PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK POLIGRAF 311[28]pliki.koweziu.edu.pl/programy/przedmiotowe/TECHNIK_POLIGRAF_311[28... · – scharakteryzować jednostkowe operacje introligatorskie, –

Ministerstwo Edukacji Narodowej

311[28]/T,SP/MEN/2008.

PROGRAM NAUCZANIA

TECHNIK POLIGRAF

311[28]

Zatwierdzam Minister Edukacji Narodowej

Warszawa 2008

Autorzy: mgr Elżbieta Gonciarz mgr inż. Paweł Pierzchalski mgr inż. Wojciech Pilc Recenzenci: dr inż. Henryk Godlewski dr inż. Bogdan Kamiński Opracowanie redakcyjne: dr Grzegorz Rycharski

1

Spis treści I. Plany nauczania 3

II. Programy nauczania przedmiotów zawodowych 5

Podstawy poligrafii 5

Materiałoznawstwo poligraficzne 12

Technologia 20

Maszyny i urządzenia 36

Podstawy projektowania procesów poligraficznych 46

Zajęcia praktyczne 53

Język obcy zawodowy 62

Działalność poligraficzna

Praktyka zawodowa

66

74

2

I. PLANY NAUCZANIA PLAN NAUCZANIA Technikum czteroletnie Zawód: technik poligraf 311[28] Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin

tygodniowo w

czteroletnim okresie

nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w

czteroletnim okresie

nauczania

Liczba godzin

w czteroletnim

okresie nauczania

Semestry I-VIII

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I-IV Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy poligrafii 3 2 38 2. Materiałoznawstwo poligraficzne 4 3 50 3. Technologia 10 7 126 4. Maszyny i urządzenia 8 6 101 5. Podstawy projektowania procesów

poligraficznych 3 2 38 6. Zajęcia praktyczne 15 11 189 7. Język obcy zawodowy 2 1 25 8. Specjalizacja* 2 1 25 9. Działalność poligraficzna 3 2 38 Razem 50 35 630 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

* Program wybranej przez szkołę specjalizacji opracowuje szkolny zespół

przedmiotowy właściwy dla zawodu.

3

PLAN NAUCZANIA Szkoła policealna Zawód: technik poligraf 311[28] Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłych Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

tygodniowo w dwuletnim

okresie nauczania

Liczba godzin

w dwuletnim

okresie nauczania

Semestry I - IV

Lp. Przedmioty nauczania

Klasy I -II Forma stacjonarna

Forma zaoczna

1. Podstawy poligrafii 3 2 41 2. Materiałoznawstwo poligraficzne 4 3 55 3. Technologia 10 8 136 4. Maszyny i urządzenia 8 6 109 5. Podstawy projektowania procesów

poligraficznych 3 2 41 6. Zajęcia praktyczne 15 12 205 7. Język obcy zawodowy 2 1 27 8. Specjalizacja* 2 1 27 9. Działalność poligraficzna 3 2 41 Razem 50 37 682 Praktyka zawodowa: 4 tygodnie

* Program wybranej przez szkołę specjalizacji opracowuje szkolny zespół

przedmiotowy właściwy dla zawodu.

4

II. PROGRAMY NAUCZANIA PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH

PODSTAWY POLIGRAFII

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – przedstawić historyczny rozwój technik poligraficznych, – scharakteryzować podstawowe działy poligrafii, – scharakteryzować rodzaje wyrobów poligraficznych, – określić podstawowe szeregi i formaty wyrobów papierniczych, – określić systemy miar stosowanych w poligrafii, – posłużyć się przyrządami pomiarowymi, – scharakteryzować rodzaje materiałów wydawniczych, – scharakteryzować procesy składu komputerowego, – sklasyfikować oryginały przeznaczone do reprodukcji, – scharakteryzować proces reprodukcji elektronicznej, – scharakteryzować proces tworzenia makiety elektronicznej, – sklasyfikować formy kopiowe, – określić sposoby wykonania form kopiowych, – scharakteryzować etapy obróbki materiałów światłoczułych „na

mokro”, – wyjaśnić podstawowe terminy z zakresu sensytometrii

i densytometrii, – scharakteryzować procesy proofingu stosowanego w poligrafii, – sklasyfikować rodzaje form drukowych, – określić sposoby przygotowania form drukowych, – sklasyfikować rodzaje form drukowych, – scharakteryzować procesy drukowania wypukłego, – scharakteryzować procesy drukowania płaskiego, – scharakteryzować procesy drukowania wklęsłego, – określić przebieg procesu drukowania sitowego, – określić przebieg procesu drukowania cyfrowego, – scharakteryzować proces przyrządzania maszyny drukującej, – określić zakres stosowania maszyn i urządzeń poligraficznych, – określić sposoby wykończania druków, – scharakteryzować jednostkowe operacje introligatorskie, – określić rodzaje opraw introligatorskich, – scharakteryzować procesy wykonywania wkładów książkowych, – scharakteryzować procesy wykonywania okładek i opraw, – określić metody wytwarzania opakowań, – posłużyć się podstawową terminologią z zakresu poligrafii,

5

– odczytać schematy technologiczne ilustrujące przebieg procesów poligraficznych,

– skorzystać z różnych źródeł informacji.

Materiał nauczania 1. Wprowadzenie Historia poligrafii. Podstawowe pojęcia poligraficzne. Operacje jednostkowe. Proces technologiczny. Podział procesów technologicznych. Klasyfikacja wydawnicza produktów poligraficznych. Druki periodyczne, dziełowe i akcydensowe. Poligraficzna klasyfikacja druków. Szeregi i formaty wyrobów papierniczych. Miary poligraficzne, zależności między miarami. Urządzenia kontrolno-pomiarowe stosowane w poligrafii. Ćwiczenia: • Klasyfikowanie wyrobów poligraficznych. • Obliczanie pochodnych formatów wytworów papierniczych. • Wykonywanie pomiarów elementów wyrobów poligraficznych. • Przeliczanie miar stosowanych w poligrafii. • Sporządzanie blokowych schematów podstawowych procesów

poligraficznych. 2. Poligraficzne procesy przygotowawcze Materiały wydawnicze. Systemy produkcyjne w poligrafii. Cyfrowy przepływ danych. Systemy DTP. Konfiguracja systemów DTP. Procesy składania tekstów. Oryginały. Reprodukcja elektroniczna. Metody obróbki zeskanowanych oryginałów. Procesy łączenia elementów tekstowych i graficznych. Impozycja. Zasady przygotowania prac do naświetlania i drukowania. Techniki montażu klasycznego. Procesy naświetlania i obróbki materiałów światłoczułych. Sensytometria i densytometria. Proofing. Formy kopiowe. Formy drukowe sporządzane w technologii CtP. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie rodzajów materiałów wydawniczych. • Sporządzanie szkiców wydawniczych. • Rozpoznawanie oraz ocena jakości oryginałów. • Rozpoznawanie form kopiowych.

6

3. Formy drukowe, procesy drukowania Formy drukowe stosowane w technikach wypukłych. Formy drukowe stosowane w technikach płaskich. Formy drukowe stosowane w technikach wklęsłych. Formy do drukowania sitowego. Klasyfikacja technik drukowania. Charakterystyka techniki offsetowej, rotograwiurowej, sitowej, fleksograficznej, tamponowej i typooffsetowej. Cyfrowe techniki drukowania. Przyrząd drukarski. Sposoby drukowania wielokolorowego i wielobarwnego. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie form drukowych. • Rozpoznawanie druków wykonanych różnymi technikami drukowania. • Rozpoznawanie druków wielobarwnych i wielokolorowych. 4. Procesy introligatorskie Introligatorskie procesy jednostkowe. Procesy cięcia, krojenia, wykrawania. Sposoby wykonywania wkładów książkowych. Procesy złamywania, kompletowania oraz łączenia składek. Sposoby wykonywania okładek. Procesy oprawiania. Sposoby wytwarzania opakowań. Metody uszlachetniania druków. Ćwiczenia: • Wykonywanie złamów różnymi sposobami. • Kompletowanie składek różnymi sposobami. • Analiza budowy wkładu książkowego. • Klasyfikowanie okładek i opraw. • Rozpoznawanie rodzajów uszlachetniania druków. • Klasyfikowanie opakowań. Środki dydaktyczne Stanowiska komputerowe do składania tekstów oraz reprodukcji poligraficznej. Specjalistyczne oprogramowanie komputerowe. Tablice graficzne ilustrujące: klasyfikację materiałów poligraficznych, budowę maszyn i urządzeń poligraficznych, zasady drukowania. Zestaw form kopiowych. Zestaw form drukowych. Katalogi gatunków papieru. Wzorniki farb drukowych. Zestaw oryginałów materiałów do reprodukcji. Wzorniki kolorów CMYK i Pantone. Próbne odbitki barwne.

7

Zestaw materiałów światłoczułych. Katalog odbitek drukarskich. Zbiór okładek i opraw. Wzory opakowań. Filmy wideo obrazujące procesy poligraficzne. Zestaw norm poligraficznych (PN, BN). Przymiary metryczne, miarka typograficzna, lupy, mikroskopy. Densytometr refleksyjny i transmisyjny. Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Podstawy poligrafii jest opanowanie przez uczniów wiedzy i umiejętności dotyczących: historii poligrafii, terminologii poligraficznej, procesów, maszyn i urządzeń stosowanych w poligrafii.

Program powinien być realizowany w pracowni technologicznej w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3–4 osobowe.

Ćwiczenia i inne zadania praktyczne powinny być wykonywane w sposób umożliwiający realizację celów kształcenia. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, narzędzia, sprzęt i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna, czasopisma specjalistyczne, Internet.

Wskazane jest stosowanie metod nauczania: pokazu z wyjaśnieniem, pokazu z instruktażem, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwracać na realizację treści programowych trudnych do opanowania przez uczniów. Do takich treści należy zaliczyć: − odczytywanie schematów procesów technologicznych, − przeliczanie jednostek miar stosowanych w poligrafii, − obliczanie pochodnych formatów wyrobów papierniczych. Uzyskanie przez uczniów odpowiedniego poziomu kompetencji zawodowych wymaga również kształtowania umiejętności pracy w zespole, korzystania z różnych źródeł informacji, uzupełniania i aktualizowania wiedzy oraz kształtowania postaw zawodowych, jak: systematyczność, odpowiedzialność za wyniki swojej pracy i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku w miejscu pracy, racjonalne wykorzystywanie narzędzi, maszyn i urządzeń, gospodarowanie materiałami i energią.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw poligraficznych, na targi specjalistyczne, wystawy, pokazy, umożliwiających poznanie przez uczniów współczesnych technik i technologii.

8

Proponuje się następujący podział godzin na realizację działów tematycznych:

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna liczba godzin

1. Wprowadzenie 6 2. Poligraficzne procesy przygotowawcze 42 3. Formy drukowe, procesy drukowania 36 4. Procesy introligatorskie 24 Razem 108

Zamieszczona w tabeli orientacyjna liczba godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu na podstawie kryteriów ustalonych na początkowych zajęciach. Proces oceniania powinien obejmować: − diagnozowanie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów przed

przystąpieniem do realizacji programu, − identyfikowanie postępów uczniów w trakcie realizacji treści

kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia,

− sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji działu tematycznego.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów może być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych

zadań. Podczas obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − odczytywanie schematów technologicznych, − wykonywanie pomiarów i przeliczeń, − klasyfikowanie półproduktów i wyrobów,

9

− przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

W trakcie oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na zastosowanie opanowanej wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi, posługiwanie się poprawną terminologią.

Umiejętności praktyczne mogą być oceniane za pomocą: obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń zaprojektowanych przez nauczyciela.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Buczyński L.: Komputerowe urządzenia peryferyjne. AnnaPol, Warszawa 2003 Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2001 Czech G., Stankiewicz B.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2006 Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 DeJidas L. Jr., Destree T.: Technologia offsetowego drukowania arkuszowego. COBRPP, Warszawa 2007 German Ch.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2005 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2006 Kamiński B.: Przetwarzanie informacji. Cz.1. Przetwarzanie tekstu. Przetwarzanie obrazu. WSiP, Warszawa 2004 Kamiński B.: Upowszechnianie informacji. Cz.2. Komputerowe przygotowanie publikacji. WSiP, Warszawa 2005 Krupa R., Stanuch S.: ABC komputerowo-drukarsko-wydawnicze. Sponsor, Kraków 1994 Kwaśny A.: DTP. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 Magdzik S., Jakucewicz S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1999 McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007 Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002

10

Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

11

MATERIAŁOZNAWSTWO POLIGRAFICZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować rodzaje materiałów poligraficznych, – rozpoznać materiały poligraficzne, – sklasyfikować wyroby, wytwory i przetwory papiernicze, – scharakteryzować surowce stosowane do produkcji wytworów

papierniczych, – scharakteryzować procesy produkcji, uszlachetniania i wykończania

papieru, – określić właściwości wytworów papierniczych, – określić warunki klimatyzowania i magazynowania papieru, – scharakteryzować rodzaje papieru stosowanego w procesach

drukowania, – scharakteryzować tektury wielowarstwowe stosowane w procesach

drukowania, – sklasyfikować rodzaje farb graficznych według różnych kryteriów, – określić skład farb graficznych na podstawie kart katalogowych, – wyjaśnić mechanizmy utrwalania farb, – określić użytkowe właściwości poszczególnych rodzajów farb, – dobrać środki pomocnicze do polepszania właściwości farb, – scharakteryzować lakiery stosowane w produkcji poligraficznej, – sklasyfikować materiały światłoczułe stosowane w poligrafii, – scharakteryzować warstwy kopiowe stosowane w poszczególnych

technikach drukowania, – scharakteryzować fotograficzne materiały światłoczułe stosowane

w poligrafii, – sklasyfikować materiały introligatorskie, – scharakteryzować introligatorskie materiały konstrukcyjne

i pokryciowe stosowane do produkcji okładek, – scharakteryzować materiały pomocnicze stosowane

w introligatorstwie, – scharakteryzować introligatorskie materiały pomocnicze do łączenia

elementów opraw, – scharakteryzować introligatorskie materiały pomocnicze do zdobienia

wyrobów poligraficznych, – sklasyfikować kleje introligatorskie, – scharakteryzować proces sklejania materiałów stosowanych

w introligatorstwie, – określić zakres stosowania poszczególnych rodzajów klejów, – scharakteryzować rodzaje folii introligatorskich stosowanych do

tłoczeń,

12

– scharakteryzować sposoby oczyszczania wody oraz neutralizacji zanieczyszczeń,

– określić zakres stosowania metali i stopów w procesie produkcji form drukowych,

– określić zakres stosowania metali i stopów w konstrukcji maszyn poligraficznych,

– sklasyfikować związki wielkocząsteczkowe stosowane w poligrafii, – określić właściwości formy fotopolimerowej twardej i miękkiej, – sklasyfikować tworzywa sztuczne stosowane w procesach

poligraficznych, – określić zakres stosowania gumy i kauczuku w procesach

poligraficznych, – scharakteryzować budowę obciągów offsetowych, – określić właściwości oraz zakres stosowania materiałów smarnych, – określić właściwości oraz zakres stosowania rozpuszczalników, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – skorzystać z różnych źródeł informacji. Materiał nauczania

1. Wyroby papierowe stosowane w poligrafii Klasyfikacja i charakterystyka materiałów poligraficznych. Podział wyrobów papierowych. Wytwory i przetwory papiernicze. Klasyfikacja wytworów papierniczych. Surowce do wytwarzania wytworów papierniczych. Papiernicze półprodukty włókniste. Dodatki masowe, pomocnicze środki chemiczne. Proces wytwarzania papieru. Metody uszlachetniania papieru. Metody wykończania papieru. Właściwości wytworów papierniczych: strukturalno-wymiarowe, wytrzymałościowe, optyczne, hydrofobowe i hydrofilowe, chemiczne. Właściwości specjalne. Klimatyzacja i magazynowanie papieru. Klasyfikacja rodzajów papieru przeznaczonego do drukowania. Rodzaje luksusowego papieru drukowego. Rodzaje papieru przeznaczonego do drukowania kolorowych czasopism. Rodzaje papieru gazetowego. Rodzaje papieru specjalnego. Rodzaje tektury wielowarstwowej przeznaczonej do zadrukowania. Papier syntetyczny. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie wyrobów papierowych. • Rozpoznawanie wytworów papierniczych. • Oznaczanie kierunku włókien w papierze. • Obliczanie wagi arkusza wytworu papierniczego.

13

• Badanie podstawowych właściwości wytworów papierniczych. 2. Farby graficzne i lakiery stosowane w poligrafii Podział farb graficznych według różnych kryteriów. Składniki farb graficznych. Barwniki. Pigmenty. Laki. Spoiwa. Substancje pomocnicze. Produkcja farb graficznych. Mechanizmy utrwalania farb graficznych: przez absorpcję, przez utlenienie z polimeryzacją, przez odparowanie rozpuszczalnika, przez promieniowanie i termoutwardzanie. Właściwości farb graficznych: reologiczne, optyczne, tiksotopia, stopień krycia, lepkość, tack, drukowność. Charakterystyka farb offsetowych, rotograwiurowych, fleksograficznych, sitodrukowych, tampodrukowych. Farby triadowe. Farby dobierane. Środki pomocnicze do farb. Lakiery. Sposoby lakierowania. Rodzaje lakierów. Utrwalanie lakierów. Ćwiczenia: • Porównywanie odbitek wykonanych w różnych systemach barw. • Dobieranie koloru farby według systemu Pantone. • Porównywanie powierzchni lakierowanych różnymi sposobami. • Dobieranie lakierów do uszlachetniania wyrobów poligraficznych. • Badanie właściwości farb graficznych. • Dobieranie farb graficznych do procesów drukarskich. 3. Materiały światłoczułe Klasyfikacja materiałów światłoczułych. Materiały kopiowe. Podział, podstawowe składniki warstw kopiowych. Warstwy kopiowe fotorozpuszczalne i fotoutwardzalne. Parametry techniczne warstw kopiowych. Warstwy kopiowe w technikach drukowania płaskiego, wypukłego, wklęsłego, sitowego. Wywoływacze do płyt. Fotograficzne materiały światłoczułe. Skład i budowa fotograficznych materiałów światłoczułych. Związki światłoczułe. Materiały podłożowe i inne warstwy. Filmy fotograficzne do różnego typu prac. Wywoływacze fotograficzne. Skład i właściwości wywoływaczy. Substancje wywołujące, konserwujące, przyspieszające, antyzadymiające i hamujące. Rodzaje wywoływaczy stosowanych w poligrafii. Utrwalacze fotograficzne. Skład utrwalaczy. Ćwiczenia: • Dobieranie warstw kopiowych do określonych technik drukowania. • Wywoływanie pozytywowej płyty offsetowej presensybilizowanej. • Sporządzanie warstwy kopiowej w technice sitodrukowej. • Dobieranie filmów fotograficznych do różnego rodzaju prac. • Dobieranie wywoływaczy do zastosowanego filmu światłoczułego.

14

4. Materiały introligatorskie Podział i charakterystyka materiałów introligatorskich. Materiały konstrukcyjne na okładki twarde: tektura introligatorska, preszpan introligatorski, kartony wysokich temperatur. Introligatorskie materiały pokryciowe: tkaniny pokryciowe, syntetyczne materiały pokryciowe, okleiny papierowe, skóry. Okładki z tworzyw sztucznych. Włókiennicze materiały pomocnicze: kapitałka, gaza introligatorska (merla). Materiały do łączenia wkładów i okładek. Podział klejów. Skład, właściwości, zastosowanie klejów introligatorskich. Proces sklejania materiałów. Drut introligatorski. Nici introligatorskie. Elementy opraw specjalnych. Materiały pomocnicze do zdobienia. Folie do laminowania. Folie do tłoczeń. Naklejki, okucia, pieczęcie. Materiały do pakowania produktów gotowych. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie materiałów introligatorskich. • Wykonywanie bloczków introligatorskich metodą klejenia. • Łączenie składek z zastosowaniem drutu introligatorskiego. • Wykonanie oprawy specjalnej z zastosowaniem metalowych

i plastikowych elementów łączących. • Ocena jakości wyrobów uszlachetnionych przez lakierowanie

i foliowanie. • Dobieranie materiałów pomocniczych do zdobienia wyrobów

poligraficznych. • Tłoczenie elementów graficznych z zastosowaniem folii. 5. Inne materiały stosowane w poligrafii Woda w przemyśle poligraficznym. Skład, zanieczyszczenia wody. Twardość wody. Metody uzdatniania wody. Neutralizacja wody. Metale i stopy stosowane w poligrafii. Formy drukowe miedziane, cynkowe, aluminiowe i stalowe. Metale i stopy stosowane w konstrukcji maszyn poligraficznych. Folie metaliczne. Związki wielkocząsteczkowe. Związki wielkocząsteczkowe stosowane do wykonania form fotopolimerowych. Klasyfikacja, budowa i charakterystyka tworzyw sztucznych. Tworzywa termoutwardzalne, chemoutwardzalne, termoplastyczne, piankowe i warstwowe. Tworzywa sztuczne do matrycowania. Tworzywa sztuczne do wykonywania form drukowych. Zestawy żywic do przygotowania form. Gumy i kauczuki. Surowce do produkcji gumy. Formy drukowe z gumy. Obciągi offsetowe. Folie: celulozowe, poliolefinowe, poliestrowe, z polichlorku winylu. Folie kompleksowe. Inne rodzaje folii. Właściwości materiałów smarnych. Klasyfikacja materiałów smarnych. Oleje, smary stałe, smary specjalne. Rozpuszczalniki.

15

Ćwiczenia: • Rozpoznawanie form drukowych wykonanych z różnych metali. • Rozpoznawanie materiałów stosowanych do produkcji części maszyn

poligraficznych. • Określanie zakresu stosowania fotopolimerowych form drukowych. • Przygotowanie fotopolimerowych form drukowych. • Dobieranie obciągów offsetowych do maszyny drukującej. • Określanie zakresu stosowania materiałów smarnych. Środki dydaktyczne Katalogi, foldery, prospekty, karty katalogowe: rodzaje luksusowego papieru drukowego, papieru przeznaczonego do drukowania kolorowych czasopism, papieru gazetowego zwojowego, papieru specjalnego, tektury wielowarstwowej przeznaczonej do zadrukowania, papieru syntetycznego, farb graficznych do różnych technik drukowania. Katalogi farb stosowanych w różnych systemach drukowania. Katalogi materiałów światłoczułych i odczynników. Katalogi pokryciowych i pomocniczych materiałów introligatorskich. Wzory wytworów papierniczych: luksusowego papieru drukowego, papieru przeznaczonego do drukowania kolorowych czasopism, papieru gazetowego zwojowego, papieru specjalnego, tektury wielowarstwowej, papieru syntetycznego. Próbki farb graficznych stosowanych w różnych technikach i systemach drukowania. Próbki materiałów introligatorskich konstrukcyjnych, pokryciowych i pomocniczych. Próbki fotopolimerów, tworzyw sztucznych, folii, laminatów, materiałów smarnych, rozpuszczalników. Gotowe wyroby poligraficzne wykonane na różnych podłożach, zadrukowane różnymi farbami i uszlachetnione różnymi metodami. Formy drukowe do różnych technik drukowania. Obciągi offsetowe. Przyrządy i urządzenia do badania właściwości wytworów papierniczych: lupy, mikroskop, twardościomierz, wiskozymetr, grubościomierz, pH-metr. Waga laboratoryjna. Wzorniki farb typu CMYK, Pantone. Części maszyn poligraficznych.

16

Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Materiałoznawstwo poligraficzne zawiera treści dotyczące charakterystyki oraz zakresu stosowania materiałów poligraficznych. Realizacja programu powinna odbywać się z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych.

Podczas realizacji programu należy zwracać szczególną uwagę na treści trudne do opanowania przez uczniów. Do takich treści programowych należy zaliczyć: – rozpoznawanie materiałów poligraficznych w gotowych wyrobach, – dobieranie materiałów do określonego procesu poligraficznego, – badanie podstawowych właściwości wytworów papierniczych, – dobieranie farb według wzornika Pantone, – sporządzanie warstw kopiowych i form drukowych. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznać uczniów z rodzajem oraz zakresem realizowanych zadań, z obsługą aparatury oraz z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni materiałoznawstwa w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3–4 osobowe.

Przed przystąpieniem do zajęć wskazane jest przygotowanie materiałów niezbędnych do wykonania ćwiczeń, jak: instrukcje, normy, przepisy prawa, katalogi, wzorniki, próbki materiałów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, przyrządy i aparaturę. Zadania praktyczne mogą być realizowane w rzeczywistych i symulowanych warunkach pracy .

Wskazane jest również organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw poligraficznych celem poznania przez uczniów współczesnych technik i technologii.



1. Wyroby papierowe stosowane w poligrafii 48 2. Farby graficzne i lakiery stosowane w poligrafii 32 3. Materiały światłoczułe 12 4. Materiały introligatorskie 20 5. Inne materiały stosowane w poligrafii 32 Razem 144

17

Zamieszczona w tabeli orientacyjna liczba godzin na realizację poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach.

W wyniku sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów uzyskuje się informacje dotyczące poziomu opanowania umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia.

Podstawowym kryterium oceniania osiągnięć uczniów jest stopień realizacji celów kształcenia. Inne kryteria, to między innymi: – organizacja stanowiska pracy, – poprawne wykonanie ćwiczeń, – organizacja pracy w trakcie realizacji zadań, – jakość oraz sprawność wykonania pracy. Wiedza i umiejętności uczniów mogą być sprawdzane i oceniane za pomocą: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. W trakcie obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych zadań należy zwracać uwagę na: − posługiwanie się dokumentacją techniczną, − rozpoznawanie materiałów poligraficznych, − klasyfikowanie półproduktów i wyrobów, − korzystanie z norm, instrukcji i katalogów, − dobór materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonania określonych

zadań, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

18

Literatura Ciszewski A., Radomski T., Szummer A.: Materiałoznawstwo. Wydawnictwo PW, Warszawa 2000 Czichon H., Czichon M.,: Technologia form offsetowych. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2002 Czichon H., Jakucewicz S, Magdzik S., Mudrak E.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 Gruin I.: Materiały polimerowe. Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003 Jakucewicz S.: Farby drukowe. Michael Huber Polska, Wrocław 2001 Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP, Warszawa 2001 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Jakucewicz S.: Materiały samoprzylepne. Ecco Papier, Warszawa 2004 Jakucewicz S.: Vademecum papierów dla wydawcy. Inicjał, Warszawa 2004 Jakucewicz S.: Papier w poligrafii. Inicjał, Warszawa 2005 Jakucewicz S.: Tektury graficzne i opakowaniowe. Ecco Papier, Warszawa 2003 Magdzik S.: Ćwiczenia laboratoryjne z technologii introligatorstwa przemysłowego. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 1996 Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1996 Przybysz K.: Technologia papieru. Łódź 2007 Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

19

TECHNOLOGIA

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − określić przebieg procesu wydawniczego, − posłużyć się podstawową terminologią, jak: maszynopis wydawniczy,

arkusz autorski, wydawniczy, drukarski, introligatorski, − określić elementy układu typograficznego, − wykonać adiustację materiałów wydawniczych, − sporządzić szkic wydawniczy i makietę wydawniczą, − zaprojektować sposób wydania publikacji z uwzględnieniem

podstawowych zasad typograficznych, − określić wymagania dotyczące dzielenia i przenoszenia wyrazów oraz

wyróżniania fragmentów tekstu, − określić zasady składu tabel, − określić zasady składu wzorów matematycznych i chemicznych, − określić zasady łączenia tekstu i grafiki na podstawie szkiców

i makiet, − określić zasady składu wyrobów o charakterze akcydensowym, − określić zasady wykonania layoutu oraz łamania gazet i czasopism, − zmierzyć gęstość optyczną w świetle przepuszczonym i odbitym, − określić etapy reprodukcji klasycznej, − określić technologiczne parametry skanerów, − określić parametry i jednostki skanowania, − scharakteryzować technologiczne parametry aparatów cyfrowych, − dobrać aparat cyfrowy i wyposażenie dodatkowe do wykonania

zdjęcia w określonych warunkach, − skonfigurować systemy DTP zgodnie z profilem produkcji, − dobrać urządzenia do określonego systemu DTP, − scharakteryzować rodzaje fontów cyfrowych oraz programów do ich

obsługi, − scharakteryzować systemy cyfrowego przepływu prac Digital

Workflow stosowane w ramach standardu CIP4, − określić etapy cyfrowego tworzenia publikacji, − ustalić parametry plików postscriptowych oraz plików typu PDF, − określić czynności technologiczne procesu montażu, − określić zakres stosowania nadlewek, elementów na spad, wycinek

i nadruków, − wykonać wydruki próbne z zastosowaniem drukarek komputerowych, − wykonać merytoryczną, typograficzną i graficzną korektę publikacji, − ocenić jakość materiałów wykonanych w przygotowalni poligraficznej,

20

− określić zakres stosowania wypukłych form drukowych, − scharakteryzować techniki drukowania wypukłego, − określić rodzaje błędów powstających podczas drukowania

wypukłego, − określić zakres stosowania płaskich form drukowych, − scharakteryzować techniki drukowania płaskiego, − określić rodzaje błędów powstających podczas drukowania płaskiego, − określić zakres stosowania wklęsłych form drukowych, − scharakteryzować techniki drukowania wklęsłego, − określić rodzaje błędów powstających podczas drukowania wklęsłego, − określić zakres stosowania innych technik drukarskich, − przygotować prace do drukowania cyfrowego, − scharakteryzować technologie drukowania cyfrowego, − ocenić jakość odbitek wykonanych technikami drukowania cyfrowego, − określić przebieg procesu cięcia, krojenia i wykrawania, − scharakteryzować oraz określić zakres stosowania wykrojników

introligatorskich, − określić przebieg procesu perforowania, nadkrawania oraz wiercenia

w wyrobach papierniczych, − określić przebieg procesu złamywania arkusza i wstęgi papieru, − określić warianty złamywania oraz czynniki wpływające na wybór

wariantu, − określić metody uszlachetniania i zdobienia wyrobów poligraficznych, − określić rodzaje tłoczenia na okładkach introligatorskich, − określić sposoby i technologie kompletowania składek lub kartek, − określić uwarunkowania procesów klejenia oraz szycia drutem i nićmi, − scharakteryzować proces kształtowania i wzmacniania grzbietu

wkładu, − scharakteryzować proces okrawania wyrobów z zastosowaniem

krajarki trójnożowej, − określić zakres stosowania okładek i opraw introligatorskich, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − skorzystać z różnych źródeł informacji. Materiał nauczania

1. Zasady przygotowania materiałów wydawniczych do składu Redakcja merytoryczna i techniczna. Maszynopis wydawniczy jednolity i niejednolity. Pierwodruk. Załączniki do maszynopisu. Znaki adiustacyjne. Metody adiustacji maszynopisu wydawniczego. Zasady

21

opracowania materiału ilustracyjnego. Środki wyrazu plastycznego. Budowa elementów graficznych, rodzaje, układy. Zasady kompozycji tekstowej i graficznej na płaszczyźnie. Podstawowe elementy układu typograficznego. Zasada złotego podziału odcinka. Zasady doboru elementów tekstowych i graficznych oraz form tekstu i grafiki do określonych treści. Kolor i światło. Rozwiązania kompozycyjne. Szkic wydawniczy. Znaki korektorskie. Zasady i etapy korekty materiałów wydawniczych. Ćwiczenia: • Określanie wymagań dla maszynopisu wydawniczego. • Rozmieszczanie tekstu na kolumnie. • Rozpoznawanie kroju i odmian pisma. • Określanie środków wyrazu plastycznego stosowanych

w publikacjach. • Projektowanie kształtu i graficznego układu publikacji. • Adiustacja materiałów wydawniczych. • Sporządzanie szkiców wydawniczych. • Przygotowanie projektu publikacji nieperiodycznej z uwzględnieniem

zasad typograficznych. • Wykonywanie korekty technicznej materiałów wydawniczych. 2. Zasady przygotowania materiałów tekstowych do procesu

drukowania Podział i charakterystyka tekstów przeznaczonych do składu. Cechy składu gładkiego. Akapit oraz wcięcie akapitowe w tekście gładkim. Odstępy międzyliterowe i międzywyrazowe. Interlinia. Zasady dzielenia i przenoszenia wyrazów. Wyróżnienia w tekście gładkim, znaki interpunkcyjne. Zasady składu przypisów i objaśnień. Ustalanie hierarchii tytułów. Zasady składu spisu treści. Zasady składu bibliografii, skorowidzów, słowników i katalogów. Podstawowe zasady składu tekstu w językach obcych. Graficzne i typograficzne cechy utworów poetyckich. Zasady składu utworów poetyckich. Cechy utworów scenicznych. Zasady składu utworów scenicznych. Podział, budowa i formaty tabel. Dobór rodzaju pisma do tabeli. Zasady włamywania i obłamywania tabel. Zasady składu główek tabel. Zasady składu boczków tabeli. Zasady wypełniania pola rubrykowego. Tabele z liniami i bez linii. Tabele rozkładowe podłużne i poprzeczne. Zasady składu zestawień tabelarycznych. Zasady składu wzorów matematycznych i chemicznych. Podstawowe typy układów graficznych gazety i książki. Rozmieszczenie materiału w gazecie. Zasady tworzenia makiety odręcznej i technicznej. Zasady łamania książek w zależności od rodzajów tekstu. Technika

22

tworzenia makiet elektronicznych dla akcydensów, gazet i książek. Metody łączenia tekstu i grafiki. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie rodzajów składu tekstowego. • Obliczanie wielkości wcięcia akapitowego. • Ocena poprawności składu prac tekstowych gładkich. • Ocena poprawności składu prac tekstowych o charakterze poetyckim

i dramatycznym. • Ustalanie parametrów i sposobu składu tabel. • Ocena poprawności składu prac tekstowych z wzorami

matematycznymi i chemicznymi. • Projektowanie elektronicznej makiety gazety i czasopisma. • Projektowanie elektronicznej makiety książki i broszury. • Określanie sposobu łączenia tekstu i grafiki w różnych typach

publikacji. 3. Zasady przygotowania materiałów ilustracyjnych do procesu

drukowania Światło i barwa. Zakres promieniowania widzialnego. Atrybuty barw. Temperatura barwowa. Przestrzenie i modele barw. Rodzaje barw. Zasady działania filtrów selekcyjnych. Sensytometria. Krzywa charakterystyczna. Densytometria. Gęstość optyczna. Pomiar gęstości optycznej w świetle odbitym i przepuszczonym. Rodzaje oryginałów. Ocena oryginałów. Zasady kadrowania oryginałów. Retusz oryginałów. Aparaty fotoreprodukcyjne. Metody reprodukcji klasycznej jedno- i wielotonalnej. Proces rastrowania projekcyjnego. Kopiarki stykowe. Technologia kopiowania i rastrowania stykowego. Procesy fotograficzne stosowane w poligrafii: wywoływanie, utrwalanie, płukanie. Reprodukcja elektroniczna. Podział skanerów. Skanery płaskie i bębnowe. Parametry technologiczne i użytkowe skanerów stosowanych w reprodukcji. Zasady ustalania parametrów skanowania. Proces reprodukcji oryginałów refleksyjnych i transparentowych. Metody mocowania oryginałów w skanerze. Elektroniczny retusz skanów. Narzędzia retuszu elektronicznego. Poziomy szarości. Histogram obrazu wielotonalnego. Krzywa tonalna. Przejścia tonalne. Korekta tonalna: liniowa, nieliniowa. Zjawisko mory, sposoby zapobiegania i usuwania. Kąty rastra dla kolorów składowych. Efekty specjalne uzyskiwane na skanach. Aparaty cyfrowe. Dodatkowe wyposażenie aparatów. Formaty plików graficznych. Technika wykonywania zdjęć cyfrowych. Metody cyfrowej obróbki zdjęć. Przenoszenie i archiwizacja skanów.

23

Ćwiczenia: • Rozpoznawanie oryginałów oraz ocena ich jakości. • Dokonywanie pomiarów densytometrycznych w świetle odbitym

i przepuszczonym. • Ustalanie etapów reprodukcji oryginału metodami klasycznymi. • Dobieranie parametrów skanowania. • Określanie przydatności skanerów do reprodukcji oryginałów. • Określanie możliwości tonalnej i barwnej korekty skanów. • Określanie możliwości ograniczania i eliminacji zjawiska mory. • Określanie zakresu stosowania efektów specjalnych przez

zastosowanie filtrów. • Wykonanie zdjęć cyfrowych przeznaczonych do wykorzystania

w przygotowalni poligraficznej. 4. Poligraficzne systemy produkcyjne Systemy DTP. Konfiguracja sprzętowa systemów DTP. Sprzęt komputerowy stosowany w systemach DTP. Urządzenia peryferyjne wchodzące w skład systemów DTP. Naświetlarki do filmów CtF. Parametry technologiczne naświetlarek CtF. Zasady eksploatacji naświetlarek CtF. Proces automatycznego wywoływania filmów. Parametry technologiczne naświetlarek CtP. Zasady eksploatacji naświetlarek CtP. Oprogramowanie stosowane w prepressie: programy OCR, edytory testu, programy skanujące i antywirusowe. Programy do grafiki wektorowej i bitmapowej. Programy do składu i łamania publikacji. Formaty zapisu danych. Metody przesyłu danych. Rodzaje fontów stosowanych w prepressie. Wybór formatu fontu. Sposoby pozyskiwania fontów. Metody tworzenia i modyfikacji fontów. Programy do zarządzania fontami. Systemy produkcyjne w poligrafii. Zasada działania standardu CIP4. Formaty stosowane w systemie CIP4: PPF, JDF. System MIS. System ISO w poligrafii. Współczesne systemy drukarskie: druk na żądanie, publikowanie sieciowe i elektroniczne. Systemy cyfrowego przepływu prac Digital Workflow. Formaty stosowane w Digital Workflow: Postscript, EPS, PDF, TIFF, JPEG. Proces przygotowania plików PDF. Zasady cyfrowego tworzenia publikacji: budowanie makiety elektronicznej, wprowadzanie tekstu i grafiki. Proces cyfrowego łamania stronic. Proces cyfrowego separowania barw. Systemy cyfrowego zarządzania barwami (CMS). Metody kalibrowania urządzeń do pracy z barwami. Zasady budowania profili barwowych. Zasady posługiwania się CMS w aplikacjach graficznych. Proces rastrowania amplitudowego i stochastycznego. Parametry rastra. Program lub urządzenie Raster Image Processor. Proces drukowania postscriptowego z różnych programów. Zakres wykorzystania Internetu w procesach

24

przygotowawczych. Ćwiczenia: • Projektowanie systemów DTP. • Dobieranie sprzętu komputerowego stosowanego w DTP. • Określanie technologicznych parametrów naświetlarek. • Dobieranie programów komputerowych stosowanych w DTP do

wykonania określonych zadań. • Analiza fontów stosowanych w przygotowalni poligraficznej. • Określanie zakresu stosowania systemów produkcyjnych w poligrafii. • Analiza działania cyfrowych systemów przepływu prac. • Rozpoznawanie formatów stosowanych w systemach produkcyjnych. • Określanie etapów oraz parametrów tworzenia pliku postscritowego. • Określanie etapów oraz parametrów tworzenia pliku PDF. • Ustalanie etapów cyfrowego przygotowania produkcji. • Analiza systemów zarządzania barwą Color Management. • Analiza procesów rastrowania. 5. Metody wykonania impozycji i proofingu Zasady montażu stronic i arkuszy. Metody ręcznego i maszynowego montażu arkuszy. Schematy rozmieszczenia użytków. Zasady rozkładu użytków na formacie. Metody rozliczania użytków. Zasady doboru kolejności stronic. Montaż klasyczny jedno- i wielostopniowy. Impozycja elektroniczna. Programy impozycyjne. Zasady wykonywania nadlewek, elementów „na spad” i nadruków. Metody wykonywania „wycinek”. Elementy dodatkowe: pasery, punktury, skale szarości, skale barwne, elementy kontrolne, metryczki. Zasady doboru formatu drukowania i naświetlania. Drukarki komputerowe stosowane w systemach DTP: atramentowe, laserowe, sublimacyjne. Wydruki przeznaczone do korekty. Korekta merytoryczna. Korekta typograficzna. Korekta graficzna. Kontrola prawidłowości skanów. Kontrola elementów barwnych. Kontrola jakości filmów i form drukowych. Zdalna kontrola pracy, kontrola na ekranie. Próby drukarskie mokre. Barwne odbitki próbne wykonywane metodami analogowymi. Systemy cyfrowych odbitek próbnych. Cyfrowe wydruki bezrastrowe. Cyfrowe wydruki rastrowe. Testy kontrolne umieszczane na próbach. Pomiary pól kontrolnych. Ćwiczenia: • Określanie zakresu stosowania montażu ręcznego. • Określanie zakresu stosowania procesów impozycji z zastosowaniem

plików PDF.

25

• Rozpoznawanie elementów dodatkowych stosowanych w trakcie montażu.

• Dobieranie parametrów naświetlania i drukowania. • Wykonywanie wydruków komputerowych z zastosowaniem drukarek

komputerowych. • Wykonywanie korekty prac z zastosowaniem wydruków

komputerowych. • Określanie zakresu stosowania analogowych i cyfrowych systemów

proofingu. • Porównywanie barwnych odbitek cyfrowych z oryginałem. • Analiza testów kontrolnych znajdujących się na próbach. • Wykonywanie densytometrycznych pomiarów pól kontrolnych. 6. Metody przygotowania form, procesy drukowania technikami

wypukłymi Proces przygotowania form typograficznych fotopolimerowych. Montaż formy typograficznej. Zasady przyrządzania maszyny typograficznej. Proces drukowania typograficznego arkuszowego. Proces przygotowania form typooffsetowych. Montaż formy typooffsetowej. Zasady przyrządzania maszyny typooffsetowej. Proces drukowania typooffsetowego. Proces przygotowania form fleksograficznych. Montaż formy. Zasady przyrządzania maszyny typograficznej. Proces drukowania fleksograficznego arkuszowego i zwojowego. Czynniki wpływające na jakość procesów drukowania wypukłego. Wizualna ocena odbitek wykonanych technikami wypukłymi. Pomiary densytometryczne odbitek wykonanych technikami wypukłymi. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Ćwiczenia: • Analiza budowy formy drukowej typooffsetowej. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania typooffsetowego. • Ocena jakości wydruków typooffsetowych. • Analiza budowy formy drukowej fleksograficznej. • Ustalanie sposobu montażu formy fleksograficznej. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania

fleksograficznego. • Ocena jakości wydruków fleksograficznych. • Określanie warunków bezpiecznej obsługi maszyn do drukowania

wypukłego.

26

7. Metody przygotowania form, procesy drukowania technikami płaskimi

Formy drukowe offsetowe jedno i wielometalowe. Formy drukowe offsetowe do zwilżania oraz do offsetu bezwodnego. Płyty offsetowe do drukowania w technologii CtF i CtP. Płyty offsetowe procesowe i bezprocesowe. Proces przygotowania form offsetowych z płyt presensybilizowanych technologią bezpośrednią pozytywową. Parametry procesu. Montaż formy offsetowej. Zasady przyrządzania maszyny offsetowej. Proces drukowania offsetowego arkuszowego i zwojowego. Proces drukowania wielokolorowego i wielobarwnego. Czynniki wpływające na jakość procesów drukowania płaskiego. Ocena wizualna odbitek wykonanych technikami płaskimi. Pomiary densytometryczne odbitek wykonanych technikami płaskimi. Przepisy bezpieczeństwa i higieny oraz ochrony przeciwpożarowej. Ćwiczenia: • Analiza budowy offsetowej presensybilizowanej formy drukowej. • Porównywanie typów form drukowych offsetowych. • Ustalanie sposobu montażu formy offsetowej na cylindrze. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania offsetowego. • Ocena jakości wydruków offsetowych. • Wykonywanie densytometrycznych pomiarów odbitek offsetowych. • Określanie warunków bezpiecznej obsługi maszyn do drukowania

płaskiego. 8. Metody przygotowania form, procesy drukowania technikami

wklęsłymi Proces przygotowania form rotograwiurowych głębokościowo-zmiennych metodami pośrednimi, pośrednio-bezpośrednimi i bezpośrednimi. Proces przygotowania form rotograwiurowych powierzchniowo-zmiennych metodami pośrednimi i bezpośrednimi. Proces przygotowania rotograwiurowych form głębokościowo- i powierzchniowo- zmiennych metodami pośrednimi i bezpośrednimi. Montaż cylindrów rotograwiurowych. Zasady przyrządzania maszyny rotograwiurowej. Proces drukowania rotograwiurowego arkuszowego i zwojowego. Publikacyjna i opakowaniowa technika drukowania rotograwiurowego. Proces przygotowania form do drukowania tamponowego. Proces drukowania tamponowego pośredniego. Czynniki wpływające na jakość procesów drukowania wklęsłego. Wizualna ocena wydruków wykonanych technikami wklęsłymi. Densytometryczne pomiary odbitek wykonanych technikami wklęsłymi. Przepisy bezpieczeństwa i higieny oraz ochrony przeciwpożarowej.

27

Ćwiczenia: • Analiza budowy form drukowych rotograwiurowych. • Określanie sposobu montażu formy rotograwiurowej. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania

rotograwiurowego. • Ocena jakości wydruków rotograwiurowych. • Analiza budowy tamponów do tampodruku. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania tamponowego. • Ocena jakości wydruków tamponowych. • Określanie warunków bezpiecznej obsługi maszyn do drukowania

wklęsłego. 9. Metody przygotowania form, procesy drukowania innymi

technikami Formy do drukowania sitowego. Wymagania technologiczne stawiane siatkom. Metody ręcznego przygotowania form sitodrukowych. Technologia bezpośredniego i pośredniego przygotowania form sitodrukowych. Technologie drukowania sitowego: dociskowa, płaska, rotacyjna Wizualna ocena wydruków wykonanych techniką sitową. Zasada drukowania cyfrowego. Metody przygotowania danych do drukowania cyfrowego. Systemy kopiowania cyfrowego. Proces drukowania cyfrowego CtPs. Proces drukowania cyfrowego CtPt. Cyfrowe wydruki wielkoformatowe. Densytometryczne pomiary odbitek cyfrowych. Techniki powielania: kserografia, risografia. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Ćwiczenia: • Analiza budowy sitowych form drukowych. • Określanie sposobu montażu sita. • Określanie zakresu stosowania technologii drukowania sitowego. • Ocena jakości wydruków sitowych. • Przygotowanie prac do drukowania cyfrowego. • Określanie zakresu stosowania techniki drukowania cyfrowego. • Ocena jakości wydruków cyfrowych. • Określanie zakresu stosowania technik powielania. 10. Metody wykonania introligatorskich operacji jednostkowych Introligatorskie operacje jednostkowe. Procesy obróbki arkuszy i zwojów. Metody wyrównywania arkuszy. Procesy krojenia i cięcia wytworów papierniczych. Czynniki wpływające na jakość krojenia. Proces wykrawania. Wykrojniki przelotowe i płytowe. Metody perforowania

28

i nadkrawania. Metody wykonywania opakowań. Metody wiercenia w wytworach papierniczych. Procesy złamywania arkusza i wstęgi papieru. Warianty złamywania. Metody prasowania i kalibrowania składek. Czynniki wpływające na jakość złamywania i prasowania składek. Kontrola i ocena procesu złamywania. Metody wykończania produktów introligatorskich. Metody lakierowania wyrobów poligraficznych: dyspersyjna, wybiórcza, UV. Proces foliowania wyrobów i półproduktów poligraficznych. Zasady tłoczenia na okładkach introligatorskich. Parametry procesu tłoczenia na okładkach. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Ćwiczenia: • Określanie rodzajów zagrożeń związanych z obsługą maszyn do

krojenia i cięcia wytworów papierniczych. • Analiza procesu krojenia stosu papieru na krajarce jednonożowej

według zadanych parametrów. • Ocena jakości procesu krojenia oraz określanie sposobów eliminacji

błędów. • Projektowanie opakowań. • Wykonywanie opakowań określoną metodą introligatorską. • Określanie sposobów złamywania arkuszy na złamywarkach

nożowych i kasetowych. • Ocena poprawności procesu złamywania arkuszy papieru. • Określanie przyczyn powstawania błędów w procesie złamywania

arkuszy papieru oraz sposobów ich eliminacji. • Dobieranie sposobu uszlachetniania wyrobu poligraficznego. • Określanie zakresu stosowania procesów lakierowania i foliowania. • Określanie czynników wpływających na jakość tłoczenia elementów

introligatorskich. • Określanie warunków bezpiecznej obsługi maszyn do wykonywania

introligatorskich procesów jednostkowych. 11. Metody wykonywania opraw Technologia kompletowania składek lub kartek. Metody łączenia składek we wkład. Introligatorskie procesy szycia drutem. Zszywka i jej elementy. Rodzaje szycia drutem. Introligatorskie procesy szycia nićmi. Rodzaje ściegów i ich zastosowanie. Czynniki wpływające na wytrzymałość wkładów szytych nićmi. Proces klejowego łączenia wkładu. Technika łączenia wkładu nićmi termoplastycznymi. Elementy połączeń specjalnych. Metody kształtowania i wzmacniania grzbietu wkładu. Proces prasowania i kalibrowania grzbietów wkładów. Proces okrawania na krajarkach trójnożowych. Typy opraw introligatorskich. Rodzaje

29

okładek. Charakterystyka okładek jednolitych. Charakterystyka okładek łączonych. Proces wypukłego i wgłębnego tłoczenia okładek. Charakterystyki opraw introligatorskich. Oprawy proste. Oprawy złożone. Oprawy specjalne. Technika wykonywania opraw zeszytowych. Zasady wykonywania opraw prostych przylegających i zakrywających. Metody wykonywania opraw złożonych. Dodatkowe elementy opraw. Sposoby pakowania produktów poligraficznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Ćwiczenia: • Ocena prawidłowości procesu kompletowania składek. • Określanie metod ręcznego kompletowania wkładu. • Określanie metod grzbietowego i bocznego szycia drutem. • Ocena poprawności procesu szycia drutem, identyfikowanie

i eliminacja powstałych błędów. • Analiza procesu łączenia wkładu książkowego przez klejenie. • Rozpoznawanie elementów wzmacniających grzbiet wkładu. • Analiza procesu wykonywania okładek jednolitych i łączonych. • Określanie przebiegu procesu wykonywania oprawy prostej

z półproduktów według zadanych parametrów. • Określanie przebiegu procesu wykonywania oprawy złożonej

z półproduktów według zadanych parametrów. • Określanie warunków bezpiecznej obsługi maszyn do wykonywania

opraw introligatorskich. Środki dydaktyczne Przykłady wyrobów poligraficznych. Przykłady szkiców, makiet wydawniczych, publikacji, form drukowych, wykrojników przelotowych i płytowych, wkładów, okładek i opraw książkowych. Tablice: kroje czcionek, zasady składu i podziału tekstu, zasady kompozycji wydawniczej, zasady łączenia tekstu i grafiki, elementy typograficznego układu publikacji, sposoby rozmieszczania tekstu i ilustracji, znaki adiustacyjne i korektorskie, proces rozbarwiania. Plansze i foliogramy ilustrujące: procesy przygotowania form drukowych, schematy wypukłych maszyn drukujących, płaskich maszyn drukujących, wklęsłych maszyn drukujących, schematy zespołów offsetowej maszyny arkuszowej i zwojowej, schematy krajarek jedno- i trójnożowych, złamywarek, pras introligatorskich. Schematy procesów lakierowania i foliowania produktów poligraficznych. Schematy ściegów stosowanych w procesie szycia nićmi. Schemat procesu obróbki grzbietu wkładu łączonego klejowo.

30

Schematy maszyn kompletujących, samonakładaków maszyn, budowy rodzajów okładek introligatorskich, agregatów do wykonywania opraw prostych i złożonych, linii potokowych do wykonywania opraw prostych i złożonych. Filmy dydaktyczne dotyczące: przygotowania form drukowych dla różnych technik drukowania, drukowania techniką typooffsetową, fleksograficzną, offsetową, rotograwiurową, tamponową. Filmy dydaktyczne dotyczące: złamywania lejowego, złamywania rotacyjnego nożowego, maszynowego kompletowania składek, szycia wkładu nićmi, okrawania na krajarkach trójnożowych, klejowego łączenia wkładu książkowego, obróbki grzbietu wkładu książkowego, procesów wykonywania opraw introligatorskich w warunkach przemysłowych. Foldery, prospekty, karty katalogowe maszyn i urządzeń stosowanych w przygotowalni poligraficznej, maszyn i urządzeń do wykonywania form drukowych, maszyn drukujących, maszyn i urządzeń introligatorskich. Stanowiska komputerowe połączone w system DTP. Oprogramowanie: edycyjne, do grafiki wektorowej i rastrowej oraz do składu publikacji. Drukarki komputerowe. Stacja dydaktyczna do fotografii reprodukcyjnej. Stacja do chemicznej obróbki filmów „na mokro”. Stanowiska do montażu klasycznego. Oryginały różnych typów. Stanowisko do reprodukcji elektronicznej i obróbki skanów. Cyfrowe aparaty fotograficzne z dodatkowym wyposażeniem. Naświetlarka do filmów CtF. Oprogramowanie typu RIP. Wywoływarka automatyczna. Urządzenie do proofingu cyfrowego. Densytometr refleksyjny i transmisyjny. Przymiar metryczny, miarka typograficzna. Miarka liniatury rastra. Wzorniki kolorów CMYK i Pantone. Stanowisko do wykonywania form flexo oraz do drukowania fleksograficznego. Stanowisko do przygotowania form offsetowych. Stanowisko do przygotowania form tamponowych. Drukarka tamponowa jednokolorowa. Stanowisko do wykonania różnych typów okładek oraz oprawy prostej i złożonej. Stanowisko wyposażone w maszynę do szycia drutem, półprodukty w postaci gotowych składek, klej introligatorski oraz oprzyrządowanie do klejowego łączenia wkładu książkowego.

31

Stanowisko do bindowania i spiralowania. Wiertła do papieru. Noże perforujące. Przykłady różnej jakości składek. Przykłady wkładów z elementami wzmacniającymi grzbiet. Formy i folie do tłoczenia okładek. Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Technologia zawiera treści dotyczące charakterystyki procesów poligraficznych obejmujących: przygotowanie do drukowania, procesy wykonywania form drukowych, procesy drukowania, procesy introligatorskie. Realizacja programu powinna odbywać się z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, ćwiczeń praktycznych.

Podczas realizacji programu należy zwracać szczególną uwagę na treści trudne do opanowania przez uczniów. Do takich treści programowych należy zaliczyć: – przygotowanie materiałów wydawniczych do drukowania, – wykonanie makiet elektronicznych, – opracowanie metody retuszu elektronicznego zeskanowanego

oryginału, – opracowanie projektu poligraficznego systemu produkcyjnego, – tworzenie plików postscriptowych oraz plików PDF, – wykonanie proofingu oraz analizę barwnych odbitek próbnych, – ocenę jakości form drukowych, – analizę jakościową odbitek drukarskich wykonanych różnymi

technikami, – rozpoznawanie rodzaju uszlachetnienia wyrobu poligraficznego, – analizę budowy wkładów i opraw książkowych. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń zaprojektowanych przez nauczyciela należy zapoznać uczniów z rodzajem oraz zakresem realizowanych zadań, z obsługą aparatury oraz z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni technologicznej w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3–4 osobowe.

Przed przystąpieniem do zajęć wskazane jest przygotowanie materiałów niezbędnych do wykonania ćwiczeń, jak: instrukcje, normy, przepisy prawa, katalogi, wzorniki, próbki materiałów. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, przyrządy

32

i aparaturę. Zadania praktyczne mogą być realizowane w rzeczywistych i symulowanych warunkach pracy.

Wskazane jest również organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw prowadzących działalność poligraficzną celem poznania przez uczniów współczesnych technik i technologii.



1. Zasady przygotowania materiałów wydawniczych do składu 24

2. Zasady przygotowania materiałów tekstowych do procesu drukowania 48

3. Zasady przygotowania materiałów ilustracyjnych do procesu drukowania 36

4. Poligraficzne systemy produkcyjne 24 5. Metody wykonania impozycji i proofingu 24 6. Metody przygotowania form, procesy drukowania

technikami wypukłymi 24 7. Metody przygotowania form, procesy drukowania

technikami płaskimi 36 8. Metody przygotowania form, procesy drukowania

technikami wklęsłymi 28 9. Metody przygotowania form, procesy drukowania

innymi technikami 28 10. Metody wykonania introligatorskich operacji

jednostkowych 40 11. Metody wykonywania opraw 24

Razem 336 Zamieszczona w tabeli orientacyjna liczba godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.

33

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach.


Podstawowym kryterium oceniania osiągnięć uczniów jest stopień realizacji celów kształcenia. Inne kryteria, to między innymi: – organizacja stanowiska pracy, – poprawne wykonanie ćwiczeń, – posługiwanie się poprawną terminologią, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Wiedza i umiejętności uczniów mogą być sprawdzane i oceniane za pomocą: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych

zadań. W trakcie obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: − posługiwanie się dokumentacją techniczną, − korzystanie z norm, instrukcji i katalogów, − organizację pracy w trakcie realizacji zadań, − jakość oraz sprawność wykonania pracy, − dobór materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonania określonych

zadań. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu przedmiotu należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Literatura Buczyński L.: Komputerowe urządzenia peryferyjne. AnnaPol, Warszawa 2003 Buczyński L.: Skanery i skanowanie. Wydawnictwo Mikom, Warszawa 2005 Busch D.: Skanowanie cyfrowe dla profesjonalistów. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004

34

Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2001 Ciupalski S.: Maszyny offsetowe zwojowe. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2000 Czech G, Stankiewicz B.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2006 Czichon H., Czichon M.,: Technologia form offsetowych. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2002 Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 DeJidas L. Jr., Destree T.: Technologia offsetowego drukowania arkuszowego. COBRPP, Warszawa 2007 German Ch.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007 Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP, Warszawa 2001 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2005 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2006 Kamiński B.: Przetwarzanie informacji. Cz.1. Przetwarzanie tekstu. Przetwarzanie obrazu. WSiP, Warszawa 2004 Kamiński B.: Skanowanie i fotografia cyfrowa. Translator, Warszawa 2001 Kamiński B.: Upowszechnianie informacji. Cz.2. Komputerowe przygotowanie publikacji. WSiP, Warszawa 2005 Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia. Maszynoznawstwo poligraficzne dla introligatorów. WSiP, Warszawa 1990 Krupa R., Stanuch S.: ABC komputerowo-drukarsko-wydawnicze. Sponsor, Kraków 1994 Kwaśny A.: DTP. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007 Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002 Reed R., Destree T.: Trudności w arkuszowym drukowaniu offsetowym. COBRPP, Warszawa 2007 Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

35

MASZYNY I URZĄDZENIA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – scharakteryzować rodzaje rysunku technicznego, – dobrać materiały i przybory kreślarskie, – posłużyć się przyborami kreślarskimi, – ustalić odpowiednie podziałki rysunku, – sporządzić szkice figur geometrycznych, – wykonać rysunki brył geometrycznych w rzutach prostokątnych, – określić liczbę rzutów niezbędnych do odwzorowania kształtu

przedmiotu, – odwzorować kształt przedmiotu na podstawie rzutów prostokątnych, – rozróżnić rodzaje przekrojów, – scharakteryzować zasady wymiarowania w rysunku technicznym, – zwymiarować rysunek przedmiotów, – odczytać z rysunku wymiary określonych elementów, – odczytać oraz sporządzić proste rysunki techniczne, – scharakteryzować podstawowe rodzaje połączeń mechanicznych, – scharakteryzować podstawowe mechanizmy i części maszyn, – odczytać oraz sporządzić proste schematy kinematyczne, – wyjaśnić zjawisko zużycia części maszyn, – scharakteryzować sposoby smarowania maszyn i urządzeń, – sklasyfikować maszyny i urządzenia poligraficzne, – sklasyfikować urządzenia przygotowalni poligraficznej, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania urządzeń

wchodzących w skład zautomatyzowanych systemów DTP, – określić możliwości techniczne systemów DTP, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania cyfrowych

skanerów poligraficznych, – dobrać skaner do określonego systemu DTP, – określić rodzaje cyfrowych aparatów fotograficznych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania

naświetlarek CtF i CtP, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania

wywoływarek automatycznych stosowanych w systemach DTP, – zaprojektować system składu i reprodukcji poligraficznej DTP, – scharakteryzować urządzenia do reprodukcji klasycznej, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania urządzeń

do proofingu, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania

densytometrów i spektrofotometrów, – wyjaśnić zasadę działania kopioramy,

36

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania urządzeń do wykonania form fleksograficznych,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania urządzeń do wykonania form rotograwiurowych,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania urządzeń do wykonania form tamponowych i sitowych,

– scharakteryzować maszyny do wypukłych technik drukowania, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania

fleksograficznych maszyn zwojowych i arkuszowych, – scharakteryzować poszczególne zespoły maszyn fleksograficznych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania arkuszowej

maszyny offsetowej, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania maszyny

typooffsetowej, – scharakteryzować systemy zasilające i prowadzące papier

w arkuszowej maszynie offsetowej, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania

samonakładaków maszyn arkuszowych, – scharakteryzować budowę zespołów drukujących maszyn

offsetowych, – scharakteryzować budowę zespołów nawilżających, – scharakteryzować budowę zespołu farbowego do farb mazistych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania zwojowych

maszyn offsetowych, – scharakteryzować budowę urządzenia do automatycznej zmiany roli

w maszynach zwojowych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania urządzenia

złamującego w zwojowej maszynie drukującej, – scharakteryzować wklęsłodrukowe maszyny drukujące, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania

wklęsłodrukowej maszyny arkuszowej i zwojowej, – scharakteryzować rodzaje zespołów farbowych maszyn

wklęsłodrukowych, – wyjaśnić zasadę działania zespołów farbowych maszyn

wklęsłodrukowych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania zespołu

drukującego maszyn wklęsłodrukowych, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania maszyn do

druku tamponowego, – scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania maszyn

sitodrukowych, – wyjaśnić zasadę działania cyfrowych maszyn drukujących, – sklasyfikować maszyny introligatorskie,

37

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania krajarek jedno- i trójnożowych,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania maszyn złamujących,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania maszyn kompletujących,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania zszywarki drutowej,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasadę działania maszyny do szycia nićmi,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania agregatów do łączenia klejowego,

– scharakteryzować budowę oraz wyjaśnić zasady działania agregatów oprawiania złożonego,

– scharakteryzować budowę introligatorskich linii potokowych do opraw zeszytowych, prostych i złożonych,

– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

– skorzystać z różnych źródeł informacji. Materiał nauczania 1. Podstawy rysunku technicznego i maszynoznawstwa Zasady doboru przyborów i materiałów kreślarskich. Sposoby posługiwania się przyborami kreślarskimi. Rodzaje rysunków technicznych. Zasady doboru podziałek rysunkowych. Metody szkicowania figur geometrycznych. Zasady wymiarowania. Zasady wykonywania rzutów prostokątnych. Metody wykonywania przekrojów. Zasady wykonywania rysunków złożeniowych, zestawieniowych i montażowych. Rodzaje połączeń mechanicznych. Pary kinematyczne. Mechanizmy dźwigniowe, przekładnie, krzywki, sprzęgła, sprężyny, łożyska. Oznaczenia stosowane na schematach maszyn. Procesy zużycia części maszyn. Zasady smarowania. Ćwiczenia: • Określanie rodzajów rysunku technicznego. • Sporządzanie szkiców figur geometrycznych. • Sporządzanie rysunku rzutów prostokątnych figur geometrycznych. • Uzupełnianie brakującego rzutu prostokątnego na rysunku. • Sporządzanie rysunku elementów maszyn w przekrojach. • Wymiarowanie rysunków technicznych. • Rysowanie oznaczeń stosowanych na schematach mechanizmów

maszyn.

38

• Sporządzanie prostych schematów kinematycznych. 2. Maszyny i urządzenia procesów przygotowawczych Maszyny i urządzenia poligraficzne. Klasyfikacja maszyn i urządzeń przygotowalni poligraficznej. Urządzenia przygotowalni tradycyjnej. Zautomatyzowane systemy składu i reprodukcji DTP. Skanery. Naświetlarki CtF i CtP. Urządzenia do proofingu. Wywoływarki automatyczne. Densytometry refleksyjne i transmisyjne. Spektrofotometry. Kopioramy. Urządzenia do wykonywania form fleksograficznych. Urządzenia do przygotowania form fotopolimerowych. Urządzenia do wykonywania form rotograwiurowych. Urządzenia do wykonywania form tamponowych i sitodrukowych. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie maszyn i urządzeń poligraficznych. • Określanie rodzajów maszyn i urządzeń stosowanych

w przygotowalni poligraficznej. • Sporządzanie schematów zautomatyzowanych systemów składu

i reprodukcji. • Rozpoznawanie urządzeń do wykonania form drukowych. 3. Maszyny drukujące w technikach wypukłych Klasyfikacja wypukłodrukowych maszyn drukujących. Fleksograficzne maszyny arkuszowe i zwojowe. Zespoły maszyn fleksograficznych. Parametry techniczne maszyn fleksograficznych. Zespoły zasilające maszyn fleksograficznych. Mechanizmy prowadzące i naprężające wstęgę. Zespoły drukujące maszyn fleksograficznych. Zespoły farbowe maszyn fleksograficznych. Urządzenia suszące maszyn fleksograficznych. Urządzenia wyciągowe. Maszyny typooffsetowe. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie zespołów maszyn fleksograficznych. • Rozróżnianie maszyn fleksograficznych. • Wyjaśnianie zasady działania zwojowej fleksograficznej maszyny

drukującej. • Wyjaśnianie zasady działania maszyny typooffsetowej. 4. Maszyny drukujące w technikach płaskich Klasyfikacja maszyn drukujących technikami płaskimi. Offsetowe maszyny arkuszowe i zwojowe. Systemy zasilające maszyny arkuszowej. Systemy zasilające maszyny zwojowej. Samonakładaki. Mechanizmy automatycznej zmiany roli papieru i prowadzenia wstęgi.

39

Urządzenia złamujące maszyny zwojowej. Zespoły drukujące maszyn offsetowych. Zespoły nawilżające maszyn offsetowych. Zespoły farbowe maszyn offsetowych. Urządzenia prowadzące arkusz. Urządzenia wykładające zadrukowane arkusze. Maszyny offsetowe wielokolorowe. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie zespołów maszyn offsetowych. • Rozpoznawanie rodzajów maszyn offsetowych. • Wyjaśnianie zasady działania arkuszowej maszyny offsetowej. • Wyjaśnianie zasady działania zwojowej maszyny offsetowej. • Analiza budowy maszyn offsetowych wielokolorowych. 5. Maszyny drukujące w technikach wklęsłych Klasyfikacja maszyn wklęsłodrukowych. Rotograwiurowe maszyny arkuszowe i zwojowe. Zespoły farbowe w maszynach wklęsłodrukowych. Mechanizm noża zgarniającego (rakla) w maszynach rotograwiurowych. Zespoły drukujące w maszynach rotograwiurowych. Urządzenia suszące w maszynach rotograwiurowych. Instalacje wyciągowe w maszynach rotograwiurowych. Maszyny do drukowania tamponowego. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie zespołów maszyn rotograwiurowych. • Wyjaśnianie zasady działania zwojowej maszyny rotograwiurowej. • Rozpoznawanie rodzajów maszyn rotograwiurowych. • Charakteryzowanie budowy wielokolorowych maszyn

rotograwiurowych. • Charakteryzowanie maszyn do drukowania tamponowego. 6. Maszyny drukujące w innych technikach Charakterystyka maszyn sitodrukowych. Rodzaje maszyn sitodrukowych. Cyfrowe maszyny drukujące CtPs. Cyfrowe maszyny drukujące CtPt. Systemy kopiowania cyfrowego. Kserografy. Risografy. Ćwiczenia: • Wyjaśnianie zasad działania maszyn sitodrukowych. • Charakteryzowanie cyfrowych maszyn drukujących. 7. Maszyny introligatorskie do operacji jednostkowych Podział maszyn do introligatorskich operacji jednostkowych. Utrząsarki, Liczarki. Krajarki jednonożowe. Krajarki trójnożowe. Krajarki krążkowe. Wykrawarki i wykrojniki. Wiertarki. Prasy. Złamywarki nożowe, kasetowe i kombinowane. Lakierówki. Foliarki.

40

Ćwiczenia: • Określanie rodzajów maszyn introligatorskich. • Rozpoznawanie maszyn do introligatorskich operacji jednostkowych. • Określanie zasad działania krajarek. • Wyjaśnianie zasady działania wykrawarek. • Wyjaśnianie zasady działania złamywarek. • Charakteryzowanie maszyn do uszlachetniania druków. 8. Introligatorskie maszyny do wykonywania opraw Maszyny do kompletowania składek. Maszyny do zszywania drutem. Maszyny do szycia nićmi. Agregaty do łączenia klejowego. Agregaty do oprawiania złożonego. Linie do oprawiania zeszytowego. Linie potokowe do opraw prostych. Linie potokowe do opraw złożonych. Ćwiczenia: • Charakteryzowanie maszyn do łączenia składek. • Wyjaśnianie zasad działania agregatów do wykonywania opraw

prostych i złożonych. • Charakteryzowanie introligatorskich linii potokowych. Środki dydaktyczne Plansze i foliogramy ilustrujące: budowę maszyn i urządzeń do przygotowania form drukowych, schematy wypukłych maszyn drukujących, płaskich maszyn drukujących, wklęsłych maszyn drukujących, schematy zespołów offsetowej maszyny arkuszowej i zwojowej, schematy krajarek jedno- i trójnożowych, złamywarek, pras introligatorskich. Schematy urządzeń DTP: naświetlarek, skanerów, urządzeń do proofingu, drukarek. Schemat densytometru refleksyjnego i transmisyjnego. Schematy drukarek tamponowych. Schematy maszyn kompletujących, samonakładaków maszyn, agregatów do wykonywania opraw prostych i złożonych, linii potokowych do wykonywania opraw prostych i złożonych. Filmy dydaktyczne dotyczące: maszyn do przygotowania form dla różnych technik drukowania, maszyn do drukowania techniką typooffsetową, fleksograficzną, offsetową, rotograwiurową, tamponową. Filmy dydaktyczne dotyczące urządzeń do: złamywania lejowego, rotacyjnego nożowego, maszynowego kompletowania składek, szycia wkładu nićmi, okrawania na krajarkach trójnożowych, klejowego łączenia wkładu książkowego, obróbki grzbietu wkładu książkowego, wykonywania opraw introligatorskich w warunkach przemysłowych.

41

Foldery, prospekty, karty katalogowe maszyn i urządzeń stosowanych w przygotowalni poligraficznej, maszyn i urządzeń do wykonywania form drukowych, maszyn drukujących, maszyn i urządzeń introligatorskich. Uwagi o realizacji

Program przedmiotu Maszyny i urządzenia zawiera treści dotyczące charakterystyki, budowy oraz zasad działania maszyn i urządzeń poligraficznych. Realizacja programu powinna odbywać się z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, pokazu z instruktażem, ćwiczeń praktycznych, projektów. Podczas realizacji programu należy zwracać szczególną uwagę na treści trudne do opanowania przez uczniów. Do takich treści programowych należy zaliczyć: – projektowanie systemów DTP, – charakteryzowanie maszyn do wykonywania form rotograwiurowych, – wyjaśnianie zasad działania maszyn wielokolorowych, – wyjaśnianie zasad działania introligatorskich linii potokowych. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznać uczniów z rodzajem oraz zakresem realizowanych zadań, z obsługą aparatury oraz z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni maszynoznawstwa w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3 - 5 osobowe.

Przed przystąpieniem do zajęć wskazane jest przygotowanie materiałów niezbędnych do wykonania ćwiczeń, jak: instrukcje, schematy, normy, przepisy prawa, katalogi. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, przyrządy i aparaturę.

Zadania praktyczne mogą być realizowane w rzeczywistych i symulowanych warunkach pracy.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw poligraficznych celem poznania przez uczniów współczesnych technik i technologii.

42



1. Podstawy rysunku technicznego i maszynoznawstwa

32

2. Maszyny i urządzenia procesów przygotowawczych

48

3. Maszyny drukujące w technikach wypukłych 32 4. Maszyny drukujące w technikach płaskich 40 5. Maszyny drukujące w technikach wklęsłych 32 6. Maszyny drukujące w innych technikach 20 7. Maszyny introligatorskie do operacji jednostkowych 32 8. Introligatorskie maszyny do wykonywania opraw 28 Razem 264



Proces kontroli i oceny osiągnięć uczniów powinien być realizowany zgodnie z kryteriami ustalonymi na zajęciach początkowych. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów może być dokonywane za pomocą: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań. Umiejętności intelektualne mogą być sprawdzane i oceniane za pomocą dyskusji kierowanej, indywidualnych wypowiedzi uczniów oraz ustnych sprawdzianów wiedzy. Należy zwracać uwagę na umiejętność zastosowania opanowanej wiedzy, merytoryczną jakość wypowiedzi, posługiwanie się poprawną terminologią.

Umiejętności praktyczne mogą być sprawdzane i oceniane podczas wykonywania ćwiczeń i innych zadań. Należy zwracać uwagę na organizację stanowiska pracy, dokładność i sprawność wykonania zadań, przestrzeganie zasad bezpiecznej pracy.

Podstawą do uzyskania przez uczniów pozytywnych ocen jest poprawne wykonanie ćwiczeń, sprawdzianów i zadań testowych.

43

Po zakończeniu realizacji treści programowych wskazane jest zastosowanie testów osiągnięć szkolnych oraz sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy, zaopatrzonymi w kryteria oceny i schemat punktowania.

Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów. Umożliwia to korygowanie stosowanych metod nauczania oraz organizacyjnych form pracy uczniów.

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Boratyński K., Kwintkiewicz M.: Maszyny i urządzenia reprodukcyjne. WSiP, Warszawa 1984 Buczyński L.: Komputerowe urządzenia peryferyjne. AnnaPol, Warszawa 2003 Buczyński L.: Skanery i skanowanie. Wydawnictwo Mikom, Warszawa 2005 Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2001 Ciupalski S.: Maszyny offsetowe zwojowe. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2000 Czech G, Stankiewicz B.: Sitodruk. COBRPP, Warszawa 2006 DeJidas L. Jr., Destree T.: Technologia offsetowego drukowania arkuszowego. COBRPP, Warszawa 2007 Destree T.: Trudności w arkuszowym drukowaniu offsetowym. COBRPP, Warszawa 2007 Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2007 German Ch.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2005 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2006 Kamiński B.: Skanowanie i fotografia cyfrowa. Translator, Warszawa 2001 Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia. Maszynoznawstwo poligraficzne dla introligatorów, WSiP, Warszawa 1990 Kwaśny A.: DTP. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007

44

Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002 Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. WNT, Warszawa 1996 Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

45

PODSTAWY PROJEKTOWANIA PROCESÓW POLIGRAFICZNYCH

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – rozróżnić typy i rodzaje publikacji, – scharakteryzować wydawniczą kompozycję książki, – odczytać znaczenie symboli UKD i ISBN, – określić etapy procesu wydawniczego, – określić możliwości inicjowania produkcji wydawniczej, – posłużyć się terminami, jak: arkusz autorski, wydawniczy, drukarski,

introligatorski, – obliczyć objętość publikacji, – określić podstawowe elementy graficznego układu publikacji, – zaplanować proces wytwarzania produktu poligraficznego, – sporządzić schemat procesu produkcji wyrobu poligraficznego, – ustalić technologiczne parametry wyrobu, – dobrać podłoża drukowe oraz inne materiały do procesów

produkcyjnych, – określić zapotrzebowanie materiałowe, – określić przyczyny powstawania strat materiałowych oraz obliczyć

nadwyżkę materiałową, – ustalić optymalną technikę drukowania, – określić zakres stosowania poszczególnych technik drukowania, – dobrać maszyny drukujące do określonego procesu drukowania, – określić szacunkowo czas produkcji wyrobu, – sporządzić kalkulację kosztów wytwarzania wyrobów poligraficznych, – zaplanować proces kontroli technicznej, – sporządzić schemat obiegu dokumentów w określonych warunkach

technologicznych i organizacyjnych, – skorzystać z polskich i branżowych norm poligraficznych w wersji

papierowej i elektronicznej, – przyjąć zamówienia klientów na wykonanie wyrobów poligraficznych, – opracować kartę technologiczną dla określonego wyrobu

poligraficznego, – wypełnić zlecenie naświetlenia filmów w technologii CtF, – wypełnić zlecenie naświetlenia form w technologii CtP, – wypełnić zlecenie dotyczące skanowania oryginałów, – wypełnić zlecenie dotyczące wykonania druku cyfrowego lub

wielkoformatowego, – posłużyć się instrukcją obsługi maszyn i urządzeń poligraficznych,

46

– posłużyć się dokumentacją techniczno-ruchową (DTR) maszyn i urządzeń poligraficznych,

– opracować plan smarowania i remontów maszyn poligraficznych, – wypełnić druki pobrania i przekazania materiałów, urządzeń,

półproduktów oraz wyrobów gotowych do magazynu, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – skorzystać z różnych źródeł informacji. Materiał nauczania

1. Zasady technicznego planowania publikacji Podział oraz charakterystyka publikacji. Periodyki i nieperiodyki. Akcydensy. Uniwersalna klasyfikacja dziesiętna UKD. Międzynarodowy numer książki ISBN. Wydawnicza kompozycja książki. Typowe elementy budowy książki. Cykl wydawniczy. Etap autorsko-redakcyjny. Etap techniczno-produkcyjny. Metody badania rynku wydawniczego. Planowanie wydawnicze: finansowe, techniczno-ekonomiczne, tematyczne, tytułowe. Inicjowanie produkcji wydawniczej: inicjatywa własna, wznowienie, zakup praw autorskich, przekład z języka obcego, wydawnictwo zlecone. Zasady obliczania objętości publikacji. Arkusz autorski. Arkusz wydawniczy. Czynniki wpływające na sposób wydania publikacji. Podstawowe elementy kształtu oraz układu graficznego publikacji. Zasady wykorzystywania Internetu w technicznym planowaniu publikacji. Ćwiczenia: • Rozróżnianie rodzajów publikacji. • Charakteryzowanie wydawniczej kompozycji książki. • Odczytywanie symboli z klasyfikacji UKD oraz ISBN. • Planowanie etapów cyklu wydawniczego. • Obliczanie objętości publikacji. • Określanie czynników wpływających na sposób wydania publikacji. • Projektowanie kształtu i graficznego układu publikacji. • Wykorzystywanie Internetu w technicznym planowaniu publikacji. 2. Metody technologicznego przygotowania produkcji poligraficznej Zasady planowania produkcji poligraficznej. Schematy blokowe dotyczące wytwarzania wyrobów poligraficznych. Zasady projektowania podstawowych i alternatywnych sposobów produkcji. Zasady planowania produkcji na podstawie dokumentacji technologicznej. Metody ustalania parametrów produktów poligraficznych. Zasady doboru materiałów do

47

produkcji poligraficznej. Zasady doboru oraz przygotowania podłoży drukowych. Metody obliczania zapotrzebowania materiałowego. Zasady dobierania techniki drukowania. Zasady doboru maszyny drukującej. Metody określania możliwości technicznych maszyn i urządzeń poligraficznych. Metody szacowania czasu produkcji. Zasady sporządzania kalkulacji wstępnej i końcowej. Międzyoperacyjna i końcowa kontrola procesu produkcji. Ćwiczenia: • Dobieranie techniki drukowania zgodnie z wymaganiami

technologicznymi. • Dobieranie podłoża drukowego zgodnie z wymaganiami

technologicznymi. • Dobieranie maszyny drukującej zgodnie z technologicznymi

warunkami produkcji. • Obliczanie zapotrzebowania materiałowego. • Określanie strat materiałowych związanych z procesem produkcji. • Sporządzanie kalkulacji kosztów wytwarzania wyrobów

poligraficznych. • Planowanie etapów kontroli technicznej. 3. Zasady posługiwania się dokumentacją techniczną

i technologiczną Schemat obiegu dokumentów w przedsiębiorstwie poligraficznym. Polskie i branżowe normy dotyczące poligrafii. Druki zamówień na wyroby i usługi poligraficzne. Karta technologiczna. Druki kalkulacji wyrobów poligraficznych. Programy do komputerowej kalkulacji kosztów wytwarzania wyrobów i realizacji usług poligraficznych. Druk zlecenia naświetlania filmów CtF. Druk zlecenia naświetlania form drukowych CtP. Druk zlecenia skanowania oryginałów. Druk zlecenia wykonania proofingu analogowego i cyfrowego. Druk zlecenia wykonania wydruków cyfrowych i wielkoformatowych. Instrukcje obsługi maszyn poligraficznych. Dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn poligraficznych. Instrukcje smarowania i remontów maszyn i urządzeń poligraficznych. Druki pobrania i zdania materiałów, przyrządów, półproduktów i gotowych wyrobów do magazynu. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. Ćwiczenia: • Sporządzanie schematu obiegu dokumentów w określonych

warunkach technologicznych i organizacyjnych.

48

• Korzystanie z norm poligraficznych w wersji papierowej i elektronicznej.

• Wypełnianie druków zamówień na wykonanie różnego rodzaju wyrobów poligraficznych.

• Wypełnianie karty technologicznej dla różnego rodzaju wyrobów poligraficznych.

• Określanie kosztów wytwarzania wyrobów poligraficznych metodą tradycyjną i komputerową.

• Wypełnianie druków zamówień dotyczących naświetlania CtF, CtP, skanowania, proofingu, druku cyfrowego.

• Opracowanie planu smarowania oraz remontów maszyn i urządzeń. • Wypełnianie druków magazynowych. Środki dydaktyczne Przymiar metryczny, miarka typograficzna. Miarka liniatury rastra. Przykłady szkiców i makiet wydawniczych. Prezentacje multimedialne projektów graficznych, układów typograficznych, wydawniczej kompozycji publikacji. Wzorniki pism, podłoży drukowych, farb graficznych, wyrobów introligatorskich. Przykłady różnego rodzaju publikacji. Tablice: kroje czcionek, zasady składu i podziału tekstu, kompozycja wydawnicza książki, zasady łączenia tekstu i grafiki, elementy typograficznego układu publikacji, sposoby rozmieszczania tekstu i ilustracji, znaki adiustacyjne i korektorskie. Sprzęt komputerowy z dostępem do Internetu. Oprogramowanie do sporządzania kalkulacji kosztów wykonania wyrobów poligraficznych. Schematy produkcji wyrobów poligraficznych. Foldery, katalogi, karty technologiczne maszyn i urządzeń poligraficznych. Przykłady różnych rodzajów wyrobów poligraficznych. Schematy obiegu dokumentów w przedsiębiorstwach poligraficznych. Zestawy norm dotyczących poligrafii w wersji papierowej i elektronicznej (PN, BN). Druki kart technologicznych. Przykłady kalkulacji wyrobów poligraficznych. Programy do sporządzania kalkulacji wyrobów poligraficznych. Druki zamówień: naświetlania CtF, CtP, skanowania, proofingu, druku cyfrowego i wielkoformatowego. Druki magazynowe.

49

Instrukcje obsługi maszyn poligraficznych. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

Uwagi o realizacji

Celem realizacji programu przedmiotu Podstawy projektowania procesów poligraficznych jest opanowanie przez uczniów wiedzy i umiejętności dotyczących projektowania procesów technologicznych i wyrobów poligraficznych.

Program przedmiotu powinien być realizowany w pracowni technologicznej w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3–4 osobowe.

Ćwiczenia i inne zadania praktyczne powinny być wykonywane w sposób umożliwiający realizację celów kształcenia. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, narzędzia, sprzęt i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna, czasopisma specjalistyczne, Internet.

Wskazane jest stosowanie metod nauczania: pokazu z wyjaśnieniem, pokazu z instruktażem, ćwiczeń praktycznych.

Szczególną uwagę należy zwracać na realizację treści programowych trudnych do opanowania przez uczniów. Do takich treści należy zaliczyć: – planowanie wydawnicze publikacji, – obliczanie objętości publikacji w różnych jednostkach, – sporządzanie schematów technologicznych produkcji wyrobów

poligraficznych, – dobieranie maszyn i materiałów do produkcji poligraficznej, – wypełnianie dokumentacji poligraficznej, – sporządzanie kalkulacji cen na wyroby poligraficzne. Uzyskanie przez uczniów odpowiedniego poziomu kompetencji zawodowych wymaga również kształtowania umiejętności pracy w zespole, korzystania z różnych źródeł informacji, uzupełniania i aktualizowania wiedzy oraz kształtowania postaw zawodowych, jak: systematyczność, odpowiedzialność za wyniki swojej pracy i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku w miejscu pracy, racjonalne wykorzystywanie narzędzi, maszyn i urządzeń, gospodarowanie materiałami i energią.

Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw poligraficznych, na targi specjalistyczne, wystawy, pokazy, umożliwiających poznanie przez uczniów współczesnych technik i technologii.


50

Lp. Działy tematyczne Orientacyjna

liczba godzin

1. Zasady technicznego planowania publikacji 28 2. Metody technologicznego przygotowania produkcji

poligraficznej 28 3. Zasady posługiwania się dokumentacją techniczną

i technologiczną 28 Razem 84 Zamieszczona w tabeli orientacyjna liczba godzin na realizację

poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych.


Proces oceniania powinien być realizowany zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach.


Wiedza i umiejętności uczniów mogą być sprawdzane i oceniane za pomocą: – sprawdzianów ustnych i pisemnych, – testów osiągnięć szkolnych, – obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych

zadań praktycznych. W trakcie obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań należy zwracać uwagę na: – organizację stanowiska pracy, – poprawne wykonanie ćwiczeń, – posługiwanie się dokumentacją techniczną i technologiczną, – poprawne wykonywanie obliczeń, – posługiwanie się poprawną terminologią, – przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W końcowej ocenie osiągnięć uczniów po zakończeniu realizacji programu należy uwzględniać poziom wykonania ćwiczeń oraz wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

51

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Chwałkowski R.: Typografia typowej książki. Helion, Gliwice 2002 Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 German Ch.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007 Jakubicka M. (red.).: Katalog krojów pism wraz z poradnikiem wydawcy. Agencja Wydawnicza M. M. Jakubiccy. Warszawa 1993 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2005 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2006 Krupa R., Stanuch S.: ABC komputerowo-drukarsko-wydawnicze. Sponsor, Kraków 1994 Kwaśny A.: DTP. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 Magdzik S., Jakucewicz S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1999 Malinowska T., Syta L.: Redagowanie techniczne książki. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne. Warszawa 1981 McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007 Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002 Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Trzaska F.: Podstawy techniki wydawniczej. IWZZ, Warszawa 1987 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

52

ZAJĘCIA PRAKTYCZNE

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: – zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, – skompletować materiały wydawnicze, – złożyć testy gładkie i utrudnione, – wykonać layout publikacji, – wykonać retusz oryginałów, – ustalić parametry skanowania, – wykonać elektroniczną reprodukcję oryginałów, – dokonać retuszu i obróbki skanów, – dokonać połączenia elementów tekstowych i graficznych, – wykonać merytoryczną, typograficzną i graficzną korektę prac, – wykonać nadlewki, nadruki oraz elementy na spad, – przygotować prace w technologii PDF, – dokonać oceny prac wykonanych w technologii PDF, – dobrać parametry naświetlania oraz przygotować plik postscriptowy, – wykonać impozycję oraz rozbarwienie prac, – wykonać odbitki próbne, – ocenić jakość pracy na podstawie proofingu, – dobrać parametry naświetlania formy kopiowej, – naświetlić formę kopiową, – dokonać pomiaru optycznej gęstości formy kopiowej, – obsłużyć oraz dokonać konserwacji naświetlarki i wywoływarki

automatycznej, – dobrać materiały eksploatacyjne do naświetlania i wywoływania, – dokonać oceny jakości formy kopiowej, – wykonać naświetlenie płyty offsetowej w technologii CtP, – zarchiwizować dane na różnych nośnikach pamięci, – zmierzyć podstawowe parametry form drukowych, – wykonać formy drukowe dla wypukłych technik drukowania, – ocenić jakość wypukłych form drukowych, – wykonać formy drukowe dla płaskich technik drukowania, – ocenić jakość form drukowych dla płaskich technik drukowania, – wykonać formy drukowe dla wklęsłych technik drukowania, – ocenić jakość wklęsłych form drukowych, – dobrać farby do określonego systemu drukowania, – dobrać kolor farby na podstawie wzoru lub wzornika Pantone, – wykonać przyrząd drukarski i odbitkę przyrządową na maszynie do

drukowania wypukłego, – wykonać przyrząd drukarski i odbitkę przyrządową na maszynie do

drukowania płaskiego,

53

– wykonać przyrząd drukarski i odbitkę przyrządową na maszynie do drukowania wklęsłego,

– wydrukować nakład z zastosowaniem maszyny wypukłodrukowej, – wydrukować nakład z zastosowaniem maszyny płaskodrukowej, – wydrukować nakład z zastosowaniem maszyny wklęsłodrukowej, – skontrolować pracę zespołów maszyn drukujących, – posłużyć się densytometrem, wzornikiem kolorów oraz innymi

urządzeniami w trakcie procesu drukowania, – dokonać konserwacji maszyn drukujących, – dobrać podłoża drukowe, farby, bufory, zmywacze, – określić szacunkowo czas drukowania nakładu, – sformatować wytwory papiernicze i wyroby poligraficzne, – wykonać składki metodą ręczną i za pomocą złamywarki, – skompletować składki z zastosowaniem określonej metody, – połączyć składki różnymi sposobami, – dokonać obróbki wkładu książkowego, – wykonać różnego typu okładki, – wykonać oprawę zeszytową, przylegającą i zakrywającą, – wykonać oprawę prostą i złożoną, – zastosować metody uszlachetniania wyrobów poligraficznych, – zapakować gotowe wyroby poligraficzne, – obsłużyć maszyny introligatorskie do wykonania operacji

jednostkowych, – ocenić jakość półproduktów i produktów introligatorskich, – dobrać materiały introligatorskie do realizacji określonych zadań, – dokonać konserwacji maszyn introligatorskich, – zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, – skorzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego. Materiał nauczania 1. Organizacja zajęć Zapoznanie uczniów z organizacją warsztatów szkolnych i przedsiębiorstw poligraficznych. Omówienie regulaminu obowiązującego w miejscu realizacji zajęć praktycznych, wymagań stawianych uczniom, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Określenie zasad zachowania się w przypadku ewentualnych zagrożeń, które mogą wystąpić na terenie warsztatów szkolnych i przedsiębiorstw poligraficznych. Zapoznanie uczniów z zasadami udzielania pierwszej

54

pomocy osobom poszkodowanym. Zapoznanie uczniów z drogą ewakuacji. Podział na grupy szkoleniowe. 2. Poligraficzne procesy przygotowawcze Adiustacja maszynopisu wydawniczego. Wykonanie szkicu wydawniczego. Przygotowanie oryginałów do reprodukcji. Skład tekstów gładkich, tabel, poezji, utworów scenicznych, wzorów matematycznych i chemicznych. Wykonanie makiet elektronicznych na podstawie materiałów wydawniczych. Reprodukcja oryginałów. Obsługa i kalibracja skanerów. Skanowanie oryginałów. Obróbka zeskanowanych oryginałów. Tonalna i barwna korekta skanu. Łączenie elementów tekstowych i graficznych. Konfiguracja systemów DTP. Merytoryczna, typograficzna i graficzna korekta publikacji. Montaż klasyczny. Impozycja. Przygotowanie prac do naświetlania i drukowania. Przygotowanie plików PDF. Kontrola plików PDF. Wykonywanie plików postscriptowych. Obsługa naświetlarek. Obsługa wywoływarek automatycznych. Dobieranie materiałów eksploatacyjnych w DTP. Naświetlanie form kopiowych. Wywoływanie filmów. Wykonywanie analogowych i cyfrowych próbnych odbitek barwnych. Naświetlanie płyt offsetowych w technologii CtP. Archiwizacja prac poligraficznych. Przestrzeganie zasad eksploatacji sprzętu DTP. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. 3. Formy drukowe, procesy drukowania Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej. Wykonywanie form fotoreliefowych. Ustalanie parametrów naświetlania form fotoreliefowych. Naświetlanie, wymywanie i doświetlanie form fotoreliefowych. Wykonywanie form płaskich. Zastosowanie negatywowych i pozytywowych płyt presensybilizowanych. Zastosowanie bezprocesowych płyt offsetowych. Wykonywanie form tamponowych. Wykonywanie form sitowych. Drukowanie na maszynach wypukłodrukowych, płaskodrukowych i wklęsłodrukowych. Obsługa i regulacja samonakładaka. Mocowanie form drukowych. Zakładanie obciągu. Regulacja marek i mierzycy. Przygotowanie farby oraz regulacja zespołu farbowego. Obsługa i regulacja zespołu nawilżającego. Regulacja zespołu odbierającego. Regulacja zespołu utrwalającego. Drukowanie arkuszowe prac jedno- i wielokolorowych. Drukowanie prac kreskowych i wielotonalnych. Drukowanie z zastosowaniem farb specjalnych. Korekta obrazu na formie drukowej. Konserwacja maszyn drukujących.

55

4. Obróbka introligatorska Ręczne i maszynowe liczenie arkuszy. Wyrównywanie arkuszy w stosie. Wykonywanie operacji krojenia, cięcia, wiercenia. Wykrawanie. Wykonywanie opakowań. Ręczne i maszynowe złamywanie arkuszy. Wykonywanie i kompletowanie składek. Zszywanie drutem. Zszywanie nićmi. Łączenie klejowe i specjalne. Wykonywanie, kształtowanie i zdobienie wkładu książkowego. Wykonywanie i zdobienie okładek. Wykonywanie oprawy prostej i złożonej. Wykonywanie galanterii introligatorskiej. Uszlachetnianie druków i wyrobów poligraficznych. Kontrola jakości wyrobów. Pakowanie wyrobów. Konserwacja maszyn introligatorskich. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Środki dydaktyczne Instrukcje do wykonania zadań. Przymiar metryczny, miarka typograficzna. Wzorniki kolorów CMYK i Pantone. Stanowiska komputerowe połączone w system DTP. Oprogramowanie edycyjne. Oprogramowanie do grafiki wektorowej. Oprogramowanie do grafiki pitmatowej. Oprogramowanie do łamania publikacji. Oprogramowanie dodatkowe związane z DTP. Drukarki komputerowe monochromatyczne i kolorowe. Densytometr refleksyjny i transmisyjny. Stanowiska do montażu klasycznego. Naświetlarka do filmów CtF. Oprogramowanie typu RIP. Wywoływarka automatyczna. Urządzenie do proofingu cyfrowego. Stanowisko do wykonywania fotopolimerowych form drukujących. Stanowisko wyposażone w: kopioramę i inne urządzenia, materiały, przyrządy, odczynniki do wykonania form drukowych z płyt presensybilizowanych. Stanowisko do naświetlania płyt offsetowych w technologii CTP. Stanowisko do wykonywania form sitodrukowych. Wypukłodrukowa maszyna drukująca. Arkuszowa offsetowa maszyna drukująca. Maszyna do drukowania tamponowego. Farby i środki pomocnicze. Podłoża drukowe. Dokumentacje techniczne maszyn drukujących.

56

Liczarka arkuszy. Utrząsarka. Krajarka jednonożowa i trójnożowa. Złamywarka nożowa, kasetowa lub kombinowana. Maszyna do zszywania drutem. Maszyna do szycia nićmi. Maszyny uszlachetniające druki. Kleje i introligatorskie materiały pokryciowe.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu Zajęć praktycznych jest poznanie przez uczniów różnych form pracy oraz kształtowanie umiejętności praktycznych niezbędnych w pracy zawodowej. Zajęcia praktyczne mogą być realizowane w warsztatach szkolnych, pracowni projektowania graficznego, w Centrach Kształcenia Praktycznego oraz w przedsiębiorstwach poligraficznych. Program zajęć praktycznych powinien być realizowany w grupach liczących 4-6 uczniów. Zadania do wykonania przez uczniów należy dobierać w sposób umożliwiający realizację celów kształcenia. W procesie realizacji programu wskazane jest stosowanie metody ćwiczeń praktycznych w połączeniu ze świadczeniem usług. Motywuje to uczniów do poprawnego i dokładnego wykonania zadań. Przed przystąpieniem do realizacji zadań praktycznych konieczne jest zapoznanie uczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi na poszczególnych stanowiskach pracy oraz uświadomienie im potencjalnych zagrożeń związanych z wykonywaną pracą. Niezbędne jest również zapoznanie uczniów ze sposobem posługiwania się przyrządami, urządzeniami i narzędziami specjalistycznymi. W strukturze zajęć należy uwzględniać: instruktaż wstępny, instruktaż bieżący oraz instruktaż końcowy.

Celem instruktażu wstępnego jest przygotowanie uczniów do wykonania zadania, udzielanie pomocy podczas doboru narzędzi, materiałów oraz planowania kolejności wykonania operacji technologicznych.

Celem instruktażu bieżącego jest udzielanie pomocy uczniom w wykonaniu trudniejszych zadań. Instruktaż bieżący jest realizowany poprzez pokaz, wyjaśnienia oraz nadzór nad bezpiecznym i zgodnym z technologią wykonaniem ćwiczeń.

Zadaniem instruktażu końcowego jest sprawdzenie, ocena poprawności wykonania pracy oraz ocena przebiegu zajęć. W trakcie zajęć praktycznych należy kształtować takie postawy uczniów, jak: odpowiedzialność za wyniki swojej pracy i współpracowników, przestrzeganie dyscypliny i porządku w miejscu

57

pracy, racjonalne gospodarowanie materiałami i energią, poszanowanie narzędzi, urządzeń oraz maszyn poligraficznych. Proponuje się następujący podział godzin na realizację działów tematycznych:


1. Organizacja zajęć 20 2. Poligraficzne procesy przygotowawcze 200 3. Formy drukowe, procesy drukowania 200 4. Obróbka introligatorska 100 Razem 520


poszczególnych działów tematycznych dotyczy procesu kształcenia w czteroletnim technikum dla młodzieży. Nauczyciel może dokonywać zmian w zależności od aktualnych potrzeb edukacyjnych. Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych należy zapoznać uczniów z regulaminem pracy, harmonogramem zajęć, z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony przeciwporażeniowej. Uczniowie powinni opanować sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

Treści programowe dotyczące zastosowania różnych technik drukowania mogą być realizowane w następujący sposób: – techniki drukowania wypukłego na maszynie fleksograficznej lub

typograficznej dociskowej, – techniki drukowania płaskiego na offsetowej maszynie arkuszowej,

jedno- lub wielokolorowej, – techniki drukowania wklęsłego na maszynie rotograwiurowej lub

tamponowej. Uczniowie powinni opanować umiejętności posługiwania się przyrządami pomiarowymi. Przed przystąpieniem uczniów do wykonywania zadań praktycznych należy przeprowadzić pokaz wykonania poszczególnych operacji i objaśnić sposób ich wykonania.

Szczególną uwagę należy zwracać na organizację stanowiska pracy, dobór oraz posługiwanie się narzędziami, zgodność wykonania pracy z dokumentacją technologiczną, przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Stanowiska do realizacji ćwiczeń powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna i technologiczna.

58


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach. Kontrola i ocena osiągnięć edukacyjnych powinna dotyczyć przede wszystkim poziomu opanowania przez uczniów umiejętności określonych w szczegółowych celach kształcenia. Kontrola i ocena osiągnięć uczniów może być dokonywana za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania zadań. Przed przystąpieniem do realizacji zadań praktycznych należy sprawdzić poziom niezbędnej wiedzy i umiejętności uczniów. W trakcie kontroli i oceny osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na zastosowanie opanowanej wiedzy, merytoryczną jakość wypowiedzi, posługiwanie się poprawną terminologią.

Ocena umiejętności praktycznych może być dokonywana za pomocą obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania powierzonych zadań.

W trakcie sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na: − organizację stanowiska pracy, − przygotowanie materiałów, narzędzi, urządzeń i sprzętu kontrolno-

pomiarowego, − rozmieszczenie materiałów, narzędzi i sprzętu kontrolno-

pomiarowego, − dobór środków ochrony indywidualnej, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − posługiwanie się instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń, − posługiwanie się dokumentacją techniczną, − dobór parametrów technicznych, − posługiwanie się przyrządami kontrolno-pomiarowymi, − ocenę stanu technicznego maszyn przed rozpoczęciem pracy, − przestrzeganie kolejności wykonania zadań, − utrzymanie porządku na stanowisku pracy, − sposób użytkowania maszyn i urządzeń poligraficznych, − konserwację oraz zabezpieczanie maszyn i urządzeń po zakończeniu

pracy, − jakość wykonania pracy.

59

Na zakończenie realizacji programu wskazane jest stosowanie sprawdzianów praktycznych z zadaniami typu próba pracy, zaopatrzonymi w kryteria oceny i schemat punktowania. W końcowej ocenie pracy uczniów należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów. Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Literatura Boratyński K., Kwintkiewicz M.: Maszyny i urządzenia reprodukcyjne. WSiP, Warszawa 1984 Buczyński L.: Komputerowe urządzenia peryferyjne. AnnaPol, Warszawa 2003 Buczyński L.: Skanery i skanowanie. Wydawnictwo Mikom, Warszawa 2005 Busch D.: Skanowanie cyfrowe dla profesjonalistów. Wydawnictwo RM, Warszawa 2004 Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 Ciupalski S.: Maszyny drukujące konwencjonalne. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2001 Ciupalski S.: Maszyny offsetowe zwojowe. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2000 Czichon H., Czichon M.: Technologia form offsetowych. Oficyna Wydawnicza PW, Warszawa 2002 Czichon H., Magdzik S., Jakucewicz S.: Formy drukowe. WSiP, Warszawa 1996 DeJidas L. Jr., Destree T.: Technologia offsetowego drukowania arkuszowego. COBRPP, Warszawa 2007 Destree T.: Trudności w arkuszowym drukowaniu offsetowym. COBRPP, Warszawa 2007 German Ch.: Systemy produkcyjne w poligrafii. COBRPP, Warszawa 2007 Jakucewicz S., Magdzik S.: Materiałoznawstwo dla szkół poligraficznych. WSiP, Warszawa 2001 Jakucewicz S., Magdzik S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1997 Kamiński B.: Cyfrowy prepress, drukowanie i procesy wykończeniowe. Translator, Warszawa 2005 Kamiński B.: Nowoczesny prepress. Translator, Warszawa 2006 Kamiński B.: Przetwarzanie informacji. Cz.1. Przetwarzanie tekstu. Przetwarzanie obrazu. WSiP, Warszawa 2004

60

Kamiński B.: Skanowanie i fotografia cyfrowa. Translator, Warszawa 2001 Kamiński B.: Upowszechnianie informacji. Cz.2. Komputerowe przygotowanie publikacji. WSiP, Warszawa 2005 Kołak J., Ostrowski J.: Maszyny i urządzenia. Maszynoznawstwo poligraficzne dla introligatorów. WSiP, Warszawa 1990 Krupa R., Stanuch S.: ABC komputerowo-drukarsko-wydawnicze. Sponsor, Kraków 1994 Kwaśny A.: DTP. Księga eksperta. Helion, Gliwice 2002 Magdzik S., Jakucewicz S.: Podstawy poligrafii. WSiP, Warszawa 1999 McCue C.: Profesjonalny druk. Przygotowanie materiałów. Helion, Gliwice 2007 Poligrafia, procesy i technika. Tłumaczenie ze słowackiego. COBRPP, Warszawa 2002 Sroka W. (red.): Poligrafia współczesna. Weka, Warszawa 2003 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych

61

JĘZYK OBCY ZAWODOWY

Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − nawiązać i podtrzymać kontakty związane z pracą przedsiębiorstwa, − porozumieć się z klientami w sprawach dotyczących wykonania

wyrobów oraz realizacji usług poligraficznych, − porozumieć się w sprawach dotyczących realizowanych zadań, − zastosować terminologię dotyczącą procesów poligraficznych, − udzielić informacji dotyczących działalności przedsiębiorstwa

poligraficznego, − skorzystać z ogólnych, technicznych i specjalistycznych słowników

obcojęzycznych, − skorzystać z norm, katalogów i poradników opracowanych w języku

obcym, − posłużyć się obcojęzyczną dokumentacją techniczną maszyn

i urządzeń stosowanych w przemyśle poligraficznym, − przetłumaczyć z języka obcego na język polski korespondencję,

literaturę i prasę z zakresu poligrafii, − zredagować różne rodzaje pism urzędowych, − posłużyć się instrukcjami i oprogramowaniem w języku obcym, − opracować polecenia i instrukcje w języku obcym, − posłużyć się terminologią obcojęzyczną dotyczącą prowadzenia

poligraficznej działalności gospodarczej, − opracować życiorys zawodowy i list motywacyjny w języku obcym, − skorzystać z obcojęzycznych źródeł informacji o zawodzie, − zaprezentować umiejętności zawodowe podczas rozmowy

kwalifikacyjnej o przyjęcie do pracy, − skorzystać z różnych źródeł informacji. Materiał nauczania Terminologia dotycząca: budowy, zasad funkcjonowania zespołów maszyn poligraficznych, organizacji i realizacji usług, wykonywania napraw, przeglądów okresowych, eksploatacji maszyn i urządzeń poligraficznych. Zasady odczytywania konstrukcyjnej i obsługowo-naprawczej dokumentacji maszyn poligraficznych. Zasady nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z klientami przedsiębiorstwa poligraficznego. Zasady prowadzenia rozmowy bezpośredniej i telefonicznej. Zasady prowadzenia korespondencji zawodowej. Zasady redagowania pism urzędowych.

62

Terminologia dotycząca usługowej działalności przedsiębiorstwa poligraficznego. Podstawowe komendy komputerowe. Zasady korzystania ze słowników obcojęzycznych. Zasady czytania ze zrozumieniem tekstu technicznego. Życiorys i list motywacyjny. Rozmowa kwalifikacyjna dotycząca przyjmowania do pracy. Obcojęzyczne źródła informacji zawodowej. Ćwiczenia: • Rozpoznawanie zespołów i elementów maszyn poligraficznych na

podstawie nazewnictwa. • Tłumaczenie krótkich tekstów technicznych z wykorzystaniem

słowników wyrazów obcych. • Analiza dokumentacji konstrukcyjnej maszyn poligraficznych. • Określanie zadań obsługowych i naprawczych na podstawie

dokumentacji. • Tłumaczenie instrukcji opracowanych w języku obcym na język polski. • Wypełnianie formularzy związanych z działalnością zawodową. • Wyszukiwanie oraz pozyskiwanie informacji dotyczących zawodu. • Nawiązywanie i prowadzenie rozmowy z klientem. • Określanie zakresu usługi poligraficznej w trakcie rozmowy

z klientem. • Sporządzanie pism urzędowych. • Sporządzanie streszczeń krótkich tekstów specjalistycznych. • Sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem. • Prowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej (w warunkach symulowanych).

Środki dydaktyczne Filmy dydaktyczne w wersji obcojęzycznej. Nagrania tekstów w języku obcym. Dwujęzyczne słowniki techniczne. Dokumentacja konstrukcyjna i obsługowo-naprawcza. Zestaw plansz i prezentacji multimedialnych z obcojęzyczną terminologią zawodową. Obcojęzyczna prasa specjalistyczna. Normy, katalogi. Uwagi o realizacji Celem realizacji programu przedmiotu Język obcy zawodowy jest opanowanie przez uczniów umiejętności posługiwania się językiem obcym na poziomie wspomagającym realizację zadań zawodowych.

63

Wskazane byłoby, żeby językiem obcym był język angielski lub niemiecki. Decyzję w tej sprawie podejmuje szkoła kształcąca w zawodzie.

Program przedmiotu powinien być realizowany w pracowni języka obcego w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3-4 osobowe. Pracownia języka obcego powinna być wyposażona w niezbędny sprzęt i środki dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji, jak: normy, instrukcje, poradniki, dokumentacja techniczna, czasopisma specjalistyczne.

Proces kształcenia powinien rozpoczynać się od oceny poziomu językowych kompetencji uczniów. Oprócz powtarzania i utrwalania tematyki z zakresu gramatyki należy kształtować umiejętności sprawnego porozumiewania się w języku obcym oraz wykorzystywania materiałów obcojęzycznych w realizacji zadań zawodowych.

Realizacja ćwiczeń zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń opracowanych przez nauczyciela wpływa na efektywność procesu nauczania. Wskazane jest stosowanie metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, inscenizacji, projektów, ćwiczeń praktycznych.

Program przedmiotu powinien być realizowany w klasie czwartej. Ułatwi to bezpośrednie przygotowanie uczniów do podjęcia pracy zawodowej.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia Kontrola i ocena osiągnięć uczniów powinna być dokonywana zgodnie z kryteriami ustalonymi na początkowych zajęciach. Przed przystąpieniem do realizacji programu należy przeprowadzić test kompetencji językowych celem określenia poziomu umiejętności uczniów. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów może być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń

zamieszczonych w programie oraz ćwiczeń zaprojektowanych przez nauczyciela.

W trakcie obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: − prowadzenie rozmowy dotyczącej realizowanych zadań, − tłumaczenie krótkich obcojęzycznych tekstów dotyczących zawodu na

język polski,

64

− korzystanie z dokumentacji maszyn i urządzeń poligraficznych sporządzonej w języku polskim i obcym.

Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniów. Umożliwia to korygowanie stosowanych metod nauczania oraz organizacyjnych form pracy uczniów. Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Literatura Barker Ch.: Boost Your Vocabulary 1, 2, 3, 4. Pearson Education Limited, Essex 2002 Cichocki L., Pawlicki T., Ruczka I.: Poligraficzny słownik terminologiczny. Polska Izba Druku, Warszawa 1999 Grant D., McLarty R.: Business Basics. Oxford University Press, Oxford 2002 Hollett V.: Business Objectives. Oxford University Press, Oxford 2002 Knight G., O’Neil M., Hayden B.: Business Goals 1. Cambridge University Press, Cambridge 2004 Linde-Usiekniewicz J. (red.): Wielki słownik angielsko-polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004 Murphy R.: English Grammar In Use. Cambridge University Press, Cambridge 1991 O’Driscoll N., Scott-Barrett F.: Business Challenges. Pearson Education Limited, Essex 1999 Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1998 Puńko E., Rostek E.: English. Słownik tematyczny. Wagros, Poznań 2006 Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii Eksploatacji, Radom 1998 Thompson A. J., Martinet A.V.: A Practical English Grammar. Oxford University Press, Oxford 1990 Czasopisma specjalistyczne. Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

65

DZIAŁALNOŚĆ POLIGRAFICZNA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − wyjaśnić mechanizmy funkcjonowania gospodarki rynkowej, − rozróżnić formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych

i usługowych, − scharakteryzować rodzaje poligraficznej działalności gospodarczej, − określić zakres poligraficznej działalności gospodarczej, − przyporządkować organizacyjno-prawną formę działalności do

planowanego przedsięwzięcia, − określić zadania przedsiębiorstwa funkcjonującego na rynku

poligraficznym, − dokonać analizy lokalnego rynku pracy, − określić możliwości zatrudnienia oraz prowadzenia działalności

gospodarczej, − dokonać analizy rynku usług poligraficznych, − zidentyfikować niszę rynkową dla prowadzenia działalności

gospodarczej, − ustalić tryb postępowania dotyczący uruchamiania działalności

gospodarczej, − sporządzić dokumenty niezbędne do podejmowania i prowadzenia

działalności gospodarczej, − określić zasoby rzeczowe i finansowe, niezbędne do uruchomienia

i prowadzenia działalności, − określić źródła finansowania działalności poligraficznej, − sporządzić budżet oraz zaplanować rozwój firmy, − opracować plan marketingowy przedsiębiorstwa poligraficznego, − określić zadania i obowiązki pracodawcy i pracowników dotyczące

prowadzenia działalności, − sporządzić dokumenty związane z zatrudnieniem, − zastosować zasady współpracy z zespołem pracowników i klientami, − porozumieć się z uczestnikami procesu pracy, − podjąć decyzje dotyczące realizacji zadań zawodowych, − określić podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy dotyczące

zapewnienia bezpiecznych warunków pracy, − podjąć działania związane z poszukiwaniem pracy, − skorzystać z Kodeksu pracy, − zastosować przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej, − uruchomić działalność gospodarczą,

66

− określić konsekwencje wynikające z naruszenia przepisów prawa pracy oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

− zastosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy,

− określić zasady etycznego postępowania pracowników i pracodawcy, − zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − skorzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego. Materiał nauczania 1. Podejmowanie działalności poligraficznej Podstawy gospodarki rynkowej. Rodzaje działalności gospodarczej. Cele i zadania przedsiębiorstwa na rynku pracy. Formy organizacyjno-prawne przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych. Kryteria wyboru organizacyjno-prawnej formy działalności. Miejsce i zakres działalności gospodarczej. Dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Rodzaje rynku. Rynek poligraficzny. Charakterystyka rynku poligraficznego. Potrzeby poligraficznego rynku pracy. Marketingowa analiza potrzeb na usługi poligraficzne na rynku pracy. Charakterystyka stanowisk pracy technika poligrafa. Metody poszukiwania pracy. Przepisy prawa dotyczące działalności zawodowej. Wybrane przepisy prawa pracy. Przepisy Kodeksu pracy dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy oraz warunków pracy. Ćwiczenia: • Wyjaśnianie mechanizmów funkcjonowania gospodarki rynkowej. • Klasyfikowanie rodzajów działalności. • Charakteryzowanie form organizacyjno-prawnych przedsiębiorstw

funkcjonujących w polskim systemie gospodarczym. • Określanie kryteriów wyboru organizacyjno-prawnej formy

działalności. • Dobieranie formy organizacyjno-prawnej dla różnych przedsiębiorstw. • Wypełnianie dokumentów dotyczących podejmowania działalności

gospodarczej. • Określanie rodzajów i zakresu działalności poligraficznej. • Określanie mocnych i słabych stron rynku poligraficznego. • Wyszukiwanie ofert pracy i usług poligraficznych. • Analiza rynku pracy oraz określanie możliwości zatrudnienia

i prowadzenia działalności poligraficznej.

67

• Konstruowanie narzędzi do rozpoznawania potrzeb na wyroby i usługi poligraficzne.

• Interpretacja przepisów prawa dotyczących działalności zawodowej. • Zastosowanie metod poszukiwania pracy. 2. Organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem poligraficznym Podstawy organizacji pracy. Formy i zasady organizacji pracy. Struktura przedsiębiorstwa. Środowisko pracy. Organizacja stanowisk pracy. Metody rozwiązywania problemów organizacyjnych. Techniki porozumiewania się. Formy doskonalenia zawodowego. Elementy socjologii i psychologii pracy. Człowiek jako istota społeczna. Grupy społeczne. Przedsiębiorstwo jako organizacja i system społeczny. Grupy zawodowe. Role zawodowe. Pozycja zawodowa. Funkcje i style kierowania. Konflikty społeczne. Źródła i metody rozwiązywania. Podstawy etyki. Praca jako wartość i zjawisko społeczne. Kultura pracy. Ćwiczenia: • Określanie zasad organizacji pracy. • Opracowanie planu i sposobu realizacji określonych usług

poligraficznych. • Określanie sposobów rozwiązania problemów organizacyjnych. • Charakteryzowanie środowiska pracy. • Określanie zasad tworzenia optymalnych warunków pracy. • Projektowanie rozwiązań problemów organizacyjnych. • Określanie i prezentacja sposobów komunikowania się. • Określanie form doskonalenia zawodowego z wykorzystaniem

różnych źródeł informacji. • Określanie mocnych i słabych stron stylów kierowania. 3. Prowadzenie działalności poligraficznej Marketing i reklama w przedsiębiorstwie poligraficznych. Plan marketingowy przedsiębiorstwa. Koszty działalności gospodarczej, źródła finansowania. Programy Unii Europejskiej oraz fundusze społeczne skierowane na rozwój mikroprzedsiębiorstw. Rozliczenia finansowe przedsiębiorstwa prowadzonego przez osoby fizyczne. Struktura budżetu i plan rozwoju przedsiębiorstwa. Nabór pracowników. Dokumenty związane z zatrudnieniem. Zasady wynagradzania za pracę. Dokumentacja działalności poligraficznej. Bazy danych klientów i usług. Techniki komunikowania się z klientem. Prowadzenie negocjacji. Elementy ergonomii. Organizacja stanowisk pracy. Podstawowe obowiązki pracodawcy i pracownika dotyczące zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. Czynniki szkodliwe dla zdrowia,

68

uciążliwe i niebezpieczne występujące w procesie pracy. Zasady kształtowania bezpiecznych warunków pracy. Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej. Zagrożenia pożarowe. Przepisy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Formy szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Dobór maszyn, urządzeń i narzędzi kontrolno-pomiarowych. Sposoby udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach przy pracy. Zasady etycznego postępowania. Ćwiczenia: • Sporządzanie planu marketingowego dotyczącego określonego

rodzaju działalności poligraficznej. • Opracowanie planu rozwoju firmy poligraficznej. • Określanie zasobów rzeczowych niezbędnych do uruchomienia

działalności przedsiębiorstwa. • Określanie źródeł finansowania działalności gospodarczej. • Sporządzanie dokumentów niezbędnych do prowadzenia działalności

gospodarczej. • Sporządzanie dokumentów związanych z zatrudnieniem. • Określanie zasad kierowania procesem realizacji usług

poligraficznych. • Podejmowanie decyzji w określonych sytuacjach zawodowych

(w warunkach symulowanych). • Określanie praw i obowiązków pracownika i pracodawcy dotyczących

zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. • Rozpoznawanie znaków bezpieczeństwa i higieny pracy. • Rozpoznawanie zagrożeń związanych z procesem pracy. • Dobieranie środków gaśniczych odpowiednio do źródła pożaru

(w warunkach symulowanych). Środki dydaktyczne Oprogramowanie komputerowe umożliwiające dokumentowanie działalności przedsiębiorstwa. Foliogramy, fazogramy, filmy dydaktyczne i prezentacje multimedialne dotyczące funkcjonowania rynku poligraficznego. Prezentacje multimedialne i filmy dydaktyczne dotyczące: prowadzenia działalności poligraficznej, ergonomii, bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, zasad udzielania pierwszej pomocy. Źródła prawa: Kodeks pracy, Kodeks cywilny, Kodeks postępowania administracyjnego, Kodeks spółek handlowych, Ustawa o rzemiośle, Ustawa o spółdzielczości, Ustawa dotycząca działalności gospodarczej,

69

Ustawa: Prawo działalności gospodarczej. Polskie Normy dotyczące bhp i ergonomii. Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi maszyn i urządzeń. Dokumentacja dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy. Teksty przewodnie do wykonania ćwiczeń. Oferty usług kredytowych. Przykłady biznesplanu. Druki pism i dokumentów niezbędnych do podejmowania działalności gospodarczej. Biuletyny i inne formy promocji poligrafii. Uwagi o realizacji Program przedmiotu Działalność poligraficzna zawiera treści dotyczące zagadnień związanych z podejmowaniem i prowadzeniem działalności poligraficznej. Realizacja programu powinna odbywać się z uwzględnieniem metod nauczania: wykładu informacyjnego, pokazu z objaśnieniem, tekstu przewodniego, dyskusji dydaktycznej, ćwiczeń praktycznych, projektów. Podczas realizacji programu należy zwracać szczególną uwagę na treści trudne do opanowania przez uczniów. Do takich treści programowych należy zaliczyć: − dokonywanie analizy rynku pracy, − określanie kosztów związanych z podejmowaniem działalności

poligraficznej, − określanie źródeł finansowania działalności, − interpretację przepisów prawa dotyczących działalności zawodowej,

praw i obowiązków pracowników i pracodawcy, warunków pracy. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznać uczniów z rodzajem oraz zakresem realizowanych zadań, z obsługą aparatury oraz z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

Zajęcia dydaktyczne należy prowadzić w pracowni komputerowej w grupie liczącej do 15 uczniów, a w miarę potrzeb z podziałem na zespoły 3–5 osobowe.

Przed przystąpieniem do zajęć wskazane jest przygotowanie materiałów niezbędnych do wykonania ćwiczeń, jak: teksty przewodnie, zestawy przepisów prawa, zestawy regulaminów i instrukcji, przykłady półproduktów i wyrobów poligraficznych, prezentacji multimedialnych i filmów dydaktycznych, zestawy druków i dokumentów niezbędnych do podejmowania działalności gospodarczej, przykłady biznesplanu, przykłady promocji działalności przedsiębiorstwa. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędne materiały, przyrządy i aparaturę.

70

Wskazane jest również organizowanie wycieczek dydaktycznych do przedsiębiorstw poligraficznych celem poznania przez uczniów zagadnień dotyczących podejmowania i prowadzenia działalności poligraficznej.



1. Podejmowanie działalności poligraficznej 32 2. Organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem

poligraficznym 24

3. Prowadzenie działalności poligraficznej 36 Razem 92



Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w trakcie realizacji programu na podstawie kryteriów ustalonych na początkowych zajęciach. Proces oceniania powinien obejmować: − diagnozowanie poziomu wiadomości i umiejętności uczniów przed

przystąpieniem do realizacji programu, − identyfikowanie postępów uczniów w trakcie realizacji treści

kształcenia oraz rozpoznawanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia,

− sprawdzanie wiadomości i umiejętności uczniów po zakończeniu realizacji działu tematycznego.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów może być dokonywane za pomocą: − sprawdzianów ustnych i pisemnych, − testów osiągnięć szkolnych, − obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń i innych

zadań. Podczas obserwacji pracy uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na: − korzystanie z różnych źródeł informacji,

71

− komunikowanie się z uczestnikami procesu pracy, − przestrzeganie zasad współpracy z zespołem, − podejmowanie decyzji dotyczących wykonywanych zadań, − przestrzeganie zasad etycznego postępowania, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. W trakcie oceniania osiągnięć uczniów należy zwracać uwagę na zastosowanie opanowanej wiedzy i umiejętności, merytoryczną jakość wypowiedzi, posługiwanie się poprawną terminologią.

Umiejętności praktyczne mogą być oceniane za pomocą: testów osiągnięć szkolnych oraz obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.

W końcowej ocenie osiągnięć uczniów należy uwzględniać wyniki stosowanych sprawdzianów i testów osiągnięć.

Proces sprawdzania i oceniania powinien być realizowany zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Literatura Adamowicz E., Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Ekonomika bez tajemnic. Cz. 1. WSiP, Warszawa 2003 Bednarczyk H., Woźniak J. (red.): Pedagogika pracy wobec problemów ochrony pracy. ITeE, Radom 2004 Białecki K.: Podstawy marketingu. Wyższa Szkoła Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, Warszawa 2002 Bittner B., Stępień J.: Wprowadzenie do etyki zawodowej. Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2000 Duraj J. (red.): Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa. PWE, Warszawa 2002 Florek L., Zieliński T.: Prawo pracy. C. H. Beck, Warszawa 2003 Jakubowski W. J., Maj T., Załęski P.: Podstawy przedsiębiorczości. Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2003 Jaślan H., Jaślan J.: Słownik terminologii prawniczej i ekonomicznej angielsko-polski. WP, Warszawa 2001 Kaczmarczyk S.: Badania marketingowe: metody i techniki. PWE, Warszawa 2002 Kalina-Prasznic U. (red.): Encyklopedia prawa. C. H. Beck, Warszawa 2000 Kielan K., Pokora K.: Przygotowanie do działalności usługowej. WSiP, Warszawa 2003 Kłeczek R., Kowal W., Wożniczka J.: Strategiczne planowanie marketingowe. PWE, Warszawa 1999

72

Laszczak M.: Kierowanie małą firmą, tajniki przedsiębiorczości. Poltext, Warszawa 2004 Listwan T. (red.): Zarządzanie kadrami. Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2004 Majchrzak-Guzowska A.: Finanse w gospodarce rynkowej. WSiP, Warszawa 1998 Makieta Z., Rachwał T.: Podstawy przedsiębiorczości. Nowa Era, Warszawa 2002 Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej. REA, Warszawa 2003 Mikina A., Sienna M.: Przedsiębiorczość, klucz do sukcesu. REA, Warszawa 2002 Nałęcz M., Porzecka B. (red.): Kodeks pracy wraz z indeksem rzeczowym. C. H. Beck, Warszawa 2003 Podstawy organizacji i zarządzania. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2004 Rószkiewicz M.: Narzędzia statystyczne w analizach marketingowych. C.H. Beck, Warszawa 2002 Stępień J.: Wstęp do socjologii, psychologii i organizacji pracy. Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2000 Wach K.: Jak założyć firmę w Unii Europejskiej. Oficyna Ekonomiczna Wolfers Kluwer Polska Sp. z o.o., Kraków 2006 Wiśniewski A.: Marketing. WSiP, Warszawa 2001 Czasopisma specjalistyczne Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych pozycji wydawniczych.

73

PRAKTYKA ZAWODOWA Szczegółowe cele kształcenia W wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć: − zastosować się do wymagań określonych w regulaminie

przedsiębiorstwa poligraficznego, − scharakteryzować strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa, − zorganizować i utrzymać w porządku stanowisko pracy, − opracować dokumentację technologiczną wyrobu poligraficznego, − wykonać kalkulację kosztów wytwarzania wyrobów poligraficznych, − zastosować zasady pracy i współpracy z zespołem, − wykonać czynności związane z obsługą zautomatyzowanego systemu

składu i reprodukcji, − wykonać czynności związane z drukowaniem nakładu na

fleksograficznej maszynie zwojowej, − wykonać czynności związane z drukowaniem nakładu na

wielokolorowej offsetowej maszynie zwojowej, − wykonać rotograwiurową formę drukową, − wykonać czynności związane z drukowaniem nakładu na

wielokolorowej maszynie rotograwiurowej, − wykonać czynności związane z obsługą introligatorskiej linii potokowej

do oprawy prostej, − wykonać czynności związane z obsługą introligatorskiej linii potokowej

do oprawy złożonej, − posłużyć się dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń

oraz dokumentacją technologiczną, − posłużyć się katalogami, instrukcjami, przepisami i normami, − zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, − skorzystać z różnych źródeł informacji oraz z doradztwa

specjalistycznego.

Materiał nauczania Zapoznanie uczniów ze strukturą organizacyjną, regulaminem wewnętrznym, z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, obowiązującymi w przedsiębiorstwie poligraficznym. Zapoznanie uczniów z obiegiem dokumentacji. Organizacja stanowiska pracy. Zastosowanie dokumentacji techniczno-ruchowej i technologicznej w działalności przedsiębiorstwa.

74

Zapoznanie uczniów ze statusem pracownika, warunkami przyjmowania do pracy, prawami i obowiązkami. Opracowanie dokumentacji technologicznej dotyczącej wykonania wyrobu poligraficznego. Zapoznanie uczniów z maszynami i urządzeniami przygotowalni poligraficznej (prepress). Zapoznanie uczniów z obsługą fleksograficznych maszyn zwojowych. Zapoznanie uczniów z obsługą offsetowych zwojowych maszyn drukujących. Zapoznanie uczniów z procedurami wykonywania form rotograwiurowych. Zapoznanie uczniów z obsługą zwojowych maszyn rotograwiurowych. Zapoznanie uczniów z obsługą introligatorskich linii potokowych do opraw prostych i złożonych. Analiza dokumentacji technicznej dotyczącej konserwacji oraz przeglądów maszyn drukujących i introligatorskich. Dobieranie narzędzi i przyrządów pomiarowych stosowanych podczas obsługi maszyn i urządzeń.

Uwagi o realizacji Celem realizacji programu Praktyki zawodowej jest zastosowanie

i pogłębianie wiedzy i umiejętności opanowanych przez uczniów w szkole, w rzeczywistych warunkach pracy. W trakcie realizacji programu praktyki uczniowie powinni doskonalić umiejętności wykonywania określonych zadań na poszczególnych stanowiskach pracy.

Praktyka zawodowa stanowiąca końcowy etap kształcenia w zawodzie powinna być realizowana w klasie trzeciej w wymiarze czterech tygodni. Wskazane jest, aby praktyka zawodowa odbywała się w przedsiębiorstwach poligraficznych stosujących współczesne techniki i technologie oraz dysponujących odpowiednią bazą techniczną.

Szkoła powinna pośredniczyć w pozyskiwaniu miejsc praktyki dla uczniów oraz ustalać szczegółowy program praktyki i harmonogram zajęć. Wskazane jest dostosowywanie sposobu realizacji programu praktyki zawodowej do specyfiki przedsiębiorstwa poligraficznego.

W trakcie realizacji programu należy zwracać uwagę na procedury i zasady pracy obowiązujące w przedsiębiorstwie, a przede wszystkim na tematykę programową dotyczącą planowania i organizacji pracy oraz sposobu wykonania zadań. Bardzo ważne jest kształtowanie umiejętności rzetelnego, dokładnego i poprawnego wykonywania powierzonych zadań.

Niezależnie od miejsca odbywania praktyki, organizacyjno- technicznych możliwości przedsiębiorstwa, zajęcia powinny być

75

prowadzone z zastosowaniem metody ćwiczeń praktycznych w grupie liczącej 2-3 uczniów.

Przed przystąpieniem do wykonywania zadań praktycznych należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska obowiązującymi w przedsiębiorstwie.

Wskazane jest, aby podczas praktyki uczniowie poznali pracę wszystkich działów przedsiębiorstwa oraz wykonywali zadania na różnych stanowiskach pracy. W wyniku praktyki zawodowej uczniowie poznają zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa poligraficznego.

Uczniowie powinni dokumentować przebieg praktyki zawodowej w dzienniczku praktyki. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się na podstawie kryteriów ustalonych na początku praktyki zawodowej. Oceny osiągnięć edukacyjnych dokonuje opiekun praktyki zawodowej na podstawie obserwacji pracy uczniów podczas realizacji powierzonych zadań oraz na podstawie analizy zapisów w dzienniczku praktyki. W procesie kontroli i oceny przebiegu praktyki należy zwracać uwagę na: − samodzielność wykonania pracy, − zdyscyplinowanie i punktualność, − organizację stanowiska pracy, − organizację oraz sposób wykonania pracy, − zaangażowanie w realizację zadań, − jakość i sprawność wykonania pracy, − przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Wskazane jest, aby na zakończenie praktyki uczeń przedstawił opiekunowi praktyki zawodowej sprawozdanie z jej realizacji, zamieszczone w dzienniczku praktyki. Sprawozdanie z przebiegu praktyki powinno zawierać informacje dotyczące struktury i funkcjonowania przedsiębiorstwa, charakterystyki stanowisk pracy, na których uczeń pracował oraz realizowanych zadań. Na zakończenie realizacji programu opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku praktyki ocenę końcową oraz opinię o pracy i postępach ucznia.

76

Documents

PROGRAM NAUCZANIA TECHNIK POLIGRAF 311[28]pliki.koweziu.edu.pl/programy/przedmiotowe/TECHNIK_POLIGRAF_311[28... · – scharakteryzować jednostkowe operacje introligatorskie, –