ÇİĞNEME SİSTEMİNİN ANATOMİ

VE FİZYOLOJİSİ

KAS - DAMAR - SİNİR

DR. HÜSNÜ YAVUZYILMAZ

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN KAS YAPISI

YÜZ KASLARI (M.Faciales - Mimik kaslar)

HYOİD ÜSTÜ KASLAR (M. Suprahyoideus)

ÇİĞNEME KASLARI (M. Masticatorii)

YÜZ KASLARI (Musculi faciales-Mimik

kaslar) M.Orbicularis oris

M.Buccinatorius

M.Mentalis

M.Depressor labii inferioris

M.Depressor anguli oris

M.Levator anguli oris

M.Rizorius

M.Levator labii superioris

M.Levator labii superioris alaque nasi

M.Zygomaticus major

M.Zygomaticus minor

M.Procerus

M.Occipitofrontalis

M.Orbicularis oculi (palpebral bl)

M.Orbicularis oculi

M.Zygomaticus minor ve

major

M.Levator labii superioris

M.Nasalis

M.Temporalis

M.Corrugator supercilii

M.Levator labii superioris aleaque nasi

M.Levator anguli oris

M.Orbicularis oris

Platysma M.Mentalis

M.Depressor labii inferioris

M.Depressor anguli oris

M.Levator anguli oris M.Buccinator

M.Masseter M.Zygomaticus major

M.Rizorius

M.Zygomaticus minor

M.Levator labii superioris

HYOİD ÜSTÜ KASLAR (M.

suprahyoideus)

M.Digastricus

M.Mylohyoideus

M.Geniohyoideus

M.Genioglossus

M.Stylohyoideus

HYOİD ALTI KASLAR (M. Infrahyoideus)

1- M. Sternohyoideus,

2- M. Thyrohoideus,

3- M. Omohyoideus

ÇİĞNEME KASLARI (Musculi masticatorii)

M.Masseter

M.Temporalis

M.Pterygoideus externus (lateralis)

M.Pterygoideus internus (medialis)

Çiğneme kasları; mandibula nın fonksiyonel

hareketlerine etken ve konuşma fonksiyonuna

yardımcı kaslardır.

M.Pterygoideus eksternus +

M.Masseter /

M.Pterygoideus internus +

M.Temporalis '

MANDİBULANIN TEMEL HAREKETLERİ

AÇMA (DEPRESSION)

KAPAMA (ELAVATION)

İLERİ (PROTRUSION)

GERİ (RETRUSİON)

DIŞ YAN (LATEROTRUSION)

İÇ YAN (MEDIOTRUSION)

Mandibulayı aşağı indiren kaslar (Açma hareketi - Depression): M. Pterygoideus Externus, M. Digastricus, M. Mylohyoideus,

M. Geniohyoideus, M. Genioglossus, M. Infrahyoideus.

Mandibulayı yukarı kaldıran kaslar (Kapama hareketi - Elavation): M. Masseter, M. Temporalis, M. Pterygoideus Internus.

Mandibulayı ileri hareket ettiren kaslar (İleri hareket - Protrusion): M. Pterygoideus Externus, M.Pterygoideus Internus, M. Masseter,

Mandibulayı geri hareket ettiren kaslar (Geri hareket - Retrusion): M. Temporalis, M. Masseter, M. Pterygoideus Internus, M. Digastricus.

Mandibulayı dışa yana ve ileri hareket ettiren kaslar (Laterotrusion): M. Pterygoideus Externus (İleri hareket tarafındaki), M. Pterygoideus Internus, M. Masseter.

Mandibulayı iç yana ve geri hareket ettiren kaslar (Mediotrusion): M. Temporalis (Geri hareketin olduğu taraftaki), M. Masseter, M. Pterygoideus Internus (Karşı taraftaki).

Mandibulayı aşağı indiren kaslar

(Açma hareketi – Depression = 50-

60mm):

M. Pterygoideus Externus (lateralis) un alt

bölümü,

M. Digastricus,

M. Mylohyoideus,

M. Geniohyoideus,

M. Genioglossus,

M. Infrahyoideus (M. Sternohyoideus, M. Thyrohoideus,

M. Omohyoideus)

M.Sternohoideus M.Thyrohyoideus M.Omohyoideus

Mandibulayı yukarı kaldıran kaslar (Kapama hareketi – Elavation = 50-60mm):

M. Masseter, M. Temporalis, M. Pterygoideus Internus(medialis), M.Pterygoideus eksternus (lateralis) un üst bölümü.

Mandibulayı ileri hareket ettiren kaslar

(İleri hareket – Protrusion = 8-10mm) :

M. Pterygoideus Externus, M.Pterygoideus Internus,

M. Masseter.

Mandibulayı geri hareket ettiren kaslar (Geri

hareket – Retrusion = 1mm): M. Temporalis, M. Masseter, M. Pterygoideus Internus, M.

Digastricus.

Mandibulayı dış yana ve ileri hareket ettiren kaslar (Laterotrusion = 3mm): M. Pterygoideus Externus (İleri hareket tarafındaki), M. Pterygoideus Internus, M. Masseter.

Mandibulayı iç yana ve geri hareket ettiren

kaslar (Mediotrusion = 3mm) : M. Temporalis

(Geri hareketin olduğu taraftaki), M. Masseter, M.

Pterygoideus Internus (Karşı taraftaki).

ÇİĞNEME

SİSTEMİNİN

DAMAR VE

SİNİRLERİ

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN SİNİRLERİ

Articulatio Temporomandibularis; N. Mandibularis'in N. Auricilotemporalis ve N. Masseterica dalları tarafından innerve olur. Eklem elemanlarında duyu ve basınç reseptörleri ve serbest sinir sonlanmaları bulunur.

Esas Çiğneme Kasları (M. Masseter, M. Temporalis, M. Pterygoideus Externus ve M. Pterygoideus Internus); Sinirlerini N. Trigeminus'un N. Mandibularis dalından alırlar.

Çiğneme hareketine yardımcı

kaslardan;

M. Digastricus'un ön bölümü; N. Mandibularis'in bir dalı olan N. Mylohyoiseus'tan,

M. Digastricus'un arka bölümü; N. Facialis ve

N. Glossopharyngeus'tan,

M. Mylohyoideus; N. Mandibularis'in dalı olan N. Mylohyoideus'tan,

M.Geniohyoideus ve M. Genioglossus; N.Hypoglossus'tan innerve olurlar.

N. TRIGEMINUS ( V. KAFA ÇİFTİ),

Ağız boşluğundan İsthmus Faucium' a kadar; sert ve yumuşak damak, ağız boşluğu yan duvarları, ağız tabanı ve dilin 2/3 ön kısmı, göz küresi, paranasal sinüsler, dişler ve dişetleri, dışkulak yolu, yüz derisi ve temporomandibular eklemi innerve eder.

Dentin tübülleri

Pulpa sinirleri

Uyaranla artan

Dentin lenfi

Ganglion Gasseri

N. Ophtalmicus N. Frontalis

N. Supraorbitalis

N. Nasociliaris

N. Maxillaris

N. Alveolaris Sup. Ant.

N. Mentalis

N. Alveolaris Inf. N. Lingualis

N. Mylohyoideus

N. Mandibularis

N. Auriculotemporalis

N. Maksillaris :

N. Trigeminus'un orta dalıdır; sensitif, simpatik

ve parasimpatik lifleri kapsar.

N.Maksillaris'in N.Alveolaris Superior dalı, tuber maksilladaki

Foramina Alveolaria'lardan girerek maksillanın alveol

bölümünde üç guruba ayrılır; "Rami Alveolaris Superior

Posterior", "Rami Alveolaris Superior Medius", "Rami

Alveolaris Superior Anterior" adını alan bu dallar maksillanın

processus alveolaris bölgesi içinde "Plexus Dentalis" adı

verilen sinir ağını oluştururlar. Bu ağdan ayrılan ince sinirler

dişlerin yer aldığı paradontium bölgesinde dağılırlar. Bu

sinirin ayrıca "N.lnfraorbitalis" dalı canalis infraorbitale içinde

iken dallanarak üst ön grup dişleri, "N. Pterygopalatini" dalı

damak ve burun bölgesini, "N. Zygomaticus" dalı zygoma

bölgesini, gözyaşı bezini ve orbita boşluğunun bir kısmını

innerve eder.

"Rami Alveolaris Superior

Posterior", "Rami Alveolaris

Superior Medius", "Rami

Alveolaris Superior Anterior."

N. Mandibularis; N.Trigeminus'un alt dalıdır; motor ve sensitif lifler taşır.

N. Mandibularis'in motor lifleri; çiğneme kasları ile

M. Mylohyoideus, M. Digastricus ve M.Tensor Tympani'yi. Sensitif lifleri ise; alt çene dişleri, temporomandibular eklem, alt dudak, yanaklar, dilin ön kısmı, ağız boşluğu ve duramateri innerve eder.

N.Mandibularis cranium dan çıkışta "Ramus Meningeus" adı verilen duramateri innerve eden ince dalını verir, "N. Masticatorius" adı verilen ön dalı motor lifleri kapsar; yanak derisine uzanan N.Buccalis dalı ile birlikte, çiğneme kaslarına bu kasların adını alarak ulaşan dalları verir.

N.Mandibularis'in arka dalı, sensitif lifleri kapsar ve "N. Lingualis", "N. Alveolaris Inferior" ve "N. Auriculotemporalis" adı verilen üç dala ayrılır.

N. Lingualis; Tonsilla palatina civarı, dilin uç ve sırt bölümü

ile tükrük bezi ve Chorda Tympani yi innerve eder.

N. Alveolaris Inferior; Motor ve sensitif liflere sahiptir.

Motor lifleri M. Digastricus'un ön bölümü ile M.

Mylohyoideus'u innerve eder. Sensitif lifleri alt çene kemiği

içinde dağılır. Mandibulanın arka iç bölümündeki "Foramen

Mandibula" dan, canalis alveolaris inferior içine girer ve

mental bölgede "Foramen Mentale"den çıkarak "N. Mentalis"

adını alır. Bu sinir alt dudağı da innerve eder. N. Alveolaris

inferior alt çene kemiği içinde ‘plexus dentalis’ oluşturarak

diş ve destek diş dokularını innerve eder.

N. Opthalmicus; N. Temporalis'in üst dalı olup sensitif liflere sahiptir. Alın, göz, burun boşluğu ve duramateri innerve eden kollara ayrılır.

NERVUS FACIALIS (VII. Kafa çifti) :

Motor, sensitif ve parasimpatik lifler ihtiva eder. Mimik kaslar, dilin ön bölümü, lacrimal, nasal ve palatin, submandibular ve sublingual bezler, digastrik kasın arka bölümü, M. Stylohyoideus, M.Styloglossus, M.Palatoglossus, rima oris alt dudak ve yanak kaslarını innerve eder.

Motor lifleri ponsta bulunan "Nucleus Nervi Facialis" den, sensitif lifleri; Rhombencephalon'daki "Nucleus Solitarius" tan, parasimpatik lifleri ise; ponsta bulunan "Nucleus Salivatorius Superior" dan çıkarlar.

Bölgesel motor

Viseral motor

Özel duyu

Genel duyu

Meatus Acusticus İnternus

Nucleus motorius N.Facialis

N.Auricularis posterior

Foramen stylomastoideum

NERVUS GLOSSOPHARYNGEUS (IX. Kafa çifti) :

Motor, sensitif ve parasimpatik liflere sahip tat duyusu siniridir. Pharynx, M. Uvulae, Parotis, Timpan Boşluğu, Tuba Auditiva, Dil Papillalan'nın bir bölümü, Sinüs Carotis ve Leptomeninx' i innerve eder.

Sensitif lifleri "Ganglion superius"tan, parasimpatik lifleri "Ganglion lnferius"tan, motor lifleri ise, "Nucleus Ambiquus"dan başlarlar.

Ganglion sup - İnferior Parotis

N.GLOSSOPHARYNGEUS

Tonsilla palatina

Farenks e

M.Stylopharyngeus a

Sinus

caroticus a

Tat ve genel duyu

AĞIZ BOŞLUĞU VE DİŞLERİN

İNNERVASYONU

DAMAK: N.Nasopalatinus, N.Palatinus major

ÜST DİŞLER: N.Alveolaris Superior

-Rr. alveolares superiores ant.

-Rr. alveolares superiores medii

-Rr. alveolares superiores post.

YANAK ve DUDAKLAR: N.Infraorbitalis,

N.Mentalis. N.Buccalis, Rr. alveolares superior

posterior.

ALT DİŞLER: N. Alveolaris inferior.

DİL VE DİŞETİ: N. Lingualis, N.Alveolaris inferior.

A.Carotis Communis

A.Carotis Externa

A.Carotis Interna

A.Occipitalis

A. Temporalis Superior

A. Alveolaris inferior

A. Infraorbitalis

A. Facialis

A. Buccalis

A. Maxillaris

Anterior

A. Mentalis

A.Parietalis

A. Maxillaris

A.lingualis

A. CAROTIS COMMINIS

A. CAROTIS EXTERNA

A. CAROTIS INTERNA

A. OCCIPITALIS

A. PARIATELIS

A. TEMPORALIS SUPERIOR

A. MAXILLARIS

A. ALVEOLARIS INFERIOR

A. INFRAORBITALIS

A. FACIALIS

A. BUCCALIS

A. MAXILLARIS ANTERIOR

A. MENTALIS

A. LINGUALIS

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN ARTERLERİ

Sinus Transversus

Sinus Cavernosus

Vena Facialis

Vena Jugularis externa

Vena Cavernosus

Vena occipitalis

Plexus pharyngeus

Vena subclavia

Vena jugularis interna

Plexus pterygoideus

Sinus sagittalis superior

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN VENLERİ

SAĞ ATRİUM

Venöz drenaj internal jugüler vene olur. V.Facialis superficialis ve V.Angularis

plexus pterygoideus aracılığı ile sinus cavernosus ile bağlantılıdır. Yüzün ön

bölge enfeksiyonlarında bu bağlantı ile «kavernöz sinüs tromboflebiti» gelişme

riski vardır.

Ağız boşluğunun

lenf drenajında

ilk durak,

submental,

submandibüler,

üst derin jugular

ve parotis içi

preauriküler lenf

nodu gruplarıdır.

Ayrıca dil kökü

ve ağız tabanının

bilateral lenf

drenajı vardır

SİNUS PETROSUS

V.Palatinus externus

V.Facialis

V.JUGULARIS INTERNA

V.Retromandibularis post.

V.Retromandibularis ant.

V.Maxillaris

PLEXUX PTERYGOİDEUS

SİNUS SİGMOIDEUS

V.Sphenoidalis

V.Temporalis superficialis SİNUS CAVERNOSUS V.Temporalis profunda

V.Supraorbitalis

V.Retromandibularis

TRUNCUS V.FACİALİS

V.Lingualis

V.Ophtalmicus.sup

VENA ANGULARIS

V.Facialis superficialis

V.Facialis profunda

Nodi Lympatici

occipitalis

Nodi Lympatici

auricularis

posterior Nodi L.cervicalis

profunda

Nodi L.cervicalis

superficialis

Nodi Lympatici cervicalis

inferior

Nodi Lympatici submentalis

Nodi Lymp. submaksillaris

Nodi Lympatici facialis

Nodi Lympatici parotidei

Nodi Lympatici preauricularis

ÇİĞNEME

SİSTEMİNİN

LENFA

DAMARLARI

Dişlerin destek pulpa ve

destek doku patolojilerinde ,

bulundukları bölgeye lokalize

lenf bezlerinde klinik muayene

ile tespit edilebilen büyümeler

görülür. 3. molarların

enfeksiyonlarında servikal

lenflerde de patoloji

izlenebilir.

ÇİĞNEME SİSTEMİNİN

ANATOMİ VE FİZYOLOJİSİ

DR. HÜSNÜ YAVUZYILMAZ