairon « sembla un visitaire excepcionalament convi-dat dins la torre de contraròtle d’un aeropòrt. Los libres serián d’avions de long cors en apròchi, après un viatge
dels longs plen de turbuléncias. Lo jòb seriá de los far aterrir aquí, sul burèu, en doçor, malgrat las bofaradas e la lassièra. ». Aquí totes los arguments lausengièrs sus aquel libre que me passavan pel cap, a l’idèa d’escriure aquela cronica.
Mas aquí qu’al moment de trapar Los ignorants dins la bibliotèca, ma man tomba sus un libre vièlh. Sa trenca es plan usada. Gausariái pas dobrir aquela botelha amb los bons amics o per las escasenças excepcionalas, de paur que taste a violeta passida. Pr’aquò mon esperit de trentenària nostalgica de son enfància se desperta : Aleodòr emperaire es un album qu’illustra en occitan un conte tradicional romanés, amb quinas illustracions ! De qué conciliar un amator d’art romanic amb un simbolista dels sègles XIX-XX. Imaginatz doncas lo dilemna : cronicar sus Los ignorants, un bon libre que pren en valor a me-sura que lo temps passa o sus Aleodòr emperaire, polit libre qu’a pas pus sas pròbas de far, mas que podretz pas partejar amb ieu. Car se l’avètz pas dins la vòstra bibliotèca, probable que lo vòstre librari nimai anticari l’auràn pas tanpauc !
Aital, ne meti dos dins la meteissa cronica. Se podrián benlèu plan endevenir ? Aleodòr es un prince qu’es a tornar conquistar son reiaume. Lo vinhairon, son reiaume, lo se conquista cada jorn emai al fial de las sasons. Lo dessenhaire de bd, son reiaume, lo se conquista al fial de son imaginacion. E coma sèm dins un conte, serà pas de spoiling que de dire que « dins son país, quand lo vegèron revenir, sauve e segur amé una nòvia joineta, polida a ne’n regaudir leis estèlas, l’aculhiguèron dins l’estrambòrd. Montèt mai sus lo tròne imperiau. Enjusc’a la fin regnèron e visquèron urós. E ieu, siáu montat en sèla… » e lo còp que ven, per evitar un tal dilemna, vos parlarai d’un libre un pauc mai mainstream. Tè, per exemple veirem coma optimizar lo rendement del cervèl. Es plan a la mòda e la causida es mai simpla.
Cecila Chapduelh
Referéncias• Aleodòr Emperaire, Petre Ispirescu, conte romanés traduit en occitan per Guy Mathieu, Edicions Grandir, 1986• Los ignorants – Raconte d’una iniciacion crosada, Étienne Davodeau, Edicions Terrairòl 2016, 25 €
CALGUÈSSE REEDITAR…
14 – Lo Diari
Literatura
De Boucoiran, ne mancava pas a Nimes al sègle XIX – amai i a un vilatge nommat aital dins lo canton de Quissac. La familha es originària de la Gardonenca vesina, que i fargava de debàs a l’entorn de 1660. A la debuta del sègle XIX, vaquí-la a Nimes : fa ara comèrci de fials (Nimes balharà la tela « denim » al monde larg). Gregoire Boucoiran a dos filhs : Louis (1813-1895) que li succedirà dins lo negòci, per aquel motiu viatjarà fòrça, çò que lo menarà a escriure de guides toristics abans ora ; Jules, l’ainat (1808-1875), que farà preceptor – e pas çò mendre - puèi que prendrà en carga lo filh de George Sand, Maurice : li demandarà quitament de li trapar una femna (per sos 38 ans !) e, quand aquel Juli morirà en 1875, dirà simplament al ser d’una amistat de 45 ans : « Aviá l’engenh de l’ensenhament ». Demòra un tresen Boucoiran nascut en 1805, Numa (pichon nom plan roman), lo primièr cosin catolic (son paire s’èra convertit per se maridar : se ritz pas de la religion a Nimes d’aqueste temps !) : aquel es pintre, frequenta Xavier Sigalon a París, un « país » d’Usès ; pròche de J.D. Ingres qu’apiejarà l’un e l’autre.
Lo diccionari lengadocian de l’abat Sauvages (d’Alès), 1èra ed. 1756, un pauc tròp dirigista per son public. Lo diccionari provençal d’Honorat (de Digne), 1èra ed. 1846, « tròp voluminós en causa de las repeticions ». Sa « tòca foguèt de far un diccionari comparat de las lengas meridionalas dins lo meteis temps que los patés del Miègjorn ». D’aquí de referéncias frequentas per analogia a l’italian, a l’espanhòl, al portugués, e de citacions de provèrbis, etc. Boucoiran coneis fòrça plan la frontièra lingüistica òc/oïl (ditz gascon/francés) e los principals autors, « artesans, lauraires, estampaires, perruquièrs, rendièrs, dessenhaires, burocratas (i.e emplegats de burèu) que se son susprés poètas », aital coma los Felibres (vendrà el-meteis Manteneire). Precisa sas opcions : la preferéncia de la a sus la o finala (levat pels mots « de las contradas montanhosas, que lo lengatge i a servat una rudesa nativa solida ») ; lo manten de la r finala als infinitius quand l’etimologia o legitima...
Louis Boucoiran a pas de carrièra a son nom a Nimes (sonque son cosin Numa i a drech), mas recebèt del quite Mistral lo mai polit dels compliments en 1874 : « Lo trabalh qu’as realisat constituís un apòrt considerable al desvolopament de la nòstra lenga »... Puèi mai tard, « Lo Boucoiran es lo parelh perfièch del Tresòr ». Pas mens qu’aquò !
Hervé Terral
Tot aquel monde es ligat a Jules Salles (1814-1880), que la familha protestanta es dins lo comèrci de las sedariás, el tanben pintre estimat, que balharà a la vila una « Galariá » totjorn en plaça a l’ora d’ara1...
Louis Boucoiran serà dins son temps l’assistent de Jules Salles per sos retrachs, realisant los fons : aital, an aquela ocasion, farà la coneissença d’Anne Pons, qu’esposarà. Tirarà mantun libre de sos viatges e de sas raices :
•Guide historique et pittoresque de Nîmes et de ses environs, amb 20 gravaduras en color, 1850 (reeditat per Lacour dins la meteissa vila en 1988).
•Guide de l’Ariège, de l’Andorre, de la Catalogne, 1860, obratge apreciat de Prosper Mérimée.
• L’amphithéâtre de Nîmes, 1880.
Mas son òbra màger, pensada tre 1870, serà son Dictionnaire analogique et étymologique des idiomes méridionaux, depuis Nice jusqu’à Bayonne et depuis les Pyrénées jusqu’au centre de la France (1èra ed. 1875, 2nda ed. 1898, 1344 p.). Dins l’introduccion d’aquesta, precisa son projècte. Dins sa jovença, foguèt estrambordat per l’agenés Jansemin, que lo rescontrèt. Quand projècta son diccionari, a legit e enquestat fòrça, ja. Se referís a dos obratges màgers a sos uèlhs per los superar.
LOUISun erudit nimesenc
1 - Per ne saber mai, cf. Pincemaille (G.), Les Boucoiran…, Mémoire de l’Académie de Nïmes, 2001, pp. 172-191. Consultables sus BNF/Gallica.
BOUCOIRAN
(1813-1895)
Lo Diari – 15
D'escart e de talvera
B’ei plan vertat que i a duas Arièjas : se no coneishè eth noste gran poète e istorian Napoleon Peyrat, qu’ei solide! d’èster vengut tard ara consciéncia precisa dera nosta Istoèra, mes tanben pr’amor que som der’auta Arièja, era catolica, e gascona, e non pas era protestanta, e lengadociana, on eth futur pastor dera glèisa protestanta èra nascut en 1809 aras Bòrdas-sus-Ariza d’ua vielha familha uganauda, e qu’aurà estudiat a Montauban abans d’èster nomat a St -Germain-en-Laye. on oficièc 34 ans. Que s’èra plan fèt conéisher de tot çò letrat e quan se moriguèt en 1881 qu’acabavan de paréisher eths sieis volumes de sa monumentala Histoire des Albigeois, son òbra principala mes pas la sola, e se parli d’eth ací qu’ei tanben pr’amor de son òbra poetica en occitan e de sa luta per fèr reconéisher era lenga e era òbra deths Trobadors.
Que s’ei podut díser que Napoleon Peyrat, quan canta non solament era beutat deth país d’Ariza e deras Pireneas, mes eth passat eroïc d’aqueri parçans, pòt a bèras pausas fèr pensar a un Victor Hugo o meslèu a Agrippa d’Aubigné, eth gran poète protestant deth XVIème, autor dera epopèia Les Tragiques.
mes creator de faulas que sapient rigorós. Vertat qu’era question uei ei plan discutada e que Peyrat a fèt errors, mes qu’a boludat ua documentacion giganta, e de tota faiçon tirat der’ombra era Crotzada contra eths Albigesi, qu’ei a díser eths Catars, e qu’a podut èster aperat eth « Michelet du Midi ».
Un aute còp, se pòdi a de bon méter era man sus era sièva òbra poetica en occitan, que vo’n parlarè. Era sièva òbra principala qu’estarà pr’aquò, que sembla, era que viem de díser, ja qu’aja fèt víver dam era mêma passion er’istoèra deths protestants persecutats.
Que dèbi arremerciar ací era Dépêche du Midi que fic paréisher un article bèth que m’a plan ajudat, ar’ocasion deth centenari deth noste Napoleon (04/04/81). Quan eth jornau regionau se bremba deth sièu « radicalisme », qu’a plan rason de brembà’s un radicau coma aqueth!
Miquèu Pujòl
En eths vèrses francesi de Peyrat que trobam un même vam, ua parèlha vigor dera satira, un buf epic :
« Je vous aime, ô montagnes veuves !Une âme dans vos bois, un soupir
dans vos fleuves.Vos lacs roulent du sang, vos cascades des pleurs !Et vos glaciers sanglants
où le soleil expireSemblent l’échafaud du martyre
Où pend, crucifié, l’Ange de nos douleurs ».
Mes que defenèc e illustrèc tanben era poesia deths Trobadors dont li agradavan en prumèr eths accents eroïcs e epics, meslèu eths « sirventès» qu’era « canso » d’Amor. Politicament engatjat en camp republican, que s’opausèc a un mistralisme roïaliste e animèc dab Louis-Xavier Ricard e Auguste Fourès çò que s’ei aperat eth Felibritge rotge.
Òc! Qu’a Arièja eth sièu Napòleon! N’a pas conquistat Euròpa, qu’a fèt melhor : qu’a « inventat » eth catarisme e Montsegut! Dauguns per gelosia o mauconeishença que l’acusan justament d’aver a de bon inventat, d’èster un maishant istorian,
PEYRATNAPOLEON
16 – Lo Diari
3 Questions a...
Avèm una convencion ambé radio Lengadòc, per exemple, e trabalham ensems sus de reportatges, d’entrevistas. La tòca es de bastir, de lònga, un malhum : es la condicion de nòstra existéncia, la pertinéncia de nòstra plaça dins la societat actuala.
Avètz una version papier e una preséncia sus internet, coma s’articulan aquelei doas dimensions de vòstre trabalh ?La version papier es lo còr, la basa dau trabalh, evidentament. Sus internet podretz retrobar de contenguts qu’an besonh de visuau, coma d’articles sus la musica, la vidèo... I a tanben una volontat de tocar un public joine, ambé leis aisinas numericas.
- 1 -
- 3 -
- 2 -
Michel Neumuller, coma siatz vengut dins lo jornau e de qu’es vòstre ròtle, ara, dins Aquò d’Aquí ?Avant, trabalhèri a La Marseillaise e dins la premsa economica, entre autre, siáu jornalista de profession e siáu sempre estat interessat per la lenga d’òc que rescontrèri dins mon enfància a Chastèu Arnós (04) puèi, mai tard, a la ràdio ambé l’emission d’Andrieu Ariès. Èri pivelat de veire que compreniáu aquela lenga, me disiáu que i aviá quauquaren de faire amb aquò... Donc quand me propausèron l’aventura Aquò d’Aquí, me mandèri a l’aiga ! Siáu emplegat en CDI a un terç-temps per l’associacion que baileja lo jornau dempuèi 1987. Per çò qu’es de mon ròtle : fau un pauc de tot, tèni la barca e l’escomessa mesadièra de sortir lo jornau ! Mai siáu pas solet, i a tanben de collaborators e tot un malhum d’afogats que m’ajudan e participan a l’aventura.
De qu’es la tòca d’Aquò d’Aquí ? Sa plaça particulara dins la premsa d’expression occitana ?Ai costuma de dire que dins nòstre jornau la lenga es coma un biais de dire la societat d’ara : es un biais d’abordar e de comprene lo monde que nos enròda. Siam un jornau d’informacion en occitan e dempuèi la disparicion de La Setmana, l’un dei darriers, me sembla. Siam un jornau occitanista en Provença amb una plaça per totei lei variantas occitanas de la region, lo vivarò-aupin, lo niçard, lo provençau maritime o rodanenc etc. Avèm, de segur, una dimension panoccitana e dempuèi aqueste an, fasèm tanben d’articles en lengadocian, e esperam donar l’enveja a de novèus abonats ; nos viram cap a Catalonha, volèm nos inscriure dins la realitat occitana larga e dubèrta.
Mai es lo quite jornau que rèsta essenciau ; lo site internet fonciona mai coma un mejan de faire venir lei gents a la version papièr, es un rampèu. Siam dins una mena d’ecosistèma : un jornau, per viure, dèu servar son environament e demorar en contact ambé sei legeires. Internet es un mejan d’i arribar. Mai ren pòu remplaçar la relacion umana e dève d’alhors mercejar totei lei fremas e totei leis òmes que nos sostenguèron quand lei subvencions s’escranquèron. Son leis abonats que fan viure Aquò d’Aquí e que tenon, maugrat lei vents contraris, a l’importància d’una premsa en occitan, uèi.
Silvan Chabaud
Michel Neumuller es cap redactor d’Aquò d’Aquí, un mensuau qu’es una referéncia dins lo relarg actuau de la premsa occitana.
L’avèm entrevistat per ne saupre mai sus l’aventura que representa la realizacion, regulara, d’un jornau d’informacion en lenga d’òc.
NeumullerMichel
Entresenhas : www.aquodaqui.info
Los Òmis PetitsTerèsa Pambrun
Edicions Lètras d’OcColleccion Camins
32 paginas 16.00€ (Libe solet)19.00€ (Libe + CD )
Lo Diari – 17
Libe Joens
Avetz ‘ja entenut a parlar deus òmis petits ?
Sabetz, aqueths que viven dens los bòscs, entre « cabiròlas e esquiròlas, parpalhòlas e pamparòlas, macòlas e claveròlas, hauguèras e vidauguèras, còths arrois e ausèths blus, gahús e tinhahús, damisèlas e carbonèlas, camparòlas e aveteròlas, barbudas e èrbas hiludas... »
Tots vestits d’arroi de la mòda vielha e cauçats d’esclòps d’argent, que pòrtan lo peu long e la barba de qui tòca en tèrra, a pena se son grans com un dit los òmis petits...
N’i a que disen que son eths de qui cambian las causas de plaça, que hèn carrasclejar las pòrtas, que chebitejan las istòrias amagadas e las cantas petitas pendent la neit quan tot a l’entorn qu’ei mut...
Vertat que son un chic trufandèrs los òmis petits, mès, coma entà’s hèr perdonar, que son eths tanben que ns’aidan tà tornar trobar las causas quan e’ns cagen de las pòchas e que las perdem dens nostas passejadas peus bòscs en botar-las en evidéncia au bèth miei deu camin...
Per’mor lhèu « Que saben tot de la vida e deu temps qui ns’escapa », a nosauts praubes umans ne’us sabem pas mes véger ni escotar...
En temps vielhs que vivèvan enas nòstras maidons, e vivèvam amassa en bona companhia, mès un dia qu’avem deishat d’i créger, e despuish ne’us vesem pas mes, per’mor que son un pauc com las hadas los òmis petits...
Mès, qui sap, se’vs passejatz la neit deu cap d’an dens los bòscs, sense hèr nat brut... que’n crotzaratz un tot concentrat aus sués ahèrs, e lhèu alavetz que descobriratz lo secret deus òmis petits... E qui sap, lhèu qu’un dia, los òmis petits que tornaràn víver en armonia dab nosauts coma dens los temps vielhs...
Darrèr obratge de l’autora haut-pirenenca publicat en çò de Lètras d’òc, aqueth conte accessible entaus mainats a comptar de sheis ans qu’ei illustrat dab las aquarellas originaus de Terèsa Pambrun.
Coma las darrèras publicacions d’aquera colleccion, lo libe qu’ei acompanhat d’un CD que’ns permet d’audir la mesa en votz deu conte peu celèbre autor Joan-Loís Lavit.
Qu’auratz tanben lo plaser de trobar aqueth conte dens la sua version lengadociana, « Los òmis pichons » dont la revirada ei estada hèita per Sèrgi Carles e de qui ei acompanhada deu CD entà escotar la sua lectura.
Lili Pinçon
Los Omis Petits
A planta coteletJòrdi PeladanIEO Edicions, Coll. Crimis18 x 13.5 cm - 226 p.15.00€
Lo Diari – 29
Literatura
Jòrdi Peladan nasquèt en 1938 a Alès d’una familha cevenòla ; es en Cevenas qu’aprenguèt l’occitan de sa mameta. Foguèt professor de matematicas, occitanista, engatjat dins lo mitan associatiu de Nimes. En mai d’òbras literàrias, cal citar la publicacion d’una partida de Las castanhadas, òbra de La Fare-Alais (1791-1846). Amb Josiana Romero publiquèt un metòde d’aprendissatge de la lenga occitana Cap a l’occitan. Occitanista donc e tanben escrivan e poèta.
Sa darrièra òbra es un roman policièr : A planta cotelet ( IEO-Edicions, 2018), que i tornam trobar de personatges de Treparàs pas mon semenat (IEO-Edicions, 2009), per exemple la detectiva Margarida Cercamond e son ajutòri Rogièr Pagés.
Mas perqué un roman policièr ? E perqué pas ? Per Jòrdi Peladan, lo roman policièr es la libertat e lo compara a una sopa. Dins l’ola, se i pòt mesclar causas e autras, amassadas d’aicí e d’ailà. D’ingredients imaginaris, gaireben complètament, de subjèctes personals (l’amor de las Cevenas per exemple), d’especialitats regionalas (coma la brandada de merluça o la bovina), de faches d’actualitat (coma aquela linha TGV que traversèt un camp del « mond del viatge » o lo maridatge per totes)… Sufís de bolegar e de laissar bolir. Per remenar, la « polida detectiva » Margarida Cercamond e per susvelhar lo bolh, lo comissari novèl de Nimes que ven de Lion, capitala del crime…
Essencials, los personatges : cal que sián credibles e mai foguèsson un bocin caricaturals. Exemples : aquelas femèns occitanistas davant la justícia : « quatre femèns occitanistas acusadas per un collectiu tradicionalista provençal d’avedre cantat la “Coupo santo” en grafia alibertina sus las
marchas del Palais. Las dònas s’èran presentadas al tribunal las popas pintradas d’una crotz occitana que lo poparèl ne fasiá lo centre. Dins son plaidejar l’avocata aviá recitat de tèsta la Vènus d’Arle de Teodòr Aubanèl. Tre lo “Venètz pòble, venètz tetar a sei dos sens bessons l’amor e la beutat” lo jutje e una bona mitat del public s’èran estraçats en lagremas ». O encara aquesta avocata : « Jòsi-Maria, una femneta sempre estrambordada, peta-fuòc, gauchista, feminista, occitanista, lingüista, anticapitalista e un fum d’autres quicòms en “ista” mas pas una brava fumista nimai me’n-fotista ».
De doblidar pas aquel parelh de colcavestits espofidaires : lo Momò « invisible del monde coma cal e curiós com un pet » e l’extraordinària Bèrta dicha la comtessa…
Doblidar pas tanpauc una partida de cartas, e una partida de pesca en Cevenas, que la natura i compta mai que los peisses : « A primalba, l’aiganha banhava la riba. Fresca, gaireben de barbasta […] D’aquí entre aquí, lo crit sobragut d’un aucèl o la cabussada d’una raneta estrifava lo silenci matinièr. Dins un rajòl devistèt un bernat pescaire a l’espèra de peissonalha […] En amont l’aiga que cordurava de mièg los codolets sonava cristallina. »
Lo plaser de far petar la lenga, lo plaser de « passejar » lo legeire, lo plaser de contar, de descriure : vaquí la sal, lo pebre e lo saïn de la sopa de Jòrdi Peladan…
Lo roman policièr es una intriga amb un mòrt e un colpable, mas mai qu’aquò : la distraccion, lo plaser, la lenga, lo viatge…
Yvon Puech
Lo roman policièr e la sopa
JòrdiPeladan
Entresenhas :potonorsland.com
1-Casque PlayStation VR
2-Astro Bot Rescue Mission
3-Beat Saber
30 – Lo Diari
Tòca-Maneta
© Freepik.com
Mas de qu’es un jòc vidèo s’es pas un biais de realitat virtuala ? Aicí mos cars amics cossí se tirar una bala dins lo pè tre la debuta d’una cronica...
Non, perque evidentament çò que los anglofòns dison VR, per Virtual Reality, a una definicion especifica, que se podriá resumir a : simulacion de la preséncia d’un utilizaire fisic dins un environament artificial, produsit per ordinator. Es doncas plan diferent del videojòc « tradicional », ont l’ecran constituís, a de grases divèrses, la paret indespassabla que farà qu’aurem jamai completament l’« impression d’i èsser », mai a 100 % brancats sus la television.
E ben figuratz-vos que la realitat virtuala es a se far un camin, plan-planet, dins lo monde videoludic. I aguèt d’ensages abans, e d’unes se sovenon benlèu d’Avatar en 3D amb las lunetas, avètz benlèu fach d’unas atraccions immersivas al Futuroscòp, o encara fasètz partida d’aqueles paures que coneguèron lo Virtual Boy de Nintendo, un fracàs tant important que comprenèm que los constructors ajan trantalhat abans de tornar ensajar l’experiéncia. Mas aquí es bon, es partit, la corsa es lançada, lo pargue material installat e de mai en mai de monde se bòtan de jogar en VR.
Cossí fonciona ? Totes los dispositius se semblan : s’agís d’un casco a cargar sul cap, que serà acompanhat de divèrses gatgets de contròle. Los jogaires PC an mai de causida sul material (HTC Vive, Oculus Rift...) que los jogaires PlayStation 4, que deuràn far amb çò que Sony a volgut per sa consòla. E ma fe, es ja pro satisfasent. Un còp lo casco cargat, cal saber que laissa pas passar lo lum. Çò que vesèm doncas dins lo casco es l’imatge ultrapanoramic e reactiu d’un environament generat.
Nòstres moviments de cap seràn interpretats per la maquina, çò que nos donarà l’impression efectiva d’èsser dins un autre monde. Una experiéncia complicada a descriure a aqueles qu’o an pas viscut, e atencion çaquelà al motion sickness, o mal dels transpòrts, aquela nausèa causada per l’impression qu’a vòstre cervèl qu’avançatz mentre que demoratz palficats. Urosament lo cervèl comprendrà lèu qu’es estat enganat, amb qualques sesilhas de jòc, serà capable de destriar la realitat reala de l’autra. Lo còs uman es una meravilha !
Aquí pel costat material, que m’a, personalament, convençut : las sensacions son bonas, estonantas, despaïsantas, impressionantas, poeticas, segon lo jòc que lançam.
E es aquí un pauc lo problèma que traïna encara la VR : i a pas pro de jòcs per ne profechar. O alara n’i a, mas son « d’experiéncias » mai que de jòcs, de biaisses de demostracions tecnicas un pauc superficials. Plan segur, trobam de causas excellentas, coma Astro Bot Rescue Mission (plataforma/aventura), Resident Evil VII (orror), Elite Dangerous (SF), o de causas mai abstrachas coma Tetris Effect (reflexion), Beat Saber o Rez Infinite (jòcs musicals).
Ieu soi rassegurat : lo material existís dempuèi qualques temps mas l’interès public es recent, çò qu’explica que los jòcs penan encara a se far un camin. Mas la democratizacion es en cors, amb notadament de baissas de prètz d’un material un bricon costós, e fa cap de dobte que l’arribada d’un dispositiu VR grand public sus la consòla ibrida Switch de Nintendo, amb un casco a se bricolar, butarà dins aquela direccion !
Tristan Gahús
La realitat virtuala, avenidor del videojòc ?
Lo Diari – 31
TV
La sala de la mediatèca de Margarida (30) fuguèt comola per lo 9en Festenau RESCONTRE vidèo amator en occitan organizat per Tè Vé Òc. Talament que l’an que ven nos faudrà cambiar de sala, amai se nos i fuguèt reservat un acuèlh de tria. Lo public se diguèt mai que satisfach de l’après-dinnar passada aquí. Lo programa fuguèt variat e totei lei genres de cort metratges representats. 14 filmòts fuguèron projectats : clips, ficcions, documentaris, doas creacions de collegians dins l’encastre dau projècte pedagogic academic e reportatges variats. Lei realizators venián d’Occitania granda, dempuèi lei valadas d’Aran fins ai valadas occitanas italianas. Aqueu viatge virtuau metèt en evidéncia la riquesa e la varietat deis accions culturalas o economicas de nòstre país d’Òc.
Amai l’espòrt fuguèt mes a l’onor e lo paracasudisme i aguèt sa plaça davant un public espantat.
Un omenatge fuguèt rendut a Jòrgi Gròs, lo contaire autor desaparegut en 2018 e aguèrem tanben una pensada esmoguda per l’amic Michel Falguières, escrivan que nos quitèt tanben.
Aviam convidat l’editor Paul Martin de « L’aucèu libre », la MARPOC amb sa librariá, l’Espaci occitan deis Aups amb sei DVD e CD, Magali Jarques-Cordes (autora) e la pausa de l’après-dinnar permetèt de se sarrar d’elei. L’an que ven aurem mai de plaça per mai d’autors e creators. L’espandiment de nòstra lenga passa tanben per aquí.
Mercejam la municipalitat de la vila qu’ofriguèt l’aperitiu que permetèt au public d’escambis rics e amistós après lei projeccions.
En esperant de festejar lei 10 ans de RESCONTRE, la còla de TèVéÒc contunha sa produccion de l’emission « Lenga d’òc.Lengo d’o » cada dijòus sus
www.teveoc.com
FESTENAU VIDÈO DE MARGARIDA CAPITAT !
Lisa GròsPresidenta
de Tè Vé Òc
Marie Lavit Assistenta
de produccionÒCtele
Hestenaus, concèrts, encontres literaris o esportius, universitats d’estiu, inauguracions… Marie, la dinamica presentatora d’ÒCtele qu’ei tostemps on
e cau entà’vs har descobrir dab umor, energia mès tanben rigor los eveniments de non pas mancar, a l’entorn de la lenga e de la cultura occitana. Dètz emissions dens l’annada, entà traucar tot lo territòri de la Region Navèra Aquitània, dab eveniments au còr de la cultura e de l’actualitat. Los prumèrs
numeròs que son en linha d’ara enlà sus www.octele.com, mes qu’èm tostemps en cèrca d’eveniments navèths a cobrir!
Alavetz, si avetz un eveniment de har conéisher,
nos podetz escríver a l’adreça: [email protected]
ENTÀ LA SUA EMISSION EVENIMENTS, ÒCTELE QUE RECÈRCA HESTENAUS
O EVENIMENTS A SEGUIR!
32 – Lo Diari
EdicionsMax & Maurici - Wilhelm BuschMax & Maurici que conta l’istòria de dus mainats endemoniats e friponets qui’s diverteishen a esvarjar lo monde deu vilatge. N’an pas paur ad arrés e ne coneishen pas lo respècte. Mes malaja tad eths e urosament taus autes, la vita que fenirà per venjà’s – e lo castig que serà tarrible?! Totun, i a jamei avut mauhasedors mei simpatics ?
Edicions Per noste14 x 22 cm - 78 p.10.00€
De Noël à la Saint-Cochonou, proverbes et dictons de Béarn et GascogneJean-Baptiste LabordeAcí qu’avetz ua beròja garba d’arreporèrs, ligada per la man de J. B. Laborde, fin observator de tot çò de popular e gran coneishedor de la lenga d’òc. Istorian, escrivan e precursor deus estudis etnologics, qu’a sabut cuélher ací los dísers autant seriós com trufandècs deu monde quan parlan de çò de sacrat. Qu’i trobaratz las hèstas qui ritmavan la vita vitanta tot au long de l’annada e lo rebat de las mentalitats popularas. Mes tanben ua mina de lenga nòsta.
Edicions Letras d’Oc15×21 cm- 104 p.15.00€
Xola e los leons - Bernardo AtxagaXola es una chineta pas coma las autras. Sap legir, parlar... S’interessa de pròche a un libre sus los leons. Xola es segura d’èsser la rèire felena dirècta d’aquestes animals ja que, entre ela e eles, fòrça traches de caractèr correspondon : noblesa, fòrça, coratge, pigresa... www.capoc.fr
Adaptacion de Xolak badu lehoien berri de Bernardo Atxaga Illustracions de Mikel Valverde Livre+CD audio6.50€
Textes occitans de la Comuna de Marselha - Glaudi BarsottiGlaudi Barsotti fa reviure a travèrs de tèxtes d’autors, uei pauc o pas conoissuts, un periòde tragic que lo pòble marselhés visquèt dau temps de la Comuna. Lei tèxtes presentats, cançons e tèxtes en pròsa, testimonian deis eveniments que se debanèron entre 1869 (eleccions legislativas) e 1875 (darriers procès dei comunards). Pasmens estent lo drama prefond que marquèt leis èimes, son totjorn presents leis eveniments en 1893, lo sòrt dau paure Sant Trofima o puslèu de son estatua, n’es una illustracion. www.espaci-occitan.com
Co edicion L’atinoir e IEO 1318.6 x 16.2 cm - 180 p.Francés + occitan provençau15.00€
Emmanuel Delbousquet [1874-1909] : CAPVATH LA LANAManuscrit inedit de poemas e la lora traduccion en francés, fotòs de familha ineditas e un estudi de Philippe Gardy. En annèxe, lo vocabulari occitan gascon-francés dels poemas de l'autor. www.editions-albret.com
Prefaci de Maurice RomieuEdicions d'Albret14.00 €
Una lenga d’enfança… d’esperança (occitan-francés) - Jòrdi PeladanAprèp : Subre lo pont, lo pont de Ròchabèla ; Mon país e París ; Me’n torne al país ; Marineta Mazoyer nos porgís aicí lo quatren volum de son raconte autobiografic. Un libre bilingüe, abondosament illustrat, mai que mai per de documents personals. Lo libre passionant es clafit d’ensenhaments tant per los que son acostumats de legir la lenga occitana coma per aqueles que la vòlon descobrir. Libre generós que l’autora manca pas de saludar totes los aparaires d’aquela cultura sovent mespresada qu’a crosats dins sa caminada afanada. Libre d’esperança que pauc a cha pauc la familha, filhas e felena, s’interessan e s’endralhan e la seguisson dins l’aventura. Libre de solaç tanben que las valors ligadas a la cultura occitana e a son istòria li son estadas, nos ditz l’autora, d’ajuda per téner lo còp dins las espròvas que li porgiguèt la vida.
Edicions de la Potzòta550 p. - 25.00€Marineta MAZOYER - 30340 Saint Privat des [email protected] - 04 66 86 34 13
Lo Diari – 33
L'occitan blos
Lo mot literari la prosopopèia significa « l’accion d’atribuïr a de personas absen-tas o a d’èssers inanimats un certan dis-cors, sovent grandiloquent ». Aquel mot se tròba dins lo diccionari de l’occitan medieval de Francés Rainoard (François Raynouard), escrich la prozopopeya. Dins lo meteis diccionari se tròba tanben un autre mots de meteissa terminason : l’onomotopeya. (Lexique roman, 1844, tòme 6, paginas 392 e 441). Ara escrivèm onomatopèia (ambe la sillaba ma) e prosopopèia. En catalan se ditz l’ono-matopeia e la prosopopeia; en castelhan : la onomatopeya e la prosopopeya.
Aqueles dos mots an en latin la finala -pœia. E los mots latins son pas que la transposicion de mots grècs en -poiïa (ambe, sus la vocala ï, dins la grafia grèca, a l’encòp un trèma e un accent agut). Avèm doncas : en grèc prosopo-poiïa ; en latin prosopopœia; en occitan prosopopèia.
Çò remarcable es qu’aqueles dos grecismes (arribats en occitan en passant pel latin) an la meteissa terminason dins l’etime grèc e dins la
transposicion latina. Doncas, en occitan, se disèm la prosopopèia, per coeréncia nos cal dire l’onomatopèia.
La fòrma occitana prosopopèia, que remonta a l’Edat Mejana, es portada per F. Mistral (dins Lou Tresor, en 1886), R. Barta (en 1980), C. Laus (en 2001), Cantalausa (en 2003), Fettuciari-Martin-Pietri (en 2003), Narioo-Grosclaude-Guilhemjoan (en 2005), C. Rapin (en 2006), l’Academia occitana (Diccionari, 2016, consultable sus internèt).
Mas, tot lo mond a pas comprés lo parallelismes etimologic que i a entre prosopopèia e onomatopèia. Fettuciari-Martin-Pietri, Laus e Narioo-Grosclaude-Guilhemjoan an la terminason -èia dins prosopopèia mas la terminason -èa dins onomatopèa. L’incoerénca es evidenta.
Los autres tres mots que son de me-teissa estructura finala que prosopopèia son : epopèia, farmacopèia e melopèia.
Mas i a un grand nombres d’autres grecismes qu’an, dins l’etime, d’autras
terminasons que -popoiïa e ont es justificada la terminason -ea en catalan e -èa en occitan : l’apnèa, l’azalèa, la diarrèa, Focèa (nom de vila d’Asia Menora), l’idèa, la logorrèa, Medèa (eroïna de la mitologia grèca), Nicèa (vila situada actualament en Turquia, ont se tenguèron dos concilis impor-tants, un en 325 e l’autre en 787), la ninfèa, l’odissèa, l’orquidèa, la panacèa, la teodicèa.
Demest aqueles “grecismes”, es a dire mots d’origina grèca, n’i a de plan ancians (coma idèa) e d’autres de plan recents e artificials (coma orquidèa, mot fargat al sègle XVIII pel suedés Carl von Linné).
Jacme Taupiac
La prosopopèia
AGENDA 03/05
Du Bartàs, La BellongaiseCastillon-en-Couserans (09)[email protected]
04/05Goulamas’K, Festival Xarnegu Eguna, Bardos (64) [email protected]
04/05 Alidé Sans, Cantar Lo País, Seillans (83)[email protected]
04/05 - 15h / 17hCafè platussant ambe Monica Sarrazin, Librariá occitana, 42, rue Haute-Vienne, Limòtges – Limoges (87)IEO Lemosin / Librariá 05 55 32 06 44
04/05La Mal Coiffée, Paratge, « le movement d'òc et d'ailleurs », Saint-Cyprien (24)[email protected]
08/05 Santa Patchole, Festival des Ferrailleurs, Saint-Etienne-d’Albagnan (34)
10/0520h - Espectacle de Florant Mercadier, l’Occitan pour les nuls21h30 - Serada de danças occitanas amb iniciacionCercle occitan de Carbona e la mediatèca de Lafitte-Vigordane (31)[email protected]
10/05 Les diables de la GarrigueFestival des FerrailleursSaint-Etienne-d’Albagnan (34)[email protected]
10/05 - 20h30Bals du monde#2 Cyrille Brotto & Rémi GeffroyCafé Culturel Le Krill, Onet-le-Château (12)CCOR 05 65 77 68 06 / 05 65 68 18 75
10/05Malika Verlaguet« Contes d'aicí, contes d'ailà »Conques (12) - [email protected]
11/05 Papa Gahus, La Gesppe, Tarbes (65)
11/05 Alidé Sans, Les sons du Lub'Beaumont-de-Pertuis (84)[email protected]
11/05 Goulamas’KMusicalarue sur un plateau, Luxey (40)[email protected]
11/05 20hMoussu T e lei joventsLes Arcades, ancien chemin du Coton Rouge, Aix-en-Provence (13)
MAI
34 – Lo Diari
11/05 - 14h / 17hFête de l’Europe, Puylaurens (81)Animacions occitanas, passa-carrièra amb Los Sonaires d’Òc, lo jòc de lançar de berreta, taulièr de libres.Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
11/05 Du Bartàs, Mirepeisset (11)[email protected]
12/05Jornada istorica e botanica - Malléon (09)Cercle Occitan Prosper Estieu de Pàmias 05 81 06 03 88 / [email protected]
12/05 - 15hFlorant MercadierL’Occitanie pour les nulsAbbaye d’Escaladieu, Bonnemazon (65)[email protected]
12/05 Alidé SansHerri Urrats, St-Pé-Sur-Nivelle (64)[email protected]
12/05 - 14h / 17hMarché des Fleurs, Castras (81) : animacion musicala amb La Còla d’Azalaís, jòc de lançar de berreta...Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
15/05 - 20h30Cafè occitan amb Philippe MarmyCafé Les Augustes, Clermont-Ferrand (63)IEO 63 - 06 74 33 50 17
15/05 - 14h30Lo canton dels pichonsVenètz descobrir Lo secret de Maïssa / Martina e sos Kamishibai Plaça Foch, Rodés (12) CCOR : 05 65 68 18 75
17/05 - 21hConcert amb Cançons d'Òc et le duo Soritat, Festenal Escambis - Eglise, Saint-Jean-Lagineste (46) - 06 73 62 64 63www.espacioccitancarcinol.com
17, 18 e 19/0512e Fête du Pois Chiche Total Festum - Corts-metratges, Concèrts ambe Uèi (Rodin Kaufmann), Lo penequet musical (Sam Bouchet), Totemiade (Théâtre des origines)...Montaren-et-Saint-Médiers (30) [email protected]
18/05Festenal EscambisMercat, jòcs, Vuèida-solèr, minjar.14h30 : conferéncia sul bilingüisme francés-occitan a l'escòla ambe Gilbert Dalgalian.16h30 : « l’Occitanie pour les nuls » Florant Mercadier.19h30 : repaish (cal reservar)21h : concèrt-balèti ambe Rémi Geffroy Trio + Forró de Fòra.Saint-Jean-Lagineste, Bannes, Saint-Céré, Saint-Michel-Loubéjou (46) - 06 73 62 64 63www.espacioccitancarcinol.com
18/05 - 21h Nadau, Salle des fêtes, Cubiac (19)05 53 50 56 98
18/05 Goulamas’K, La Préma, Puisserguier (34)[email protected]
18/05Sortida botanica, Le Peyrat (09)Cercle Occitan del País d’Òlmes/Mirapesh [email protected]
18/05 Laurent Cavalié, Rouffignac (24)Paratge, « le movement d'òc et d'ailleurs »[email protected]
19/05 - 14h30Teatre ambe Les Rascalous + Gustou Festenal Escambis, sala de las fèstas Saint-Michel-Loubéjou (46)- 06 73 62 64 63www.espacioccitancarcinol.com
19/05 Yves Durand, Le club, Rodez (12)
21/05 Malika Verlaguet, CMLO, Alès (30)[email protected]
24/05 Du Bartàs, L’Eau vive, Les Martys (11)[email protected]
24/05 - 18h30 Conferéncia « Brèishas & co » per Camilha BilhacEspaci occitan, Pàmias (09)Participacion liura.05 81 06 03 88 - [email protected]
24/05 Djé Balèti, We are Nice PeopleLa-Croix-Falgarde (31)[email protected]
25/05 - 13h30 / 16h Jean-François Vignaud : Passejada contada franco-occitana, festenal Balaviris. Las halles, Eymoutiers (87)Les Bringuebalants – 06 83 70 86 37
25/05 Du Bartàs, Moissac (82)[email protected]
26/05 fins al 06/07A l’entorn de la Fèsta de Sant-JoanTotal Festum : mòstra « Ils soufflent dans les crabas et grattent les cogordas… », animacion sul mercat, balèti... Castres (81)Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
26/05 9h-19hVuèida-solèrHens - Parc Cazalet de Peçac (33)Calandreta de la Dauna [email protected]
28/05 fins al 02/06Festenal Mai que Mai, 12e edicion concèrts, conferéncias, documentaris, balètis... Bédarieux, Colombières/Orb, Saint-Martin-de-l'Arçon et Olargues (34)www.tafanari.fr - [email protected]
29/05 - 21h30 Nadau,Espl. St Charles de Gaulle, Layrac (47)06 70 16 70 21
29/05La Mal Coiffée & Laurent Cavalié« Le Club » - Rodez (12)[email protected]
31/05 - 21h30 Nadau - Arènes, Saint-Sever (40)06 31 33 69 04
31/05 Djé BalètiMachin-Machines, Vabre-Tizac (12)[email protected]
31/05 - 20h30Monique Burg - Total Festum« Alors c'est pour quand ? », Conqueyrac (30)[email protected]
29/05 fins al 01/06 Festival Trad’envieBal Cance – Courtial, Grail’Oli, Alidé Sans, Rémi Geffroy, Lo Barrut... Pavie (32)http://www.tradenvie.fr
JUNH
01/06 Djé Balèti - Total FestumSaint-Girons (09)[email protected]
01/06 - 15h / 17hCafè platussant ambe Monica Sarrazin Librariá occitana – Limoges (87)IEO Lemosin - Librariá 05 55 32 06 44
02/06La Mal Coiffée «... E los Leons»Médiathèque Cabanis, Toulouse (31)[email protected]
05/06 - 14h30Lo canton dels pichonsIniciacion a las danças tradicionalasPlaça Foch, Rodez (12)CCOR - 05 65 68 18 75
05 al 08/06Festival Balad’Òc TulaConcèrts Los Gojats del Porti, Moussu T e lei Jovents, Dins lei Piadas dei Gigants, Manu Théron, Thomas del Clapàs...Tulle (19) - [email protected]
06/06 - 20h30Espectacle de teatre : Lo GarrèlCie Lo Platanièr Sala de l'Escale, Tournefeuille (31) [email protected]
06/06Monique Burg - Abbaye de Belleperche, Cordes-Tolosannes (82)[email protected]
07/06 Bal Cance / CourtialLes Joutes de printemps, Correns (83)[email protected]
07/06 - 18h30 Presentacion de l'òbra d'Andrieu Lagarda, dins sos aspèctes literaris, etnografics e lingüistics, per Joan EygunEspaci occitan Pàmias, Pamiers (09)IEO d’Arièja 05 81 06 03 [email protected]
08/06 Du BartàsEldorando, Arrens-Marsous (65)[email protected]
Lo Diari – 35
08/06 Arnaud Cance – « Saique benlèu », Carmaux (81)[email protected]
08/06Passejada etnobotanica ambe Chantal Ballot et Jean-Marie CaunetSaint-Amand-le-Petit (87) PNR Millevaches – 05 55 96 97 00
08/06 - 14h30 / 22h Vilatge en fèsta, passejada descobèrta del patrimòni, animada en occitan per Jean-François Vignaud de l’IEO Lemosin Combelevrault, Bussière-Galant (87)Associacion Omnibuss 06 87 26 48 34
08/06 Goulamas’K - Festival de la Cornemuse Sallèles-d’Aude (11)[email protected]
08/06Lo BarrutBergerac (24) - Festival La [email protected]
09/06ST AFF’Rétro (mòstra de veituras e de motòs ancianas) ambe d’animacions occitanas : passa-carrièra ambe La Còla d’Azalaís e balètiCentre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
09/06 Goulamas’K - Féria de PentecôteVic-Fezensac (32)[email protected]
14/06 - 21h30 Nadau, Arènes, Maubourguet (65) 06 81 75 01 09
14/06 Goulamas’K, Les Fadas de Balduc Varazoux (48)[email protected]
15/06 Du Bartàs, En attendant l’EstivadaRodez (12) [email protected]
15/06 Alidé Sans - Total FestumSaint-Étienne-du-Valdonnez (48)[email protected]
15/06 Séverine Sarrias - Balade contéeMassiac (15)[email protected]
15/06Mercat e pèça de teatre « Es còit le fetge gras » pels Galejaires - Péreille (09)Cercle occitan del País d’Ò[email protected]
15/06Florant Mercadier « L'Occitanie pour les nuls » - Eyliac (24)[email protected]
19/06 - 20h30Cafè occitanCafé Les Augustes, Clermont-Ferrand (63)IEO 63 - 06 74 33 50 17
25/06 Les Sulfateurs OccitansFeux de la St-Jean, Puisserguier (34)[email protected]
28/06 Du Bartàs, La Puce à L’oreille, Riom (63)[email protected]
28/06 - 20h30Moussu T e lei joventsFestival Foix’R de Rue, Foix (09)[email protected]
28/06 Goulamas’KCanalissimô - Portiragnes (34)[email protected]
29/06 - 20h30 Nadau, Zénith, Toulouse (31)
29/06 - 21hTotal Festum ambe Moussu T e lei joventsPlace Ste Cécile, Albi (81)
29/06Fèsta occitanaDictada, quermessa, espectacle dels calandrons…Espaci occitan Pàmias - Pamiers (09)La Lauseta : [email protected]
29/06Pèça de teatre « Es còit le fetge gras » pels Galejaires, Layrac-sur-Tarn (31)IEO Arièja - 05 81 06 03 [email protected]
29/06Festen’Òc « Fèsta de la Sant Joan », Saurat (09)[email protected]
21/06 Du Bartàs, Rencontres du Galeisonenc Saint-Martin-de-Boubaux (48)[email protected]
21/06Papa GahusHèsta de la musica de Calandreta, Bagnères-de-Bigorre (65)
21/06 Goulamas’K, Tarn, coeur d’Occitanie, Vielmur-sur-Agout (81)[email protected]
22/06 - 10h / 17hLo Festenal : taulièr de libres e lo Campionat Mondial de lançar de berretaVielmur-sur-Agout (81)Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
22/06 - 9h30 / 00hFèsta de Sant-JoanAnimacions, estagi, passa carrièra, espectacles, balèti, concèrt Eric Fraj... Carbonne (31) - Cercle occitan de [email protected]
22/06 - 21h30 Nadau, Arènes, Estang (32) 05 62 09 64 26 - 06 84 76 78 46
22/06 - 9h / 16h30Estagi de lenga nivèl III « Jornada gascona » amb Joan Eygun. Repais tirat de la saqueta - 30€Espaci occitan Pàmias, Pamiers (09)IEO Arièja 05 81 06 03 [email protected]
22/06 - 14h / 00hTotal FestumConferéncia de Josiana Ubaud, concors dessenhs enfants, estand libres, lecturas tèxtes occitans, balèti, fuòc de la Sant Joan...Espaci G. Brun, Saint-Privat-des-Vieux (30)Lenga e cacalàs - 04 66 86 34 [email protected]
22/06 Goulamas’K, Total Festum, Sigean (11)[email protected]
22/06 - 15hMalika Verlaguet, Total FestumPont-de-Montvert (48)[email protected]
23/06 Grand feu de la Saint JeanInitiation au tambourin, espace jeux, expo, concert jeune public, repas traditionnel, concert/balèti avec les Sulfateurs Occitans - Narbonne (11)Escòla Calandreta de Narbona - [email protected]
24/06 - 20hCafè occitanPub O’Brien Tavern, Limoges (87)Librariá occitana – 05 55 32 06 44
25/06 - 18h / 00hLa Joanada Animacion amb Les Buffarels del Mercat dels Productors, Concèrt, Fuòc de Sant-Joan amb Les Buffarels, Balèti occitan amb Jòi Orquèstrad... Plaça Pierre Fabre, Castres (81)Centre Occitan del País Castrés05 63 72 40 61 - [email protected]
Que voletz figurar dens Lo Diari ?
N'esitetz pas a nos comunicar las datas e las informacions relativas aus
vòstes eveniments dab l'adreça :
