Dr. Gökhan MetanEnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji A.D

1

SivrisinekKeneTatarcık (Kum sineği, ‘Sandfly’) ısırması veya tutunması sonucu

bulaşan enfeksiyonlardırMevsim değişiklikleri, insan ve

hayvan göçleri dünyada farklı coğrafi bölgelere yayılmalarından sorumludur

2

Kırım Kongo Kanamalı ateşiKene kaynaklı ensefalitTatarcık humması (‘Sandfly

fever’)Batı Nil Ateşi…

3

İlk olarak 12. yüzyılda, Orta Asya’da şimdiki Tacikistan’da görülmüş

Kırım’da 1944-45’de Sovyet askerlerinde, 1956’da Belçika Kongo’sunda görülmüş

Ülkemizde ilk olgular 2002 yılında Tokat çevresinden izleyen yıllarda dünyanın en büyük KKKA salgını

4

5

Bunyaviridae ailesinin Nairovirus grubundandır

Zarflı ve negatif polaritesi olan RNA virüsü Dış ortama dayanıksızdır %1 hipoklorit ve %2 gluteraldehide duyarlıdır Patogenezde;

Damar endotelinin zarar görmesi Trombositler ve/veya koagülasyon faktörlerinin

disfonksiyonu Hemofagositoz rol oynar

6

Kene tutunması

Enfekte hayvanların doku, kanı veya vücut sıvılarına temas

Hastaların kan veya vücut sıvılarına temas (hasta bakımı veya laboratuvar çalışmaları sırasında

7

Endemik bölgede yaşayan veya endemik bölgeye seyahat eden hastalarda

8

Ülkemizde bildirilen mortalite oranı %5 Diğer endemik ülkelerde mortalitenin

%80’e kadar çıktığı bildirlmekte

Uygun epidemiyolojik öyküsü olan ve klinik bulgular saptanan hastalar ikinci basamak hastanelere sevk edilmeli

9

A. Antiviral tedavi Ribavirin ?

B. Hemodinamik Destek Sıvı elektrolit takibi, gerekirse replasman Kan elemanlarının izlenmesi ve gerekirse replasmanı (TDP, trombosit süsp, tam kan,

eritrosit süsp.) Kanamalı olgularda ve şok gelişmişse sıvı

desteği sağlanmalı Hipotansiyon/şok durumlarında

vazopresör tedavisi

10

Diğer enfeksiyöz hastalıklar

Tifo Bruselloz Q ateşi Ehrlişyozis Riketsiyal hastalıklar CMV EBV Akut HAV, HBV, HCV İnfluenza Sepsis Sıtma Leptospirozis Meningokoksemi diğer VHA’lar

Benzer klinik ve lab bulguları ile seyreden enfeksiyöz olmayan hastalıklar

akut lösemi hemolitik üremik sendrom idiyopatik trombositopenik

purpura trombositik trombositopenik

purpura DİK kollagen vasküler hastalıklar zehirlenmeler toksik hepatitler Vit B12 eksikliği

11

Endemik bölgelerde yaşayan kişiler kenelerin yoğun olduğu bölgelerden uzak durmalı

Vücudun açık yerlerini kapatarak kene tutunmasına engel olunmalı

Hayvancılıkla uğraşanlar enfekte doku ve kan ile temas etmemeli, hayvanlar üzerinde bulunan keneleri çıplak elle koparmaya veya ezmeye çalışmamalıdır

12

13

Flaviviridae ailesinden RNA virüsü Avrupa ve Asya’da yaygın olarak

görülürVirüsün Avrupa, Siberya ve Uzak

Doğu olmak üzere üç alttipi vardırBulaş;

Kene tutunması Enfekte keçi veya koyun sütünün

içilmesi

14

15

▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu

Enfekte olan hastaların %10-30’unda semptom gelişir, hastaların %0.1-0.3’ünde ise santral sinir sistemi enfeksiyonu

İnkübasyon periyodu 1-3 hafta Bifazik;

1-6 gün grip benzeri şikayetler sonrasında ateş düşer

Ateş düştükten 7-10 gün sonra ensefalit Erken dönemde influenza ile geç

dönemde ise diğer viral ensafalitler ile karışır

16

Öykü Endemik bölgede yaşamak veya seyahat

etmek Kene tutunma öyküsü

Lumbal ponksiyon yapılarak beyin omurilik sıvısı (BOS) incelenir

BOS’ta lenfosit sayısı ve protein düzeyi artar; glikoz normal kalır

BOS veya serumda KKE virüsüne karşı IgM

17

Özgün tedavisi yok, destek tedavisi uygulanır

Prognoz Uzak Doğu alt tipinde fetalite %5-35 Sibirya alt tipinde uzun süre nörolojikve

psikiyatrik semptomlar Avrupa alt tipinde fetalite %0.5-2

18

Kene tutunmasına karşı bariyer önlemleri

Endemik bölgelerde yaşayanlara ve bu bölgelere seyahat edenlere aşı

Riskli temas sonrası immunoglobülin

Aşı ve immünoglobülin ülkemizde yok

19

Flaviviridae ailesinden zarflı RNA virüsü Daha çok Ortadoğu, Hindistan, Batı ve

Orta Avrupa’da görülürken 1999’dan sonra Amerika Birleşik Devletleri (New York)’nden ve Meksika’dan salgınlar bildirilmiştir

Vektör sivrisineklerdir. İnsanlar, atlar ve diğer memeliler son konaktır

Özellikle Ağustos ve Eylül aylarında olgu sayısı artar

20

Sivrisinek ısırması Enfekte kan ve kan ürünlerinin

kullanılmasıOrgan veya doku nakliEmzirmeLaboratuvarlarda virüsün aerosolize

olması sonucu

21

22

▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu

Ateş, boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları, gövde ile sınırlı maküle papüler döküntü

Hastaların %1’inden azında (özellikle yaşlılar ve bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda) merkezi sinir sistemi (MSS) tutulumu Menenjit Ensefalit Flask tipde paralizi (Polio-miyelit benzeri

tablo) 23

Tam kan sayımında lökopeni ve trombositopeni

MSS tutulumu olan hastalarda BOS’ta lenfositoz ve protein artışı

Endemik bölgede yaşayan veya seyahat eden hastanın serumunda BNA virüsü IgM pozitifliği İki hafta sonra alınan serumda IgG titresinin 4

kat artması RT-PZR ile viral RNA’nın saptanması

24

Tedavide etkinliği ispatlanmış antiviral bir ajan yok

Destek tedavisi uygulanır Koruyucu aşı yok, en önemli korunma

önlemi sivrisineklerle etkin mücadele Domestik kümes hayvanlarının insan

yerleşim yerlerine yakın tutularak sivrisineklerin buralara çekilmesi

Aşısı yok

25

Tatarcık humması virüs (THV) Bunyaviridae ailesi, Phlebovirus cinsinde yer alan RNA virüsüdür

Dört alt tipi vardır Sicilya Kıbrıs Napoli Toskana

Fransa, Kıbrıs Rum Kesimi, Portekiz, İtalya, İspanya ve Ortadoğu ülkelerinde endemik bir hastalıktır

26

27

▲İnsanlarda serolojik aktivite ● Hayvanlarda serolojik aktivite■ Doğrulanmış veya muhtemel olgu

Tatarcık (kum sineği) türlerinin (özellikle Phlebotomus papatasii) insanı ısırması ile bulaşır

Genelde 3-6 günlük inkübasyon periyodunu takiben ani yükselen ateş (39-40°C) ile başlar

Baş ağrısı, bulantı-kusma, iştahsızlık ve kas ağrıları sık karşılaşılan şikayetlerdir

Ortalama üç gün içerisinde şikayetler kaybolur▪ Üç gün ateşi▪ Flebotom ateşi▪ Papatasi ateşi▪ Sandfly fever

Özellikle yaz aylarında olgu sayısı artmaktadır

28

Toscana alt tipi nörojenik bir virüstür Menenjit ve meningoensefalite

neden olabilir Bilinç kaybı Yutma güçlüğü Şaşılık Tremor Paralizi Duyma kaybı görülebilir

29

Tatarcık ısırığı öyküsü Genelde alerjik reaksiyona neden olur

Serolojik tanı için virüs spesifik IgM yapısındaki antikorlar genelde hastalığın 5.gününde pozitif

Virüs RNA’sı RT-PZR yöntemi ile gösterileblir

Tedavi genelde semptomlara yönelik destek tedavisidir. Nadiren antiviral tedavide Ribavirin kullanılmıştır

30

Aşısı yokturHastalığı geçirme diğer serotiplere

karşı korunma sağlamazTatarcıklar genelde mayıs-ekim

ayları arasında aktif ve 200 metre uzağa kadar seyahat edebilir

Bulundukları yerler ilaçlanmalıdır

31

Sarı ateşDeng ateşi,….

32

Türk Tabipler Birliği Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Bilimsel Değerlendirme raporu

http://www.rshm.saglik.gov.tr/KKKA

Zoonozlar. Doğanay M, Altıntaş N (editörler). BİLİMSEL TIP YAYINEVİ, Ankara, 2009.

Ergünay K, Whitehouse CA, Ozkul A. Current Status of Human Arboviral Diseases in Turkey. Vector Borne Dis. 2011; 11:731-741.

33