ตวอยาง

ตวอยาง

52 การทดลองวทยจากขวดพลาสตก

ฤทย จงสฤษด  เขยนลลตา นมมานเหมนท  ภาพประกอบ

พมพครงท 1  มถนายน 2558

ราคา 175 บาท

© ลขสทธภาษาไทย 2558: สำานกพมพนานมบคสพบลเคชนส

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาตฤทย จงสฤษด.  52 การทดลองวทยจากขวดพลาสตก. - - กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส, 2558.  152 หนา.  1. ขวดพลาสตก - - การทดลอง.  2. วทยาศาสตร - - การทดลอง.  I. ลลตา นมมานเหมนท, ผวาดภาพประกอบ.  II. ชอเรอง.668.4ISBN  978-616-04-2577-8

กรรมการผจดการ สวด จงสถตยวฒนา  ผชวยกรรมการผจดการ ราตร สงสกฤษ  ผจดการสำานกพมพ สชาดา งามวฒนจนดา  บรรณาธการบรหาร สภารตน ภไตรรตน  หวหนากองบรรณาธการ อญมณ ทองเลศ  บรรณาธการเลม อภญญา กลางสพนธ  หวหนากองพสจนอกษรและตรวจสอบ ดวงพร วญญธรรมรตน  พสจนอกษรและตรวจสอบ ศรลยา ขนทอง  ผจดการฝายศลปกรรม เบญจสงห สมบญ  ผจดการกองศลปกรรม กฤษดา เสงสงค  ผชวยผจดการกองศลปกรรม สนนท เพชรวาว ศลปกรรม สภาวด แพวขนทด  คอมพวเตอรกราฟก ชนศา-เดดเดยว  หวหนากองประสานงาน การผลต จรสศร พรหมเทพ  ประสานงานการผลต ฉตรทพย กสสทธ  สำานกงาน บรษท นานมบคสพบลเคชนส จำากด เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110  โทร. 0-2670-9800, 0-2662-3000  โทรสาร 0-2662-0919e-mail: editorial@nanmeebooks.com

เพลตท คลาสคสแกน  โทร. 0-2291-7575  พมพท ส.พจตรการพมพ  โทร. 0-2910-2900-2จดจำาหนายทวประเทศ บรษท นานมบคส จำากด เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110  www.nanmeebooks.com

กระดาษทใชพมพหนงสอเลมนผลตมาจากไมในปาปลก โดยไมทำาลายปาไมธรรมชาต และใชหมกธรรมชาตจากนำามนถวเหลอง จงปลอดภยตอมนษยและเปนมตรตอสงแวดลอม

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซำา หนาขาดหาย สำานกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหมให โปรดสงไปเปลยนตามทอยดานบน

หรอตดตอ Nanmeebooks Call Center  โทร. 0-2662-3000 กด 1

ตวอยาง

ค�ำน�ำส�ำนกพมพ

กจกรรมการทดลองชวยฝกใหเดกรจกการสงเกต แกปญหา รจกคดวเคราะห และชวย

พฒนาความคดรเรมสรางสรรค  หนงสอ 52 การทดลองวทยจากขวดพลาสตก เลมน 

แนะนำาการทดลองและการประดษฐทใชวสดหลกคอ ขวดพลาสตก เชน ขวดนำาดมหรอ

นำาผลไม ซงแทนทเราจะทงเปนขยะ กนำามาทำากจกรรมเพอการเรยนรและสรางสรรคสง

ประดษฐใหม ๆ   โดยแบงเนอหาออกเปน 9 หวขอ เรองทสอดคลองกบกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ไดแก สงมชวตกบกระบวนการดำารงชวต, ชวตกบสงแวดลอม, สารและสมบต

ของสาร, ความดนอากาศ, แรงเสยดทาน แรงเฉอย และแรงโนมถวง, ความรอน แสง 

และแมเหลก, เสยงและการสน, กระบวนการเปลยนแปลงของโลก และ ยานพาหนะและ

การเคลอนท รวมทงมตวอยางสงประดษฐจากขวดพลาสตกดวย

การทดลองและสงประดษฐทมในหนงสอเลมน อธบายวธทำาอยางเปนขนตอน 

เนนใชวสดอปกรณหางายและราคาถก ซงผปกครองหรอคณครสามารถทำารวมกบเดกได 

และเดก ๆ  สามารถนำาไปตอยอดเปนผลงานสงประดษฐหรอโครงงานวทยาศาสตร  สงทสำาคญ 

มากกวาผลการทดลอง นนคอ เดกไดลงมอทำา ไดเรยนร และคนพบความรใหม ๆ  ดวยตนเอง

นานมบคสพบลเคชนสตวอยาง

ยอนไปเมอประมาณ 30 กวาปทแลว ขวดพลาสตกสำาหรบขาพเจาถอเปนของแปลก

และหายาก  ในเวลานน ขาพเจายงดมนำาฝนทมรสชาตเฉพาะตวทรองเกบไวจากหลงคา

สงกะส  แตหลงจากนนไมนานนก ขวดพลาสตกเรมเขามามบทบาทมากมายในการเปน 

ภาชนะบรรจนำาดม นำาอดลม และเครองดมเตมแตงรสชาตตาง ๆ  เราจงเหนขวดพลาสตก

มากมายในชวตประจำาวน ทงในบาน รานอาหาร โรงเรยน รมทางเดน และในถงขยะ

ขาพเจาทำางานดานการจดกจกรรมทางวทยาศาสตรและพฒนาหลกสตรสำาหรบ

เดกและเยาวชน จงมความสนใจพเศษทจะนำาขวดพลาสตกมาใชเปนอปกรณการทดลอง 

และไดรวบรวมการทดลองตาง ๆ  เกยวกบขวดพลาสตก เพราะนอกจากจะเปนการลดขยะ

แลว ยงประหยดคาใชจายอกดวย ทงยงชวยสงเสรมความร ประสบการณ และชวยพฒนา

ความคดสรางสรรคใหกบเดกไทย  ในระหวางการรวบรวมขอมล ขาพเจาไดทดลองรวมกบ

เพอนรวมงานและนกเรยน เหนวาขวดพลาสตกสามารถใชเปนอปกรณราคาถกในการ

ทำากจกรรมตาง ๆ  ไดอยางดยง  อยางไรกตาม ตองขอฝากคำาเตอนเกยวกบอนตรายทอาจ

เกดจากการใชของมคม เชน กรรไกร คตเตอร หรอการใชความรอน  เพอความปลอดภย 

ควรแนะนำาใหเดก ๆ  ทำาการทดลองดวยความระมดระวง และบางกจกรรมควรไดรบความ

ชวยเหลอหรอคำาแนะนำาในการใชอปกรณจากผใหญ

ฤทย จงสฤษด

ค�ำน�ำผ เขยน

ตวอยาง

สำรบญ

กจกรรมการทดลองและประดษฐจากขวดพลาสตก 7

สงมชวตกบกระบวนการด�ารงชวต01 ปอดจ�ำลองในขวดพลำสตก 10

02 ฟงเสยงหวใจเตนดวยขวด 13

03 สวนสตวฮำเฮ 16

ชวตกบสงแวดลอม04 ปลำวเศษวำยน�ำในขวด 20

05 เปำลมดวยผงยสต 22

06 ตดไฟในขวดสำหรำย 24

07 กระสนฟองอำกำศในขวด 26

สารและสมบตของสาร08 ขวดพลำสตกเปำลกโปง 30

09 ลกเกดเตนระบ�ำในขวด 32

10 ขวดพลำสตกหมนกระจำย 34

11 ควนพวยพงออกจำกขวด 36

ความดนอากาศ12 ประปำขวดพลำสตก 40

13 บวรดน�ำขวดพลำสตก 43

14 ขวดพลำสตกดดน�ำส 46

15 กระโปรงสำยน�ำ 49

16 ขวดพลำสตกดดลกโปง 51

17 กรวยกกน�ำลงขวด 53

18 คว�ำขวดน�ำไมหก 56

19 ขวดวดควำมกดอำกำศ 58

20 ลกโปงพองลมในขวด 60

21 เปำลกบอลกระดำษเขำขวด 62

แรงเสยดทาน แรงเฉอย แรงโนมถวง และการเคลอนท22 เปดฝำขวดแสนงำย 66

23 ดนสอวเศษยกขำวสำร 68

24 กำรเดนทำงของขวดพลำสตก 70

ตวอยาง

25 กงหนแสนสวยจำกขวดพลำสตก 72

26 ลกขำงฝำขวดพลำสตก 74

27 ปนขวดพลำสตกจอมแมน 76

28 กลเหรยญลงขวด 79

29 ลกแกววเศษไมหลนจำกขวด 81

30 กำยกรรมสอมบนขวด 83

31 ดงงำย...ดงยำก 85

ความรอน แสง และแมเหลก32 ขวดพลำสตกบบ 90

33 เทอรมอมเตอรขวดพลำสตก 92

34 เหรยญสนดกดกบนปำกขวด 95

35 เปลวไฟเรงระบ�ำในขวด 97

36 สนำมแมเหลกสำมมตในขวด 100

37 รงหลำกสจำกขวดพลำสตก 102

เสยงและการสน38 หมอแคนขวดพลำสตก 106

39 สรำงทรมเปตจำกขวดพลำสตก 108

40 คำรำวำนขวดน�ำนกดนตร 111

กระบวนการเปลยนแปลงของโลก41 ทอรนำโดในขวดพลำสตก 116

42 ลำวำแสนสวยในขวด 119

43 เรอนกระจกในขวดพลำสตก 122

44 เมฆในขวดพลำสตก 124

45 เปลยนน�ำเคมเปนน�ำจด 126

46 น�ำพเตนระบ�ำ 129

47 น�ำพงจำกขวดมำเตนระบ�ำ 132

48 กลวทยำศำสตรเสกน�ำใหพงไดดงใจ 135

ยานพาหนะและการเคลอนท49 นกประดำน�ำในขวด 140

50 ขวดเรอใบกลำงสำยน�ำ 142

51 เรอขวดด�ำน�ำ 144

52 เรอขวดโดยสำร 147

หลากหลายผลงานสรางสรรคจากขวดพลาสตกเพอลดปรมาณขยะและรกษาสงแวดลอม 149

ตวอยาง

กจกรรมกำรทดล

อง

และประดษฐ

จำกขวดพลำสต

กตวอยาง

สงมชวต คอ สงทแสดงคณลกษณะในการดำารงชวต 7 ประการ ซงเรยกวา  กระบวนการของชวต ไ ดแก การเคลอนไหว การกนอาหาร การหายใจ การขบถาย การสบพนธ การเจรญเตบโต และการตอบสนองตอสงเราตว

อยาง

สงมชวตกบ กระบวนการ ด�ารงชวต

ตวอยาง

ขวดพลาสตกขนาด

1,500 มล.

ตะป คอน คตเตอรลกโปง หลอดดด

หนงยาง เทปใส

กรรไกร

ระดบความยาก

เคยสงสยหรอไมวาปอดของเราทำางาน อยางไร มาสนกกบการเรยนรการทำางาน ของปอด โดยใชขวดพลาสตกและลกโปงกน

กตกาการเลนหาวธทำาใหลกโปงทสวมเขากบหลอดดด

ทอยในขวดพองขนโดยไมตองเปา

ทกษะและความรทไดรบ●● ความดนอากาศ

●● การทำางานของปอด

01กจกรรมท

ปอดจ�ำลองในขวดพลำสตก

10

ตวอยาง

1

2

ใชคตเตอรตดกนขวด 1 ใน 4 สวนของขวด 

จากนนใชตะปเจาะรทฝาขวดพลาสตกใหม

ขนาดพอทจะเสยบหลอดดดได (ขนตอนน 

ควรระมดระวงหรอใหผ ใหญชวยตดและ

เจาะรให)

เสยบหลอดดดลงในรทฝาขวดใหเหลอปลาย

หลอดดดดานนอก 1-2 นว สวมลกโปง

ใบเลกทปลายหลอดดดดานในขวด แลวใช

หนงยางรด จากนนนำาฝาทมหลอดดด

ปดปากขวดใหแนน

นำาลกโปงใบใหญมาตดแบงครง แลวนำา

สวนกนลกโปงมาครอบกนขวด ใชเทปใสพน

รอบรอยตอระหวางลกโปงกบขวดใหแนน 

หรอจะใชหนงยางรดกได

3

11

ตวอยาง

เมอเราดงลกโปงทครอบกนขวดลง ลกโปง

ทสวมกบหลอดดดจะพองออก  แตพอเรา

ดนลกโปงทครอบกนขวดเขาไป ลกโปงจะ

แฟบลง

สงททำาใหลกโปงใบเลกภายในขวดพองหรอแฟบเกดจาก

ความดนอากาศ  เมอเราดงลกโปงทครอบกนขวดพลาสตก 

ความดนอากาศภายในขวดจะลดตำาและนอยกวาความดน

อากาศภายนอกขวด ทำาใหอากาศเขาไปขางในลกโปงใบเลกผานทางหลอดดด แตพอ

เราดนลกโปงทครอบกบกนขวดเขาไป ความดนภายในขวดจะเพมขน และมากกวา

ความดนอากาศภายนอกขวด อากาศภายในลกโปงลกเลกจงไหลออกมาทางหลอดดด

ทำาใหลกโปงลกเลกแฟบลง

4

12

ตวอยาง

02 ฟงเสยง หวใจเตน ดวยขวด

กจกรรมทระดบ

ความยาก

ขวดพลาสตกขนาด 

500 มล.

สายยางเลกกวาปากขวด 

และยาว 60 ซม.

เทปกาว คตเตอร

หวใจของเราเตนประมาณ 60 – 80 ครงตอนาท  ถาเราเอาหแนบบรเวณ อกซายจะไดยนเสยงจงหวะ หวใจเตนดง ตบ...ตบ...ตบ  เรามาฟงเสยงหวใจเตน โดยใชขวดพลาสตกกน

กตกาการเลนทดลองสรางเครองฟงเสยงหวใจโดยใชขวดพลาสตก

ทกษะและความรทไดรบ●● การเดนทางของเสยงผานตวกลาง     

●● จงหวะการเตนของหวใจ

13

ตวอยาง

ใชคตเตอรตดกนขวดพลาสตกตามแนวขวางออก 

จะไดขวดสวนทมลกษณะเปนกรวย

สอดสายยางผานทางปากขวดลงไป

ประมาณ 5 เซนตเมตร แลวใชเทปกาว

พนสายยางตดกบปากขวดใหแนน ถา

สายยางมขนาดเลกเกนไป ใหเจาะรทฝา

ขวดใหมขนาดพอดกบขนาดของสายยาง 

สอดสายยางผานรทเจาะ แลวนำาฝาไปปด

ขวดใหแนน กจะไดกรวยฟงเสยงหวใจ

ใหเราจบปากกรวยแนบบรเวณตำาแหนง

หวใจของเพอน และจบทอปลายสายยาง

อกดานมาจอทหของตนเอง กจะไดยนเสยง

จงหวะการเตนของหวใจของเพอน

3

1

2

14

ตวอยาง

เสยงทเดนทางผานอากาศจะชากวาเสยงทเดนทางผานวตถ  

ดงนนเสยงทไดยนผานวตถจงดงกวา  จงหวะการเตนของ

หวใจเปนแหลงกำาเนดเสยง กรวยฟงเสยงหวใจและสายยาง

เปนตวกลาง และหของเราเปนอวยวะรบฟงเสยง  เมอเสยงเดนทางผานกรวยและ

ทอสายยาง  เราจงไดยนเสยงเตนของหวใจทเบาได หลกการนนำาไปใชสรางเครองมอ

ทางการแพทยทเรยกวา หฟง (stethoscope)

ในป ค.ศ. 1816 มคนไขหญงแสนสวยคนหนงเปนโรคเกยวกบหวใจ 

นายแพทยเรอเน แลนเนก (Dr. Rene Laennec)  ตองแนบหลงตรงหนาอก

บรเวณหวใจเพอฟงเสยงเตนของหวใจ แตเขาเกดอายและกระอกกระอวนใจ

ทจะทำาเชนนน เขาจงแกปญหาดวยการมวนกระดาษเปนทอยาวใชฟงเสยง

หวใจ สงทเกดขนทำาใหเขาตนเตนเปนอยางมาก เพราะเขาไดยนเสยงหวใจ

ทชดเจนขนกวาครงใด ๆ

15

ตวอยาง

ระดบความยาก

ขวดพลาสตก

กระดาษส

สโปสเตอร

ปากกาเคม

กาว

คตเตอรกรรไกร

กาวเหลอง

แดง ฟา

กจกรรมนเราจะประดษฐสตวนารกหลาย ๆ  ตวจากขวดพลาสตก  ใหกลายเปนสวนสตว และ เรยนรลกษณะตาง ๆ  ของสตว  ระหวางประดษฐ

กตกาการเลนชวนเพอน ๆ  มาชวยกนสรางสรรค

สตวนารกจากขวดพลาสตก

ทกษะและความรทไดรบ●● ความคดสรางสรรค

●● ความหลากหลายทางชวภาพ

03 สวนสตวฮาเฮกจกรรมท

16

ตวอยาง

การประดษฐสตวหลากหลายชนดชวยใหเดกรจกการสงเกต

และเรยนรลกษณะเดนของสตวชนดนน ๆ   เชน หมกมหนวด

มากมาย ปลามครบ กระตายมหยาว เปนตน

ใชคต เตอรตดท กนขวด

พลาสตกออก 1 ใน 4 สวน

ของขวด

ใชกรรไกรตดขวดใหเปนรว

ดงรป

ตกแตงดวยสโปสเตอรและกระดาษสให

สวยงาม จะไดหมกจากขวดพลาสตก

เดก ๆ  จะลองนำาขวดพลาสตกมาทำาเปนรป

สตวชนดอนกได เพอใหมสตวหลากหลาย

ชนด

3 4

1 2

17

ตวอยาง

สงแวดลอม คอ สงตาง ๆ  ทอยรอบตวเรา  ทงมชวตและไมมชวต มอทธพลตอการเจรญเตบโตและการดำารงชวต เชน แสงแดด อณหภม ความชนตว

อยาง

ชวตกบ สงแวดลอม

ตวอยาง