ผลของการเตมเซตรไมดตอการก�าจดชนสเมยรบนเนอฟนของน�ายาอดทเอ

Effect of Cetrimide Addition on the Smear Layer Removal of EDTA Irrigant on Dentin

ฐานดา ปญญฤทธ1, แสงอษา เขมาลลากล2, ภมศกด เลาวกล3

1ฝายทนตกรรม โรงพยาบาลวงทอง จ.พษณโลก2คลนกเอกชน จงหวดเชยงใหม

3ภาควชาทนตกรรมบรณะและปรทนตวทยา คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมThanida Poonyarit1, Saengusa Khemaleelakul2, Phumisak Louwakul3

1Dental Department of Wangthong Hospital, Phitsanuloke2Private Practice, Chiang Mai

3Department of Restorative Dentistry and Periodontology, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

ชม. ทนตสาร 2559; 37(2) : 39-47CM Dent J 2016; 37(2) : 39-47

บทคดยอ การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาประสทธภาพ

ในการก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนสวนปลายของอด

ทเอรอยละ 17 ทผสมเซตรไมดความเขมขนตางๆ โดย

น�าฟนกรามนอยรากเดยวจ�านวน 25 ซมาเตรยมคลอง

รากฟนดวยตะไบทหมนดวยเครองกลแลวแบงฟนออกเปน

5 กลม ลางคลองรากฟนดวยน�ากลน อดทเอรอยละ 17 และ

อดทเอรอยละ 17 ทผสมเซตรไมดรอยละ 0.25 รอยละ 1

และรอยละ 2 หลงจากนนผาแบงครงรากฟนตามแนวยาว

น�ามาประเมนคะแนนชนสเมยรบนผนงคลองรากฟนสวน

ปลายดวยกลองจลทรรศนอเลกตรอนชนดสองกราดชน

ละ 3 ต�าแหนง น�าขอมลไปวเคราะหทางสถตดวย Krus-kal-wallis test และ Mann-Whitney U test จากการ

ศกษาพบวาภายใตสภาวะทใชในการทดลองนการลางคลอง

รากฟนดวยอดทเอทผสมเซตรไมดรอยละ 0.25 มความ

Abstract This study aimed to assess the smear layer removal efficacy of 17% EDTA mixed with dif-ferent concentrations of cetrimide. Twenty-five single-rooted teeth were instrumented using rotary instruments. The teeth were randomly divided into 5 groups, and final flushes were performed with different solutions; distilled water, 17% EDTA and 17% EDTA mixed with 0.25%, 1% and 2% cetrim-ide. All specimens were longitudinally split and prepared for scanning electron microscope eval-uation. Three different areas of apical root canal wall of each specimen were observed. Smear layer scores were assessed and the data were analyzed using the Kruskall-Wallis and Mann-Whitney U

Corresponding Author:

แสงอษา เขมาลลากลดร., คลนกเอกชน จงหวดเชยงใหม

Saengusa KhemaleelakulDr., Private Practice, Chiang MaiE-mail: saengusa_k@yahool.com

บทวทยาการOriginal Article

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201640

บทน�า การรกษาคลองรากฟนมวตถประสงคหลกคอ ก�าจด

เนอเยอทมการตดเชอแบคทเรยทงในคลองรากฟนและทอ

เนอฟน และปองกนการกลบมาตดเชอซ�าในคลองรากฟนภาย

หลงการรกษา ซงในขนตอนการท�าความสะอาดคลองรากฟน

นนจะมการใชเครองมอขดตดเนอฟนเพอท�าความสะอาด รวม

ทงท�าใหรปรางคลองรากฟนมความเหมาะสมตอการอด ซงขน

ตอนดงกลาวนจะท�าใหเกดชนสเมยร (smear layer) บนผนง

คลองราก การใชน�ายาลางท�าความสะอาดและก�าจดชนสเมยร

ทเกดขนจงเปนขนตอนหนงทมความส�าคญ เพอเพมการซม

ผานไดของเนอฟน (dentin permeability) ท�าใหน�ายาและ

ยาทมฤทธก�าจดเชอจลชพ (disinfecting agents) และวสด

อดคลองรากฟนสามารถเขาไปในทอเนอฟนไดดยงขน ชวยให

เกดการยดตดระหวางวสดอดคลองรากฟน ซลเลอรกบผนง

คลองรากฟนไดดยงขน และลดการรวซมทปลายรากฟน(1-3)

น�ายาลางคลองรากฟนทสามารถก�าจดชนสเมยรไดมหลาย

ชนด โดยน�ายาทนยมใชคอ กรดเอทลนไดอะมนเตตราอะซตก

(ethylenediaminetetraacetic acid) หรออดทเอ (EDTA) ซงมคณสมบตเปนสารคเลต สามารถก�าจดชนสเมยรไดโดย

การดงแคลเซยมอออน (calcium ion) ออกจากไฮดรอกซ-

อพาไทท (hydroxyapatite) มารวมเปนรปของแคลเซยม-

คเลต (calcium chelate) จงสามารถก�าจดชนสเมยรสวนทเปน

สารอนนทรยได(4) แตพบวายงคงมสวนยนของโอดอนโต-

บลาสต (odontoblastic process) เหลออย ดงนนจงตอง

ใชโซเดยมไฮโปคลอไรท (sodium hypochlorite) ลางรวม

ดวยเพอก�าจดสวนหลงเหลอทเปนสารอนทรย(2,5,6) อยางไร

กตามยงมขอจ�ากดคอไมสามารถก�าจดชนสเมยร ในคลอง

รากฟนสวนปลายไดอยางมประสทธภาพ(1,7,8) ทงนอาจเกด

ไดจากปจจยหลายประการ เชน ลกษณะทางกายวภาคทซบ

สามารถในการก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนสวนปลาย

ไดดกวาการลางดวยอดทเอทไมผสมเซตรไมด

ค�ำส�ำคญ : การก�าจดชนสเมยร เซตรไมด การลางคลอง

รากฟน

tests. Under the conditions tested in this study, root canal irrigation with the mixture of 17% EDTA and 0.25% cetrimide had more efficacies in smear layer removal compared to plain 17% EDTA.

Keywords: smear layer removal, cetrimide, EDTA, root canal irrigation

ซอนของคลองรากฟนสวนปลาย คลองรากฟนหลงขยายม

ขนาดเลกหรอมความผายไมเพยงพอ ตลอดจนวธการลางท

ท�าใหน�ายาไมสามารถเขาถงคลองรากสวนปลายได นอกจาก

นอาจเปนผลเนองมาจากคณสมบตของน�ายาเอง เชน การท

น�ายาลางคลองรากฟนมแรงตงผวสงอาจท�าใหไหลลงไปใน

คลองรากฟนไดนอย จากปญหาดงกลาวจงไดมความพยายาม

ท�าใหน�ายาลางคลองรากฟนมคาแรงตงผวลดลง โดยการ

เตมสารลดแรงตงผวซงเปนสารทสามารถลดแรงยดระหวาง

โมเลกลของของเหลวเองหรอระหวางของเหลวกบของแขง

ท�าใหของเหลวมการกระจายตวดขน(9-11) ทงนเพอหวงผลให

น�ายาไหลลงสบรเวณตางๆ ในคลองรากฟนและคลองรากฟน

สวนปลายไดดขน ผลการศกษาสวนใหญพบวาน�ายาลางคลอง

รากฟนทผสมสารลดแรงตงผวจะมคาแรงตงผวต�าลง ท�าใหม

การไหลแผไปยงสวนตางๆ ภายในคลองรากฟนไดด และยง

ท�าใหเพมความเปยก (wettability) ของผนงคลองรากฟน

ซงจะสงผลดคอชวยใหยาและน�ายาลางคลองรากฟนสามารถ

เขาไปออกฤทธตอเชอจลชพในทอเนอฟนไดด และท�าใหความ

แนบสนทของวสดอดคลองรากฟนและเนอฟนดยงขน(11-13)

แตกมการศกษาทแสดงใหเหนวาการเตมสารลดแรงตงผว

นนไมไดชวยใหคณสมบตการก�าจดชนสเมยรของน�ายาดขน

แตอยางใด(14,15)

เซตรไมดคอสารลดแรงตงผวกลมควอเทอนาร แอมโม-

เนยมโบรไมด (quaternary ammonium bromide) ซงม

ประสทธภาพในการลดแรงตงผวของของเหลว และยงมฤทธ

ในการตานเชอแบคทเรย โดยในทางการแพทยมกใชเพอเปน

น�ายาท�าความสะอาดผวหนงกอนการผาตด น�ายาลางคลอง

รากฟนทผสมเซตรไมดซงมวางจ�าหนายในทองตลาดมหลาย

ชนด เชน อารอดทเอ (REDTA: อดทเอทผสมเซตรไมด

รอยละ 0.84) อดทเอซ (EDTAC: อดทเอทผสมเซตรไมด

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201641

รอยละ 0.75) ดแคล (Decal: อดทเอทผสมเซตรไมดรอย

ละ 0.06) เซตรซดน (Cetrexidin: คลอเฮกซดนทผสมเซต

รไมดรอยละ 0.2) เตตราคลน (Tetraclean: ดอกซไซคลนท

ผสมโพรไพลนไกลคอล กรดซตรก และเซตรไมดรอยละ 2) เปนตน ซงจะเหนไดวาปรมาณของเซตรไมดทเตมลงในน�ายา

ลางคลองรากฟนนนคอนขางมความหลากหลาย

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา นอกจากผลการศกษา

ทขดแยงกนในประเดนทวาการเตมสารลดแรงตงผวในอดท

เอมประโยชนหรอไมแลว ปรมาณของสารลดแรงตงผวใน

น�ายาอดทเอทมขายในทองตลาดปจจบนกมความแตกตางกน

มาก(16) ในปจจบนยงไมมการศกษาใดทสรปผลไดวาควรเตม

เซตรไมดทความเขมขนเทาใดในอดทเอจงจะท�าใหอดทเอไหล

ลงไปสคลองรากฟนสวนปลายไดลกและสามารถก�าจดชน

สเมยรในคลองรากฟนสวนปลายไดอยางมประสทธภาพ ดง

นนการศกษานจงมวตถประสงคเพอศกษาประสทธภาพในการ

ก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนสวนปลายของอดทเอทผสม

เซตรไมดความเขมขนตางๆ

วสดอปกรณและวธการ การศกษานใชฟนกรามนอยรากเดยวจ�านวน 25 ซทม

1 คลองราก มการสรางรากฟนสมบรณ ไมมรอยผ มความ

ยาวราก 10-15 มลลเมตร รากตรงหรอโคงไมเกน 20 องศา

น�าฟนมากรอดวยหวกรอไดมอนดดสก (diamond disc) บรเวณผวรากฟนตามแนวยาวทดานใกลแกมและดานใกล

เพดานเปนรองลก โดยกรอไมใหทะลลงไปในคลองรากฟน

เพอใชเปนแนวในการแบงฟนในภายหลง จากนนจงกรอเปด

เขาสคลองรากฟน วดความยาวรากโดยใสตะไบ (file) ขนาด

15 ลงไปจนเหนทรเปดปลายรากฟน แลวลดความยาวลง 1

มลลเมตรจะไดความยาวท�างาน (working length) จากนน

ใสตะไบขนาด 25 ใหลงไปถงรเปดปลายราก หากฟนซใดใส

ตะไบขนาด 25 ถงความยาวท�างานแลวหลวมจะถกคดออก

จากการศกษา หลงจากนนอดปดปลายรากดวยขผงสชมพ

และทาดวยน�ายาทาเลบ 2 ชน แลวขยายคลองรากฟนโดยใช

ตะไบทหมนดวยเครองกล (rotary file) ชนดเอมท (Mtwo, Munich, Germany) โดยเรมจากขนาด 25 ความผาย 0.06

จนถงขนาด 40 ความผาย 0.04 ตามล�าดบ โดยระหวางขยาย

จะลางดวยน�ายาโซเดยมไฮโปคลอไรทความเขมขนรอยละ 2.5

ปรมาตรทงสน 20 มลลลตร โดยใชเขมลางขนาด 27 ใสลง

ไปลางในคลองรากใหหางจากปลายราก 3 มลลเมตร และ

ท�ารแคบพทเลชน (recapitulation) ดวยตะไบทหมนดวย

มอขนาด 10 หลงจากนนแบงฟนแบบสมออกเปน 5 กลมๆ

ละ 5 ซ โดยแบงตามน�ายาทใชลางคลองรากฟนเพอก�าจดชน

สเมยรไดแก น�ากลน (กลมควบคม) อดทเอรอยละ 17 และ

อดทเอรอยละ 17 ทผสมเซตรไมดรอยละ 0.25 รอยละ 1

และรอยละ 2 ตามล�าดบ จากนนท�าการก�าจดชนสเมยรโดย

ลางคลองรากดวยน�ายาตางๆ ปรมาตร 1 มลลลตร โดยใช

เขมลางขนาด 30 ทมรเปดดานขาง (KerrHawe Irrigation Probe; KerrHawe SA, Bioggio, Switzerland) ใสเขม

ลงไปใหหางจากปลายราก 3 มลลเมตร ฉดน�ายาจนกระทง

น�ายาไหลขนมาถงรเปดคลองรากฟน แลวใชแทงกตตาเปอร

ชา (gutta-percha) ขนาด 40 ความผาย 0.04 ขยบขนลง

ในคลองรากจนถงความยาวท�างาน 100 ครง(17) เปนเวลา 1

นาท เพอก�าจดฟองอากาศในคลองรากสวนปลาย แลวจงฉด

ลางตอจนน�ายาหมดโดยใชเวลา 1 นาท จากนนลางซ�าทกกลม

ดวยน�ากลนปรมาตร 5 มลลลตร ตามดวยน�ายาโซเดยมไฮโป

คลอไรทรอยละ 2.5 ปรมาตร 3 มลลลตร แลวซบคลองรากให

แหงดวยแทงกระดาษซบ (paper point) น�าส�าลมาปดบรเวณ

รเปดเขาคลองรากฟนแลวกรอตดตวฟน (crown) ออกดวย

ไดมอนดดสก จากนนใชมดตดขผง (wax knife) แบงรากฟน

ทเหลอออกเปนสองซกตามแนวรองทไดท�าไว เลอกฟนซกท

สมบรณมา 1 ซกจากฟนแตละซ กรอท�ารอยบากทดานขาง

รากฟน 2 ต�าแหนงเพอใชเปนต�าแหนงอางองในการถายภาพ

คอบรเวณรอยตอระหวางคลองรากสวนปลายกบคลองราก

สวนกลาง และรอยตอระหวางคลองรากสวนกลางกบคลอง

รากสวนตน จากนนน�าชนฟนตวอยางไปขจดน�าออกดวยเอธา-

นอล (Ethanol) ความเขมขนรอยละ 70 รอยละ 80 รอยละ

90 และรอยละ 100 ตามล�าดบ ทงไวใหฟนแหง เกบในภาชนะ

สญญากาศเปนเวลา 24 ชวโมง แลวจงน�ามาเคลอบทอง(18)

จากนนน�าไปประเมนประสทธภาพในการก�าจดชนสเมยรดวย

กลองจลทรรศนอเลกตรอนชนดสองกราด (scanning elec-tron microscope, JEOL JSM-5910LV, Tokyo, Japan) โดยบนทกภาพผนงคลองรากฟน 3 ต�าแหนงในชนฟนตวอยาง

แตละชน ดงแสดงในรปท 1 และน�าภาพมาประเมนความ

สะอาดของผนงคลองราก โดยใหคะแนนชนสเมยร (smear layer score) ซงใชเกณฑของ Gutmann และคณะ(19) ดงน

1 = ไมมชนสเมยร หรอมชนสเมยรนอยกวารอยละ 25

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201642

สามารถเหนทอเนอฟนไดอยางชดเจนเกอบทงหมด

2 = มชนสเมยรระหวางรอยละ 25 ถง 50 สามารถเหน

ทอเนอฟนไดคอนขางมาก

3 = มชนสเมยรระหวางรอยละ 50 ถง 75 สามารถเหน

ทอเนอฟนไดบางเลกนอย หรออาจไมเหนทอเนอฟนเลย

4 = มชนสเมยรมากกวารอยละ 75 ไมสามารถเหนทอ

เนอฟนได

ผลการศกษา การวดประสทธภาพการก�าจดชนสเมยรของน�ายากลม

ตางๆ พบวา กลมทลางดวยน�ากลนมปรมาณชนสเมยรสงกวา

กลมอนๆ อยางมนยส�าคญทางสถต (p < 0.001) กลมทลาง

ดวยอดทเอไมผสมเซตรไมดมปรมาณชนสเมยรปกคลมท�าให

สงเกตเหนทอเนอฟนจ�านวนนอยกวากลมทลางดวยอดทเอ

ผสมเซตรไมด (รปท 2) และมคะแนนชนสเมยรมากกวากลม

ทลางดวยอดทเอผสมเซตรไมด (รปท 3) เมอวเคราะหผลทาง

สถตพบวา กลมทลางดวยอดทเอไมผสมเซตรไมดมคะแนน

ชนสเมยรสงกวากลมทลางดวยอดทเอผสมเซตรไมดรอยละ

0.25 อยางมนยส�าคญ (p < 0.05) แตกลมทลางดวยอดทเอ

ผสมเซตรไมดรอยละ 0.25 รอยละ 1 และรอยละ 2 มคะแนน

ชนสเมยรไมแตกตางกน (ตารางท 1)

เมอทดสอบความนาเชอถอในตวของผ ประเมนและ

ระหวางผประเมนดวยสมประสทธแคปปาไดคาเทากบ 0.836

และ 0.845 ตามล�าดบ

รปท 1 แสดงต�าแหนงการบนทกภาพดวยกลองจลทรรศน

อเลกตรอนชนดสองกราด

Figure 1 Schematic diagram showing analyzed locations for scanning electron microscopy

การประเมนคะแนนชนสเมยรท�าโดยทนตแพทยทม

ประสบการณในการประเมนคะแนนชนสเมยรมากอนจ�านวน

2 คน โดยไมทราบวาเปนภาพของกลมใด หากอานคะแนน

ชนสเมยรไมตรงกนจะน�าภาพมาอภปรายใหเหนตรงกน อาน

ผลซ�าอกครงใน 2 สปดาห และทดสอบความนาเชอถอในตว

ของผประเมน และระหวางผประเมน โดยใชสมประสทธแคป

ปา (Kappa coefficient) วเคราะหขอมลดวยสถตนนพาราเมตรก (Nonpara-metric Statistics) โดยวเคราะหความแตกตางของคะแนน

ชนสเมยรเชงกลมดวยการทดสอบครสคล-วลลส (Krus-kal-wallis test) และเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนน

ชนสเมยรระหวางน�ายาแตละคดวยการทดสอบแมนวทน-ย

(Mann-Whitney U test) ทระดบความเชอมน p = 0.05

รปท 2 ภาพจากกลองจลทรรศนอเลคตรอนชนดสอง

กราด แสดงผนงคลองรากฟนภายหลงจากลาง

ดวยน�ายากลมตางๆ ทก�าลงขยาย 2000 เทา

Figure 2 Representative SEM images of root canal surfaces after irrigation with tested solu-tions (x2000)

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201643

รปท 3 กราฟแทงแสดงสดสวนคะแนนชนสเมยรทบรเวณ

คลองรากฟนสวนปลาย

Figure 3 Bar chart depicting the distribution of smear layer scores at the apical third of the root canals.

ตารางท 1 แสดงคะแนนชนสเมยรในบรเวณคลองรากฟนสวนปลายหลงจากลางดวยน�ายากลมตางๆ

Table 1 Smear layer scores at the apical third of root canals after irrigating with tested irrigants.

น�ายาคากลาง

(Median)* n = 15คาต�าทสด

(Minimum)คาสงทสด

(Maximum)น�ากลน (กลมควบคม) 4a 3 4

อดทเอรอยละ 17 2b 1 3

อดทเอรอยละ 17 + เซตรไมดรอยละ 0.25 2c 1 3

อดทเอรอยละ 17 + เซตรไมดรอยละ 1 2bc 1 3

อดทเอรอยละ 17 + เซตรไมดรอยละ 2 2bc 1 3

* Values expressing the median followed by similar letters in a column indicate as non-significantly differ-ence at p < 0.05.

บทวจารณ ปจจบนมแนวคดทสนบสนนใหก�าจดชนสเมยรออกจาก

คลองราก เนองจากมการศกษาพบวาการก�าจดชนสเมยรออก

ไปจะชวยลดการรวซมทปลายรากลงได(20,21) แตขณะเดยวกน

กมความคดเหนทขดแยงโดยมการศกษาทพบวาการคงชน

สเมยรไวจะลดการซมผานไดของเนอฟน และลดการรวซม

ของวสดอดคลองรากฟนดวย(22,23) ซงหากพจารณาผลของ

ปจจยดงกลาวตอความส�าเรจของการรกษาคลองรากฟนนน

Fleming และคณะพบวาใหผลทไมแตกตางกนอยางมนย

ส�าคญในแงอตรารอดของฟน (survival rate)(24) แตเมอ

เปรยบเทยบความส�าเรจของการรกษาในฟนทรบการรกษา

คลองรากฟนครงแรก (primary root canal treatment) กบฟนทตองรกษาคลองรากฟนซ�า (secondary root canal treatment) พบวาการใชอดทเอก�าจดชนสเมยรในฟนกลมท

รกษาคลองรากฟนซ�านนใหผลส�าเรจทดกวาการรกษาคลอง

รากฟนครงแรก(25) มผเสนอวาควรก�าจดชนสเมยรทมการตด

เชอออกไปกอน เพอใหน�ายาลางคลองรากฟนและยาสามารถ

เขาไปในทอเนอฟนเพอก�าจดเชอแบคทเรยได และหากเชอใน

หลกการทวาควรมชนสเมยรกคอยท�าการสรางชนสเมยรขน

มาใหมโดยการตะไบในคลองรากฟนซงจะเกดเปนชนสเมยร

ทปลอดเชอ(26)

การศกษานไดเปรยบเทยบคณสมบตของอดทเอทผสม

สารลดแรงตงผวปรมาณตางๆในแงของประสทธภาพในการ

ท�าความสะอาดคลองรากฟน ทงนผวจยไดท�าการศกษาน�ารอง

มากอนโดยวดคามมสมผส (contact angle) และเปรยบ

เทยบคาการไหลแผ (flow) ในคลองรากฟนของอดทเอรอย

ละ 17 ทไมผสมเซตรไมด และอดทเอทผสมเซตรไมดความ

เขมขนรอยละ 0.05 รอยละ 0.1 รอยละ 0.25 รอยละ 0.5 รอย

ละ 1 และรอยละ 2 ซงพบวาเมอผสมเซตรไมดความเขมขน

เพยงรอยละ 0.05 ลงไปในอดทเอรอยละ 17 กสามารถลดคา

มมสมผสของน�ายาลงไดอยางมนยส�าคญ แตมการไหลแผใน

คลองรากไดไมดนก กลมทผสมเซตรไมดรอยละ 0.1 ขนไป

มการไหลแผดขน แตไมพบความแตกตางระหวางกลมทผสม

เซตรไมดรอยละ 0.1 รอยละ 0.25 และรอยละ 0.5 ดงนนใน

การศกษานจงเลอกอดทเอทมเซตรไมดผสมอยรอยละ 0.25

รอยละ 1 และรอยละ 2 มาศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพ

ในการก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนสวนปลาย โดยผลการ

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201644

ศกษานพบวาภายใตสภาวะทใชในการทดลองน อดทเอทผสม

เซตรไมดรอยละ 0.25 มความสามารถในการก�าจดชนสเมยร

ในคลองรากฟนสวนปลายไดดกวากลมทไมผสมเซตรไมด(27)

การศกษานพบวาอดทเอทผสมสารลดแรงตงผวสามารถ

ก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนไดดขน ทงนอาจเนองมาจาก

การทน�ายามแรงตงผวลดลง มการไหลแผทดขน จงท�าให

น�ายาไหลลงไปสคลองรากฟนสวนปลายไดดขน ซงแตกตาง

จากผลการศกษาของ Lui และคณะ และ De-Deus และ

คณะ ซงพบวาการผสมสารลดแรงตงผวลงไปในอดทเอไมได

ท�าใหปฏกรยาการคเลตดกวาการใชอดทเอทไมผสมสารลด

แรงตงผว แตการศกษาดงกลาวใชสารลดแรงตงผวทแตกตาง

จากการศกษาน(14,28) อยางไรกตามการศกษานพบวาอดทเอท

ผสมเซตรไมดปรมาณสงคอ รอยละ 1 และ รอยละ 2 มความ

สามารถในการก�าจดชนสเมยรไดไมตางจากอดทเอไมผสม

เซตรไมด ทงนอาจเปนเพราะการมเซตรไมดปรมาณมากอาจ

ขดขวางการท�างานของอดทเอ หรอเนองจากจ�านวนตวอยาง

นอยเกนไป อยางไรกตาม เมอพจารณาสดสวนของคะแนนชน

สเมยรในแตละกลมพบวากลมอดทเอผสมเซตรไมดรอยละ

1 และ 2 มสดสวนของคะแนนชนสเมยรทสะอาดกวากลม

อดทเอไมผสมเซตรไมด โดยมคะแนนชนสเมยรทงระดบ 1, 2

และ 3 ในขณะทกลมอดทเอไมผสมเซตรไมดมเพยงคะแนน

ชนสเมยร 2 และ 3 เทานน จงอาจกลาวไดวาอดทเอผสม

เซตรไมดมแนวโนมทจะสามารถท�าความสะอาดชนสเมยร

บนผนงคลองรากฟนสวนปลายไดดกวาอดทเอไมผสมเซตร-

ไมด ซงสอดคลองกบการศกษาของ Ulusoy และ Görgül ทศกษาประสทธภาพการก�าจดชนสเมยร ในคลองรากสวน

ปลาย พบวากลมทลางดวยอดทเอผสมเซตรไมดนนมชน

สเมยรปานกลาง สวนกลมทลางดวยอดทเอไมผสมเซตรไมด

มชนสเมยรหนา(29)

จากการศกษานพบวายงไมสามารถก�าจดชนสเมยรใน

สวนปลายของคลองรากฟนไดทงหมด สาเหตทเปนไปได

อาจเปนเพราะน�ายาไมสามารถเขาไปสมผสบรเวณผนงคลอง

รากฟนสวนปลายไดอยางทวถง ดงเชนผลของอกหลายการ

ศกษา(5,7,18,30) ทงนปจจยหนงอาจเนองมาจากขนาดของเสน

ผานศนยกลางของคลองรากฟนสวนปลายทมขนาดเลกกวา

บรเวณอน ไดมผแนะน�าใหขยายคลองรากฟนอยางนอยถง

ขนาด 25 ไปจนถงขนาด 40 และขยายใหคลองรากฟนมความ

ผาย 0.04-0.06(31-33) เพอเพมประสทธภาพในการลางคลอง

รากฟน ซงในการศกษานกไดขยายคลองรากฟนจนถงขนาด

40 ความผาย 0.04 ซงจากผลการทดลองพบวากยงมชน

สเมยรปกคลมพนผวของคลองรากฟนสวนปลายอย อยางไร

กตาม พบวาการลางดวยอดทเอทผสมเซตรไมดจะใหพนผว

ทมความสะอาดมากกวาการลางดวยอดทเอไมผสมเซตรไมด

นอกจากน การทยงมชนสเมยรหลงเหลออยอาจเปนผลมา

จากการใชเวลาในการลางคลองรากฟนดวยอดทเอนอยเกนไป

ปจจบนยงไมมการศกษาทางคลนกทสามารถสรปไดวาควรม

ระยะเวลาทอดทเอสมผสกบผนงคลองรากฟนนานเทาใดจง

จะท�าใหเกดประสทธภาพสงสด(16) Calt และ Serper แนะน�า

วาไมควรลางคลองรากฟนนานเกน 1 นาท และหากลางเปน

เวลา 10 นาท จะท�าใหเกดการกรอนของผนงคลองราก

ฟน(34) ซงในการศกษานใชเวลาในการลาง 2 นาท โดยเรม

ตงแตฉดน�ายาใหไหลมาจนถงรเปดคลองรากฟนแลวใชแทง

กตตาเปอรชาขยบขนลงในคลองรากฟนเปนเวลา 1 นาท แลว

จงฉดลางน�ายาตออก 1 นาทจนน�ายาหมด ซงในการศกษาน

ไมพบการกรอนของผนงคลองรากฟนจากภาพถายดวยกลอง

จลทรรศนอเลคตรอนแตอยางใด ทงนหากปลอยใหน�ายา

สมผสผนงคลองรากฟนนานกวาน อาจจะท�าใหประสทธภาพ

ในการท�าความสะอาดดยงขน ซง Mello และคณะรายงาน

วาการลางดวยอดทเอรอยละ 17 ปรมาตร 5 มลลลตร เปน

เวลา 3 นาทอยางตอเนองจะมประสทธภาพในการก�าจดชน

สเมยรบนผนงคลองรากฟนไดเปนอยางด(35)

ปจจยทอาจมผลตอประสทธภาพการก�าจดชนสเมยรอก

ประการหนงคอ วธทใช ในการลางคลองรากฟน ในการศกษา

นใชการขยบกตตาเปอรชาทมขนาดพอดกบคลองรากฟนขน

ลงเปนระยะทางสนๆ ประมาณ 2-3 มลลเมตรจากความยาว

ท�างานดวยอตราเรว 100 ครงตอนาท ซง Saber และ Hashem แนะน�าวาวธนสามารถท�าใหเกดปรากฏการณไฮโดรไดนามก

(hydrodynamic effect) และชวยใหเกดการไหลเวยนของ

น�ายาท�าใหน�ายาใหมสมผสกบผนงคลองรากฟนได(36) ซงใน

การศกษาของ Saber และ Hashem ใชวธนทงในขนตอน

การลางดวยโซเดยมไฮโปคลอไรทรอยละ 2.5 และอดทเอ

รอยละ 17 แตการศกษานใชวธดงกลาวเมอลางดวยอดทเอ

เทานน หากปรบวธการลางโดยใชวธนทกขนตอนกอาจชวย

ใหก�าจดชนสเมยรไดดยงขน ซงวธดงกลาวนถอไดวาเปนวธ

ลางคลองรากฟนทประหยดและมประสทธภาพด(17,37) แต

ขณะเดยวกนกอาจเปนสาเหตใหผลของการลางดวยอดทเอ

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201645

ไมผสมเซตรไมดในการศกษานไมคอยแตกตางจากกลมท

ผสมเซตรไมดมากนก

บทสรป ภายใตสภาวะทใชในการทดลองน การลางคลองรากฟน

ดวยอดทเอทผสมสารลดแรงตงผว (เซตรไมด) สามารถเพม

ประสทธภาพในการก�าจดชนสเมยรในคลองรากฟนสวนปลาย

ไดดกวาการไมใชสารลดแรงตงผว โดยอดทเอทผสมเซตรไมด

รอยละ 0.25 มความสามารถในการก�าจดชนสเมยรในคลอง

รากฟนสวนปลายไดดกวาอดทเอทไมผสมเซตรไมด

กตตกรรมประกาศ การศกษานไดรบทนสนบสนนจากคณะทนตแพทย-

ศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม และผวจยขอขอบคณ ดร.ธน

พฒน ศาสตระรจ ทใหค�าปรกษาดานสถตวจย

เอกสารอางอง1. McComb D, Smith DC. A preliminary scanning

electron microscopic study of root canals after endodontic procedures. J Endod 1975; 1(7): 238-242.

2. Yamada RS, Armas A, Goldman M, Lin PS. A scanning electron microscopic comparison of a high volume final flush with several irrigating solutions: Part 3. J Endod 1983; 9(4): 137-142.

3. Ørstavik D, Haapasalo M. Disinfection by end-odontic irrigants and dressings of experimentally infected dentinal tubules. Dent Traumatol 1990; 6(4): 142-149.

4. von der Fehr FR, Östby BN. Effect of EDTAC and sulfuric acid on root canal dentine. Oral Surg, Oral Med, Oral Pathol 1963; 16(2): 199-205.

5. Goldman M, Goldman LB, Cavaleri R, Bogis J, Sun Lin P. The efficacy of several endodontic irri-gating solutions: a scanning electron microscopic study: part 2. J Endod 1982; 8(11): 487-492.

6. Baumgartner J, Mader CL. A scanning electron microscopic evaluation of four root canal irriga-tion regimens. J Endod 1987; 13(4): 147-157.

7. Torabinejad M, Khademi AA, Babagoli J, Cho Y, Johnson WB, Bozhilov K, et al. A new solution for the removal of the smear layer. J Endod 2003; 29(3): 170-175.

8. Ballal NV, Kandian S, Mala K, Bhat KS, Acharya S. Comparison of the efficacy of maleic acid and ethylenediaminetetraacetic acid in smear layer removal from instrumented human root canal: a scanning electron microscopic study. J Endod 2009 ; 35(11): 1573-1576.

9. Abou-Rass M, Patonai Jr F. The effects of de-creasing surface tension on the flow of irrigating solutions in narrow root canals. Oral Surg, Oral Med, Oral Pathol 1982; 53(5): 524-526.

10. Cameron JA. The effect of a fluorocarbon sur-factant on the surface tension of the endodontic irrigant, sodium hypochlorite. Aust Dent J 1986; 31(5): 364-368.

11. Yılmaz Z, Basbag B, Buzoglu HD, Gümüsder-elioglu M. Effect of low-surface-tension EDTA solutions on the wettability of root canal dentin. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radio Endod 2011; 111(1): 109-114.

12. Giardino L, Ambu E, Becce C, Rimondini L, Morra M. Surface tension comparison of four common root canal irrigants and two new irrig-ants containing antibiotic. J Endod 2006; 32(11): 1091-1093.

13. Iwanami M, Yoshioka T, Sunakawa M, Ko-bayashi C, Suda H. Spreading of root canal irri-gants on root dentine. Aust Endod J 2007; 33(2): 66-72.

14. Lui JN, Kuah HG, Chen NN. Effect of EDTA with and without surfactants or ultrasonics on removal of smear layer. J Endod 2007; 33(4): 472-475.

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201646

15. Zehnder M, Schicht O, Sener B, Schmidlin P. Reducing surface tension in endodontic chelator solutions has no effect on their ability to remove calcium from instrumented root canals. J Endod 2005; 31(8): 590-592.

16. Hülsmann M, Heckendorff M, Lennon A. Che-lating agents in root canal treatment: mode of action and indications for their use. Int Endod J 2003; 36(12): 810-830.

17. Huang TY, Gulabivala K, Ng YL. A bio-molecu-lar film ex-vivo model to evaluate the influence of canal dimensions and irrigation variables on the efficacy of irrigation. Int Endod J 2008; 41(1): 60-71.

18. Takeda F, Harashima T, Kimura Y, Matsumoto K. A comparative study of the removal of smear layer by three endodontic irrigants and two types of laser. Int Endod J 1999; 32(1): 32-39.

19. Gutmann J, Saunders W, Nguyen L, Guo I, Saun-ders E. Ultrasonic root-end preparation Part 1. SEM analysis. Int Endod J 1994; 27(6): 318-324.

20. Mader CL, Baumgartner JC, Peters DD. Scanning electron microscopic investigation of the smeared layer on root canal walls. J Endod 1984; 10(10): 477-483.

21. Kennedy WA, Walker WA, Gough RW. Smear layer removal effects on apical leakage. J Endod 1986; 12(1): 21-27.

22. Galvan DA, Ciarlone AE, Pashley DH, Kulild JC, Primack PD, Simpson MD. Effect of smear layer removal on the diffusion permeability of human roots. J Endod 1994; 20(2): 83-86.

23. Timpawat S, Vongsavan N, Messer HH. Effect of removal of the smear layer on apical microle-akage. J Endod 2001; 27(5): 351-353.

24. Fleming CH, Litaker MS, Alley LW, Eleazer PD. Comparison of classic endodontic techniques versus contemporary techniques on endodontic treatment success. J Endod 2010; 36(3): 414-418.

25. Ng YL, Mann V, Gulabivala K. A prospective study of the factors affecting outcomes of non-surgical root canal treatment: part 1: periapical health. Int Endod J 2011; 44(7): 583-609.

26. Torabinejad M, Handysides R, Khademi AA, Bakland LK. Clinical implications of the smear layer in endodontics: a review. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radio Endod 2002; 94(6): 658-666.

27. Poonyarit T. Effect of Cetrimide Addition on the Flow and Smear Layer Removal of EDTA on Dentin (Thesis). Chiang Mai: Chiangmai University; 2015.

28. De-Deus G, Reis C, Fidel S, Fidel R, Paciornik S. Dentine demineralization when subjected to EDTA with or without various wetting agents: a co-site digital optical microscopy study. Int Endod J 2008; 41(4): 279-287.

29. Ulusoy Öİ, Görgül G. Effects of different irri-gation solutions on root dentine microhardness, smear layer removal and erosion. Aust Endod J 2013; 39(2): 66-72.

30. O’Connell MS, Morgan LA, Beeler WJ, Baumgartner JC. A comparative study of smear layer removal using different salts of EDTA. J Endod 2000; 26(12): 739-743.

31. Boutsioukis C, Gogos C, Verhaagen B, Versluis M, Kastrinakis E, Van Der Sluis L. The effect of apical preparation size on irrigant flow in root canals evaluated using an unsteady Computa-tional Fluid Dynamics model. Int Endod J 2010; 43(10): 874-881.

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 201647

32. Khademi A, Yazdizadeh M, Feizianfard M. Deter-mination of the minimum instrumentation size for penetration of irrigants to the apical third of root canal systems. J Endod 2006; 32(5): 417-420.

33. Brunson M, Heilborn C, Johnson DJ, Cohenca N. Effect of apical preparation size and preparation taper on irrigant volume delivered by using neg-ative pressure irrigation system. J Endod 2010; 36(4): 721-724.

34. Calt S, Serper A. Time-dependent effects of EDTA on dentin structures. J Endod 2002; 28(1): 17-19.

35. Mello I, Kammerer BA, Yoshimoto D, Macedo MCS, Antoniazzi JH. Influence of final rinse tech-nique on ability of ethylenediaminetetraacetic acid of removing smear layer. J Endod 2010; 36(3): 512-514.

36. Saber SE-D, Hashem AAR. Efficacy of different final irrigation activation techniques on smear layer removal. J Endod 2011; 37(9): 1272-1275.

37. Andrabi S, Kumar A, Mishra S, Tewari R, Alam S, Siddiqui S. Effect of manual dynamic activa-tion on smear layer removal efficacy of ethylene-diaminetetraacetic acid and SmearClear: An in vitro scanning electron microscopic study. Aust Endod J 2013; 39(3): 131-136.