Zakład Teorii i Badań Kultury Współczesnej Zakład Antropologii Pogranicza i Społeczności Lokalnych Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego

Obszary kulturowe współczesnego miasta – funkcje i pogranicza

Cieszyn, 23-24 października 2012

Obrady konferencji naukowej obejmowały debatę nad aktualnie zachodzącymi przemianami

współczesnego miasta. Do udziału zaproszono przedstawicieli różnych środowisk, głównie akademickich - etnologów, socjologów, pedagogów i urbanistów oraz praktyków, którzy na co dzień biorą udział w rozwiązywaniu problemów dynamicznie zmieniającego się miasta. Za sprawą postępującego procesu fragmentacji i prywatyzacji przestrzeni miejskiej dotychczasowy obraz kulturowy i funkcje miasta ulegają znaczącym przemianom.

Obszar współczesnego miasta to najczęściej niejednolita urbanistycznie przestrzeń. Składa się na

nią tzw. stare miasto stanowiące swoiste centrum, wokół którego powstały nowe dzielnice w postaci osiedli mieszkaniowych. Bloki zajęły dawne tereny podmiejskie i tworzą nową strukturę wielkomiejską. Z jednej strony na styku tych znacznie różniących się od siebie obszarów obserwuje się tendencję przenikania treści kulturowych, z drugiej – zachowywania przez nie względnej odrębności.

Tematy wykładów koncentrowały się wokół następujących zagadnień:

- przemiany obszarów kulturowych i funkcji współczesnych miast - zależności i wzajemne oddziaływania różnych typów obszarów kulturowych miasta - obraz kulturowy nowych jakościowo przestrzeni współczesnego miasta - granice i pogranicza jako miejskie obszary kulturowe - miejskie pogranicza powstałe na styku zróżnicowania społeczeństwa miejskiego na płaszczyźnie: ekonomicznej, społecznej, etnicznej, narodowej, religijnej itd. W podsumowaniu konferencji wskazano kilkadziesiąt przykładów przygranicznych miast

podwójnych w Europie, z których część zlokalizowana jest na styku terytorium sąsiednich państw. Wyjątkowy pod wieloma względami obszar kulturowy, który w ostatnich latach ulega funkcjonalnym i znaczeniowym przemianom tworzy przebiegająca przez miasto granica państwowa – choćby ta oddzielająca od siebie Cieszyn i Czeski Cieszyn. Istnienie w obrębie miasta granicy i pogranicza stwarza różne sytuacje i zjawiska graniczne o charakterze religijnym, narodowym, etnicznym, ekonomicznym oraz społecznym. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w zagospodarowaniu przestrzeni, jej wartościowaniu, życiu publicznym i działalności kulturalno-oświatowej. Wiesława Orszulik