PORAKA April 2018poraka.org.mk/wp-content/uploads/2018/05/Glasilo-PORAKA-April-2018-web.pdf · Svetski den na Daunov sindrom 10 strana Aktivnosti na EASPD 11 strana Aktivnosti vo

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost Broj 1 godina XXXI

CM

YB

CM

YB

CM

YB

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

CM

YB

CPLIP - PORAKA Bitola i socijalniot klub vo izminatiot period redovno i vo soglasnostso planiranata programa gi realiziraat svoite aktivnosti. Vo januari, korisnicite nasocijalniot klub tradicionalno gi odbeleàa verskite praznici vo tekot na mesecot, i zasekoj praznik se raskaùvaa tradiciite i obi~aite povrzani so niv. Istovremeno serealiziraa i rabotilnicite za razvivawe na prakti~ni, kognitivni i socijalni ve{tini.

Aktivnosti na CPLIP - PORAKA BitolaAktivnosti na CPLIP - PORAKA Bitola

April 2018 g.

Vo tekot na mesec fevruari se sprovedoa niza aktivnosti i rabotilnici soglasno planotza rabota. Se sprovede i rabotilnica na koja se pravea izrabotki na tema Sv. Trifun - denna vinoto. Isto taka, se odbeleà i verskiot praznik Pro~ka.

Aktivnostite za mesec mart zapo~naa so izrabotka na martinki. Po povod 8 mart sekorisnicite na socijalniot klub izrabotija najrazli~ni vidovi na cve}iwa i ~estitki odhartija na koi gi napi{aa iskrenite poraki i èlbi za svoite majki, babi. Se organizira{ei odbeleùvawe na denot na proletta i denovite na ekologijata. Korisnicite go ~isteaprostorot koj e pred socijalniot klub i zasadija nekolku vidovi na cve}iwa i drvca.

2

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost - PORAKA -

“PORAKA”Glasilo na Republi~kiot centar zapoddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost - PORAKAGlasiloto izleguva sekoi 3 meseci

Glaven i odgovoren urednik:Violeta Dimoska

Ureduva~ki odbor:Vasilka DimoskaVlado KrstovskiMaja Gacoska

Pe~ati:Data Pons, SkopjeTira` 1.000 primerociApril 2018 g. Broj 1, god. XXXI

Adresa na RCPLIP - PORAKA:”Orce Nikolov” br. 122, 1000 Skopje;tel.: 329 69 61; faks: 329 69 60E-mail: [email protected]: www.poraka.org.mk

Spored Ministerstvoto za kulturana RM, so odluka 07-2613/2, zaglasiloto PORAKA se pla}apovlastena dano~na stapka od 5%.

Dadenite sogleduvawa i upotrebu-vanata terminologija vo odredeninapisi od odredeni avtori ne goodrazuvaat oficijalnoto misle-we i stavovi na RCPLIP - PORAKA.

Programski aktivnosti na RCPLIP –PORAKA vo 2018 godina

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost - PORAKA vo 2018 godina }e prodolì so realizacija naaktivnostite koi proizleguvaat od postavenite celi i principi nadeluvawe.

Edna od osnovnite aktivnosti na RCPLIP – PORAKA e odrùvawe,razvivawe i unapreduvawe na rabotata vo socijalnite servisni slu`bivo mestoto na ̀ iveewe. Vo 2018 godina, RCPLIP – PORAKA }e prodolìda lobira za voveduvawe na soodvetni regulatorni mehanizmi koi }eovozmoàt ednakov pristap na NVO sektorot vo oblasta na pruàwe uslugiod socijalnata za{tita preku licencirawe i sklu~uvawe na dogovori zapartnerski odnosi i finansirawe na aktivnostite vo dnevnite centri.Vo tekot na 2018 godina, RCPLIP – PORAKA }e prodolì so inicirawepred lokalnite samoupravi, so cel aktivno da u~estvuvaat vo procesotna odr`livosta i otvoraweto na novi dnevni centri vo svoite op{tini,soglasno Zakonot za lokalna samouprava. Voedno RCPLIP -PORAKA }eprodolì i so svoite aktivnosti vo nasoka na promovirawe na noviservisni slu`bi za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost.

Unapreduvaweto na zakonskite mo`nosti za ostvaruvawe na~ovekovite prava na licata so intelektualna popre~enost e redovna ikontinuirana aktivnost na RCPLIP – PORAKA. Vo 2018 godina osobenovnimanie }e se posveti na procesot na implementacija na Konvencijatana ON za pravata na licata so popre~enost, kako isklu~itelno zna~aendokument koj ima pravno-obvrzuva~ki karakter za dràvite koi goratifikuvale.

Vo tekot na 2018 godina, RCPLIP – PORAKA }e prodolì daimplementira aktivnosti povrzani so podignuvawe na javnata svest voodnos na potrebite i pravata na licata so intelektualna popre~enost inivnite semejstva. Ovie aktivnosti pretstavuvaat programskoprodolènie na dosega{nite kampawi na RCPLIP – PORAKA, a }e bidatnaso~eni kon istaknuvawe na potrebata od efektivno implementirawena Konvencijata na ON za pravata na licata so popre~enost, i promovirawena pravoto na dostoinstven ìvot vo zaednicata za licata sointelektualna popre~enost preku soodvetni servisni slu`bi.

Zaradi poefektivno ostvaruvawe na programskite zada~i nalokalnite organizacii, del od redovnite aktivnosti na RCPLIP –PORAKA se i koordinacija i stru~no-metodolo{ka poddr{ka na lokalniteorganizacii. Ponatamu, RCPLIP – PORAKA }e prodolì sosproveduvaweto na sportsko rekreativnite aktivnosti za korisnicitena dnevnite centri, koi imaat pove}ekratni pridobivki, kako za samitelica so intelektualna popre~enost, taka i za nivnite semejstva, no i zapersonalot vo dnevnite centri.

Vo 2018 godina, RCPLIP – PORAKA }e prodolì i so sorabotkatavospostavena na me|unarodno nivo so EASPD i drugi asocijacii i }eu~estvuva vo zaedni~ki inicijativi, aktivnosti i proekti koiproizleguvaat od ~lenstvoto vo ovie organizacii. RCPLIP – PORAKA,isto taka, }e prodolì so sproveduvaweto na aktivnostite vo ramkitena partnerskite proekti koi se realiziraat na evropsko nivo. Isto taka,izdava~kata i informativnata dejnost, koja e redovna aktivnost naRCPLIP – PORAKA }e prodolì da se sproveduva vo 2018 godina.

Programata za rabota na Republi~kiot centar za poddr{ka nalica so intelektualna popre~enost – PORAKA za 2018 godina e otvorenai moè da se nadopolnuva vo tekot na nejzinata implementacija.

Vo april 2018 godina, RCPLIP - PORAKA odrà sednica naizborno sobranie, na koja bea izbrani organite i telata na upravuvawena organizacijata vo mandatniot period 2018 - 2022 godina.

SODR@INA

2 stranaProgramski aktivnosti na RCPLIP- PORAKA vo 2018 godina

3 strana- Prezentirana strategijata zadeinstitucionalizacija- Potpi{an memeorandum zasorabotka so Filozofskifakultet

4 i 5 stranaStrategija na EASPD 2018-2021

6 stranaAktivnosti na UNDP

7 stranaProekt “Rana inkluzija prekuvzaemno u~ewe”

8 stranaAktivnosti na EDF

9 strana

Svetski den na Daunov sindrom

10 stranaAktivnosti na EASPD

11 stranaAktivnosti vo sorabotka soMirovniot korpus

12, 13, 14 i 15 stranaAktivnosti na lokalnite

organizacii na RCPLIP - PORAKA

16 stranaNa{a stranica - Aktivnosti naCPLIP - PORAKA Bitola

3


Aktivnosti na Ministerstvoto za trud i socijalna politika

Prezentirana nacrt Nacionalnata strategija zadeinstitucionalizacija – reforma na socijalniteinstitucii za dobroto na site

Nekolkumese~nata naporna rabota, vodena odtim od stranski i doma{ni eksperti, so finansiskapoddr{ka od Evropskata Unija i so u~estvo napretstavnici na MTSP, pove}e javni institucii igra|anski organizacii, rezultira so nacrt-Nacionalnatastrategija za deinstitucionalizacija (2018-2027), kojabe{e za prv pat prezentirana pred stru~nata i op{tatajavnost na 12 april 2018 godina.

Deinstitucionalizacijata e proces {todeklarativno se sproveduva ve}e dvaesetina godini, nodosega{nite napori bea incidentni i bez kontinuitet, apostignuvawatata se skromni. Pridobivkite oddeinstitucionalizacija za site se pojdovnata osnova zare{enosta i posvetenosta na Vladata i MTSP daizgradat sovremen, efektiven i efikasen sistem zasocijalna grià {to gi po~ituva ~ovekovite prava nagra|anite.

Deinstitucionalizacijata zna~i premin odsocijalna grià {to se obezbeduva vo golemirezidencijalni institucii kon grià vo zaednicata. Ako,na primer, na nekoe lice so popre~enost ili dete bezroditeli mu e potrebno zgriùvawe od dràvata – tukase golemite, „bezli~ni” institucii kade{to liceto }edobie zgriùvawe na na~in {to go segregira odsredinata. Alternativata se socijalni uslugi vozaednicata: mo`nost liceto da dobie poddr{ka vonegovata sopstvena sredina, vo negovata zaednica, voonoj moment koga mu treba, na na~in {to odgovara nanegovite potrebi. Deinstitucionalizacija e promena od

socijalni uslugi po mera na sistemot vo socijalni uslugipo mera na gra|aninot, nudej}i mo`nost za aktivnou~estvo na zgriènite lica vo ̀ ivotot na zaednicata ijaknej}i go nivnoto li~no dostoinstvo.

Klu~nite zalo`bi za naredniot period se: danema deca pod trigodi{na vozrast smesteni voinstitucii do 2020 i da se transformira Specijalniotzavod Demir Kapija. Prvite preselbi na korisnici odsega{nite institucii vo slu`bi za ̀ iveewe so poddr{kavo zaednicata }e se slu~at na sredina na 2018 godina.

Vovedni obra}awa na nastanot imaaministerkata za trud i socijalna politika, MilaCarovska i rakovoditelot za sorabotka pri Delegacijatana Evropskata Unija vo Skopje, Nikola Bertolini.

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost – PORAKA i Filozofskiotfakultet pri Univerzitetot „Sv. Kiril i Metodij” vo Skopje na 16.3.2018 godina potpi{aa memorandum za sorabotka.So ovoj memorandum i dvete strani }e se stremat kon vzaemna razmena na informacii, znaewa i iskustva odoblastite od zaedni~ki interes. Ponatamu, }e ovozmoùvaat obezbeduvawe na kvalitetni stru~ni uslugi, kako iu~estvo, sorabotka i realizacija na zaedni~ki proekti. RCLPIP – PORAKA }e ovozmoùva kontinuiran pristap ipoddr{ka na studentite od Institutot za defektologija, kako i upotreba na materijalite i metodite za rabota sodeca so pre~ki vo razvojot koi se dostapni na onlajn platformata www.eurly-inclusion.eu razviena vo ramkite naproektot „Rana inkluzija preku vzaemno u~ewe” poddràn od ERAZMUS+ programata na Evropska unija. Voedno,RCPLIP – PORAKA, vo ramkite na svoite mo`nosti i aktivnosti, }e ovozmoì opredelen broj na studenti davr{at prakti~na rabota vo svoite socijalni servisni slu`bi.

Od druga strana pak, Filozofskiot fakultet }e ovozmoì Institutot za defektologija da vr{i prakti~nive`bi so cel zbogatuvawe na nastavnata programa vo ramkite na temite spomenati pogore, a opredeleni so prakti~niznaewa i iskustva. Isto taka, }e ovozmoì koristewe na nekoi prostorii od Filozofskiot fakultet za realizacijana odredeni aktivnosti kako {to se promocii, rabotilnici itn.

Potpi{an memorandum za sorabotka so Filozofskiotfakultet pri Univerzitetot „Sv. Kiril i Metodij” - Skopje

Aktivnosti na RCPLIP - PORAKA

prezemen tekst od www.mtsp.gov.mk

4


Aktivnosti na EASPD

Predgovor

Vo tekot na godinite EASPD izgradi mreà kojavo momentot pretstavuva nad 15.000 servisni slu`bi zapoddr{ka na lica so popre~enost i nivnite semejstvaniz cela Evropa. Ovie servisni slu`bi go opfa}aatceliot ̀ ivoten ciklus na poedinecot i vklu~uvaat ranaintervencija, obrazovanie, vrabotuvawe, domuvawe,odmor, kultura, dnevna grià, stari lica i rezidenciskiservisni slu`bi za poddr{ka.

Licata so popre~enost imaat pravo na samostojnoìveewe vo inkluzivno op{testvo i da uìvaat celosnaednakvost na mo`nostite so gra|anite bez popre~enost.Klu~niot vodi~ za ovaa cel e seopfatnata ramka naprava postavena vo Konvencijata na Obedinetite naciiza pravata na licata so popre~enost. Osven toa, celiteza odr`liv razvoj na Obedineti nacii go ovozmoùvaatkontekstot za razvoj na inkluzivni i odr`liviop{testva.

Servisnite slu`bi zasnovani na ~ovekovi pravamoàt zna~itelno da pridonesat za uìvawe na pravatapreku promovirawe pristap, u~estvo i inkluzija voop{testvoto. Onamu kade {to se potrebnispecijalizirani servisni slu`bi za poddr{ka, tie trebada baraat da bidat otsko~na daska za promovirawe nasamostojnost i u~estvo vo op{testvoto. Vo nivniot dizajn,tie treba da bidat izgradeni okolu potrebite napoedinecot, i da se razvivaat, menaxiraat i sledat nako-produktiven na~in. Odnosno, preku recipro~nainterakcija me|u licata so popre~enost, nivnitesemejstva, prijateli i profesionalci na ednakva osnova.Onamu kade {to servisnite slu`bi se ko-produciranina ovoj na~in, pogolema e verojatnosta da bidatefektivni agenti za promena i zajaknuvawe, i moàt dabidat vitalni sredstva za socijalna inkluzija za site.

Evropskite i pan evropskite institucii, vladitena dràvite i drugite potpisni~ki na Konvencijata naON za pravata na licata so popre~enost mora da ja uvidatsvojata odgovornost – duri i vo vremiwa na {tedewe inamaluvawa – i da obezbedat deka pravata postavenivo Konvencijata stanuvaat realnost za licata sopopre~enost. So toa tie treba da baraat aktivenanga`man so organizaciite od gra|anskoto op{testvo idrugite akteri, vklu~itelno i servisnite slu`bi zapoddr{ka kako tie {to gi pretstavuva EASPD.

Bez razlika dali servisnite slu`bi se pruèniod redovni, ili od specijalizirani obezbeduva~i zapoddr{ka, vlastite ostanuvaat odgovorni zaobezbeduvawe dovolno finansiski sredstva za da seosigura deka poddr{kata {to se pruà e pristapna sokvantitet i so kvalitet i deka e efektivna vopromovirawe ednakvost na mo`nostite za site lica sopopre~enost.

^lenovite na EASPD se soo~uvaat so razli~nipredizvici, koi poteknuvaat od razli~nosta na

kontekstite vo koi deluvaat. Povrzuvawe, spodeluvawei razmenuvawe so site ~initeli vo Evropa i podalekue od ogromna va`nost. Dodeka go pravi toa, EASPD sosvoite ~lenki }e prodolì da ja istaknuva ulogata irelevantnosta na servisnite slu`bi za poddr{ka nalicata so popre~enost i da sozdava silni partnerstvaso redovnite akteri, finansieri, klu~ni ~initeli ilokalni, regionalni i nacionalni obezbeduva~i naservisni slu`bi za poddr{ka.

VizijaVizijata na EASPD za idninata e sekoj vid na

poddr{ka da stane individualizirana i dostapna,pristapna i da odgovara na potrebite i èlbite nalicata so popre~enost.

Servisnite slu`bi za poddr{ka zasnovani na~ovekovite prava igraat va`na uloga vo obezbeduvawepristap, u~estvo i inkluzija vo op{testvoto.

Nie sakame op{testvoto vo celost da razberedeka ovie servisni slu`bi gi ovozmoùvaat ipoddrùvaat ~ovekovite prava.

MisijaEvropskata asocijacija na obezbeduva~i na

servisni slu`bi za lica so popre~enost – EASPD – eevropska NVO koja gi pretstavuva obezbeduva~ite naservisni slu`bi za poddr{ka vo poleto napopre~enosta, pokrivaj}i go spektarot na servisnislu`bi niz celiot ̀ ivoten ciklus.

Misijata na EASPD e da se realiziraimplementacijata na Konvencijata na Obedinetite naciiza pravata na licata so popre~enost, pritoapoddrùvaj}i gi svoite ~lenki vo dizajnot, razvojot ipostavuvaweto na individualizirani modeli napoddr{ka, koi odgovaraat na specifi~nite potrebi ièlbi. EASPD go promovira spodeluvaweto i razvojotna informacii, inovacii i aktivnosti so cel da sevlijae vrz mehanizmite za donesuvawe odluki naevropsko i na me|unarodno nivo.

Strate{ki celi

1. PRETSTAVUVAWE

Klu~en pretstavnik na obezbeduva~ite na servisnislu`bi za poddr{ka vo Evropa

EASPD saka da gi zajakne servisnite slu`biza poddr{ka koi go opfa}aat celiot ̀ ivoten ciklusna poedinecot, obezbeduvaj}i celosno priznavawe naulogata na sektorot na obezbeduva~i na servisnislu`bi za poddr{ka vo Evropa i povrzuvawe naevropskite i na me|unarodnite politiki sonacionalnite i lokalnite prioriteti za da sepromovira socijalna inkluzija.

Obezbeduvawe na servisnite slu`bi na utre{ninataStrategija na EASPD 2018 - 2021

5


Aktivnosti na EASPD

KAKO ]E GO POSTIGNEME TOA?

- ]e deluvame vo promovirawe na socijalna Evropapreku zajaknuvawe na implementacijata nainstrumentite za ~ovekovi prava i razvojot na pravniramki koi imaat pozitivno vlijanie vrz servisniteslu`bi za poddr{ka;

- Aktivno }e gi poddrùvame ~lenkite vo usvojuvawetoi revizijata na pravnite ramki koi se pogodni zaservisnite slu`bi za poddr{ka i nivnata rabota;

- ]e obezbeduvame odr`livost na servisnite slu`biza poddr{ka preku rabota na sistemi za finansi-rawe i investirawe koi im pomagaat na servisniteslu`bi za poddr{ka i ja olesnuvaat inovacijata;

- ]e barame i }e go zajaknuvame vklu~uvaweto na~initelite za vospostavuvawe na cvrsta sorabotkaniz sektorite;

- ]e gi naglasuvame pra{awata na rabotnata sila,personalot so {to }e se podobri atraktivnosta nasektorot i kvalitetot na uslugite {to gi nudi.

2. INOVACIJA I EKSPERTIZI

Da ima liderska i obedinuva~ka uloga vo razvojotna inovativni modeli za poddr{ka za licata sopopre~enost niz Evropa.

EASPD i ponatamu }e ja razviva svojata rabotavo socijalnata inovacija, identifikuvaj}i ipridonesuvaj}i za dizajnot, razvojot i spodeluvawetona inovativnite modeli za poddr{ka so cel da sezadovolat barawata od Konvencijata na ON za pravatana licata so popre~enost vo poleto na poddr{ka.


- ]e go integrirame i }e go poddrùvame planirawetoorientirano kon liceto, ko-produkcijata, vklu~enostana korisnicite i usvojuvawe na tehnologija kakoklu~ni elementi na obezbeduvawe inovativniservisni slu`bi za poddr{ka;

- ]e gi identifikuvame, spodeluvame i zgolemuvameinovativnite modeli na servisni slu`bi vo mestotona ̀ iveewe, vklu~itelno i aktivnosti za zajaknuva-we na kapacitetite so cel vgraduvawe na inovaciite;

- ]e sorabotuvame i pridonesuvame kon akademskite ine-akademskite istraùvawa, sobiraj}i podatoci i}e ovozmoùvame informacii zasnovani na dokaziza poddr{ka na razvojot na politikite;

- ]e ja zgolemuvame razmenata, vklu~uvaj}i i sorabotkaso i me|u ~lenkite, lokalnite i regionalnite vlastii redovnite akteri za da se vospostavuvaat cvrstipartnerstva koi imaat vlijanie na lokalno nivo;

- ]e bideme centar za referenci za spodeluvawe naznaewe i razvivawe na proekti vo pruàweto servis-ni slu`bi za poddr{ka vo poleto na popre~enost.

3. PRISTAP PREDVODEN OD ̂ LENSTVOTO

EASPD }e gi zajaknuva svoite procesi na upravuvawei svojata relevantnost vo socijalniot sektor, so toa

{to }e bide odr`liva organizacija predvodena od~lenstvoto.

EASPD se stremi da postigne pogolemo u~estvopreku voveduvawe na novi pristapi na upravuvawe. Istotaka, }e se razvijat cvrsti merki za vlijanie vrzaktivnostite na EASPD i napredokot voimplementacijata na strategijata.


- ]e razvivame strategija koja opfa}a zgolemuvawe na~lenstvoto, zemaj}i gi predvid geografskite isektorskite oblasti koi vo momentot se pomalkupretstaveni vo ~lenstvoto i proceduri zamenaxirawe na rizik za da se obezbedi dolgoro~nafinansiska izdr`livost;

- ]e pravime pregled i aùrirawe na procesite naupravuvawe za da ovozmoì nivna usoglasenost sozakonskite i regulatornite barawa so cel daobezbedi pogolema sopstvenost od strana na Odboroti Generalnoto sobranie, zgolemeno u~estvo iodr`livost;

- ]e ja zajaknuvame ulogata na Postojnite komiteti iInteres grupite preku pogolemo vklu~uvawe voprocesite na EASPD;

- ]e spodeluvame informacii i znaewe so op{tatajavnost za vrednosta na servisnite slu`bi zapoddr{ka za licata so popre~enost i za op{testvotovo celina;

- ]e go zajaknuvame vrsni~koto u~ewe me|u ~lenstvotoi spodeluvaweto na informacii preku alatkite iplatformite na EASPD.

ZAKLUÔK

Da se informira za implementacijata na ovaa strategija:- Nadvore{en evaluator }e pravi procena i }e

izvestuva za rabotata na organizacijata vorealizacijata na planot za rabota za 2017 godina;

- ]e se razvivaat godi{ni planovi za rabota za sekojagodina od strategijata, za da se vklu~at alatki i jasnipokazateli za da se ovozmoì efektiven monitoringi pregled na napredokot na godi{na osnova;

- Nadvore{en evaluator }e pravi procena i }eizvestuva za implementacijata na ovaa strategija iza planovite za rabota.

Slednata strategija na EASPD }e se razgleduva vo tekotna 2020 godina, a }e treba da se finalizira vo 2021godina.

„Ovaa strategija ne inspirira site nas dasozdavame pove}e inkluzivni op{testva, prekuobezbeduvawe na soodvetni, individualizirani, sovisok kvalitet servisni slu`bi za poddr{ka. Za da gopostigneme toa, }e prodolìme da govorime vo ime nasektorot, }e spodeluvame i }e u~ime preku granicite,{to pak }e bide olesneto so cvrsto upravuvawe. Zaednoso na{ite klu~ni ~initeli i partneri }e se angaìrameda ja implementirame na{ata vizija. Ajde da seobvrzeme!”

6


Aktivnosti na Obedinetite nacii

Vklu~uvawe na popre~enosta vo redovnite tekovi naimplementacijata na Agendata 2030

Za vreme na 56-tata sesija na Komisijata zasocijalen razvoj se odrà panel diskusija na visoko nivona tema „Kon inkluziven, prilagodliv i odr`livrazvoj: pristap zasnovan na dokazi za vklu~uvawena popre~enosta vo redovnite tekovi naimplementacija, monitoring i evaluacija na Agendata2030”. Slednite panelisti diskutiraa vo odnos napristapot zasnovan vrz dokazi pri implementacija naAgenda 2030 zemaj}i go vo predvid i vklu~uvaweto napopre~enosta kako tema: N.E. Zhang Haidi, Zasedava~,Federacija na lica so popre~enost vo Kina, CatalinaDevandas Aguilar, Specijalen izvestuva~ za pravata nalicata so popre~enost, Mary Crock, Profesor, Pravenfakultet pri Univerzitetot vo Sidnej, i MargaretMbogoni, postar statisti~ar, oddelenie za statistika,UNDESA. Diskusijata ja moderira{e Venus Illagan,Generalen sekretar, Internacionalna Rehabilitacija.

Izvr{no rezime- Licata so popre~enost se u{te se soo~uvaat so

pove}ekratni barieri za ednakvo u~estvo voop{testvoto i postoi itna potreba za otstranuvawena tie barieri.

- Uspe{en razvoj koj ja vklu~uva i popre~enosta barapodobri i ras~leneti podatoci za popre~enosta.Sepak, nedostigot na adekvatni podatoci ostanuvagolem predizvik.

- Postoi potreba od validirani metodologii zapribirawe na dosledni i sporedlivi podatoci zapopre~enosta.

- Oformuvaweto na forum za odr`liv razvoj na licaso popre~enost vo Komisijata za socijalen razvoj moèda igra klu~na uloga vo zgolemuvawe name|unarodnata sorabotka i razmena na iskustva.

Razvoj koj ja vklu~uva popre~enosta

Mnogu dràvi gi spodelija svoite inicijativiza razvojot koj ja vklu~uva popre~enosta. Se vospostavijainter-ministerski mehanizmi za popre~enost voArgentina i Gvatemala. Indonezija usvoi zakon so koj seobezbeduvaat pravata na licata so popre~enost, ikreira{e nacionalna komisija za promovirawe nau~estvoto na licata so popre~enost vo op{testvoto.Nacionalniot plan za razvoj na Indonezija opfa}apodobruvawe na pristapnosta; u~estvo vo politi~kite,socijalnite i kulturnite aspekti; promovirawe nainkluziven razvoj vo nasoka so nacionalniot buxet iplanirawe: unapreduvawe na pristapnosta vo javnatainfrastruktura i informacii; ovozmoùvaweprivatniot sektor i pretprijatijata da iznao|aatinicijativi za inkluzija na licata so popre~enost;ednakov pristap do obrazovanie, zdravstveni servisnislu`bi, i vrabotuvawe. Kenija, preku svojot Nacionalensovet za popre~enost, sozdade programa za poddr{ka na

licata so popre~enost vklu~uvaj}i i osloboduvawe oddanok za da gi maksimizira nivnite prihodi. Romanijaobezbeduva poddr{ka za licata so popre~enost inivnite semejstva vo pristapot do zdravstveni servisnislu`bi. Kostarika promovira{e pristap doinformaciska i komunikaciska tehnologija i dozdravstveni i rehabilitaciski servisni slu`bi. Sudansmeta deka prevencijata na popre~enosta e su{tinska igo zajaknuva kapacitetot na ministerstvoto za zdravstvoza da se sozdade preventivna inicijativa i otkrivawena popre~enosta vo ranite fazi. Evropskata unija godonese Evropskiot akt za pristapnost koj ima za cel dago podobri funkcioniraweto na vnatre{niot pazar zapristapni proizvodi i uslugi so otstranuvawe nabarierite sozdadeni od razli~ni zakoni.

Monitoring i evaluacija na implementacijata na 2030Agendata

Celite za odr`liv razvoj baraat od dràviteda sobiraat podatoci koi se razgrani~eni po popre~enostso cel da se sledi i da se evaluira implementacijata.Sli~no na toa, ~len 31 od Konvencijata za pravata nalicata so popre~enost bara sobirawe na statistiki ipodatoci za popre~enosta. Mnogu u~esnici govorea zanedostigot na podatoci i statistiki za popre~enost i japovtorija va`nosta od validirani metodologii zasobirawe na dosledni i sporedlivi podatoci.Oddelenieto za statistiki pri Obedinetite naciipojasni deka alatkite na Va{ington grupata i na SZOimaat razli~ni no, nadopolnuva~ki ulogi vo odnos nasobiraweto podatoci. Na primer, dodeka kratkiot setna Va{ington grupata e {iroko prifaten kako soodvetnaalatka za ras~lenuvawe na podatocite spored statusna popre~enost, kratkata verzija na SZO za ispituvawena model za popre~enost moè da se iskoristi za istatacel. Ima razliki vo nacionalnite sostojbi kaj dràvitebidej}i se na razli~ni nivoa na razvoj na statistikitei taa razli~nost treba da se zeme predvid voplaniraweto za nacionalnoto zajaknuvawe nakapacitetite za statistiki.

Pristapi za promovirawe na pristapot zasnovan nadokazi namenet za razvojot koj ja vklu~uvapopre~enosta

Odreden broj zemji spodelija informacii zanivnite napori za unapreduvawe na razvojot koj javklu~uva popre~enosta preku pristapot zasnovan nadokazi. Na primer, vo Kina se sprovela serija naistraùvawa za da se dobijat pove}e informacii zalicata so popre~enost i nivnite specifi~ni potrebi, avo momentot kreiraat golem sistem na podatoci vrzosnova na istraùvaweto. Namibija ima Sovet zapopre~enost koj gi koordinira oblastite so koi e

7


Aktivnosti na Obedinetite nacii

zasegnata popre~enosta i ima statistiki koi seodnesuvaat na licata so popre~enost i kako tie imaatbenefit od osnovnite servisni slu`bi. Kostarika,Gvatemala, Kenija i Meksiko sprovele nacionalniistraùvawa za prevalencata na licata so popre~enostvo nivnite zemji. Sudat vospostavi sovet za lica sopopre~enost so koj zasedava Premierot. Ju`na Afrikavo momentot pilotira indeks za ednakvost za daidentifikuva neramnomernosta pome|u licata sopopre~enost i licata bez popre~enost vo vrabotuvaweto,obrazovanieto i politi~koto pretstavuvawe.

Eden od panelistite gi dade slednite predlozi zaefektivno statisti~ko sledewe za implementacijata na2030 Agendata:- Sozdavawe na indeks sistem za procenka za odr`liv

razvoj na licata so popre~enost,

- Vospostavuvawe na forum za odr`liv razvoj nalicata so popre~enost vo Komisijata za socijalenrazvoj za podobruvawe na me|unarodnata razmena naiskustva i sorabotka, i

- Vospostavuvawe na Svetska organizacija zapopre~enost so cel glasot na licata so popre~enostda bide slu{nat.

Nekoi od delegaciite ja naglasija potrebata odzajaknuvawe na kapacitetite vo sobiraweto podatociza popre~enosta. Sudan predloì vospostavuvawe naspecijalizirana agencija za lica so popre~enost voramkite na Obedinetite nacii. Kuba povika zapodobruvawe na me|unarodnata sorabotka zamobilizacija na resursite za lica so popre~enost. Istotaka, bea istaknati zna~eweto od vklu~uvawe napostarite lica i re{avawe na vzaemnata povrzanost napopre~enosta i stareeweto..

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA vo izminatiotperiod prodolì so predvidenite aktivnosti kako ednaod partnerskite organizacii vo konzorciumot od 10partneri vo evropskiot proekt „Rana inkluzija prekuvzaemno u~ewe”, koj e poddràn od ERASMUS+ programatana Evropskata unija. Proektot se fokusira na zgolemenoznaewe i spodeleni metodi za rabota i inkluzija nadeca od predu~ili{na vozrast koi imaat popre~enostili se vo rizik da steknat popre~enost, a ima za cel daprenese informacii, konkretni metodologii i procenana kompetencii.

Vo direktna komunikacija so konzorciumotpredvoden od avstriskata organizacija Sinn-Evaluation,timot na RCPLIP – PORAKA rabote{e naunapreduvaweto na alatkite koi se ovozmoèni so ovojproekt. Aktivnostite se odnesuvaa na adaptacija isreduvawe na onlajn platformata www.early-inclusion.eunameneta za razmena na iskustva me|u profesionalcitei se postavuvaa pozitivni iskustva i praktiki odrabotata so lica so intelektualna popre~enost. Poto~nose rabote{e na unapreduvawe na alatkata „Pazar zametodi na inkluzija” {to pretstavuva samoorganiziranametodolo{ka onlajn razmena na iskustva. Vo ramkite naproektnite aktivnosti, se prodolì i so unapreduvawena pra{awata za validacija za 10-te podgotveniinformativni materijali za inkluzija za odredenisostojbi, sindromi i popre~enost. Isto taka, bea prezemenigolem broj aktivnosti od tehni~ki karakter, pred se zaprevod i adaptacija na informativni materijali.

Vo soglasnost so predvidenite programski celii aktivnosti, vo mart 2018 godina RCPLIP – PORAKAodrà dva informativni nastani za multiplikacija,odnosno za pretstavuvawe na onlajn platformatawww.early-inclusion.eu i alatkite za u~ewe koi se

Zavr{ni aktivnosti vo ramkite na evropskiot proekt„Rana inkluzija preku vzaemno u~ewe”

U~estvo na RCPLIP - PORAKA vo me|unarodni proekti

razraboteni od proektnite partneri. Na dvata nastaniu~estvuvaa – studenti od Filozofskiot fakultet priUniverzitetot „Sv. Kiril i Metodij” – Skopje poto~noInstitutot za defektologija i Institutot za socijalnarabota i socijalna politika.

Na na{e golemo zadovolstvo, u~esnicite nanastanite otvorija diskusija za mnogu va`ni i su{tinskipra{awa, a ponudenite informacii i metodi prekuonlajn platformata gi ocenija kako korisni iupotreblivi vo nivnata rabota. Od dvata nastanivoedno, proizleze i potpi{uvawe na Memorandum zasorabotka so Filozofskiot fakultet. Vo ramkite na ovaasorabotka, me|u drugoto, RCPLIP – PORAKA }e ovozmoìkontinuiran pristap i poddr{ka za studentite odInstitutot za Defektologija, kako i upotreba namaterijalite i metodite za rabota so deca so pre~ki vorazvojot koi se dostapni na onlajn platformatawww.early-inclusion.eu razviena vo ramkite na proektot„Rana inkluzija preku vzaemno u~ewe” poddràn odERAZMUS+ programata na Evropskata unija.

8


Aktivnosti na EDF - Evropski forum za popre~enost

Rezolucija za celite za odr`liv razvojkoi ja vklu~uvaat popre~enosta

usvoena od Evropskiot forum za popre~enost

So ogled na toa {to Evropskata unija (EU), kakodogovorna strana na Konvencijata na Obedinetite naciiza pravata na licata so popre~enost, ima zakonskaobvrska spored Konvencijata, da gi promovira,za{tituva i obezbeduva celosno uìvawe na ~ovekoviteprava od strana na licata so popre~enost;

So ogled na Agendata za odr`liv razvoj 2030,koja be{e usvoena vo 2015 godina od Obedinetite nacii,pretstavuva unikatna mo`nost za implementacija isledewe na Konvencijata na ON za pravata na licataso popre~enost;

So ogled deka mototo na 2030 Agendata zaodr`liv razvoj e „nikoj da ne ostane pozadi”, sozalo`ba da se priznae dostoinstvoto na sekoe lice iprvo da se opfatat onie koi i ponatamu se vo rizik odmarginalizacija;

So ogled deka Konvencijata na ON za pravatana licata so popre~enost e neprocenliva alatka voispolnuvaweto na zalo`bata na EU za implementirawena 2030 Agendata;

So ogled deka licata so popre~enost se vocelost priznaeni vo 2030 Agendata, so 11 referencikoi se odnesuvaat na popre~enosta;

So ogled deka vo su{tinata na 2030 Agendata,ima set od 17 celi za odr`liv razvoj koi se kreiranida stavat kraj na siroma{tijata, da ja za{tituvaatplanetata i da obezbeduvaat globalen prosperitet;

So ogled deka celite za odr`liv razvoj }ezavr{at vo 2030 godina i zatoa tie pretstavuvaatedinstvena platforma za borba protivdiskriminacijata i socijalnoto isklu~uvawe voslednite 12 godini;

So ogled na toa deka licata so popre~enostse celosno priznaeni vo celite za odr`liv razvoj,so 19 referenci za popre~enosta;

So ogled na toa deka 2030 Agendata i celite zaodr`liv razvoj treba ednakvo da se primenuvaat i zalicata so popre~enost;

So ogled na toa deka EU treba da ja iskoristiovaa isklu~itelna mo`nost da stane svetski lidervo vklu~uvaweto na celite za odr`liv razvoj voredovnite tekovi za licata so popre~enost i za drugigrupi koi se vo rizik od marginalizacija vo Evropa i vosvetot, sproveduvaj}i go postignuvaweto na celite zaodr`liv razvoj so sredstva od svojot buxet, politiki izakoni, vklu~itelno i implementacijata na Evropskiotstolb na socijalni prava koj be{e potpi{an od EU i sitezemji ~lenki, vo noemvri 2017 godina;

Po svojata konferencija za celite za odr`livrazvoj odràna na 3-ti mart 2018 godina, Evropskiotforum za popre~enost ja usvoi slednata rezolucija:EDF ja povikuva Evropskata unija vo celost da givklu~i licata so popre~enost so site politi~kidijalozi koi se odnesuvaat na celite za odr`liv

razvoj, vo Evropa i vo kontekst na me|unarodnatasorabotka.Za taa cel, se pokanuvaat evropskite lideri da:- Stanat model za implementacijata i za monitoringot

na celite za odr`liv razvoj koi ja vklu~uvaat ipopre~enosta vo Evropa i vo programite na EU zame|unarodna sorabotka;

- Obezbedat deka licata so popre~enost i nivniteorganizacii se vklu~eni kako partneri na ednakvaosnova so ostanatite akteri, so cel da moàt da imaataktivna uloga vo rabotnite grupi na Platformatana EU vo odnos na celite za odr`liv razvojsostavena od razli~ni ~initeli, i drugi ad hokrabotni grupi;

- Obezbedat deka buxetot na EU im sluì na celiteza odr`liv razvoj i e vo soglasnost so sitekonvencii za ~ovekovi prava i me|unarodnidogovori, osobeno Konvencijata na ON za pravatana licata so popre~enost, na koja se obvrzani EU isite nejzini zemji ~lenki;

- Obezbedat deka buxetot na EU pottiknuva nasocijalna inkluzija i ovozmoùva finansiskisredstva za implementirawe na celite za odr`livrazvoj koi ja opfa}aat i popre~enosta;

- Baraat inkluzija na lica so popre~enost vo siteproekti, vo EU i vo site nejzini nadvore{niaktivnosti, za koi EU dava finansiska poddr{ka;

- Pravat koherentni napori za postignuvawe na celiteza odr`liv razvoj i da gi po~ituvaat, za{tituvaati da gi ispolnuvaat ~ovekovite prava priobezbeduvawe na ekonomski rast;

- Obezbedat upotreba na Evropskite fondovi zaborba protiv siroma{tijata i socijalnotoisklu~uvawe, pa site lica so popre~enost da imaatpristap do adekvatni, dostapni so cena i pristapniservisni slu`bi;

- Obezbedat deka relevantni podatoci dobieni odEurostat se ras~leneti spored popre~enostkoristej}i go setot od pra{awa na Va{ingtongrupata za da moè da se ovozmoì sporedlivost;

- Vklu~uvawe na popre~enosta vo redovnite tekovi ina site napori za postignuvawe na rodovaednakvost i zajaknuvawe na devojkite i èniteso popre~enost;

- Obezbedat deka site razvojni aktivnosti ,ekspertizi i inicijativi finansirani od EU javklu~uvaat i popre~enosta i vo celost se usoglaseniso Konvencijata na ON za pravata na licata sopopre~enost, a EU e svetski lider vo me|unarodniotrazvoj i sorabotka;

- Vo celost se pridrùvaat na mototo na celite zaodr`liv razvoj: „nikoj da ne ostane pozadi”, sovistinski napor da se dopre do licata koi se iponatamu vo rizik od marginalizacija.

9


Odbeleùvawe na svetskiot den na Daunov sindrom na me|unarodno nivo

Na 21 mart 2018 godina, Down SyndromeInternational na edno mesto gi donese licata so Daunovsindrom, nivnite poddrùva~i i zastapnici,pretstavnici na golemi rabotodava~i, eksperti vooblasta na vrabotuvawe za licata so popre~enost,pretstavnici na vladi i na Obedinetite nacii vosedi{teto na Obedinetite nacii vo Wujork.

Ovogodine{noto odbeleùvawe be{e vosoglasnost so temata „[to moàm da pridonesam narabotnoto mesto” – da se ovozmoì site lica so Daunovsindrom da pridonesuvaat i da ìveat vrednuvanirabotni ̀ ivoti, da bidat vklu~eni vo zaednicata.

Denot be{e odbeleàn na 21 mart 2018 godina.Na odbeleùvaweto dojdoa lica so Daunov sindrom,nivni poddrùva~i, pretstavnici na rabotodava~i,eksperti vo poleto na vrabotuvawe na lica sopopre~enost, vladini i ON pretstavnici. Celta be{eda se dopre do klu~nite ~initeli vo poleto navrabotuvawe za da se osigura deka gi uviduvaatbenefitite od ovozmoùvawe na licata so Daunovsindrom i drugi popre~enosti da imaat zna~ajnipridonesi na rabotnoto mesto i da se ohrabruvaat~initelite da im pomognat vo voveduvawe na pozitivnipromeni.

Izjava na N.E. Dr. To{ija Ho{ino, Zamenik postojanpretstavnik na Japonija vo Obedinetite nacii

Vo ime na Vladata na Japonija, bi sakal dazapo~nam so izrazuvawe na mojata iskrena blagodarnostdo Down Syndrome International za prezemawe nainicijativata za organizirawe na ovaa konferencija.

Japonija e po~estena da bide ko-sponzor, zaednoso Polska i drugi misii tuka vo sedi{teto na ON voWujork.

Mo{ne ohrabruva~ki e da se ~ujat tolku noviniza sostojbite koi se odnesuvaat na licata so Daunovsindrom ovie denovi. Osobeno mi be{e zadovolstvo {toutrovo moèv da bidam panelist zaedno so ColletteDivitto. Se zapoznavme preku You Tube kanalot za videovestite, i navistina sum impresioniran od nejziniottalent, pretpriemni{tvo, uspeh, son i vizija. Taa eprimer za potencijalot i idninata na licata so Daunovsindrom.

Mislam deka u~estvoto na licata so Daunovsindrom na rabotnoto mesto ima pozitivno vlijanie namnogu od rabotnite mesta zatoa {to nudi razli~nigledi{ta i sposobnosti.

Sepak, treba da priznaeme deka se u{te imarazli~ni problemi {to treba da se re{at so cel da serealizira celosna socijalna inkluzija na site lica,vklu~itelno i licata so Daunov sindrom. Tokmu poraditoa, dene{nata panel diskusija „[to moàm dapridonesam na rabotnoto mesto?”, so u~estvo narabotodava~i, vraboteni, eksperti i lica so Daunov

Svetski den na Daunov sindrom 2018„[to moàm da pridonesam na rabotnoto mesto”

sindrom e navremena i konstruktivna. O~ekuvamdene{nite diskusii da pridonesat za celosna socijalnainkluzija na licata so Daunov sindrom.

Bi sakal da ja iskoristam ovaa mo`nost i dakaàm deka vo Japonija, prviot Japonski kongres zaDaunov sindrom se odrà minatiot dekemvri, iniciranod japonskata organizacija za Daunov sindrom. Toj kongresbe{e prviot nacionalen i seopfaten obid da serazgovara za uslovite vo koi se nao|aat licata so Daunovsindrom. Ima{e mnogu paneli za specifi~ni temi kakona primer, medicinski pra{awa, rabotno mesto,obrazovna i socijalna asistencija. Vo panelite zarabotnoto mesto, diskusiite se vodea okolu razmena nadobrite praktiki na rabotnite mesta.

So cel da se postigne inkluzivno op{testvo,podignuvaweto na svesta za Daunoviot sindrom e odsu{tinska va`nost. Vo Tokio, se odrà nastan po povodSvetskiot den na Daunov sindrom pod temata „{to nosamza mojata zaednica” na 12-ti fevruari. Niz Japonijaorganizirani se pove}e od 30 nastani naso~eni konpodignuvawe na javnata svest, a na Svetskiot den zaDaunov sindrom.

Vladata na Japonija }e prodolì so svoitenapori za realizirawe na op{testvo vo koe sekojpoedinec, vklu~uvaj}i gi i licata so Daunov sindrom,imaat aktivna uloga i vodat ispolnet ̀ ivot.

10


Aktivnosti na EASPD - soop{tenie za mediumi

Na 30-ti januari, EASPD i nejzinite partnerivo rabotnata grupa „Servisni slu`bi na utre{ninata”(EDF, COFACE Semejstva – Evropa, ENIL, EvropskaInkluzija i MHE-SME) organiziraa nastan „Ko-produkcija za inicijativi za vrabotuvawe za mladilica so popre~enost i problemi so mentalnotozdravje” zaedno so ~lenot na Evropskiot parlamentBrando Benifei.

Na nastanot prisustvuvaa ~lenovi naEvropskiot parlament, pretstavnici na Evropskatakomisija, obezbeduva~i na socijalni servisni slu`bi,rabotodava~i, lica so popre~enost kako ipretstavnici na gra|anskoto op{testvo so cel da sespodelat najdobrite praktiki i da se razgovara zana~inite na zajaknuvawe na site ~initeli vokreiraweto, razvojot i pruàweto na praktiki zainkluzivno vrabotuvawe.

Nastanot go otvori ~lenot na Evropskiotparlament Brando Benifei. Toj zapo~na so istaknuvawedeka, vo sr`ta na bilo koi napori za sozdavawe nainkluzivni op{testva se servisnite slu`bi zapoddr{ka, koi gi zajaknuvaat licata so popre~enostvo celost da gi praktikuvaat svoite prava. Toj isto takanaglasi deka mora povtorno da razmislime zapraktikite za vrabotuvawe za da obezbedime dekalicata so popre~enost moàt da u~estvuvaat, ko-produktivno, vo sozdavaweto na inicijativi zainkluzivno vrabotuvawe.

^lenot na Evropskiot parlament MarianHarkin go poddrà Benifei i go pofali nastanot, kojme|u drugoto, gi olesnuva zna~ajnite diskusii i povikaprocesot na ko-produkcija da se implementira vozakonodavnite procesi na EU.

Diskusiite gi soedinija klu~nite~initeli, vklu~uvaj}i gi poedincite koi baraat pristapdo mo`nosti za vrabotuvawe na otvoreniot pazar natrudot, rabotodava~ite, obezbeduva~ite na socijalniservisni slu`bi za poddr{ka i ~lenovite na semejstvana lica so popre~enost.

Iskustvata na ovie ~initeli go privlekoavnimanieto na va`nosta od pottiknuvawe na silnivrski pome|u site ~initeli za kreirawe na inicijativiza inkluzivno vrabotuvawe, osobeno slu{aj}i gi licataso popre~enost i nivnite semejstva kako specijalistiza nivnite potrebi za poddr{ka. Ovie svedo{tva, istotaka, naglasija deka rabotodava~ite mora da stanatpofleksibilni za da moàt najdobro da gi iskoristatko-produktivnite metodi i da gi vklu~at licata sopopre~enost vo nivnite rabotni mesta.

Za vreme na vtoriot panel na nastanot seprezentira{e metodologijata za individualnosmestuvawe i poddr{ka (IPS) i nejzinata efektivnostza obezbeduvawe na vrabotuvawe na otvoreniot pazarna trudot za licata so mentalno zdravstveni problemi.

Za vreme na panelot govore{e i korisnik na IPS uslugakoj naglasi kolku bilo va`no {to na{ol rabotno mestoso poddr{ka na IPS, a mu pomognalo vo procesot naoporavuvawe i da ima osmislen ̀ ivot.

Catherine Naughton, Direktor naEvropskiot forum za popre~enost, na nastanot japromovira{e potrebata da se obezbedi deka site~initeli se aktivni vo procesot na ko-produkcija, paistakna: „Potrebno ni e pove}e od samo vklu~uvawe,mora zaedno da rabotime za da iznajdeme re{enija ida sozdademe mo`nosti za inkluzivno vrabotuvawe “.

Luk Zelderloo, Generalen sekretar na EASPD,go zatvori nastanot so povik do ~lenovite na Evropskiotparlament da gi inkorporiraat metodite na ko-produkcija vo praktikite na kreirawe politiki i danapravat pregled na pristapnosta na EU servisniteslu`bi za vrabotuvawe i praktikite so cel da seobezbedi deka site mladi lica, vklu~itelno i onie sopopre~enost, moàt vo celost da imaat benefit odmo`nostite {to tie gi nudat.

Kako del od nivnite zalo`bi, pozitivno dapridonesat za razvojot na poinkluzivno op{testvo prekuvisokokvalitetni sistemi za poddr{ka, rabotnatagrupa „Servisni slu`bi na utre{ninata” }eprodolì so svojata rabota za da ja poddrì upotrebatana ko-produkcijata. Slednite ~ekori na rabotnata grupa}e opfatat zapo~nuvawe na kampawa za ponatamo{niinicijativi za inkluzivno vrabotuvawe na lokalno nivo.Rabotnata grupa, isto taka, }e poddrì i istraùvawena upotrebata na metodite za ko-produkcija voobrazovanieto za da im se pomogne vo zajaknuvaweto nau~enicite so popre~enost i da se obezbedi ednakovpristap do mo`nostite za inkluzivno obrazovanie.

Ko-produkcija: Zaedni~ka rabota za da se sozdatatmo`nosti za inkluzivno vrabotuvawe!

11


Aktivnosti na RCPLIP - PORAKA i Mirovniot korpus

Vo partnerstvo so Republi~kiot centar zapoddr{ka na lica so intelektualna popre~enost –PORAKA, volonterot Ariel Lawson od Mirovniot korpusobezbedi finansiski sredstva i resursi za realizacijana proekt koj sodrì aktivnosti za kreirawe isproveduvawe serija na obuki za roditeli na deca/licaso intelektualna popre~enost koi se ~lnovi na CPLIP– PORAKA Radovi{ i CPLIP – PORAKA Strumica.

So ovoj proekt se obezbeduvaat obuki skroenispored potrebite na roditelite i semejstvata preku koibi se vklu~ile vo razvojot na nivnite deca sointelektualna popre~enost. Vo ramkite na ovie proektniaktivnosti, roditelite i drugite ~lenovi nasemejstvoto, }e u~estvuvaat vo obuki za zajaknuvawe naempatijata, postavuvawe celi, ve{tini za samostojnoìveewe i ABA. Obukite }e gi sproveduvaatprofesionalni lica.

Proektot sodrì tri komponenti.1. Serija na obuki za roditeli:

Roditelite i semejstvata }e u~estvuvaat vo serijaod obuki koi }e gi vodat profesionalni lica odoblasta na popre~enosta, kako i kvalifikuvanivolonteri od Mirovniot korpus.Obukite }e bidat vo ramki na slednive {estoblasti: zajaknuvawe na empatijata, postavuvaweceli, ve{tini za samostojno ìveewe, odnesuva-weto (povedenieto) kako komunikacija, ABA (AppliedBehavior Analysis – Primeneta analiza naodnesuvaweto) i prva pomo{ pri napadi.

2. Sesii za prakti~na primena:Vo slu~aite koga obukite se so mnogu informacii inema dovolno interaktivni elementi, }e seprimenuvaat sesii za prakti~na primena nasteknatite znaewa. Vo ovie sesii predvideno e ikreirawe na materijali koi bile razgleduvani voprethodnite sesii ili pak }e se razgovara zapotencijalnite predizvici.Predvideni se ~etiri prakti~ni sesii koi }e bidatpropraten del na slednite sesii: postavuvaweceli, ve{tini za samostojno ìveewe,odnesuvaweto (povedenieto) kako komunikacija i

ABA (Applied Behavior Analysis – Primeneta analizana odnesuvaweto).

3. Individualni konsultacii (ovie konsultaciise ovozmoèni vo tekot na vremetraeweto naproektnite aktivnosti t.e. 6 meseci): So cel dase opfatat zagriènostite koi gi iskaàa rodite-lite vo nivnite anketi, volonterot od Mirovenkorpus i pretstavnikot na CPLIP – PORAKARadovi{ }e moàt individualno da rabotat sozainteresiranite roditeli. Ovie konsultacii }eopfa}aat prakti~na primena na znaewata koi bileprethodno steknati za vreme na obukite.

Ovoj proekt }e im ovozmoì na roditelite isemejstvata ne samo da u~estvuvaat vo razvojot na svoetodete, tuku i da gi oblikuvaat i primenuvaat postaveniterazvojni celi. Prvata rabotilnica se odrà na 24 april2018 godina vo prostoriite na dnevniot centar – PORAKARadovi{ i na istata bea prezentirani i razrabotuvanipra{awa vo odnos na postavuvaweto celi za razvoj nalica so intelektualna popre~enost. Pretstavnicite naizvr{nata kancelarija na RCPLIP - PORAKA d-rVasilka Dimoska i Vlado Krstovski go prezentiraaindvivdualniot pristap vo rabotata so korisnite nasocijalnite servisni slu`bi na RCPLIP - PORAKA.

Zajaknuvawe na semejstvata preku naso~eni obuki

12


Aktivnosti na lokalnite organizacii na RCPLIP - PORAKA

Centarot za poddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost – PORAKA Strumica kako i socijalnataservisna slu`ba, Socijalen klub, redovno gisproveduvaat programskite aktivnosti, no i postojanoja unapreduvaat sorabotkata so ostanatite ~initeli volokalnata zaednica. Isto taka, redovno se angaìranivo odbeleùvawe na zna~ajni praznici na lokalno nivo.

Vo taa nasoka, CPLIP – PORAKA Strumicaorganizira{e i sprovede nekolku aktivnosti zaodbeleùvawe na Sv. Valentin. Vo sorabotka sovolonterite na OK Crven krst – Strumica, se sprovedekreativna rabotilnica vo koja u~estvuvaa korisnicitena socijalniot klub na CPLIP – PORAKA Strumica ivolonteri od OK Crven krst – Strumica. Narabotilnicata se izrabotuvaa crteì na hartija vo boja,se koriste{e origami tehnika za pravewe izrabotki.Potoa se pravea i ukrasi i suveniri od metal, staklo iplastika. Po povod istiot praznik, ~lenovite na CPLIP- PORAKA Strumica, vo sorabotka so Dnevniot centarza decata so posebni potrebi vo Strumica i MladinskiSovet - Op{tina Strumica u~estvuvaa na nastan podmototo “Sozdavame spomeni” koj se odrà na Gradskiotplo{tad, na 14.2.2018 godina. CPLIP – PORAKAStrumica ima{e postaven {tand na koj bea izloèniizrabotki od korisnicite so qubovni motivi. Za vremena nastanot se delea srciwa i baloni so ispi{aniqubovni poraki na minuva~ite na plo{tadot. So ovaaaktivnost sakavme da ja podigneme javnata svest zapodobro razbirawe i prifa}awe na licata sopopre~enost.

Vo znak na blagodarnost za uspe{nite sorabotki,no i kako motiv za ponatamo{no prodlabo~uvawe nasorabotkata, roditelite na korisnicite na Socijalniotklub na CPLIP – PORAKA Strumica po povodStrumi~kiot praznik Trimeri, organiziraa posen ru~ek.Prisustvuvaa volonterite od Mladinskiot Sovet-Strumica, OK Crven Krst Strumica, Ve{ta @ena -Strumica, kako i nastavnici, defektolozi i u~eniciod SOU „Dimitar Vlahov” od Strumica.

Na 24 Mart Crven krst na Republika Makedonija- Op{tinska organizacija Strumica ja sprovede akcijata

“âsot na planetata Zemja”. Akcija vo koja u~estvo zemaat180 zemji odnosno 7000 grada {irum svetot. CPLIP –PORAKA Strumica, kako i prethodnite godini, taka iovaa, be{e del od ovoj nastan zaedno so svoite ~lenovi.

CPLIP - PORAKA Strumica i ovaa godina japrodolùva tradicijata na odbeleùvawe naveligdenskite praznici! Za taa cel, organizira{ehumanitaren hepening po povod odbeleùvawe nahristijanskite praznici Lazarova sabota i Veligden, kojse odrà dva dena, i toa na 31.3.2018 g. i na 7.04.2018 g. sopo~etok vo 11:00 ~asot vo maliot park na bulevarot„Mar{al Tito”, Strumica. Na hepeningot bea pretstavenirakotvorbi, ukrasi, kerami~ki vazni so veligdenskimotivi, veligdenski jajca, ko{ni~ki za veligdenski jajcai drugi kreacii so veligdenski motivi, izraboteni oddecata i mladincite so intelektualna popre~enost inivnite roditeli, ~lenovi na CPLIP - PORAKAStrumica. Na hepeningot, isto taka, ~lenovite na CPLIP- PORAKA Strumica bojadisuvaa veligdenski jajca.Prisutnite gosti na hepeningot, za simboli~na suma,moèa da gi kupuvaat rakotvorbite i ukrasite, a paritesobrani od proda`bata na kreaciite }e bidatiskoristeni za opremuvawe na Socijalniot klub naCPLIP - PORAKA Strumica so potrebnite didakti~kimaterijali za rabota.

Aktivnosti na CPLIP – PORAKA Strumica

13



Centarot za poddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost – PORAKA Prilep prodolùva sorealizirawe na svoite programski aktivnosti. Vo tekotna mesec januari redovno se sproveduvaa sportskiteaktivnosti, odnosno zumba ve`bite so zumba instruktor.Na 7 januari korisnicite na Socijalniot klubprisustvuvaa na Boì}en ru~ek koj go organizira{eDetskata Ambasada i lokalnata samouprava na op{tinaPrilep. Na 25.1.2018 godina vo prostoriite na klubot seodbeleàa tri godini od postoeweto na ovaa servisnaslu`ba. Na odbeleùvaweto prisustvuvaa sitekorisnici na socijalniot klub i nivnite roditeli, ipretstavnici na Republi~kiot centar za poddr{ka nalica so intelektualna popre~enost – PORAKA.

Vo tekot na mesec fevruari prodolìja da serealiziraat aktivnostite soglasno planiranoto, odnosnoredovno se realiziraa rabotilnicite za rabotniaktivnosti, prakti~ni, kognitivni i socijalniaktivnosti. Redovno se realiziraa i sportskiteaktivnosti, a se organizira{e i se sprovede rabotilnicaza zasaduvawe na zumbuli koi se prodavaat po povod 8Mart, a finansiskite sredstva }e se namenat zapotrebite na socijalniot klub.

Aktivnostite vo CPLIP – PORAKA [tip sesproveduvaat soglasno predvidenite programi. Napo~etokot na mesec januari korisnicite na socijalniotklub na CPLIP - PORAKA [tip zaedno so pretstavniciod CIVITAS ja posetija kompanijata ADA – MIMI koja edolgogodi{en prijatel i poddrùva~ na nivniteaktivnosti. Za vreme na posetata korisnicite sezapoznaa so procesot na proizvodstvo na nekoi odproizvodite koi sekojdnevni se koristat vodoma}instvata. Vo tekot na januari be{e postavena iizlo`ba na umetni~kite rakotvorbi na Ver~e Andonova,~len na CPLIP – PORAKA [tip. Korisnicite nasocijalniot klub se podgotvuvaa i zedoa u~estvo na dvemanifestacii vo organizacija na NU „Goce Del~ev„ podnaslov „To{e ima samo eden datum na ra|awe” i „GoceDel~ev velikanot roden da ne u~i i vodi”, vo ~est narodendenite na To{e Proeski i na Goce Del~ev. Tie seprestavija so pesni i recitali za ovie dva velikani za{to dobija i blagodarnica za u~estvo.

Vo mesec fevruari se realiziraa nekolkurabotilnici so volonterot Krasi [alamanova na koi seizrabotuvaa dekoracii vo vid na ukrasni cvetovi. Votekot na ovoj mesec, vo sorabotka so Zdruènieto napenzioneri na [tip i Karbinci se izrabotuvaa martinki.

Na 1.3.2018 godina, ~lenovi na CPLIP – PORAKA[tip, Zdruènijata na penzioneri i ZdruènietoCIVITAS zaka~uvaa pandelki na nekolku institucii vogradot. Voedno se podelija i pove}e od 250 martinki.CPLIP – PORAKA [tip izrazuva golema blagodarnostdo „Me|unaroden Slavjanski Univerzitet G. R. Deràvin”od Sveti Nikole i na gradona~alnikot na ovaa op{tina,

Sa{o Velkovski za realizirawe na vtorata izlo`ba narakotvorbite na Ver~e Andonova koja se postavi i voprostoriite na Univerzitetot. ^lenovite na CPLIP –PORAKA [tip ja iskoristija mo`nosta i go posetija iNarodniot Muzej vo Sveti Nikole i gradskata crkva SvetiNikola. Vo tekot na mesec mart be{e organizirana i serealizira{e poseta na Manastirot Sv. \or|i Kratovski.

Aktivnosti na CPLIP – PORAKA Prilep

I vo mesec mart redovno te~ea programskiteaktivnosti vo socijalniot klub i site predvidenirabotilnici. Dopolnitelno be{e realiziranarabotilnica so pretstavnici od zdruènieto Izgrev, nakoja se izrabotuvaa razli~ni formi so pomo{ na glina,potoa se igraa dru{tveni igri, kako i niza aktivnostiza razvivawe na finata motorika. Na 25.3. 2018 godina,korisnicite na socijalniot klub ja gledaa pretstavata„Doroti se vrati doma”.

Aktivnosti na CPLIP – PORAKA [tip

14


CPLIP – PORAKA Skopje ima vospostavenouspe{na sorabotka so Gradot Skopje i golem del odsektorite vo ramki na negovata administracija. Napokana od Sektorot za za{tita na ̀ ivotnata sredina iprirodata na Grad Skopje, dnevnite centri na PORAKASkopje bea pokaneti da zemat u~estvo voodbeleùvaweto na denovite proletta i na ekologijata.Organizator na ovie aktivnosti be{e JP „Komunalnahigiena” – Skopje, vo sorabotka so Sektorot za za{titana ̀ ivotnata sredina i prirodata.

Zavr{niot nastan se odrà vo Gradskiot parkna 19.3.2018 godina na koj u~estvuvaa u~enici odu~ili{tata i de~iwa od gradinkite od site skopskiop{tini. U~estvo zedoa i korisnicite na dnevnitecentri na CPLIP – PORAKA Skopje koi se pretstavijaso svoi izrabotki na tema za{tita na ìvotnatasredina. Na nastanot prisustvuvaa Gradona~alnikot naGrad Skopje, Petre [ilegov, Direktorot na JP„Komunalna higiena” – Skopje, Abdusamed [abani, ipostojanata pretstavni~ka na UNDP vo Makedonija, LuizaVinton.

Vo ramkite na manifestacijata bea dodeleninagradi za trite najuspe{ni izrabotki od u~ili{tata.Specijalna nagrada i blagodarnica za postojaniotpridones kon za{titata na ̀ ivotnata sredina, kako iza dolgogodi{nata sorabotka i poddr{ka na siteaktivnosti koi se odrùvaat po povod Denovite naproletta i ekologijata dobi i Centarot za poddr{kana lica so intelektualna popre~enost – PORAKASkopje.


Ovaa godina se navr{uvaat 45 godini odosnovaweto na Posebnoto osnovno u~ili{te „Maca \.Ov~arova” vo Veles. Po povod ovoj jubilej be{eorganizirano sve~eno odbeleùvawe vo salata „BeliMugri” so po~etok vo 18:00 ~asot.

Odbeleùvaweto zapo~na so izvedba nahimnata na Republika Makedonija i na Op{tina Velesod Mladinskiot crkoven hor „Sv. Kiril i Metodij, apotoa slede{e obra}awe na direktorot na u~ili{teto,Lena Gadanec. U~enicite od u~ili{teto se pretstavijaso izvedbi na li~ni tvorbi, so dramatizacija na „Dedoêdo i baba Mara”, kako i so ritmi~ka to~ka „Za ovojsvet”.

Vo tekot na odbeleùvaweto na jubilejot sedodelija Plaketi za posthumno rabotewe vo Posebnotoosnovno u~ili{te so u~eni~ki dom „Maca \.Ov~arova”, ase dodelija i Blagodarnici za osoben pridones i razvojna ova u~ili{te.

Blagodarnica be{e dodelena i naRepubli~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA.

Aktivnosti na CPLIP – PORAKA Skopje

Isto taka, na 21.3.2018 vo prostoriite na dnevniotcentar na PORAKA vo Skopje vo naselba Aerodrom be{eodràna rabotilnica za rasaduvawe i zasaduvawe nasaksisko cve}e na koja u~estvo zedoa i nekolku roditelina korisnicite od ovoj dneven centar.

Po povod golemiot hristijanski praznikVeligden, na 5.4.2018 godina vo prostoriite na dnevniotcentar na PORAKA vo Skopje vo naselba Aerodrom seodrà prakti~na rabotilnica za dekorirawe naveligdenski jajca, na koja u~estvuvaa ~lenovi na Unijana @eni na VMRO – DPMNE od Skopje. Vo pretprazni~naatmosfera i so mnogu emocii bea izraboteni nekolkuveligdenski dekoracii koi ostanaa vo prostoriite nadnevniot centar. Osven toa, sekoj korisnik dobi isoodveten veligdenski podarok.

Jubilej – 45 godini od osnovaweto na Posebnoto osnovnou~ili{te so u~eni~ki dom „Maca \. Ov~arova” Veles

15


Sorabotkata na Centarot za poddr{ka na licaso intelektualna popre~enost – PORAKA Radovi{ soorganizacijata na ̀ eni „Etno ve{ta ̀ ena” prodolùvai vo 2018 godina. Pretstavnici od ovaa organizacija beavo poseta na dnevniot centar za lica so intelektualnapopre~enost – PORAKA Radovi{. Na sredbata, pokrajdruèweto, korisnicite na dnevniot centar dobijapodaroci, odnosno prekrasni bluzi koi gi topleakorisnicite vo zimskiot period. Sredstvata za oviepodaroci bea obezbedeni od organizirana humanitarnamanifestacija „Etno ve{ta ̀ ena” vo Strumica po povodnovogodi{nite praznici.

Na pokana na sopstvenicite na restoranot MAGMARG, Lepa i To{o Pockovi od Radovi{, korisnicite nadnevniot centar bea nivni gosti. Imaa prilika da sedruàt so sopstveni~kata vo prijatna i opu{tenaatmosfera. Vakov vid na poddr{ka i prifa}awe nalicata so intelektualna popre~enost vo op{testveniotìvot treba da sluì kako primer za podignuvawe najavnata svest za ovaa kategorija na gra|ani.

Na 10.2.2018 godina vo dnevniot centar na CPLIP– PORAKA Radovi{ vo poseta dojde zamenik generalendirektor na rudnikot Bu~im, Nikolaj~o Nikolov. Povodotza ovaa poseta be{e tradicionalnata opredelba,negoviot rodenden da go proslavi zaedno so korisnicitena dnevniot centar. Na sekoj od korisnicite im podarifinansiski sredstva i zaedno uìvaa vo rodendenskatatorta.

Na pokana od OOU „Krste Petkov Misirkov” delod korisnicite i nivnite roditeli ja prosledijateatarskata pretstava „Golemi i Mali” podgotvena odgrupa u~enici od ova u~ili{te.

Vo tekot na mesec mart, korisnicite na dnevniotcentar PORAKA Radovi{, a na pokana na sopstvenicitego posetija modnoto frizersko studio URBAN. Pokrajinteresnata dru`ba, korisnicite imaa mo`nost da giosveàt svoite frizuri, no i da pomognat vo rabotniteobvrski vo studioto.

Vo prostoriite na dnevniot centar PORAKARadovi{ vo mesec mart, na pokana na direktorkata naZdravstveniot dom vo Radovi{, D-r. Limonka Ilieva, sesprovede sistematski pregled na korisnicite nadnevniot centar. Sistematskiot pregled go izvr{ija D-r. Ana Velkova i medicinskata sestra Magdalena

Damjanska. Tie im izmerija krven pritisok nakorisnicite, potoa visina i telesna teìna, adopolnitelni se napravi i pregled na krvnata slika voZdravstveniot dom. Po izvr{enite pregledi, doktorkatadade preporaki vo odnos na zdravstvenata sostojba iponatamo{no lekuvawe so prepi{anata terapija. Senadevame deka ovaa sorabotka }e prodolì i vo idnina.

Korisnicite na dnevniot centar vo presret naVeligdenskite praznici go posetija kafuleto GALAKTIK,kade bea na zaedni~ko druèwe so sopstveni~kata IvanaKonzulova. U{te edna{ blagodarenie na inicijativatana Ivana, korisnicite se vklu~ija vo socijalniot ̀ ivotvo gradot, zadovolni {to bea del od dnevnata {ema namladite.

Pred po~etokot na veligdenskite praznici,odnosno na 6.4.2018 godina vo dnevniot centar na posetadojde sovetnikot vo Op{tina Radovi{, Goran Pocevzaedno so pretstavnici na negovata nezavisnasovetni~ka lista. Tie za potrebite na dnevniot centardoniraa prehranbeni i higienski produkti, kako ifinansiski sredstva koi bea uplateni na smetkata naCPLIP -PORAKA Radovi{ koi }e bidat namenskiupotrebeni za kontinuirano funkcionirawe naservisnata slu`ba. Vakvata donacija e za pozdravuvawebidej}i be{e na inicijativa na Goran Pocev, i senadevame deka }e sluì za primer i na drugi gra|ani,kako i na biznis sektorot za poddr{ka na dnevniotcentar kako servisna slu`ba za gra|anite sointelektualna popre~enost vo op{tina Radovi{.


Aktivnosti na CPLIP – PORAKA Radovi{

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost Broj 1 godina XXXI

CM

YB

CM

YB

CM

YB

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

CM

YB

CPLIP - PORAKA Bitola i socijalniot klub vo izminatiot period redovno i vo soglasnostso planiranata programa gi realiziraat svoite aktivnosti. Vo januari, korisnicite nasocijalniot klub tradicionalno gi odbeleàa verskite praznici vo tekot na mesecot, i zasekoj praznik se raskaùvaa tradiciite i obi~aite povrzani so niv. Istovremeno serealiziraa i rabotilnicite za razvivawe na prakti~ni, kognitivni i socijalni ve{tini.

Aktivnosti na CPLIP - PORAKA BitolaAktivnosti na CPLIP - PORAKA Bitola

April 2018 g.

Vo tekot na mesec fevruari se sprovedoa niza aktivnosti i rabotilnici soglasno planotza rabota. Se sprovede i rabotilnica na koja se pravea izrabotki na tema Sv. Trifun - denna vinoto. Isto taka, se odbeleà i verskiot praznik Pro~ka.

Aktivnostite za mesec mart zapo~naa so izrabotka na martinki. Po povod 8 mart sekorisnicite na socijalniot klub izrabotija najrazli~ni vidovi na cve}iwa i ~estitki odhartija na koi gi napi{aa iskrenite poraki i èlbi za svoite majki, babi. Se organizira{ei odbeleùvawe na denot na proletta i denovite na ekologijata. Korisnicite go ~isteaprostorot koj e pred socijalniot klub i zasadija nekolku vidovi na cve}iwa i drvca.

Documents

PORAKA April 2018poraka.org.mk/wp-content/uploads/2018/05/Glasilo-PORAKA-April-2018-web.pdf · Svetski den na Daunov sindrom 10 strana Aktivnosti na EASPD 11 strana Aktivnosti vo