ข ชุดกิจกรรมการเรียนรู้2จ ช ดก จกรรมการเร ยนร เร อง การร กษาด ลยภาพของร

ก

ข

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา3 (ว32242) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 มทงหมด 7 ชดดงน

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา3 (ว32242) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 สงเสรมใหนกเรยนไดลงมอปฏบตจรงมสวนรวมในกจกรรมการเรยนรตามแนวทางการจดการศกษาของชาตทเนนผเรยนเปนส าคญสนองตอพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2545) และสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ทมงเนนใหผเรยนไดรบการพฒนาทงดานความร กระบวนการคด กระบวนการสบเสาะหาความร การแกปญหา ความสามารถ ในการสอสาร การตดสนใจ การน าความรไปใชในชวตประจ าวน ตลอดจนมจตวทยาศาสตร คณธรรมและคานยมอนพงประสงค ผจดท าหวงเปนอยางยงวาชดกจกรรมการเรยนรน จะชวยใหนกเรยนเขาใจเนอหาไดงายและชดเจนขน มผลสมฤทธทางการเรยนสงขน มเจตคตทดตอการเรยนชววทยา เปนแนวทางหนงใหนกเรยนพฒนาตนเองไดอยางเตมศกยภาพ นอกจากจะใชประกอบการจดกจกรรมการเรยนรในหองเรยนแลว นกเรยนยงสามารถศกษาดวยตนเองเพอทบทวนเนอหา หรอสามารถน าไปใชในการเรยนซอมเสรมไดอกดวย

กรรณการ อนทะจร

ชดกจกรรมการเรยนรท 1 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว ชดกจกรรมการเรยนรท 2 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของคน ชดกจกรรมการเรยนรท 3 การขบถายของสตว ชดกจกรรมการเรยนรท 4 การขบถายของคน ชดกจกรรมการเรยนรท 5 การล าเลยงสารในรายกายของสตว ชดกจกรรมการเรยนรท 6 การล าเลยงสารในรางกายของคน ชดกจกรรมการเรยนรท 7 ระบบน าเหลองและระบบภมคมกน

ก

ข

เรอง หนา ค าน า ก สารบญ ข รายละเอยดของชดกจกรรมการเรยนร ค ผงมโนทศนชดกจกรรมการเรยนร ง ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนร (ส าหรบคร) จ ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนร (ส าหรบนกเรยน) ฉ ผงมโนทศนขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร ช สาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร ผลการเรยนร สาระส าคญ ซ เนอหา จดประสงคการเรยนร ณ แบบทดสอบกอนเรยน 1 บตรค าสงท 1.1 4 บตรกจกรรมท 1.1 5 บตรค าสงท 1.2 6 บตรกจกรรมท 1.2 7 บตรค าสงท 1.3 5 บตรกจกรรมท 1.3 9 บตรกจกรรมท 1.4 11 บตรค าสงท 1.4 14 บตรเนอหาท 1.1 15 บตรค าสงท 1.5 24 บตรกจกรรมท 1.5 25 บตรกจกรรมท 1.6 28 บตรค าสงท 1.6 29 บตรกจกรรมท 1.7 30 บตรกจกรรมท 1.8 31 แบบทดสอบหลงเรยน 32 บรรณานกรม 34

ภาคผนวก 36

ข

ค

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา3 (ว32242) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 1 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว ประกอบดวย

ผงมโนทศนของชดกจกรรมการเรยนร ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนร ส าหรบคร ค าแนะน าการใชชดกจกรรมการเรยนร ส าหรบนกเรยน ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร สาระ มาตรฐานการเรยนร ผลการเรยนร สาระส าคญ ขอบขายเนอหา จดประสงคการเรยนร แบบทดสอบกอนเรยน บตรค าสง บตรกจกรรม บตรเนอหา แบบทดสอบหลงเรยน บรรณานกรม ภาคผนวก บตรเฉลย

ค

1

ชดกจกรรมการเรยนรเรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย

ชดท 1 โครงสรางทใชในการ

แลกเปลยนแกสของสตว

ชดท 2 โครงสรางทใชในการ

แลกเปลยนแกสของคน

ชดท 3 การขบถายของ

สตว

ชดท 4 การขบถายของคน

ชดท 5 การล าเลยงสารในรางกายของสตว

ชดท 7 ระบบน าเหลองและ

ระบบภมคมกน

ชดท 6 การล าเลยงสารในรางกายของคน

ง

2

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา (ว32242) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 1 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว มจดมงหมายเพอชวยใหการด าเนนกจกรรมการเรยนร บรรลวตถประสงคการเรยนรและมประสทธภาพ ผสอนควรเตรยมความพรอม และปฏบตตามค าแนะน า ดงตอไปน 1. ศกษารายละเอยดเกยวกบการใชชดกจกรรมการเรยนร และแผนการจดการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา ว32242 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ใหเขาใจ 2. เตรยมชดกจกรรมการเรยนร ตามจ านวนนกเรยน วสด สงของ และอปกรณทระบ ไวในชดกจกรรมการเรยนร 3. กอนจดกจกรรมการเรยนร ครควรชแจงใหนกเรยนเขาใจบทบาทของตนเอง แนะน าขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร แนวปฏบต ในระหวางการด าเนนกจกรรมการเรยนร 4. ด าเนนการจดกจกรรมการเรยนร การจดชนเรยน นกเรยนจะท ากจกรรมเปนกลมๆ ละ 5 คน เมอท าการวดผลสมฤทธทางการเรยน นกเรยนจะตองแยกกลมและจดหองท าการสอบเปนรายบคคล

5. ด าเนนการประเมนผลการเรยนรจากการตรวจแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนสงเกตพฤตกรรมการปฏบตงานกลม ประเมนผลการปฏบตการ ตรวจบตรกจกรรมการเรยนร

6. ครใหค าแนะน า และอ านวยความสะดวกในการจดกจกรรมการเรยนร 7. เมอสนสดการปฏบตกจกรรมการเรยนรใหนกเรยนรวมตรวจสอบและเกบวสด สงของ และ

อปกรณใหเรยบรอย เพอสะดวกในการใชครงตอไป

จ

3

ชดกจกรรมการเรยนร เรอง การรกษาดลยภาพของรางกาย รายวชาชววทยา3 (ว32242) กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ส าหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ชดท 1 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว นกเรยนปฏบตตามขนตอนดวยความซอสตยและตงใจ ดงน 1. ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว ใชเวลา 3 ชวโมง 2. นกเรยนแบงกลมออกเปน 3 กลม กลมละ 5 คน โดยคละนกเรยนในกลมเปน 3 ระดบ คอ เกง ปานกลาง และออน 3. นกเรยนแตละกลมศกษารวมกนศกษาสาระส าคญ ผลการเรยนร และจดประสงคการเรยนร ขอบขายเนอหาประจ าชดกจกรรมการเรยนร 4. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว จ านวน 10 ขอ 5. นกเรยนลงมอปฏบตกจกรรมตามขนตอนในแตละชดกจกรรมการเรยนรดวยความตงใจและซอสตยตอตนเอง 6. นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยน ชดกจกรรมการเรยนรท 1 เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว จ านวน 10 ขอ 7. หากพบขอสงสยใหปรกษาครผสอนไดทนท

ฉ

4

ศกษาคมอในการใชชดกจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ด าเนนการใชชดกจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

ผานเกณฑ

ช

ไมผานเกณฑ

ศกษาชดกจกรรมการเรยนรตอไป

5

สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง และหนาทของ

ระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหาความร สอสารสงทเรยนรและน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต สาระท 8 ธรรมชาตของเทคโนโลย

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอนสามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน

มาตรฐานการเรยนร

ผลการเรยนร

ส ารวจ ตรวจสอบสบคนขอมล อภปราย และสรปเกยวกบการรกษาดลยภาพของรางกายสตวและมนษยโดยการทางานของระบบหายใจ ระบบขบถาย ระบบหมนเวยนเลอดระบบน าเหลองและการสรางภมคมกน

สงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา พารามเซยมยงไมมโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสอาศยการแพรของแกสเขาและออกจากสภาพแวดลอมโดยตรง สตวไมมกระดกสนหลงขนาดเลกทอาศยตามแหลงน าหรอแหลงทอยทมความชมชนตลอดเวลา จะใชผวชนนอกสดของรางกายในการแลกเปลยนแกส เชน ฟองน าไฮดรา พลานาเรย ไสเดอนดน สตวไมมกระดกสนหลงชนดอนๆ เชน แมลงใชระบบทอลม แมงมมใชปอดแผง สตวมกระดกสนหลงสวนใหญมพนทผวส าหรบการแลกเปลยนแกสทบางและชนโดยสตวน าเชน ปลาใชเหงอก สตวทมกระดกสนหลงบนบกใชปอด

สาระส าคญ

ซ

6

1. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยว 2. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวไมมกระดสนหลง 3. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวมกระดสนหลง

ดานความรความเขาใจ (Knowledge : K) 1. อธบายลกษณะส าคญของอวยวะในการแลกเปลยนแกสของสตวไมมกระดกสนหลงและสตวม

กระดกสนหลงได 2. อภปราย เปรยบเทยบ และสรปโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตตางๆได

ดานทกษะกระบวนการ (Process : P) 1. ท าการทดลอง/ท ากจกรรมเพอศกษาลกษณะอวยวะในการแลกเปลยนแกสของสตวไมมกระดก

สนหลงและสตวมกระดกสนหลงได 2. สบคนขอมล และเขยนตารางเปรยบเทยบโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวต

ตางๆได ดานคณลกษณะอนพงประสงค (Attitude : A)

1. ปฏบตกจกรรมดวยความสนใจใฝร มระเบยบวนย และเสรจทนตามเวลาก าหนด 2. บนทกผลการท ากจกรรม และผลการสบคนขอมลดวยความถกตองตาม ขอเทจจรงใชภาษาได

อยางถกตองเหมาะสม และใชอปกรณบนพนฐานความพอเพยง ดานสมรรถนะส าคญ (Competencies : C)

1. น าเสนอผลการท ากจกรรมการเรยนร เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว 2. สามารถใชกระบวนการกลมในการท ากจกรรมและปฏบตกจกรรมการเรยนรเปนกลมได 3. สามารถสบคนขอมลโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศ เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของ

สตว

เนอหา

จดประสงคการเรยนร

ณ

7

สงมชวตชนดใดใชเยอหมเซลลเปนโครงสรางท าหนาทแลกเปลยนแกส ซงคลายกบการ แลกเปลยนแกสของเซลลเมดเลอดแดงของคน ก. พลานาเรย

ข. อะมบา ค. ไสเดอนดน ง. แมลง

ปจจยส าคญในการแลกเปลยนแกสระหวางสงแวดลอมกบสงมชวตชนดตาง ๆ คอ ก. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองบาง ข. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองมลกษณะเปยกชน ค. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองมหลอดเลอด

ง. ทงขอ ก และขอ ข

อวยวะแลกเปลยนแกสของสตวน า สวนใหญคอ ก. Trachea

ข. Gills ค. Malpighian tubules ง. Book lungs

สงทเหมาะสมส าหรบอวยวะทใชแลกเปลยนแกสของสตวน า เมอเปรยบเทยบกบอวยวะ แลกเปลยนแกสของสตวบก คอ ก. การไหลเวยนของแกส ข. อวยวะอยในทปลอดภยกวา ค. ความเปยกชน

ง. ปรมาณออกซเจนสง

ค าชแจง: 1. แบบทดสอบกอนเรยน มจ านวน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท 2. จงเลอกขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว โดยท าเครองหมาย ลงในชองตรงกบ อกษร ก. ข. ค. และ ง. ในกระดาษค าตอบทแจกให

2

ส

3

ส

4

ส

1

ส

1

8

สภาพทไมเหมาะสมในการแลกเปลยนแกสของสตวน าเมอเทยบกบสตวบก คอ ก. การไหลเวยนของน าผานไปชามาก ข. พนทผวของอวยวะแลกเปลยนแกสในน ามกถกท าลายไดงาย ค. ปรมาณออกซเจนทละลายอยในน ามนอยมาก ง. ปรมาณคารบอนไดออกไซดในน ามกมนอยกวาบนบก

ตกแตนมวธท าใหแกสหมนเวยนเขาสพนทผวทแลกเปลยนแกสไดโดย ก. เคลอนไหวกะบงลม

ข. เคลอนไหวซโครง ค. การเคลอนทของซเลยเลก ๆ จ านวนมหาศาล

ง. จงหวะของการเคลอนไหวล าตว

พนทผวของถงลมในปอดคน มขนาดประมาณเทาใด ก. จานขาว

ข. โตะกนขาว ค. เตนทนอน 4 คน ง. สนามเทนนส

ในสตวเลยงลกดวยน านม การหายใจขนอยกบการควบคมของสมองสวนทเรยกวา ก. Cerebellum

ข. Hypothalamus ค. Thalamus ง. Medulla oblongata

สตวชนดใดไมใชปอดส าหรบหายใจ ก. งดน

ข. ปลามปอด ( lung fish ) ค. ปลาดาว ง. นกนางแอน

นกมถงลมแทรกเขาไปในชองวางของล าตวนก เพอท าหนาทใด ก. ส ารองอากาศเอาไวใหนกใชขณะบน เปนการเพมประสทธภาพการแลกเปลยนแกส ข. ท าใหกระดกพรน ตวจะไดเบาสะดวกในการบน ค. เปนถงเกบพกอาหารเอาไว กอนน าไปยอย

ง. แลกเปลยนแกสได

5

ส

6

ส

9

ส

10

สง

8

ส

7

ส

2

9

ทดสอบกอนเรยน ทดสอบหลงเรยน

ขอ ก ข ค ง

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

คะแนน กอนเรยน คะแนน หลงเรยน เตม 10 เตม 10 ได ได

3

10

4

โปรดอานค าสงใหเขาใจและปฏบตตามขนตอนตางๆตอไปน

1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดง

ชดเจนและไมรบกวนกลมขางๆ 2. สมาชกในกลมท า “บตรกจกรรมท 1.1 เรองทบทวนกนกอน...สกนด” 3. เมอท ากจกรรมเสรจใหสมาชกรวมกนอภปรายค าตอบของ ตนเอง หลงจากนนประธานอานบตรเฉลย 4. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

11

1. การสลายสารอาหารระดบเซลลแบบใชออกซเจน เซลลสงมชวตตองการแกสใด และผลจากการสลายสารอาหารจะไดแกสอะไร ………………...……………………………………………………………………..……………………………………………………………………...……………………………………………………………………..……………………………………………………

2. จากค าตอบขอ 1 สงมชวตมการรบแกส และปลอยแกสออกจากรางกายดวยวธการใด ………………...……………………………………………………………………..……………………………………………………………………..………………...……………………………………………………………………..……………………….…………

พารามเซยม --> ………………………………………………………………….. ………………...……………………………………………………………………………..

3. สงมชวตทอยในสภาพแวดลอมทตางกน โครงสรางรางกายตางกน จะมการรกษา ดลยภาพตางกนหรอไมอยางไร ………………...……………………………………………………………………..……………………………………………………………………...……………………………………………………………………..……………………………………………………

บตรกจกรรมท 1.1 เรอง“ทบทวนกนกอน..สกนด”

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน โดยใชความรเดมทเคยเรยนมากอน

5

12


1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดงชดเจน และไมรบกวนกลมขางๆ

2. สมาชกในกลมท า “บตรกจกรรมท 1.2 เรองปญหาชวนคด” โดยให นกเรยนแตละกลมรวมกนอภปรายวเคราะหค าถาม 3. นกเรยนแตละกลมน าเสนอ และสรปผลการวเคราะหภาพรวมกน 4. เมอท ากจกรรมเสรจใหประธานอานบตรเฉลย

5. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

6

13

ภาพท 1 การแพรของสารผานเยอหมเซลลของสงมชวต ทมา: https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

ไฮดรา

1. จากภาพแสดงการแพรของสารผานเยอหมเซลล สารจะแพรจากเขาและออกเซลลโดยวธการใด ตอบ ............................................................................................................................. ........... 2. นกเรยนคดวาสงมชวตเซลลเดยวมการแลกเปลยนแกสโดยวธใด ตอบ ............................................................................................................................. ........... 3. สตวทมโครงสรางรางกายขนาดใหญและซบซอน แตละเซลลจะก าจดแกสคารบอนไดออกไซด และรบแกสออกซเจนดวยวธการแพรเหมอนกบสงมชวตเซลลเดยวเดยวไดหรอไม เพราะเหตใด ตอบ ............................................................................................................................. .................. ............................................................................................................................. ............................

บตรกจกรรมท 1.2 เรอง “ปญหา..ชวนคด”

7

https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci

10


8

1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดงชดเจน และไมรบกวนกลมขางๆ 2. สมาชกในกลมท า“บตรกจกรรมท 1.3 เรอง ทา...ทดลอง เรอง ศกษาโครงสรางทใชใน การแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน” โดยใหสมาชกทกคนในกลมระดมความคดเพอ ออกแบบวธการทดลองและเขยนลงในบตรกจกรรมท 1.3 3. สมาชกในกลมท าการทดลองตามทกลมของตนเองออกแบบวธการทดลองไว บนทกผลการทดลอง และสรปผลการทดลอง 4. ใหสมาชกกลมทกคน น าเสนอ และสรปผลการทดลองรวมกนรวมกน และตอบ ค าถามทายการทดลอง 5. เมอท ากจกรรมเสรจใหประธานอานบตรเฉลย และท าบตรกจกรรมท 1.4 6. สมาชกในกลมท า“บตรกจกรรมท 1.4 เรอง ทา...ทดลอง เรอง ศกษาลกษณะและ โครงสรางของปอดหม” โดยใหสมาชกทกคนในกลมระดมความคดเพอก าหนด ปญหาและสมมตฐาน ในบตรกจกรรมท 1.4 7. สมาชกในกลมทกคนลงมอท ากจกรรมการทดลอง ตามขนตอนของบตรกจกรรมท 1.4 8. ใหสมาชกกลมทกคน น าเสนอ และสรปผลการทดลองรวมกนรวมกน และตอบ ค าถามทายการทดลอง 9. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

11

กลมท ............................ ชอกลม ............................................................. ชน .................... สมาชกในกลม 1. ............................................................................ ประธาน 2. ............................................................................ รองประธาน

3. ............................................................................ กรรมการ 4. ............................................................................ กรรมการ 5. ............................................................................ เลขานการ

1. สงเกตลกษณะผวหนงทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน

1. ไสเดอนดน 1 ตว 2. ถาดเคลอบพาราฟน 1 ใบ 3. เครองมอผาตดชดเลก 1 ชด 4. เขมหมด 1 กลอง 5. แวนขยาย 1 อน 6. ถงมอยาง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………..

เรอง ศกษาโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน

บตรกจกรรมท 1.3 เรอง “ทา...ทดลอง”

9

12

ประเดนทสงเกต ผลการสงเกต

1. ลกษณะภายนอกของผวหนง 2. หลอดเลอดใตผวหนง 3. ปรมาตรล าตวเมอเทยบกบผวหนง

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………..

ผวหนงของไสเดอนดน มโครงสรางทเหมาะสมกบการแลกเปลยนแกสอยางไร

............................................................................................... ..........................................................

............................................................................................... .......................................................... หลอดเลอดฝอยทพบมากบรเวณใตผวหนงท าหนาทอะไร

............................................................................................... ..........................................................

............................................................................................... ........................................................ ..

ผวหนงของไสเดอนดนมลกษณะอยางไร ลกษณะดงกลาวมผลตอการแลกเปลยนแกสอยางไร

............................................................................................... ..........................................................

............................................................................ ........................................................................... ..

แกสทแพรผานทางผวหนงจะถกล าเลยงไปยงเซลลตางๆ ทวรางกายไดอยางไร

............................................................................................... ..........................................................

............................................................................................... .......................................................... ถาจบไสเดอนดนใสในกองขเถา จะมผลตอการแลกเปลยนแกสอยางไร

............................................................................................... ..........................................................

............................................................................................... ........................................................ ..

10

13

กลมท ............................ ชอกลม ............................................................. ชน ......... ........... สมาชกในกลม 1. ............................................................................ ประธาน 2. ............................................................................ รองประธาน


ศกษาลกษณะและโครงสรางการแลกเปลยนแกสของสตวมกระดกสนหลง

นกเรยนคดวาโครงสรางของปอดหมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร ................................................................................................. .................................................................... ........................................................................................................... ........................................................ .. ปญหา >>................................................................................................................................. สมมตฐาน >>.........................................................................................................................

.........................................................................................................................

1. ปอดหมหรอปอดวว 2. เครองมอผาตด ถาดผาตด 3. สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 cm 4. ถงมอยาง 5. ทสบลม

เรอง ศกษาลกษณะและโครงสรางของปอดหม

บตรกจกรรมท 1.4

เรอง “ทา...ทดลอง”

11

14

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1. ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2. ตดสวนอน ๆ ออกเหลอแตทอลมและปอด ลองใชนวมอบบแลวปลอยสงเกตการเปลยนแปลงท

เกดขน จากนนสงเกตการจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนทอลม 3. เลาะเนอเยอตรงรอยตอของทอลมและหลอดลม (bronchus) เพอหาต าแหนงของหลอดลม

ใชสายยางสอดเขาไปในทอลมแลวใชทสบลม สบลมเขาไป แลวสงเกตการเปลยนแปลงของปอด (หามใชปากเปา)

4. กรดหลอดลมแลวใชสายยางสอดเขาไปทหลอดลม ใชทสบลม สบลมเขาไปสงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน และผาเนอปอดบรเวณตาง ๆ ทยงคงเหนหลอดลมอย เพอศกษาการแตกแขนงของหลอดลม

5. สงเกตการณเรยงล าดบของทางเดนอากาศตงแตหลอดลม วาจะไปสนสดทใด

ประเดนทสงเกต ผลการสงเกต 1. ลกษณะของหลอดลม 2. ลกษณะของปอด 3. เยอหมปอด

………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..……………..………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….….. ………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………….

12

15

ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร

..................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

จากกจกรรมเมอใชนวบบหลอดลมแลวปลอยหลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออนและถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

13

16


1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดงชดเจน และไมรบกวนกลมขางๆ 2. สมาชกในกลมศกษา“บตรเนอหาท 1.1 เรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยน แกสของสตว” 3. ใหนกเรยนทกคน ตอบค าถามทายบตรเนอหา 4. ใหนกเรยนเปลยนกนตรวจโดยประธานเปนผอานเฉลย 5. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

14

17

บตรเนอหาท 1.1

เรอง“โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตว”

ระบบหายใจ ( Respiration )

สงมชวตตองใชพลงงานในกจกรรมตาง ๆ เพอการด ารงชวต พลงงานสวนใหญไดมาจากการสลายโมเลกลของสารอาหาร ดวยการท าปฏกรยากบแกสออกซเจน กระบวนการสลายอาหารเพอใหไดพลงงานเชนนเรยกวา การหายใจ ( Respiration ) มสงมชวตตางๆ มอวยวะทใชในการหายใจหรอแลกเปลยนแกสแตกตางกน ขนอยกบรางกายของสงมชวตนน ๆ วามความซบซอนมากเทาใด

การแลกเปลยนแกส (Gas exchange) การแลกเปลยนแกส คอ การน าแกสออกซเจนจากสงแวดลอมไปใหเซลลตาง ๆ เพอใหเกดกระบวนการหายใจระดบเซลล และน าของเสยจากการสลายสารอาหารคอแกสคารบอนไดออกไซดออกไปสสงแวดลอมภายนอก โดยทวไปการแลกเปลยนแกสระหวางเซลลและสงแวดลอมทอยโดยรอบเกดขนโดยอาศยการแพรผานเยอหมเซลลทเปยกชน แกสทผานเยอหมเซลลเขาไปไดจะตองอยในสภาพสารละลาย โดยทวไปผวแลกเปลยนแกส แบงเปน 2 ประเภท คอ 1. ประเภททอยดานนอกเหมาะสาหรบสงมชวตทอาศยอยในน าเพราะสามารถ สมผสกบน าภายนอกไดโดยตรง 2. ประเภททอยดานใน คอการมพนผวแลกเปลยนแกสทอยภายในรางกาย สงมชวต ทมการแลกเปลยนแกสแบบน จะตองอาศยการล าเลยงแกสไปส เซลลเหลานน โดยสามารถล าเลยงแกสระหวางพนทแลกเปลยนแกสกบ สงแวดลอมและเซลลภายในอยางมประสทธภาพ มการปองกนพนผวทเปน แหลงแลกเปลยนแกสจากอนตรายตางๆ ไดโดยเฉพาะการเสยดส และการ รกษาพนผวแลกเปลยนแกสใหชนอยเสมอ

15

18

โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของโพรทสตและสตวบางชนด 1. สงมชวตเซลลเดยว ในสงมชวตขนาดเลกและมเซลลเพยงเซลลเดยว ในพวกโพรทสต เชน อะมบา การแลกเปลยนแกสใชวธการแพรเขา – ออกผานเยอหมเซลล เมออะมบาตองการออกซเจนนน ปรมาณออกซเจนในเซลลมความหนาแนนนอยกวาความหนาแนนของออกซเจนทอยนอกเซลล ออกซเจนจงแพรผานเยอหมเซลลเขามา ในขณะนนความหนาแนนของคารบอนไดออกไซดภายในเซลลมมากกวาภายนอกจงมการแพรออก แตการแพรเขาออกนจะเกดขนไมไดเลยหากเยอหมเซลลปราศจากความชนหรอมความบางไมพอ

ภาพท 2 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของพารามเซยม ทมา : http://suthep123.blogspot.com/p/blog-page_13.html

(สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) 2. สตวหลายเซลล

เมอสงมชวตมจ านวนเซลลมากขนพรอมกบมขนาดใหญขน การแลกเปลยนแกสตองมโครงสรางซบซอนมากขน ในฟองน า การแลกเปลยนแกสเกดกบเซลลแตละเซลลทน าผานเขาไปถงทางชองน าเขา

ภาพท 3 แสดงทางน าเขาและทางน าออกของฟองน า ทมา : https://sites.google.com/site/mondoomd/i-3biology/1-xwaywa-laek-peliyn-kaes-khxng-satw

(สบคนเมอ 15 กนยายน 2559)

16

19

ไฮดราใชชองแกสโตรวาสคลารเปนทางผานของน า เปนตวน าออกซเจนและรบคารบอนไดออกไซดจากเซลลออกมา ดงรปท 3

ภาพท 4 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไฮดรา

ทมา : http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

โครงสรางทใชแลกเปลยนแกสนอาจแบงไดเปน 4 ประเภท 1. ผวของราง (body surface) พบในสตวเลกๆ ทมสดสวนของพนทตอปรมาตรสง (เชน ขนาดตวเลก และยาว หรอแบน)ใชผวหนงทวรางเปนพนทหายใจ เชน โปรโตซว ฟองน า พยาธตวแบน ไสเดอน เปนตน สตวเหลานมผวหนงทประกอบดวยเซลลจ านวนไมมาก มลกษณะบาง ท าใหแกสสามารถแพรผานเขาออกไดงายออกซเจนและคารบอนไดออกไซดแพรผานเขา-ออกไดโดยตรงไมตองอาศยระบบทางเดนหายใจ สตวจ าพวก สะเทนน าสะเทนบก (amphibians) ไดออกซเจน ประมาณ 25% จากทางผวหนงสตวพวกนจะตองมผวหนงทเปยกชน จงจะสามารถเกดการแลกเปลยนแกสได ดงนนจงตองอาศยอยในน าหรอทเปยกชน

ภาพท 5 การแลกเปลยนแกสของไฮดรา พลานาเรย และไสเดอนดน ทมา : https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci


17

http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html

20

2. เหงอก (gill) ในสตวน าหลายชนด ไมวาจะเปนกง หอย ป ปลา มเหงอกเปนอวยวะ ท าหนาทแลกเปลยนแกสกบน า โดยมพนทสมผสกบน ามาก และในเหงอกของสตวชนสงจะมหลอดเลอดฝอยมาเลยงเหงอก อาจมผวบาง ๆ หรอมเซลลเพยงแถวเดยวกนระหวางเลอดกบน าหรอมผนงหลอดเลอดบาง ๆ เพอสะดวกในการรบออกซเจนจากน า และคายคารบอนไดออกไซดออกจากเลอด เหงอกปลาจะมแผนแกม ( Operculum ) ปดเหงอกเอาไว โดยเฉพาะบรเวณของของแผนแกมดานทตดกบล าตวนนเปดปดได เมอปลาอาปากใหน าผานปากเขาไป ปลายนจะปด เมอมนตองการใหน าไหลผานเหงอกไปปลายแผนแกมดานนจะเปด ซเหงอกขยายใหญจะเหนหลอดเลอดฝอยแทรกอยในแขนงของซเหงอก การทเหงอกปลาแตกแขนงเปนเสนเลก ๆ เปนการเพมพนทผวทจะไดสมผสกบออกซเจนในน า โดยมเยอบาง ๆ ของเหงอกอยใกลชดกบหลอดเลอดมากท าใหออกซเจนแพรจากน าเขาหลอดเลอดไดงาย ปลาใชเฉพาะสวนเหงอกเทานนทแลกเปลยนแกส ไมไดใชพนทผวตลอดล าตวเหมอนไสเดอนดน ปลาจะอาปากฮบน าและหบปากไลน าผานไปทางชองเหงอก ดงนนจะเหนแผนแกมหรอกระดกปดเหงอกปลาเคลอนไหวอยตลอดเวลาเปนจงหวะพอเหมาะพอดกบการอาปากและหบปากของปลา ไมวาปลาจะลอยตวอยนงหรอปลาก าลงวายน าเคลอนไหวอยไปมา ดงนน ถงแมในน ามปรมาณออกซเจนละลายอยเพยง 0.5 เปอรเซนตโดยปรมาตรกตาม ปลากยงสามารถรบออกซเจนจากน าดวยกระบวนการดงกลาวน อยางเพยงพอกบความตองการตลอดเวลา

ภาพท 6 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของปลา

ทมา : http://scienceclassm2.blogspot.com/p/blog-page_81.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

18

21

3. ทอลม (trachea) ในสตวชนสงขนมา ไดแก พวกอารโทรพอด เชน แมลง จงหรด ตกแตน บรเวณทองจะพบวามรเลกๆ เรยกวา ชองหายใจ หรอ สไปเรเคล ( Spiracle ) อยทผนงล าตว ตามปกตม 10 ค คอ ปลองอก 2 ค และปลองทอง 8 ค ถดจากรเปดสไปเรเคลเขาไปในล าตวจะเปนทอลม ( trachea ) เปนหลอดใสๆ เลก ๆ ยดหดไดคลายสปรงเมออากาศเขาไปตามทอลมแลวจะผานไปตามทอลมทแตกแขนงเปนทอลมฝอย ( tracheole ) จนถงทอทเลกทสดมผนงบางมากทสมผสกบเซลลรางกาย ปลายทอทเลกทสดมของเหลวอาบอย ออกซเจนจากทอลมจะละลายในของเหลวและแพรเขาสเนอเยอใกลเคยง เนองจากระบบล าเลยงในแมลงเปนระบบเลอดเปด และมสารทรบออกซเจนเปนฮโมไซยานน ระบบเลอดหรอเลอดหรอหลอดเลอดของแมลงเกอบไมจ าเปนทจะตองรบออกซเจนไปสงทเซลลเพราะระบบทอลมของแมลงน าอากาศสงไปถง เนอเยอไดรวมทงการเคลอนไหวของล าตวแมลง ท าใหทอลมยดหด ชวยใหอากาศไหลเวยนเขาออกจากระบบทอลมไดด

ภาพท 7 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php

(สบคนเมอ 17 กนยายน 2559) ผนงของทอลมมความแขงแรง ประกอบดวยควตเคล ( Cuticle ) จงท าใหคงรปอยไดแมลงบางชนดมถงลม ( Air sac ) ขนาดใหญชวยเกบอากาศไวหายใจเพอชวยอดอากาศใหผานเขาออกไดเรวขน แมลงบางชนด เชน ตกแตนใชการยดหดของกลามเนอหนาทองและอก เพอชวยดนอากาศใหเขาออกจากตวทางชองหายใจ ดงนนถาแมลงตวโตมาก ๆ จะไมมความดนบรรยากาศเพยงพอทจะสงแกสเขาไปส ปลายสดของทอลม ( คอ Tracheole ) ได เปนสาเหตท าใหแมลงมขนาดจ ากด

19

22

ภาพท 8 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง ทมา : http://scincegen.blogspot.com/2013/02/diffusion-gill-trachea-httpmywhiteblood.html


4. ปอด (lung) ปอด ( Lung ) เปนอวยวะในรางกาย มโครงสรางแตกแขนงและถายเทอากาศ ในสตวพวกสตวไมมกระดกสนหลงจะพบในแมงมม แมงปอง หอยทาก ครสเตเซยน ( Crustacean ) อารโทรพอด สวนในพวกสตวมกระดกสนหลงพบในปลาปอด ( Lung fish ) สตวครงบกครงน าทโตแลว ( ยกเวนซาลามานเดอร ) และในสตวมกระดกสนหลงอน ๆ แผงปอด ( Book lung )

ภาพท 9 แสดงโครงสรางของแผงปอด ( Book lung ) ทมา : http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html

(สบคนเมอ 17 กนยายน 2559) พบในแมงมม มลกษณะเปนหองเลก ๆ มทางตดตอกบอากาศภายนอกภายในหองเลก ๆ มแผนเยอบาง ๆ เรยงซอนเปนปก ออกซเจนจากอากาศจะเขาสของเหลวทหมนเวยนอยในบคลง ของเหลวน าออกซเจนไปใหเนอเยอรางกายและดงคารบอนไดออกไซดออกมา

20

23

ในสตวชนสงตงแตกบขนไป ( รวมทง Lungfish และหอยฝาเดยว Pulmonat ) ปอดเปนอวยวะแลกเปลยนแกส โดยทเซลลตาง ๆ ในรางกายไมไดสมผสอากาศภายนอกโดยตรง รางกายจงมวธชวยใหแกสทอยภายนอกตดตอกบเซลลรางกาย โดยเกดกระบวนการรบและสงออกซเจนและคารบอนไดออกไซด ปอดมววฒนาการเรมจากถงธรรมดา มหลอดเลอดฝอยมาหลอเลยงและมความชน จนกระทงววฒนาการในการเพมพนทผวของปอดใหมากทสด โดยการแบงพนทผวดานในใหมรอยพบมากขน พรอมทงมหลอดเลอดฝอยมาเลยงมากขน

ภาพท 10 แสดงสวนหนงของกลบปอด ขยายใหเหนถงถงลม และเสนเลอดฝอยทลอมรอบถงลม เพอปลอยคารบอนไดออกไซด ออกไป และรบออกซเจนเขามา

ทมา : https://il.mahidol.ac.th/e-media/respiration/L1T1_new.html (สบคนเมอ 17 กนยายน 2559)

การหายใจของนกตางไปจากสตวอน ๆ ทนกตางไปจากสตวอน ๆ ทนกจะตองบน จงตองใชพลงงานมาก เพอลอยตวอยในอากาศ ดงนนนกจงมววฒนาการจนท าใหกระดกเบา โดยมโพรงอยในกระดก และตามโพรงเหลานนมถงลม(Air sacs) แทรกเขาไปโครงสรางเชนนจงชวยในการบนและแลกเปลยนแกสดวย ถงลมเหลานท าหนาทเกบส ารองอากาศไวใหนกใชแลกเปลยนแกสโดยถงลมจ านวน 8 – 9 ถงนมทางตดตอกบปอด เมอนกหายใจผานหลอดลมคอเขาไปอากาศจะแยกออกไปตามหลอดลมเขาสปอดบางสวนผานเลยเขาไปยงถงลม นกแลกเปลยนแกสกบอากาศในปอดกอน เมอหายใจออกอากาศในปอดจะออกไปและอากาศจากถงลมทตอจากปอดจะเขาไปแทนท นกจงสามารถแลกเปลยนแกสไดอกครง ดงนนนกสดลมหายใจเขาออกแตละครง ปอดสามารถแลกเปลยนแกสได 2 ครง ซงมากกวาสตวเลยงลกดวยน านมเทาตว

ภาพท 11 แสดงภาพแสดงระบบหายใจของนก ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php


21

https://il.mahidol.ac.th/e-media/respiration/L1T1_new.html

24

ภายในปอดของนกมหลอดลม ( Bronchus ) และมแขนงหลอดลม ( ParaBronchus ) แยกออกไป ทแขนงหลอดลมมทออากาศ ( Air capillary ) แตกแขนงออกโดยรอบและมหลอดเลอดฝอยมาพนอย การแลกเปลยนแกสในปอดนกเกดขนททออากาศน ปอดเปนอวยวะทใชในการแลกเปลยนแกสกบบรรยากาศ อยภายในล าตว อากาศจากภายนอกผานทางรจมกเขาหลอดลม ซงมขนาดเลกลงทกท ๆ พรอมกบมการแตกแขนงเปนหลอดลมฝอย ในสตวเลยงลกดวยน านมสวนสดทายของปอด คอถงลมหรอ อลวโอลส ( Alveolus ) ซงเปนถงลมขนาดเลกจ านวนมาก ลกษณะของถงลมมเยอบาง ๆ เปนผนงและมหลอดเลอดฝอยหมถงเหลานอยทว ๆ ไป เพราะยงมพนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสกบระบบหมนเวยนเลอดมากเทาใด การแลกเปลยนแกสยงมาก การแลกเปลยนแกสใชหลกการแพร และมหลกเชนเดยวกบอวยวะแลกเปลยนแกสของสตวอน ๆ คอ ตองมผนงบางและมความชน

22

ขอใหเพอนๆตอบค าถาม เพมความเขาใจนะครบ

25

จากภาพดานลางเปนการแลกเปลยนแกสแบบใด และของสงมชวตใด

.......................................................................................................... .....................

.......................................................................................................... .....................

Book lung เปนโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวพวกใด .......................................................................................................... ..................... .......................................................................................................... .....................

เหงอกมลกษณะทเหมาะสมตอการแลกเปลยนแกสของสตวนาอยางไร ........................................................... .................................................................... .......................................................................................................... .....................

กบ ใชโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส .......................................................................................................... ..................... .......................................................................................................... .....................

ระบบการแลกเปลยนแกสของสตวน า เชน ปลา กง มการปรบตวอยางไร .......................................................................................................... ..................... .......................................................................................................... .....................

23

26


1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดงชดเจน และไมรบกวนกลมขางๆ 2. สมาชกในกลมท า“บตรกจกรรมท 1.5 เพมเตม...เสรมความร” และบตรกจกรรมท 1.6 ค าถาม...ขยายความร” 3. ใหนกเรยนเปลยนกนตรวจโดยประธานเปนผอานเฉลย ใหนกเรยนรบทราบผลการ ปฏบตกจกรรม 5. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

24

27

ไฮดรา --> ……………………………………………………………………..…….. ………………...……………………………………………………………………..……..

อะมบา --> …………………………………………………………….………….. ………………...…………………………………………………………………………..

พารามเซยม --> ………………………………………………………………….. ………………...……………………………………………………………………………..

ใหนกเรยนศกษาภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและของสตวและเตมค าตอบในชองวางใหถกตอง

ภาพท 12 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไฮดรา ทมา : http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

ภาพท 13 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของอะมบา ทมา : http://suthep123.blogspot.com/p/blog-page_13.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพท 14 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของพารามเซยม ทมา : http://suthep123.blogspot.com/p/blog-page_13.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

บตรกจกรรมท 1.5 เรอง “เพมเตม..เสรมความร”

25


28

พลานาเรย --> …………………………………………………………………….. ………………...……………………………………………………………………………..

ไสเดอนดน --> ……………………………………………..………………….. ………………...………………………………………………………………………………

แมลง --> …………………………..……………………..……………………….. ………………...…………………….………………..……………………………………

แมงมม -->………………………………….…………………..………………….. ………………...……………………………………………………………………………

ภาพท 15 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของพลานาเรย ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

ภาพท 16 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

ภาพท 17 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง ทมา : http://scincegen.blogspot.com/2013/02/diffusion-gill-trachea-httpmywhiteblood.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพท 18 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมงมม ทมา : https://sites.google.com/site/bamzorigi/bth-thi-6-kar-raksa-dulyphaph-ni-rangkay/6-1-rabb-hayci-kab-kar-raksa-dulyphaph-khxng-rangkay (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

26

29

นก --> …………..………………………………………………..………………… ………………...…………………………………………………………………………

ปลา --> …………..………………………………………………..………………….. ………………...……………………………………………………………………….……

ภาพท 19 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของปลา ทมา : http://scienceclassm2.blogspot.com/p/blog-page_81.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพท 20 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของนก ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

27

30

1. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของอะมบา พลานาเรย ไสเดอนดน เหมอนกนหรอไมอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………..…….……….. ………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. พลานาเรยมขนาดของรางกายใหญขน ประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน คอ เนอเยอชนนอก เนอเยอ ชนกลาง และ เนอเยอชนใน พลานาเรย มการปรบโครงสรางของรางกายอยางไร เพอใหเซลลทกเซลล ไดรบแกสออกซเจน อยางทวถง …………………………………………………………………………………………………………….…..…...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………….…..…...……………………………

3. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลงประกอบดวยโครงสรางใดบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…... ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

4. พลานาเรยและไสเดอนดน มพนทผวล าตวเทา ๆ กน แตพลานาเรยอาศยอยในน า ไสเดอนดนอยบนบก นกเรยนคดวาพนทผวในการแลกเปลยนแกสระหวาง พลานาเรย และไสเดอนดนเทากนหรอไม อยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…... ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…...

5. ปอดแผงและระบบทอลม แตกตางกนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…...…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…..………………………………………………………………………………………………………………………………………………………


เรอง “ค าถาม..ขยายความร”

28

31


1. ใหประธานกลมอานบตรค าสงใหสมาชกกลมฟงดวยเสยงดงชดเจน และไมรบกวนกลมขางๆ 2. สมาชกในกลมท า“บตรกจกรรมท 1.7 เรอง ประมวล...ความร” และเมอท า กจกรรมเสรจใหนกเรยนเปลยนกนตรวจโดยประธานเปนผอานเฉลยใหนกเรยน รบทราบผลการ ปฏบตกจกรรม 3. สมาชกในกลมท า“บตรกจกรรมท 1.8 เรอง น าความร...สชมชน” และเมอท า กจกรรมเสรจใหนกเรยนเปลยนกนตรวจโดยประธานเปนผอานเฉลยใหนกเรยน รบทราบผลการ ปฏบตกจกรรม 4. หลงจากท ากจกรรมเสรจแลวนกเรยนตองไมรบกวนเพอนกลมอน

29

32

นกเรยนเขยนแผนผงความคด (Mind Map) สรปเรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส ของสตว


เรอง “ประมวล...ความร”

30

33

ใหนกเรยนวเคราะหและอธบายสถานการณตอไปน ในชวงเดอนเมษายน แมน าแหงหนงสภาพ 2 ขางฝงแมน ามโรงงานอตสาหกรรมน าในชวงดงกลาวแหงขอดจนสามารถเดนขามฝงได สภาพน าเปนสเขยว มตะไครน าปกคลมทวบรเวณราวระยะพนทกวา 3 กโลเมตร พบวามปลาหลายพนธ อาทปลานล ปลาตะเพยนปลาแขยง ลอยขนอดสงกลนเหมนเปนจ านวนมาก จนแหลงน าดงกลาวไมสามารถทจะน าน ามาใชในการอปโภคบรโภคได จากเหตการณดงกลาวนกเรยนคดวาสาเหตใดทท าใหปลาตายและนกเรยนจะมวธดแลรกษาแหลงน าอยางไรบาง


เรอง “น าความร..สชมชน”

31

34

อวยวะแลกเปลยนแกสของสตวน า สวนใหญคอ ก. Trachea

ข. Gills ค. Malpighian tubules ง. Book lungs

สงทเหมาะสมส าหรบอวยวะทใชแลกเปลยนแกสของสตวน า เมอเปรยบเทยบกบอวยวะ แลกเปลยนแกสของสตวบก คอ ก. การไหลเวยนของแกส

ข. อวยวะอยในทปลอดภยกวา ค. ความเปยกชน ง. ปรมาณออกซเจนสง

ปจจยส าคญในการแลกเปลยนแกสระหวางสงแวดลอมกบสงมชวตชนดตาง ๆ คอ ก. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองบาง ข. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองมลกษณะเปยกชน ค. พนทผวส าหรบแลกเปลยนแกสตองมหลอดเลอด

ง. ทงขอ ก และขอ ข

สงมชวตชนดใดใชเยอหมเซลลเปนโครงสรางท าหนาทแลกเปลยนแกส ซงคลายกบการ แลกเปลยนแกสของเซลลเมดเลอดแดงของคน ก. พลานาเรย

ข. อะมบา ค. ไสเดอนดน ง. แมลง

ค าชแจง: 1. แบบทดสอบหลงเรยน มจ านวน 10 ขอ ใชเวลา 10 นาท 2. จงเลอกขอทถกตองทสดเพยงขอเดยว โดยท าเครองหมาย ลงในชองตรงกบ อกษร ก. ข. ค. และ ง. ในกระดาษค าตอบทแจกให

2

3

ส

4

1

32

35

ในสตวเลยงลกดวยน านม การหายใจขนอยกบการควบคมของสมองสวนทเรยกวา ก. Cerebellum

ข. Hypothalamus ค. Thalamus ง. Medulla oblongata

สตวชนดใดไมใชปอดส าหรบหายใจ ก. งดน

ข. ปลามปอด ( lung fish ) ค. ปลาดาว ง. นกนางแอน

นกมถงลมแทรกเขาไปในชองวางของล าตวนก เพอท าหนาทใด ก. ส ารองอากาศเอาไวใหนกใชขณะบน เปนการเพมประสทธภาพการแลกเปลยนแกส ข. ท าใหกระดกพรน ตวจะไดเบาสะดวกในการบน ค. เปนถงเกบพกอาหารเอาไว กอนน าไปยอย

ง. แลกเปลยนแกสได

สภาพทไมเหมาะสมในการแลกเปลยนแกสของสตวน าเมอเทยบกบสตวบก คอ ก. การไหลเวยนของน าผานไปชามาก ข. พนทผวของอวยวะแลกเปลยนแกสในน ามกถกท าลายไดงาย ค. ปรมาณออกซเจนทละลายอยในน ามนอยมาก ง. ปรมาณคารบอนไดออกไซดในน ามกมนอยกวาบนบก

ตกแตนมวธท าใหแกสหมนเวยนเขาสพนทผวทแลกเปลยนแกสไดโดย ก. เคลอนไหวกะบงลม

ข. เคลอนไหวซโครง ค. การเคลอนทของซเลยเลก ๆ จ านวนมหาศาล ง. จงหวะของการเคลอนไหวล าตว

พนทผวของถงลมในปอดคน มขนาดประมาณเทาใด ก. จานขาว

ข. โตะกนขาว ค. เตนทนอน 4 คน ง. สนามเทนนส

5

ส

6

9

ส

10

8

ส

7

33

36

บรรณานกรม

นภทร ปราบมชย.(2559). ชวะระยะประชด.กรงเทพฯ : ส านกพมพ Short Note. ปรชา สวรรณพนจ. (2555) High School Biology ชววทยา ม.4 – 6 เลม1 (รายวชาเพมเตม).

กรงเทพ : ส านกพมพ บรษท ไฮเอดพบลชชง จ ากด. พจน สงมณ. (2556). Compact ชววทยา ม.4 เลม 2. กรงเทพฯ : ส านกพมพแมคเอดดเคชน. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,สถาบน. (2558). หนงสอเรยนรายวชาเพมเตม

ชววทยา เลม 2. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว. ______ (2558). คมอคร รายวชาเพมเตมชววทยา เลม 2. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว. ประสงค และจตเกษม หล าสะอาด. (2554). คมอชววทยา ม.4-6 เลม 2. กรงเทพฯ พฒนาศกษา. สมาน แกวไวยทธ. (2551). 100 จดเนนชววทยา ม.4-5-6. กรงเทพฯ: ไฮเอดพบลชชง. สมาน แกวไวยทธ. (2553). ตะลยคลงขอสอบเขามหาวทยาลย วชาชววทยา. กรงเทพฯ: ไฮเอดพบลชชง. อนรท พรหมเจรญ. (2558). เกรงขอสอบ ม.5. กรงเทพฯ : สานกพมพแมคเอดดเคชน.

แหลงอางองออนไลน

ภาพการแพรของสารผานเยอหมเซลลของสงมชวต (ออนไลน).เขาถงจาก : https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไฮดรา (ออนไลน).เขาถงจาก : http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของอะมบา (ออนไลน).เขาถงจาก : http://suthep123.blogspot.com/p/blog-page_13.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของพารามเซยม (ออนไลน).เขาถงจาก : ทมา : http://suthep123.blogspot.com/p/blog-page_13.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของพลานาเรย (ออนไลน).เขาถงจาก : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน (ออนไลน).เขาถงจาก : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง (ออนไลน).เขาถงจาก :

34



37

บรรณานกรม

http://scincegen.blogspot.com/2013/02/diffusion-gill-trachea-httpmywhiteblood.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมงมม (ออนไลน).เขาถงจาก : https://sites.google.com/site/bamzorigi/bth-thi-6-kar-raksa-dulyphaph-ni-rangkay/6-1-rabb-hayci-kab-kar-raksa-dulyphaph-khxng-rangkay (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของปลา (ออนไลน).เขาถงจาก : http://scienceclassm2.blogspot.com/p/blog-page_81.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของนก (ออนไลน).เขาถงจาก : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพ แสดงทางน าเขาและทางน าออกของฟองน า (ออนไลน).เขาถงจาก : https://sites.google.com/site/mondoomd/i-3biology/1-xwaywa-laek-peliyn-kaes-khxng-satw (สบคนเมอ 15 กนยายน 2559) ภาพ การแลกเปลยนแกสของไฮดรา พลานาเรย และไสเดอนดน (ออนไลน).เขาถงจาก : https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci (สบคนเมอ 17 กนยายน 2559) ภาพ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของปลา (ออนไลน).เขาถงจาก : http://scienceclassm2.blogspot.com/p/blog-page_81.html (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559) ภาพ โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลง (ออนไลน).เขาถงจาก : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 17 กนยายน 2559) ภาพ แสดงโครงสรางของแผงปอด ( Book lung ) (ออนไลน).เขาถงจาก : http://www.suwattana.net/bio_technology/page4.html (สบคนเมอ 17 กนยายน 2559) ภาพ แสดงสวนหนงของกลบปอด ขยายใหเหนถงถงลม และเสนเลอดฝอยทลอมรอบถงลม เพอปลอยคารบอนไดออกไซด ออกไป และรบออกซเจนเขามา (ออนไลน).เขาถงจาก : https://il.mahidol.ac.th/e-media/respiration/L1T1_new.html (สบคนเมอ 17 กนยายน 2559)

35

4

https://il.mahidol.ac.th/e-media/respiration/L1T1_new.html

38

ภาคผนวก

36

39


1 X

2 X

3 X

4 X

5 X

6 X

7 X

8 X

9 X

10 X


1 X

2 X

3 X

4 X

5 X

6 X

7 X

8 X

9 X

10 X

37

40

1. การสลายสารอาหารระดบเซลลแบบใชออกซเจน เซลลสงมชวตตองการแกสใด และผลจากการสลายสารอาหารจะไดแกสอะไร แนวค าตอบ ตองการแกสออกซเจน และผลจากการสลายสารอาหารจะได แกสคารบอนไดออกไซด

2. จากค าตอบขอ 1 สงมชวตมการรบแกส และปลอยแกสออกจากรางกายดวยวธการใด แนวค าตอบ โดยใชวธการแพร

3. สงมชวตทอยในสภาพแวดลอมทตางกน โครงสรางรางกายตางกน จะมการรกษา ดลยภาพตางกนหรอไมอยางไร แนวค าตอบ หองทปดมดชดมแกสคารบอนไดออกไซดสะสม จากการหายใจออกมาและปรมาณแกสออกซเจนจะถกน าไปใชในการหายใจเขา จงท าใหเรารสกอดอด

เฉลยบตรกจกรรมท 1.1 เรอง“ทบทวนกนกอน..สกนด”

ค าชแจง ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน โดยใชความรเดมทเคยเรยนมากอน

38

41

1. ใหนกเรยนแตละกลมรวมกนอภปรายวเคราะหค าถาม 2. นกเรยนแตละกลมน าเสนอ สรปผลการวเคราะหภาพ

ภาพท 1 การแพรของสารผานเยอหมเซลลของสงมชวต

ทมา: https://sites.google.com/a/satreephuket.ac.th/biology5-2/rabb-hayci (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

ไฮดรา

1. จากภาพแสดงการแพรของสารผานเยอหมเซลล สารจะแพรจากเขาและออกเซลลโดยวธการใด ตอบ โดยวธการแพร (Diffusion) 2. นกเรยนคดวาสงมชวตเซลลเดยวมการแลกเปลยนแกสโดยวธใด ตอบ โดยวธการแพร (Diffusion) 3. สตวทมโครงสรางรางกายขนาดใหญและซบซอน แตละเซลลจะก าจดแกสคารบอนไดออกไซด และรบแกสออกซเจนดวยวธการแพรเหมอนกบสงมชวตเซลลเดยวเดยวไดหรอไม เพราะเหตใด ตอบ ไมได เพราะสตวทมเซลลอยกนหนาแนนจะมปญหาในการแพรแกสเขา และ ออกสนอกรางกายไมทน เพราะการแพรจะแพรชา และอาจแพรไปไมถงเซลลทอยดานในทาให เซลลทอยดานในของรางกายตายได

เฉลยบตรกจกรรมท 1.2

เรอง “ปญหา..ชวนคด”

39


42

กลมท ............................ ชอกลม ............................................................. ชน ................... . สมาชกในกลม 1. ............................................................................ ประธาน 2. ............................................................................ รองประธาน


1. สงเกตลกษณะผวหนงทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน

1. ไสเดอนดน 1 ตว 2. ถาดเคลอบพาราฟน 1 ใบ 3. เครองมอผาตดชดเลก 1 ชด 4. เขมหมด 1 กลอง 5. แวนขยาย 1 อน 6. ถงมอยาง

1. นกเรยนสวมถงมอยางและน าไสเดอนดนมาวางบนถาด 2. ใหสงเกตลกษณะของผวหนงภายนอกของไสเดอนดน 3. น าไสเดอนดนจมลงไปในบกเกอรทมแอลกอฮอล เมอไสเดอนดนตายใชคมคบออกมาใสในถาด 4. ใชเขมหมดปกหวและสวนทายล าตวในลกษณะเฉยงออกดานนอกใหล าตวตง 5. คอยๆใชใบมดโกนกรดผวหนง จากสวนหวมายงครงล าตว พรอมกบใชเขมหมดตรงสวนผวหนง

ใหแผออกทงสองขางของล าตว พรอมบนทกผลการสงเกตลงในตารางบนทกผลการทดลอง 3. เสรจแลวลางถาดใหเรยบรอย 4. น าเสนอผลการศกษาหนาชนเรยน

เรอง ศกษาโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดน

บตรกจกรรมท 1.3 เรอง “ทา...ทดลอง”

40

43

ประเดนทสงเกต ผลการสงเกต

1. ลกษณะภายนอกของผวหนง ผวหนงบาง และเปยกชน 2. หลอดเลอดใตผวหนง ม 3. ปรมาตรล าตวเมอเทยบกบผวหนง มาก

ผวหนงของไสเดอนดนมลกษณะเปยกชนเปนเมอกผวหนงบาง มหลอดเลอดใต ผวหนงเมอเทยบกบพนทผวหนงตอปรมาตรลาตวพบวามสดสวนสง สรปไดวาโครงสรางท ใชในการแลกเปลยนแกสของไสเดอนดนคอ ผวหนงทมสมบต บาง เปยกชน และม อตราสวนพนทผวตอปรมาตรสง

ผวหนงของไสเดอนดน มโครงสรางทเหมาะสมกบการแลกเปลยนแกสอยางไร

แนวค าตอบ ผวหนงบาง เปยกชน มหลอดเลอดฝอยอยใตผวหนง หลอดเลอดฝอยทพบมากบรเวณใตผวหนงท าหนาทอะไร

แนวค าตอบ น าแกสคารบอนไดออกไซดมาขบทง และล าเลยงแกสออกซเจนไปเลยงเซลลทว รางกาย

ผวหนงของไสเดอนดนมลกษณะอยางไร ลกษณะดงกลาวมผลตอการแลกเปลยนแกสอยางไร

แนวค าตอบ ผวหนงของไสเดอนดนจะลน เพราะผวหนงขบสารเมอกออกมาท าใหผวหนงชมชนท า ใหมการ แลกเปลยนแกสดขน

แกสทแพรผานทางผวหนงจะถกล าเลยงไปยงเซลลตางๆ ทวรางกายไดอยางไร

แนวค าตอบ ไปกบระบบไหลเวยนเลอด ถาจบไสเดอนดนใสในกองขเถา จะมผลตอการแลกเปลยนแกสอยางไร

แนวค าตอบ ขเถาจะหมรอบล าตวไสเดอนดน ท าใหสารเมอกบรเวณพนทผวในการแลกเปลยนแกส ลดลง

41

44

กลมท ............................ ชอกลม ............................................................. ชน .................... สมาชกในกลม 1. ............................................................................ ประธาน 2. ............................................................. ............... รองประธาน


ศกษาลกษณะและโครงสรางการแลกเปลยนแกสของสตวมกระดกสนหลง

นกเรยนคดวาโครงสรางของปอดหมมความเหมาะสมตอการท าหนาทอยางไร แนวค าตอบ ปอดมขนาดใหญ มการแลกเปลยนแกสไดดเสนเลอดเยอะ มถงลมเกบลมไดเยอะ

มหลอดลมยดหยนไดด “นกเรยนอาจตอบอยางอนไดตามความเขาใจ” ปญหา >> เมอสบลมเขาสหลอดลมไปยงปอด ปอดจะมความแตกตางจากเดมหรอไม สมมตฐาน >> ถาสบลมเขาสหลอดลมไปยงปอด ดงนนปอดจะเกดแรงดนท าใหปอด ขยายตวและมปรมาตรเพมขน

1. ปอดหมหรอปอดวว 2. เครองมอผาตด ถาดผาตด 3. สายยางขนาดเสนผานศนยกลาง 0.5 cm 4. ถงมอยาง 5. ทสบลม

เรอง ศกษาลกษณะและโครงสรางของปอดหม


เรอง “ทา...ทดลอง”

42

45

ใหนกเรยนสวมถงมอยาง น าปอดไปลางใหสะอาดและด าเนนการดงน 1. ใหพจารณาลกษณะและโครงสรางของปอด 2. ตดสวนอน ๆ ออกเหลอแตทอลมและปอด ลองใชนวมอบบแลวปลอยสงเกตการเปลยนแปลงท

เกดขน จากนนสงเกตการจดเรยงตวของกระดกออน และรปรางของกระดกออนทประกอบกนเปนทอลม 3. เลาะเนอเยอตรงรอยตอของทอลมและหลอดลม (bronchus) เพอหาต าแหนงของหลอดลม

ใชสายยางสอดเขาไปในทอลมแลวใชทสบลม สบลมเขาไป แลวสงเกตการเปลยนแปลงของปอด (หามใชปากเปา)

4. กรดหลอดลมแลวใชสายยางสอดเขาไปทหลอดลม ใชทสบลม สบลมเขาไปสงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน และผาเนอปอดบรเวณตาง ๆ ทยงคงเหนหลอดลมอย เพอศกษาการแตกแขนงของหลอดลม

5. สงเกตการณเรยงล าดบของทางเดนอากาศตงแตหลอดลม วาจะไปสนสดทใด

ประเดนทสงเกต ผลการสงเกต 1. ลกษณะของหลอดลม ลกษณะรปรางของหลอดลมเปนหลอดกลมๆ ประกอบดวย

กระดกออนรปวงแหวน หรอรปตว U ซงมอย 20 ชน วางอยทางดานหลงของหลอดลม ชองวาง ระหวางกระดกออนรปตว U ทวางเรยงตอกนมเนอเยอและกลามเนอเรยบมายดตดกน

2. ลกษณะของปอด มรปรางคลายกรวย มปลายหรอยอดชขนไปขางบน ฐานของปอดแตละขางจะใหญและวางแนบสนทกบกระบงลม เมอเปาลมเขาไปในปอดสงเกตไดวา ปอดมการเปลยนส

3. เยอหมปอด เปนเยอทบางและละเอยดออน เปยกชน และเปนมนลน หมผวภายนอกของปอด เยอหมปอดซงม 2 ชน ระหวาง 2 ชนนมของเหลวอยนดหนอย ระหวางเยอหมมโพรงวาง

ปอดมสแดง เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไปหลอเลยง ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทสงเกตไดแตกตางกนคอ ปอดซายม 3 พ ปอดขวาม 4 พปอดซายเลกกวาปอดขวาเลกนอย เนองจากดานซายมหวใจอยดวย เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอย หลอดลมมการเปลยนแปลง คอ หลอดลมจะกลบคงรปเดมลกษณะของหลอดลมการจดเรยงตวของกระดกออน และลกษณะของกระดกออนและถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทคอ หลอดลมมกระดกออนเปนวงเรยงตวตอ ๆ กน และปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกน มกลามเนอเชอมระหวางปลาย จงมลกษณะเหมอนกระดกซโครงง มความยดหยนท าใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวไดเลกนอย จงมประโยชนท าใหอากาศเขาและ ออกจากปอดไดสะดวก และการทถงลมมปรมาณมาก ชวยใหมพนทผวในการแลกเปลยนแกสไดมาก

43

46

ปอดมสอะไร เพราะเหตใดจงมสเชนนน แนวค าตอบ ปอดมสแดง เพราะตามถงลมจะมหลอดเลอดฝอยไปหลอเลยง

ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทนกเรยนสงเกตไดมความแตกตางกนอยางไร แนวค าตอบ ลกษณะรปรางและขนาดของปอดซาย และปอดขวาทสงเกตไดแตกตางกนคอ ปอด

ซายม 3 พ ปอดขวาม 4 พ ปอดซายเลกกวาปอดขวาเลกนอย เนองจาก ดานซายมหวใจอยดวย จากกจกรรมเมอใชนวบบหลอดลมแลวปลอยหลอดลมมการเปลยนแปลงอยางไร แนวค าตอบ เมอใชนวมอบบหลอดลมแลวปลอยหลอดลมมการเปลยนแปลง คอ หลอดลม จะกลบคงรปเดม ลกษณะของหลอดลม การจดเรยงตวของกระดกออน ลกษณะของกระดกออนและถงลมมความเหมาะสมตอการทาหนาทอยางไร แนวค าตอบ ลกษณะของกระดกออนและถงลมมความเหมาะสมตอการท าหนาทคอหลอดลมม

กระดกออนเปน วงเรยงตวตอ ๆ กน และปลายกระดกออนแตละชนจะไมชนกน มกลามเนอเชอม ระหวางปลาย จง มลกษณะเหมอนกระดกซโครงง มความยดหยนทาใหหลอดลมไมตบแบน สามารถขยายตวได เลกนอย จงมประโยชนท าใหอากาศเขาและ ออกจากปอดไดสะดวก

44

4

47

จากภาพดานลางเปนการแลกเปลยนแกสแบบใด และของสงมชวตใด

แนวค าตอบ แลกเปลยนโดยการแพรระหวางเซลลกบสงแวดลอมโดยตรงของสงมชวตเซลลเดยว เชน อะมบา

Book lung เปนโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสตวพวกใด

แนวค าตอบ แมงมม แมงปอง

เหงอกมลกษณะทเหมาะสมตอการแลกเปลยนแกสของสตวนาอยางไร แนวค าตอบ มลกษณะรปรางแบนบาง มจานวนมากท าใหมพนทผวเพยงพอตอการแลกเปลยน แกสในน า

กบ ใชโครงสรางใดในการแลกเปลยนแกส

แนวค าตอบ ปอดและผวหนง

ระบบการแลกเปลยนแกสของสตวน า เชน ปลา กง มการปรบตวอยางไร แนวค าตอบ มโครงสรางชวยท าใหน าไหลหมนเวยนผานอวยวะแลกเปลยนกาซ

45

48

ไฮดรา --> น าไหลเขาออกทางชองปากผาน ท าใหเกดการไหลเวยนและเกดการแลกเปลยนแกส

พลานาเรย --> แลกเปลยนแกสทางผวหนง

อะมบา --> การแพรผานทางเยอหมเซลล

ไสเดอนดน --> แลกเปลยนแกสทางผวหนงและมหลอดเลอด

พารามเซยม --> การแพรผานทางเยอหมเซลล

ใหนกเรยนศกษาภาพโครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของสงมชวตเซลลเดยวและของสตวและเตมค าตอบในชองวางใหถกตอง


เรอง “เพมเตม..เสรมความร”

46

49

แมลง --> ระบบทอลม

นก --> ปอด

ปลา --> เหงอก

แมงมม -->แผงปอด

ภาพท 8 โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของนก ทมา : http://119.46.166.126/self_all/selfaccess11/m5/biology5_1/lesson1/index1_1.php (สบคนเมอ 12 กนยายน 2559)

47

50

1. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของอะมบา พลานาเรย ไสเดอนดน เหมอนกนหรอไมอยางไร แนวค าตอบ ไมเหมอนกน อะมบาใชเยอหมเซลล สวนของพลานาเรยและไสเดนดนใชผวหนงในการแลกเปลยนแกส

2. พลานาเรยมขนาดของรางกายใหญขน ประกอบดวยเนอเยอ 3 ชน คอ เนอเยอชนนอก เนอเยอ ชนกลาง และ เนอเยอชนใน พลานาเรย มการปรบโครงสรางของรางกายอยางไร เพอใหเซลลทกเซลล ไดรบแกสออกซเจน อยางทวถง แนวค าตอบ ล าตวแบน เนอเยอชนกลางเกาะกนหลวม ๆ เพอใหออกซเจนแพรผานไดเรวขน แลวแพรเขาสเนอเยอ ชนใน

3. โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกสของแมลงประกอบดวยโครงสรางใดบาง แนวค าตอบ ไมเทากน พลานาเรยมพนทผวในการแลกเปลยนแกสมากกวา เพราะทกสวนของรางกายสมผสกบน า แต ไสเดอนดนจะมสวนทองทสมผสดน ซงพนทผวสวนนไมสามารถแลกเปลยนแกสได

4. พลานาเรยและไสเดอนดน มพนทผวล าตวเทา ๆ กน แตพลานาเรยอาศยอยในน า ไสเดอนดนอยบนบก นกเรยนคดวาพนทผวในการแลกเปลยนแกสระหวาง พลานาเรย และไสเดอนดนเทากนหรอไม อยางไร แนวค าตอบ รหายใจ (spiracle) ทอลม (trachea) ทอลมฝอย (tracheole) เซลล (cell)

5. ปอดแผงและระบบทอลม แตกตางกนอยางไร แนวค าตอบ ปอดแผงตองอาศยระบบหมนเวยนเลอดมาชวยในการล าเลยงแกส สวนระบบทอลมไมจ าเปนตองใช ระบบหมนเวยนเลอดเพราะเซลลไดรบแกสออกซเจนไดมมโดยตรง


เรอง “ค าถาม..ขยายความร”

48

51

นกเรยนเขยนแผนผงความคด (Mind Map) สรปเรอง โครงสรางทใชในการแลกเปลยนแกส

ของสตว


เรอง “ประมวล...ความร”

49

52

แนวค าตอบ กรณดงกลาวอาจเกดจาก สาเหตอากาศรอนจดจนสงผลใหระดบน าในแหลงน า ลดลงอกทงเกดตะไครนาปกคลมทงบรเวณ จงท าใหไมสามารถทจะระบายออกซเจนในน าออกมาได ปลาซงเปนสงมชวตทใชเหงอกเปนโครงสรางในการแลกเปลยนแกสท าใหปลาไมสามารถใชเหงอกในการแลกเปลยนแกสออกซเจนในน าได ทงน าทเหลอนอยเมอเจอแสงแดดทรอนระอท าใหปลาชอกตายเปนจ านวนมาก หรออาจเกดจากการปลอยน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรมโดยไมผานการบ าบดน าเสย วธการดแลรกษาแหลงน า 1. การใชน าอยางประหยดไมปลอยใหน าสญเสยไปโดยเปลาประโยชนและสามารถน าน าทใชแลวหมนเวยนกลบมาใชไดใหมอก 2. การรณรงคไมใหมการตดไมทาลายปาและการดแลควบคมมใหมการปลอยสงสกปรกลงในแหลงน า

ใหนกเรยนวเคราะหและอธบายสถานการณตอไปน ในชวงเดอนเมษายน แมน าแหงหนงสภาพ 2 ขางฝงแมน ามโรงงานอตสาหกรรมน าในชวงดงกลาวแหงขอดจนสามารถเดนขามฝงได สภาพน าเปนสเขยว มตะไครน าปกคลมทวบรเวณราวระยะพนทกวา 3 กโลเมตร พบวามปลาหลายพนธ อาทปลานล ปลาตะเพยนปลาแขยง ลอยขนอดสงกลนเหมนเปนจ านวนมาก จนแหลงน าดงกลาวไมสามารถทจะน าน ามาใชในการอปโภคบรโภคได จากเหตการณดงกลาวนกเรยนคดวาสาเหตใดทท าใหปลาตายและนกเรยนจะมวธดแลรกษาแหลงน าอยางไรบาง


เรอง “น าความร..สชมชน”

50

53

Documents

ข ชุดกิจกรรมการเรียนรู้2จ ช ดก จกรรมการเร ยนร เร อง การร กษาด ลยภาพของร