PORAKA Dekemvri 2017poraka.org.mk/.../2018/01/PORAKA-Dekemvri-2017-1.pdf · Po povod 3 dekemvri, me|unarodniot den na licata so popre~enost, Nacionalniot sovet na invalidski organizacii

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost Broj godina4 XXX

CM

YB

CM

YB

CM

YB

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

CM

YB

Vo izminatite dva meseci, korisnicite na dnevnite centri na RCPLIP – PORAKA vo kopjeSbea vklu~eni vo niza rabotilnici za slikawe na platno, koi na sopstvena inicijativa gisprovedoa u~eni~kite Eva Lazarevska i Eda Avmedovska od PSU “Jahja Kemal” .- SkopjeVo tekot na rabotilnicite, korisnicite imaa mo`nost da ja poka at svojata kreativnost,`kako i da drugaruvaat so Eva i Eda.

Likovni rabotilnici i humanitarna izlo`baLikovni rabotilnici i humanitarna izlo`ba Dekemvri 2017 g.

Izrabotenite likovni dela od strana na korisnicite bea prezentirani na humanitarnaproda`na izlo`ba koja se odrà vo prostoriite na Kinoteka na Makedonija na 12.2017ta 27.godina, a be{e organizirana od Eva Eda.i

Sobranite sredstva od prodadenite sliki se nameneti za potrebite na dnevnite centri naRCPLIP - PORAKA vo Skopje. Upatuvame golema blagodarnost za ubavata inicijativa, kojana mnogumina moè da im posluì kako pozitiven primer kako, dokolku se saka, moè da sesorabotuva i drugaruva so licata so intelektualna popre~enost.

SRE]NINOVOGODI[NII BO@I]NIPRAZNICI


2

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost - PORAKA -

“PORAKA”Glasilo na Republi~kiot centar zapoddr{ka na lica so intelektualnapopre~enost - PORAKAGlasiloto izleguva sekoi 3 meseci

Glaven i odgovoren urednik:Violeta Dimoska

Ureduva~ki odbor:Vasilka DimoskaVlado KrstovskiMaja Gacoska

Pe~ati:Data Pons, SkopjeTira` 1.000 primerociDekemvri 2017 g. Broj 4, god. XXX

Adresa na RCPLIP - PORAKA:”Orce Nikolov” br. 122, 1000 Skopje;tel.: 329 69 61; faks: 329 69 60E-mail: [email protected]: www.poraka.org.mk

Spored Ministerstvoto za kulturana RM, so odluka 07-2613/2, zaglasiloto PORAKA se pla}apovlastena dano~na stapka od 5%.

Dadenite sogleduvawa i upotrebu-vanata terminologija vo odredeninapisi od odredeni avtori ne goodrazuvaat oficijalnoto misle-we i stavovi na RCPLIP - PORAKA.

PORAKA OD GENERALNIOT SEKRETARNA OBEDINETITE NACII PO POVOD

3 DEKEMVRI, ME\UNARODNIOT DEN NALICATA SO POPREÊNOST

Prilagodlivosta e od su{tinsko zna~ewe za postignuvawe naodr`liv razvoj. Vo svojata zalo`ba da ne ostavi nikoj zad sebe, 2030Agendata ja otelotvoruva posvetenosta za gradewe na kapacitetite naonie koi se soo~uvaat so marginalizacija i isklu~uvawe, so cel da janamali nivnata ranlivost kon ekonomski, socijalni i sredinski {okovi.

Vo poslednite godini, me|unarodnata zaednica ima postignatozna~aen napredok vo unapreduvaweto na pravata na edna milijarda licaso popre~enost vo svetot. Popre~enosta e prepoznaena kako me|usektorskopra{awe vo 2030 Agendata, Novata urbana agenda i Sendai Ramkata zanamaluvawe na rizicite od katastrofi.

Sepak, licata so popre~enost premnogu ~esto ostanuvaat isklu~eniod dizajnot, planiraweto i implementacijata na politikite i programitekoi vlijaat vrz nivnite ìvoti. Premnogu ~esto, tie se soo~uvaat sodiskriminacija na pazarot na trudot i vo pristapot do obrazovanie idrugi servisni slu`bi.

Za da se nadmine ovoj predizvik, patot kon inkluzivni, pristapnii upotreblivi objekti, tehnologii, infrastruktura, servisni slu`bi iproizvodi, mora da se obezbeduva od, za i so licata so popre~enost. Morada gi gradime nivnite kapaciteti, i da rabotime zaedno za da sedizajniraat, razvivaat i implementiraat prifatlivi i inovativnire{enija za realizirawe na ednakvosta za site.

Odbeleùvawe na 3 dekemvri, Me|unaroden den nalicata so popre~enost vo Obedineti nacii

Nastanite za odbeleùvawe na 3 dekemvri, me|unarodniot denna licata so popre~enost vo sedi{teto na ON vo Wujork gi organizira{eOddelot za ekonomski i socijalni raboti (DESA) na 01.12.2017 vo sorabotkaso dràvite ~lenki, sistemot na ON, akademskite institucii, gra|anskotoop{testvo, organizaciite na licata so popre~enost i privatniot sektor.

Oficijalnoto odbeleùvawe na denot zapo~na so porakata odGeneralniot sekretar na ON i izjavite na Pretsedatelot na 72 sesija naGeneralnoto sobranie, dràvite ~lenki i organizacii od gra|anskotoop{testvo. Vo tekot na denot se odràa nekolku panel diskusii povrzaniso ovogodine{nata tema za odbeleùvawe na me|unarodniot den na licataso popre~enost, kako i nekolku nastani organizirani od nevladiniotsektor. Na 04.12.2017 vo popladnevnite ~asovi vo prostoriite na ECOSOCbe{e pretstavena teatarskata pretstava Medea od strana na TeatroPatologico. Ovaa teatarska grupa e osnovana vo 1991 godina, od eden odnajistaknatite italijanski glumci, Dario D’Ambrosi koj angaìra lica sofizi~ka i intelektualna popre~enost vo teatarski aktivnosti, kako na~inda se garantira nivna celosna inkluzija vo op{testvoto i celosnouìvawe na nivnite ~ovekovi prava, vo soglasnost so Konvencijata naON za pravata na licata so popre~enost.

SODR@INA

2 stranaPoraka od Generalniot sekretar naObedinetite nacii

3 stranaPrv Forum na obezbeduva~i nasocijalni servisni slu`bi

4, 5 i 6 stranaAktivnosti na RCPLIP - PORAKA,NSIOM i Vladata na RM po povod 3dekemvri

7 stranaKonferencija na NKT

8 stranaAktivnosti na EASPD

9, 10 i 11 stranaModul “ôvekovi prava i servisni

slu`bi za lica so popre~enost”

11 stranaAktivnosti vo ramkite na proektot“Rana inkluzija preku vzaemnou~ewe”

12 stranaAktivnosti na EDF

13, 14 i 15 stranaAktivnosti na lokalniteorganizacii na RCPLIP - PORAKA

po povod 3 dekemvri

16 stranaNa{a stranicaLikovni rabotilnici ihumanitarna izlo`ba

3


Aktivnosti na RCPLIP - PORAKA i EASPD

Prv Forum na obezbeduva~i naservisni slu`bi za lica sopopre~enost vo Makedonija

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA, vo sorabotka soEASPD - Evropskata asocijacija na obezbeduva~i naservisni slu`bi za lica so popre~enost, go organizira{eprviot Forum na obezbeduva~i na servisni slu`bi zalica so popre~enost vo Makedonija.

Forumot se odrà na 10 noemvri 2017 godina vohotel Karpo{, Skopje. U~esnici bea pretstavnici oddràvni institucii, nevladini organizacii koi pruàatservisni slu`bi za lica so popre~enost, kako i pretstav-nici na UNICEF i UNDP. Nastanot go otvori pretseda-telot na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA, ̂ edomir Trajkov-ski. Vovednoto izlagawe go dade Dr.Vasilka Dimoska,Program menaxer na RCPLIP – PORAKA, koja istaknadeka ovaa sredba e vaèn prv ~ekor vo kreirawe naneformalna nacionalna mreà na obezbeduva~i naservisni slu`bi za lica so popre~enost, koja }e ima zacel da gi koordinira aktivnostite za celosnaimplementacija na Konvencijata na ON za pravata nalicata so popre~enost vo poleto na pruàwe servisnislu`bi za licata so popre~enost vo mestoto na ̀ iveewe.

Slede{e prezentacija na James Crowe, pretse-datel na EASPD, koj se osvrna na zna~eweto na servisni-te slu`bi vo mestoto na ̀ iveewe za licata so popre~e-nost od perspektiva na EASPD kako asocijacija. Potoasledea prezentacii za aktuelnite razvitoci vopruàweto na socijalni servisni slu`bi vo Makedonijai predizvicite so koi se soo~uvaat vo rabotata.Prezentaciite bea podgotveni od pretstavnicite na

Zavod za socijalni dejnosti, a viduvawata od strana nagra|anskite organizacii gi dadoa pretstavnici odRCPLIP – PORAKA, „Otvorete gi prozorcite” i Solem.

Pretstavnik od Zdruènieto na defektolozi naMakedonija gi prezentira{e proektnite aktivnosti koitie kako zdruènie gi sproveduvaa vo SpecijalniotZavod - Demir Kapija, so poddr{ka na UNICEF, UNDP,odnosno pretstavnik od ovaa ON agencija, gi prezenti-ra{e aktivnostite vo ramki na proektot Rabotnoorientirana rehabilitacija, od koj del od aktivnostitedirektno se realiziraa so {titenicite vo Zavodot zaza{tita i rehabilitacija „Bawa Bansko” vo Strumica.

Vo svojata vtora prezentacija, James Crowegovore{e za na~eloto na ko-produkcija vo obezbedu-vaweto na socijalni servisni slu`bi. Ko-produkcijata,inkluzivno rabotno partnerstvo me|u ekspertite odiskustvo (korisnicite), organizaciite za poddr{ka ivlastite, pretstavuva alatka ili pristap koj pomaga dase unapredi razvojot na servisni slu`bi za poddr{kakoi }e gi zadovoluvaat individualnite potrebi ipreferenci na korisnicite, a vo isto vreme }e im dadekontrola i izbor vo nivniot ̀ ivot. Ko-produkcijata be{evovedena kako eden od elementite koj treba da bidedel od holisti~ka ramka na poddr{ka i, koga dobro sesproveduva, moè pozitivno da se osvrne na uìvawetona pravata preku dizajnirawe, razvoj i pruàwe naservisni slu`bi koi se vodeni od korisnici.

Nastanot zavr{i so diskusija i zaklu~oci zapotrebata od oformuvawe na platforma/mreà naobezbeduva~i na socijalni servisni slu`bi.

Forumot pretstavuva prv ~ekor vo kreirawe na neformalna nacionalna mreà na obezbeduva~i na servisnislu`bi za lica so popre~enost, koja }e ima za cel da gi koordinira aktivnostite za celosna implementacijana Konvencijata na ON za pravata na licata so popre~enost vo poleto na pruàwe servisni slu`bi zalicata so popre~enost vo mestoto na ̀ iveewe.

4


Aktivnosti na RCPLIP - PORAKA

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA, vo sorabotka so~lenovite od Teatar PI, akterite Zlatko Mitreski iMakedonka Ilievska, organizira{e izvedba nateatarskata pretstava „Baknati od sonceto” vo koja akterise lica so intelektualna popre~enost, korisnici nadnevnite centri na RCPLIP – PORAKA vo Skopje.Pretstavata se odigra na 03.12.2017 godina voMultimedijalniot centar „Mala Stanica”.

Niz serija na specifi~ni akterski tehniki iproces na improvizacija, vo rabotata se istraùvaatmo`nostite za sozdavawe na teatar so sliki i prikazniod sekojdnevniot ìvot na licata so intelektualnapopre~enost. Niz situacii i teatarski igri, so licata sointelektualna popre~enost se sozdade materijal, koj edel na dramaturgijata vo teatarskiot performans„Baknati od sonceto”. Akcentot vo multimedijalniotteatarski performans e staven na nivnata sposobnostda bidat izveduva~i - performeri i angaìrano nizgovorot na teloto na scena da spodelat so publikataeden intimen teatarski ~in

Pretstavata se organizira{e po povod 3dekemvri, me|unarodniot den na licata so popre~enosti pretstavuva mo`nost da se prezentiraat i da seistaknat mo`nostite i potencijalite na licata sointelektualna popre~enost. Toa voedno pridonesuva iza direktno vlijanie vo razbivaweto na predrasudite{to postojano go sledat ovie lica.

Vo ramkite na nastanot, Republi~kiot centar zapoddr{ka na lica so intelektualna popre~enost –PORAKA dodeli 3-to Dekemvriska Blagodarnica na Skicentar Mavrovo - Resort Mavrovo, kako izraz na priznanieza organiziraniot 15 Amaterski humanitaren veleslalomza poddr{ka na programskite aktivnosti na dnevnitecentri za lica so intelektualna popre~enost na RCPLIP

Odbeleùvawe na 3 dekemvri, Me|unarodniot den na licaso popre~enost na nacionalno nivo

Izvedba na teatarskata pretstava „Baknati od sonceto”

-PORAKA. Isto taka, CPLIP - PORAKA Skopje vra~iBlagodarnici na poedinci, organizacii i institucii koivo tekot na 2018 godina dadoa zna~itelen pridones voostvaruvaweto na celite na organizacijata: Oddelenieza socijalna i zdravstvena za{tita pri Grad Skopje,Me|unarodno u~ili{te “NOVA” i u~eni~ka Mia Milo{e-ska, bendot “Fank [ui”, Kuglanata pri Sportskiot centar“Boris Trajkovski”, Studiskata programa po grafika priFakultetot za likovna umetnost i Teatarot “PI”.

5


Priem na pretstavnici na zdruènite ~lenki na NSIOMkaj Pretsedatelot na Republika Makedonija

Aktivnosti na NSIOM i zdruènite ~lenki

Po povod 3 dekemvri, me|unarodniot den nalicata so popre~enost, Nacionalniot sovet nainvalidski organizacii na Republika Makedonija vosorabotka so svoite organizacii ~lenki odrà tematskarasprava na tema „Transformacija kon odr`livo iprilagodlivo op{testvo za site “. Tribinata se odràna 3 dekemvri vo prostoriite na Domot na humanitarniteorganizacii „Dare Xambaz”. Na konferencijataprisustvuvaa pretstavnici na pogolem broj dràvni ilokalni institucii, nevladini organizacii izainteresirani gra|ani, vklu~uvaj}i ja Mila Carovska,Minister za trud i socijalna politika, koja veti dekadràvata }e bide posvetena na realizacija na aktiv-nostite koi se vo nasoka na podobruvawe na ̀ ivotot nalicata so popre~enost.

- Va`no e deneska da go odbeleìme denot, nou{te pova`no e 365 dena vo godinata da mislime kakoda go podobrime ìveeweto na licata so popre~enost.Kako ministerka odgovorno tvrdam deka sekoj den sme~ekor poblisku do realizacija na va{ite prava. Dolgigodini sme svedoci deka na{ite sogra|ani koi sesoo~uvaat so popre~enost bea diskriminirani, nemaapristap do soodvetni zdravstveni i obrazovni uslugi inemaa pristap do vrabotuvawe i seto toa poradinegriàta na dràvata. No, toa se menuva bidej}i ovaaVlada e inkluzivna i sekojdnevno diskutira so vas zava{ite problemi - pora~a ministerkata Carovska.

Centralna manifestacija za odbeleùvawe na 3 dekemvri,me|unaroden den na licata so popre~enost

Nacionalniot sovet na invalidski organizacii na Republika Makedonija ovaa godina 3dekemvri, me|unaroden den na licata so popre~enost, go odbeleà vo sorabotka so svoiteorganizacii ~lenki vo Domot na humanitarni organizacii „Dare Xambaz”.

Taa potseti deka u{te vo prvite meseci oddoa|aweto na novata Vlada napraveni se zakonskiizmeni so koi se olesneti odredeni pristapi do pravana licata so popre~enost. So zakon e reguliranapersonalnata asistencija vo Makedonija, a ministerkatanajavi deka vo proces na podgotovka e i programa kojatreba da stane realnost vo 2018 godina.

Vo ramkite na temata na konferencijata svoividuvawa dadoa pretsedatelite na organizaciite~lenki na NSIOM. Pretsedatelot na RCPLIP –PORAKA, ̂ edomir Trajkovski govore{e za unapreduvawena pravata na licata so intelektualna popre~enostsoglasno Konvencijata na ON za pravata na licata sopopre~enost.

Pretsedatelot na Republika Makedonija, d-r\orge Ivanov, vo presret na Me|unarodniot den na licataso popre~enost – 3 Dekemvri, primi pretstavnici odNacionalniot sovet na invalidskite organizacii naRepublika Makedonija i nacionalnite invladiskiorganizacii, me|u koi i Vlado Krstovski kakopretstavnik na Republi~kiot centar za poddr{ka nalica so intelektualna popre~enost - PORAKA.

Pretstavnicite na NSIOM go informiraapretsedatelot Ivanov za polo`bata na licata sopopre~enost, za predizvicite so koi tie se soo~uvaat,kako i za postignatite rezultati vo odnos na implemen-tiraweto na me|unarodnite normi od Konvencijata zapravata na licata so popre~enost.

Pretsedatel na Republika Makedonija izrazipoddr{ka za aktivnostite na invalidskite organizaciii pora~a deka, kako dosega taka i vo idnina, }e se zalagaza ponatamo{no unapreduvawe na pravata na licata so

invalidnost, preku podobruvaweto na zakonskatalegislativa, no i preku nejzinoto dosledno sprove-duvawe.

6


Vladata deneska gi otvori vratite za licata sopopre~enosti vo razvojot. Po povod 3-ti dekemvri,Me|unarodniot den na licata so popre~enost, premierotZoran Zaev, zaedno so ministerkata za trud i socijalnapolitika, Mila Carovska, vo ovaa institucija beadoma}ini na 30-tina lica so razli~en vid na popre~enost.Me|u gostite bea i korisnici na dnevnite centri naRCPLIP - PORAKA vo Skopje.

Poso~uvaj}i deka na ovoj na~in direktno }e gislu{nat problemite i potrebite na licata sopopre~enost, premierot Zaev potencira{e deka, za ̀ al,ovie lica koi se edna od najranlivite grupi na gra|ani,so godini nanazad, nepotrebno, bea na marginite.

Smetav deka prvo nie treba da dademe primer,da gi aktuelizirame pra{awata koi dolgo beaizbegnuvani, kako i problemite na ovie lu|e. Da giotvorime i preispitame na{ite razbirawa i percepciiza popre~enostite, i pova`no, da gi sogledamemo`nostite i da gi nadmineme preprekite. Da pokaèmedeka ovie lica moàt da gledaat sojuznik voinstituciite za podobruvawe na nivnata polo`ba, a voisto vreme da razbereme deka tie se sojuznik na celotona{e op{testvo. Inkluzijata ne podrazbira soàluvawe,tuku zaedni{tvo i sojuzni{tvo i pred se pravi~en idostoinstven tretman vo obi~niot ̀ ivot, re~e Zaev.

Kako doma}in, denes gi vodev moite gosti nizdel od rabotnite prostorii na Vladata. Ja vidovmeSve~enata sala, a vo holot razgledavme i dve umetni~kiizlo`bi koi gi postavivme tuka, a ~ii dela ponataka }ebidat staveni vo funkcija na dobrotvorni celi. Vidovmeprekrasni zajdisonca od Kosta ]uka, fotograf so DaunovSindrom od Bitola. Gi razgledavme i ilustraciitenasloveni kako „Gu{ i bac”, inspirirani od zborovite naErato Kardula, devoj~e so autizam. Nastanot go

U~estvo na RCPLIP - PORAKA vo nastan po povod Me|unarodniot den na licataso popre~enost, vo organizacija na Vladata na Republika Makedonija

Premierot doma}in na licata so popre~enost, sepodgotvuva{e hrana so „Retvitni obrok”

Da bideme primer za mnogu, duri i pobogati zemji, deka op{testvoto koe prvo ja gleda mo`nosta, a nepopre~enosta, e op{testvo koe gi otvorilo o~ite za site svoi gra|ani, izjavi deneska premierot ZoranZaev na nastanot organiziran vo Vladata po povod Me|unarodniot den na licata so popre~enost.

zavr{uvame so zaedni~ki anga`man poddràn odinicijativata #RetvitniObrok, vo koj nie, zaedno sona{ite gosti i vo sorabotka so vladiniot restoran,podgotvivme i spakuvavme 50-tina obroci koi denes }ebidat dostaveni do ranlivi lica na koi im e potrebnapoddr{ka.

Ministerkata za trud i socijalna politika MilaCarovska, re~e deka posebnosta kaj ovie lica treba daja prifatime, poradi toa {to predizvikot so koj sesoo~uvaat ili popre~enosta ne e mana, tuku razli~nost.– Vladata e celosno posvetena na nadminuvawe napre~kite i predizvicite na licata so popre~enost voMakedonija. Toa ne e samo deklarativna zalo`ba. U{tevo prvite meseci od raboteweto na ovaa vladaispora~avme zakonski re{enija {to go olesnija pristapotdo prava na licata so popre~enost. So taa brzina naisporaka na pravata i mo`nostite, zaedni~ki }erabotime, za da ispora~ame Makedonija vo koja site sevklu~eni i site imaat mo`nost da bidat vraboteni.

7


Nacionalnoto koordinativno telo za ednakviprava na lica so invalidnost vo Republika Makedonijana 28.11.2017 godina vo hotel „Kontinental”, Skopje odràme|unarodna konferencija na tema „Mehanizmi istrukturi za implementacija i za sledewe na implemen-tacijata na Konvencijata na ON za pravata na licata sopopre~enost – iskustva od regionot”. Glavnata cel nakonferencijata e razmena na iskustva i dobri praktikiod dràvite od regionot za oformeni mehanizmi istrukturi za implementacija i sledewe naimplementacija na Konvencija na ON za pravata na licaso invalidnost, od perspektiva na pretstavnicite odVladata, nacionalnite eksperti i NVO.

Moderator na konferencijata be{e d-r VasilkaDimoska, programski menaxer na RCPLIP - PORAKA, avovedni izlagawa imaa Ministerkata za trud i socijal-na politika, Mila Carovska. Postojaniot pretstavnikna UNDP vo Makedonija, Luiza Viton, i pretsedatelotna Nacionalnoto koordinativno telo za ednakvi pravana licata so invalidnost, Branimir Jovanovski.

Ministerkata za trud i socijalna politika MilaCarovska govore{e za obvrskite koi RepublikaMakedonija gi ima soglasno so ~len 33 od Konvencijataza za{tita na pravata na licata so popre~enost. Vo taanasoka re~e deka e potrebno da se obezbedat mehanizmiza koordinacija i za sledewe vo razli~niteMinisterstva, zaradi regulirawe na problematikatapovrzana so sproveduvawe na Konvencijata.

Mehanizmot za koordinacija na sproveduvawetona Konvencijata e potreben za da se izbegne razvod-nuvaweto na odgovornosta ili nekoordiniranosproveduvawe na Konvencijata bidej}i opfa}a mnoguoblasti od ̀ ivotot na licata so popre~enost. Mehanizmotza sledewe treba da bide nezavisen subjekt zadolènza analizirawe, unapreduvawe i sledewe nasproveduvaweto na Konvencijata. Ne pomalku va`no e iu~estvoto za licata so popre~enost vo teloto zamonitoring. Vo nasoka, pak na podobruvawe nacelokupnata sostojba Carovska poso~i deka vo izmenitena Zakonot za socijalna za{tita ve}e se reguliraniodredenite raboti, a vo sobraniska procedura ve}e e iZakonot za penziskoto i invalidskoto osiguruvawe kadeso izmenite }e se ovozmoì semejna penzija za lica sopopre~enost koi nekoga{ imale aktiven raboten odnos,zatoa {to dosega nemaa pravo na semejnata penzija.

Za licata so popre~enost od osobeno zna~ewe et.n. personalna asistencija i tokmu zatoa, naglasi dekavo aktivnite merki za vrabotuvawe vo 2018 godina sepredviduva posebna programa za personalna asistencija:,,Ovaa godina preku javnite raboti op{tinite ve}eangaìraa personalni asistenti, {to zna~i deka sme vofaza na institucionalizacija na personalnata

asistencija, no i implementirame aktivnosti koi giopfa}ame so razli~ni merki”, dodade Carovska.

Pretsedatelot na Nacionalnoto koordinativnotelo za ednakvi prava na licata so invalidnost naRepublika Makedonija, Branimir Jovanovski re~e dekao~ekuvaat ekspertite od vladiniot i nevladiniot sektorod dràvite od regionot da gi spodelat nivnite iskustvavo odnos na monitoringot. „Nie sme svesni dekarealizacijata na merkite ne moè da odi so kengurski~ekori. Bitno e deka imame odli~na komunikacija soMinisterstvoto za trud i socijalna politika. Del podel rabotite odat kon podobro barem vo komunikacijata.Se nadevame deka moè pobrzo da se implementiraatnekoi merki osobeno segmentot na pristapnost kadebukvalno e donesena celata zakonska legislativa kojaja tangira ovaa sostojba, no za àl implementacijatamalku te{ko ni odi. Sepak arhitektonskite barieri seseriozen problem za ovie lica”, re~e Jovanovski. Poso~ideka li~nata asistencija bil proekt na EU koja sesproveduval preku Ministerstvoto za trud i socijalnapolitika, koj zavr{i vo juli. „Imame najava dekaMinisterstvoto seriozno planira da ja prodolì taaservisna usluga, bidej}i se pokaà deka taa e od interesza licata so invalidnost,” dodade Jovanovski.

Vo tekot na konferencijata sledea izlagawatana pretstavnicite od zemjite vo regionot, kako odvladinite institucii, taka i od nevladiniot sektor, itoa od Slovenija, Hrvatska, Srbija, Crna Gora, Bosna iHercegovina i Albanija. Video izlagawe ima{e iPravniot ekspert vo Komitetot za pravata na licata sopopre~enost, Damjan Tati}. Tie gi prezentiraa iskustvataod svoite zemji vo odnos na mehanizmite i strukturiteza sledewe na implementacijata na Konvencijata na ON.Svoe izlagawe i viduvawa za sostojbite na ovaa temavo ime na Nacionalniot sovet na invalidski organizaciina Makedonija ima{e Vlado Krstovski, pretstavnik naRepubli~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost – PORAKA.

U~estvo na RCPLIP - PORAKA vo aktivnostite na Nacionalnoto koordinativnotelo za ednakvi prava na lica so invalidnost

Me|unarodna konferencija „Mehanizmi i strukturi zaimplementacija i za sledewe na implementacijata na

Konvencijata na ON za pravata na licata sopopre~enost – iskustva od regionot”

8


Aktivnosti na EASPD

Paralelno so Konvencijata na Obedinetitenacii za pravata na licata so popre~enost, Obedinetitenacii razvija u{te edna ramka koja go ima potencijalotda ja poddrì celosnata inkluzija na licata sopopre~enost vo op{testvoto: Celite za odr`liv razvojna Obedinetite nacii. Za vreme na me|unarodnatakonferencija na EASPD „Ispolneti ìvoti –poddr{ka vo zaednicata i odr`liv razvoj”organizirana na 26 – 27 oktomvri 2017 godina, seistraùvaa i diskutiraa vrskite me|u ovie dve alatki,so cel da se promovira razvojot na inkluzivni iodr`livi zaednici.

Konferencijata se odrà vo Podgorica, CrnaGora, zemja ~ij fokus na ulogata na po{irokata sredinae konkretiziran vo ~lenot 1 od Ustavot vo koj se velideka „Crna Gora e gra|anska, demokratska, ekolo{ka isocijalno pravna dràva soglasno vladeeweto napravoto” {to ja pravi edna od retkite zemji vo svetotkade konceptot na ekologija i odr`liv razvoj e celosnointegriran vo nejziniot zakon.

Aktivni, ̀ ivi zaednici i odr`livi op{testvatreba da bidat del od istiot diskurs i ne moàt dapostojat bez celosna inkluzija na licata sopopre~enost . Odr`liviot razvoj spre~uvaonesposobuva~ki uslovi i isklu~uvawe, a vo isto vremeovozmoùva da se promoviraat ispolneti ìvoti.„Poddrùva~ki i ohrabruva~ki zaednici se pome|upreduslovite za obezbeduvawe na uìvaweto na~ovekovite prava i celosno u~estvo vo zaednicata. Bezdolgoro~na vizija ne moè da se pottiknuva navistinski odr`liva i pozitivna promena”, nazna~iSabrina Ferraina, od EASPD.

Diskusiite za vreme na panel debatite jasnoistaknaa deka vrskite me|u Celite za odr`liv razvoj iKonvencijata na ON za pravata na licata so popre~enostse mnogu silno od politi~ka, pravna i prakti~na glednato~ka. Poddrùva~kite zaednici moàt da pottiknuvaatna promeni vo mehanizmite za socijalna za{tita, a toamoè da ima pozitivno vlijanie vrz izmenite vozakonskite ramki.

Govornicite na konferencijata bea pretstavnicina Obedinetite nacii, Sovetot na Evropa,Organizacijata za bezbednost i sorabotka vo Evropa,lokalni i regionalni vlasti, obezbeduva~i na servisnislu`bi i organizacii na lica so popre~enost. Ana PeláezNerváez, zamenik pretsedatel na Evropskiot forum zapopre~enost, potencira{e deka „Celite za odr`liv

EASPD ja zapo~nuva debatata za toa kako celite zaodr`liv razvoj moàt da gi poddràt inkluzivnite

zaednici za lica so popre~enost

Za vreme na me|unarodnata konferencija na EASPD koja se odrà vo Podgorica, Crna Gora, na 26 – 27oktomvri, 170 profesionalci od Evropa i po{iroko se sobraa da debatiraat okolu celite za odr`livrazvoj i nivnata povrzanosti so realizacijata na poddrùva~ki i inkluzivni zaednici. Nastanot be{eorganiziran vo sorabotka so Fondacijata Petrovi} Wego{, Centre de la Gabrielle i Egart.

razvoj pretstavuvaat dopolnitelna alatka zazastapuvawe za pravata na licata so popre~enost.Prviot ~ekor, sepak, e da se zapoznaat licata so nivniteprava. Da ne se ostavi nikoj zad sebe mora da odi ipodaleku od sloganot i pretstavuva stav koj treba dase praktikuva, razgleduvaj}i kako i dali zaednicitenavistina se poddrùva~ki, pristapni i otvoreni zasite gra|ani”.

Crna Gora postavi pozitiven primer so predlogotza dobrovolen nacionalen pregled na celite za odr`livrazvoj vo ON, koj vklu~i referenci za licata sopopre~enost, pokaùvaj}i jasen anga`man vo ovaanasoka.

Vo svoite zavr{ni zabele{ki, Luk Zelderloo,Generalen sekretar na EASPD istakna deka za EASPD„Ova pretstavuva po~etok za ponatamo{na zalo`ba socel pottiknuvawe na site relevantni ~initeli serioznoda go sfatat predizvikot za implementirawe na Celiteza odr`liv razvoj i Konvencijata na ON za pravata nalicata so popre~enost. Dvete ramki }e bidat vo celostdel od pove}egodi{niot strate{ki plan na EASPD zaslednite godini”.

Na konferencijata u~estvo zedoa i pretstavnicina RCPLIP – PORAKA, a voedno u~estvuvaa i nasostanocite na Generalnoto sobranie, Upraven odbor,Postojan komitet za inkluzivno ìveewe i Interesgrupata za rana intervencija na EASPD. Isto taka,pretstavnicite na RCPLIP - PORAKA za vreme nakonferencijata odràa sostanoci so rakovodstvoto isekretarijatot na EASPD za da ja definiraatorganizacijata na Forumot na obezbeduva~i na servisnislu`bi za lica so popre~enost vo Makedonija, na 10noemvri 2017 godina.

9


Aktivnosti na RCPLIP - PORAKA vo ramki na ~lenstvoto vo EASPD

Modul “ôvekovi prava i servisni slu`bi za lica sopopre~enost: Konvencijata na Obedineti nacii za pravata

na lica so popre~enost i Evropskiot praven kontekst”Tomas Bignal, Slu`benik za politiki i komunikacii, EASPD

RCPLIP – PORAKA Vi go prenesuva vtoriot del od vtoriot modul vo ciklusot na obuki vo ramkite na me|unarodniotproekt „Disability Leaders of Tomorrow” na EASPD - Evropska asocijacija na obezbeduva~i na servisni slu`bi zalica so popre~enost. Proektot ima za cel jaknewe na kapacitetite na obezbeduva~ite na servisni slu`bi za licaso popre~enost vo promoviraweto i koordiniraweto na realni i odr`livi promeni vo obezbeduvaweto na servisnislu`bi vo 15 zemji od Jugoisto~na Evropa.

Prodolùva od prethodniot broj

3.3 Op{ti predizvici za socijalnite servisnislu`bi vo Evropa

Kako dopolnuvawe na pra{awata povrzani so~lenovite 19, 24 i 27, ima mnogu drugi problemi so koise zasegnati socijalnite servisni slu`bi niz Evropa.

Najgolemoto pra{awe so koe se zasegnatiobezbeduva~ite na socijalni servisni slu`bi niz celaEvropa e nedostigot na priznanie na sektorot od stranana kreatorite na politiki, a so toa i nedostigot nadovolno finansirawe za sektorot. Iako postojatrazli~ni nivoa na finansirawe, kako i razli~nimodeli, jasno e deka postoi nedostig na dovolni iodr`livi javni finansii za sektorot za socijalniservisni slu`bi vo site Evropski zemji. Toa se razbirase vlo{i so kratewata na javniot tro{ok vo socijalnatagrià/poddr{ka od 2008 pa navamu.

Poradi demografski promeni, prodlabo~enineednakvosti i kratewa na javnite tro{oci konsocijalnata grià/poddr{ka, se zgolemuvaat listite na~ekawe kaj kvalitetnite servisni slu`bi; {to pak gizgolemuva tendenciite za slednite pra{awa:- Unazaduvawe na kvalitetot na servisnite slu`bi;- Vodi kon ponatamo{na (re)intstitucionalizacija;- Stava ponatamo{en pritisok na socijalnata mreà

(semejstva, itn.) okolu liceto so popre~enost; {to pake mo`no da go prodlabo~i negovoto isklu~uvawe odpazarot na trudot (osobeno ̀ enite); itn.

Isto, taka, postojat va`ni pra{awa vo ju`na,zapadna i severna Evropa povrzani so zna~itelniotnedostig od personal. Regrutiraweto i zadrùvawetona personal vo sektorot i ponatamu ostanuva golempredizvik za mnogu obezbeduva~i na servisni slu`bi;primarno, poradi nedostig na privle~nost na sektorot(plati pod prosekot, rabotni uslovi i mo`nosti zaobuka). Bidej}i mnogu od rabotnite mesta vo socijalniotsektor sega se popolnuvaat so profesionalci odcentralna i isto~na Evropa, treba da se zapra{ame kakoodlivot na mozoci }e vlijae vrz razvojot na servisnislu`bi so visok kvalitet vo centralna i isto~naEvropa. Pokraj, nedostigot na finansii za sektorot, toadovede i do zgolemuvawe na neprijavenata rabota vopoleto na socijalnata grià/poddr{ka. Drugitepra{awa {to vlijaat vrz regrutiraweto izadrùvaweto na personalot vklu~uvaat i rodova

neramnoteà na profesionalci koi rabotat vo sektorot(vo prosek 80% od personalot se ̀ eni), kako i stareewena rabotnata sila (najgolemiot broj rabotnici se nad 40godi{na vozrast.)

Niz Evropa, najgolemiot broj profesionalci vosektorot za socijalna grià/poddr{ka ne se soodvetnoobu~eni za razvivawe na servisnite slu`bi zasnovanina perspektivata na ~ovekovi prava; a osobeno naKonvencijata na ON. Dokolku obezbeduva~ite naservisni slu`bi – i profesionalcite vo sektorot –treba da stanat onie koi }e ovozmoùvaat promeni, toga{mora da se stori mnogu pove}e za da se obezbedi dekaperspektivata na ~ovekovite prava e dobro razbrana odstrana na site profesionalci koi rabotata vo sektorot.

4 Evropski re{enija za evropski problemi.4.1 Iznao|awe re{enija preku Sovetot na Evropa

Sovetot na Evropa vklu~uva 47 dràvi ~lenki iima nadle`nosti vo poleto na ~ovekovi prava; osobenopreku Evropskiot sud za ~ovekovi prava. Isto taka, vklu-~uva „Komitet na eksperti za pravata na lica so popre-~enost”, koj ima za cel da im pomaga na dràvite ~lenkivo promocija, implementacija, sledewe i evaluacija naAkcioniot plan za popre~enost na Sovetot na Evropa.

Akcioniot plan na Sovetot na Evropa ima za celda im pomogne na dràvite ~lenki da gi zajaknat anti-diskriminatornite i merkite za ~ovekovi prava nanacionalno nivo. Isto taka, ovozmoùva fleksibilnaramka za donesuva~ite na odluki da izgotvuvaatnamenska karta za inovativno zakonodavstvo, politikii praktiki za popre~enost: sodràni se 15 akcioni linii(Videte vo Modul 1 za pove}e detali).

4.2 Iznao|awe re{enija preku Evropskata Unija

Evropskata unija e celosno oddelno telo odSovetot na Evropa, kade se zastapeni 28 dràvi ~lenkii ima nadle`nosti vo {irok opseg na politi~ki oblasti.Od politi~ka gledna to~ka, EU ima mnogu pove}evlijanie vrz nacionalnite politiki otkolku Sovetot naEvropa. Vo prodolènie se navedeni nekoi odpolitikite vospostaveni na evropsko nivo, koi vlijaatna obezbeduvaweto na socijalni servisni slu`bi voEvropa. Ova e neiscrpna lista, na koja se nao|aat glavnitepolitiki vo izminatite nekolku godini.

10



Politiki specifi~ni za popre~enosta

^lenot 10 od Dogovorot za funkcionirawe naEvropskata unija naveduva deka „vo definiraweto iimplementiraweto na svoite politiki i aktivnosti,Unijata }e stremi kon borba protiv diskriminacija zas-novana na pol, rasno ili etni~ko poteklo, religija iliuveruvawe, popre~enost, vozrast, seksualna orientacija”.

Kako {to be{e objasneto vo Modul 1, Evropskataunija ja ratifikuva{e Konvencijata na ON vo 2010 godinai posledovatelno razvi Evropska strategija zapopre~enost so 8 to~ki.

Vo odnos na aktivnosti specifi~ni zapopre~enost, EU prezema akcii vo sledite oblasti:- Ramkovna direktiva za ednakvost pri vrabotuvawe,

koja se stremi kon borba protiv diskriminacija vrzosnova na popre~enost, seksualna orientacija, religijai uveruvawe, i vozrast na rabotnoto mesto.

- Evropskiot akt za pristapnost, koj ima za cel da imolesni na kompaniite da obezbedat pristapni produktii servisni slu`bi preku granicite za site gra|ani,osobeno za licata so popre~enost.

Evropskata unija ve}e nekolku godini se obiduvada se usoglasi za direktiva za anti-diskriminacija, kojaima za cel da se bori protiv diskriminacija vogorespomenatite oblasti vo site oblasti na ìveewe.Vo momentot e blokirana od dràvi ~lenki vo Sovetotna Evropskata unija (da ne se me{a so Sovetot na Evropa).Sepak, Evropskata komisija pokaà podgotvenost da gopomine predlogot preku Sovetot vo 2016 godina.

Socijalni servisni slu`bi od op{t interes (SSGI)

Vo dopolnenie na politikite specifi~ni zapopre~enosta, EU ima zna~itelna rabota vo razvivawetona zakonska ramka za socijalni servisni slu`bi. Soogled na toa deka socijalnite servisni slu`bi seisklu~eni od opfatot vo „Direktivata za servisnislu`bi”, so cel liberalizacija na evropskiot vnatre{enpazar, Evropskata komisija publikuva{e Komunikacijaza „Socijalni servisni slu`bi od op{t interes” (SSGI)vo april 2006 godina. Evropskata unija ima vlijanijana sektorot na SSGI vo tri glavni oblasti:

- Vrabotuvawe i rabotni uslovi

Nekolku evropski politiki i aktivnosti gipoddrùvaat na{ite argumenti deka ima golempotencijal za kreirawe rabotni mesta vo SSGI sektorot.Tie go opfa}aat rabotniot dokument na personalot naEvropskata komisija od 2012 godina za „eksploatirawena potencijalot za vrabotuvawe vo li~nite i zadoma}instva servisni slu`bi” kako i Paketot zaSocijalni investicii od 2013 godina, kade se veli dekasocijalniot tro{ok treba da se smeta kako srednoro~nokon dolgoro~no investirawe, namesto kako tro{ok.Sepak, rabotnata ramka se u{te treba da se razviva naevropsko nivo za da se otklu~i potencijalot za kreirawerabotni mesta vo sektorot. Evropskata direktiva zarabotno vreme bara zemjite od EU da garantiraat deka

rabotnite ~asovi na rabotnicite gi ispolnuvaatminimalnite standardi primenlivi niz cela EU.Evropskiot socijalen dijalog e u{te edna alatka kojaima za cel da gi podobruva rabotnite uslovi zarabotnicite vo Evropa. Vo momentov se odviva proceskoj }e ovozmoì deka rabotodavcite vo socijalniteservisni slu`bi se zastapeni na evropsko nivo, so {to}e im se ovozmoì zaedni~ki da pregovaraat na evropskonivo za op{tite pozicii so pretstavnici na sindikatitevo poleto na socijalni servisni slu`bi.

- Pravila za javni nabavki i dràvna pomo{

Evropskata unija postavuva zakonska ramka voodnos na pravilata za javni nabavki i dràvna pomo{za da im ovozmoì na javnite vlasti, kompaniite i NVOijasni, odr`livi i sovremeni pravila i obvrski. Vodekemvri 2011 godina, Evropskata komisija izgotviKomunikacija za Rabotna ramka za kvalitet vo servisniteslu`bi od op{t interes vo Evropa. Kako prodolètokna ovaa publikacija, Evropskata unija se soglasi na novaDirektiva za javni nabavki, koja gi osovremeni pravilataza javni nabavki vo EU i stavi pove}e fokus na„Ekonomski najpovolna ponuda” namesto najevtina ponuda.EU isto taka, se soglasi na novi pravila vo odnos nadràvnata pomo{ za kompanii i organizacii bez da janaru{i konkurencijata. I dvata novi dokumenti seneophodni za vospostavuvawe na vistinsko opkruùvaweza obezbeduva~ite na socijalni servisni slu`bi damoàt uspe{no da gi postignuvaat nivnite aktivnosti.

- Socijalna inovacija

Preku direktnite i strukturnite fondovi,Evropskata unija finansira inovativni proekti zaobezbeduva~ite na socijalni servisni slu`bi nizEvropa. Evropskite strukturni i investiciski fondoviiznesuvaat do 351.8 milijardi Evra za periodot 2014-2020 godina i gi opfa}aat Evropskiot socijalen fond,Evropskiot fond za regionalen razvoj, itn. Socijalnatainovacija e eden od glavnite prioriteti za investiciii za dvata fonda. EU isto taka finansira inovativniproekti direktno preku povici za aplicirawe zainovativni proekti vo specifi~ni oblasti.

11


Evropska politika za vrabotuvawe

Vo izminatite nekolku godini Evropskata unijae se pove}e aktivna vo poleto na politikite zavrabotuvawe; se razbira i preku Garancijata za mladii nasokite za spravuvawe so dolgoro~natanevrabotenost. Iako i dvete ne se specifi~nofokusirani na lica so popre~enost, tie se relevantniza socijalnite servisni slu`bi vo poleto na poddr{kaza vrabotuvawe. Garancijata za mladi opfa}aposvetenost od strana na dràvite ~lenki zaobezbeduvawe deka vo ramki na ~etiri meseci ponapu{tawe na u~ili{teto ili zaguba na rabotata,mladite lica pod 25 godini moàt ili da najdat dobra,kvalitetna rabota soodvetna na nivnoto obrazovanie,ve{tini i iskustvo, ili da steknat obrazovanie,ve{tini i iskustvo preku praktikanstvo, staìrawe ilikontinuirano obrazovanie. Iako garancijata za mladina hartija e otvorena za site, realnosta e deka ili giisklu~uva licata so popre~enost ili ne e soodvetna zada gi usoglasi nivnite dopolnitelni potrebi zapoddr{ka. Nasokite dadeni za dràvite ~lenki zaspravuvawe so dolgoro~nata nevrabotenost se mnogupodobri vo ovoj pogled bidej}i vklu~uvaat holisti~ka

Aktivnosti vo ramkite na evropskiot proekt„Rana inkluzija preku vzaemno u~ewe”

U~estvo na RCPLIP - PORAKA vo me|unarodni proekti

Republi~kiot centar za poddr{ka na lica sointelektualna popre~enost - PORAKA prodolùva sou~estvoto kako partner organizacija vo konzorcium so10 partneri vo Evropski proekt nasloven kako „Ranainkluzija preku vzaemno u~ewe”, koj e poddràn odAvstriskata agencija za me|unarodna sorabotka.Proektot se fokusira na zgolemeno znaewe i spodelenimetodi vo odnosot so deca od predu~ili{na vozrastkoi imaat popre~enost ili se vo rizik da steknatpopre~enost. Proektot ima za cel da preneseinformacii, konkretni metodologii i procena nakompetencii.

Vo izminatiot period, RCPLIP – PORAKAbe{e vo direktna komunikacija so konzorciumot napartnerski organizacii, predvoden od avstriskataorganizacija Sinn-Evaluation. Vo ramkite na proektot,prodolìja redovnite aktivnosti, soglasno proekt-niot raspored. Timot na RCPLIP – PORAKA rabote{ena unapreduvaweto na alatkite koi se ovozmoèniso ovoj proekt. Poto~no se rabote{e za unapreduvawena alatkata: Pazar za metodi na inkluzija {topretstavuva samoorganizirana metodolo{ka onlajnrazmena na iskustva. Aktivnostite se odnesuvaa naadaptacija na onlajn platformata za razmena naiskustva me|u profesionalcite i se postavuvaapozitivni iskustva i praktiki od rabotata so licaso intelektualna popre~enost. Isto taka, beaprezemeni golem broj aktivnosti od tehni~ki karakter,

pred se za prevod, adaptacija na informativnimaterijali.

Vo periodot 22 - 23.11.2017 godina vo Hamburgse odrà sostanok, koj voedno be{e i posleden, naproektnite partneri. Na sostanokot se razgleduvaaprezemanite aktivnosti vo ramki na proektot, kako ipregled na aktivnostite koi sledat za realizacija vonaredniot period. Isto taka, proektnite partneri imaamo`nost da razgovaraat za podgotovkite za finalniotizve{taj od proektot koj treba da se podnese doAvstriskata agencija za me|unarodna sorabotka.


ramka za personalizirana poddr{ka pome|u siterelevantni ~initeli.

Evropska ekonomska i socijalna politika

EU ima nadle`nosti vo ekonomskata politikakoga stanuva zbor za postignuvawe na svoite dolgoro~niceli: strategijata Evropa 2020 i Paktot za stabilnost irast. Strategijata Evropa 2020 e desetgodi{na strategijakoja se odnesuva na postignuvawe, mudar, odr`liv iinkluziven rast niz Evropa. Paktot za stabilnost i rastse odnesuva na obezbeduvawe deka dràvite ~lenkiizvr{uvaat solidni javni finansii i izbegnuvaat golemibuxetski deficiti. Glavnata alatka za da se obezbedideka politikite na dràvite ~lenki se koordiniranikon postignuvawe na ovie dve strategii e Evropskiotsemestar. Evropskiot semestar e proces na dijalog me|uEvropskata komisija i dràvite ~lenki za koordinacijana razvojot na nacionalni politiki koi odat vo nasokana dvete prethodno spomenati strategii. Evropskiotsemestar vklu~uva preporaki koi opfa}aat oblasti kako{to se javni tro{oci, pazar na trudot, obrazovnipolitiki i politiki za grià, a se povrzani so rabotatana obezbeduva~ite na socijalni servisni slu`bi.

12


Aktivnosti na EDF - Evropski forum za popre~enost

Sekoja godina, po povod 3 dekemvri,Me|unarodniot den na licata so popre~enost, Evropskatakomisija i EDF organiziraat dvodnevna konferencijavo Brisel na 4 i 5 dekemvri. Licata so popre~enostrazgovaraa za dràvjanstvoto, politi~ko u~estvo,odr`liv razvoj i urbana pristapnost so Evropskatakomisija, ~lenovi na Evropskiot parlament, Sovetot,javnite vlasti i drugi ~initeli i eksperti.

Otvoraj}i ja konferencijata, Michel Servoz,Generalen direktor na Evropskata komisija ,govore{e za neednakvostite koi se u{te postojat voEvropa, i dade primer za visokata stapka nanevrabotenost kaj licata so popre~enost: „Stapkata navrabotenost kaj licata so popre~enost e samo 48%, asamo 28% od licata so popre~enost zavr{ile visokoobrazovanie. Ovoj jaz e golem i ne e prifatliv.”

Govorej}i na otvoraweto, pretsedatelot na EDF,Yannis Vardakastanis, istakna: „Da se bide gra|aninzna~i da se bide vo mo`nost da se praktikuvaat prava,da se bide del od op{testvoto, a ne vo negoviot agol.Tokmu za toa se borime”. Yannis Vardakastanis isto takago spomena i Evropskiot stolb na socijalni prava(socijalen stolb) kako alatka za Evropskata unija da giispolnuva svoite obvrski soglasno Konvencijata na ONza pravata na licata so popre~enost.

„Konvencijata na ON gi opfa}a site nivoa ioblasti od kreiraweto politiki, Poradi toa, EU trebada usvoi celosna i seopfatna Evropska strategija zapopre~enost 2020 – 2030 i da ja napravi Konvencijatana ON realnost vo Evropa so aktivno vklu~uvawe nalicata so popre~enost. Strategijata treba da eintegrirana vo pretstojnata pove}egodi{na finansiskaramka na EU za da se obezbedat adekvatni sredstva zanejzina implementacija”, dodade Yannis Vardakastanis.

Na prviot panel od konferencijata sediskutira{e za toa {to pravi EU za licata so popre~e-nost. ^lenot na Izvr{niot komitet na EDF, RodolfoCattani, govore{e za efikasni sistemi za socijalnaza{tita i inicijativni za namaluvawe na neednakvostavo ramkata na Socijalniot stolb, a Thorkild Olesen,zasedava~ na Organizaciite na lica so popre~enostvo Danska, gi prezentira{e vrskite me|u pravata nalicata so popre~enost i Celite za odr`liv razvoj.

Ciara O’Brien, zasedava~ so Komitetot za~ovekovi prava vo Sovetot na Evropa, govore{e zanapredokot na zemjite vo postignuvaweto na Celite zaodr`liv razvoj za licata so popre~enost; taa istaknadeka Sovetot }e prodolì da raboti za da se osiguradeka EU }e gi potpi{e Fakultativniot protokol naKonvencijata na ON. Politi~koto u~estvo i pravoto naglas se su{tinska komponenta na dràvjanstvoto idemokratijata. Denes vo Evropa, stotici iljadi lica

Evropski denovi na licata so popre~enostKon inkluzivna, socijalna i odr`liva Evropa

Evropskite denovi na licata so popre~enost na edno mesto donesoa stotici lica so popre~enost i beapovod da se odbeleì razli~nosta i socijalnata inkluzija

so popre~enost se isklu~eni od ova pravo poradipravni barieri, nepristapnost ili drugi barieri.Kako {to se nabliùvame kon Evropskite izbori vo 2019godina, toa be{e vo centarot na diskusiite na nastanot.

„U~estvoto vo politi~kiot ̀ ivot ne e luksuz zalicata so popre~enost. Toa e osnovno pravo i preduslovkoj ovozmoùva licata da ja praktikuvaat svojataavtonomija” re~e Albert Prevos, ~len na Izvr{niotkomitet na EDF.

Pretsedatelot na Evropskata unija na gluvii slepi lica, Sanja Tarczay i David Clarke, samo-zastapnik so Daunov sindrom, gi spodelija svoiteiskustva vo odnos na ovaa tema. I dvajcata gi osudijabarierite vo odnos na pravoto na glas i gi povikaa EU inejzinite dràvi ~lenki na prezemat akcii kako bi imovozmoìle na licata so popre~enost da glasaat i dau~estvuvaat vo politi~kiot ìvot. Ponatamu vo tekotna konferencijata, se prezentiraa dobri primeri napristapni javni prostori i na pametni gradovi odstrana na gradovite Luksemburg i Lugo. Tie pokaàa kakoe mo`no da se mobiliziraat resursi za podobruvawe najavnite servisi i da se napravat navistina inkluzivni.U~esnicite razgovaraa kako gradovite moàt da ja zematpredvid popre~enosta. Nadia Hadad, ~len na Odborotna Evropskata mreà za samostojno ̀ iveewe (ENIL),povika za pristapnost i univerzalen dizajn kako usloviza inkluzija na licata so popre~enost vo op{testvoto.

Na krajot od nastanot se razgovara{e za idniteprioriteti vo zaedni~koto rabotewe. Bugarskotopretsedatelstvo so Sovetot na EU potvrdi deka me|uprioritetite }e bide promovirawe na inkluzijata nalicata so popre~enost kako celosni ~lenovi naop{testvoto. Zamenik pretsedatelot na EDF, PatClarke, go zatvori nastanot so toa {to gi povika sitepretstavnici na evropskite institucii da prodolàtzaedno da rabotat so licata so popre~enost so cel dase otstranat barierite koi go popre~uvaat nivnotocelosno u~estvo vo op{testvoto.

13


Aktivnosti na lokalnite organizacii na RCPLIP - PORAKA

CPLIP – PORAKA Strumica na 30.11.2017 g. sopo~etok od 18:00 ~asot vo Dom na ARM – Strumicaorganizira{e humanitarna manifestacija po povododbeleùvawe na 3-ti Dekemvri – Me|unarodniot denna licata so popre~enost. Na humanitarnatamanifestacija bea pretstaveni kreacii od serijatakreativni rabotilnici koi CPLIP - PORAKA Strumicagi realizira{e vo tekot na 2017 godina. Prisutnite gostina manifestacijata, za simboli~na suma, gi kupuvaarakotvorbite i ukrasite, a parite sobrani od proda`batana kreaciite }e bidat iskoristeni za opremuvawe naSocijalniot Klub na CPLIP – PORAKA Strumica sopotrebnite didakti~ki materijali za rabota. Nanastanot, isto taka, be{e organiziran i natprevar vogotvewe na koj u~estvuvaa ~lenovi na CPLIP – PORAKAStrumica, u~enici od OOU „Vidoe Podgorec” – Strumicai ~lenovi na Organizacijata „Etno Ve{ta èna” –Strumica. Ponatamu, sleduva{e mini-pretstava navolonteri od Crven krst, u~enici od OOU „NikolaVapcarov” - Strumica, performans na igroorci odAnsambl „Trimeri” – Strumica i pretstava na u~eniciod OOU „Vidoe Podgorec” – Strumica. Preku kratkitepretstavi se prenese poraka za po~ituvawe naprincipite na ednakvost, nediskriminacija, inkluzija,pravednost i solidarnost. Na krajot od poslednatapretstava, na binata se priklu~ija i ~lenovite na CPLIP– PORAKA Strumica i preku pesna za ednakvi mo`nosti,zaedno so svoite drugar~iwa ja prenesoa porakata zaednakvost pred prisutnite. Po zavr{uvawe naprogramata, oficijalno be{e otvorena izlo`bata, nakoja, pokraj kreaciite izraboteni od ~lenovite naCPLIP – PORAKA Strumica, bea izloèni i kreacii iizrabotki na Dnevniot centar za deca so posebni potrebiod Strumica i OOU „Nikola Vapcarov” – Strumica, kakopoddrùva~i, partneri i prijateli na CPLIP – PORAKAStrumica. Za pobednici na natprevarot vo gotvewe beaproglaseni i trite tima, bidej}i pokaàa posvetenost,ume{nost, kreativnost i sposobnost za gotvewe.

Aktivnosti na lokalnite organizacii na RCPLIP –PORAKA po povod 3 dekemvri, me|unarodniot den na

licata so popre~enost

CPLIP – PORAKA Demir Hisar po povod 3Dekemvri – Me|unarodniot den na licata so popre~enostsprovede konkurs za likovni i literaturni tvorbi nakoj u~estvo zedoa u~enicite od osnovnoto i srednotoobrazovanie na tema „Videte go deteto, ne popre~enosta”.Na 23-ti noemvri ~lenovi na CPLIP – PORAKA DemirHisar ostvarija sredba so gradona~alnikot na op{tinaDemir Hisar. Na sredbata se razgovarawe za dosega{natauspe{na sorabotka so lokalnata samouprava, no i zaprodolùvawe na istata vo naredniot period. Podpokrovitelstvo na gradona~alnikot na Op{tinata, na01.12.2017 godina, vo prostoriite na Socijalniot klub naCPLIP – PORAKA Demir Hisar se odbeleàme|unarodniot den na licata so popre~enost. Naodbeleùvaweto prisustvuvaa pretstavnik nagradona~alnikot na Op{tinata, u~ili{tata, nastavnici,profesori, ~lenovi na CPLIP – PORAKA Demir Hisar,volonteri, roditeli i drugi gra|ani. Vo ramki na ovaodbeleùvawe se proglasija najdobrite literaturnitvorbi od osnovnoto i srednoto obrazovanie na temata„Videte go deteto, ne popre~enosta”. Na nagradenite imbea dodeleni diplomi i skromni nagradi vo knigi {togi obezbedija CPLIP – PORAKA Demir Hisar ibibliotekata pri Domot na kulturata vo Demir Hisar.Blagodarnici se dodelija i na sorabotnicite naorganizacijata koi so svojot pridones ja unapreduvaarabotata na CPLIP – PORAKA Demir Hisar vo izminatatagodina.

Po povod 3 dekemvri, me|unarodniot den nalicata so popre~enost, CPLIP – PORAKA Tetovosprovede niza aktivnosti za negovo odbeleùvawe. Na01.12.2017 vo OOU „Lirija” se realizira{e nastan na kojna po~etokot se dade osvrt na zna~eweto name|unarodniot den na licata so popre~enost, prosledenso kulturno umetni~ka programa, a be{e postavena iizlo`ba od sliki i predmeti izraboteni od u~eniciteod posebnite paralelki. Na istiot den, vo OOU „A.S.]iki{“ u~enicite od posebnite paralelki organiziraaizlo`ba na predmeti i sliki izraboteni od u~enicite.Korisnicite na dnevniot centar za deca so posebnipotrebi vo Tetovo realiziraa odbeleùvawe na 3dekemvri pri {to se razgovara{e za me|unarodniot denna licata so popre~enost i negovoto zna~ewe.Korisnicite postavija izlo`ba na rakotvorbi izrabotenivo ramki na nivnite aktivnosti. Na 02.12.2017 godina vosportskata sala na Dràvniot Tetovski Univerzitet beaodràni sportski igri, na koi u~estvo zedoa u~eniciteod posebnite paralelki od u~ili{tata vo Tetovo iGostivar. Na 04.12.2017 godina na Filozofskiot fakultetse odrà sednica na koja govorea Dekanot na fakultetot,potoa pro-dekanot i [efot na katedrata za edukacija irehabilitacija. Pretstavnik od IVZ – Tetovo na siteu~enici od posebnite paralelki im dodeli paket soprehranbeni proizvodi.

14


CPLIP – PORAKA Gevgelija go odbeleàme|unarodniot den na licata so popre~enost so rabotensostanok na tema „Transformacija kon odr`livo iprilagodlivo op{testvo za site”. Na sostanokotu~estvuvaa pretstavnici na golem broj ~initeli nalokalno nivo koi deluvaat vo poleto na popre~enosta.Se potencira{e zna~eweto od uspe{na implementacijana Konvencijata na ON za pravata na licata sopopre~enost vo site aspekti od ̀ iveeweto so posebenosvrt na samostojno ìveewe i vklu~enost vozaednicata, pristapni servisni slu`bi vo mestoto naìveewe, obrazovanie, zdravstvo i vrabotuvawe. Voprostoriite na socijalniot klub bea izloèni ra~niizrabotki na korisnicite. Za zna~eweto name|unarodniot den na licata so popre~enost be{einformirana i javnosta preku lokalnite mediumi.

CPLIP – PORAKA Debar organizira{e javnatribina na koja u~estvo zedoa pretstavnici odlokalnata samouprava, javnite institucii na lokalnonivo, pretstavnici od nevladini organizacii isorabotnici od Republika Albanija. Tribinata zapo~naso prezentacija na sprovedenite aktivnosti na CPLIP– PORAKA Debar vo tekot na godinata od strana napretsedatelot i sekretarot na organizacijata koja be{epoddràna so video prezentacija i dokumentaren filmza pravata na licata so intelektualna popre~enost. Zavreme na tribinata se pretstavija i u~enici od OOU„Said Najdeni” so prigodna programa. Tribinata seiskoristi da se razgovara za aktuelnite potrebi nalicata so intelektualna popre~enost na lokalno nivoi da se razmenat iskustva so sorabotnicite od Albanija.Na krajot prisutnite imaa mo`nost da ja poglednatpostavenata izlo`ba so rakotvorbi od licata so inte-lektualna popre~enost.

CPLIP – PORAKA Bitola so niza aktivnostigo odbeleà 3 dekemvri. Na 01.12.2017 godina vo OOU„\orgi Sugarev” ~lenovite na CPLIP – PORAKA Bitolaimaa mo`nost da prisustvuvaat na umetni~ka programapodgotvena od u~enicite i voedno, del od niv, da sepotsetat na denovite pominati vo u~ili{teto. Voprostoriite na socijalniot klub na CPLIP - PORAKABitola be{e organizirana izlo`ba na rakotvorbi odlicata so intelektualna popre~enost. Voodbeleùvaweto na ovoj den svoj pridones vo hrana ipijalaci dadoa Pekara Aleksandar, Pab Konekt, Aurum,GT slatkarnica, Oskar restoran. Na 5.12.2017 godina vosorabotka so Crveniot krst na Bitola, vo prostoriitena socijalniot klub se odrà krvodaritelna akcija.Sorabotkata so Crveniot krst prodolì i vo slednite

denovi so realizacija na nekolku rabotilnici zaizrabotki na Novogodi{ni ~estitki i ukrasi.

CPLIP – PORAKA Kriva Palanka, na 01.12.2017godina vo sportskata sala na OOU „Hristijan TodorovskiKarpo{“ go odbeleà 3 dekemvri. Na nastanotprisustvuvaa pretstavnici na lokalnata samouprava,centarot za socijalna rabota, u~enici i nastavnici odosnovnite u~ili{ta i roditeli na lica so popre~enost.Korisnicite na dnevniot centar za lica so intelektualnapopre~enost vo Kriva Palanka nastapija so svojaprograma, a isto taka i u~enicite od osnovnite u~ili{ta.Za vreme na nastanot Pretsedatelot na CPLIP -PORAKAKriva Palanka gi dodeli diplomite na nagradeniteu~enici koi u~estvuvaa vo konkursite za likovni iliteraturni tvorbi. Kako i sekoja godina, taka i ovaapretstavnici na CPLIP – PORAKA Kriva Palankaposetija nekolku semejstva so ~lenovi so intelektualnapopre~enost.

Vo ramkite na programata za odbeleùvawe na 3dekemvri, pretstavnici na CPLIP – PORAKA Vinica,na 01.12.2017 godina ostvari sredba so gradona~alnikotna Op{tinata na koja se razgovara{e za potrebite iproblemite so koi se soo~uvaat ovie lica i nivnitesemejstva na lokalno nivo, a voedno be{e potencirana ipotrebata od otvorawe na servisni slu`bi vo mestotona ìveewe. Na 04.12.2017 godina, CPLIP – PORAKAVinica i Dnevniot centar za lica so popre~enost voVinica organiziraa izlo`ba na ra~ni izrabotki nakorisnicite. Prisutni na izlo`bata bea gradona~alnikotna op{tina Vinica, pretstavnici na Crveniot krst, „MakProgres” kako i ostanati ~initeli na lokalno nivo.Izlo`bata be{e mediumski pokriena od lokalnitemediumi. Na 6.12.2017 Unijata na èni na op{tinskiotogranok na edna od politi~kite partii organizira{enekolku ~asa druèwe na licata so popre~enost vopicerija „Ri~i”.

Korisnicite na dnevniot centar na CPLIP –PORAKA Radovi{ na 30.11.2017 ja posetija rabotilnicataza pravewe na nakit vo sopstvenost na KIAC – Centar iimaa mo`nost da se zapoznaat so raznite materijali zaizrabotka na nakit, no i so samiot proces na izrabotka.Na 01.12.2017 vo prostoriite na dnevniot centar se odrànastan za odbeleùvawe na 3 dekemvri. Na nastanotprisustvuvaa pretstavnici na lokalnata samouprava,Zamenik generalniot direktor na Rudnikot Bu~im,pretstavnici od javnite institucii, nevladiniteorganizacii i roditeli na lica so intelektualnapopre~enost. Ovaa sredba be{e iskoristena povtorno dase istaknat potrebite i problemite na licata so

15


intelektualna popre~enost na lokalno nivo, no i da sepretstavi rabotata na dnevniot centar i benefititeod vakvite vidovi na servisni slu`bi. CPLIP –PORAKA Radovi{ dodeli blagodarnici do op{testveniinstitucii i poedinci koi vo tekot na godinata dalesvoj pridones vo rabotata na organizacijata i servisnataslu`ba. ^lenovi na CPLIP – PORAKA Radovi{ sevklu~ija vo aktivnost na Etno ve{ta èna {to serealizira{e vo Strumica na 26.11.2017 godina, asobranite sredstva od manifestacijata }e bidatnameneti za licata so intelektualna popre~enost odStrumica i Radovi{.

CPLIP – PORAKA Skopje organizira{e nizaaktivnosti za odbeleùvawe na 3 dekemvri. Na 29.11. vo„VIP Arena Boris Trajkovski” se organizira{e sportskaaktivnost kuglawe, a na 30.11 i 05.12 so poddr{ka na GradSkopje se realiziraa sportski aktivnosti vo sportskatasala na GUC „Zdravko Cvetkovski”. Na 01.12. korisnicitena Dnevnite centri na PORAKA Skopje u~estvuvaa narabotilnica so u~enicite od PSU „Jahja Kemal”. Na 03.12.se odrà performansot „Baknati od sonceto” podgotveni reìran od Teatar Pi, a izveden od akteri, korisnicina dnevnite centri na PORAKA Skopje. Performansotse odrà na scenata vo Mala Stanica, a na krajot sedodelija blagodarnici do sorabotnicite ipoddrùva~ite na aktivnostite na CPLIP -PORAKASkopje. Voedno del od ~lenovite na organizacijatau~estvuvaa na tematskata rasprava „Transformacija konodr`livo i prilagodlivo op{testvo za site”organizirana od NSIOM. Isto taka na 03.12. korisnicina dnevnite centri na PORAKA Skopje zaedno so edenod edukatorite se vklu~ija vo aktivnosta organiziranaod Vladata na RM, pod pokrovitelstvo na PremierotZoran Zaev. Pretstavnici na CPLIP -PORAKA Skopjezedoa u~estvo na NVO Saemot na Grad Skopje koj se odràna 06.12. poddràn od Grad Skopje, a organiziran odVolonterski centar Skopje. Korisnicite na dnevnitecentri na PORAKA Skopje zaedno so u~enici odGimnazijata NOVA realiziraa rabotilnica za izrabotkana dekorativni predmeti.

Po povod 3 dekemvri, Me|unarodniot den nalicata so popre~enost, CPLIP – PORAKA MakedonskaKamenica, vo sorabotka so Centarot za socijalna rabota,a pod mototo „I nie sme isti kako vas, ne gledajte ne sodrugi o~i” organizira{e tribina ~ija edinstvena celbe{e podignuvawe na svesta kaj gra|anite na MakedonskaKamenica za potrebata od prifa}awe na licata sopopre~enost vo op{testvoto i niven ednakov tretman.^lenovite na CPLIP – PORAKA Makedonska Kamenica

so delewe flaeri se vklu~ija vo podignuvaweto najavnata svest na sogra|anite za demarginalizirawe nalicata so popre~enost. Flaerite sodrèa informaciiza va`nosta na 3 dekemvri. Se sprovedoa i rabotilniciza izrabotka na ~estitki i rakotvorbi vo sorabotka sosredno{kolcite od SOU „Mile Janevski – Xingar”.

CPLIP – PORAKA [tip na 30.11.2017 voNarodnata biblioteka „Goce Del~ev” organizira{eizlo`ba na rakotvorbi i crteì na ~lenovite na CPLIP– PORAKA [tip. Izlo`bata be{e zbogatena so muzi~kii scenski nastap na licata so intelektualnapopre~enost, ~lenovi na {kolata za folklor priAkademijata EURO ART. Pretsedatelot na CLPIP –PORAKA [tip ja potencira{e potrebnata poddr{ka zalicata so intelektualna popre~enost da se vklu~at vosite sferi na sekojdnevnoto ̀ iveewe, a voedno dodeliblagodarnici na poddrùva~ite na organizacijata. Na01.12.2017 vo prostoriite na ZIO – [tip se organizira{esredba so pretstavnici na lokalnata vlast. Za vreme naovaa sredba se razgovara{e za potrebite na licata sopopre~enost kako bi se vklu~ile vo redovniteop{testveni tekovi kako ramnopravni gra|ani. Del odkorisnicite na socijalniot klub prisustvuvaa kako gostina dodeluvaweto na nagradi za najdobro napi{analiteraturna tvorba na tema „Mojot prijatel invalid” voOOU „Dimitar Vlahov”. Site aktivnosti bea prosledeniod lokalnite mediumi.

CPLIP – PORAKA Veles, kako i sekoja godina,po povod 3 dekemvri, tradicionalno u~estvuva naLikovnata rabotilnica vo POU „Maca Ov~arova” – Veles,koja e od inkluziven karakter i se organizira nadràvno nivo. Isto taka, deset deca so intelektualnapopre~enost, ~elnovi na CPLIP -PORAKA Veles, koi voizminatite meseci posetuvaa ~asovi po moderen tanc vobaletskoto studio „Anabela” bea del od pretstava sokoja se pretstavija pred gradona~alnikot na op{tinatai vele{kata publika po povod me|unarodniot den nalicata so popre~enost.

CPLIP – PORAKA Prilep organizira{egastronomska rabotilnica predvodena odprofesionalnite gotva~i Zoran Karapeev i ZoranKrsteski. Na 01.12.2017 godina, CPLIP – PORAKA Prilepzaedno so POU „Kliment Ohridski” i Zdruènieto namakedonski knièvnici go odbeleàa 3 dekemvri.Nastanot se odrà vo POU „Kliment Ohridski” na koju~estvuvaa pretstavnici na lokalnata samouprava,u~ili{tata, javnite institucii i drugi zainteresiranigra|ani. Dvata nastani bea mediumski pokrieni.

Glasilo na Republi~kiot centar za poddr{ka na lica so intelektualna popre~enost Broj godina4 XXX

CM

YB

CM

YB

CM

YB

C M Y B

C M Y B

C M Y B

C M Y B

CM

YB

Vo izminatite dva meseci, korisnicite na dnevnite centri na RCPLIP – PORAKA vo kopjeSbea vklu~eni vo niza rabotilnici za slikawe na platno, koi na sopstvena inicijativa gisprovedoa u~eni~kite Eva Lazarevska i Eda Avmedovska od PSU “Jahja Kemal” .- SkopjeVo tekot na rabotilnicite, korisnicite imaa mo`nost da ja poka at svojata kreativnost,`kako i da drugaruvaat so Eva i Eda.

Likovni rabotilnici i humanitarna izlo`baLikovni rabotilnici i humanitarna izlo`ba Dekemvri 2017 g.

Izrabotenite likovni dela od strana na korisnicite bea prezentirani na humanitarnaproda`na izlo`ba koja se odrà vo prostoriite na Kinoteka na Makedonija na 12.2017ta 27.godina, a be{e organizirana od Eva Eda.i

Sobranite sredstva od prodadenite sliki se nameneti za potrebite na dnevnite centri naRCPLIP - PORAKA vo Skopje. Upatuvame golema blagodarnost za ubavata inicijativa, kojana mnogumina moè da im posluì kako pozitiven primer kako, dokolku se saka, moè da sesorabotuva i drugaruva so licata so intelektualna popre~enost.



Documents

PORAKA Dekemvri 2017poraka.org.mk/.../2018/01/PORAKA-Dekemvri-2017-1.pdf · Po povod 3 dekemvri, me|unarodniot den na licata so popre~enost, Nacionalniot sovet na invalidski organizacii