HATYAI UNIVERSITYrd.hu.ac.th/Download File/Full Text Research/610976 (F).pdf · บทที่ 1 บทน า 1 1.1 ความส าคัญและที่มาของการวิจัย

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา Land Use and Land Cover Change in Rattaphum District, Songkhla Province

ปณยนช รธรโก Poonyanuch Ruthirako

งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยจากมหาวทยาลยหาดใหญ 2561

ลขสทธเปนของมหาวทยาลยหาดใหญ

HATYAI UNIVERSITY

(ก)

ชองานวจย การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ผวจย ปณยนช รธรโก สาขาวชา มนษยศาสตรและสงคมศาสตร ทนอดหนน 2561

บทคดยอ

งานวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในป พ.ศ. 2534 2548 และ2558 และเพอศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนทง 3 ชวงเวลา โดยใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM พ.ศ.2534 และ2548 และ LANDSAT 8 OLI พ.ศ.2558 จ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนดวยวธ Maximum Likelihood Classification โดยจ าแนกในระดบท 1 แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด ผลการศกษาพบวา พนทปาไมมพนทลดลง แตพนทชมชนและสงกอสรางกลบมพนทเพมขนอยางตอเนอง พนทปาไมเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม 71.43 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 26.93 ผลการศกษาครงนหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน รวมถงประชาชนสามารถน าไปใชเพอสนบสนนการวางแผนปองกนและรกษาพนทปาไมใหเกดความยงยนตอไป

ค าส าคญ : การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน อ าเภอรตภม วธการความนาจะเปนไปไดสงสด

HATYAI UNIVERSITY

(ข)

Research Title Land Use and Land Cover Change in Rattaphum District, Songkhla Province

Researcher Poonyanuch Ruthirako Major Field Humanities and Social Sciences Research Scholarship 2018

ABSTRACT

The objectives of this research are to study land use and land cover in Rattaphum District, Songkhla Province in 1991, 2005, and 2015 and to study changes of land use and land cover using the satellite images of the Landsat 5 TM in 1991 and 2005 as well as the Landsat 8 OLI in 2015. Land use and land cover were classified by the Maximum Likelihood Classification. The first level was divided into 5 classes; a urban and built-up, agricultural, forest, water body, and miscellaneous. The results showed that the forest area decreased. On the other hand, the urban and built-up increased. Regarding changes of land use and land cover, it was found that the forest area was changed to the agriculture area for 71.43 sq. km. (26.93 %). The relevant public and private agencies as well as people will use the result of this study for planning the sustainable forest protection and conservation in the future.

Key words : Land Use and Land Cover Change, Rattaphum District, Maximum Likelihood Classification technique

HATYAI UNIVERSITY

(ค)

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยนไดส าเรจลงไดดวยการใหทนสนบสนนการวจยจากมหาวทยาลยหาดใหญ

ขอบพระคณ ผบรหารมหาวทยาลยหาดใหญ อาจารยประณต ดษยะศรน ผชวยศาสตราจารย ดร.วทวส ดษยะศรน สตยารกษ ดร.ธารพรรษ สตยารกษ และรองศาสตราจารยทศนย ประธาน ทไดกรณาสงเสรมและสนบสนนในการท าวจยครงน

ขอบพระคณ คณาจารย เจาหนาทส านกวจย มหาวทยาลยหาดใหญ ทชวยเหลอใหค าปรกษาในการด าเนนการวจย

ปณยนช รธรโก

HATYAI UNIVERSITY

(ง)

สารบญ

หนา บทคดยอ (ก) ABSTRACT (ข) กตตกรรมประกาศ (ค) สารบญ สารบญตาราง สารบญรป

(ง) (ฉ) (ช)

บทท 1 บทน า 1 1.1 ความส าคญและทมาของการวจย 1 1.2 วตถประสงค 3 1.3 ขอบเขตของการวจย 3 1.4 นยามค าศพทเฉพาะ 3 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4 บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ 5 2.1 การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน 5 2.2 การรบรจากระยะไกล 6 2.3 ภาพถายจากดาวเทยม 8 2.4 การจ าแนกภาพถายจากดาวเทยม 11 2.5 งานวจยทเกยวของ 15 2.6 สภาพทวไปของอ าเภอรตภม 17 บทท 3 วธด าเนนการวจย 19 3.1 รวบรวมขอมล 19 3.2 วธด าเนนการวจย 19

HATYAI UNIVERSITY

(จ)

สารบญ (ตอ) หนา

หนา

บทท 4 ผลการวจย 23

4.1 การใชทดนและสงปกคลมดน 23

4.2 การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน 41

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

48

5.1 สรปผลการวจย 48

5.2 อภปรายผลการวจย 48

5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย และขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 49

บรรณานกรม

50 ประวตผวจย 51

HATYAI UNIVERSITY

(ฉ)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

3.1 กลมตวอยางขอมลพนททดสอบ (Testing Areas) จากการเกบขอมลพกดภาคสนาม

ของขอมลการใชทดน

4.1 Confusion Matrix พ.ศ. 2534 (Pixels)

4.2 Confusion Matrix พ.ศ. 2534 (รอยละ)





4.7 ก า ร ใช ท ด น แล ะส ง ปกคล มด น ใน เขต พนท อ า เ ภอร ตภ ม จ งหว ดส งขล า

ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558

4.8 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวางป พ.ศ. 2534-2548 (ตร.กม)

4.9 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวางป พ.ศ. 2534-2548 (รอยละ)





22

25

26

28

29

31

32

34

42

43

44

45

46

47

HATYAI UNIVERSITY

(ช)

สารบญรป

รปท หนา

2.1 กระบวนการการรบรจากระยะไกล

2.2 คาระดบความเขมของส

2.3 ชดดาวเทยม LANDSAT 1-3, 4-5, 7 และ 8

2.4 แผนทแสดงพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

3.1 วธการศกษา

4.1 จดเกบตวอยางขอมลทดสอบ

4.2 กราฟแสดงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558

7

9

10

18

20

24

35

4.3 แผนทการใชทดนและสงปกคลมดน พ.ศ.2534 38



HATYAI UNIVERSITY

1

บทท 1 บทน ำ

1.1 ควำมส ำคญและทมำของกำรวจย

ปจจบนการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน (Land Use and Land Cover Change) เกดขนอยางรวดเรว โดยสวนใหญมสาเหตส าคญมาจากการกระท าของมนษย เนองจากการเพมขนของประชากรจงเปนแรงขบเคลอนทส าคญตอการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมท าใหความตองการอาหาร น า พลงงาน ทอยอาศย และปจจยอนๆ ทจ าเปนตอการด ารงชวตเพมสงขนตาม ไปดวย

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนเปนการแทนทของการใชทดนหรอสงปกคลมดนชนดใดชนดหนงแทนการใชทดนหรอสงปกคลมดนชนดเดม ซงการแทนทนสวนใหญเกดมาจากความตองการใชพนทและทรพยากรธรรมชาตเพอตอบสนองความตองการพนฐานของตนเองเปนหลก เชน การเปลยนแปลงพนปาไมเปนพนทชมชนและสงกอสราง หรอเปนพนทเกษตรกรรม เปนตน (คมสน ครวงศวฒนา, 2550) นอกจากนการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนเกดจากการพฒนาเมอง การขยายตวของพนทเมอง (นชจร ทาวไทยชนะ, 2540) หากการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนไมถกตองตามหลกการอนรกษดนและน า สงผลใหทรพยากรดนเกดปญหาเสอมโทรม เชน การเกดดนเคม ดนเปรยว และดนขาดอนทรยวตถ ดนปนเปอนโลหะหนกและสารพษ เปนตน นอกจากปญหาความเสอมโทรมของดนแลวยงมปญหาเกยวกบการใชทดนอยางไมเหมาะสมกบศกยภาพของพนท ไดแก การสรางเมองหรอนคมอตสาหกรรมบนพนททมความเหมาะสมตอการท าการเกษตร และการเปลยนแปลงพนทปาใหเปนพนทเมอง เปนตน

ปจจบนไดมการน าเทคโนโลยภมสารสนเทศเขามามบทบาทตอพฒนาพนท เนองจากเปนเทคโนโลยทสามารถรวบรวมขอมล บรณาการขอมล วเคราะห การแปลตความหมาย การจดการ การเผยแพรและการใชขอมลขาวสารเชงพนทของโลก (Geospatial Information) ทเราอาศยอยไดเปนอยางด ท าใหไดขาวสารทถกตองและทนสมย สามารถใชประกอบและสนบสนนการตดสนใจเกยวกบการจดการบรหารการไดอยางมประสทธภาพ (มหาวทยาลยนวบลวก อางถงใน สพรรณ กาญจนสธรรม และรงทพย กรรณกลสนทร, ม.ป.ป.) โดยเฉพาะขอมลการรบรจากระยะไกลดวยดาวเทยม เปนการไดมาซงขอมลเกยวกบวตถ พนท และปรากฏการณบนพนโลก จากเครองรบร (Sensor) ปราศจากการ เข า ไปส มผ ส ว ตถ เป าหมาย โดยอาศ ยพล ง งานของคล นแม เหล ก ไฟฟา (Electromagnetic Energy) เปนสอในการไดมาของขอมล ซงขอมลภาพถายจากดาวเทยมสามารถแสดงพนผวโลกครอบคลมอาณาบรเวณกวางภายในเวลาอนรวดเรว และการบนทกภาพตามเวลาการ

HATYAI UNIVERSITY

2

โคจรทก าหนด ท าใหไดรบขอมลททนสมยตามชวงเวลา สามารถทน าไปใชเปนประโยชนผสมผสานกบขอมลอนๆ เพอการบรหารจดการทรพยากรและสงแวดลอมอยางมประสทธภาพและการพฒนาแบบยงยน (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552)

ในอดตมผศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนไวหลายพนท เชน พนทจงหวดภเกตไดมศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและปจจยทสงผลตอการลดลงของพนทปาไม โดยใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT และภาพถายจากดาวเทยม Thaichote จ าแนกขอมลภาพดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวาพนทปาไมและเกษตรกรรมลดลง ในขณะทพนทเมองเพมขน โดยเฉพาะอยางยงบรเวณพนทชายฝงตะวนตกของจงหวด ปจจยหลกทสงผลใหพนทปาไมลดลง คอการเพมขนของพนทเกษตรกรรม โดยเฉพาะอยางยงสวนยางพารา (นฤนาถ พยคฆา, 2555) และมการตดตามการเปลยนแปลงการใชทดนกบกฎกระทรวงผงเมองรวมจงหวดภเกต โดยใชภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT และภาพถายจากดาวเทยม Thaichote จ าแนกขอมลภาพดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวา พนทเกษตรกรรมมการเปลยนแปลงมากทสด โดยมอตราการเปลยนแปลงเพมขน 2.45 เทา สวนพนทชมชนและสงกอสรางมการขยายตวมากทสด ในพนทประเภททอยอาศยหนาแนนนอยของอ าเภอรอยละ 48.20 ของการใชประโยชนทดนประเภทนทงหมดของเมองในป พ.ศ.2554 นอกจากนมการศกษาศกยภาพการใชประโยชนทดนเพอวางแผนจดการทรพยากรทดนและสงแวดลอมของเกาะสกร จงหวดตรง โดยใชภาพถายจากดาวเทยม SPOT–5 พ.ศ.2550 จ าแนกขอมลดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวาพนทปาไมถกบกรกเพอใชประโยชนในกจกรรมตางๆ เปนพนท 274 เฮกตาร ซงคดเปนรอยละ 50 ของพนทปาไมใน พ.ศ.2545 (สทธกานต สขการ, 2551) โดยขอมลจากการศกษาเหลานหนวยงานทเกยวของสามารถทน าไปใชประโยชนผสมผสานกบขอมลอนๆ เพอการบรหารจดการทรพยากรและสงแวดลอมอยางมประสทธภาพและการพฒนาแบบยงยน

อ าเภอรตภมเปนอ าเภอหนงของจงหวดสงขลาซงมทรพยากรธรรมชาตคอนขางอดมสมบรณ โดยทางดานทศตะวนตกมลกษณะพนทเปนเทอกเขา (เทอกเขานครศรธรรมราช) เปนพนทปาตนน าของคลองภม ซงเปนคลองสายหลกของลมน ารตภม และสงผลท าใหเกดเปนสถานททองเทยวทางธรรมชาตทมชอเสยงหลายแหง เชน น าตกบรพตร น าตกโตนปลว เปนตน สวนพนทตอนกลางตลอดจนถงทศตะวนออกมลกษณะเปนทราบเหมาะแกการท าเกษตรกรรม นอกจากนอ าเภอรตภม ยงเปนอ าเภอหนาดานทส าคญกอนเขาสอ าเภอหาดใหญ ซงการเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจและการขยายตวของเมองหาดใหญในดานตางๆ อยางตอเนอง สงผลท าใหเมองหนาดานอยางอ าเภอรตภมจงมแนวโนมในการพฒนาศกยภาพในดานตางๆ ตามไปดวย โดยเฉพาะการขยายตวของชมชนเมอง (ไพรตน ณรงคฤทธ, 2544)

HATYAI UNIVERSITY

3

จากปญหาดงกลาวขางตน เพอใหการจดการการใชทดนเปนไปอยางเหมาะสมตามศกยภาพของพนทการศกษาตดตามการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนของพนทอ าเภอรตภมตงแตอดตจนถงปจจบนจงมความส าคญ โดยการศกษาครงนประยกตใชขอมลทตยภม ไดแก ขอมลแผนทลกษณะภมประเทศ ขอมลการใชทดน รวมกบขอมลภาพถายจากดาวเทยม และการส ารวจภาคสนาม โดยผลการศกษาจะเปนขอมลประกอบการตดสนใจของประชาชน และหนวยงานทเกยวของในวางแผนการจดการการใชทดนไดอยางเหมาะสมตามศกยภาพของพนท

1.2 วตถประสงค

1) เพอศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา พ.ศ. 2534 2548 และ 2558

2) เพอศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในชวง พ.ศ. 2534 - 2558

1.3 ขอบเขตของกำรวจย

1.3.1 พนทศกษาครงนครอบคลมอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา มเนอทรวมทงหมดประมาณ 665 ตารางกโลเมตร

1.3.2 จ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนโดยใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม 3 ชวงเวลา คอ LANDSAT 5 TM พ.ศ.2534 และ2548 และ LANDSAT 8 OLI พ.ศ.2558 จาก USGS/EROS ซงอยภายใตการดแลของ U.S. Department of The Interior U.S. Geological Survey

1.3.3 การจ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนแบงตามกรมพฒนาทดน โดยจ าแนกในระดบท 1 แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด

1.4 นยำมศพทเฉพำะ

1.4.1 สงปกคลมดน (Land Cover) หมายถง ลกษณะทางกายภาพของพนท เชน ปาไม ทงหญา แหลงน า เปนตน

1.4.2 การใชทดน (Land Use) หมายถง กจกรรมของมนษยทท าการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทใหเปนไปตามวตถประสงค ซงมกเกดขนเปนบรเวณกวาง เชน การเกษตรกรรม การตงถนฐาน/ชมชนทอยอาศย

HATYAI UNIVERSITY

4

1.4.3 การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน (Land Use and Land Cover Change) หมายถง การแทนทของการใชทดนหรอสงปกคลมดนชนดใดชนดหนงแทนการใชทดนหรอสงปกคลมดนชนดเดม

1.4.4 การจ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดน หมายถง การแบงจดภาพทมคณสมบตการสะทอนแสง คลายๆ กนออกเปนกลมหรอเปนระดบ ซงเรยกวา ชนดหรอประเภท (Class) เพอทจะแบงแยกวตถตางๆ ทแสดงในภาพ ออกจากกน โดยการศกษาครงนแบงออกเปน 5 ประเภท ตามกรมพฒนาทดน ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด

1.4.5 ชวงเวลา หมายถง ชวงเวลาในการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน ซงเปนการตดตามลกษณะการเปลยนแปลงของวตถตามชวงเวลา (Temporal Characteristic) ท าใหเหนสถานะของ วตถตางๆ ทมการเปลยนแปลง เชน การเปลยนแปลงตามชวงฤดกาล การเปลยนแปลงรายป หรอรายคาบ เปนตน โดยการศกษาครงนใช 3 ชวงเวลา ไดแก พ.ศ. 2534 พ.ศ.2548 และพ.ศ.2558

1.4.6 การจ าแนกประเภทขอมลภาพแบบควบคม (Supervised Classification) หมายถง เปนการจ าแนกประเภทขอมลทผใชงานเปนผก าหนดลกษณะของประเภทขอมลเอง โดยเปนผเลอกตวอยางประเภทขอมลใหแกเครอง จงเรยกการจ าแนกขอมลประเภทนวาเปนวธแบบควบคม โดย ผวเคราะหตองควบคมอยางใกลชด ขอมลตวแทนหรอขอมลตวอยางทผใชงานเปนผก าหนดนนไดจากการตความหมายภาพถายจากดาวเทยมทถกตองดวยสายตาโดยอาศยประสบการณ ความเขาใจและความรทมอย ตลอดจนกระบวนการตางๆ ในการตความหมาย เชน การส ารวจภาคสนาม การใชแผนทภาพถายตางๆ และสถตอนๆ เปนตน โดยการศกษาครงนใชวธการจ าแนกขอมลแบบควบคมดวยวธการความเปนไปไดสงสด (Maximum Likelihood Classification) 1.5 ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1) ไดแผนทการใชทดนและขอมลการเปลยนแปลงการใชทดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลาตงแตอดตจนถงปจจบน

2) หนวยงานทเกยวของสามารถน าผลการศกษาไปใชวางแผนและบรหารจดการพนท ชมชนได

HATYAI UNIVERSITY

5

บทท 2 เอกสารงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนผวจยไดท าการศกษาคนควาเอกสารวชาการ แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท

เกยวของเพอใหเปนไปอยางเหมาะสมและสอดคลองตามหลกวชาการ ประกอบดวยขอมล 6 สวนดงน 1. การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน 2. การรบรจากระยะไกล 3. ภาพถายจากดาวเทยม 4. การจ าแนกภาพถายจากดาวเทยม 5. งานวจยทเกยวของ 6. สภาพทวไปของอ าเภอรตภม

2.1 การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน สงปกคลมดน (Land Cover) หมายถง ลกษณะทางกายภาพของพนท เชน ปาไม ทงหญา

แหลงน า เปนตน สวนการใชทดน (Land Use) หมายถง กจกรรมของมนษยทท าการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทใหเปนไปตามวตถประสงค เชน เพอทอยอาศย กจกรรมทางธรกจการคา การอตสาหกรรม สถานทราชการ โรงเรยน ถนน หรอสาธารณสถานตาง ๆ การใชทดนในเมองจะแตกตางกบการใชทดนในชนบทกลาวคอ การใชทดนในชนบทจะมงใชทดนเพอผลตผลทางการเกษตร เชน การเพาะปลกและการเลยงสตว (Charles Abrams, 1971 อางถงใน นพนธ วเชยรนอย, 2558 ; สมพร สงาวงค, 2552)

หากกจกรรมของมนษยทท าการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทนนไมเหมาะสมตามทควรจะเปนอาจสงผลกระทบตอพนทนนๆ เชน การลดลงของทรพยากรปาไม การเสอมโทรมของสงแวดลอม รวมทงการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะการเสยสมดลของวฏจกรน า สงผลใหเกดปญหาน าทวม ปญหาภยแลง เปนตน

ดงนนการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในแตละพนทนนนบวามประโยชนอยางยงในการทจะน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการใชทดนอยางเหมาะสมกบการขยายตวของประชากร และการขยายตวทางดานเศรษฐกจ และเปนการลดผลกระทบสงแวดลอม (เบญจวรรณ พงสสวากร, สดารตน ตรเพชรกล, เชาวลต ศลปทอง, และอดศกด เพชรจรส, 2541 ; สมพร สงาวงศ, 2552) โดยการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน (Land Use and Land Cover Change) เปนการแทนทของการใชทดนหรอสงปกคลมดนชนดใดชนดหนงแทนการใชทดนหรอส งปกคลมดนชนดเดม ซ งการแทนทนสวนใหญเกดมาจากความตองการใช พนทและ

HATYAI UNIVERSITY

6

ทรพยากรธรรมชาตเพอตอบสนองความตองการพนฐานของตนเองเปนหลก (คมสน ครวงศวฒนา, 2550) การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนจงมความส าคญส าหรบการวางแผนการใชทดนในดานตางๆ ทงการพฒนาดานอตสาหกรรม การทองเทยว และเกษตรกรรม เพอใหเกดความยงยนในการใชทรพยากร

2.2 การรบรจากระยะไกล ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552) ไดกลาววา การรบรจาก

ระยะไกลเปนเทคโนโลยทส าคญทหลายหนวยงานไดน ามาพฒนาประเทศในหลากหลายดาน เชน ทรพยากรธรรมชาตและ สงแวดลอม เกษตร ผงเมอง การจราจรและการขนสง ความมนคงทางการทหาร ภยธรรมชาต และการคาเชงธรกจ ผลการวเคราะหสามารถน ามาประกอบการวางแผนการตดสนใจในเรองตางๆ ไดอยาง ถกตองและรวดเรว

2.2.1 ความหมายของการรบรจากระยะไกล ทรงกต ทศานนท (2550) ไดกลาววา การรบรจากระยะไกล หมายถง ศาสตรของการศกษา

โครงสรางและองคประกอบของพนผวและชนบรรยากาศโลก โดยอาศยอปกรณตรวจวดจากระยะไกล ซงใชคลนแมเหลกไฟฟาเปนสอในการส ารวจใหไดขอมลทตองการ ตวอยางเชน กลองถายภาพทางอากาศ (Aerial Camera) เรดาร (Radar) หรอ เครองกวาดภาพ (Scanner) ทตดตงไวบนดาวเทยมส ารวจ เปนตน

ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552) ไดระบวา การรบรจากระยะไกล เปนวทยาศาสตรและศลปะของการไดมาซงขอมลเกยวกบวตถ พนท และปรากฏการณบนพนโลก จากเครองรบร (Sensor) โดยปราศจากการเขาไปสมผสวตถเปาหมาย ทงนอาศยพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic Energy) เปนสอในการไดมาของขอมลซงมคณสมบต 3 ประการ คอ ลกษณะการสะทอนชวงคลนแมเหลกไฟฟา (Spectral Characteristics) ลกษณะเชงพนทของวตถบนพนผวโลก (Spatial Characteristics) และลกษณะการเปลยนแปลงของวตถตามชวงเวลา (Temporal Characteristics)

สมพร สงาวงศ (2552) ไดกลาววา การส ารวจจากระยะไกล เปนเทคนคในการบนทกขอมล (Recording) การสงเกต (Observing) และการรบร (Sensing) เกยวกบวตถ พนท หรอปรากฏการณทหางไกล (Remote) โดยมเขาไปสมผสโดยตรงกบวตถเปาหมาย แตอาศยแหลงก าเนดจากดวงอาทตยหรอพลงงานทประดษฐขนเปนสอในการไดมาของขอมลทสามารถน าไปประมวลผล วเคราะหและประยกตใช

สวทย อองสมหวง (2554) ไดกลาววา การรบรจากระยะไกล หมายถง ศลปศาสตร วทยาศาสตร และเทคโนโลยของการไดมาของ สารสนเทศทนาเชอถอเกยวกบวตถ พนทและ

HATYAI UNIVERSITY

7

ปรากฏการณของทรพยากรธรรมชาตและสภาพแวดลอมของโลก ผานกระบวนการการบนทก การตรวจวด และแปลตความภาพถายและวเคราะหขอมลเชงเลขท แสดงในรปแบบ ของพลงงานดวยระบบบนทกสญญาณทไมไดสมผสวตถ พนท หรอปรากฏการณเหลานน

จากความหมายทมผนยามไวขางตน สามารถสรปไดวา การรบรจากระยะไกล เปนการไดมาซงขอมลเกยวกบวตถ พนท และปรากฏการณบนพนโลก จากเครองรบร (Sensor) โดยปราศจากการเขาไปสมผสวตถเปาหมาย อาศยพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic Energy) เปนสอในการไดมาของขอมล พลงงานอาจมาจากแหลงก าเนดจากดวงอาทตยหรอพลงงานทสรางขน

2.2.2 กระบวนการและองคประกอบการรบรจากระยะไกล ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552) ไดกลาววา กระบวนการการ

รบรจากระยะไกล (Processes and Elements of Remote Sensing) ดงรปท 2.1 ประกอบดวย 2 กระบวนการหลก คอ

1) การไดมาซงขอมล (Data Acquisition) โดยคลนแมเหลกไฟฟา (Electromagnetic Spectrum) จากแหลงก าเนดพลงงาน เชน ดวงอาทตย (ก) เคลอนทผานชนบรรยากาศ (ข) เกดปฏสมพนธของพลงงานกบรปลกษณพนผวโลก (ค) และเดนทางเขาสเครองรบรทตดตงในตวยาน ไดแก เครองบน ยานอวกาศ และดาวเทยม (ง) ถกบนทก และผลตเปนขอมลในรปแบบภาพ (Pictorial หรอ Photograph) และหรอรปแบบเชงเลข (Digital Form) (จ)

รปท 2.1 กระบวนการการรบรจากระยะไกล ทมา : คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร (2558)

HATYAI UNIVERSITY

8

2) การวเคราะหขอมล (Data Analysis) ประกอบดวย การแปลตความขอมลดวยสายตา (Visual Interpretation) และการประมวลผลดวยคอมพวเตอร (Image Processing) (ฉ) โดยมขอมลอนๆ ทเกยวของประกอบดวย ขอมลอางองตางๆ เชน แผนทดน ขอมลปฏทนและสถตการปลกพช และอนๆ ไดผลตผล (ช) ของการแปลตความในรปแบบแผนท ขอมลเชงเลข ตาราง ค าอธบาย หรอแผนภม เปนตน เพอใชประโยชนตอไป (ซ)

ในสวนของการวเคราะหขอมล (Data Analysis) ปจจบนนยมใชแบบการประมวลผลดวยคอมพวเตอร (Image Processing) เนองจากในการวเคราะหขอมลภาพถายจากดาวเทยมภาพแตละภาพจะมปรมาณจดภาพ (Pixel) ทประกอบเปนพนทศกษาเปนจ านวนมาก การค านวณทางสถตเองโดยใชเครองคดเลขจงท าไดยากใชเวลามากและอาจเกดขอผดพลาดได จงมการน าเอาความสามารถของคอมพวเตอรมาชวยในการประมวลผล ท าใหไดผลลพธในเวลารวดเรวสามารถตรวจสอบความถกตองไดทนท การจ าแนกประเภทขอมลภาพดวยระบบคอมพวเตอรแบงออกไดเปน 2 วธ คอ การจ าแนกประเภทขอมลภาพแบบควบคม (Supervised Classification) และการจ าแนกประเภทขอมลภาพแบบไมควบคม (Unsupervised Classification)

2.3 ภาพถายจากดาวเทยม ภาพถายจากดาวเทยมเกดจากการบนทกสญญาณชนดหนงทตกกระทบไปยงวตถตางๆ

บนพนโลก และสะทอนกลบมายงอปกรณบนทกบนดาวเทยม ซงสญญาณทสะทอนกลบน คอ คลนแมเหลกไฟฟา สามารถแบงระบบการบนทกสญญาณของกลองตามแหลงก าเนดพลงงานของคลนแมเหลกไฟฟา (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552)

2.3.1 ระบบการบนทกภาพของดาวเทยมส ารวจทรพยากร แบงออกเปน 2 ระบบ คอ 1. ระบบพาสซฟ (Passive System) มแหลงก าเนดจากธรรมชาต คอ ดวงอาทตย เชน

ดาวเทยม THEOS 2. ระบบแอกทฟ (Active System) มการสรางขนดวยตวดาวเทยมเอง เชน

ดาวเทยม RADARSAT เมอวตถมขนาด รปราง หรอพนผว ทแตกตางกน กจะท าใหไดสญญาณทบนทกแตกตางกนดวย ท าใหเราสามารถแยกแยะวตถตางๆ บนภาพออกจากกนได เชน พนดน พนน า หรอสงปลกสราง เปนตน

คลนแมเหลกไฟฟา จะถกแบงออกเปนชวงๆ ตามความยาวคลน ซงแตละชวงจะมคณสมบตและประโยชนแตกตางกน โดยชวงคลนทนยมน ามาใชส าหรบภาพถายจากดาวเทยมส ารวจทรพยากรธรรมชาต ไดแก ชวงคลนทตามองเหน (Visible) และชวงคลนอนฟราเรด (Infrared) เปนตน

HATYAI UNIVERSITY

9

ชวงคลนทมองเหนดวยตา ประกอบดวย - ชวงคลนสน าเงน (Blue) มความยาวคลนประมาณ 0.4-0.5 ไมโครเมตร จะสะทอน

พลงงานไดดในพนทน า เมอน าคาของระดบพลงงานทบนทกไดไปแสดง จะท าใหเหนระดบสของพนทน า เดนชดกวาพนดนและปาไม

- ชวงคลนสเขยว (Green) มความยาวคลนประมาณ 0.5-0.6 ไมโครเมตร จะสะทอนพลงงานไดดในพนทปา โดยคลอโรฟลลในใบพชจะดดซบพลงงานในชวงคลนสน าเงนและสแดง และมคาการสะทอนสงในชวงคลนสเขยว เมอน าคาของระดบพลงงานทบนทกไดไปแสดง จะท าใหเหนระดบสของพนทปา เดนชดกวาพนน าและพนดน

- ชวงคลนสแดง (Red) มความยาวคลนประมาณ 0.6-0.7 ไมโครเมตร จะสะทอนพลงงานไดดในพนทดน เนองจากมโครงสรางและแรธาตทเปนสวนประกอบของดนเหมาะสมกบคณสมบตการสะทอนของชวงคลนสแดง เมอน าคาของระดบพลงงานทบนทกไดไปแสดง จะท าใหเหนระดบสของพนทดนเดนชดกวาพนน าและปาไม

ชวงคลนอนฟราเรด ประกอบดวย - ชวงคลนอนฟราเรดใกล (Near Infrared) มความยาวคลนประมาณ 0.7-1.3

ไมโครเมตร ใชในการศกษาความสมบรณของพชพรรณ เนองจากโครงสรางในใบพช ไมมการดดกลนพลงงานในคลนอนฟราเรดใกล จากคณสมบตทพชมการสะทอนคาสงสดในชวงน ท าใหมประโยชนในการตความโดยสามารถแยกพชออกจากพนดนและพนน าไดชดเจน

เมออปกรณบนทกบนดาวเทยมไดท าการบนทกคาการสะทอนของสญญาณในแตละชวงคลน กจะเกบขอมลเปนชนๆ หรอเลเยอร (Layer) คาทเกดจากการแปลงระดบสญญาณทไดบนทกในแตละชวงคลน โดยตวเลขในแตละชองจะมคาทเปนไปได ตงแต 0 – 255 ซงหากน าไปแสดงเปนคาสกจะท าใหเกดระดบความเขมของสทแตกตางกนถง 256 ระดบ ดงรปท 2.2

รปท 2.2 คาระดบความเขมของส ทมา : ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552)

HATYAI UNIVERSITY

10

2.3.2 ดาวเทยม LANDSAT ดาวเทยม LANDSAT 1 เปนดาวเทยมส ารวจทรพยากรดวงแรกของโลกขนสวงโคจรเมอป

พ.ศ. 2515 โดยองคการ NASA ตอมาไดโอนกจการใหบรษทเอกชน EOSAT เพอด าเนนการเชงพาณชย ปจจบนปฏบตการเฉพาะดาวเทยม LANDSAT 5 ซงมเครองรบร 2 ระบบ คอ ระบบเครองกราดภาพหลายสเปกตรม (Multispectral Scanner : MSS) ม 4 ชวงคลน ครอบคลมพนท 185 x 185 ตารางกโลเมตร ความละเอยดภาพ 80 เมตร และระบบธแมตกแมพเพอร (Thematic Mapper : TM) บนทกขอมลใน 7 ชวงคลน ความละเอยดภาพ 30 เมตร (ยกเวนแบนด 6 ความละเอยดภาพ 120 เมตร) และเมอวนท 15 เมษายน พ.ศ. 2542 ดาวเทยม LANDSAT 7 ไดถกสงขนปฏบตงานโดยมเครองรบรระบบธแมตกแมพเพอรเพมสมรรถนะ (Enhanced Thematic Mapper Plus : ETM+) ทพฒนาจากระบบ TM โดยแบนด 6 ซงเปนชวงคลนอนฟราเรดความรอน มความละเอยดภาพ 60 เมตร และระบบแพนโครมาตก ความละเอยดภาพ 15 เมตร (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552) และเมอวนท 11 กมภาพนธ 2556 ดาวเทยม LANDSAT 8 ไดถกสงขนสวงโคจร โดยดาวเทยม LANDSAT 8 มความกวางของแนวถายภาพ 185 กโลเมตร ประกอบดวยระบบ บนทกภาพ 2 ชนด คอ The Operation Land Image (OIL) และ The Thermal Infrared Sensor (TIRS) มทงหมด 11 ชวงคลน ซงใหรายละเอยดจดภาพ 30 เมตร (Visible, NIR, SWIR); 100 เมตร (Themal); และ 15 เมตร (Panchromatic) แสดงรายละเอยดดงรปท 2.3 (ศนยปฏบตการภมสารสนเทศ ส านกบรหารพนทอนรกษท 9 (อบลราชธาน), 2559)

รปท 2.3 ชดดาวเทยม LANDSAT 1-3, 4-5, 7 และ 8

2.3.3 ประโยชนของภาพถายจากดาวเทยม

1. ดานปาไม ใชในการศกษาจ าแนกชนดของปาไมประเภทตางๆ การประเมนหาพนทไฟปา และตดตามการเปลยนแปลงของพนทปาไมอยางตอเนอง

2. ดานการเกษตร ใชในการศกษาหาพนทเพาะปลกพชเศรษฐกจตางๆ การพยากรณผลผลต ประเมนความเสยหายจากภยธรรมชาตและจากศตรพช ตลอดจนการวางแผนก าหนดเขตเพาะปลกพชเศรษฐกจ

HATYAI UNIVERSITY

11

3. ดานการใชทดน ใชในการท าแผนทการใชทดน/สงปกคลมดนททนสมยและตอเนอง เพอเปนขอมลในการวางแผนการจดการใชทดนอยางเหมาะสม

4. ดานธรณวทยา และธรณสณฐาน ใชในการศกษาลกษณะภมประเทศและธรณสนฐานของประเทศ ซงเปนขอมลพนฐานทบอกถงแหลงแร แหลงเชอเพลงธรรมชาตตลอดจนแหลงน าบาดาล และการวางแผนการสรางเขอน เปนตน

5. ดานอทกวทยา และการจดการทรพยากรน า ใชเพอศกษาขอมลเกยวกบคลองชลประทาน แมน า ล าคลอง อางเกบน าและเขอน การศกษาการแพรกระจายของตะกอนในอางน าเพอการบ ารงรกษาเขอน การท าแผนทน าทวมเพอประเมนความเสยหายจากอทกภย การวางแผนปองกนน าทวม ใชในการประเมนวเคราะหพนทประสบภยแลง รวมทงการวางแผนการสรางแหลงเกบกกน า

6. ดานสมทรศาสตรและทรพยากรชายฝง ใชเพอศกษาการแพรกระจายของตะกอน พนทหาดเลนและทรพยากรชายฝง การท าแผนทเพาะเลยงและการประมงชายฝง ซงเปนประโยชนในการจดการทรพยากรชายฝง

7. ดานการท าแผนท ใชในการปรบปรงแผนทภมประเทศใหถกตองและทนสมย การท าแผนทโครงสรางพนฐาน เชน ถนน เสนทางคมนาคม แผนทผงเมอง เพอการวางแผนการบรหารจดการทรพยากรดานตางๆ

8. ดานภยธรรมชาตและสงแวดลอม ใชในการประเมนความเสยหายจากภยธรรมชาต และวางแผนเพอลดการสญเสยจากภยพบตตางๆ เชน น าทวม แผนดนไหว ดานสงแวดลอมสามารถใชในการตดตามการแพรกระจายของตะกอนจากการท าเหมองแรในทะเล การกดเซาะชายฝง เปนตน

9. ดานการวางผงเมองและการขยายเมอง ใชในการตดตามการขยายตวเมองของแหลงชมชนเพอการวางแผนโครงสรางพนฐาน ดานสาธารณปโภค ทเหมาะสม

10. ดานความมนคงของชาต ใชในการถายภาพพนททมความเสยงดานความมนคงของประเทศ เพอตดตามความเคลอนไหวและการเปลยนแปลงอยางสม าเสมอ เชน ใชในการตรวจจบการปลกพชเสพตดได เปนตน

2.4 การจ าแนกภาพถายจากดาวเทยม ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (2552) ไดกลาววา การจ าแนก

ขอมลภาพถายจากดาวเทยม สามารถกระท าได 2 วธ คอ การจ าแนกรายละเอยดภมประเทศของขอมลภาพถายจากดาวเทยมดวยสายตา (Visual Interpretation) และการจ าแนกรายละเอยดภมประเทศจากขอมลภาพถายจากดาวเทยมดวยเครองคอมพวเตอร (Automatic Interpretation) ไดสรปไวดงน

HATYAI UNIVERSITY

12

2.4.1 การแปลตความดวยสายตา การแปลตความดวยสายตาใชองคประกอบหลกทส าคญ (Elements of Interpretation)

ไดแก 1) ความเขมของสและส (Tone/Color) ระดบความแตกตางของความเขมของสหนงๆ

มความสมพนธกบคาการสะทอนของชวงคลนและการผสมสของชวงคลนตางๆ เชน น าในชวงคลนอนฟราเรดใกลถกดดกลนท าใหปรากฏเปนสด า ในภาพสผสมพชพรรณปรากฏเปนสแดงเมอก าหนดใหชวงคลนอนฟราเรดใกลเปนสแดง ชวงคลนสแดงเปนสเขยว และชวงคลนสเขยวเปน สน าเงน

2) ขนาด (Size) ขนาดของภาพวตถทปรากฏในขอมลจากดาวเทยมขนอยกบขนาดของวตถ และมาตราสวนของขอมลจากดาวเทยม เชน ความยาว ความกวาง หรอพนท แสดงใหเหนความแตกตางของขนาดระหวางแมน าและล าคลอง

3) รปราง (Shape) รปรางของวตถทเปนเฉพาะตวอาจสม าเสมอ (Regular) หรอไมสม าเสมอ (Irregular) วตถทมนษยสรางขนสวนใหญมรปรางเปนรปทรงเรขาคณต เชน สนามบน พนทนาขาว ถนน คลองชลประทาน และเขอนเกบกกน า เปนตน

4) เนอภาพ (Texture) หรอความหยาบละเอยดของผววตถ เปนผลมาจากความแปรปรวนหรอความสม าเสมอของวตถ เชน น ามลกษณะเรยบ และปาไมมลกษณะขรขระ เปนตน

5) รปแบบ (Pattern) ลกษณะการจดเรยงตวของวตถปรากฏเดนชดระหวางความแตกตางตามธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน เชน แมน า คลอง กบคลองชลประทาน บอ และสระน ากบเขอน เปนตน

6) ความสงและเงา (Height and Shadow) เงาของวตถมความส าคญในการค านวณหาความสงและมมสงของดวงอาทตย เชน เงาบรเวณเขาหรอหนาผา เงาของเมฆ เปนตน

7) ทตง (Site) หรอต าแหนงของวตถทพบตามธรรมชาต เชน พนทปาชายเลนพบบรเวณชายฝงทะเลน าทวมถง สนามบนอยใกลแหลงชมชน เปนตน

8) ความเกยวพน (Association) หมายถงความเกยวพนขององคประกอบทง 7 ทกลาวมา เชน บรเวณทมตนไมเปนกลมๆ มกเปนทตงของหมบาน ไรเลอนลอยอยในพนทปาไมบนเขา นากงอยบรเวณชายฝงรวมกบปาชายเลน เปนตน

การแปลตความภาพเพอจ าแนกวตถไดดและถกตอง ขนอยกบองคประกอบตางๆ ดงกลาวขางตนอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางพรอมๆ กนไป ตามความยากงายและมาตราสวนทแตกตางกน ซงอาจไมแนนอนเสมอไป รปราง ส และขนาด อาจใชเปนองคประกอบในการแปลตความภาพพนทหนงหรอลกษณะหนง สวนบรเวณอนของพนทเดยวกนอาจตองใชองคประกอบอกอยางกได นอกจากนจ าเปนตองน าขอมลจากดาวเทยมอก 3 ลกษณะมาประกอบการพจารณา คอ

HATYAI UNIVERSITY

13

- ลกษณะการสะทอนชวงคลนแมเหลกไฟฟาของวตถ (Spectral Characteristic) ซงสมพนธกบความยาวชวงคลนแสงในแตละแบนดโดยวตถตางๆ สะทอนแสงในแตละชวงคลนไมเทากน ท าใหสของวตถในภาพแตละแบนดแตกตางกนในระดบสขาว-ด า ซงท าใหสแตกตางในภาพสผสมดวย

- ลกษณะรปรางของวตถทปรากฏในภาพ (Spatial Characteristic) แตกตางตามมาตราสวนและรายละเอยดภาพจากดาวเทยม เชน MSS วตถหรอพนทขนาด 80x80 เมตร จงจะปรากฏในภาพ และระบบ PLA มขนาด 10x10 เมตร เมอคนเคยกบลกษณะรปรางวตถท าใหทราบลกษณะทจ าลองในภาพจากดาวเทยม

- ลกษณะการเปลยนแปลงของวตถตามชวงเวลา (Temporal Characteristic) ซงท าใหสถานะของวตถตางๆ มการเปลยนแปลง เชน การเปลยนแปลงตามชวงฤดกาล การเปลยนแปลงรายป หรอรายคาบ เปนตน

ลกษณะการเปลยนแปลงดงกลาว สงผลตอความแตกตางของระดบสในภาพขาวด า และภาพสผสม ท าใหเราสามารถใชขอมลดาวเทยมทถายซ าทเดมในชวงเวลาตางๆ มาตดตามการเปลยนแปลงได เชน สามารถตดตามการบกรกท าลายปาการเตบโตของพชตงแตปลกจนถงการ เกบเกยว เปนตน

2.4.2 การจ าแนกขอมลภาพดวยคอมพวเตอร การจ าแนกประเภทขอมลภาพ (Image Classification) การจ าแนกประเภทขอมลภาพเปน

การประมวลผลในทางสถต เพอแยกขอมลจดภาพทงหมดทประกอบเปนพนทศกษาออกเปนกลมยอย โดยใชลกษณะทางสถตเปนตวก าหนดความแตกตางระหวางกลมจดภาพ โดยจดภาพทถกจดใหอยกลมเดยวกนจะมลกษณะทางสถตเฉพาะกลมเปนไปในทศทางเดยวกน แตละกลมจดภาพทจ าแนกไดนนจะแสดงถงสงปกคลมพนดนประเภทใดประเภทหนงแตกตางกนไป

กลาวอกนยหนง การจ าแนกประเภทขอมลภาพ หมายถง การแบงจดภาพทมคณสมบตการสะทอนแสง คลายๆ กนออกเปนกลมหรอเปนระดบ ซงเรยกวา ชนดหรอประเภท (Class) เพอทจะแบงแยกวตถตางๆ ทแสดงในภาพออกจากกน ในการจ าแนกประเภทขอมลนผปฏบตตองใชกฎการตดสนใจหรอความรทางสถตเขาชวย เนองจากปรมาณจดภาพทประกอบเปนพนทศกษา มปรมาณจดภาพมากการค านวณทางสถตเองโดยใชเครองคดเลขจงท าไดยากใช เวลามากและอาจเกดขอผดพลาดได จงมการน าเอาความสามารถของคอมพวเตอรมาชวยในการประมวลผล ท าใหไดผลลพธในเวลารวดเรวสามารถตรวจสอบความถกตองไดทนท การจ าแนกประเภทขอมลภาพดวยระบบคอมพวเตอรแบงออกไดเปน 2 วธ คอ การจ าแนกประเภทขอมลภาพแบบควบคม (Supervised Classification) และการจ าแนกประเภทขอมลภาพแบบไมควบคม (Unsupervised Classification)

HATYAI UNIVERSITY

14

1) การจ าแนกประเภทขอมลแบบควบคม (Supervised Classification) การจ าแนกประเภทขอมลแบบควบคม เปนการจ าแนกประเภทขอมลทผใชงานเปนผก าหนด

ลกษณะของประเภทขอมลเอง โดยเปนผเลอกตวอยางประเภทขอมลใหแกเครอง จงเรยกการจ าแนกขอมลประเภทนวาเปนวธแบบควบคม โดยผวเคราะหตองควบคมอยางใกลชด ขอมลตวแทนหรอขอมลตวอยางทผใชงานเปนผก าหนดนนไดจากการตความหมายภาพถายจากดาวเทยมทถกตองดวยสายตาโดยอาศยประสบการณ ความเขาใจและความรทมอย ตลอดจนกระบวนการตางๆ ในการตความหมาย เชน การส ารวจภาคสนาม การใชแผนทภาพถายตางๆ และสถตอนๆ เปนตน การจ าแนกแบบควบคมสามารถสรปได 5 วธดงน

1.1) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Minimum Distance to Means Classifier เปนการจ าแนกประเภทขอมลโดยพจารณาคาสะทอนแสงชวงคลนแตละจดภาพมความหางนอยทสดจากคาจดศนยกลาง (คาเฉลย) ของแตละประเภทขอมล กฎการตดสนใจวธนจะค านวณระยะทางจากเวกเตอรของจดภาพไปยงคาเวกเตอรตวกลาง ส าหรบแตละจดภาพ จะถกก าหนดลงในชนการจ าแนกทมระยะทางสนทสด

1.2) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Parallelepiped Classifier เปนการจ าแนกประเภทขอมลโดยก าหนดชวงผนแปร (Variance) ของประเภทขอมลจากคาสะทอนชวงคลนต าสดและสงสดภายในพนทขอมลตวอยางแตละแบนด กฎการตดสนใจวธนคอการก าหนดกรอบของคาสงสดและต าสดของแตละชนการจ าแนก

1.3) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Maximum Likelihood Classifier เปนการจ าแนกขอมลโดยใชทฤษฎความนาจะเปน (Probability) พจารณาเวกเตอรคาเฉลย (Mean Vector) และคาเมทรกซของความปรวนแปรรวม (Covariance Matrix) ของขอมลแตละประเภท โดยตงสมมตฐานวาแตละประเภทขอมลมการกระจายแบบปกต (Normal Distribution) แลวค านวณคาความนาจะเปน (Probability) ของแตละจดภาพวาถกจ าแนกในประเภทขอมลใด โดยทวไปวธนใหความถกตองมากทสด และใชเวลาในการค านวณทางคอมพวเตอรมาก

1.4) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Mahalanobis Distance เปนการจ าแนกขอมลโดยใชการวดระยะทางแบบมหาลาโนบสเปนการค านวณหาระยะทางจากจดศนยกลางขอมลแตละกลมทสนใจไปยงจดขอมลอนๆ ทเหลอเพอท าการจ าแนกขอมล การหาระยะทางระหวางจดศนยกลาง และจดทสนใจสามารถค านวณไดจากสมการมหาลาโนบส การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Mahalanobis Distance แตกตางกบแบบ Minimum Distance to Means Classifier ตรงทมการน าคา Variance-Covariance Matrix มารวมค านวณดวย

1.5) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ Artificial Neural Networks หรอ Neural Networkโครงขายประสาทเทยม (Artificial Neural Networks) หรอทมกจะเรยกสน ๆ วา

HATYAI UNIVERSITY

15

โครงขายประสาท (Neural Networks) เปนโมเดลทางคณตศาสตรทจ าลองการท างานของเครอขายประสาทในสมองมนษยมาใชในการจ าแนกขอมล

2) การจ าแนกประเภทขอมลแบบไมควบคม (Unsupervised Classification) การจ าแนกประเภทขอมลแบบไมควบคม หมายถง การจ าแนกประเภทขอมลทผวเคราะหไม

ตองก าหนดพนทขอมลตวอยางของแตละประเภทขอมลใหกบคอมพวเตอร แตจะก าหนดพนทขอมลตวอยางของแตจะก าหนดใหมความหลากหลายของประเภทขอมล (Heterogeneous) ภายในพนทศกษา (Study Area) ซงการจ าแนกแบบไมควบคม เปนอกเทคนคหนงในการสรางกลมทมความคลายคลงกนทอยใน พนทเชงชวงคลน โดยผใชไมตองรถงรายการทจะถกจ าแนกมากอน คาการสะทอนชวงคลนทงหมดของทกจดภาพจะถกตรวจสอบเพอหาความสมพนธทางสถต และรวมกลมกนตามความคลายคลงกนของกลม หลงจากนนจงเปนหนาทของผแปลทจะมอบหมายชอใหแตละกลม การจ าแนกแบบไมควบคม นบางครงถกเรยกวา การรวมกลม (Clustering) การจ าแนกแบบไมควบคมสามารถสรปได 2 วธดงน

2.1) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ ISODATA เปนวธทใชระยะทางเชง ชวงคลน และจ าแนกจดภาพทกจดพรอมกนอยางซ าๆ หลายๆ รอบ และทกครงจะมการค านวณทางสถตใหมแลวจ าแนกใหมอกครง ดวยเหตนรปแบบของระยะทางเชงชวงคลนจะคอยๆ ปรากฏใหเหน วธการ ISODATA นใชระยะทางทสนทสดในการก าหนดกลมใหกบแตละจดภาพกระบวนการเรมตนดวยคาเฉลยของกลมทก าหนดจ านวนโดยผใช หลงจากนนกระบวนการจะถกท าซ าๆ เพอทจะใหคาเฉลยนนเลอนไปยงคาเฉลยของขอมลทถกจดขนมาใหม โดยใชวธการทางสถต

2.2) การจ าแนกประเภทขอมลแบบ K-means เปนอลกอรทมทท าหนาทจดกลม (Group) ขอมลใหอยในหมวดหม (K) ทถกตอง ซงใชวธการหาคาระยะทางทนอยทสดระหวางขอมล และจดศนยกลางของแตละคลสเตอร

2.5 งานวจยทเกยวของ สทธกานต สขการ (2551) ศกษาศกยภาพการใชประโยชนทดนเพอวางแผนจดการ

ทรพยากรทดนและสงแวดลอมของเกาะสกร จงหวดตรง โดยใชภาพถายจากดาวเทยม SPOT–5 พ.ศ. 2550 จ าแนกขอมลดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวาพนทปาไมถกบกรกเพอใชประโยชนในกจกรรมตางๆ เปนพนท 274 เฮกตาร ซงคดเปนรอยละ 50 ของพนทปาไมใน พ.ศ.2545 ส าหรบการประเมนศกยภาพการใชประโยชนทดนของเกาะสกร มดงน พนทอนรกษ 780 เฮกตาร ซงคดเปนรอยละ 40 และพนทใชประโยชน 840 เฮกตาร ซงคดเปนรอยละ 60 ซงแบงเปนพนททมศกยภาพเพอการเกษตรกรรมและศกยภาพเพอการทองเทยวและนนทนาการ พบวาศกยภาพพนททมศกยภาพสงเพอการเกษตรกรรม 514 เฮกตาร พนททศกยภาพปานกลาง 310

HATYAI UNIVERSITY

16

เฮกตาร และพนททศกยภาพต า 16 เฮกตาร ส าหรบการประเมนศกยภาพเพอการทองเทยวและนนทนาการพบวาพนททมศกยภาพสง 167 เฮกตาร พนททศกยภาพปานกลาง 482 เฮกตาร และพนททศกยภาพต า 191 เฮกตาร

นฤนาถ พยคฆา (2555) ศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและปจจยทสงผลตอการลดลงของพนทปาไม จงหวดภเกต ในชวงระยะเวลา 23 ป ระหวางป พ.ศ. 2532 ถง 2554 โดยใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 4 TM ป พ.ศ. 2532 LANDSAT 7 ETM+ ป พ.ศ. 2543 และภาพถายจากดาวเทยม Thaichote ป พ.ศ. 2554 จ าแนกขอมลภาพดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวาพนทปาไมและเกษตรกรรมลดลง ในขณะทพนทเมองเพมขน โดยเฉพาะอยางยงบรเวณพนทชายฝงตะวนตกของจงหวด ปจจยหลกทสงผลใหพนทปาไมลดลง คอการเพมขนของพนทเกษตรกรรม โดยเฉพาะอยางยงสวนยางพารา พบวาเพมขนแทนทปาไมรอยละ 29.17, 25.24, 32.13 และ 34.84 ในชวงป พ.ศ. 2532-2543, 2543-2548, 2548-2554 และ 2532-2554 ตามล าดบ ซงเปนผลเกยวเนองจากการเพมขนของพนทอยอาศยทเปลยนแปลงแทนททกประเภทการใชทดน ไดแก พนทชายหาด สวนมะพราว นาขาว แหลงน า ยางพารา ปาชายเลน และปาไม เนองจากมความตองการทอยอาศยมากขนเพอรองรบการเพมขนของประชากรจากกจกรรมการทองเทยว ผลการศกษาสามารถใชเปนขอมลพนฐานในการวางแผนการใชทดนในอนาคตจงหวดภเกต ใหมความเหมาะสมกบการพฒนาการทองเทยวและการอนรกษสงแวดลอม

ปภากร บวพนธ (2555) ตดตามการเปลยนแปลงการใชทดนกบกฎกระทรวงผงเมองรวมจงหวดภเกต พ.ศ.2548 โดยใชภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT พ.ศ. 2548 และภาพถายจากดาวเทยม Thaichote พ.ศ. 2554 จ าแนกขอมลภาพดวยวธ Maximum Likelihood Classification วเคราะหตดตามการเปลยนแปลงการใชทดน และวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนกบกฎกระทรวงผงเมองรวมจงหวดภเกต พ.ศ.2548 ผลการศกษาพบวา พนทเกษตรกรรมมการเปลยนแปลงมากทสด โดยมอตราการเปลยนแปลงเพมขน 2.45 เทา สวนพนทการขยายตวของชมชนและสงปลกสรางมากทสด คอ พนทประเภททอยอาศยหนาแนนนอยของอ าเภอเมอง ในป พ.ศ.2554 โดยมขนาด 23,486 ตารางกโลเมตร หรอรอยละ 48.20 ของการใชประโยชนทดนประเภทนทงหมดของเมองในป พ.ศ.2554

เบญจวรรณ พงสสวากร และคณะ (2541) ไดน าระบบสารสนเทศทางภมศาสตรและขอมลระยะไกลมาประยกตใชในการศกษาการใชประโยชนทดนและการเปลยนแปลงการใชทดนบรเวณลมน าแมวาง จ.เชยงใหม ในชวงป พ.ศ. 2525-พ.ศ.2537 โดยท าการวเคราะหขอมลดวยสายตาภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 3-MSS และภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 (TM) และจากการซอนภาพเพอวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนในชวงป พ.ศ. 2525-พ.ศ.2537 โดยใชโปรแกรม SPANS GIS พบวามการใชประโยชนทดนเพอกจกรรมอนเพมขนจากการท านาขาวและปาไม (ปาดง

HATYAI UNIVERSITY

17

ดบและปาผลดใบ) ในป พ.ศ.2525 ไปเปนนาขาว สวนผลไมทอยอาศย พนทถกท าลาย พนทท าไรเลอนลอย ป พ.ศ.2537 โดยปาไมมแนวโนมลดลงแตพนทนาขาวมแนวโนมเพมขน ปาดงดบและปาผลดใบมการเปลยนแปลงการใชทดนรอยละ 26.81 และ 29.28 ตามล าดบในขณะทพนทนาขาวมการเปลยนแปลงการใชทดนรอยละ 1.94

2.6 สภาพทวไปของอ าเภอรตภม อ าเภอรตภม เปนอ าเภอทตงอยทางดานทศตะวนตกสดของจงหวดสงขลา ตดตอกบอ าเภอ

ควนโดน จงหวดสตล เปนอ าเภอทมทรพยากรธรรมชาตอดมสมบรณ ดานตะวนออกเปนทราบแตดานตะวนตกมเทอกเขา คอ เขานครศรธรรมราช มปาไม เรอกสวนไรนา ซงเหมาะในการท าการเกษตร อ าเภอรตภม มพนท ประมาณ 665 ตารางกโลเมตร ม 5 ต าบล คอ ก าแพงเพชร ควนร คหาใต ทาชะมวง และเขาพระ มอาณาเขตตดตอ ดงรปท 2.4 คอ

ทศเหนอ ตดตอกบอ าเภอปาบอน จงหวดพทลง ทศตะวนออก ตดตอกบอ าเภอควนเนยง อ าเภอบางกล า จงหวดสงขลา ทศใต ตดตอกบอ าเภอหาดใหญ อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา ทศตะวนตก ตดตอกบอ าเภอควนกาหลง จงหวดสตล

HATYAI UNIVERSITY

18

รปท 2.4 แผนทแสดงพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา HATYAI U

NIVERSITY

19

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

สามารถแบงขนตอนการศกษาออกเปน 2 สวน ดงน 1) รวบรวมขอมล 2) วธด าเนนการวจย

3.1 รวบรวมขอมล 3.2.1 ขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 3 ชวงเวลา ไดแก LANDSAT 5 TM

บนทกภาพวนท 16 เดอนมนาคม พ.ศ.2534 และวนท 18 เดอนกมภาพนธ พ.ศ.2548 และ LANDSAT 8 OLI บนทกภาพวนท 18 เดอนมนาคม พ.ศ.2558 ความละเอยดภาพ 30 x 30 เมตร ระวาง 128/055 ขอมลจากUSGS/EROS ซงอยภายใตการดแลของ U.S. Department of the Interior U.S. Geological Survey

3.2.2 แผนทลกษณะภมประเทศ มาตราสวน 1 : 50,000 จากกรมแผนททหาร 3.2.3 ขอมลการใชทดนอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา พ.ศ. 2545 และ 2552 จากศนยภมภาค

เทคโนโลยอากาศและภมภาคสารสนเทศภาคใต

3.2 วธด ำเนนกำรวจย การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา

มวธการศกษาแบงออกเปน 3 ขนตอนดงน ดงรปท 3.1

HATYAI UNIVERSITY

20

รปท 3.1 วธการศกษา

3.2.1 จดเตรยมภาพถายจากดาวเทยม 1) การตรวจแกคลนรงส (Radiometric Correction) เมอตองการใชขอมลหลายชวงเวลาเพอการศกษาการเปลยนแปลงของปรากฏการณใดปรากฏการณหนง จ าเปนตองก าหนดเงอนไขการปรบแก เชน ชวงเวลาทถายภาพ มมของดาวเทยม วน เดอนปของภาพถาย ชนดของดาวเทยมทใชส าหรบการศกษาวจย เปนตน (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ , 2552)

ส ารวจภาคสนาม/Google Earth

LANDSAT 5 TM พ.ศ.2534

ภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT

วธการความนาจะเปนไปไดสงสด

ทดสอบความถกตองของการจ าแนก

ตรวจสอบการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน

ก าหนดพนทฝกหด แปลดวยสายตาส ารวจภาคสนาม/Google

Earth

LANDSAT 5 TM พ.ศ.2548

LANDSAT 8 OLI พ.ศ.2558

การตรวจแกคลนรงส

การตรวจแกเชงเรขาคณต

การเนนคณภาพของภาพ

HATYAI UNIVERSITY

21

2) การตรวจแกเชงเรขาคณต (Geometric Correction) ตรวจแกเชงเรขาคณตมความจ าเปนมากเมอตองการน าขอมลจากระยะไกลมาวเคราะหรวมกบขอมลเชงพนทอนๆ เพอใหสามารถซอนทบกนได หรอหากตองการศกษาปรากฏการณอยางหนงในหลายชวงเวลา การเปรยบเทยบขอมลแตละชวงเวลาตองมระบบพกดเดยวกน จงจะสามารถซอนขอมลแตละเวลาลงกนไดสนท การปรบแกเชงเรขาคณตครงนใชวธการปรบแกแบบ Image to Image Registration โดยใชแผนทลกษณะภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 จากกรมแผนททหารเปน Based map หรอ เปนจดควบคมภาคพนดนในการปรบแก และมคา Root Mean Square Error (RMS Error) เปนคาความผดพลาดทยอมรบไมเกน 1 จดภาพ (Pixel) (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ , 2552) 3) ท าการเนนคณภาพของภาพ (Image Enhancement) โดยใชวธการวเคราะหองคประกอบหลก (Principal Component Analysis) เปนการเนนภาพโดยอาศยการเปลยนแปลงคาระดบสเทาของการสะทอนแสง ท าใหไดภาพทมขอมลรายละเอยดครบถวนและมคณภาพเดนชดขน ชวยใหสามารถแยกขอมลในแตละประเภทการใชทดนออกจากกนไดด (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552)

3.2.2 การจ าแนกประเภทขอมลภาพ (Image Classification) การศกษาครงนใชวธการจ าแนกขอมลแบบควบคมดวยวธ Maximum Likelihood Classification ซงเปนวธทมความถกตองมากทสดแตใชเวลาในการค านวณมากเมอเปรยบเทยบกบวธอนๆ (Curran, 1985 อางถงใน ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ , 2552) หลกการท างานคอ ครงแรกจะตองมการค านวณเวกเตอรเฉลย คาแปรปรวน และคาสหสมพนธของชวงคลนทน ามาใชในการจ าแนกประเภทของชนขอมลจากขอมลตวอยาง โดยตงอยบนสมมตฐานทวาแตละชนขอมลจะตองมการกระจายตวเปนแบบปกต (Normal Distribute) การกระจายตวของ จดภาพรอบๆ คาเฉลย อธบายไดโดยทฤษฎของความนาจะเปนหรอ “Probability Function” (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ, 2552) โดยการจ าแนกประเภทขอมลภาพมขนตอนดงตอไปน ขนตอนท 1 ผสมสเทจเพอเนนคาสะทอนใหมองเหนวตถทตองการศกษาไดชดเจนขน ขนตอนท 2 ก าหนดพนทฝกหด (Training Area) ออกเปน 5 ประเภท ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด โดยยดจากคาการสะทอนทแตกตางกนของแตละวตถ เปรยบเทยบกบภาพถายดาวเทยมความละเอยดสงใน Google Map แปลภาพดวยสายตา แผนทการใชทดน และการส ารวจภาคสนาม

HATYAI UNIVERSITY

22

ขนตอนท 3 น าขอมลพนทฝกหด ไปท าการจ าแนกขอมลโดยการจ าแนกขอมลแบบควบคมดวยวธ Maximum Likelihood Classification ขนตอนท 4 ทดสอบการจ าแนกขอมลของภาพทจ าแนกในแตละป ดวยขอมลพนททดสอบ (Testing Areas) โดยทวไปจดภาพทน ามาเปนพนททดสอบมกจะไดจากการออกภาคสนาม หรอจากภาพถายทางอากาศ การศกษาครงนใชจดภาพทไดจากการสมโดยคอมพวเตอรดวยวธ Using Ground Truth Classification Image ซงเปนวธทมความเอนเอยงนอยทสด แลวเลอกกลมตวอยางจ านวน 10 เทาของจ านวนแบนดทใชส าหรบการจ าแนกประเภทขอมล กระจายทวพนทศกษา (คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2557) เนองจากใชภาพถายดาวเทยม LANDSAT จ านวน 7 แบนด ในการจ าแนกประเภทขอมล ดงนน ตวอยางพนททดสอบ จงมจ านวน 70 ตวอยางตอประเภทขอมลดงตารางท 3.1

ตำรำงท 3.1 กลมตวอยางขอมลพนททดสอบ (Testing Areas) จากการเกบขอมลพกดภาคสนามของขอมลการใชทดน

ล ำดบท พนท จ ำนวนกลมตวอยำง

1 พนทชมชนและสงกอสราง 70

2 พนทเกษตรกรรม 70

3 พนทปาไม 70

4 พนทแหลงน า 70

5 พนทเบดเตลด ไดแก ทงหญา ไมละเมาะ พนทลม บอขด เหมองแร บอลกรง บอดน และพนทถม เปนตน

70

รวม 350

ขนตอนท 5 การทดสอบความถกตองของการจ าแนกดวยการวธ Confusion Matrix โดย

พจารณาคาความถกตองของภาพจากคา Overall Accuracy และ Kappa Coefficient

3.2.3 การตรวจสอบการเปลยนแปลง (Change Detection) การวจยครงนไดเลอกวธ การวเคราะหหลงการจ าแนกประเภทขอมล (Post-Classification)

เนองจากตองการตรวจสอบการเปลยนแปลงผลการจ าแนกขอมลใน 2 ชวงเวลา คอชวงกอนการเปลยนแปลงและหลงการเปลยนแปลง ในกรณนไดท าการตรวจสอบการเปลยนแปลงเปนค ทงหมด 3 ชวงป ไดแก พ.ศ. 2534 กบ พ.ศ. 2548 พ.ศ. 2548 กบ พ.ศ. 2558 และ พ.ศ. 2534 กบ พ.ศ. 2558

HATYAI UNIVERSITY

23

บทท 4 ผลการวจย

4.1 การใชทดนและสงปกคลมดน

การศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558 แบงเปน 3 ชวงเวลา ประกอบดวย ขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM ในป พ.ศ.2534 และ 2548 และขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 8 OLI ในป พ.ศ.2558 จ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนดวยวธ Maximum Likelihood Classification โดยจ าแนกในระดบท 1 แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด และการทดสอบความถกตองของการจ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนใชขอมลจากการส ารวจภาคสนามโดยเกบกลมตวอยางจ านวน 10 เทาของจ านวนแบนดทใชส าหรบการจ าแนกประเภทข อมล กระจายท ว พนท ศ กษา (คณะทรพยากรธรรมชาต มหาวทยาลยสงขลานครนทร, 2557) เนองจากใชภาพถายดาวเทยม LANDSAT จ านวน 7 แบนด ในการจ าแนกประเภทขอมล ดงนน ตวอยางพนททดสอบ จงมจ านวน 70 ตวอยาง ตอประเภทขอมลรวมทงหมด 350 ตวอยาง ดงตารางท 3.1 แตเนองจากขอมลบางประเภทมพนทส ารวจอยอยางจ ากดจงท าใหจ านวนทงหมดเหลอเพยง 316 ตวอยาง ดงรปท 4.1

คาความถกตองของการจ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดน พ.ศ.2534 มคาความถกตองของการจ าแนก (Overall Accuracy) 79.75 % และมคาสมประสทธ Kappa Coefficient 0.74 การใชทดนและสงปกคลมดน พ.ศ.2548 มคาความถกตองของการจ าแนก (Overall Accuracy) 83.23 % และมคาสมประสทธ Kappa Coefficient 0.78 และการใชทดนและสงปกคลมดน พ.ศ.2558 มคาความถกตองของการจ าแนก (Overall Accuracy) 86.71 % และมคาสมประสทธ Kappa Coefficient 0.83

HATYAI U

NIVERSITY

24

รปท 4.1 จดเกบตวอยางขอมลทดสอบ HATYAI UNIVERSITY

25

ตารางท 4.1 Confusion Matrix พ.ศ. 2534 (Pixels)

ประเภทการใชทดน ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth) : (Pixels)

A F M U W Ground Truth Total Unclassified 0 1 0 0 0 1

A 74 8 1 23 1 107

F 7 67 1 4 1 80 M 1 0 42 7 8 58

U 0 0 0 46 1 47

W 0 0 0 0 23 23 Total 82 76 44 80 34 316

หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า M = พนทเบดเตลด และ Unclassified = ไมสามารถ

ระบประเภทการใชทดน

HATYAI U

NIVERSITY

26

ตารางท 4.2 Confusion Matrix พ.ศ. 2534 (รอยละ)

Class ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth) : รอยละ

A F M U W Ground Truth Total Unclassified 0 1.32 0 0 0 0.32

A 90.24 10.53 2.27 28.75 2.94 33.86

F 8.54 88.16 2.27 5 2.94 25.32 M 1.22 0 95.45 8.75 23.53 18.35

U 0 0 0 57.5 2.94 14.87

W 0 0 0 0 67.65 7.28 Total 100 100 100 100 100 100

หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า M = พนทเบดเตลด และ Unclassified = ไมสามารถระบประเภทการใชทดน

HATYAI UNIVERSITY

27

จากตารางท 4.1-4.2 ตารางแสดง Confusion Matrix พ.ศ. 2534 เปนการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกแตละประเภทการใชทดน โดยการเปรยบเทยบขอมลทดสอบจากการส ารวจภาคสนามกบผลทไดจากการจ าแนก พบวา พนทเกษตรกรรมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 90.24 ดงตารางท 4.2 หรอ 74/82 จด ดงตารางท 4.1 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทปาไม และพนทเบดเตลดรอยละ 8.54 และ 1.22 ตามล าดบ พนทปาไมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 88.16 ดงตารางท 4.2 หรอ 67/76 จด ดงตารางท 4.1 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม และ Unclassified รอยละ 10.53 และ 1.32 ตามล าดบ พนทเบดเตลดมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 95.45 ดงตารางท 4.2 หรอ 42/44 จด ดงตารางท 4.1 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม และพนทปาไมรอยละ 2.27 และ 2.27 ตามล าดบ พนทชมชนและสงกอสรางมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 57.5 ดงตารางท 4.2 หรอ 46/80 จด ดงตารางท 4.1 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม พนทเบดเตลด และพนทปาไม รอยละ 28.75 8.75 และ 5 ตามล าดบ และพนทแหลงน ามคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 67.65 ดงตารางท 4.2 หรอ 23/34 จด ดงตารางท 4.1 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเบดเตลด พนทเกษตรกรรม พนทปาไม และพนทชมชนและสงกอสรางรอยละ 23.53 2.94 2.94 และ 2.94 ตามล าดบ

HATYAI UNIVERSITY

28


Class ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth) : (Pixels)

A F M U W Ground Truth Total Unclassified 0 1 0 0 0 1

A 82 16 2 25 5 130

F 0 59 2 0 0 61 M 0 0 38 0 0 38

U 0 0 2 55 0 57

W 0 0 0 0 29 29 Total 82 76 44 80 34 316


ระบประเภทการใชทดน HATYAI U

NIVERSITY

29


Class ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth) : รอยละ

A F M U W Ground Truth Total Unclassified 0 1.32 0 0 0 0.32

A 100 21.05 4.55 31.25 14.71 41.14

F 0 77.63 4.55 0 0 19.3 M 0 0 86.36 0 0 12.03

U 0 0 4.55 68.75 0 18.04

W 0 0 0 0 85.29 9.18 Total 100 100 100 100 100 100

หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า M = พนทเบดเตลด และ Unclassified = ไมสามารถระบประเภทการใชทดน

HATYAI U

NIVERSITY

30

จากตารางท 4.3-4.4 ตารางแสดง Confusion Matrix พ.ศ. 2548 เปนการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกแตละประเภทการใชทดน โดยการเปรยบเทยบขอมลทดสอบจากการส ารวจภาคสนามกบผลทไดจากการจ าแนก พบวา พนทเกษตรกรรมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 100 ดงตารางท 4.4 หรอ 82/82 จด ดงตารางท 4.3 พนทปาไมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 77.63 ดงตารางท 4.4 หรอ 59/76 จด ดงตารางท 4.3 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม และ Unclassified รอยละ 21.05 และ 1.32 ตามล าดบ พนทเบดเตลดมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 86.36 ดงตารางท 4.4 หรอ 38/44 จด ดงตารางท 4.3 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม พนทปาไม และพนทชมชนและสงกอสรางรอยละ 4.55 4.55 และ 4.55 ตามล าดบ พนทชมชนและสงกอสรางมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 68.75 ดงตารางท 4.4 หรอ 55/80 จด ดงตารางท 4.3 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรมรอยละ 31.25 และพนทแหลงน ามคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 85.29 ดงตารางท 4.4 หรอ 29/34 จด ดงตารางท 4.3 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรมรอยละ 14.71 ตามล าดบ

HATYAI UNIVERSITY

31


Class ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth) : (Pixels)

A F M W U Ground Truth Total Unclassified 0 1 0 0 0 1

A 81 14 1 0 15 111

F 0 61 1 1 0 63 M 0 0 40 0 0 40

W 1 0 2 31 4 38

U 0 0 0 2 61 63 Total 82 76 44 34 80 316


ระบประเภทการใชทดน HATYAI U

NIVERSITY

32


Class ขอมลทดสอบจากภาคสนาม (Ground Truth): รอยละ

A F M W U Ground Truth Total Unclassified 0 1.32 0 0 0 0.32

A 98.78 18.42 2.27 0 18.75 35.13

F 0 80.26 2.27 2.94 0 19.94 M 0 0 90.91 0 0 12.66

W 1.22 0 4.55 91.18 5 12.03

U 0 0 0 5.88 76.25 19.94 Total 100 100 100 100 100 100


ระบประเภทการใชทดน

HATYAI UNIVERSITY

33

จากตารางท 4.5-4.6 ตารางแสดง Confusion Matrix พ.ศ. 2558 เปนการตรวจสอบความถกตองของการจ าแนกแตละประเภทการใชทดน โดยการเปรยบเทยบขอมลทดสอบจากการส ารวจภาคสนามกบผลทไดจากการจ าแนก พบวา พนทเกษตรกรรมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 98.78 ดงตารางท 4.6 หรอ 81/82 จด ดงตารางท 4.5 จ าแนกผดพลาดไปเปนพนทแหลงน ารอยละ 1.22 พนทปาไมมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 80.26 ดงตารางท 4.6 หรอ 61/76 จด ดงตารางท 4.5 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรม และ Unclassified รอยละ 18.42 และ 1.32 ตามล าดบ พนทเบดเตลดมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 90.91 ดงตารางท 4.6 หรอ 40/44 จด ดงตารางท 4.5 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทแหลงน า พนทเกษตรกรรม และพนทปาไมรอยละ 4.55 2.27 และ 2.27 ตามล าดบ พนทแหลงน ามคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 91.18 ดงตารางท 4.6 หรอ 31/34 จด ดงตารางท 4.5 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทชมชนและสงกอสราง และพนทปาไมรอยละ 5.88 และ 2.94 ตามล าดบ และพนทชมชนและสงกอสรางมคาความถกตองของการจ าแนกรอยละ 76.25 ดงตารางท 4.6 หรอ 61/80 จด ดงตารางท 4.5 และจ าแนกผดพลาดไปเปนพนทเกษตรกรรมรอยละ 18.75

HATYAI UNIVERSITY

34

ตารางท 4.7 การใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558

ประเภทการใชทดน พ.ศ.2534 พ.ศ.2548 พ.ศ.2558

พนท (ตร.กม.)

รอยละ พนท

(ตร.กม.) รอยละ

พนท (ตร.กม.)

รอยละ

พนทปาไม 265.25 39.87 212.43 31.93 197.34 29.66 พนทเกษตรกรรม 386.26 58.06 443.09 66.60 442.14 66.46

พนทชมชนและสงกอสราง 2.97 0.45 3.91 0.59 11.31 1.70

พนทแหลงน า 0.09 0.01 1.37 0.21 9.62 1.45 พนทเบดเตลด 7.80 1.17 2.18 0.33 4.89 0.74

พนทเมฆปกคลม 2.93 0.44 2.30 0.35 - -

HATYAI UNIVERSITY

35

รปท 4.2 กราฟแสดงการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558

พนทปาไม พนทเกษตรกรรม พนทชมชนและสงกอสราง พนทแหลงน า พนทเบดเตลด พนทเมฆปกคลม

พ.ศ.2534 265.25 386.26 2.97 0.09 7.8 2.93

พ.ศ.2548 212.43 443.09 3.91 1.37 2.18 2.3

พ.ศ.2558 197.34 442.14 11.31 9.62 4.89 0

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500 พน

ท (ต

ร.กม.

)

ประเภทการใชทดน

พ.ศ.2534 พ.ศ.2548 พ.ศ.2558

HATYAI UNIVERSITY

36

ผลการศกษาการใชทดนและสงปกคลมดน ในชวง พ.ศ. 2534 – 2558 ดงตารางท 4.7 และรปท 4.2 พบวา ในป พ.ศ.2534 พนทสวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม 386.26 ตร.กม. คดเปนรอยละ 58.06 รองลงมาเปนพนทปาไม 265.25 ตร.กม. คดเปนรอยละ 39.87 พนทเบดเตลด 7.80 ตร.กม. คดเปนรอยละ 1.17 พนทชมชนและสงกอสราง 2.97 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.45 และพนทแหลงน า 0.09 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.01 ตามล าดบ (และมบรเวณพนทเมฆปกคลม 2.93 ตร.กม คดเปนรอยละ 0.44 ซงไมสามารถวเคราะหไดวาเปนพนทการใชประโยชนทดนประเภทใด) ในป พ.ศ.2534 ดงรปท 4.3 พบวา พนทปาไมสวนใหญพบบรเวณต าบลเขาพระ และบางสวนของต าบลทาชะมวง บรเวณดงกลาวเปนพนทภเขา (เทอกเขานครศรธรรมราช) ทปาไมตนน าของลมน ารตภม สวนพนทชมชนและสงกอสรางพบบรเวณตอนเหนอของต าบลก าแพงเพชรเปนสวนใหญ ซงบรเวณดงกลาวเปนทตงของสถานทราชการ เชน ทวาการอ าเภอ สถานนต ารวจ โรงพยาบาล เปนตน พนทแหลงน าทส าคญคออางเกบน าบานควนดานบรเวณต าบลคหาใต พนทเบดเตลดสวนใหญจะพบในพนทของต าบลคหาใตและควนร และพนทพนทเกษตรกรรมสวนใหญพบโดยทวไปของทกต าบล สวนในป พ.ศ.2548 พนทสวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม 443.09 ตร.กม. คดเปนรอยละ 66.60 รองลงมาเปนพนทปาไม 212.43 ตร.กม. คดเปนรอยละ 31.93 พนทชมชนและสงกอสราง 3.91 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.59 พนทเบดเตลด 2.18 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.33 และพนทแหลงน า 1.37 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.21 ตามล าดบ ในป พ.ศ.2548 ดงรปท 4.4 พบวา พนทปาไมสวนใหญพบบรเวณต าบลเขาพระ และบางสวนของต าบลทาชะมวง สวนพนทชมชนและสงกอสรางพบบรเวณใกลกบถนนยนตรการก าธร (ทางหลวงแผนดนหมายเลข 406) จากทศตะวนตกเฉยงใตผานต าบลเขาพระ ทาชะมวง ก าแพงเพชร และควนร บรเวณตอนกลางของต าบลคหาใต และบรเวณทศตะวนออกเฉยงเหนอของต าบลก าแพงเพชร พนทแหลงน าทส าคญคออางเกบน าบานควนดานบรเวณต าบลคหาใต อางเกบน าคลองกรอยนอย ทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของต าบลเขาพระ สวนพนทแหลงน าทางทศตะวนออก เฉยงเหนอของต าบลเขาพระเปนพนทแหลงน าทเปนพนทบอขดทราย และพนทพนทเกษตรกรรมสวนใหญพบโดยทวไปของทกต าบล และในป พ.ศ.2558 พนทสวนใหญเปนพนทเกษตรกรรม 442.14 ตร.กม. คดเปนรอยละ 66.46 รองลงมาเปนพนทปาไม 197.34 ตร.กม. คดเปนรอยละ 29.66 พนทชมชนและสงกอสราง 11.31 ตร.กม. คดเปนรอยละ 1.70 พนทแหลงน า 9.62 ตร.กม. คดเปนรอยละ 1.45 และพนทเบดเตลด 4.89 ตร.กม. คดเปนรอยละ 0.74 ตามล าดบ ในป พ.ศ.2558 ดงรปท 4.5 พบวา พนทปาไมสวนใหญพบบรเวณต าบลเขาพระ และบางสวนของต าบลทาชะมวง สวนพนทชมชนและสงกอสรางพบบรเวณใกลกบถนนยนตรการก าธร

HATYAI UNIVERSITY

37

(ทางหลวงแผนดนหมายเลข 406) จากทศตะวนตกเฉยงใตผานต าบลเขาพระ ทาชะมวง ก าแพงเพชร และควนร บรเวณตอนกลางของต าบลคหาใต และบรเวณทศตะวนออกเฉยงเหนอของต าบลก าแพงเพชร พนทแหลงน าทส าคญคออางเกบน าบานควนดานบรเวณต าบลคหาใต อางเกบน าคลองกรอยน อยทา งท ศตะว นตก เฉ ย ง เหน อของต าบล เขาพระ ส วน พนท แหล งน า ทา งท ศตะวนออกเฉยงเหนอของต าบลเขาพระเปนพนทแหลงน าทเปนพนทบอขดทราย นอกจากนพนทแหลงน ายงพบกระจายบรเวณทศตะวนออกเฉยงเหนอของต าบลก าแพงเพชร และตอนใตของต าบลคหาใต และพนทพนทเกษตรกรรมสวนใหญพบโดยทวไปของทกต าบล จากผลการศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ชวง พ.ศ.2534-2558 แสดงใหเหนวาพนทปาไมมพนทลดลง แตพนทชมชนและสงกอสรางมกลบมพนทเพมขนอยางตอเนอง

HATYAI UNIVERSITY

38

รปท 4.3 แผนทการใชทดนและสงปกคลมดน พ.ศ.2534 HATYAI UNIVERSITY

39


40


41

4.2 การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนชวงระหวางป 2534-2548 ดงตารางท 4.8

และตารางท 4.9 พบวา พนทปาไมเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม 64.37 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 24.27 และพนทเกษตรกรรมเปลยนเปนพนทปาไม 12.63 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 3.27

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนชวงระหวางป 2548-2558 ดงตารางท 4.10 และตารางท 4.11 พบวา พนทปาไมเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม 24.46 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 11.52 พนทเกษตรกรรมเปลยนเปนพนทปาไม 11.40 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 2.57

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนชวงระหวางป 2534-2558 ดงตารางท 4.12 และตารางท 4.13 พบวา พนทปาไมเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม 71.43 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 26.93 พนทเกษตรกรรมเปลยนเปนพนทปาไม 7.82 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 2.03

ผลการศกษารปแบบการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน พบวา สวนใหญพนทปาไมถกแทนทพนทเกษตรกรรม

HATYAI UNIVERSITY

42

ตารางท 4.8 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวางป พ.ศ. 2534-2548 (ตร.กม)

Class การใชทดนป พ.ศ. 2534 (ตร.กม)

F A U W M C Row Total Class Total

การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

548

(ตร.ก

ม)

F 199.12 12.63 0.06 0.00 0.59 0.03 212.43 212.43

A 64.37 367.69 2.37 0.00 5.89 2.77 443.09 443.09

U 0.24 2.85 0.49 0.00 0.27 0.06 3.91 3.91 W 0.26 0.66 0.02 0.09 0.32 0.03 1.37 1.37

M 0.83 0.56 0.04 0.00 0.72 0.04 2.18 2.18

C 0.42 1.86 0.00 0.00 0.01 0.01 2.30 2.30 Class Total 265.25 386.25 2.97 0.09 7.80 2.93 0.00 0.00

Class Changes 66.13 18.56 2.48 0.00 7.08 2.92 0.00 0.00 Image Difference -52.81 56.84 0.94 1.28 -5.62 -0.63 0.00 0.00

หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า M = พนทเบดเตลด และ C = พนทเมฆปกคลม HATYAI U

NIVERSITY

43

ตารางท 4.9 การเปลยนแปลงการใชทดนระหวางป พ.ศ. 2534-2548 (รอยละ)

Class การใชทดนป พ.ศ. 2534 (รอยละ)

F A U W M C Row Total Class Total

การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

548

(รอย

ละ)

F 75.07 3.27 2.03 0.00 7.57 1.04 100.00 100.00

A 24.27 95.20 79.73 0.00 75.54 94.42 100.00 100.00 U 0.09 0.74 16.35 0.00 3.51 2.12 100.00 100.00

W 0.10 0.17 0.52 100.00 4.10 0.86 100.00 100.00 M 0.32 0.15 1.24 0.00 9.21 1.20 100.00 100.00

C 0.16 0.48 0.12 0.00 0.08 0.37 100.00 100.00

Class Total 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 0.00 0.00 Class Changes 24.93 4.81 83.65 0.00 90.79 99.63 0.00 0.00

Image Difference -19.91 14.72 31.83 1397.06 -72.00 -21.54 0.00 0.00

หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า M = พนทเบดเตลด และ C = พนทเมฆปกคลม HATYAI U

NIVERSITY

44



F A U W M Row Total Class Total

การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

558

(ตร.ก

ม) F 185.28 11.40 0.05 0.01 0.46 197.20 197.34

A 24.46 414.34 0.88 0.12 0.54 440.34 442.14

U 0.06 8.54 2.35 0.05 0.17 11.17 11.31 W 0.25 7.25 0.58 1.18 0.15 9.41 9.61

M 2.37 1.56 0.06 0.02 0.87 4.88 4.89

Class Total 212.43 443.09 3.91 1.37 2.18 0.00 0.00 Class Changes 27.15 28.75 1.57 0.20 1.32 0.00 0.00

Image Difference -15.09 -0.95 7.40 8.24 2.71 0.00 0.00 หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า และ M = พนทเบดเตลด HATYAI U

NIVERSITY

45




การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

558

(รอย

ละ) F 87.22 2.57 1.27 0.52 20.89 99.93 100.00

A 11.52 93.51 22.51 8.78 24.80 99.59 100.00

U 0.03 1.93 59.98 3.73 7.66 98.72 100.00 W 0.12 1.64 14.82 85.53 6.88 97.86 100.00

M 1.12 0.35 1.43 1.44 39.76 99.67 100.00


Image Difference -7.11 -0.22 189.23 599.61 123.98 0.00 0.00 หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า และ M = พนทเบดเตลด HATYAI U

NIVERSITY

46




การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

558

(ตร.ก

ม) F 188.86 7.82 0.07 0.00 0.58 197.33 197.34

A 71.43 360.92 1.94 0.00 5.09 439.39 442.14

U 0.44 9.54 0.71 0.00 0.51 11.20 11.31 W 1.40 7.12 0.21 0.09 0.74 9.56 9.61

M 3.11 0.86 0.04 0.00 0.88 4.88 4.89


Image Difference -67.91 55.88 8.34 9.52 -2.91 0.00 0.00 หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า และ M = พนทเบดเตลด HATYAI U

NIVERSITY

47




การใ

ชทดน

ป พ.

ศ. 2

558

(รอย

ละ) F 71.20 2.03 2.25 0.00 7.42 100.00 100.00

A 26.93 93.44 65.38 0.00 65.28 99.38 100.00

U 0.17 2.47 23.97 0.98 6.57 99.05 100.00 W 0.53 1.84 7.16 99.02 9.45 99.44 100.00

M 1.17 0.22 1.24 0.00 11.28 99.71 100.00


Image Difference -25.60 14.47 281.28 10373.53 -37.28 0.00 0.00 หมายเหต F = พนทปาไม A = พนทเกษตรกรรม U = พนทชมชนและสงกอสราง W = พนทแหลงน า และ M = พนทเบดเตลด

HATYAI UNIVERSITY

48

บทท 5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการวจย

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ในป พ.ศ. 2534 2548 และ2558 และเพอศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนทง 3 ชวงเวลา โดยใชขอมลภาพถายจากดาวเทยม LANDSAT 5 TM พ.ศ.2534 และ2548 และ LANDSAT 8 OLI พ.ศ.2558 จ าแนกการใชทดนและสงปกคลมดนดวยวธ Maximum Likelihood Classification โดยจ าแนกในระดบท 1 แบงออกเปน 5 ประเภท ไดแก พนทชมชนและสงกอสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด ผลการศกษาพบวา การใชทดนและสงปกคลมดนในชวง พ.ศ. 2534 – 2558 พนทปาไมมพนทลดลง แตพนทชมชนและสงกอสรางมกลบมพนทเพมขน สวนการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน พบวา พนทปาไมเปลยนเปนพนทเกษตรกรรม 71.43 ตร.กม หรอคดเปนรอยละ 26.93 โดยรปแบบการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดน พบวา สวนใหญพนทปาไมถกแทนทพนทเกษตรกรรม

5.2 อภปรายผลการวจย จากผลการศกษาการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา ครงน

ทพบวาลกษณะของการเปลยน การใชทดนพนทปาไมถกแทนทพนทเกษตรกรรมนนสอดคลองกบ Charles Abrams (1971) อางถงใน นพนธ วเชยรนอย (2558) และ สมพร สงาวงค (2552) ทกลาววาการใชทดน (land use) คอกจกรรมของมนษยทท าการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทใหเปนไปตามวตถประสงค เชน เพอทอยอาศย กจกรรมทางธรกจการคา การอตสาหกรรม สถานทราชการ โรงเรยน ถนน หรอสาธารณสถานตางๆ หรอจะมงใชทดนเพอผลตผลทางการเกษตร เชน การเพาะปลกและการเลยงสตว นอกจากนยงสอดคลองกบการศกษาของ สทธกานต สขการ (2551) ทไดศกษาศกยภาพการใชประโยชนทดนเพอวางแผนจดการทรพยากรทดนและสงแวดลอมของเกาะสกร จงหวดตรง โดยใชภาพถายดาวเทยม SPOT–5 พ.ศ. 2550 จ าแนกขอมลดวยวธ Maximum Likelihood Classification ผลการศกษาพบวาพนทปาไมถกบกรกเพอใชประโยชนในกจกรรมตางๆ เปนพนท 274 เฮกตาร ซงคดเปนรอยละ 50 ของพนทปาไมใน พ.ศ.2545

การเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนทเกดขนนนสวนใหญจากความตองการใชพนทและทรพยากรธรรมชาตเพอตอบสนองความตองการพนฐานของตนเองเปนหลก แตหากกจกรรมของมนษยทท าการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทนนไมเหมาะสมตามทควรจะเปนอาจสงผลกระทบตอพนทนนๆ เชน การลดลงของทรพยากรปาไม การเสอมโทรมของสงแวดลอม รวมทงการ

HATYAI UNIVERSITY

49

เปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะการเสยสมดลของวฏจกรน า สงผลใหเกดปญหาน าทวม ปญหาภยแลง เปนตน

ในสวนของการใชทดนและสงปกคลมดนในเขตพนทอ าเภอรตภม จงหวดสงขลา เหนไดอยางชดเจนวาพนทปาไมในพนทต าบลเขาพระ บรเวณพนทเทอกเขานครศรธรรมราชทปาไมตนน าของลมน ารตภมมอตราการลดลงของพนทอยางตอเนอง สงทเกดขนนอาจจะสงผลกระทบตอทรพยากรน าในพนทลมน ารตภมในอนาคต หากใหมการวางแผนก าหนดการใชพนทอยางเหมาะสม

ดงนนการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนในแตละพนทนนนบวามประโยชนอยางยงในการทจะน าไปใชเปนขอมลในการวางแผนการใชทดนอยางเหมาะสมกบการขยายตวของประชากร และการขยายตวทางดานเศรษฐกจ และเปนการลดผลกระทบสงแวดลอม การศกษาการเปลยนแปลงการใชทดนและสงปกคลมดนจงมความส าคญส าหรบการวางแผนการใชทดนในดานตางๆ ทงการพฒนาดานอตสาหกรรม การทองเทยว และเกษตรกรรม เพอใหเกดความยงยนในการใชทรพยากร

5.3 ขอเสนอแนะจากการวจย และขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 5.3.1 ขอเสนอแนะจากการวจย 1) ผลการวจยครงนหนวยงานทเกยวของในพนทสามารถน าขอมลไปใชในการวางแผนการใช

ทดนในพนท โดยเฉพาะประเดนการลดลงของพนทปาไมดานตะวนตกบรเวณเทอกเขา บรรทด เพอหามาตรการปองกนไมใหเกดเสอมโทรมของทรพยากรปาไม เพราะบรเวณดงกลาวเปนพนทตนน าของคลองภม เปนคลองสายส าคญทหลอเลยงชวตชาวอ าเภอรตภมและอ าเภอควนเนยง

5.3.2 ขอเสนอแนะในการท าวจยครงตอไป 1) การวจยครงตอไปควรใชขอมลภาพถายความละเอยดสงใชในการวเคราะหการใชทดนและ

สงปกคลมดน เชนภาพถายดาวเทยม GeoEye ความละเอยดภาพ (Spatial Resolution) 0.41 เมตร (Panchromatic) หรอ 1.65 เมตร (Multispectral) เพอจะไดขอมลทมความละเอยดและถกตองสง

2) เนองจากขอจ ากดในการใชภาพถายดาวเทยม เนองจากภาพถายดาวเทยม LANDSAT ทใชในการวจยครงนในบางบรเวณมเมฆปกคลมไมสามารถวเคราะหไดวาเปนการใชทดนประเภทใด ดงนน การวจยครงตอไปอาจจะตองมงบประมาณเพมเตมในการสงซอภาพถายดาวเทยมทไมมเมฆปกคลมจากดาวเทยมอนทไมสามารถดาวนโหลดไดฟร

HATYAI UNIVERSITY

50

บรรณานกรม คมสน ครวงศวฒนา. (2550). การประยกตแบบจ าลอง CLUE-S เพอคาดการณการเปลยนแปลงการ

ใชทดนและสงปกคลมดนในพนทลมน าแมหยอด อ าเภอแมแจม จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ วท.ม. (สาขาการจดการลมน าและสงแวดลอม) กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

นฤนาถ พยคฆา. (2555). อทธพลจากการเปลยนแปลงการใชทดนตอการท าลายปาไมใน จงหวดภเกต. วทยานพนธ วท.ม. (สาขาเทคโนโลยและการจดการสงแวดลอม) ภเกต : มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

นชจร ทาวไทยชนะ. (2540). รปแบบและการเปลยนแปลงการใชทดนของเมองรอง : กรณศกษาชมชนเมองสรนทร. วทยานพนธ วท.ม. (สาขาภมศาสตร) เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม.

เบญจวรรณ พงสสวากร สดารตน ตรเพชรกล เชาวลต ศลปทอง และอดศกด เพชรจรส. (2541). การประยกตใชขอมลระยะไกลและระบบสารสนเทศภมศาสตรในการศกษาการเปลยนแปลงการใชทดน พ นทกรณศกษา: ลมน าแมวาง จ. เชยงใหม. วารสารวจยและพฒนา สจธ, 21(1), 4-22.

ปภากร บวพนธ. (2555). การตดตามการเปลยนแปลงการใชทดนกบกฎกระทรวงผงเมองรวมเกาะภเกต พ.ศ.2548. วทยานพนธ วท.ม. (สาขาเทคโนโลยและการจดการสงแวดลอม) ภเกต : มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ไพรตน ณรงคฤทธ. (2544). การศกษาการใชน าในลมน ารตภม จงหวดสงขลา. วทยานพนธ วศ.ม. (วศวกรรมทรพยากรน า) กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สทธกานต สขการ. (2551). ศกยภาพการใชประโยชนทดนเพอการวางแผนจดการทรพยากรทดน และสงแวดลอมของเกาะสกร จงหวดตรง. วทยานพนธ วท.ม. (วทยาศาสตรสงแวดลอม) กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สวทย อองสมหวง. (2554). เอกสารประกอบการสอนวชาหลกการของการรบรจากระยะไกลและการประมวลผลภาพเชงเลข (Principles of Remote Sensing and Digital Image Processing). นครราชสมา: มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

สมพร สงาวงค. (2552). การส ารวจจากระยะไกลในดานการใชทดน/สงปกคลมดนและการประยกต. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ. (2552). ต าราเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศศาสตร. กรงเทพฯ : อมรนทรพร นต งแอนดพบลชชง.

HATYAI UNIVERSITY

51

ประวตผวจย

ชอ ผชวยศาสตราจารย ดร.ปณยนช รธรโก

วนเดอนป 30 พฤษภาคม 2515

วฒการศกษา

วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจ วทยาศาสตรบณฑต (เคม-ชววทยา) มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2536 วทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2541 (การจดการสงแวดลอม) ปรชญาดษฎบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร 2557 (การจดการสงแวดลอม)

ต าแหนงและสถานทท างาน

ผชวยคณบด คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยหาดใหญ

HATYAI UNIVERSITY

Documents

HATYAI UNIVERSITYrd.hu.ac.th/Download File/Full Text Research/610976 (F).pdf · บทที่ 1 บทน า 1 1.1 ความส าคัญและที่มาของการวิจัย