Nordlysid nr 31 2013

T IP P ING: K Í E ND A R UNDIR NI ÐURF LY T ING A RS T RIK UNI S UNNUK V Ø L DI Ð

Vit vóna at kunna taka fyrstu búfólkiniinn um hálvan november

9 7 7 2 2 4 5 0 6 5 0 0 7

NR. 31 HÓSDAGIN 12. SEPTEMBER 2013/ 62. ÁRGANGUR / KR 30,00

J Ø K UL KG 4 0 7SEIN ASTA TR ÆSK IPIÐ SMÍÐA Ð Í FØ ROY UM

S í ð a8 -12

S í ð a4 - 5

Síða 14

ROY N A AT BJA RG ATOSK AV INNUNI Í NOREGI S í ð a

1 6 -17

Síða 6-7Síða 6-7N ÝGGI FISK I V INNU-POLI T IK K UR ES

KLAKSVÍKAR KVØLDSKÚLI SPENNANDI SKRÁ

”RUSSISKT VAR

ÓTRÚLIGA ÁHUGAVERT”

”KVØLDSKÚLI ER BÆÐI

SOSIALT OG LÆRURÍKT”

SE Y ÐURIN FER AT ROY N AS T VÆL Í Á R

Síða 3Síða 3

S í ð a13

FØ ROYSK A VÓNIN LI V DI Í 7 2 MINU T T IR

Síða 18

NR. 31 HÓSDAGIN 12. SEPTEMBER 20132

L E I Ð A R I NEin leður sovisofa

til søluSofan er sum nýggj.

Litur: BeigeNýprísur 12.000 kr. til sølu fyri 6000 kr.

Tel. 215172

Leygardagin 28. Sept giftast

Hansa Nybo Viðareiði og Rói Vágslíð Egholm Klaksvík.

Vígslan verður í Christians Kirkjuni kl 14. 00.Brúdleypið verður hildið

í Bygdarhúsinum í Leirvík kl 19.00 Tey, ið ynskja at hátíðarhalda dagin saman við okkum,

verða vinarliga biðin um at boða frá í seinasta lagi 15. sept. á tlf 279506 ella á [email protected]

Brúdleyp

P R Ó G VAssa Færø hevur í juni 2013lokið cand.mag prógv í “læring og forandringsprocesser” á Aalborg Universitet, í juni 2011 stóð hon læraraprógv á Frederiksberg Seminarium.

Guðstænasta15 sept.

Christianskirkjan kl.11.00 Lestur

K IRK JUR Á ÐSVA LIÐ 20 13

Sum kunngjørt, verður kirkjuráðsval týsdagin 5. november 2013.

Valt verður í kirkjukjallaranum í Christianskirkjuni

Atkvøðugreiðslan verður millum kl. 10.00 og 20.00 og so leingi, veljarar møta uttan steðg.

Tey, sum av sjúku ella øðrum orsøkum ikki kunnu koma á valstaðið,

kunnu boða frá í Miðlan, tlf. 41 00 00, inntil mánadagin 4. november á middegi.

ValevnislistarValevnislistar skulu verða formanninum í valstýrinum í hendi

innan kl. 22 tann 23. september 2013.

Valstýrið fyri Christianskirkjuna2013

Frá Klaksvíkar TalvfelagÁrsaðalfundur felagsins verður í ”Skákinum”, Gerðagøta 3, leygardagin 14. sept. kl. 17.00

Skrá samb. lógum felagsins

Nevndin

Gomul mynd úr Víkunum frá uml. 1910Peter Bakarin við familju

Myndin er av foreldrunum og teirra fimm børnum tikin av trappuni til bakarabutikkina oman fyri húsini

hjá Peter Bakaranum.

Standandi frá vinstru: Maria, sum giftist til Ísland við Trausta Olafssyni. Alex, sum hevði reiðaravirksemi og handil, doyði í 1929. Mamman, Johanna, dóttir Sámal Michael Joensen, gamla lærara. Pápin, Peter Bakarin,

sum kom úr Horni í Havn. Framman fyri frá høgru: Else Bergithe (vanliga nevnd Bidda) sum giftist við Palla Sólstein. Sámal, var lærari og

tingmaður og giftust við Turið úr Svínoy og Frida, sum var ógift, bakari og organistur í Klaksvíkar Kirkju

í meira enn 30 ár.

Í blaðnum ídag, hevur Jógvan Hugo Gardar eina sera áhugaverda og sigandi grein um norsku línu-veiðuna.

Tað undrar her hjá okkum, her útróðrarflotin næ-rum er horvin og ilt hevur verið hjá línuskipunum í heilatikið at fáa fólk, tí inntøkan er so lág, og ikki minst undrar tað at føroyskir fiskimenn flyta til No-regs at arbeiða eisini júst umborð á línubátum, alt ímeðan norskir politikarar staðfesta, at línufiskiska-pur teirra er í kreppu og tí skal hava 80 milliónir úr norska statskassanum.

Herheima sita politikar hendur í favn og hyggja omanyvir eina nærfiskivinnu, sum nærum er steð-gað upp og ein línubátaflota, ið illa megnar at svara hvørjum sítt. Tað einasta vit hoyra er, at ”ve-iðutrýstið er og høgt”, so sova vit víðari og rokna við at tað er allur sannleikin.

Lesur tú greinina í blaðnum ídag, so er trupullei-kin hjá normonnum ikki at teir hava og lítið av fi-ski, nei, teir hava ovmikið av fiski og alíkavæl klárar línuveiðan seg ikki, hetta orsakað av kapping frá øðrum fiski og frá traditionellum marknaðum, sum í løtuni liggja i andaleypi.

Í Føroyum hava vit júst somu trupuleikar sum nor-menn, nevniliga at fiskaprísirnir eru ov lágir. Men harafturat hava vit ein stóran trupulleika, og tað er, at vit hava ov lítið av fiski.

Vit hoyra søgur úr Noregi, at afturat tí sum nú lig-gur í kortunum, at norski landskassin skal gjalda, so gjalda kommunur ískoyti til eitt nú egning til útróðrarbátar og harafturat ymiskar aðrar ókeypis tænastur til teirra, ið vilja rógva út.

Okkara politikarar eiga nú at taka fiskivinnupo-litikkin upp til nýggja viðgerð og hjálpa vinnuni at gera okkara fiskatilfeingið meira áhugavert hjá brúkarum og samstundis stuðla vinnuni at menna úrdráttirnar úr botnfiskasløgunum, soleiðis at hesir úrdráttir kunnu vera meira kappingarførir við eitt nú alilaksin og aðrar matvørur í kappast við fiskin á teim ymsu marknaðum.

Longu fyri umleið 50 árum síðani byrjaðu flakavir-kir her á landi at framleiða. Gamaní er nógv broytt á virkjunum síðani tá, men tað skerst ikki burtur, at alivinnan er fleiri fet frammanfyri, bæði í góðsku, og marknaðarføring, og tí eiga vit helst at fara at hyggja eitt sindur eftir tí sum normenn gera í løtu-ni.

Hevur norska fiskivinnan brúk fyri kreppuhjálp, nú teir eru um at ganga undir í fiski, so er eyðvitað, at okkara heimliga húkaveiða má hava ein tørv, sum er fleiri ferðir tann norska.

Línufiskiskapurin um at fara í søguna

NR. 31 HÓSDAGIN 12. SEPTEMBER 2013 3

Norðlýsið hevur prátað við Akka, sum er bóndi á Viða-reiði, um hvat honum væn-tar av skurðinum í heyst nú summarið hevur verið so avbera gott.

Fýlist á útsjóndin og støddNú nærkast heystið og hvat væntar tú tær av skurði-num. Tað hevur ið hvussu er viðrað. Fer hetta at ávir-kað skurðin?

- Eg skal siga akkurat sum er. Eftir útsjóndini at døma, er tað eitt sindur skuffandi. Men eg gangi bara út frá at tað kemur at roynast væl í ár, byrjar Akki.

Tað er ikki bert í Norðoyggjum at bóndur fýlast á útsjónd og stødd.

- Nú havi eg verið nokkso nógv runt í sambandi við mítt arbeiðið innan aliøkið. Akki siglir við alibáti kring oyggjarnar.

- M.a. havi eg verið í Sun-dalagnum, og har havi eg prátað við tveir av Eiði og onkrar av Norðskála. Allir

siga tað sama. Teir fýlast á, at lombini eru smærri ella ójavnari enn undanfarin ár. Tó so eru stór lomb uppi í, men tað eru sanniliga eisini nógv smá lomb uppií.

September er lykilin til heystiðTað sigst at septem-bermánaði er lykilin til heystið. Er septem-burmánaði góður og turrur, plagar at hildnast væl.

- Men eg haldi hóast alt, at seyðurin broytist serliga skjótt akkurát nú. Ja serliga hendan mánaðan. Verður septembur góður og ikki ov vátur, kunnu vit vænta ok-kum eitt gott ár. Eg gangi ið hvussu er út frá at seyðurin verður góður.

Forsmakk upp á skurðinOnkrir hava longu fingið ein forsmakk upp á skurðin í ár. Ein bóndi í bygdini he-vur longu flett nøkur lomb.

- Ja teir hava flett nøkur lomb og tey vigaðu nógv, hóast útsjóndin ikki var tann heilt villa. Men eg

fýlist á at lombini ikki eru størri, tí tað hevur verið sjáldsama gott veður í ár. Tað hevur verið nógv gras, tað hevur verið turt, nógv sól, ja allar fortreytir fyri góðum seyði hava verið til staðar.

Vit skilja ikki altTíðliga í summar doyðu fleiri smálomb í haganum. Orsøkin til tað er torfør at spáa um, sigur Akki.

- Hví mundi tað verða… eg misti sjálvur trý og aðrir bøndur í bygdini mistu fle-iri enn eg. Tey lógu bara deyð á sløttum. Nei vit vita ikki alt.

Besta summari í kvarta øldTað eru rættiliga nógv ár síðani at tað hevur verið eitt so gott summar á Viðareiði. Ið hvussu er eini tjúgu ár síðani.

- Tað vóru onkuntíð slík summar, tá ið eg var smádrongur. Men eg kann ikki minnast, um eg hyggi eini tjúgu ár aftur í tíðini,

eitt so gott summar. Tað er ikki altíð veðrið,

sum hevur alt at siga.Til dømis í fjør var

summarið so ringt, men seyðurin var hóast tað góður. – So er spurningurin um veðrið ávirkar seyðin so nógv. Tað kann eisini vera, at seyðurin hevur roynt seg yvir evnini í fjør og tí ikki orduliga er komin fyri seg aftur enn. Tað kann so gera tað, at seyðurin verður av tí besta næsta ár. Hvør veit, livst so spyrst, grunar Akki í telefonini.

Av allarbesta hoyterra – seyður fær góðan veturVit eru í september, men enn er góður hoyterri. Seyðurin fer ikki at ganga svangur í vetur.

- Í gjár var góður hoy-terri og í dag (mikudagur) er hann minst líka góður. Havið er spegilsblankt, tað er lýtt og eitt sindur av toku í fjøllunum, sum tó ikki muna nakað. – Hetta er ótrúligt.

Veðrirnir í feitilendikoma at roynastFeitilendi, har nógvir veðrir ganga, kemur at verða gott, metir Akki.

- Veðrirnir í feitilendi koma at verða góðir. Vit sigldu framvið norðanfyri nú ein dagin og sóu í Tanga og niðan í Urðina. Tað vísti seg at vera óluksáliga vakur seyður. Har eru øll tekin í sól og mána, ið tala fyri góðum skurði.

Hvussu tað fer at roynast hjá Akka í heyst er ilt at spáa um, men ein ábending kemur skjótt til sjóndar.

- Eg taki eini trý lomb síðst í vikuni til feskt kjøt. So fær man eina ábending, hvussu tað heila kemur at roynast.

Tað er ikki altíð stødd og útsjónd, sum teljaAkki er eisini kunnugur við tað, at tað ikki altíð er støddin, sum telur. Hetta er ofta í sambandi við veðrir og serliga í feitilendi.

- Ofta hava vit start ok-kum blindan upp á ein veðr,

sum í útsjónd hevur víst seg at koma at viga nógv. Men so hevur onkur annar veðrur verið, sum eingin hevur givið gætur, ið hevur viga meira enn tann størri.

- Tað hevur alt at siga, hvussu teir eru skikkaðir. Summir bjóða seg meira fram, eru dimmir í tí, bli-kutir og síggja tí eitt sindur ógvusligir út. Men so eru aðrir, m.a. gráir, ið tykjast eitt sindur minni, men sum roynast. Eisini hava aðrir tjúkkari ull og upphevja seg á tann hátt.

- Nei tað er ikki lætt at vita, men eg vænti ein góðan skurð í ár. Seyðurin hevur verið góður tey sei-nastu árini. Hann hevur tað eisini gott, hann verður væl fóðraður. – Í ár eru líkin-dini fyri góðum seyði góð, fortelur Akki viðinginum hjá Norðlýsinum í Keyp-mannahavn.

Joen Jacob Heinesen, sum vanliga verður kallaður fyri Akki, væntar at seyðurin fer at roynast væl í ár. Men hann fýlist eitt sindur á, at seyðurin ikki er størri í ár, tí seyðurin hevur havt allar fortreytir norðan-fyri í summar. Men tað er verri enn so altíð støddin, sum telur.

Danial Viðoy

ALL AR FORTRE Y TIR F YRI GÓÐUM

SE YÐI Í HE YST


VIT VÓNA AT KUNNA TAKA FYRSTU BÚFÓLKINI INN UM HÁLVAN NOVEMBERTað sigur Elsba Lutzen, økisleiðari á Heimatænastuni í Norðoyggjum, nú nýggja røktarheimiðúti í Klaksvík skal takast í nýtslu.


Vit eru rættuliga spent uppá nýggju tilboðini til tey el-dru í samfelagnum, tí við hesum nýggja røktarheimi-num, er møguleiki fyri at intregrerað alt eldraøkið.

24 nýggjar íbúðir eru í nýggja røktarheiminum. Norðoya Røktarheim hevur 36 búpláss, har tvey fólk í fleiri førum búgva í hvør-jum kamari, og tað er ikki nøktandi og tí vera 8 pláss niðurløgd har.

Tá eg tosið um íbúðir, so er í veruleikanum pláss fyri tveimum búfólkum á nýg-gja røktarheiminum, men tað er bert ætlað at vera ein møguleiki, tá tað til dømis eru pør, ið flyta inn.

Tær 24 íbúðirnar eru býttar í eindir á 8 íbúðir, sum hava ein felags køk og stovu. Her liggur í kor-tunum, at starvsfólkini á hvørji eindini, eisini fara at luttaka í matgerð. Het-ta verður á royndarstigi, soleiðis at vit fáa at síggja hvussu hetta kemur at rigga í praksis.

Lív í húsinumEg nevndi um intregratión, ella samstarv, um tú vilt. Tað er nevniliga so, at vit ætla at lív skal vera í hesum

húsinum. Eitt nú flytir dagtilhal-

dið í nýggja bygningin og harafturat hava vit sett ein ergoterapeut í starv og ei-sini er ætlanin, at Ven & Virka skal eiga sín leiklut í aktiveringini av teim eldru sum koma at búgva her og aðrastaðni. Tað verður helst bæði á tann hátt, at starvs-fólk frá Ven & Virka koma á nýggja røktarheimið, um tørvur er á tíð, og at búðfól-kini fara á Ven & Virka til aktiveringar.

Endamál okkara er at tryggja óhjálpnum eitt gott og virðiligt lív so leingi tey eru her og eitt nú við akti-vering at gera tey so sjálv-hjálpin, sum tey nú einaferð kunnu vera.

Vit skulu eisini virka fyri at viðlíkahalda tey sosialu bondini, sum tey eldru hava, tá tey koma inn higar.

Ein stór avbjóðingFyri okkum starvsfólk verður tað ein avbjóðing at fáa hetta at virka eftir tí leisti, sum vit hava sett út í kortið.

Vit skulu seta okkum inní vanar og kenna førleikar hjá persónunum sum flyta inn higar og síðani skulu

vit arbeiða tvørfakligt við fysioterapetutum, ergote-rapeutum og læknum, alt hetta fyri at stuðla til sjálv-bjargni í tann mun tað nú einaferð er gjørligt.

Eg haldi at eg við vis-su kann siga, at við hesum nýggja røktarheiminum, -sum eg, orsakað at eg si-gið tað, haldi liggur akku-rat har tað eigur at liggja,- eru vit komin eitt stórt fet víðari at skapa umstøður til okkara eldru borgarar, sum nýggja tíðin krevur.

Við Vágna úti í Klaksvík vera tey framvegis mitt í samfelagsmeldrinum, og vit ætla at her skal eisini vera meldur inni í húsinum, nú fáa vit at síggja hvussu hetta fer at eydnast okkum, men áræðið skortar ikki, sigur Elsba Lutzen, økisle-iðari at enda.

VIT VÓNA AT KUNNA TAKA FYRSTU BÚFÓLKINI INN UM HÁLVAN NOVEMBER


Grein úr Financial times 3. Sept. 2 013

Meira enn 90% av fiskatilfeingi-num í EU sjógvi er ovfiskað; fiski-menn fiska eftir øllum at døma bert ein brotpart av toski, makrel og sild úr havi-num í mun til tað, sum varð ført í land í seksti- og sjeytiárunum.

Tað hava ikki verið nóg-var grikkskar sólskins-søgur úr Brussel seinastu mongu árini. Men ein av teimum kann hava verið mikudagin í januar mánaði í ár eftir eina serliga at-kvøðugreiðslu í Europa Parlamentinum at gera eina broyting í tí trupla fiskivin-nupolitikkinum.

Tað eru nógvir umhvør-visforsprákarar og fiski-menn, sum eiga lut í hesum vali. Men hon, sum skarar framúr, er grikkski fiski-vinnukommiserurin Maria Damanaki. Damanaki fekk bóltin á rull, tá hon kom við sínum áhugamáli, ovfi-sking; og hevur hon arbeitt uttan steðg síðani at halda sín “kæphest” gangandi.

Europa er størsti brúkarin av sjóføði. Men tilfeingið hevur liðið undir ovfisking, har tríggir fjórðingar eru heystaðir skjótari, enn teir kunnu koma fyri seg aft-ur, og seinasti parturin er í stórum vanda. Damanaki ætlar at steðga úttveiting. Tað hevði fingið fiskiíd-naðin at fiskað burðardygt, so sum vísundin hevur mælt til og vildi um tvey ár givið meira útbýti til lokalu

fiskimenninar.Limalondini hava givið

ein óbindandi stuðul til eina “bleytari” útgávu. Viðtøkan í EU-Parlamentinum at stuðla ætlanunum hjá kom-miserinum var so avgeran-di, tí hon gevur ivasomum fiskivinnutjóðum nógv minni undanførslu, tá allir tríggir partarnir seta seg saman við samráðingar-borðið at buka upp á pláss eina neyðsemju.

Atkvøðan sendir eini klár boð til fiskivinnu ráðhar-rarnar í EU, at í komandi samráðingum í Parlamenti-num fara teir at skula taka støðu til ovfisking nógv fyrr, enn teir kundu ynskt, segði Uta Bellion. Damanaki hevur eitt lit-fagurt bakstøði av einum

kommisioneri at vera. Sum studentur á Polytekniska universitetinum í Athen gjørdi hon uppreistur móti militerjuntaini í 1973, ein broytingarløta, sum gjørdi, at diktaturið fall. Hon setti seg framman fyri mikrofo-nirnar á pirat- útvarpinum og eggjaði athenbúgvu-num til mótstøðu. Hon varð seinni sett í fangahús, hóast hon gjørdist ein fyrimynd í Grikkalandi, og er enn í dag kend sum røddin úr Po-lytechnic.

Damanaki, ein kemiver-kfrøðingur, gjørdist seinni sosialistur, eitt stig sum fekk ilt í vinfólkini. Hon droymdi ikki um tað ótak-ksema embætið at taka sær av fiskivinnupolitikkinum í EU, fyrr enn hennara

stjórn sendi hana til Brus-sel í 2009. Sum grikki, so kanst tú ikki biðja um, hvat starvsøki tú ætlar tær at umboða, segði hon í eini samrøðu seinasta ár.

Yvirgongdin til Brus-sel var ikki uttan trupul-leikar. Meðan hon fekst við fiskivinnu, varð hon ørkymlað av hendingum heima í Grikkalandi, viðh-vørt havandi áheitanir á kommisjónina um at sýna mildni móti føðilandinum. Hon troyttaði summar starvsfelagar, tá hon í eini samrøðu í 2011 nevndi, at Grikkaland kundi verið tvungið aftur til drakmuna. Tílikar viðmerkingar hjálp-tu ikki til at sissa peninga-marknaðin.

Tosa vit metaforisk, so

setir Damanaki samband millum euro kreppuna og kreppuna innan fiskivinnu-na. EU fiskitilfeingið, sigur hon, er kapitalurin í ban-kanum, sum í hesum føri er havið. Tað, sum vit gera, er at vit brúka kapitalin ov skjótt.

Meðan summir lobby-istar argast av, at hon er ið so stívrend, so hevur hon vunnið á umhvørvisfelø-gum. Aaron Mcloughlin, ein stríðsmaður fyri fiski-vinnuna, rósti henni sum fyrsti komissionerurin í langa tíð, sum veruliga hevði áhuga fyri at bøta um fiskatilfeingið. Hann metti, at hennara tíð í fongslinum hevði styrkt hana í at taka kampin upp við rótføstu og tiltiknu lobbyina í EU.

Benyon hevur sýnt henni eitt enn størri kurteisi. Da-manaki, sigur hann, hevur vegna sína arv og fortíð ein møguleika, sum aðrir kom-misionerar frammanundan ikki hava haft.

Tað er enn ikki prógvað, men atkvøðugreiðslan mik-udagin ber boð um tað.

Atkvøðugreiðslan í MEP at banna úttveiting av fiski er søgulig broy-ting innan fiskivinnupoli-tikk, sigur Fiona Harvey, umhvørvistíðindafólk hjá The Guardian, 06.02.13. Limir úr grøna felagnum ganga við fløggum av fi-ski sum siga”takk fyri” eftir atkvøðugreiðsluna um at frískur fiskur verður kastaður út.

NÝGGI FISKIVINNUPOLITIKKURIN HJÁ ES SUM DAMANAKI HEVUR SJÓSET TUmsett úr enskum hevurAlex Sólstein


NÝGGI FISKIVINNUPOLITIKKURIN HJÁ ES SUM DAMANAKI HEVUR SJÓSET T

Grein av Marcus Franken í Die Zeit, 4. Juli 2013

Fiskastovnarnir í EU sjógvi eru styrktir ógvusli-ga. Hetta vísir, at fíggjarligur ótti og umsorgan fyri umhvørvinum eru ikki beinle-iðis í andsøgn.

Tú hoyrir næstan ongantíð politikarar klaga um seg

sjálvan. Men hetta er hent í EU: Meira enn 90% av fi-skatilfeinginum í EU sjógvi er ovfiskað; fiskimenn fiska eftir øllum at døma bert ein brotpart av toski, makrel og sild úr havinum í mun til tað, sum varð ført í land í seksti- og sjeytiárunum. Og tann einaferð so stolti ídnaðurin verður sagdur at vera doyggjandi saman við fiskinum. Millum 1990 og 2007 er talið av fiski-monnum í EU minkað frá 300 000 niður í minni enn helvtina. EU fiskivinnupo-litikkurin er miseydnaður varð staðfest fyri fýra árum síðani. Í dag er tað sjónligt,

at henda avdúking varð neyðug, um viðurskiftini skuldu flyta seg og betrast.

Í áratíggju hevði fiskivin-na í europeiskum høvum, úr heita Miðjarðarhavinum í Norðurhøv, somu merking sum eina grova eyðræning av tilfeinginum. Ì alman-na eygum kom ovfisking at merkja vøkstur. Hetta er broytt. Nú verða pro-fessionellar atfinningar frá frøðingum róstar. Endin av tí oyðandi fiskiskapinum hjá CE er í eygsjón, segði politiska umboðið fyri Wildlife Fund í Brussel sei-nasta ár. Fyri fáum vikum síðani segði ein umhvør-vis felagsskapur, at felags støðan hjá teimum 27 li-munum í EU um framtíðar fiskiskap, hevði tikið eitt risalop fram móti endanum av ovfisking. So tíðliga sum í 2015 fara flestu fiskatilfe-ingi og í seinasta lagi 2020 allir fiskastovnar í Europa at verða fiskaðir burðar-dygt.

Hvat er hent? Maria Da-manaki, sum hevur haft ábyrgdina av fiskivinnu-politikkinum í EU síðani 2010, er ein kvinna, sum he-vur sett sær stórfingin mál: eina fiskivinnu við kvotum og treytum, sum ikki verða settar lobbyistum í bak-rúmum í Brussel, men av havfrøðingum. Tað fara at verða langtíðarætlanir, verður sagt, sum byggja á hugskotið um burðardygd.

Tílíkt tóktist utopiskt. Men ímeðan hevur Dama-naki í roynd og veru útinnt øll síni endamál. Líka til 2008 gav umleið helvtin av øllum stjórnum sínum fiskimonnum hægri kvotur enn ráðiligt var fyri burðar-dygga fiskivinnu. Fyri sum-mi øki var lobby-trýstið so stórt, at kvotur vóru átta ferðir størri enn tilmælt: hetta var m. a. galdandi fyri hýsufiskiskapin í Skotlandi í 2007.

Veiðikvoturnar áseta støddina av fiskiríkidø-minum. Um tað er toskur við Noreg ella makrelur í sponskum sjógvi, so er tað

eins og ein góður skógans-ari, at hann fellur ikki fleiri trø, enn hann metir í mun til endurgróvur, so ein góð veiðikvota avgerð, hvussu nógvur fiskur kann verða tikin úr stovninum, uttan at tilfeingið komandi ár min-kar. Fyri “sunn” tilfeingi er virði millum ein fimta-part og ein triðing. Er tilfe-ingið ov lítið, so verður ve-iðikvotan minkað ella bann verður lýst. EU stjórnirnar hava í langa tíð havt sokal-laðar tilmældar veiðikvo-tur, sum eru settar av ICES. Ástøðiliga er hetta sera einfalt: um tilmælini verða fylgd, so er tú á rættari kós at fáa eitt “sunt” tilfeingi. Men í praksis verða hesar kvotur, settar av politika-rum, ofta als ikki fylgdar.

Tódnar fiskatilfeingið, dettur fiskiskapurin niður-fyri. Í eina tíð kundu fiski-menn royna at mótvirka minkingini við at nýta lon-gri trol, størri maskinmegi og størri net. Men um tað leitið, tá Damanaki tók við, var óndi sirkulin við ovfi-sking, minkandi fongi og enn meira brúk av dýrum amboðum; hóast tað, vóru menn um at fara av knóra-num. Tað var hetta við ókontrolleraðum fiskiskapi. Tað er sum at kubba greini-na av trænum, har tú sjálvur situr, segði Gerd Hubold, fyrrverandi generalsekre-terur í ICES. Vanliga en-damálið, sum havbiologar og umhvørvisfelagsskapir hava, er ikki, at minni skal fiskast í alt. Tvørturímóti. Veksur tilfeingið, so fara fiskimenn at fiska meira við minni stríð og roynd. Tað verður mett, at virðið av veiðuni í EU kundi vak-sið til 15 milliardir euro, um tilfeingið aftur vaks til fyrrverandi stødd. Tá tað kemur til fisk, so ganga havbiologar og umhvørvis-feløg hond i hond. Hetta er veruliga orsøkin til væle-ydnaðu tilgongdini hjá Da-manaki, so enntá í dag taka ídnaðarfólk innan fiski-vinnuna væl ímóti einum meira regluføstum tilmæli

frá EU. Teir hava ásannað bæði vinning og fyrimun. Í nøkur ár er gapið ella glop-pið millum fiskivinnupoli-tikkin við kvotum og hav-biologisk viðmæli minkað. Í 2012 sluppu fiskimenn bert at veiða 11% meira enn ICES hevði tilmælt.

Sjálvt royndir havbiolo-gar eru ovfarnir av, hvussu skjótt stovnar eru komnir fyri seg aftur. Í 2005 vóru allir kannaðu stovnar ovfi-skaðir 94%. Síðani tá eru tølini minkað og vóru í 2013 komin niður á 39%. Tað sær út til, at tey enn eru fallandi. Rákið er tann ve-gin. Mótvegis tí er parturin av tilfeinginum í “Æsafe biologisku limits” alla tíði-na økjandi, frá 26% ´2004 til 59% nýliga. Hóast hetta tilfeingið kundi verið stør-ri, so er tað ikki í vanda. Frágreiðingin, sum ber heitið ÆConsultation on Fishing Opportunities, sum fiskivinnu kommisjónin le-tur til ráðharrarnar í lima-londunum árliga, staðfestir viðgongdina undrandi: ta-lið av stovnum, sum hava verið vardir við beinleiðis fiskibannið er eisini fallið. Í 2007 vóru tað 20 stovnar, í dag bert 11.

EU ger eisini eftir krøvum frá umhvørvis-feløgum. Fyrr var tað so, at fongur, har fiskur var ímillum, sum ikki varð hildin nakað verdur ella ov smáur, var hann tveittur aftur í havið doyggjandi ella deyður, og kundi tað vera upp til 40% av fongi-num. Hetta verður bannað í framtíðini, hóast Æ5% enn er loyvt, segði Rainer Froese, ein havbiologur frá Geomar, Heinhotz Center of Ocean Research í Kiel, sum hevur funnist at fiski-vinnupolitikkinum í EU í fleiri ár.

Í framtíðini fara fiski-menn at hava loyvi til at landa hjáveiðuna, sum fer at gera teir meira vand-nar, tí hjáveiða upptekur virðismikið lastarúm um borð og er ofta óseljandi. Soleiðis er tað nú upp til

fiskimannin sjálvan at hava áhuga fyri og minka um hjáveiðuna, t. d. við at nýta ymisk net ella trol. Á sínum mongu ferðum hevur Froe-se savnað upplýsingar fyri MEP í Europa. Æ er nú bil-sið yvir, hvussu nógv teir nú vita um hetta sera fløkta evni, sigur hann smílandi. Eitt úrslit av hesum er, at tær strongu reglurnar, sum eru í europeiskum høvum, nú eisini verða galdandi fyri EU fiskiskip í frem-mandum høvum, so sum í Afrika.

Froese heldur, at tað er gott, at EU, hóast fíggjar-kreppu hevur verið ført fyri at áleggja tílíkar reglur á so vanabundnar fiskivin-nutjóðir sum Spania, har al-menna trýstið eisini er økt. Til dømis skrivaðu í apríl 2013 220 spanskir vits-kapsmenn eitt opið bræv til landbúnaðarráðharran, Miguel Arias Canete, og bóðu um, at Spania tók av bindandi reglurnar um fi-skakvotur. Enntá spanskir fiskimenn hava sæð, at teir mugu minka um trýstið á stovnarnar, um teir ynskja at hava eina veiðu, sum í longdini loysir seg, segði Mathias Keller úr Federal Association of the German Fishing Industry.

Europeiskar stjórnir hava tikið avgerandi stig. Men enn er nakað eftir. Tað er enn ein álvarsom hóttan ímóti serligum fiskaslø-gum so sum bluefin tuna, europeiska állinum og hávasløgum.Og í ár hevur ICES fyri fyrstu ferð sent tilráðingar fyri ikki 40 men 80 stovnar, har tilfeingið í stovnunum vegna nýggja politikkin er vaksið upp um tær viðmæltu fiskakvo-turnar, og eru tær vaksnar frá 11% til 29%. Í verulei-kanum hava havbiologar-nir lyft sláina fyri EU. Og limalondini hava viðtikið at fylgja nýggju tilráðingu-num.

Sildastovnurin í tryggari legu


Vit hava hitt Erik Bi-skopstø, leiðara fyri Klaks-víkar kvøldskúla fyri at frætta meira um skránna og virksemi sum heils hjá Kvøldskúlanum, nú eitt nýtt kvøldskúlaár stendur fri framman.

Vit hava nú 55 skeið, sum fara í gongd í vetur, og ok-kurt er byrjað. Eftir jól ke-mur so ein nýggj lýsing við

ymiskum várskeiðum t.d. Urtagarðsskeiði. Í fjør høv-du vit útvið 1100 næmingar í frítíðarundirvísingini, so vit eru sera fegin um stóru undirtøkuna.

-Fínari matgerð fyri menn hevur havt góða un-dirtøku, síðani vit byrjaðu við tí, og í ár fáa kvinnur-nar eisini møguleika at læra “Fínari matgerð”, og tað er stórur áhugi, tí skeiðið var at kalla fult beinanvegin.

Tað er William West, gour-metkokkur, sum kemur at leggja kvinnunum lag á at gera fínan mat, og tann un-dirvísingin fer fram í helst besta undirvísingarkøki-num í landinum, nemliga nýggja køkinum á Kokka-skúlanum, sum er sera væl egnaður til undirvísing.

Eisini fara vit í vetur at hava nøkur forkunnug

filmskvøld, har gamlir smalfilmar verða vístir. Tað er Olivar J. Olsen, sum ke-mur at standa fyri tí. Hann eigur serliga útgerð til at dilgilda gamlar smalfilmar, og tað vera bæði filmar, sum hann hevur talgildað, sum verða vístir og vónandi koma eisini onkrir nýggir filmar undan kavi, sum lut-takararnir eiga. Endamálið er at varpa ljós á søguli-ga dýrgripin, sum liggur

í smalfilmum, og at fáa skrásett fólk og annað, sum er á gomlum smalfilmum. Magna Thomassen, sum ei-sini eigur spennandi smal-filmar, sum pápi hennara, Robert Joensen, upptók, verður eisini við til hetta skeiðið. Vónandi fær tað skeiðið góða undirtøku, og nógv spennandi og søguligt tilfar kemur fram.

Føroyskt bátasmíð er eitt útdoyggjandi hand-verk í Klaksvík, og fáir menn bjóða seg til at um-væla føroyska bátin í dag. Tí eri eg sera fegin um, at tað hevur eydnast okkum, at fáa Janus Østerø, sum hevur umvælt føroyskar bátar í mong áratíggju at standa fyri einum skeiði í at umvæl føroyska bátin. Skeiðið hevur ein teoreti-skan part, sum gongur fyri

seg í einari skúlastovu og eina praktiskan part, sum gongur fyri seg norðuri á Grótrætt, har Janus plagar at umvæla bátar. Vónandi kann eitt slíkt skeið kveikja meira lív í serliga handver-kið at smíðja og umvæla føroyskar bátar.

Nú fær Kvøldskúlin eisini sína egnu heimasíðu. Í dag

er tað soleiðis, at er man ikki á netinum, so er man ikki til. Tí er tað sálvsagt, at ein so virkir og stórur skúli sum Kvøldskúlin hevur sína egna heimasíðu, har fólk kunnu fáa kunning alt árið um virksemi skúlans. Tað er jastrid Gullaksen frá Grafia, sum hevur gjørt nýggju heimasíðuna og nýggja búmerkið hjá Kv-øldskúlanum.

Tvey tey seinastu árini he-vur stóra framsýningin verið Dýra biðidag. Tað var eitt ynski frá læraru-num at fáa ein fastan dag at hava framsýningina, so man altíð visti tað og kundi fáa lutir inn. Sostatt kunnu fólk altíð vita, at Dýra biði-dag er stóra framsýningin. Framsýningin er eisini savnað á einum staði, nem-

liga í snotuliga Ósáskúla-num, og har eru eisini møguleikar til at hava eina Café, og tað hevur riggað sera væl. Tað er skeiðið hjá Hannilenu Jacobsen “Heil-sugóður kostur”, sum hevur tikið sær av Heilsucafé’ini.

Kvøldskúlin hevur havt vaksandi undirtøku sei-nastu árini, og tað fegnast vit um, sigur Erik Bi-skopstø, leiðari. Sjálvt um játtanin frá Mentamálaráð-

num hevur verið minkandi seinastu árini, so hava vit megnað at varðveitt fjøl-broytni og størri tal av skeiðum, tí vit leggja ok-kum eftir at fáa meira fyri pengarnar við at hava fleiri styttri skeið, og tað gevur eisini møguleika til at fáa fleiri næmingar og hervið fleiri næmingagjøld. Ski-panin í frítíðarundirvísing

er soleiðis, at MMR ját-tar ein part og kommunan játtar ein part. Møguligt yvirtrekk má so gjaldast av kommununi, men vit hava lagt okkum eftir at hildið játtanina frá kommununi. Men vit eru komin har-til nú, at vit eru um at náa einum marki fyri, hvussu nógv virksemi vit kunnu hava, og man roynir at hava ein sámuligan prís, soleiðis at øll skulu hava ráð til at

KL AKSVÍK AR K VØ LDSKÚLI HEVUR SPENNANDI SKRÁ AT BJÓÐAAftur í ár hevur Kvøldskúlin lagt eina fjølbroytta skrá til rættis, soleiðis at borgarar íKlaksvíkar kommunu kunnu hava eitt gott frítíðarundirvísingar tilboð. Onkur nýggj skeið eru eisini í ár, og Kvøldskúlin fær nú eisini sína egnu heimasíðu.


Atli Simonsen

Seinasta vetur gekk eg til byrjunar støði í Russiskum. Tað var ótrúðliga áhugavert. Eitt heilt nýtt skriftmál, sum er sera trupult at læra. Stavirnir eru heilt nakað annað, enn hvat vit er von við. Somuleiðis er russiska søgan áhugaverd at lesa um.

Eg valdi Russiskt, tí eg kann brúka tað í mínum dagli-ga yrki sum fiskaseljari. Vit handla nógv í Russlandi og somuleiðs í fleiri av teimun londunum, sum hoyrdu til gamla Sovietsamveldið, har tey flestu eisini tosa Rus-siskt.

Um tað er nakað skeið sum onkur heldur er áhugavert í Kvøldskúlanum so vil eg ráða øllum til at prøva tað. Tveir tímar um vikuna, fyri eitt sindur av lærdómi, er ein góð íløga.

Vera Larsen

Eg havi gingið til máling hjá Archa tey seinastu árini. Annars havi eg eisini gingið til brodering hjá Juttu (føroyskt klæðir) og sum heilt ung gekk eg til seyming hja Ruth. Eisini var til eitt stutt skeið í sponskum hjá Sofíu Arge. Mær hevur altíð dáma sera væl at gingið á kvøldskúla, serliga til Máling. Tað er bæði sosialt og lærurikt. Sikkurt tí at mær dámar væl tað kreativa og vildi læra meira um ymiskt, so sum at seyma, brodera, mála og ja – spanskt.

Vil tú mæla øðrum til at taka okkurt skeið í Kvøldsúla-num? Ja sjálvandi vil eg tað – tað, sum er deiligt við kvøldskúla er, at øll kunnu koma, og grundin til at eg fór, var, at eg vildi vita meira, hvat man skuldi brúka og hvussu man blandar litir, setir litir saman, ger mynstur o.s.fr. - So eg havi havt góðar royndir av at gingið á kv-øldskúla.

KL AKSVÍK AR K VØ LDSKÚLI HEVUR SPENNANDI SKRÁ AT BJÓÐA

RUSSISKT VAR ÓTRÚLIGA ÁHUGAVERT

KVØLDSKÚLI ER BÆÐI SOSIALT OG LÆRURÍKT

Nýggja heimasíðan hjá Klaksvíkar Kvøldskúla www.kks.foluttaka í kvøldskúlanum.

Tað hevði verið ynskiligt at havt meira virksemi, men tað ber ikki til í løtuni. T.d. Hevur Klaksvíkar sjónlei-karafelag spílað seg út við einum nýggjum dramalær-ara, men vit fáa tíverri ikki játtað fleiri tímar til Dra-maskúlan enn vit vanliga gera, tí so mugu vit skerja okkurt annað. Eisini gjørdu

vit eina lítla roynd við lek-tiucafé í fjør í Skúlanum á Ziskatrøð. Tað eydnaðist væl, og ynski er at halda fram og at víðka tilboðið til Ósáskúlan eisini, men tað er tíverri ikki pláss fyri tí í løtuni.

Vit takka Erik fyri samrøðuna og ynskja kvøldskúlanum blíðan byr.




Sápa, stearinljós og fuglamaturFá nyttu av tálgini.Kom og lær at gera sápu, stearinljós og mat til smáfuglarnarUndirvísarar á hesum skeiði verða:Anna Evensa Abrahamsen Tilmelding: Tlf. 457152 ella 250925Kostnaður: kr. 400,- pr. skeið28/10- 29/10- 30/10Skeiðið verður hvønn dag kl. 9.00- [email protected]

Skeið í tøving Lær at tøva stykkir (nunofilt), at seyma til ymiskar brúkslutir. Formtøva hattar, húgvur, skógvar, taskur o.a. Møguleiki er eisini fyri nálatøvingUndirvísari á hesum skeiðum verður:Anna Evensa AbrahamsenTilmelding: Tlf. 457152 ella 250925Kostnaður: kr. 600,- pr. skeiðSkeið 1:Vika 47, 11 nov. til og við 15 nov.Skeið 2:Vika 21, 19 mai. til og við 23 maiByrjað verður hvønn dag kl. 9.00- [email protected]

Skeið í broderíBrodering og føroysk bondUndirvísari á hesum skeiðum verður:Paulina EliasenTilmelding: Tlf 456614 - 756631Kostnaður: kr. 700,- pr. skeiðSkeið 3:Skeiðið verður hesar dagar:18/2- 19/2, 3/3- 4/3, 10/3- 11/3 og 24/3- 25/3Skeið 4:Skeiðið verður hesar dagar:20/2- 21/2, 6/3- 7/3, 13/3- 14/3 og 27/3- 28/3Skeið 5:Skeiðið verður hesar dagar:8/4- 9/4, 22/4- 23/4, 12/5- 13/5 og 26/5- 26/5Skeið 6:Skeiðið verður hesar dagar:10/4- 11/4, 24/4- 25/4, 14/5-15/5 og 28/5- 30/5 Byrjað verður hvønn dag kl. 8.00Leygardagin verður byrjað kl. 9.00

Tøving ommur/abbar og børnBrúka nakrar leygardagar saman við ommu- og abbabørnum og lær at tøva.Undirvísari á hesum skeiði verður:Anna Evensa AbrahamsenTilmelding: Tlf. 457152 ella 250925Kostnaður: kr. 300,- skeiðið verður hesar leygardagar25/1- 1/2kl. 10.00- 16.00

Pachwork, dominobinding,føroysk bond, orkis og broderíUndirvísari á hesum skeiði verður:Paulina EliasenTilmelding: Tlf 456614 ella 756631Kostnaður: kr. 400,-

Skeiðið verður hesar dagar:Vika 24, 10 juni til og við 13 juniByrjar hvønn dag kl. 8.00

MaskinbindingLær tína bindimaskinu at kenna.Lær at koma í gongd at binda einkult pløgg.Lær at kasta uppá, taka inn og út, lær at binda mynstur.Og ymiskt annað.Undirvísari á hesum skeiðum verður: Sunrid HansenTilmelding: Tlf. 459330 ella 252572Kostnaður: kr. 400,- pr. skeiðSkeið 2: Skeiðið verður hesar dagar:vika 45, 4 nov. til og við 8 nov.Skeið 3: Skeiðið verður hesar dagar:vika 7, 10 feb. til og við 14 feb.Skeið 4: Skeiðið verður hesar dagar:vika 12, 17 mars til og við 21 marsSkeið 5: Skeiðið verður hesar dagar:vika 19, 5 mai til og við 9 maiSkeiðini verða hvønn dag kl. 17.30- 22.00

Skapa nýtt úr gomlum og øll vanlig seymingSeyma nýtt úr gomlum bundnum, covboy og mongum øðrum og øll vanlig seyming.Eisini fyri tey sum ongantíð hava seymað áður.Undirvísari á hesum skeiðum verðurSólva HansenTilmelding: Tlf. 455985 ella 275356Skeið 1:Vikuskiftiskeið: 4/10- 5/10- 25/10- 26/10-15/11-16/11Fríggjadag: kl. 18.00 - 22.00Leygardag: kl. 10.00 - 16.00Kostnaður: kr. 600,- Skeið 2:4/9- 19/9- 26/9- 3/10- 10/10- 24/10- 31/10- 14/11Hóskvøld frá kl. 19.00 til 22.00Kostnaður: kr. 600,- [email protected]

Jólapynt Ger títt egna jólapynt.Pachwork, dominobind-ing, tøva, hekla, binda, perlur, jóladekora tiónir, jólagávuhugskot, o.m.a. Bert hugflogið setur mørkUndirvísarar á hesum skeiðum verða:Paulina Eliasen og Anna E. AbrahamsenTilmelding: 457152 ella 250925Kostnaður: kr. 600,- pr. skeiðSkeið 1:Vika 47, 18. nov. til og við 22. nov.Skeið 2:Vika 48, 25. nov. til og við 29 nov.Byrjað verður hvønn dag kl. [email protected]

EndurnýtslaKom og seyma taskur, pungar, beltir og aðrar brúkslutir úr endurnýtslu-tilfari sum plastikposum, covboybuksum, leðurjakkum og ymiskum tøvdum.Øll endurnýtslu-hugskot eru vælkominUndirvísarar á hesum skeiðum verða:Lilliana Svøðstein ogAnna Evensa Abrahamsen Tilmelding: Tlf. 227632-457152- 250925Kostnaður: kr. 600,- pr. skeiðSkeiðini verða 3 vikuskiftirSkeið 2:20/9- 21/9- 11/10- 12/10- 1/11- 2/11Skeið 3:17/1- 18/1- 7/2- 8/2- 28/2- 1/3Skeið 4:28/3 - 29/3, 11/4 - 12/4 og 2/5- 3/5Fríggjadag: kl. 18.00- 22.00Leygardag: kl. 10.00- 16.00Manadag: kl. 9.00- [email protected]@hotmail.com

Skeið áFøroya Handarbeiðsskúla

– Skúlaárið 2013-2014

Tilmelding hjá avvarðandi lærara seinast 14 dagar, áðrenn skeiðið byrjar.

Nøktandi undirtøka og góðkenning frá myndug-leikunum, er treyt fyri, at skeiðini verða veruleiki.

Luttøkugjald verður goldið umvegis”Flytingar-áheitan” hjá Klaksvíkar Kommunu. Um næming-arnir heldur ynskja at gera flyting sjálvir, so ber til at flyta gjaldið á konto: 9865-2000452 og viðmerkja navnið á skeiðnum. Umráðandi er at næmingurin hevur kvittan við, tá ið skeiðið byrjar, um ein hevur flutt sjálvur.

Skúlin tilskilar sær rætt til møguligar broytingar í skránni.Nýggj várlýsing plagar eisini at koma um jan/feb.Høvi er at gista á skúlanum eftir nærri ásettum reglum.

Árliga framsýningin hjá Handarbeiðsskúlanum er íÓsáskúlanum Dýra biðidag. Næmingar verða bidnir um at koma við lutum, sum skulu við á framsýningina, dagin fyri frá kl. 15.00.

Føroya HandarbeiðsskúliHeygavegur 23 – 700 KlaksvíkTlf. 454054T-postur: [email protected]

Skráin kann síggjast á facebook.Føroya Handarbeiðsskúli

Klaksvíkar Kommuna Nólsoyar Pálsgøta 32 FO-700 Klaksvík Tel. +298 410000 Fax +298 410001 [email protected]


Jákup Ósá

B36-VíkingurB36 hevur havt viðgongd í longri tíð, hóast teir heldur ofta hava spælt javnleik, har teir kundu vunnið. B36 eru nú eisini betri mannaðir enn seinast, nú Tórður Thomsen og Robert Heðin Brockie eru tøkir aftur ef-tir leikbann. Víkingur fekk í fjør ein langan niðurtúr eftir steypasigurin og fyrsti dysturin eftir steypafinalu-na móti NSÍ bendi á, at tað sama kann henda í ár. Hetta verður helst ein tættur dy-stur, men B36 er ein lítil favorittur á heimavølli og hevur meira at stríðast fyri, nú Víkingur longu hevur tryggjað sær Europa Le-

ague pláss. Tipping: 1

EB/Streymur-ÍFEB/Streymur vann ein plikt sigur móti 07Vestur seinast og nú skulu verandi føroya-meistararnir til at fáa gongd á í landskappingini, um teir skulu út aftur í Euro-pa næsta ár. Hjá ÍF koma útisetarnir uttan iva heim aftur til hendan dystin og ÍF skal sjálvandi royna eftir FM heitinum framvegis, tí 5 stig eru møgulig at heinta inn. Hetta verður ein tættur dystur, har javnleikur er mest sannlíka úrslitið. Tip-ping: X

AB-HB

AB hevur – sum væntað - havt tað meira trupult á útivølli seinastu tíðina. Nú eru argjamenn loksins aftur á heimavølli, har teir í sum-mar løgdu grundarlag fyri, at teir hava góðan møgule-ika at yvirliva í ár. Hjá HB hómast tey nógv umtalaðu gummi beinini eftir fleiri minni góð úrslit seinastu tíðina. Munurin aftur til ÍF er tódnaður til 5 stig. Símun Samuelsen er ikki tøkur meira hetta kappingarárið og tað verður spennandi at síggja, um tað fær stóra ávirkan, tí hann hevur ve-rið ógvuliga sentralur í HB álopsspælinum. Hetta er ein dystur, ið kann fara báðar

vegir, men AB hópurin hevur ikki verið eins nógv ávirkaður av landsliðsfót-bóltinum og hava góðan møguleika at fáa stig, um teir finna spælið á heimav-ølli í summar fram aftur. Tipping: X

07Vestur-TB07Vestur kann bíta frá sær á heimavølli til tíðir og í byrjanini av kappingarári-num vunnu teir greiðan sigur móti TB. Men síðani tá er støðan nógv broytt og 07Vestur hevur longur ikki nakran realistiskan møguleika at bjarga sær í deildini. TB vísti í Klaks-vík seinast góðan hugburð

og m.a. venjara effektin fer helst at viðvirka til annan úti sigurin á rað hjá TB, sum annars vanliga í nýg-gjari tíð ikki vinnur á útiv-ølli. Tað er eisini trýst á TB fyri at fáa 3 stig her, tí hesin dysturin er teirra lættasti, ið er eftir hetta kappingarárið. Tipping: 2

NSÍ-KÍNSÍ er eitt av liðunum við bestu úrslitunum seinastu tíðina. Heðin Askham ty-kist at hava fingið gongd á og NSÍ er eitt gott boð uppá at fáa eitt Europa Le-ague pláss. Hesaferð taka runavíkingar eisini nýggja graslíkið í brúk, og tað ger

teir uttan iva eyka uppset-tar. Hjá KÍ er støðan álvar-som. Liðið hevur framve-gis ikki vunnið síðani 28. apríl og seinast var avrikið ikki gott móti TB eftir, at liðið frammanundan hevði fingið stig móti teimum báðum fremstu liðunum. KÍ hevur havt gott tak á NSÍ í Runavík seinastu ári-ni, men hesaferð er stórur vandi fyri, at NSÍ fer við øllum. Teir gulu mugu útfrá bæði heimavølli og form kurvu metast sum greiðir favorittar. Tipping: 1

Vit hyggja javnan eftir form kurvini fyri at kekka av, hvørji lið eru best fyri í løtuni. Fyri KÍ viðhaldsfólk er lesnaðurin lítið hugaligur hesaferð, tí Kí er tað liðið seinastu 5 umførini, ið he-vur fingið minst av stigum. Hinvegin er mótstøðuliðið hjá KÍ sunnudagin - NSÍ – millum tey bestu liðini í løtuni.

Talvan seinastu 5 dystir-nir sær soleiðis út:

1. Víkingur 12 stig2-4. NSÍ 10 stig2-4. B36 10 stig2-4. ÍF 10 stig5. HB 8 stig6. AB 7 stig7. EB/Streymur 6 stig8-9. TB 3 stig8-9. 07Vestur 3 stig10. KÍ 2 stig

T IPPING:

K Í END A R UNDIR NI ÐURF LY T ING A R S T RIK UNI SUNNUK V Ø L DI Ð

22 umfar í Effodeildini er á skránni sunnudagin. Serliga í botnstríðnum er stórur spenningur. TB hevurmunandi lættari dyst enn KÍ á pappírinum, og tí er rættuliga sannlíkt, at KÍ liggur undir niðurflytingarstrikuni sunnukvøldið.

Jákup Ósá

FORM KURVAN: KÍ ILL A F YRIHyggja vit eftir gongdini seinastu 5 umførini, so er KÍ tað liðið í Effo-deildini, ið hevur vánaligasta formin.


Í 1978 fór Jøkul – sei-nasta veruliga træskipið smíðað í Føroyum – av bakkastokki á Grótrætt norðan fyri Klaksvík. Jóg-van Olsen (á Lítlu beding) smíðaði 50-tonsaran saman við monnum sínum til Sá-mal Thorsteinsson, stjóra á Tog- og snørisvirkinum í Klaksvík.

Farið var óføra snøgt og væl útgjørt, tá ið tað fór at fiska. Hevði egningarma-skinu, kuldagoymslu til

agn og annað, stórt lugar við átta koyggjum og rúm-ligt bestikkrúm aftan fyri brúnna. Jøkul hevði ein 390 hesta deutz diesel, sum gav honum eina ferð upp á tíggju míl. Skipari fyrstu tíðina var Ísak Matras av Norðoyri.

Sámal Thorsteinsson mintist landið, haðan fe-drarnir komu, tá ið doypast skuldi. Faðirin, Hermann Thorsteinsson, var av ís-lendskari ætt og giftur til

Klaksvíkar. Hann var til lands um summarið og hevði konu og børn yvir við. Kristina Thorsteins-son, kona Sámal, doypti fa-rið við hesum orðum:

Har fedrar búðu við jøkulsrond,

á hav teir fóru og fiskin drógu við jøkulsstrond.

Hetta gav hugskot til farið at nevna.

Tað stendur her lista-liga vakurt tilevnað.

Gud signi manning og fong, tú skalt bera.

Jøkul skal navn títt verða.

Kenneth Justesen í Hvan-nasundi keypti, sum skilst, tíðliga part í Jøkul og fór at føra bátin. Teir fiskaðu laks norðanfyri um veturin og royndu við línu undir Føroyum um summarið. Snellubátur varð Jøkul on-gantíð, tí hann fekst ikki at liggja avhálaður. Men

góður línubátur var. Eg-ningarmaskinan, sum av fyrstan tíð varð koyrd í land, tí hon fekst ikki at rigga, kom umborð aftur, og tá bar til. Einstakar túrar komu teir aftur fullir undir lúkurnar við línufiski. Men hesi árini var laksafiskiska-purin kortini álitið.

Í 1985 seldu Sámal Thorsteinsson og Kenneth Justesen 50-tonsaran, og komandi árini broyttust ei-garaviðurskiftini av og á.

Sum samsýning fyri at ge-vast at fiska laks, fekk hesin skipabólkur kalvakvotu un-dir Íslandi, og ein túrin, teir sigldu heim undan Íslandi, fekk Jøkul sjógv, sum gjør-di stóran skaða. Báturin kom at liggja við bryggju, men so keypti Jørleivur Rasmussen í Grótinum bátin og setti hann í stand. Seinastu tíðina hevur Jøkul ligið við bryggju í Klaks-vík.

Rithøvundurin Óli Olsen, sum í hesum døgum leggur allar seinastu hond á stóra verkið: Siglandi arvurin - søgan um føroyskt træskipasmíð, hevur sent okkum hesar reglur.

J Ø KUL KG 407- seinasta træskipið smíðað í FøroyumJ Ø KUL KG 407- seinasta træskipið smíðað í Føroyum


Kærunevndin í Lendis-málum var eirindaleys við Eysturkommunu og segði í endaligu niðurstøðu síni at eingin lógarheimild er ikki fyri nýbygda bátahylinum í Leirvík. Nú skal friðingar-nevndin eisini taka støðu til málið – men longu nú er greitt at økið sum bátahylu-rin á Toftnesi í Leirvík er bygdur á er umfatað av friðingarlógini.

Hóast tað er long tíð fráliðin síðan bátahylur og neyst vóru liðugt gjørd í Leirvík so er økið framvegis ikki matrikulera. Borgari í Le-irvík sum kærdi byggingi-na fekk fult viðhald frá Lendiskærunevndini sum avgjørdi at ógildað byggi-loyvi við tí grundgeving at byggingin av báthylinum og neystum var ikki heimi-lað í nakrari lóg

Kærunevndin í Lendis-málum sigur í niðurstøðu síni at tað er ásett í býar-skipanarlógini at uppfylt ella turrlagt sjóøki ..... sku-lu áðrenn hesi verða gjørd hava heimild í góðkendari byggisamtykt.....

... sum málið er lýst so er hendan uppfylling í Le-irvík ikki ásett í byggisam-tyktini fyri Leirvíkar Kom-munu...... ikki sæst at nøkur broyting enn er gjørd.....

... Kærunevndi í lendis-málum avgjørdi tí at broyta avgerðina hjá Eysturkom-munu soleiðis at hetta byg-giloyvi ikki hevur gildið. Avgerðin er grundað á at heimild er ikki í byggisam-tyktini fyri Leirvík til byg-giloysvi til hesa neystabyg-gingina.....

Tað var sum sagt Eystur-

kommuna sum játtaði byg-giloyvið og Landsverk stóð fyri arbeiðinum.

Avgerðin hjá Kærunevn-dini er endalig og kann ikki kærast!

Vit fáa viðmerking frá borgarstjóranum í Eystur-kommunu seinri í dag!

Friðingar myndugleikar

inn í máliðMálið er eisini kært til friðingarmyndugleikarnar og eftir at sýslumaðurin í Eysturoynni var mettur at verða innhabilur í máli-num er málið endað hjá lokalu friðingarnevndini í Norðoyggjum, har Karl Jóhansen, sýslumaður, er formaður.

-Vit hava biði um við-merkingar til málið frá pørtunum og tað tilfarið er komið okkum í hendi. Ætlanin er at nevndin skal viðgera málið einaferð í ko-mandi viku og tá ein avgerð fyrliggur endar málið eins og onnur slík mál eisini hjá yvirfriðingarnevndini.

Sum Norðlýsið skilur he-

vur Eysturkommuna heldur ikki biðið um neyðug loyvi frá friðingarmyndugleiku-num hóast økið er umfata av friðingarlógini. Tá vit spurdu Umhvørvisstovuna sum umsitur matrikule-ring varð vátta at hvørki bátahylur ei heldur tann nýggi Leirvíksvegurin er matrikuleraður.

FRIÐING ARMY NDUGLEIK ARNIR VIÐGER A BÁTAHYLIN Í LEIRV ÍK

Sambært matrikulstovuni er økið har Eysturkommuna hevur bygt nýggjan bátahyl og neyst framvegis ikki matrikulera og sambært Umhvørvisstovuni er nýggi Leirvíksvegurin heldur ikki matrikuleraður

- Eg havi ikki hug at við-merkja málið í løtuni uttan tað at vit arbeiða við at finna eina loysn, er einasta viðmerkingin borgarstjórin í Eysturkommunu hevur til málið har Kærunevndin í lendismálum hevur annu-lera byggiloyvi til neystini og har friðingarmynduglei-karnir hava staðfest at økið er umfata av friðingarlógini og tí fara at viðgera málið.

Elmar Ósá settur sum yvirlækni á Landssjúkrahúsinum

Elmar Ósá hevur tikið við starvi sum yvirlækni á Medisinska deplinum.

Hann varð útbúgvin sum Cand. med. frá Køben-havns Universitet í 1999, og fekk autorisatión sum

serlækni innan pædiatri tann 1. mars 2009.

Hann hevur hagartil starvast sum deildarlækni á Medisinska deplinum/Barnadeildini, og tók pr. 15.

aug. við sum yvirlækni.

V IT ARBEIÐA VIÐ MÁLINUMJóhan Christian-sen, borgarstjóri í Eysturkommu-nu, sigur í stut-tari viðmerking at Eysturkom-muna arbeiðir við at finna eina loysn á málinum um bátahy-lin í Leirvík.


R OY N A AT B J A R G A

TOSK A- VINNUNI Í N O R E G I


- Vit noyðast at gera nakað sum bøtir um støðuna, og tað má gerast beinanvegin, sigur fráfarandi norski fi-skivinnumálaráðharrin, Lisbeth Berg-Hansen, í samband við hjálparpak-kan sum hon legði fram beint áðrenn valið.

Átakið kom neyvan so seint í valdystunum uttan eina ætlan um eisini at vinna veljarar, men hetta er samstundis ein roynd at bjarga eini vinnu, ið hevur fingið trupulleikar av at norsk toskakvotan er økt so nógv seinastu árini. Sam-stundis hevur fíggjarkrep-pan oyðilagt stórar mar-knaðir sum vanliga keypa nógvan norskan tosk, sum til dømis Grikkaland, Por-tugal og Spania.

Berg-Hansen sigur at hon við hesum átakinum yns-kir at tryggja at toskavin-

nan kann framleiða betri góðsku og fær meir bur-turúr hvørjum kilo. Pengar skulu brúkast bæði til men-ning av nýggjum framle-iðslum og til at marknaðar-føra toskin.

Norska toskavinnan kun-di fyri fáum árum síðani frøðast um at kvoturnar øktu, men skjótt sást at hetta ikki bara var ein fyri-munur. Útflutningsvirði er nærum tað sama í ár sum í fjør, hóast mongdin sum er útflutt er økt við 40 prosen-tum.

Tað sum er hent í teimum stóru toskamarknaðunum er at fólk eru farin at spa-ra og hugsa um hvar tey fáa best burturúr. Serli-ga suðurevropeisku mar-knaðirnir eru raktir. Tað vísir seg at toskurin missir marknaðir bæði orsaka av fíggjarkreppuni og ikki

minst tí aldur laksur gerst lættari at fáa hendur á. Og laksurin er meir brúkaravi-narligur enn toskurin.

Uppskotið hjá fráfarandi norsku stjórnini inniheldur millum annað hesi uppsko-tini:

• 10 milliónir krónur til upplæring so góðskingini av fiskinum verður betri

• 21 milliónir skulu brúkat til at stuðla línuvin-nuni. Línufiskurin hevur betri góðsku enn tað sum verður fiskað við gørnum, og hesin stuðulin skal fáa fleiri at gera meir við línu-na.

• 6 milliónir skulu brú-kast til at gera tað lættari hjá smærru bátunum at kunna selja fiskin har fiski-mennirnir búgva.

• 30 milliónir skulu brú-kast til marknaðarátøk. Av

hesum skulu 15 milliónir brúkast gjøgnum Norges sjømatråd, ið hevur eina uppgávu, og tað er at fáa fleiri til at eta fisk, norskan fisk, bæði í Noregi men ikki minst úti í heimi. Noregs Sjømatråd hevur umboð í øllum teimum stóru mar-knaðunum, og hesi skulu saman við vinnuni finna marknaðir og selja norska fiskin á hesum marknaðu-num. Hin helvtin av hesum 30 milliónunum skal brú-kast gjøgnum Mattilsynet (heilsufrøðiliga starvs-stovan hjá norðmonnum). Mattilsynet skal eisini hjál-pa til við at fáa fiskin inn á nýggjar marknaðir.

• 10 milliónir skulu brú-kast til gransking av hand-faringini av fiskinum um-borð, ogtil at finna loysnir so fiskurin kann takast li-vandi til lands.

• 8 milliónir skulu brú-kast gjøgnum Innovasjon Norge til at menna tøkni og framleiðslur í toskavin-nuni.

Harafturat vil Lisbeth Berg-Hansen geva min-stu bátunum nærum fría atgongd til at fiska tað he-sin parturin av flotanum megnar, fyri at tryggja at flakavirkir og onnur fiska-virkir á landi fáa nokk av rávøru.

Ætlanin er at 30 milliónir koma longu í ár, og síðani koma 55 milliónir afturat í 2014.

Tað er í løtuni ikki greitt hva tein nýggj stjórn í No-regi kemur at gera, men tað er stoltenberg-stjórnin sum leggur fram fíggjaræt-lanina fyri 2014 í oktober. Allarhelst vil ein borgarlig stjórn flyta pengar, men

støðan er so mikið álvars-lig at tey eisini hava sagt at okkurt munagott má gerast.

Serliga flakavirkir og onnur virkir sum taka ímóti fiski hava stórar tru-pulleikar orsaka av fallandi prísunum. Uppsøgnir og húsagangir hava seinastu mánaðirnar rakt fleiri smærri fiskivinnusamfeløg í Noregi. Sjálv sigur flaka-virkisvinnan at útlitini eru myrk, og at neyðugt er at gera nakað munagott fyri at forða einum risaskrædli.

Norska stjórnin skal brúka minst 85 milliónir norskar krónur til at hjálpa toskavinnuni.Jógvan Hugo Gardar

Fiskivinnumálaráðharrin Lisbeth Berg-Hansen saman við fráfarandinorsku stjórnini setur nú tiltøk í verk fyr at hjálpa norska línuflotanum.


KÍ verður liðið, ið sunnudagin verður fyrsta liðið, ið slep-pur at spæla á nýggja graslíki-num við Løkin í Runavík.NSÍ hevur seinasta árið havt ein nærum óbrúki-ligan vøll at spæla á. Tí var tað harliga tiltrongt í summar at fáa graslíkið skift. Arbeiðið bleiv nakað seinkað, og NSÍ mátti tí

spæla sínar heimadystir á Svangaskarði á vøllinum hjá grannunum úr NSÍ. Har hevur sum heild gingið væl,

og NSÍ hevur ongan heima-dyst tapt hesa tíðina. Men nú hevur NSÍ aftur fingið vant í Runavík seinastu

vikuna og tykjast spentir uppá komandi tíðina.

Sunnudagin verður so nýggja graslíkið við Løkin

alment tikið í brúk. Dystu-rin byrjar kl. 15.00 og dó-mari verður Rúni Gaardbo.

Mynd: NSÍ

Fyrsti dystur á nýggja graslíkinumJákup Ósá

Tað var eingin ivi um, at týska landsliðið var greitt betra liðið týskvøldið, tá ein av HM favorittunum vitjaði á Tórsvølli. Men føroyingar vardu væl og aftanfyri stríðshugaðu úti leikararnar stóð Gunnar Nielsen ein góðan dyst. Mál møguleikar komu eisini og hóast teir heilt stóru on-gantíð komu, so manglaði sera lítið í fleiri ferðir.

Einasta KÍ umboðið á landsliðinum, Páll A. Klettskarð, kom á vøllin í seinna hálvleiki og spældi seinasta hálva tíman. Hann kom væl frá tí hendan hálva tíman og var nógv uppí blandaður í smáspælinum.

So hansara møguleiki fyri at byrja inni í øllum førum í øðrum av heimadystunum í oktober móti Kasakhstan og Eysturríki bleiv ikki minni av avrikinum hesa-ferð. Mn týskarar fingu sín sigur og lykilin var, tá teir í 72. minutti fingu brots-spark, har Atli Gregersen eisini fekk reytt kort. Móti dystarenda fingu teir so eisini triðja og seinasta málið.

Týsku málini skoraðu Per Mertesacker, Mesut Ozil og Thomas Muller.

Nógvar myndir frá dysti-num og annars viðurskift-um kring dystin eru at síg-gja á www.nordlysid.fo

Tríggjar ferðir hevur KÍ leikt í Runavík síðani uppflytingi-na í 2010.

NSÍ er kanska tað liðið, sum KÍ hevur best tak á, tá vit hyggja eftir hagtølum á útivølli seinastu árini. Síða-ni KÍ í 2010 flutti upp hava liðini spælt tríggjar ferðir móti hvørjum øðrum.

Úrslitini hava verið:2013: NSÍ-KÍ 2-32012: NSÍ-KÍ 0-22011: NSÍ-KÍ 3-3

FØ ROYSK A VÓNIN LI V DI Í 7 2 MINUT TIRFøroyska fótbólts landsliðið var aftanfyri 1-0 móti Týsklandi í 72 minuttir, men so skrædnaði.

Jákup Ósá

K Í STAÐIÐ SEG VÆL Í RUN AV ÍK SÍÐA NI UPPFLY TINGIN A


amr.fo

PRENT: PRENTMIÐSTØÐIN / ÁBYRGD: OLIVER JOENSEN BOX 58 - 710 KLAKSVÍK - TEL. 456285 - [email protected]

iPad við retinaskermi

Líka so vakur. Dupult so skjótur.Slóðbrótandi retinaskerm við krystallklárum fyrimunum.Sterkan A6X-prosessara við spitaranum á framtíðini.Yvir 275.000 appir við markleysum møguleikum.

Ultraskjótt tráðleyst við smidligum sambandi til alt.

TórshavnSmyrilsvegur 5tel. 347 300 mán–frí 08.00–17.30leyg 10.00–14.00

Klaksvík Stangavegur 53tel. 347 310 mán–frí 09.00–17.30leyg 10.00–14.00

SaltangaráHeiðavegur 25tel. 347 320 mán–frí 09.00–17.30leyg 10.00–14.00

Documents

Nordlysid nr 31 2013