1

บทท 1 บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา การจดการศกษาของไทยมววฒนาการมาโดยตลอด อาจจะเปนเพราะมปจจยทงภายในและภายนอกประเทศท าใหสงคมมการเปลยนแปลง กลาวคอ ปจจยภายในเกดจากความตองการพฒนาสงคมใหมความเจรญและทนสมย สวนปจจยภายนอกเกดจากกระแสความเปลยนแปลงของสงคมโลกทงดานเศรษฐกจและการเมอง ตลอดจนการตดตอสอสารกนท าใหประเทศไทยตองปรบตวใหทนสมย รเทาทนการเปลยนแปลง เพอใหประเทศไทยไดเกดการพฒนาใหทดเทยมกบนานาอารยประเทศ ตลอดจนการรบกระแสการปฏรปการศกษาของนานาชาต สความเปนประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 รปแบบการเปลยนแปลงทางการศกษาจงเปนเรองททกภาคสวนตองตระหนกและปรบตวใหทนตอการเปลยนแปลงทามกลางกระแสแหงความเปนโลกาภ วตน (globalization) เพอรบการเปลยนแปลงดงกลาวกระทรวงศกษาธการซงมหนาทเกยวของกบการจดการศกษา ไดก าหนดวตถประสงคของการจดการศกษาขนพนฐานไววาการจดการศกษาขนพนฐาน เปนการจดการศกษาเพอใหผส าเรจการศกษามพฒนาการทางรางกาย สตปญญา จตใจ อารมณและสงคม เหมาะสมกบวย มความรคคณธรรมทจะด ารงชวตอยรวมกนในสงคมไดอยางมความสขบนพนฐานความเปนไทยอยางมศกดศรและภาคภมใจสามารถพงตนเอง มทกษะทจะแสวงหาความรอยางตอเนอง มทกษะเบองตนในการประกอบอาชพ มวสยทศนอนกวางไกลพอทจะรเทาทนการเปลยนแปลงทจะเกดขนในสงคมโลก มจตส านกทถกตองทางการเมอง การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขและมความมงมนในการอนรกษสบสานวฒนธรรมไทย และภมปญญาไทยโดยรฐจะจดการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา 12 ปอยางทวถงใหกบทกคนอยางมคณภาพโดยไมเกบคาใชจายดวยหลกการกระจายอ านาจ การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถนและเอกชน และการใชนวตกรรมตลอดจนรปแบบทหลากหลายใหสอดคลองกบสภาพความแตกตางของแตละบคคลและความแตกตางของแตละทองถน (กระทรวงศกษาธการ, 2542)

แมวาประเทศไทยจะตระหนกและเลงเหนความส าคญของการจดการศกษาขนพนฐาน แตกยงประสบปญหาเรองคณภาพการศกษาทตองไดรบการแกไขหลายประการ ส าหรบปญหาในดานการจดการศกษาของประเทศไทยไดมการปฏรปการศกษาในครงแรกเมอ 10 ปทผานมา จนกระทงการปฏรปการศกษาในทศวรรษท 2 (พ.ศ. 2552-2561) พบวา คณภาพการศกษาไทย ยงไมเปนทนาพงพอใจ (ชนวรณ บญเกยรต , 2554) สาเหตส าคญเกดจากความลมเหลวในเรอง

2

คณภาพการศกษาลมเหลวในเรองความเสมอภาคทางการศกษา ลมเหลวในเรองการจดทรพยากรทางการศกษา และลมเหลวในเรองการวางแผนและการบรหารจดการศกษา (เกยรตชย พงษพาณชย, 2552) ซงจากผลการศกษาทเกยวของกบความหมายของความลมเหลวในระบบการศกษาไทยจากผลการวจย พบวา ปญหาผบรหารสถานศกษาไมมวสยทศน ขาดจตวญญาณของผบรหาร ไมมทกษะในดานการบรหาร ขาดศลธรรม ขาดความรก ความศรทธาในวชาชพ (ศรนทรรศม เสรฐปญญา, 2554; ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต , 2544) ขาดความศรทธาใน ตวผน า (ไมตร โหมดเครอ, 2547) ผบรหารไมมความเชอมนในการบรหารงานท าใหขาดความไววางใจจากผใตบงคบบญชา (ภาสกร ลขตสจจากล , 2553) นอกจากนนประเดนปญหาทตอกย าถงความลมเหลวของการปฏรปการศกษาไทย จากการสงเคราะหและวเคราะหโดยภาพรวมมอปสรรคปญหาทส าคญ ไดแก ปญหาผบรหาร ครและบคลากรทางการศกษา ปญหาการขาดภาวะผน า (ส านกงานเลขาธการ กระทรวงศกษาธการ, 2550) จากสภาพการจดการศกษาระดบขนพนฐานในปจจบนพบวาสถานศกษาสวนใหญมผลการประเมนมาตรฐานภายนอกอยในระดบพอใช และสถานศกษาบางสวนไมผานการประเมนรอบสอง ซงควรเปนปญหาทควรหวงใยและหา แนวทางแกไขปญหา ผลการประเมนดานผบรหารในมาตรฐานท 10 ผบรหารมภาวะผน าและ มความสามารถในการบรหารจดการทงสองรอบ พบวา ผลการประเมนสวนใหญยงอยในระดบพอใช และมขอเสนอแนะทง 4 ตวบงช ใหผบรหารมคณธรรมจรยธรรม มความมงมนและอทศตนในการท างาน มความคดรเรมและมวสยทศน มความสามารถในการบรหารงานวชาการและเปนผน าวชาการ มการบรหารงานทมประสทธผลและผทเกยวของพอใจในการบรหาร (กระทรวง ศกษาธการ, 2552)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 มาตรา 39 ก าหนดใหกระทรวงกระจายอ านาจการบรหารและการจดการศกษาทงทางดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป ไปยงเขตพนทการศกษาและสถานศกษาโดยตรง แตทงนสงทจะท าใหการปฏรปการศกษาประสบผลส าเรจเกดจากผบรหาร (พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545) ผบรหาร หรอหวหนาสถานศกษาจงเปนปจจยภายในทส าคญในการบรหาร มบทบาทและหนาทใน การบรหารโรงเรยน เปนตวแทนของโรงเรยน เปนจดรวมแหงพลงรวมของบคลากรในโรงเรยน โดยเฉพาะตอผใตบงคบบญชาและตวผลงานโดยสวนรวมของโรงเรยน (Highett, 1988) เปนทนาสงเกตวาไมใชผบรหารทกคนทสามารถเปนผน าทดได ผบรหารควรหลกเลยงการใชอ านาจ (authority) ทมอยแตสรางศรทธาบารมโนมนาวใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามดวยความเตมใจ เตมศกยภาพ ผน าจงเปนเรองตวบคคลและผน าทดตองมภาวะผน า ดงนนภาวะผน าจงเปน

3

พฤตกรรมของผน าซงสามารถพฒนาโดยการสรางศรทธาบารมใหเกดขนในตนเอง ดงนน ผน าทมความสามารถจะท าใหโรงเรยนประสบผลส าเรจได เกดจากภาวะผน าเพราะเปนสงจ าเปนและมอทธพลตอโรงเรยนเปนอยางมากโดยจะชวยสรางบรรยากาศส าหรบการเรยนร ระดบความเปน มออาชพและสงเสรมใหครมจรยธรรม รวมทงเปนตวก าหนดสงทตองการใหเกดตอนกเรยน ถาโรงเรยนมการรเรมในสงใหมๆ โดยท าใหนกเรยนเปนศนยกลางจะท าใหโรงเรยนมชอเสยง ดานการสอน จงเปนสงชไดวาภาวะผน าเปนกญแจทส าคญทท าใหเกดความส าเรจขนได ถงแมวาความเปนผน าจะมความส าคญมากแตยงไมเพยงพอ บางครงผน ากสามารถแสดงออกในสงทตองการจะเปนไปได ดงนนภาวะผน าจะมสวนผลกดนใหโรงเรยนเกดประสทธภาพ (Sergiovanni, 2004)

ผบรหารทจะประสบผลส าเรจหรอผบงคบบญชาทดคอผทสามารถใชความเปนผน าหรอภาวะผน าในการบรหารงาน โดยสามารถปรบสภาวะแวดลอมเพอใหผใตบงคบบญชาหรอผรวมงานมจตใจรวมกนปฏบตงานใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานใหมากทสด สวนผบรหารมภาวะผน าดไดจากความเชอมนและไววางใจในตวผบงคบบญชา การใหความสนบสนนเกอกลจากผใตบงคบบญชา การใหอสระในการปฏบตงานและการรบฟงความคดเหนจากผใตบงคบบญชา (สรยะ รปหมอก, 2552) หากพจารณาแนวคดเกยวกบภาวะผน าในยคปจจบน อาท ภาวะผน า เชงวสยทศน (visionary leadership) ภาวะผน าการเปลยนแปลง ( transformational leadership) ภาวะผน าเชงบารม ( charismatic leadership) ภาวะผน าเชงวฒนธรรม ( cultural leadership) จะพบวามแนวคดทสอดคลองกนคอผน าตองมวสยทศนทแหลมคม เปนวสยทศนทในอนาคตม การเจรญเตบโต (นกญชลา ลนเหลอ, 2554) จากการศกษาความสมพนธระหวางคณลกษณะของผน าทเปนผบงคบบญชาและองคการ พบวา การรบรพฤตกรรมหรอคณลกษณะของผน ามผลตอความไววางใจในผบงคบบญชาและองคการ (Joseph & Winston, 2007) นอกเหนอจากแนวคดจากนานาทศนะของนกวชาการแลว ในประเทศไทยกใหความส าคญกบผบรหารดงเหนไดจากกระทรวงศกษาธการมนโยบายปรบปรงคณภาพโรงเรยนดวยการปฏรปการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาตทก าหนดบญญตไวหลายมาตรา ซงเปนแมบทในการพฒนาคณภาพโรงเรยน และเพอหาแนวทางหรอวธแกวกฤตในเรองคณภาพการศกษาโดยรวม และผทมบทบาทส าคญตอการพฒนาโรงเรยนกคอ “ผบรหาร ” (สรศกด ปาเฮ , 2553) ดงนนภาวะผน าสถานศกษาจงมความส าคญตอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเชนเดยวกบผบรหารระดบอนๆ เมอมการกลาวถงความส าเรจและความกาวหนาของสถานศกษาแตละแหง ผบรหารสถานศกษาจงเปนบคคลทส าคญจะชวดความส าเรจหรอลมเหลวในองคการ (สรนทร น านาผล, 2554)

4

ในกรณของภาวะผน า ผวจยใหความสนใจใน “ภาวะผน าเชงจตวญญาณ” (spiritual leadership) เนองจากผลการศกษาทบทวนวรรณกรรม พบวา นกวชาการ ในปจจบนใหความส าคญกบภาวะผน าเชงจตวญญาณกนมากขน ดงเหนไดจาก Rezach (2002) กลาววาภาวะผน าเชงจตวญญาณ เปนภาวะผน าทมประสทธภาพในสถานศกษา จงเปนเสมอนผน าในการจดการศกษาสความเปนเลศในศตวรรษท 21 สอดคลองกบ Aydin & Ceylan (2009) กลาววาการจะเพมคณคาใหกบองคการอยางแทจรงนนตองไดรบการพฒนาโดยภาวะผน าเชงจตวญญาณ Klenke (2003) ไดกลาวไววาตวชวดจากผลงานวจยลาสดจากวงการธรกจ หรอดานสขภาพไดสะทอนใหเหนถงความตองการผน าเชงจตวญญาณ เนองจากเปนการตอบสนองความพงพอใจ การรบรถงความแตกตางของบคคลในองคการความเขาใจในจตวญญาณความเปนอย ซงในวงการศกษาในปจจบนกมความละเอยดออน ไมนอยไปวาเรองทางศาสนาหรอภาครฐทตองการ ภาวะผน า เชงจตวญญาณเชนกน ในมตของการศกษาจะพบวา ทฤษฎภาวะผน าสวนใหญไมวาจะเปนทฤษฎวถทาง -เปาหมาย (path goal theory) ทฤษฎภาวะผน าเชงบารม (charismatic theory) ตลอดจนทฤษฎการเปลยนแปลง (transformation theory) ทตางกไมไดใหความส าคญเกยวกบยทธศาสตรทมงเนนเรองการสรางแรงจงใจ (motivating) ใหกบผตาม (Bass, 1985; Fry, 2003) Fry (2003) อธบายเพมเตมถงทฤษฎภาวะผน ากอนหนานนจะมองไปทเรองของตวแปรเกยวกบกายภาพ อารมณ ความรสก การมปฏสมพนธระหวางมนษยกบองคการ แตละเลยในเรองจตวญญาณ (spiritual) สอดคลองกบแนวคดของ Thompson (2000) ทพบวางานวจยทเกยวกบภาวะผน าสวนมากใหความส าคญในประเดนขอ งจตวญญาณนอย ซงความเปนจรงแลวคณสมบตเรองจตวญญาณเปนเรองทเกยวของกบความสมพนธโดยรวมกบผน า ภาวะผน าเชงจตวญญาณยงสงเสรมวฒนธรรมในองคการ สภาพแวดลอมของการท างานทสงผลตอการปฏบตงานทมประสทธภาพ ( Milliman & Ferguson, 2008) สอดคลองกบแนวคดของ Conger & Kanungo (1998), Yukl (2001), Wolf (2004) ทกลาววาภาวะผน าเชงจตวญญาณเปน สงทถกตองทสดในองคการในยคปจจบน เนองจากภาวะผน าเชงจตวญญาณจะใหความส าคญของวสยทศน พนธกจ การสงเสรมความสมดลในดานความตองการในการท างานทท าใหทกคนม สวนรวมในการรบผดชอบงานของตนเสมอนอยทบาน ความเชอในเรองของการพฒนาลกจางเปนเปาหมายส าคญขององคการ เชนเดยวกบ Fleming (2004) ทกลาววาในยคปจจบนผคนใหความส าคญในเรองของความหมาย คณคาชวตแตกลบอทศตนใหก บการท างานลดลง ดงนนภาวะผน าเชงจตวญญาณจงชวยเสรมสรางใหผคนไดเพมความหมายของการเปนอยและทศนคตทด ในการท างาน ในขณะท Smith (2007) ชใหเหนวาการพฒนาผน าทางการศกษามออาชพในอนาคตนน จ าเปนตองมภาวะผน าเชงจตวญญาณเพราะการเปนผน าทมประสทธภาพเปนกญแจส าคญในการบรหาร

5

สถานศกษา และเปนกญแจส าคญทสงผลตอผมสวนไดสวนเสยทางการศกษา Fry (2003) ชใหเหนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณรวมถงผน าทสอนหลกการทถกตอง การประยกตเทคนคทชวยก ากบดแล ภาวะผน าเชงจตวญญาณจงเปนแมแบบส าหรบการพฒนาองคกรแหงการเปลยนแปลง การพฒนาองคการในเชงบวก อกทงพฒนาคณภาพชวตมนษยไมเพยงแคสามารถอยรวมกนแตเปน การเสรมสรางประสทธภาพ ซงเนนเรองคณธรรม ความเขมแขงและขอผกพนเชงลกของคนในองคการ นอกจากนน จากการสงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ พบวา มองคประกอบทเปนตวแปรแฝง 4 ตวแปร โดยแตละตวแปรแฝงแตละตวมตวแปรสงเกต ดงน 1) วสยทศน ประกอบดวยตวแปร สงเกต คอ การมสวนรวมในการสรางวสยทศน , ความสามารถในการสอสารทชดเจน และการปฏบตตามวสยทศน 2) ความหวง ประกอบดวยตวแปรสงเกต คอ การสรางความมนใจในการท างาน , สรางแรงบนดาลใจในการท างาน และเผชญกบสถานการณวกฤตไดอยางมประสทธภาพ 3) ศรทธา ประกอบดวยตวแปรสงเกตคอ การสรางความเชอดวยปญญาจากเหตและผลจากพฤตกรรมการปฏบตงาน , การปฏบตตามแนวทางทไดจากการเรยนร และการประพฤตตนเปนแบบอยางทดในการท างาน และ 4) ความไววางใจ ประกอบดวยตวแปรสงเกตคอการแสดงออกทคงเสนคงวาทงค าพดและการกระท า, ความซอสตยและเปดเผยในการท างาน และการสรางสมพนธภาพทดสรางความนาเชอถอและไดรบการยอมรบ มขอสงเกตวา ตวแปรแฝงและตวแปรสงเกตของภาวะผน าเชงจตวญญาณดงกลาว สอดคลองกบประเดนทเปนปญหาเกยวกบภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาทกลาวถงขางตนดวย คอ ปญหาเกยวกบ ผบรหารสถานศกษาไมมวสยทศน ไมมทกษะการบรหารขาดจตวญญาณ ผใตบงคบบญชาไมมความศรทธา ท าใหไมไดรบความไววางใจในการบรหารสถานศกษา

จากการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทผานมา พบวา งานวจยในตางประเทศทศกษาเกยวกบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเพยง 1 ปจจย ในประเทศไทย พบวา ไมมงานวจยทศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจตวญญาณ ดงนน ดวยเหตผลความส าคญในเชงวชาการ และเหตผลความสอดคลองกบปญหาทเกดขนเกยวกบภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาดงกลาว ขางตน เพอใหไดแนวทางการพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผวจยจงสนใจทจะสรางโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานในลกษณะทเปนโมเดลเหตและผล (casual–effect model) ขนเพอทดสอบความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงหากผลการวจยพบวาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยสรางขนมความสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ กแสดงวาผวจยหรอหนวยงานทเกยวของสามารถจะน าเอาโมเดลไปใชเปนแนวทาง

6

การพฒนา ภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยมงพฒนาหรอจดกระท า (manipulate) กบตวแปรแฝงหรอปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปรากฏในโมเดลสมการโครงสรางในการวจยน นอกจากนนเพอความเปนประโยชนของงานวจยนทมากขน ผวจยจะศกษาระดบ การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ถงภาวะผน า เชงจตวญญาณ และใน ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ เปรยบเทยบระดบการแสดงออกใน ภาวะผน า เชงจตวญญาณ และในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณจ าแนกตาม เพศ อาย และขนาดของโรงเรยนดวย รวมทงขนาดของอทธพลทางตรงทางออม และโดยรวมของ ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณดวย โดยในกรณการศกษาระดบการแสดงออกนนจะท าใหสามารถทราบจดออน จดแขงของตวแปรแตละตวทน ามาศกษาวาอยในระดบใด ตวแปรใดมากกวาตวแปรใด ซงจะท าใหการก าหนดแนวทางการพฒนาเปนไปอยางถกตอง ในกรณการศกษาเปรยบเทยบนนจะท าใหทราบถงแนวทางการพฒนาตวแปรนนๆ วาควรใชหลกความเหมอนกน หากผลการวจยพบวา ตวแปรทน ามาเปรยบกนนนไมมความแตกตางกน หรอหลกความแตกตางกนหากผลการวจยพบวาตวแปรทน ามาเปรยบกนนนมความแตกตางกน ส าหรบการศกษาขนาดของอทธพลทางตรง ทางออมและโดยรวมนนจะท าใหทราบถงจดเนนใหการพฒนา ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญา ณวาควรใหความส าคญกบปจจยใดและในเสนทางใดมากกวากนโดยพจารณาจากขนาดของอทธพลของตวแปรทน าศกษา 2. ค าถามการวจย การวจยครงนเพอมงตอบค าถามการวจยทส าคญ 4 ขอ ดงน 2.1 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมการแสดงออกถงภาวะผน า เชงจตวญญาณอยในระดบใด เมอเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยนมความแตกตางกนหรอไม 2.2 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ อยในระดบใด เมอเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยนมความแตกตางกนหรอไม 2.3 โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไม 2.4 ปจจยทน ามาศกษามน าหนกของอทธพลทางตรง อทธพลทางออมและอทธพลรวม ตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพยงใด

7

3. วตถประสงคการวจย การวจยครงนมจดมงหมายเพอศกษาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน โดยมวตถประสงค ดงน 3.1 เพอศกษาระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 3.2 เพอศกษาระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 3.3 เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยกบขอมลเชงประจกษ 3.4 เพอศกษาขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 4. สมมตฐานการวจย

สมมตฐานการวจยเพอคะเนค าตอบส าหรบวตถประสงคการวจยทจะตองวเคราะหขอมลดวยสถตอางอง (inferential statistics) มดงน

4.1 จากผลการวจยของนกวชาการทเปรยบเทยบระดบของภาวะผน า ของผบรหาร เชน Morgan (1992), Cotton (1996), Lashway (2002), Bush & Glover (2003), Jones (2008), สมฤทธ กางเพง (2551), จรวรรณ เลงพานชย ( 2554) สวนใหญพบวา ผบรหารทม เพศ อาย และขนาดของโรงเรยนแตกตางกน มการแสดงออกทางภาวะผน าตางกน ดงนนผวจยจงตงสมมตฐาน วาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน มการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณแตกตางกน 4.2 จากผลการวจยของนกวชาการทเปรยบเทยบปจจยทน ามาศกษา เชน วาโร เพงสวสด (2549), จตตมา วรรณศร (2550), จรวรรณ เลงพานชย (2554), นกญชลา ลนเหลอ (2554) สวนใหญ พบวา ผบรหารทมเพศ อาย และขนาดของโรงเรยนแตกตางกน มการแสดงออก ในปจจยทสงผลตอภาวะผน าทแตกตางกน ดงนนผวจยจงตงสมมตฐาน วาผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทมเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน มการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชง จตวญญาณแตกตางกน 4.3 จากผลการวจยของ Karadag (2009), Chen & Yang (2012) ตางพบวาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าทพฒนาจากทฤษฎและงานวจยมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ดงนน

8

ผวจยจงตงสมมตฐานการวจย วาโมเดลสมการโครงสราง ภาวะผน าเชงจตวญญาณ ทพฒนาขนจากทฤษฎและงานวจยมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ 4.4 จากผลการวจยนกวชาการทเกยวของกบปจจยทน ามาศกษามอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ เชน Karadag (2009), Chen & Yang (2012) ตางพบวาปจจยทน ามาศกษามอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมตอภาวะผน าในระดบสง ดงนน ผวจยจงตงสมมตฐานการวจย วาปจจยทน ามาศกษา มอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพล รวมตอภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานระดบสง 5. ขอบเขตการวจย การวจยครงน ผวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจย ดงน 5.1 ประชากรทใชในการศกษาครงนคอผบรหารสถานศกษาในสงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2555 จ านวน 28,657 คน และขนาดกลมตวอยางทใชในการวจย จ านวน 740 คน 5.2 ตวแปรทใชในการวจยเปนการศกษาโมเดลสมการโครงสรางทอธบายความสมพนธเชงสาเหตแบบ เสนตรงระหวางตวแปรทเปนสาเหตหรอเรยกวา ตวแปรแฝงภายนอก (exogenous latent variable) ตวแปรแฝงคนกลาง (intervening latent variable) หรอตวแปรแฝงสงผาน (mediating latent variable) และตวแปรแฝงภายใน (endogenous latent variable) แตดวยขอก าหนดของโปรแกรมลสเรล ไดก าหนดใหตวแปรคนกลาง และตวแปรภายในรวมเรยกวา ตวแปรภายใน ดงนนตวแปรท ใช ในการวจยทผวจยไ ดส งเคราะ หจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ จงประกอบดวยตวแปรแฝงภายนอกและตวแปรแฝงภายใน ดงน 5.2.1 ตวแปรแฝงภายนอกม 1 ตวแปร คอ 1) ความผกพนตอองคการ 5.2.2 ตวแปรแฝงภายในม 3 ตวแปร คอ 1) ภาวะผน าเชงจตวญญาณ 2) ความพงพอใจในการท างาน และ 3) ผลตภาพ 6. นยามศพทเฉพาะ การวจยครงนไดก าหนดนยามศพทเฉพาะทส าคญ ดงน 6.1 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน หมายถง ผด ารงต าแหนง ผอ านวยการสถานศกษา หรอผปฏบตราชการแทนในสถานศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

9

6.2 โรงเรยนในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน หมายถง โรงเรยนทจด การศกษาไมนอยกวาสบสองปกอนระดบอดมศกษา

ทงนการแบงระดบและประเภทของการศกษาขนพนฐาน ใหเปนไปตามทก าหนดในกฎกระทรวง ปจจบนการจดแบงเขตพนทการศกษาการปกครองจดแบงโดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย โรงเรยนประถมศกษาทเปดสอนตงแตระดบชน ป.1 จนถง ป.6 หรอชน ม.3 ซงโรงเรยนประเภทนจะเรยกวา โรงเรยนขยายโอกาส 6.3 ขนาดของสถานศกษา หมายถง สถานศกษาทแบงตามสดสวนของจ านวนนกเรยนตามเกณฑของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยแบงออกดงน ขนาด ของสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา แบงออกไดเปน 3 ขนาด ดงน โรงเรยนขนาดเลก มจ านวนนกเรยนตงแต 1-120 คนลงมา โรงเรยนขนาดกลาง มจ านวนนกเรยนตงแต 121-300 คน โรงเรยนขนาดใหญ มจ านวนมนกเรยนตงแต 301 คนขนไป 6.4 ตวแปรแฝงภายนอก หมายถง ตวแปรทเปนจด เรมตนข องเสนทางอทธพลหรอ หวลกศรในโมเดลสมการโครงสรางไมมตวแปรอนทมอทธพลตอตวแปรเหลาน ในงานวจยนไดแก ความผกพนตอองคการ 6.5 ตวแปรแฝงภายใน หมายถง ตวแปรในโมเดลสมการโครงสรางทกตว ยกเวนตวแปรแฝงภายนอก เปนตวแปรทไดรบอทธพลจากตวแปรอนหรอมอทธพลตอตวแปรอน โดยมเสนทางอทธพลกอนหรอหลงตามทมทฤษฎและงานวจยสนบสนน ในงานวจยน ไดแก ภาวะผน า เชงจตวญญาณ ความพงพอใจในการท างาน และผลตภาพ 6.6 ภาวะผน าเชงจตวญญาณ (spiritual leadership) หมายถง ความสามารถของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในการจงใจหรอน าบคคลอนๆ อยางมวสยทศน เปนผสรางความหวง พลงศรทธาและความไววางใจในการปฏบตงาน สามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ วสยทศน ความหวง ศรทธา และความไววางใจ โดยแตละตวแปรสงเกต มนยามศพทเฉพาะดงน 6.6.1 วสยทศ น ( vision) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานถงการมสวนรวมในการสรางวสยทศน มความสามารถในการสอสารทชดเจน และปฏบตตามวสยทศน 6.6.2 ความหวง (hope) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ถงความมงมนในการท างาน มแรงบนดาลใจในการท างาน สามารถเผชญกบภาวะวกฤตไดอยางมประสทธภาพ

10

6.6.3 ศรทธา (faith) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงความเชอดวยปญญาจากเหตและผล ปฏบตตามแนวทางการเรยนร และเปนแบบอยางทดใน การท างาน 6.6.4 ความไววางใจ (trust) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทคงเสนคงวาทงค าพด การกระท า ท างานดวยความซอสตยเปดเผย และสรางสมพนธภาพทดในการท างาน 6.7 ความผกพนตอองคการ ( organization commitment) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ ความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพนเชงจตพสย โดยแตละ ตวแปรสงเกตมนยามศพทเฉพาะดงน 6.7.1 ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงความไววางใจระหวางผปฏบตงาน การใหความชวยเหลอองคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ ความรสกผกพนและตองการใหองคการบรรลเปาหมายทตงไว 6.7.2 ความผกพนเชงตอเนอง ( continuance commitment) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงความสม าเสมอในการปฏบตงาน โดยไมลาออกหรอเปลยนสถานทในการท างาน เนองจากความพงพอใจในผลตอบแทนทไดรบ 6.7.3 ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงการมสวนรวมในองคกร ความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการ ตลอดจนมความตองการทจะรกษาการเปนสมาชกขององคการ 6.8 ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ การนเทศ ความสมพนธระหวางผรวมงาน และความสข โดยแตละตวแปรสงเกตมนยามศพทเฉพาะดงน 6.8.1 การนเทศ ( supervision) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานถงการพฒนาความรความสามารถใหแกผปฏบตงาน การชวยเหลอชแนะวธการปฏบตงาน ตลอดจนการน าขอมลการนเทศมาปรบปรงงาน 6.8.2 ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงความเขาใจ รบรถงความตองการของเพอนรวมงาน การมความจรงใจ และสรางสมพนธภาพทดตอกน

11

6.8.4 ความสข (happiness) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงความภาคภมใจและการเปนสวนหนงขององคการ ความมน าใจเอออาทรตอกนและกน ตลอดจนความสมครสมานสามคคในทมงาน 6.9 ผลตภาพ (productivity) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ ความหมายในชวต สภาพแวดลอม ในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และ วฒนธรรมองคการ โดย แตละตวแปรสงเกตมนยามศพทเฉพาะดงน 6.9.1 ความหมายในชวต (meaning in life) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ถงการก าหนดวตถประสงคทตองการ ตงเปาหมายเพอก าหนดทศทาง ในการท างานทชดเจน ตระหนกเหนคณคาความเปนอยของบคคลอน 6.9.2 สภาพแวดลอม ในการท างาน (work environment) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงการเปดโอกาสใหผรวมงานไดแลกเปลยนเรยนรอยางอสระ ใหทกคนมสวนรวมในการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางแกไขรวมกน ตลอดจนกระตนใหบคลากรแสดงความคดไดอยางไรขดจ ากด 6.9.3 ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) หมายถง การแสดงออก ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงการมปฏสมพนธภายในกลม การรวมแลกเปลยนเรยนรจากประสบการณเพอก าหนดแนวทางปฏบตงานทบรรลเปาหมายรวมกน และการใหทกคนไดมสวนรวมรบผดชอบในการท างาน 6.9.4 วฒนธรรมองคการ (organizational culture) หมายถง การแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานถงพฤตกรรมของคนในองคการทมจตวญญาณ การท างานดวยความซอสตย และการท างานเปนทม 7. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 7.1 ประโยชนในดานวชาการ เนองจากโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐา นนพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจย เพอน าไปทดสอบความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ซงผลจากการวจย นอกจากจะเปนการยนยนทฤษฎและผลงานวจยวาสามารถน าไปใชเปนแนวทางการพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไดอยางสอดคลองกบบรบทแลว ยงสามารถน าโมเดลสมการโครงสรางจากการวจยนไปพฒนาตอยอดไดอก เนองจากในการสงเคราะหตวแปรเพอก าหนดไวในโมเดลสมการโครงสราง ยงมตวแปรอนอกหลายตวแปรทยงไมไดก าหนดไวในโมเดลในการวจยครงนดวย

12

7.2 ประโยชนในดานการน าผลการวจยไปใ ช หากผลจากการวจยน พบวาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐา นทพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผวจย บคคลหรอหนวยงานทเกยวของ สามารถน าโมเดลนไปเปนแนวทางการพฒนา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐา นใหเกด ภาวะผน า เชงจตวญญาณไดอยางมความมนใจวาเปนแนวทางการพฒนาทถกทศทาง เพราะเปนโมเดลทไดรบทดสอบดวยกระบวนการวจยและดวยคาสถตทใชในการทดสอบ นอกจากนนจากผลการศกษาระดบการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในตวแปรตาง ๆ ทน ามาศกษา ตลอดถง การเปรยบเทยบจ าแนกตาม เพศ อาย และ ขนาดของโรงเรยน รวมทงขนาดอทธพลทางตรง ทางออม และโดยรวมนนจะท าใหทราบถงจดแขงจดออน หรอจดเนนในการพฒนารวมทงการใช หลกความเหมอนกนหรอหลกความแตกตางกนในการพฒนาไดอยางมผลการวจยรองรบอกดวย

13

บทท 2 เอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของในบทท 2 น มจดมงหมายเพอก าหนด “โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน” เพอใชเ ปนโมเดลการวจยหรอโมเดลสมมตฐานเพอการทดสอบ ดวยขอมลเชงประจกษตามวตถประสงคหลกของ การวจยตามทกลาวไวในบทท 1 โดยมหวขอตางๆ ดงน คอ 1. นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของภาวะผน าเชงจตวญญาณ 2. ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ และเสนทางอทธพล 3. นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตว บงชของแตละองคประกอบ ทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ 4. โมเดลสมมตฐานภาวะผน าเชงจตวญญาณ 1. นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ และตวบงชของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ในยคแหงการเปลยนแปลงทเกดขนในทกยคทกสมย นบจากอดตจนถงปจจบน มนษยตางกตองการผน าทดและมความสามารถในการน าองคการไปสเปาหมายทตงไว การเปนผน าจงถอเปนศาสตรและศลปในการบรหารจดการ ดงทนกวชาการไดใหทศนะถงนยามความหมายหลากหลายทศนะดงน ภาวะผน า (leadership) เปนกระบวนการทผบรหารจะใหมอทธพลตอพฤตกรรมของผอน มจดมงหมายเพอใหการปฏบตงานบรรลจดมงหมายขององคการ (วโรจน สารรตนะ, 2553) หรออาจกลาวไดวากระบวนการทบคคลใดบคคลหนงหรอมากกวาพยายามใชอทธพลของตนหรอกลมตนกระตน ชน า ผลกดนใหบคคลอนหรอกลมบคคลอนมความเตมใจและกระตอรอรนใน การท าสงตางๆ ตามตองการ โดยมความส าเรจของกลมหรอองคการเปนเปาหมาย (ศกดชย ภเจรญ, 2552) ผน าจงเปรยบเสมอนเดกทดงสายปาน บงคบทศทางของวาวดวยความเตมใจ ปลมปต ทเหนวาวมอสระในการลอเลนลม เขาจงรบผดชอบไมปลอยสายปานหลดมอจนวาวลอยเควงควางอยางไรทศทาง ความเจรญรงเรองของประเทศชาตเรมตนจากประชากร ทมคณภาพ ซงผไดรบ การฝกอบรมจากผน าทสงดวยศกยภาพในการถายทอดความร ผน าจงเปนบคคลทเปยมลนไปดวยภาระใจ เปนผปรารถนาทจะเหนเปาหมายของความฝนของสวนรวมสมฤทธผล (เกรยงศกด เจรญวงษศกด, 2554)

14

นกวชาการศกษาไดพยายามท าการศกษาเกยวกบภาวะผน าทสามารถท าใหเกดประสทธผลแกองคการมานานหลายทศวรรษ ในแตละยคแตละสมยแนวคดภาวะผน าไมแตกตางกนโดยสนเชง จะมสวนทเหมอนกนและสงเสรมซงกนและกนเปนสวนใหญ โดยแนวคดภาวะผน าในทศวรรษท 1930-1940 จะกลาวถงภาวะผน าเชงคณลกษณะเปนการศกษาวจยเพอหาค าตอบวาภาวะผน าเกดจากคณลกษณะใดบางทท าใหผน าแตกตางจากผทไมใชผน า แตในปลายทศวรรษท 1940 ภาวะผน ากลาวถงทฤษฎภาวะผน าเชงพฤตกรรม โดยมจดมงหมายเพอจะหาค าตอบวา ผน าทมประสทธผลควรจะมพฤตกรรมเปนอยางไร แตนกวจยกพบวาพฤตกรรมผน าทใชไดดในทหนงอาจใชไมดใน ทหนง ดงนนในปลายทศวรรษท 1960 จงเกดทฤษฎภาวะผน าตามสถานการณขน โดยค านงถงปจจยสถานการณตางๆ ทงในลกษณะเชงบคลกภาพ ( personal trait) ดานพฤตกรรม ( behavior) และในกลางทศวรรษท 1970 ทฤษฎภาวะผน าเรมเปลยนแปลงไปสกระบวนทศนเชงบรณาการ ซงพยายามจะรวมทฤษฎเชงคณลกษณะ ทฤษฎเชงพฤตกรรม และทฤษฎตามสถานการณ เพออธบายถงการมอทธพลตอความสมพนธระหวางผน าและผตามทมประสทธผล (วโรจน สารรตนะ, 2554) ตอมาในปทศวรรษท 1980 นกวจยทางจตวทยาและการจดการไดแสดงความสนใจ อยางมากตอ ภาวะผน าเชงบารม ( charismatic leadership) เนองจากในทศวรรษนน เกดการปฏรปและการฟนฟองคกรตางๆ อยางมากและผบรหารองคการตางๆในสหรฐอเมรกามการยอมรบกนวา มความตองการและจ าเปนตองมการเปลยนแปลงในการ ด าเนนการเรองตางๆ เพอใหองคการสามารถอยไดในสภาวะท การแขงขนทางเศรษฐกจสง จากนนการพฒนาแนวคดทฤษฎเกยวกบภาวะผน าแนวใหมขนคอ ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปล งของ Burns ในป ค.ศ. 1978 และ Bass ในป ค.ศ. 1985 จนกระทงในศตวรรษท 21 กเกดภาวะผน าแทจรง (authentic leadership) เชนเดยวกบภาวะผน าเชงจตวญญาณ ( spiritual leadership) ทศกษาวาผน าใชคานยม ความรสกวาไดรบ การเรยกรอง และความเปนสมาชกดวยกนเพอสรางแรงจงใจให กบผตาม (Northouse, 2012 อางถงในสรายทธ กนหลง, 2555) ทฤษฎเกยวกบภาวะผน า เชงจตวญญาณ (spiritual leadership) เกดขน มานานแลว มพฒนาการมาอยางตอเนอง มหนงสอและบทความเขยนเกยวกบภาวะผน าเชงจตวญญาณมากขน ภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนเรองการเปลยนแปลงภายในทางทฤษฎ (ผน าการเปลยนแปลง ผน าใฝบรการ ผน าเชงจตวญญาณ ผน าเชงจรยธรรม ) ซงเปนทนยมกนมากในหลายอตสาหกรรมมากวา 10 ป โดยสวนมากนยมในดานอตสาหกรรมเกยวกบสขภาพ ( Klenke, 2003; Wolf, 2004) ตวชวดจากผลงานวจยลาสดในวงการธรกจ หรอดานสขภาพสะทอนใหเหนถงความตองการภาวะผน าเชงจตวญญาณ เนองจากเปนการตอบสนองความพงพอใจ การรบรถงความแตกตางขององคการ ความเขาใจในจตวญญาณความเปนอย ซงในวงการศกษาในปจจบนกมความละเอยดออน

15

ไมนอยไป กวาเรองของศาสนาหรอภาครฐทตองการผน าทมภาวะผน าเชงจตวญญาณ (Klenke, 2003) ในสงคมไทยนนการตนตวในเรองจตวญญาณไดกอตวกนมาอยางตอเนอง โดยเฉพาะในกระบวนการรางพระราชบญญต สขภาพแหงชาต ซงขยายกรอบการพจารณาสขภาพใหครอบคลมไปถงมตทางจตวญญาณหรอมตทางปญญา (โกมาตร จงเสถยรทรพย, 2554) ในทนผวจยจะกลาวถงหวขอตางๆ ตามล าดบดงน คอ นยามของภาวะผน า เช งจตวญญาณ แนวคดของภาวะผน า เชงจตวญญาณ องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของภาวะผน าเชงจตวญญาณ 1.1 นยามของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ในทศวรรษทผานมาไดมการตนตวเรองจตวญญาณของชวตในประเทศไทยและตางประเทศ โดยองคการอนามยโลกไดประชมสมชชาเมอป ค.ศ. 1988 และไดเสนอแนวคดใหมเกยวกบสขภาพทวา สขภาพ คอ สขภาวะทสมบรณทงรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณ (พณนภา แสงสาคร , อรพนทร ชชม และพรรณ บญประกอบ, 2555) และจากแนวคดของ พงศเทพ สธรวฒ ( 2552) ไดกลาวถงสถานการณของสงคมไทยทเกยวของกบสขภาวะทาง จตวญญาณ ซงประเดนเรองจตหรอจตวญญาณของคนและสงคมอยในระดบวกฤตมากและมากขนทกขณะ ซงเรามกจะใชค าวาจตบกพรองมาก คนจ านวนมากไมเขาใจสาระส าคญของการมชวต ก าลงหลงทางอยกบวฒนธรรมของวตถเปนทาสของการบรโภค เปนทาสของการตลาดอยางแทจรงวถชวตแบบนจะน าไปสความโลภ โกรธ หลง ความเหนแกตว ความขดแยง สงคมจงตองการ สขภาวะทางจตวญญาณของคนอนจะเปนฐานรากทท าใหสงคมเกดสขภาวะในทสด จงมผใหนยามสขภาวะทางจตวญญาณ ประเวศ วะส (2544) ไดอธบายนยามของค าวาจตวญญาณ หมายถง มจตสง กลาวคอ มความด ลดละความเหนแกตว มปญญา มการเขาถงสงทสง จตหรอจตวญญาณเปนค ากลางๆ สตวมจตหรอวญญาณแตไมมจตวญญาณหรอจตสง จงกลาวไดวา สตวมกาย จต สงคม ในขณะทมนษยมกาย จต สงคม จตวญญาณ ดงนนจตวญญาณจะใชความหมายทางพทธ หมายถง ปญญากได หรอทางสากลหรอทางศาสนาอนจะตรงกบค าวา spiritual กได พระมหาประทป ( 2544) ไดนยามเรองจตวญญาณวาเปนโครงสรางสวนหนงของมนษยทนอกเหนอจากรางกายและจตใจ ไดใหความหมายของกายวาเปนธรรมชาต รสกไมได ประกอบดวย ดน น า ลม ไฟเปนของกลางๆ ไมดไมชว เหมอนกนทกชวต จต เปนธรรมชาต รสกไดเปนของกลางๆ ไมด ไมชว เหมอนกนทกชวต และจากบทความวจยของ จฬาภรณ โสตะ (2554) ไดนยามค าวาจตวญญาณ (spirituality) วามความหมายเกนกวาการมสภาวะทางอารมณและจตใจทด

16

และมความสข ค านบงถงการรจกตนเองวาเราเปนใคร ความเปนอยของเราเปนอยางไร เรามปฏสมพนธกบคนอนอยางไร นนหมายถงส านกทงหมดในตวตนของเรานอกจากนจตวญญาณ ยงหมายถงแกนแทหรอสาระ ( essence) ความเปนจตวญญาณ หนงในค าจ ากดความของค าวา “ความเปนจตวญญาณ” คอ การมองกลบเขาไปภายในเพอคนพบเอกลกษณทแทจรงของเราทถงแมจะพงงาย แตกหนกแนนและลกซง ค าวา “มองเขาไปภายใน ” คอ การคนพบวาเราคอใคร คณคาของเราคออะไร และอะไรคอสงทมความหมายและเปาหมายชวตแกเรา สวน “เอกลกษณทแทจรงของเรา” คอแกนแทของตวเราทบางคนอาจพดวาประสบการณของความสงบทแสดงออกมาในรปความกรณา นอกจากนความเปนจตวญญาณยงหมายถงการเดนทางเพอคนพบตนเอง ซงมไดเปนเพยงการกลบเขาไปสภายในเทานน เพราะทายทสดเราจ าเปนตองออกมาสการตระหนกรของ การเชอมโยงกบมนษยทกคน และการรบรถงบางสงทยงใหญกวาตวเอง Anandarajah & Hight (2001)ไดนยามความหมายของจตวญญาณวาเปนประสบการณ ของมนษยทซบซอนและมหลายมตประกอบดวยดานความคดความเขาใจ (cognitive) ประสบการณ (experience) และพฤตกรรม (behavior) โกมาตร จงเสถยรทรพย ( 2554 อางจาก Simpson, 1960) กลาววา ในโลกตะวนตกนนค าวา spirituality ในความหมายทใชกนในปจจบน ปราก ฏขนในชวงศตวรรษท 17 รากศพทดงเดมของค าวา spirituality มาจากค าวา spiritus ในภาษาลาตนซงหมายถง ลมหายใจ ผสมกบค าวา enthousiasmos (รากศพทของค าวา enthusiasm) ทหมายถง the god within หรอพลงอ านาจศกดสทธของชวต สอดคลองกบทศนะของ Mahler (2008) ในคราวทมการประชมสมชชาอนามยโลก ไดกลาวถงมตทางจตวญญาณ โดยเรมจากการคนหาความหมายของค าวา วญญาณ ( spirit) ในพจนานกรม Oxford ซงใหความหมายวา ปญญาหรอสวนทไมใชวตถของมนษย สวนค าศพท “ทางวญญาณ ” (spiritual) วามการใหนยามหลากหลาย โดยมแกนสาระรวมคอปราก ฏการณทไมใชวตถทางธรรมชาต แตอยในขอบเขตของความคดทผดขนในใจมนษย โดยเฉพาะความคดทจะพฒนาเทาทเราจะสามารถรวบรวมไดในประวตศาสตรของมนษยชาต มนษยมการกระท าตามความคดทผดขนในใจ บอยครงทมนษยพฒนาความคดเพอปรบปรงโลกทพวกเขาอาศยอย นคอสงทท าใหชาตพนธมนษยแตกตางจากสตว นอกจากการพบนยามความหมายในเชงสขภาวะและสขภาพแลว ค าวา จตวญญาณ กน ามาใชในวงการศกษาเชนกน จากสภาวะวกฤตในเรองคณภาพทางการศกษาเปนปญหาหนงทถกน ามากลาวกนมากในขณะนนคอปญหาเรองจตวญญาณในการท างานของครของผบรหาร ซงพบวา ครมจตวญญาณและความเชอแตกตางจากสมยกอน คนสมยกอนเปนครเพราะตงใจจะเปน แตปจจบนคนทตงใจเรยนวชาชพครออกมาเปนครจะนอยมาก จตวญญาณและความเชอสวนใหญ ทท าใหเกดพฤตกรรมในการท างานและการพฒนาตนเอง สงคมในอดตใหความส าคญกบอาชพคร

17

มากคนทเรยนดทสดจะถกคดเลอกใหเปนคร (อ านาจ อยค า, 2551) ดงนนจงกลาววาจงควรทจะเรงพฒนาระบบการพฒนาครและผบรหารใหไดรบการพฒนาจตวญญาณความเปนคร (สมหวง พธยานวฒน, 2548) แนวโนมของการเปนผบรหารหรอผจดการโดยทขาดจตวญญาณการเปนผน าอนควรมจตส านกรบผดชอบในการพฒนาคนระดบลางอยางรคณคา และกลาวถงวญญาณความเปนผน าทแทจรงนน เปนความจรงทอยในรากฐานจตใจของมนษยแตละคนมาโดยก าเนดแลว จงอาจกลาวไดวาผน าทมวญญาณความเปนผน าอยในรากฐานจตใจจรง ในยามทสงคมสงบ ยอมมงวถชวตลงสพนดนและท างานไดทกรปแบบอยางมความสข (ระพ สาครก, 2547) ดงเชนแนวความคดของ Aydin & Ceylan (2009) ทกลาววาการจะเพมคณคาใหกบองคการอยางแทจรงนนตองไดรบการพฒนาโดยภาวะผน าเชงจตวญญาณ จากนานาทศนะของนกวชาการสามารถสรปนยามความหมายของค าวา “จตวญญาณ” ไดวาจตวญญาณเปนเรองของสตปญญา การมปญญาทจะเขาใจในพฤตกรรมการท างานของมนษย ทงนบคคลเหลานนมจตส านกรบผดชอบ จะตองมจตทสง เปนคนด ลดละความเหนแกตว นกวชาการตางประเทศไดแสดงทศนะในเรองของภาวะผน าเชงจตวญญาณหลากหลายทศนะดงน Fairholm (1997) กลาววาผน าจะตองมกระบวนการในการสรางแรงบนดาลใจใหบคลากรในองคการมความรสกรวม เตมใจและมจตวญญาณทจะท างานรวมกนอยางเตม ประสทธภาพเพอใหบรรลตามเปาประสงครวมกน ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ Shadare & Hammed (2009), George (2000) ตางพบวาภาวะผน ามอทธพลหรอมความสมพนธกบผลการปฏบตงานของลกจางหรอผใตบงคบบญชา และจากนานาทศนะของ โสภณ ข าทพ (2550), จไรรตน วรรณยง (2551), ธมลวรรณ มเหมย ( 2554), บรรจบ บญจนทร ( 2554), พรสมบต ศรไสย ( 2555), ศภกานต ประเสรฐรตนะ (2555) ตางศกษาเพอเปรยบเทยบภาวะผน าในแบบตางๆ เปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยนทตางกน สงผลใหการปฏบตงานของ ผบรหารโรงเรยนไมแตกตางกน เนองจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตางมภาวะผน าทกคน เชนเดยวกบ พงศเทพ สธรวฒ ( 2552) ไดใหทศนะในยคปจจบนมความตองการผบรหารทมภาวะผน าเชงจตวญญาณ เพราะสามารถสนองความพงพอใจ และรบรถงความแตกตางของบคลากรในองคการ เชนเดยวกบ Bass & Avolio (1994) พบวา ภาวะผน าเปนตวแปรทมความส าคญกบปจจยอนๆ ทมความส าคญตอความส าเรจขององคการ Fry (2003) กลาวถง ภาวะผน าเชงจตวญญาณรวมถงผน าทสอนหลกการทถกตอง การประยกตเทคนคทชวยก ากบดแล ภาวะผน าเชงจตวญญาณจงเปนทฤษฎสาเหตตามรปแบบ การจงใจภายใน ประกอบดวย วสยทศน ความหวง ความเชอ และความรกซงเหนแกผอน ทฤษฎใน การท างานและการอยรอดทางจตวญญาณ ดงนนภาวะผน าเชงจตวญญาณเปรยบเสมอนแมแบบ

18

ส าหรบการพฒนาองคการแหงการเปลยนแปลงใหสามารถพฒนาในเชงบวก อกทงพฒนาคณภาพชวตมนษย ไมเพยงแคสามารถอยรวมกนแตเปนการเสรมสรางประสทธภาพ ซงเนนเรองคณธรรม ความเขมแขง และขอผกพนเชงลกของคนในองคการ ทฤษฎของภาวะผน า เชงจตวญญาณทม การพฒนามาจากรปแบบทฤษฎแรงจงใจภายในทประกอบดวย วสยทศน ความหวง ความเชอและความรกซงเหนแกผอน ทฤษฎของจตวญญาณในการท างาน จตวญญาณและความอยรอดทเกยวกบการสอความหมายและสมาชกภาพ ภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนความตองการพนฐานของผน าและผตามเพอความอยรอดทางดานจตวญญาณท าใหองคการมประสทธผล Ziyaii, Nargesian & Esfahani (2008) ชใหเหนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณนนจะตองสรางความนาเชอถอและศรทธาใหกบลกจางโดยการสรางแรงจงใจ การกระตนจตส านกใหกบลกจางในการพฒนาศกยภาพ และเพมความรบผดชอบในการท างาน สอดคลองกบแนวคดของ Ashmos & Duchon (2000) ทมทศนะวาการมจตวญญาณในทท างานควรทจะใหความส าคญในเรองการสอความหมาย การแจงวตถประสงคในการท างาน ตลอดจนการตดตอประสานงานกบคนอนๆ ในขณะท Draft (2005) มองเหนวาการแสดงออกถงภาวะผน าเชงจตวญญาณไมเพยงแคเปนผทมความสมพนธทดกบผอนเทานน แตแสดงออกถงความรกทจะสรางแรงบนดาลใจใหกบผตามโดยการสรางวสยทศน (vision) ความเชอ (belief) วาสงทท าจะตองดทสดเมอทกคนมองเหนวาทกอยางมความจ าเปนกจะท าใหเกดความทาทายในทสด Conger & Kanungo (1998), Yukl (2002) ไดกลาวถงวตถประสงคของการเปนภาวะผน าเชงจตวญญาณคอการสรางวสยทศนซงมความสอดคลองในการเพมกลยทธ อ านาจทมงานและระดบบคคล เพอสงเสรมความมงมนขององคการ ดงนน จงอาจกลาวไดวาผน ายคใหมควรทจะตระหนกถงจตใจหรอจตวญญาณของตนเองและผอนสอดคลองกบแนวความคดของ Ziyaii, Nargesian & Esfahani (2008) ทชใหเหนถงการเคารพในวสยทศน การสรางวสยทศนโดยการค านงถงบรบททแสดงถงหนทางทเปนทงความเชอ ( belief) จนเตมเปยมไปดวยความหวง ( hopeful) ขององคการในอนาคต ในหนวยงานหรอองคการทมผน าทางจตวญญาณ การเอออ านาจใหกบลกจาง (empowerment) เอาใจใสในเรองของการพฒนาทรพยากรมนษย (human resources) ใหความส าคญในเรองบทบาทของภาวะผน าเชงจตวญญาณในดานการจดสรรทรพยากรวฒนธรรมองคการและเทคโนโลยซงมสวนชวยใหองคการบรรลเปาหมาย เชนเดยวกนกบ Fairholm (1997) เชอวาภาวะผน าเชงจตวญญาณจะพจารณาความถกตองเหมาะสมรวมกบการพจารณาความดทควรแสดงออกมาทางกรยาและการกระท า ดงนนผน ายคใหมควรใหความส าคญกบจตวญญาณของบคลากรทงดานการงานและชวตสวนตวทจะท าใหเกดความเขาใจ เหนใจ และสนบสนนใหบคลากรสามารถประสบความส าเรจทงดานการงานและเรองสวนตว ซงจะท าใหบคลากรมความสขและ

19

ผลทตามมา คอ ประสทธภาพการบรหารงานทดเลศ (นภวรรณ คณานรกษ , 2552) เชนเดยวกบ พชน สมก าลง ( 2555) ทวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณจงเปนสดยอดแหงคณลกษณะสวนบคคลท พงประสงคและควรพฒนาใหเกดขนกบบคคลในทกอาชพโดยเฉพาะวชาชพทมปรชญาและอดมการณเพอผลประโยชนของมวลมนษย ภาวะผน าเชงจตวญญาณคอรปแบบความเปนผน าอยบนพนฐานของการพฒนาศกยภาพของบคคลจากภายในสภายนอ ก โดยการพฒนาความเปนผทเตบโตในเรองความเชอ ความศรทธาตอคณธรรม ความถกตองดงามเปนพนฐานและดว ยความเขมแขงแหงศรทธานนไดกลายเปนพลงขบเคลอนชวตใหกระท าสงทถกตองและเปนคณประโยชนอยางแทจรงแกสวนรวมและแบบอยางชวตนไดกลายเปนแรงบนดาลใจใหกบทมงานในการอทศตนเพอเปาหมายและคณคาทแทจรงแหงงานโดยปราศจากการบงคบ จากนยามของภาวะผน าเชงจตวญญาณทกลาวมาจากทศนะของนกวชาการ สรปความหมายของภาวะผน าเชงจตวญญาณ หมายถง ความสามารถในการจงใจ โดยการสรางวสยทศน ความนาเชอถอ ศรทธา การใหความส าคญกบผลการปฏบตงานโดยการพฒนาศกยภาพขององคการในเชงบวก เพอใหกลมหรอองคการบรรลตามเปาหมายทตงไว จากการทบทวนวรรณกรรม พบวา การใหนยามความหมายของค าวา “ภาวะผน า เชงจตวญญาณ ” มความเหมอนและแตกตางกบค าวา “จตวญญาณ ” คอ ตางใหความส าคญกบพฤตกรรมในการท างานของมนษย เพยงแตค าวาจตวญญาณจะเนนเรองของจตส านกในตวบคคลทางบวก โดยไมไดบงชวาเปนพฤตกรรมการปฏบตงานเกยวกบบคคล องคการ เพอใหบรรลเปาหมายรวมกน โดยมองคประกอบหรอตวชวดของการปฏบตงานทเปนรปธรรมในการบรหารจดการ 1.2 แนวคดของภาวะผน าเชงจตวญญาณ กระแสความสนใจเรองจตวญญาณรวมสมยในปจจบนอาจกลาวไดวาเปนกระแสทเกดขนจากการผสมผสานและการปะทะสงสรรคระหวางแนวคดจากหลายจารตความร ในขณะทจารตความรแบบวทยาศาสตรและทศนะแบบแยกขวตะวนตกกบตะวนออกกลายเปนวธคดกระแสหลกอย ความสนใจในเรองจตวญญาณรวมสมยมกถกมองวาเปนการเอาอยางตามกระแสตะวนตก การมองแบบทวภาคทแยกตะวนตกกบตะวนออกออกจากกนอยางเดดขาดนละเลยความ เปนจรงวาเสนแบงตะวนตกตะวนออกเปนสงสมพทธ (โกมาตร จงเสถยรทรพย, 2554) การศกษาทฤษฎ ภาวะผน าสวนใหญในอดตไมวาจะเปนทฤษฎวถทาง-เปาหมาย (path goal theory), ทฤษฎภาวะผน าเชงบารม (charismatic theory) ตลอดจนทฤษฎการเปลยนแปลง (transformation Theory) ทตางกไมไดใหความส าคญในเรองยทธศาสตรทเนนในเรองการสรางแรงจงใจ ( motivating) ใหกบผตาม

20

(Bass, 1985; Fry, 2003) ซง Fry (2003) อธบายเพมเตมถงทฤษฎภาวะผน ากอนหนานนจะมองไปทเรองของตวแปรเกยวกบกายภาพ อารมณ ความรสก การมปฏสมพนธระหวางมนษยกบองคการ แตละเลยในเรองจตวญญาณ ( spiritual) Driscoll & Wiebe (2007) ไดตงค าถามวาความเปนจรงแลวเรองจตวญญาณในทท างานมความส าคญมากกวางานวชาการเพราะเปรยบเสมอนวงลอความสมพนธระหวางมนษย การมสวนรวมในการรบผดชอบสงคม ทรพยากรมนษยและ การพฒนาองคการซงยงไมไดรบการพฒนาอยางเพยงพอ ดงนนภาวะผน าเชงจตวญญาณจงเปนเครองมอในการสรางความละเมยดละไมในการท างาน การค านงถงจตใจเปนการรบรและ ชวยสนบสนนการบรหารการเปลยนแปลงในองคการได Fry (2003) กลาวถงทฤษฎของภาวะผน าเชงจตวญญาณทมการพฒนามาจากรปแบบทฤษฎมแรงจงใจภายใน ทประกอบดวย วสยทศน ความหวง ความเชอและความรกซงเหนแกผอน ทฤษฎของจตวญญาณในการท างาน จตวญญาณและความอยรอดทเกยวกบการสอความหมายและสมาชกภาพ ภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนความตองการพนฐานของผน าและผตามเพอความอยรอดทางดานจตวญญาณท าใหองคการทมประสทธผล สวน Conger & Kanungo (1998), Yukl (2002) ไดกลาวถงวตถประสงคของภาวะผน าเชงจตวญญาณคอการสรางวสยทศนซงมความสอดคลองในการเพมกลยทธ อ านาจทมงานและระดบบคคล เพอสงเสรมความมงมนขององคการ และผลตภาพ วสยทศนถอเปนเปาหมายในอนาคต สอดคลองกบแนวคดของ Mumford (1972) ทยนยนเกยวกบวสยทศนรวมไปถงความเชอวาจะท าอยางไรเพอใหบรรลเปาหมายในอนาคต วสยทศนเปนตวก าหนดความทะเยอทะยานขององคการในการไปถงอนาคต ความรกทเหนแกผอน (altruistic love) ไดถกนยามในเรองการเขาใจความรสกคนอน การมความเมตตา (kindness) การใหอภย (forgiveness) ความถอมตน (humility) การไมเหนแกตว (selflessness) การควบคมตนเอง (self control) ความไววางใจ (trust) ความซอสตย (loyalty) และเตมไปดวยความจรง (truthfulness) ศรทธาจงเปนมากกวาแคตองการบางสงบางอยาง แตขนอยกบคานยม ทศนคตและพฤตกรรมทแสดงถงความเชอมนและความไววางใจ สอดคลองกบแนวคดของ MacArthur (1998) ทวาวสยทศนเกดจากความคาดหวงและการหาวธการทจะไปใหถงเพอบรรลจดหมายตามทตองการ Fry (2003) ไดพดเรองความหมาย/การเรยกรอง (meaning/calling) เรองการสอสารโดยแนะน าใหสมาชกในองคการทราบถงความส าคญของงานทปฏบต เพอใหเกดแรงบนดาลใจใหท างานบรรล เปาหมาย เชนเดยวกบแนวคดของ Reave (2005) ไดกลาวถงสมาชกภาพ (membership) ในองคการทมความเขาใจควรมการชนชมหรอการสอสารดวยความรสกวามสวนรวมในการท างาน

21

ในขณะท Fry (2003) มองวาทฤษฎภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนรปแบบทดทสดในการพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณซงเปนแนวทางการพฒนาการเปลยนแปลง ภาวะผน า เชงจตวญญาณเปนกระบวนทศนทเกดขนใหมในการพฒนาองคการ เพอสรางศกยภาพใน การเปลยนแปลงองคการเชงบวกในการท างานใหเกดประสทธภาพ แตสามารถเพมประสทธภาพความสามารถในการอยรวมกนของมนษย Fry (2003) ไดพฒนาทฤษฎภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยการส ารวจแนวคดของการท างานในเชงบวกของมนษย สการพฒนาการท างาน การมคณธรรมจรยธรรม จตวทยาเชงบวกทสงผลตอพฤตกรรมภายในของมนษย Fernando (2007) ไดท าการศกษาเกยวกบภาวะผน าเชงจตวญญาณตองมทกษะในการสอสารกบตนเองและผอน มการสรางแรงจงใจใหกบผตาม การพฒนาความสมพนธดานความรสกกบบทบาทหนาทสการสรางแรงจงใจดานพฤตกรรมซงเปนการประเมนดานคณคาของผน า ในทศนะของ House (1971) มองวาการสรางรากฐานของการเปนผน าตองสรางแรงบนดาลใจจากฐานทฤษฎวถทาง -เปาหมาย ( Path-goal Theory) และทฤษฎทเกยวกบพฤตกรรมมนษยในการสรางแรงจงใจของ Maslow (1943), Likert (1961), McGregor (1966) เกยวกบมนษยธรรมชาตสงมชวตจะมแรงจงใจ ดงนนแนวคดของภาวะผน าเชงจตวญญาณคอ ภาวะผน าทเนนเรองภาวะผน าการเปลยนแปลง โดยพฒนามาจากแรงจงใจภายในและทฤษฎในเรองจตวญญาณในการท างาน ซงหวใจส าคญคอการสรางวสยทศนทมาจากการสอความหมายใหสมาชกในทมตระหนกรบรในบทบาทของตนเองและมสวนรวมในการท างาน 1.3 องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ในการวจยโมเดลสมการโครงสราง จดมงหมายส าคญในการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเพอก าหนดองคประกอบ นยามเชงปฏบตการ และตวบงชของตวแปรทใชในการศกษา ดงนนในหวขอนผวจยจะศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของจากทศนะของงานวชาการแหลงตางๆ เพอการสงเคราะหก าหนดเปนองคประกอบทใชในการวจยเพอจะน าสการศกษาและก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชเพอใชในการวจยตอไปน ดงน 1.3.1 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามทศนะของ Fairholm Fairholm (1997) ไดท าการศกษาคณลกษณะของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ซงสามารถสรปได 8 องคประกอบ ไดแก 1) ชมชน (community) กลาวคอ ผน าจะมความเกยวของกบองคการในดานชมชน 2) ความไววางใจ (trust) และความนาเชอถอ 3) การปรบปรงอยางตอเนอง (continuous improvement) 4) ผใหบรการ (servant) 5) จตวญญาณ (spirituality) 6) ใหบรการหรอดแล (stewardship) 7) การมวสยทศน (visioning) ควรสงเสรมใหเกดความปรารถนาในคนงานทจะสนบสนนและท างานตออยางย งยนในวสยทศนนน และ 8) มาตรฐานทางจรยธรรมทสงขน

22

(a higher moral standard) มความรบผดชอบในการก าหนดมาตรฐานทางจรยธรรมเรมตนส าหรบกลม และส าหรบชวยใหผปฏบตตามเหนผลของการกระท า ดงนนควรตองมมาตรฐานทางจรยธรรมเพอเปนแนวทางในการด าเนนงาน 1.3.2 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Magnusen Magnusen (2001) ไดท าการศกษาถงสวนประกอบส าคญของภาวะผน าเชง จตวญญาณ เปนสงสะทอนบคคลทชดเจน องคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) ศรทธา (faith) 2) จรยธรรม (ethics) 3) ความหวง (hope) 4) ความไววางใจ (trust) และ 5) ความซอตรง (honesty) 1.3.3 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Solomon and Hunter Solomon & Hunter (2002) กลาวถงลกษณะของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) รสกชนชม ( feel appreciate) 2) ใหความปลอดภย ( provide a safety) 3) การดแลสภาพแวดลอม (caring environment) และ 4) การสรางความไววางใจ (building trust) ชวยใหคนทจะใชโอกาสในการเปลยนแปลง ภาวะผน าเชงจตวญญาณ จงน าความหมายและการเชอมตอไปยงองคการ ซงจะสรางความสามารถใหองคการเจรญเตบโต และประสบความส าเรจในการสนองความตองการทเพมขนของการศกษาในภาครฐ 1.3.4 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Fry Fry (2003) ไดศกษาคณลกษณะของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) วสยทศน (vision) 2) ความหวง (hope) 3) ศรทธา (faith) 4) ความรกทเหนแกผอน (altruistic love) 5) ความไววางใจ (trust/loyalty) 6) ใหอภย (forgiveness) 7) การยอมรบ (acceptance) 8) ความกตญญ (gratitude) 9) ความซอสตย (integrity) 10) ความซอตรง (honesty) 11) ความกลาหาญ (courage) 12) ความเมตตา (kindness) 13) ความสามารถในการเขาใจความรสกของผอน (empathy) 14) ความเหนอกเหนใจ (compassion) 15) ความสงบ (meekness) 16) ความอดทน (endurance) และ 17) ความสนกสนานเปนเลศ (excellence fun) 1.3.5 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Borger Borger (2007) ไดอธบายวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนกรอบการท างาน หรอบรบททผน าใชอาจหมายถงการปฏบตตนของผน า ภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนลกษณะผน าทใชการสะทอนเรองราว ซงมองคประกอบทส าคญ ไดแก 1) การเลาเรอง (story telling) 2) ความตระหนก ในคณคาของแตละบคคล 3) ตระหนกในตนเอง (self-awareness) 4) วสยทศน (vision) และ 5) ความรสก ของการบรการใหกบผอน (sense of service to others)

23

1.3.6 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Fleming Fleming (2007) ไดท าการวจยทฤษฎฐานรากเพอหาความสมพนธระหวาง จตวญญาณ และภาวะผน าเชงจตวญญาณ ในยคปจจบนคนอเมรกนสมยใหมมความรสกดาน ความเปนอยไมไดมงเนนในเรองความหมายในชวต โดยเฉพาะในการปฏบตงานเพราะการท างานเปนศนยกลางของชวต เมอปราศจากความรสกรบรถงความส าคญในการท างาน สงผลให ขาดประสทธภาพ ดงนนภาวะผน าเชงจตวญญาณจงสามารถชวยเพมความหมายในการท างาน เพมคณคาของการมชวต ผลจากการศกษาพบองคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) ศรทธา (faith) 2) ความหวง (hope) 3) การเอออ านาจ (empowerment) 4) ความไววางใจ (trust) และ 5) ความหมายในชวต (meaning of life) 1.3.7 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Smith Smith (2007) ไดท าการศกษา ภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยมงเนนทางดานการศกษา โดยเฉพาะผบรหารเพอตองการทจะพฒนาความเปนมออาชพของผน าทางการศกษาในอนาคต จดมงหมายของการศกษาเพอศกษาเรองภาวะผน าเชงจตวญญาณในดานประสทธภาพของผบรหารสถานศกษาในโรงเรยนของรฐบาล ผลการศกษาพบวา คณลกษณะของภาวะผน า เชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) พลงของวสยทศน (the power of vision) และ 2) การก าหนดจดหมาย (establishing goals) วสยทศนตองมความชดเจนซงเปนสงชวยในการเพมคณคาในสถานศกษาทกคน จะตองเกดความตระหนกในวสยทศน เปาหมายของพวกเขาและชวยสนบสนนใหเกดความส าเรจ 1.3.8 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Willium Hunsaker Hunsaker (2008) ไดท าการศกษาองคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณระหวางความสมพนธของสมมตฐานทงมวล ทฤษฏถกสรางขนจากรปแบบมแรงจงใจภายในทมความเกยวของในคณคาของผน า ไดแก 1) เจตคต (attitudes) 2) พฤตกรรมการปฏบตตามวสยทศน (behaviors of vision performance) 3) ความหวง ( hope) 4) ศรทธา ( faith) และ 5) ความรกทเหนแกผอน (altruistic love) ทจะชวยตอบสนองความตองการของผตามในการอยรอดทางจตวญญาณผานการเรยกรองและสมาชกภาพ (calling and membership) ซงจะน าไปสการปรบปรง ผลตภาพทดขน 1.3.9 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Boorom Boorom (2009) ไดท าการศกษาลกษณะของภาวะผน าเชงจตวญญาณ โดยท าการเกบขอมลจากผบรหารทสมแบบเฉพาะเจาะจง จ านวน 150 คน และผตอบแบบสอบถามจากการสมแบบทวไปอก 350 คน ผลจากการศกษาพบวา องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) การปฏบตตามวสยทศน ( performance vision) 2) ความหวง ( hope) 3) ศรทธา (faith) 4) สงเสรมใหเกดความเชอมน ( foster conviction) 5) ความไววางใจ ( trust) 6) การกระท า

24

เพอผลงาน ( action for performance of the work) 7) สมาชกภาพ ( membership) 8) รสกชนชม (feel appreciated) และ 9) การเรยกรอง (calling) สรางความแตกตางทมชวตมความหมายส าหรบผน าและผตาม 1.3.10 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Chegini & Nezhad Chegini & Nezhad (2011) ท าการศกษา เกยวกบภาวะผน าเชงจตวญญาณกบการเพมจตวญญาณในการท างาน การสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณทจ าเปนในการสรางความเขมแขงความเปนอนหนงอนเดยวกนและการไปสเปาหมายในองคการ การศกษานไดเกบแบบสอบถามจ านวน 363 คน ซงผลจากการศกษาพบวา ลกษณะของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) วสยทศน ( vision) 2) ความศรทธา ( faith) 3) ความรกทเหนแกผอน ( love to altruism) 4) งานทมความส าคญ (significant work) 5) สมาชกภาพ (membership) 6) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) และ 7) ผลตภาพ (productivity) 1.3.11 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Juhaizi & Tahir Juhaizi & Tahir (2011) ไดท าการศกษา เกยวกบกรอบแนวคดของทฤษฎ ภาวะผน าเชงจตวญญาณกบความพงพอใจในการท างาน ซงกรอบแนวคดดงกลาวมาจากการทบทวน วรรณกรรม ผลจากการศกษาพบวา องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) วสยทศน ( vision) 2) ความหวง ( hope) 3) ศรทธา ( faith) 4) ความรกทเหนแกผอน ( altruistic love) 5) ความหมาย/การเรยกรอง (meaning/calling) และ 6) สมาชกภาพ (membership) องคประกอบ เหลานเปนสวนชวยใหผน าเปลยนพฤตกรรมสามารถ สรางแรงจงใจภายในหรอสามารถฝกทกษะใหลกจางปฏบตงานเพอใหองคการมประสทธภาพทด 1.3.12 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Nooralizad & Ghorchian Nooralizad & Ghorchian (2011) ไดท าการศกษาเครองมอทจะพฒนาจตวญญาณ ในการท างาน โดยเปนรปแบบทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณในองคการทมความซบซอน ดงนนจงตองมการก าหนดเปาหมายในการปฏบตงานทชดเจน มประสทธภาพและสามารถประยกตใหเหมาะสมกบองคการ ซงพบองคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณทด ประกอบดวย 1) วสยทศน (vision) 2) ความหวง (hope) 3) ศรทธา ( faith) และ 4) ความไววางใจ (trust) 1.3.13 องคประกอบภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Chen & Yang Chen & Yang (2012) กลาวถงงานวจยในปจจบนไดศกษาความสมพนธระหวางภาวะผน า (leadership) กบพฤตกรรมในองคการ แตผลการวจยทศกษาเรองผลกระทบท

25

สงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณมจ านวนนอย ทงทความเปนจรงภาวะผน าเชงจตวญญาณจะเพมคณคาของชวตการท างานทมความส าคญ การท าใหบคลากรในองคการรสกวาเปนสวนหนงขององคการ ผลจากการศกษาพบวา องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณประกอบดวย 1) วสยทศน ( vision) 2) ความหวง ( hope) 3) ศรทธา ( faith) และ 4) ความรกทเหนแกผอน (altruistic love) องคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณจากนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ผวจยไดน ามาสงเคราะหเพอก าหนดองคประกอบทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ( theoretical framework) และทเปนกรอบแนวคดเพอการวจย (conceptual framework) ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 สงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ

ท องคประกอบของ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

Fairh

olm (1

997)

Mag

nusen

(200

1) So

lomon

& H

unter

(200

2) Fr

y (20

03)

Borge

r (20

07)

Flemi

ng (2

007)

Smith

(200

7) W

illium

Hun

saker

(2008

) Bo

orom

(2009

) Ju

haizi

(201

1) Ch

egini

& N

ezha

d (20

11)

Noora

lizad

& G

horch

ian (2

011)

Chen

& Y

ang (

2012

) คว

ามถ

(Fre

quen

cy)

1 วสยทศน (vision) 10

2 ศรทธา (faith) 9

3 ความหวง (hope) 8

4 ความไววางใจ (trust) 6

5 ความรกทเหนแกผอน (altruistic love)

4

6 ความหมาย/การเรยกรอง/การใหความหมายและมวตถประสงค (meaning/calling/meaning and purpose)

3

26

ตารางท 1 สงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ (ตอ)

ท องคประกอบของ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

Fairh

olm (1

997)

Mag

nusen

(200

1) So

lomon

& H

unter

(200

2) Fr

y (20

03)

Borge

r (20

07)

Flemi

ng (2

007)

Smith

(200

7) W

illium

Hun

saker

(2008

) Bo

orom

(2009

) Ju

haizi

(201

1) Ch

egini

& N

ezha

d (20

11)

Noora

lizad

& G

horch

ian (2

011)

Chen

& Y

ang (

2012

) คว

ามถ

(Fre

quen

cy)

7 มาตรฐานทางจรยธรรมทสงขน/ จรยธรรม (a higher moral standard/ethics)

2

8 ความซอตรง (honesty) 2 9 สมาชกภาพ (membership) 2

10 รสกชนชม (feel appreciated) 2 11 ความรสกเปนสวนหนงของ

ชมชน (to build meaningful community/a sense of community)

1

12 การใหอภย (forgiveness) 1 13 ความกลาหาญ (courage) 1 14 ความซอสตย (integrity) 1 15 ความเหนอกเหนใจ

(compassion) 1

16 ตระหนกในตนเอง (self-awareness)

1

17 การปรบปรงอยางตอเนอง (continuous improvement)

1

18 จตวญญาณ (spirituality) 1

27

ตารางท 1 สงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ (ตอ)

ท องคประกอบของ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

Fairh

olm (1

997)

Mag

nusen

(200

1) So

lomon

& H

unter

(200

2) Fr

y (20

03)

Borge

r (20

07)

Flemi

ng (2

007)

Smith

(200

7) W

illium

Hun

saker

(2008

) Bo

orom

(2009

) Ju

haizi

(201

1) Ch

egini

& N

ezha

d (20

11)

Noora

lizad

& G

horch

ian (2

011)

Chen

& Y

ang (

2012

) คว

ามถ

(Fre

quen

cy)

19 สงเสรมใหเกดความเชอมน (foster conviction)

1

20 เจตคต (attitudes) 1 21 ความสงบ (meekness) 1 22 ความสนกสนานเปนเลศ

(excellence fun) 1

23 การก าหนดจดหมาย (establishing goals)

1

24 การกระท าเพอผลงาน (action for performance of the work)

1

25 ความอดทน (endurance) 1 26 การยอมรบ (acceptance) 1 27 ความรกทเหนแกผอน

(love to altruism) 1

28 งานทมความส าคญ (significant work)

1

29 ความผกพนตอองคการ (organizational commitment)

1

30 การเลาเรอง (story telling) 1 31 อ านาจ (empowerment) 1

28

ตารางท 1 สงเคราะหองคประกอบหลกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ (ตอ)

ท องคประกอบของ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

Fairh

olm (1

997)

Mag

nusen

(200

1) So

lomon

& H

unter

(200

2) Fr

y (20

03)

Borge

r (20

07)

Flemi

ng (2

007)

Smith

(200

7) W

illium

Hun

saker

(2008

) Bo

orom

(2009

) Ju

haizi

(201

1) Ch

egini

& N

ezha

d (20

11)

Noora

lizad

& G

horch

ian (2

011)

Chen

& Y

ang (

2012

) คว

ามถ

(Fre

quen

cy)

32 ใหความปลอดภย (provide a safety)

1

33 ดแลสภาพแวดลอม (caring environment)

1

34 การใหบรการ (stewardship) 1 35 ความเมตตา (kindness) 1 36 เจตคต (attitudes) 1 37 ผลตภาพ (productivity) 1

รวม 8 5 4 17 5 5 2 5 8 7 6 4 4 80 จากตารางท 1 เหนไดวาองคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) ทไดจากการสงเคราะ หมจ านวน 37 องคประกอบแตส าหรบ การวจยครงน ผวจยไดใชเกณฑพจารณาจากอง คประกอบทความถสง (ในทนคอความถตงแ ต 6 ขนไป) ไดองคประกอบจ านวน 4 องคประกอบ คอ 1) วสยทศน (vision) 2) ความหวง (hope) 3) ศรทธา (faith) และ 4) ความไววางใจ (trust) แสดงเปนโมเดลการวดได ดงภาพท 1

29

ภาพท 1 โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ

จากภาพท 1 แสดงโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณทไดจากการสงเคราะหทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ซงประกอบดวย 1) วสยทศน 2) ความหวง 3) ศรทธา และ 4) ความไววางใจ โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบ ดงหวขอทกลาวถงขางลางน 1.4 นยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบของภาวะผน าเชงจตวญญาณ 1.4.1 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบวสยทศน (vision) วสยทศน คอ สงทสามารถก าหนดกรอบการท างานทจะน าไปสการปฏบตและใหนโยบายตองอาศยการแสดงความคดเหนทกวางขวางและชดเจน แตในเวลาเดยวกนน าไปสสงทไกลออกไปได (Phillips, 1997) เชนเดยวกบทศนะของ John (1997) ทกลาววาวสยทศน หมายถง ภาพอนาคตทน ามาท าใหกระจางวาท าไมบคคลตองสรางขนในอนาคต ซงสงทสรางขนนน สามารถกระตนใหบคคลมงมนและด าเนนการไปสในทศทางการเปลยนแปลงและทศทางทถกตอง ซงสามารถชวยใหเกดการประสานการปฏบตในความแตกตางระหวางบคคล แมวาจะมบคคลจ านวนมากกสามารถด าเนนการไปดวยดและรวดเรว ดงนนผน าจะตองมวสยทศนและน าวสยทศนมาผลกดนใหเกดผลสการปฏบตน าองคการไปสเปาหมายทตองการตามวสยทศน วสยทศนจงเปนการชแนวทางการพฒนาองคการและในท านองเดยวกนกจะสะทอนถงผน าดวยจากวสยทศนนเอง

เพราะวสยทศนจะเปนทศทางน าไปสการเปลยนแปลงองคการ

วสยทศน

ความหวง

ศรทธา

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

ความไววางใจ

30

Dubrin (1998) กลาวถงนยามของวสยทศนวาเปนการมองภาพในอนาคต และก าหนดจดหมายปลายทางรวมกน ดงนนการสรางวสยทศนจะตองมการสอสารวสยทศนใหคนอนๆ รบทราบและน าไปสการปฏบตดวยวธการตางๆ เชนเดยวกบแนวคดของ Yukl (2002), Zaccro & Banks (2004) ทใหนยามของวสยทศนวาเปนวธการจะแสดงใหผอนทราบถงวสยทศนหรออนาคตทเปนไปไดนนจ าเปนตองสอสารใหผอนทราบจนเกดความเขาใจและยอมรบ สวน Fisher & Kimball (1993) กลาวถงนยามความหมายของวสยทศนวา วสยทศนทดนนควรจะมการบอกกลาวหรอเผยแพรวสยทศนเพอใหคนอนเขาใจและยอมรบในวสยทศนนนทอธบายได การเผยแพรวสยทศน ซงเปนการสอสารใหคนอนทราบ ทงผปกครอง สมาชกในชมชน และคนอนๆ ทงทเกยวของและไมเกยวของ Russell & Stone (2002) ไดกลาวถงความหมายของวสยทศนทสรางขนจะบรรลผลส าเรจไดนน เกดจากการทสมาชกในองคการปฏบตตามวสยทศน เพราะวสยทศนจะเสนอภาพในอนาคตขององคการทเปลยนแปลงไปในทางทดกวาเดมนนจะไมเกดประโยชนใดๆ แกองคการจนกวาจะไดน าวสยทศนนนลงสการปฏบต เชนเดยวกบแนวคดของ Hackman, Schmitt–Oliver & Tracy (2002) กลาววา การปฏบตตามวสยทศนโดยผานกระบวนการวางแผนกลยทธเปนผลส าเรจเมอไดรบการสนบสนนใหเกดความรบผดชอบเพอชวยใหวสยทศนมความเปนจรง เชนเดยวกบ Blanchard (2006) ทกลาวถงผน าทมประสทธภาพตองเรมจากภายในและตองเรมดวยหวใจตองเปลยนลกษณะและความตงใจในการเปนผน า เปลยนจากผน าทหวใจค านงถงผลประโยชนสวนตนและเปนผน าทค านงถงผอน ผน าเปนเสมอนผใหทกคนสรางวสยทศนรวมกน Fry (2003) ไดนยามความหมายของวสยทศน (vision) วาการสรางวสยทศนของภาวะผน าเชงจตวญญาณเพอทจะสรางวสยทศนน าสการก าหนดกลยทธ ( strategic) โดยผน ามความสามารถจงใจผตาม (follower) สมผสและรบรไดในคณคาของคนอน จะตองมความสามารถในการสอสารใหผตามเหนความส าคญของวสยทศน การปฏบตตามวสยทศนโดยเหนความส าคญของความพงพอใจของผตามทมความตองการดานจตวญญาณความเปนอย ( spiritual survival) สมาชกภาพ ( membership) สามารถเรยกรอง ( calling) จากการรบฟงแนวคดประสบการณจากสมาชกภาพจะท าใหก าหนดจดหมายปลายทางไปในทศทางเดยวกน การกระตนใหเหนถงความหวง ( hope) และศรทธา ( faith) สการก าหนดมาตรฐานความเปนเลศ ( standard of excellence) ในองคการ เชนเดยวกบ Esatanek (2006) กลาวถงความหมายของวสยทศนของผทมภาวะผน าเชงจตวญญาณจะใหความส าคญในการสอสารกบผตามเพราะจะชวยใหเขาใจถง การท างานเปนผลดในดานบวกเพอก าหนดเปาหมายของการท างาน การค านงถงความพงพอใจและความตองการของผตามเปนหลก

31

Ziat, Nargessian & Esfahani (2009) ไดนยามความหมายของค าวาวสยทศน จะตองสรางวสยทศน ( vision) ทเปนอนาคตสงผลใหลกจางในองคการเหนหนทางและมความเชอในวสยทศนรวมกน จนกลายเปนการสรางความคาดหวง ทงนอยภายใตการคอยกระตนสรางแรงจงใจของผน า สอดคลองกบทศนะของ Lloyd Baird (2006 อางถงใน บดนทร วจารณ, 2550) ทกลาวถงวสยทศนวานอกจากจะเปนตวแทนของความหวงและความฝนแลวยงเปนสงน าไปสการปฏบตสามารถตรวจสอบมมมองความคดของตนเองและมเหตผลทจะยอมรบการคดและแนวการปฏบตใหมๆ Juhaizi & Tahir (2011) ไดกลาวถงความหมายของวสยทศนเกดจากการ พฒนาวสยทศน โดยยทธศาสตรการใหทมงานมสวนรวมในการบรหารงาน อกทงเปนการสงเสรมความผกพนตอองคการและผลตภาพ สอดคลองกบแนวคดของ Fry (2003) ทกลาวถงนยามของวสยทศนเกดจากการพฒนาวสยทศนซงเกดขนระหวางผน า ( leader) และผตาม ( follower) จ าเปนอยางยงทผน าตองมทกษะและประสบการณในการสอสาร เนองจากการสอสารทไมชดเจนจะท าใหความหมายเปลยนแปลงได เชนเดยวกบ Jaffe & Glenn (2002 อางถงใน ณฐพงศ เกศมารษ, 2549) ทอธบายถงวสยทศนวาเปนภาพทางความคดทแสดงถงสงทเราตองการจะสรางขนมาใหเปนผลส าเรจในอนาคต สะทอนใหเหนถงสงทเราใหความส าคญ และสอใหเกดความเขาใจในพนธกจไดดยงขน รวมทงแสดงความสอดคลองกบคานยมและความรสกอยากดอยากไดเปนสวนประกอบของกายและใจทท างานรวมกนโดยตงอยพนฐานแหงความเปนจรงทมงเนนไปยงอนาคต ท าใหเราสามารถส ารวจความเปนไปไดและสงทปรารถนาจากสงตางๆ ทกลาวมาถอวาเปนกรอบทก าหนดสงทเราตองการจะสรางขนมา อนน าไปสการตดสนใจและขอผกมดแหงการปฏบตใดๆ Shakeshaft (1992) ทกลาวถงพฤตกรรม การตดตอสอสาร การสรางความสมพนธ การรบฟงความคดเหนหรอความรบผดชอบ การมคณธรรมจรยธรรมการเปนผน าทางวชาการ ซงสภาพสตรจะมภาวะผน าทสงกวา สวนบรษจะมภาวะผน าแบบ ใชอ านาจมากกวา เนองมาจากสภาพสตรนนจะตองเผชญความทาทายและความยากล าบากในการกาวขนเปนผน ามากกวาผน าทเปนผชาย (Pratch, 2551) เชนเดยวกบ ยมลพร พทธวรยะกล ( 2551) ทชใหเหนวา เพศ และลกษณะงานทรบผดชอบทแตกตางกนมผลตอลกษณะภาวะผน าตามรปแบบการปฏบตงาน เชงปฏรป ดานการมงเวลา ดานกลยทธการจงใจ และดานพฤตกรรมมาตรฐานแตกตางกน เชนเดยวกบแนวคดของ สพรรณ มาตรโพธ (2549) ทกลาววาในยคปจจบนผน าสตรมบทบาทมากขน เปนผน ามากขน ไดรบการยกยองในต าแหนงผบรหารทางดานการศกษาของประเทศในระดบกระทรวง ทบวง กรม จนถงระดบสถาบนการศกษาตาง ๆ และคาดวาในอนาคตสตรเทาเทยม เพศชายมากขนในดานการบรหารการศกษา สอดคลองกบทศนะของ ทรงสวสด แสงมณ ( 2554) ทกลาววา เพศหญงซงเปนเพศทมความละเอยดรอบคอบและเจาระเบยบกวาจงใหความส าคญ

32

ทางดานงานวชาการมากกวา นอกจากนแลวเพศหญงตระหนกถงการปฏบตในเรองคณธรรม จงใหความส าคญทางดานคณธรรมมากกวาเพศชาย เชนเดยวกบทศนะของ วลยภรณ ศรภรม ย (2550) ทชใหเหนถง ผบรหารสตรเมอบรหารสถานศกษาแลวมกจะประสบความส าเรจในหนาทการงานอยางดเยยม ซงการศกษาเกยวกบความส าเรจในวชาชพสตรไดใหค านยามของความส าเรจในวชาชพกวางกวาเพศชายโดยมกอธบายความส าเรจในวชาชพเปนสวนหนงของความส าเรจทตองการบรรลในชวตในภาพรวม จงมกกลาวถงความสนใจในความส าเรจดานอนๆของชวตในภาพรวมดวย ซงบอยครงจะกลาวถงในแงของความสมดลเปนสวนหนงของความส าเรจในวชาชพ จะเหนไดวาเพศหญงและเพศชายมความสามารถในการบรหารสถานศกษาไดเทาเทยมกน ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “วสยทศน ” ไดวา หมายถง การแสดงออกถงการมสวนรวมในการสรางวสยทศนมความสามารถในการสอสารทชดเจน และปฏบตตามวสยทศน ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การมสวนรวมในการสรางวสยทศน 2) ความสามารถในการสอสารทชดเจน และ 3) การปฏบตตามวสยทศน 1.4.2 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความหวง (hope) มค ากลาวทางการบรหารวา ผบรหารทเดนหนาคอผน าแหงความหวงผบรหารทชอบผลกหลงคอผบรหารทหยอนสมรรถภาพ ( Trewatha & Newport, 1982 อางถงใน สมมา รธนธย, 2553) องคการในยคปจจบนทมการพฒนาภาวะผน าทางจตวญญาณเปนภาวะผน าทมคณสมบตคอเปนผเปดเผย (openness) มความซอสตย (integrity) มความรบผดชอบ (responsibility) เปนผสรางความหวง (hope) ตลอดจนมความมนใจในตนเอง (self confident) (Cha & Edmondson, 2006; Gorge, 2007) Nowotny (1989), Stephenson (1991) กลาวถงนยามของ ความหวง วาเปนองคประกอบส าคญของชวตไมวาจะอยในวยใดกตามเปนสงทกอใหเกดมแรงจงใจในการกระท าใด ๆ ทท าใหบคคลสามารถปรบตวตอสถานการณทยงยาก ความเครยด รวมทงการปรบตวตอความเศราโศก การพลดพราก ความเบอหนาย ความหวง จงเปนเสมอนแรงขบชวตทมความเปน พลวตรสามารถเกดการเปลยนแปลงไดตลอดเวลา MacArther (1998), Fry (2003) กลาวนยามของความหวงเปรยบเสมอนการเตมเตมใหกบแรงปรารถนาและเมอเกดความศรทธากจะบงเกดความหวง เปนการสนบสนนความเชอโดยไมตองการพสจน เปนพนฐานในเรองเจตคตพฤตกรรมและความคาดหวงทจะชวยใหบรรลเปาหมาย ความหวงจะมสวนชวยใหวสยทศนมความย งยนและชวยใหบรรลจดมงหมายทตงไว เชนเดยวกบ Boyatzis & Mckee (2005 อางถงใน ปฏพล ตงจกรวรานนท, 2550), Draft (2005)

33

ใหนยามความหมายของ ความหวง (hope) คอสงทท าใหเราเชอมนวาอนาคตทเราวาดไว สามารถเกดขนได และท าใหการเดนหนาไปสวสยทศนรวมถงเปาหมายของตนเองไปพรอมๆ กบการสรางแรงบนดาลใจใหผอนเพอกาวไปสเปาหมายดงกลาวเชนกน นอกจากนนการสรางความทาทาย ของผ ตามดวยการท าในสงทดทสดยอมชวยใหวสยทศนบรรลเปาหมาย ความหวงสามารถกอใหเกดอารมณในเชงบวก ความคดในเชงบวก ความสามารถในการแกปญหาทเปนเลศ และชวยลดความหดหได นกสงคมศาสตรไดใหค านยามของความหวงไวไกลเกนกวาปรชญาทางธรรมชาตและคณสมบตของมนษยเปนอยางมาก Faith (2010) ไดกลาวถงนยามความหวง คอ ความปรารถนาหรอความคาดหวงใหบรรลเปาหมายทตองการ Faith ไดท าการศกษาเรองภาวะผน าสตรในประเทศเคนยา ผลการศกษา พบวา ผน าสตรของประเทศเคนยาสวนใหญขาดความหวง (hope) เพราะสภาพสงคมปราศจากความยตธรรม จงท าใหผน าสตรมองวาความหวงเปนเรองทไมมทางเปนไปได ดงนนผวจยจงไดน าแนวคดของ Fry (2003) ทไดกลาวถงเรองความหวง ( hope) วาความหวงน ามาซงความทนทาน (endurance) และความอตสาหะ (preference) เปนความทาทายทสามารถยดหยนและปรบใหเหมาะสมกบการบรรลเปาหมาย อกทงความหวงจะน ามาซงความอดทน อดกลน (forbearance) เชนเดยวกบ Morse & Doberneck (1995) กลาววา ความหวงมสวนส าคญในกระบวนการตอบสนองตอภาวะวกฤตของชวตและภยคกคามทมผลตอเปาหมายทตงไวโดยความหวงจะท าใหบคคลสามารถเผชญกบภาวะวกฤตและภยคกคามตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบแนวคดของ Johnson, Dahlen & Robert (1997) กลาววา ความหวงประกอบดวยหลายมต ซงจะ ท าใหบคคลเกดความรสกเชอมนทจะบรรลถงผลส าเรจแมวาจะมความมนใจหรอตกอยในสภาพทมความไมแนนอนกตาม ความลมเหลว ความรสกโดดเดยว และความทกขทรมานตางๆ ได ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความหวง ” ไดวาหมายถง การแสดงออกถงความมงมนในการท างานมแรงบนดาลใจในการท างาน สามารถเผชญกบภาวะวกฤตไดอยางมประสทธภาพ ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การสรางความมงมนในการท างานใหบรรลเปาหมาย 2) สรางแรงบนดาลใจในการท างาน 3) เผชญกบสถานการณวกฤตไดอยางมประสทธภาพ 14.3 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบศรทธา (faith) Rempel, Holmes & Zanna (1985), Komives, Lucas & McMahon (1998) ไดใหความหมายของค าวาศรทธาวาเปนสงส าคญส าหรบความไววางใจ รวมถงการรกษาค าสญญา การซอตรงตอองคการ เพราะศรทธาเปนความเชอมนในการกระท าของอกฝายวาจะเปนไปดวยความจรงใจ มการ ค านงถงเหตการณขางหนา และจดเปนหลกพนฐานของความปลอดภยทาง

34

อารมณ รวมถงแนวคดของความสามารถในการพงพาและความสามารถในการคาดเดา ดงนนผบรหารทรกษาค าสญญา ท างานดวยความจรงใจจะไดรบความไววางใจในการท างาน MacArther (1998) ไดใหความหมายของศรทธาคอการท บคคลมความศรทธายอมทจะท างานใหเกดความส าเรจ ศรทธาจงเปนพลงสนบสนนในการท างาน ถาเปรยบการวงของบคคลทเปยมดวยศรทธายอมทจะเขาเสนชยไดเปนอยางด เนองจากประกอบดวยความ อดทน (endurance) ความเพยร ( perseverance) บนพนฐานของความเตมใจทจะท าเตมศกยภาพทพงม เชนเดยวกบแนวคดของ Willis (2010) ทกลาวถงศรทธา (faith) คอคณสมบตขนพนฐานของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ซงการมความศรทธาจะชวยลดความเสยงในการท างานเพราะการมความศรทธายอมท าใหเกดความไววางใจในการท างาน Fry (2003), Boorom (2009) ไดใหความหมายของความศรทธาเปนเครองยนยน ความคาดหวง ความหวง ( hope) ศรทธา ( faith) ทมความแตกตางและหลากหลายในองคการจะชวยท าใหวสยทศนมความย งยน ในขณะเดยวกนศรทธาเปนมากกวาความปรารถนาในเรองผลลพธขององคการบนฐานของคณคา (value) เจตคต (attitude) และพฤตกรรมทสรางความเชอมนมนใจและมความจรงใจ Bolda & Ali (2010) ไดนยามค าวาศรทธาเปนสงทจะชวยใหบคลากรในองคการ มความกระตอรอรนในการรวมเตมเตมวสยทศนในองคการดวยความยนดและอทศตนใน การท างานอยางเตมสามารถ เชนเดยวกบ Chen & Yang (2012) ทชใหเหนวาศรทธาเปนเครองยนยนความคาดหวงในเปาหมาย ความเชอ (belief) จากรวมสรางวสยทศน การก าหนดวตถประสงคและขอก าหนดทเปนพนธกจในองคการ ดงนน จงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ศรทธา” ไดวา หมายถง การแสดงออกถงความเชอดวยปญญาจากเหตและผล ปฏบตตามแนวทางการเรยนรและเปนแบบอยางทดในการท างาน ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การสรางความเชอดวยปญญาจากเหตและผลจากพฤตกรรมการปฏบตงาน 2) การปฏบตตามแนวทางทไดจากการเรยนร และ 3) การประพฤตตนเปนแบบอยางทดในการท างาน 14.4 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความไววางใจ (trust) Moorman, Deshpande & Zaltman (1993) ไดนยามความหมายของค าวาความไววางใจ ไววาเปนการเจตนาแสดงพฤตกรรมทสะทอนถงความ เชอถอไววางใจท มตอผท ม สวนรวม ซง เกดจากการ ทผไววางใจไมสามารถพงพาหรอชวยเหลอตวเองหรอขาดความร เชนเดยวกบ Anderson & Weitz (1990) กลาววาความไววางใจคอความเชอมนหรอคาดหวงทมตอหนสวน ซงเปนผลมาจากความรความช านาญ ความนาเชอถอหรอเจตนาของผเปนหนสวน

35

ในขณะท Thomas, Hilton & Kruger (2004) ไดนยามความไววางใจวาเปนการเตมใจหรอยนยอมใหผทไดรบความเชอถอสามารถท าสงทผเชอถอไววางใจทจะชวยเหลอตนเองได เชนเดยวกบ Hoppe (2005), Wheatley (2008) ไดแสดงใหเหนวาภาวะผน าทางจตวญญาณเปนผน าทมสปรตในการท างาน ( spirit) สามารถสรางความไววางใจ ( trust) ใหกบผตามและ เตมเปยมไปดวย ความ เหนอกเหนใจ (compassion) เชนเดยวกบ Kriger & Seng (2005) ทเหนวาการรคณคาในดาน จตวญญาณจะชวยใหผน าทงหลายเกดความเมตตา รจกสนใจและเหนอกเหนใจคนอน ตลอดจนควรคาแกการไดรบความไววางใจ สอดคลองกบ Bolman & Deal (2001) ทกลาวถงภาวะผน า เชงจตวญญาณจะเปยมไปดวยความรกและรบฟงขอคดเหนของลกจางเพอน ามาพจารณากอนตดสนใจอนจะน ามาซงความไววางใจและเคารพในทสด Fukuyama (1995) ไดใหความหมายของ ความไววางใจวาเปนทนทางสงคม (social capital) สามารถชวยแกปญหา ลดความขดแยง ปรบปรงการสอสาร และความรวมมอ (cooperation) และเพมความพงพอใจในความสมพนธ ความไววางใจในระดบสงคม มลกษณะพนฐานบนความสมพนธระหวางประชาชน ความเปนองคการทางสงคม ( social organizational begin) ดานความรสก ( affective) และดาน ความคดความเขาใจ (cognitive) เชนเดยวกบ ศรอ าไพ ดวงชน (2551) ไดใหนยามของความไววางใจวามหลายองคประกอบรวมกน ไดแก ดานความคดความเขาใจ (cognitive component) ดานอารมณ ( emotional component) และดานพฤตกรรม (behavioral component) ทงในระดบบคคลและระดบสถาบน แมวาจะไมมนยามของความไววางใจยอมรบเปนสากล แตนยามนนสามารถสรปรวมกนแสดงถง 1) ความคาดหวงทจะท านายไดถงพฤตกรรมของผอน 2) ความคาดหวงทบคคลอนจะใสใจเปนธระดแลผลประโยชนของเรา 3) สญญาณท าลายความทไมเชอถอไววางใจ Mishra (1996), Lumsden (2003) ตางนยามความไววางใจเปนเรองยากทจะใหความหมายเพราะเปนเรองทคนสวนใหญจะรบรถงความหมายเมอเราไววางใจใครสกคนซงเปนพลงขบเคลอน ความไวเนอเชอใจจงเปนความสมพนธทมการเปลยนแปลงเปนพลวตรเปนความคาดหวงทมาชวยเพมและเตมเตมระหวางคนสองคน ความไวเนอเชอใจจงเปนความคาดหวงของบคคลหนงใหเกดความมนใจ การรบรวาบคคลมความสม าเสมอและมความซอตรง โดยมฐานของความซอสตย ( honesty) การเปดเผย ( open) ความจรงใจ ( sincerity) การไมโกหกหลอกลวง (reliable) มความสามารถ (competent) และมจรยธรรม ( ethical) หรอมคณลกษณะทบงบอกวามคณธรรม

36

พจนานกรมราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดนยามค าวา ความไววางใจ หมายถง การมอบความเชอความมนใจให วางใจ ความเชอใจหรอความวางใจ เชนเดยวกบ Meyer & Allen (1997) กลาววา ความไววางใจเปนพนฐานของความคาดหวงในพฤตกรรมของบคคลอน เขาใจผอนอยางชดเจนและเหนไดชด สเทพ พงศศรวฒน (2550) ไดกลาวถง ความไววางใจนอกจากจะเกดจาก ผตามยอมรบในความเชยวชาญของผน าแลว ยงมสงส าคญกวานนคอ การแสดงออกทคงเสนคงวาของผน าทงค าพดและการกระท า ผน าจะเปลยนจดยนของตนบอยและมพฤตกรรมทขดแยงกบคานยมขององคการจะท าลายความไววางใจและความเชอมนของผตามทมตอผน าเปนอยางมาก ทงนเปนเพราะความไมคงเสนคงวานนจะเปนตวลดความชดเจนของวสยทศนลง และการขาดความเชอมนในผน าจะลดความดงดดใจทมตอวสยทศนของผตามลงดวย ดงนนการแสดง ความผกพนตอคานยมของผน าดวยการกระท าทางพฤตกรรมอยางเสมอตนเสมอปลายจะชวยเสรมแรงใหผตามแสดงพฤตกรรมท านองเดยวกบผน า จรวฒน ปฐมพรววฒน (2555) ชใหเหนถงความไววางใจเปนพนฐานความคาดหวงในพฤตกรรมของผอนท าใหสามารถเขาใจผอนไดชดเจน หากในองคการทไมไววางใจในการท างานมากจะท าใหองคการไมมความสามารถในการแขงขนกบองคการอน และการทผบรหารสถานศกษาไมไววางใจบคคลอนจะไมสามารถแกไขปญหาความแตกแยกภายในองคการได เปนผลใหไมสามารถสรางความสามคคในการปฏบตงานใหบรรลตามวสยทศนขององคการ ความคดรเรมกจะไมเกดขนหากขาดความเขาใจและความไววางใจซงกนและกน ในทางกลบกนองคการทมความไววาง ใจสงผลใหการท างานบรรลเปาหมายอยางรวดเรว ความไววางใจหากมเพมขนจะสงผลตอความส าเรจขององคการ โดยแสดงใหเหนถงความจ าเปนในการประสานทรพยากรมนษยเพอน าไปสการปฏบตตามนโยบายทตงไว ความไววางใจจงไมไดมความส าคญเพยงแคการปรบปรงผลงานเทานน แตเพอความย งยนขององคการ ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความไววางใจ ” ไดวา หมายถง การแสดงออกทคงเสนคงวาทงค าพดการกระท า การท างานดวยความซอสตย เปดเผยและสรางสมพนธภาพทดในการท างาน ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การแสดงออกทคงเสนคงวาทงค าพดและการกระท า 2) ความซอสตยและเปดเผยในการท างาน และ 3) การสรางสมพนธภาพทดสรางความนาเชอถอและไดรบการยอมรบ จากผลการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของสามารถสรปนยาม เชงปฏบตการของภาวะผน าเชงจตวญญาณไดวาการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ 1) วสยทศน (vision)

37

2) ความหวง (hope) 3) ศรทธา ( faith) และ 4) ความไววางใจ (trust) ผวจยไดสรปเปนนยาม เชงปฏบตการและตวบงชแตละองคประกอบ ดงตารางท 2 ตารางท 2 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของภาวะผน าเชงจตวญญาณ

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด 1. วสยทศน (vision) การแสดงออกถงการม

สวนรวมในการสรางวสยทศน มความสามารถในการสอสารทชดเจน และปฏบตตามวสยทศน

1) การมสวนรวมในการสราง วสยทศน 2) ความสามารถในการสอสาร ทชดเจน 3) การปฏบตตามวสยทศน

2. ความหวง (hope) การแสดงออกถงความมงมนในการท างาน มแรงบนดาลใจในการท างาน สามารถเผชญกบภาวะวกฤตไดอยางมประสทธภาพ

1) มความมงมนในการท างาน ใหบรรลเปาหมาย 2) สรางแรงบนดาลใจในการท างาน 3) เผชญกบสถานการณวกฤต ไดอยางมประสทธภาพ

3. ศรทธา (faith) การแสดงออกถงความเชอ ดวยปญญาจากเหตและผล ปฏบตตามแนวทางการเรยนรและเปนแบบอยางทดใน การท างาน

1) การสรางความเชอดวยปญญา จากเหตและผล จากพฤตกรรม การปฏบตงาน 2) การปฏบตตามแนวทางทได จากการเรยนร 3) การประพฤตตนเปนแบบอยาง ทดในการท างาน

4. ความไววางใจ (trust)

การแสดงออกทคงเสนคงวา ทงค าพด การกระท า ท างานดวยความซอสตย เปดเผย และสรางสมพนธภาพทดใน การท างาน

1) การแสดงออกทคงเสนคงวา ทงค าพดและการกระท า 2) ความซอสตยและเปดเผย ในการท างาน 3) การสรางสมพนธภาพทด สรางความนาเชอถอและไดรบ การยอมรบ

38

2. ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณและเสนทางอทธพล 2.1 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ในการศกษาเพอก าหนดปจจยทเกยวของในลกษณะเหตและผล (cause and effect) ซงชวยใหเหนความสมพนธของกลมของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ เพอน าไป สกรอบแนวคดเพอการวจย ( conceptual framework) ทชดเจนและสมเหตสมผล ผวจยไดศกษา จากทศนะของนกวชาการตางๆ ดงน 2.1.1 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Lyons Lyons (2004) ไดศกษาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณของลกจางในสถานศกษา โดยท าการวจยเชงปรมาณ ผลการศกษาพบวาปจจยทสงผลภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) แรงจงใจ (motivation) 2) การเตมเตม (fulfillment) 3) เอออ านาจ ( empowerment) และ 4) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) 2.1.2 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Martinez and Schmidt Martinez & Schmidt (2005) ไดศกษาพบวาความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเนองจากขอตกลงในองคการจะเปนเสมอนพนธกจทผน าในองคการจะตองเอาใจใสในเรองของจตวญญาณเพอสนองความตองการของผตาม การสรางแรงบนดาลใจแรงกระตนทจะสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ปจจยภายนอก ไดแก เงนเดอน (salary) ผลประโยชน (benefit) ปจจยภายใน ไดแก ความไววางใจ (trust) 2.1.3 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Fahey & Allen Fahey & Allen (2007) ท าการศกษาเชงส ารวจจากผมสวนรวมในการวจย 62 คน ในอตสาหกรรมดานการบญชจากทางตอนใตของ Boston ผลจากการศกษาพบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ไดแก 1) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) 2) การปฏบตงาน ของมนษย (human performance) และ 3) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) 2.1.4 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Fry, Vuttci & Cedillo Fry, Vuttci & Cedillo (2008) ไดสรางรปแบบของปจจยทสงผลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณจากการพฒนารปแบบของแรงจงใจภายใน ประกอบดวย 1) วสยทศน ( vision) 2) ศรทธาและไววางใจ ( faith and trust) 3) รกทไมเหนแกตว ( love to altruism) 4) งานทมความส าคญ ( significant of work) 5) สมาชกภาพ ( membership) 6) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) และ 7) ขอมลยอนกลบ (leader performance feedback)

39

2.1.5 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Park Park (2004) ไดศกษาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณจากอาสาสมคร จ านวน 365 คน ทรฐแคลฟอรเนย ประเทศสหรฐอเมรกา ท าการเกบขอมลโดยใชค าถามปลายเปด พบปจจยทสงผลคอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ซงมมตยอยๆ ไดแก ความพงพอใจ ในเรองการสอสาร ความพงพอใจดานการไดรบการสนบสนน และความพงพอใจดานความรสก 2.1.6 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามทศนะของ Fernando Fernando (2007) ไดเสนอทศนะเกยวกบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชง จตวญญาณ คอ การปฏบตงานของมนษย ( human performance) จากผลการศกษาโดยมากจะพบงานวจยของภาวะผน าเชงจตวญญาณในทางยโรป ในสภาวะทางวฒนธรรมทมความแตกตางกน ดงนนการจะเปนผน าทประสบผลส าเรจตองมความเขาใจถงปจจยทสงผลโดยเฉพาะในเรองของพฤตกรรมและการปฏบตงาน 2.1.7 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Bryan Bryan (2008) ไดท าการศกษาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณจาก การเกบขอมลจากผบรหารสถานศกษาจากโรงเรยนในเขตและตางเขต ประเทศสหรฐอเมรกา จ านวน 80 คน ผลจากการศกษาพบวาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) 2) ความเขมแขงและพนตวเรว ( resiliency) ของผน า และ 3) ผลตภาพ (productivity) 2.1.8 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Abdul Ghani, Alzidiyeen & Aldarabah Abdul Ghani, Alzidiyeen & Aldarabah (2009) ศกษาการวจยเชงส ารวจเพอหาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณในโรงเรยนมธยมศกษา ประเทศมาเลเซย เกบขอมลจากครจ านวน 1,510 คน ผลจากการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ไดแก 1) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ของครทมตอผน า และ 2) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) 2.1.9 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Aydin & Ceyland Aydin & Ceyland (2009) ท าการวจยเชงปรมาณเพอศกษาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ โดยเกบขอมลจากลกจางในโรงงานอตสาหกรรมจ านวน 578 คน ผลจากการศกษาพบวาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณม 2 ปจจย ไดแก 1) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) และ 2) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction)

40

2.1.10 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Karadag Karadag (2009) ไดศกษาพฤตกรรมของภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาโดยใชโมเดลสมการโครงสรางเกบขอมลจากครจ านวน 2,447 คน จากโรงเรยนในเมอง Istanbul ประเทศตรก ผลจากการศกษาพบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) การปฏบตงานของมนษย ( human performance) 2) วฒนธรรมขององคการ (organizational culture) และ 3) ผลตภาพ (productivity) 2.1.11 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Cho Cho (2010) ท าการศกษาโดยใชการวจยเชงส ารวจกบครทท าการสอนในภาครฐ จ านวน 526 คนในประเทศเกาหลเพอหาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย 1) ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) และ 2) ทมงาน ( teamwork) เนองจากผตอบแบบสอบถามสวนมากมความเหนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณมความสามารถใน การสอสารไดรบความไววางใจเปยมไปดวยความรกและเกดความรวมมอในการท างานในทสด 2.1.12 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Ehsan & Naeem Ehsan & Naeem (2010) ไดศกษาโดยใชงานวจยเชงปรมาณโดยการเกบขอมลจากภาครฐและภาคเอกชนในสถาบนอดมศกษาทประเทศปากสถาน ผลจากการศกษาพบวาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณไดแก 1) ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) และ 2) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) 2.1.13 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Ghasmizad & Bagheri Ghasmizad & Bagheri (2012) ไดท าการศกษาเพอหาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ โดยการเกบขอมลจากผบรหาร จ านวน 420 คน และครทโรงเรยนมธยมศกษา Kerman ในประเทศอหราน ศกษาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ 3 ปจจย พบวามนยส าคญทางสถต ไดแก 1) คณภาพชวตในการท างาน (quality of work life) 2) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) และ 3) ผลตภาพ (productivity) ซงปจจยทสงผล 3 ตวแปรนจะมผลท าใหองคการมความกาวหนาตอไป 2.1.14 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของ Rehman, Mansoor & Bilal Rehman, Mansoor & Bilal (2012) ไดท าการศกษางานวจยเชงปรมาณโดยเกบขอมลจากลกจางในธนาคารจ านวน 320 คน จากหลายธนาคารในประเทศปากสถานถงปจจย

41

ทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ผลจากการศกษาพบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ดงน 1) ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) 2) ความผกพนตอองคการ ( organizational commitment) และ 3) ผลตภาพ (productivity) นอกจากจะเปนปจจยทสงผลยงพบวาความพงพอใจ ในการท างานเปนองคประกอบทส าคญในสถานทท างาน ลกจางทมความพงพอใจในการท างาน จะมความสขและมความผกพนตอองคการท าใหผลตภาพในองคการสงขน ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณตามงานวจยของนกวจยตางๆ ดงกลาวขางตน ผวจยไดน ามาสงเคราะหเพอก าหนดเปนปจจยตามกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ( theoretical framework) และเปนกรอบแนวคดเพอการวจย (conceptual framework) ตามล าดบ ปรากฏผล ดงตารางท 3 ตารางท 3 สงเคราะหปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ

ท ปจจยทมอทธพลตอ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

Lyon

s (20

05)

Mart

inez &

Schm

idt (2

005)

Fa

hey &

Alle

n (20

07)

Fry,

Vuttc

i & C

edillo

(200

8) Pa

rk (20

04)

Ferna

ndo (

2007

) Br

yan (

2008

) Ab

dul G

hani,

Alzi

diyeen

& A

ldarab

ah(20

09)

Aydin

and C

eylan

d (20

09)

Karad

ag (2

009)

Cho (

2010

) Eh

san &

Naee

m (20

10)

Ghasm

izad (

2012

) Re

hman

,Man

soor

& Bi

lal (2

012)

(ค

วามถ

) Fre

quen

cy

1 ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction)

9

2 ความผกพนตอองคการ(organizational commitment)

6

3 ผลตภาพ (productivity) 4 4 การปฏบตงานของมนษย

(human performance)

2

42

ตารางท 3 สงเคราะหปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ (ตอ)

ท ปจจยทมอทธพลตอ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ Ly

ons (

2005

) M

artine

z & Sc

hmidt

(200

5)

Fahe

y & A

llen (

2007

) Fr

y, Vu

ttci &

Ced

illo (2

008)

Park

(2004

) Fe

rnand

o (20

07)

Brya

n (20

08)

Abdu

l Gha

ni, A

lzidiy

een &

Alda

rabah

(2009

) Ay

din an

d Cey

land (

2009

) Ka

radag

(200

9) Ch

o (20

10)

Ehsan

& N

aeem

(201

0)

Ghasm

izad (

2012

) Re

hman

,Man

soor

& Bi

lal (2

012)

(ค

วามถ

) Fre

quen

cy

5 วฒนธรรมขององคการ (organizational culture)

2

6 วสยทศน (vision) 1 7 ขอมลยอนกลบ

(leader performance feedback)

1

8 สมาชกภาพ (membership)

1

9 แรงจงใจ (motivation) 1 10 การเตมเตม (fulfillment) 1 11 เอออ านาจ

(empowerment)

1

12 งานทมความส าคญ (significant of work)

1

13 รกทไมเหนแกตว (love to altruism)

1

14 ศรทธาและไววางใจ (faith and trust)

1

43

ตารางท 3 สงเคราะหปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ (ตอ)

ท ปจจยทมอทธพลตอ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ Ly

ons (

2005

) M

artine

z & Sc

hmidt

(200

5)

Fahe

y & A

llen (

2007

) Fr

y, Vu

ttci &

Ced

illo (2

008)

Park

(2004

) Fe

rnand

o (20

07)

Brya

n (20

08)

Abdu

l Gha

ni, A

lzidiy

een &

Alda

rabah

2009

) Ay

din an

d Cey

land (

2009

) Ka

radag

(200

9) Ch

o (20

10)

Ehsan

& N

aeem

(201

0)

Ghasm

izad (

2012

) Re

hman

,Man

soor

& Bi

lal (2

012)

(ค

วามถ

) Fre

quen

cy

15 ความเขมแขงและ ฟนตวเรว (resiliency)

1

16 ทมงาน (teamwork) 1 17 คณภาพชวต

ในการท างาน (quality of work life)

1

รวม 4 1 3 7 1 1 2 2 2 2 2 2 3 3 39 ผลจากการสง เคราะหปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณทเปนปจจย ตามกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) จากนกวชาการและนกการศกษาดงในตารางท 3 พบวา มจ านวน 17 ปจจย แตในการวจยนผวจยไดก าหนดเปนปจจยทเปนกรอบแนวคดเพอการวจย (conceptual framework) โดยใชเกณฑการพจารณาจากปจจยทมความถในระดบสง (ในทนคอความถตงแต 4 ขนไป) พบวามจ านวน 3 ปจจย คอ 1) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) 2) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) และ 3) ผลตภาพ (productivity) 2.2 เสนทางอทธพลของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ จากปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ 4 ปจจยดงกลาวขางตน ผวจยไดศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเพอก าหนดเสนทางอทธพลของปจจยจากแหลงตางๆ ดงตอไปน

44

2.2.1 ความผกพนตอองคการและความพงพอใจในการท างาน Williams & Hazer (1986) ไดท าการศกษาเกยวกบความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) สอดคลองกบงานวจยของสรพงษ โพนบตร ( 2551) ศกษาปจจยทสงผลตอความพงพอใจในการท างานของครผสอนในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาหนองคาย จ านวน 360 คน ผลจากการศกษาพบปจจยทสงผลคอความผกพนตอองคการ Clugston (2000) ไดท าการวจยโดยใชโมเดลสมการโครงสรางพบวาความผกพน ตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ซงผลจากการศกษาพบวามนยส าคญทางสถต เชนเดยวกบ Williams (2004) ไดศกษาเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) เพอใชในตรวจสอบการท างานขององคการ ผลจากการศกษาพบวา ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) Malhotra & Mukherjee (2004) ไดท าการศกษาเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) กบคณภาพการใหบรการตอลกคา-สญญาจาง ดานการจดการทรพยากรมนษยและการตลาด บรการการศกษาครงนเกบขอมลจากลกจางศนยบรการทางโทรศพทโดยเลอกกลมธรกจคาปลกรายใหญ จ านวน 4 ราย ในสหราชอาณาจกร จ านวนทงสน 342 คน โดยท าการตรวจสอบดวยวธทแตกตางกนเพอสอบถามถงตวแปรดานความรบผดชอบตอองคการและปจจยทสงผลตอความพงพอใจ ในการท างาน Su-Chao & Ming-Shing (2006) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) โดยใชแบบสอบถามทมงเนนธรกจดานอตสาหกรรมการธนาคารและอตสาหกรรมบรการอตสาหกรรมการผลตรวม แบบสอบถามทงสน 1,350 ฉบบ เชนเดยวกบ Howard (2008) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ในดานเจตคตและความแตกตางกนของลกจางในบรษท Anis, Rehman, Khan & Humayoun (2011) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอการรกษาทรพยากรมนษยใหอยในองคการ (employee retention) และความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) จากการเกบขอมลลกจางบรษทดานเภสชกรรมในประเทศปากสถาน จ านวน 6 บรษท จ านวน 450 คน ใชโปรแกรม Amos ในการวเคราะหขอมล ไดโมเดลจากการวจย ดงภาพท 2

45

ภาพท 2 โมเดลการวจยของ Anis, Rehman, Khan & Humayoun (2011) จากภาพท 2 ผลจากการศกษาพบวา ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอการรกษาทรพยากรมนษยใหอยในองคการ ( employee retention) และ ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ธณฐชา รตนพนธ (2551) ไดท าการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเพอพฒนาโมเดลเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของพนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนนวชาการในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลจากการศกษาพบวาตวแปรความผกพนตอองคการไดรบอทธพลโดยรวมในทศทางทเปนบวกอยางมนยส าคญจากตวแปรความพงพอใจ ในการ ท างานมากทสด รองลงมาคอ ตวแปรความสมพนธภายในองคการ ความกาวหนาใน การปฏบตงาน และความอยรอด ตามล าดบ ดงนนปจจยดาน ความผกพนตอองคการ มอทธพลตอ ความ พงพอใจใน การท างานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเนองจากสราง ความผกพนของสมาชกในองคการ โดยใหทกคน มทศนคตในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการ ซงเมอเกดความผกพนรกใครกลมเกลยวแลวยอมเกดความพงพอใจในงาน ทท าในทสด 2.2.2 ความผกพนตอองคการ และผลตภาพ Smith (1996) ท าการศกษาพฤตกรรมของผน า 5 ลกษณะโดยพฒนาเครองมอจากงานวจยของ James Kouzes & Barry Posner โดยการศกษาพฤตกรรมของผบรหารในสถานพยาบาล ผลจากการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของผน า ไดแก ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity)

Organizational commitment

Job satisfaction

Employee retention

Supervisory support

Compensation

46

Foong (2001) ไดศกษาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของภาวะผน าโดยเกบขอมลจากพยาบาล จ านวน 100 คน และผบรหารในโรงพยาบาล จ านวน 20 คน พบวาความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) Balkundi & Kilduff (2005) ไดท าการศกษาเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) ผลการศกษาพบวามนยส าคญในทางปฏบตในการจดตงสมาชกในกลมผานภาวะผน าเชงจตวญญาณ John (2006) ไดศกษาเกยวกบปจจยเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) และความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) ในอตสาหกรรมดานสขภาพ ซงผลทไดจากการศกษาในระดบอดมศกษาไดน าเอาพฤตกรรมและปจจยทสงผลมาประยกตใชในการท างาน Jonathan, Andrew & Alan (2010) ไดท าการศกษางานวจยเชงส ารวจ พบวา ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) และในขณะเดยวกนความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) Malikl, Ahmad, Saif & Safwan (2010) ศกษาปจจยทสงผลตอผลตภาพ(productivity) ของบรษทโทรคมนาคมทประเทศปากสถาน ผลจากการศกษาพบปจจยทสงผล ไดแก ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment), ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) และความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) นอกจากนความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอความพงพอใจในการท างาน โดยเฉพาะความพงพอใจในการจายคาจาง (pay satisfaction) Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011) ไดท าการศกษาเกยวกบแรงจงใจเปนกญแจส าคญในทกองคการ ผจดการทสามารถสรางมแรงจงใจในการท างาน สงผลใหลกจางมความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) ท าใหผลตภาพ ( productivity) และท าใหองคการบรรลเปาหมายได งานวจยนจงมงเนนไปทเรองความผกพนตอองคการ (organizational commitment) สงผลตอผลตภาพ (productivity) ดงนนปจจยความผกพนตอองคการ มอทธพลตอปจจย ผลตภาพของผบรหารสถานศกษาเนองจากการสรางทศนคตในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการจะท าใหผลตภาพมจ านวนเพมขน

47

2.2.3 ความพงพอใจในการท างานและผลตภาพ Weiss (2006) กลาวถงกระบวนการตดสนใจของบรษททตองการเพมผลตภาพ (productivity) ใหสงขน พบวาทมงานทมประสทธภาพ การตงวตถประสงควนตอวนจะชวยใหบรษทบรรลวตถประสงค อกประการหนงคอการสอสาร ( communication) ทชดเจนท าใหความ พงพอใจในการท างาน (job satisfaction) สงผลท าใหผลตภาพในองคการสงขน Fisher-Blando (2008) ไดท าการศกษาสภาพปญหาในการท างานทมสภาวะโดนกลนแกลงของลกจาง ผลจากการศกษาพบวาความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) จะสงผลตอผลตภาพ (productivity) ทเกดขนในองคการความไมพงพอใจจากการไดรบการกลนแกลง จงเปนพฤตกรรมซอนเรนจากสายตาของผบงคบบญชาและผรวมงานทสงผลตอผลตภาพในองคการได Bataineh (2011) ไดศกษาปจจยทสงผลตอผลตภาพในองคการ ผลการศกษาพบวา ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) สงผลตอผลตภาพทสงขน ตวแปรทใชในการศกษา ไดแก ระดบของอาชพ (occupation level) ประสบการณในการท างาน (job experiences) ความสอดคลองในการใชทกษะในการท างาน ( job congruence and use of skill) โดยการใชกลมตวอยางจากผจดการในบรษท orange company Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011) ไดสรปผลการศกษาพบวา แรงจงใจเปนกญแจส าคญในทกองคการ ผจดการทสามารถสรางแรงจงใจในการท างาน สงผลใหลกจางมความพงพอใจในการท างาน และสงผลตอผลตภาพ (productivity) และท าใหองคการบรรลเปาหมายได Ghasemizad, Zadeh & Bagheri (2012) ไดศกษาปจจยทสงผลตอผลตภาพ (productivity) จากผบรหารและครในระดบมธยมศกษาตอนปลายของประเทศอหราน จ านวน 420 คน โดยใชแบบสอบถาม ท าการวเคราะห หาความเชอมนของแบบสอบ ถามดวยวธ Cronbach’s Alpha ผลการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอผบรหารและครในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลาย คอ เรองตอคณภาพของชวต (quality of life) และความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) สงผลเชงบวกกบผลตภาพขององคการ (productivity) ดงนนปจจย ความพงพอใจในการท างาน มอทธพลตอ ผลตภาพ ของผบรหารสถานศกษา เนองจากการมความสขในการท างานไดรบการชวยเหลอชแนะในการท างาน จะท าใหผลตภาพมจ านวนเพมขน

48

จากแนวคดเชงทฤษฎทสงเคราะหจากเอกสารและงานวจยทผานการตรวจสอบยนยนกบขอมลเชงประจกษ สามารถสรปเสนทางอทธพลของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณได ดงแสดงในตารางท 4 ตารางท 4 สงเคราะหความสมพนธโครงสรางเชงเสนของปจจย

ปจจยภายนอก ปจจยภายใน ผศกษา/ผวจย ความผกพนตอองคการ (organizational commitment)

ความพงพอใจ ในการท างาน (job satisfaction)

Williams & Hazer (1986), Clugston (2000), Malhotra & Mukherjee (2004), Williams (2004), Su-Chao & Ming-Shing (2006), Howard (2008), Anis, Rehman,Khan & Humayoun (2011), ธณฐชา รตนพนธ (2551)

ความผกพนตอองคการ (organizational commitment)

ผลตภาพ (productivity)

McNeese-D.Smith (1996), Foong (2001), Balkundi & Kilduff (2005), John (2006), Jonathan, Andrew & Alan (2010), Malikl, Ahmad, Saif & Safwan (2010), Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011)

ความพงพอใจ ในการท างาน (job satisfaction)

ผลตภาพ (productivity)

Weiss (2006), Fisher-Blando (2008), Bataineh (2011), Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011), Ghasemizad & Zadeh & Bagheri (2012)

จากตารางท 4 แสดงเสนทางอทธพลของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณจากผลการวจย ทผานการตรวจสอบยนยนกบขอมลเชงประจกษ จากการสงเคราะหและวเคราะห ทฤษฎ แนวคดและงานวจยทเกยวของ ซงสามารถแสดงโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของ ตวแปรแฝง ดงภาพท 3

49

ภาพท 3 โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของปจจย (ตวแปรแฝง) ทมอทธพลตอ

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ จากภาพท 3 สามารถอธบาย โมเดลความสมพนธเชงสาเหตของปจจย (ตวแปรแฝง) ทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ ไดดงน ตวแปรแฝงภายนอกม 1 ตวแปร คอ 1) ความผกพนตอองคการ สวนตวแปรแฝงภายในม 3 ตวแปร คอ 1) ภาวะผน าเชงจตวญญาณ 2) ความพงพอใจในการท างาน และ 3) ผลตภาพ จากปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณทง 3 ปจจยนน ผวจยไดศกษาทฤษฎทเกยวของในลกษณะเหตและผล ( cause & effect) ซงจะชวยใหเหนความสมพนธระหวางกลมของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเพอน าไปสการก าหนดเสนทางอทธพล พบวา ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) และผลตภาพ ( productivity) มอทธพลโดยตรงตอภาวะผน าเชง จตวญญาณ (spiritual leadership) และยงพบวาความผกพนตอองคการ (organizational commitment) มอทธพลตอความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) และความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) มอทธพลตอผลตภาพ (productivity)

ความพงพอใจ ในการท างาน

ความผกพน ตอองคการ

ผลตภาพ

ภาวะผน า เชงจตวญญาณ

50

3. นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ

3.1 นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความพงพอใจ ในการท างาน 3.1.1 นยามของความพงพอใจในการท างาน Werther & Davis (1985) กลาวไววาบคคลทอายมากขนมแนวโนมจะมความพงพอใจในการท างานมากขน ทงนเนองจากประสบการณทเพมขนท าใหปรบตวตอการท างานได ดขน ความคาดหวงตอเรองตางๆ ลดลง ประกอบกบแนวโนมทจะเปลยนงานหรอหางานใหมกมนอยและท าไดยาก ซงแตกตางกบบคคลทมอายนอยจะมความคาดหวงตอเรองตางๆ สงโอกาสทจะเปลยนงานหรอหางานใหมกจะมมากกวาและยงปรบตวไดไมเหมาะสมนกจงมแนวโนมของความพงพอใจในการท างานต ากวา ซงสอดคลองกบ Cherrington (1991) กลาวถงตวแปรของอายไว เชนกน ระดบการท างาน บคคลทมอาชพในระดบสงแนวโนมจะมความพงพอใจในการท างานสงดวย ทงนเพราะรายไดหรอคาตอบแทนทสง สภาพการท างานทดมความสะดวกสบาย และงานทมลกษณะไดใชความสามารถอยางเตมทท าใหบคคลทท างานในระดบสงหรอระดบวชาชพเปนผบรหารหรอผเชยวชาญจะมความพงพอใจในการท างานมากกวาบคคลทท างานในระดบ ผปฏบตการ ซงสอดคลองกบ Aldag & Brief (1981) กลาววา ลกจางในระดบต าแหนงทสงกวาจะมความพงพอใจในการท างานมากกวาลกจางทมระดบต าแหนงต ากวา ในขณะทผลงานวจยของ เสรม ยอดรตน ( 2550) ไดท าการวจยเรองความ พงพอใจในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปตตาน เขต 2 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทมอายตางกนมการปฏบตงานโดยรวม ไมแตกตางกน เชนเดยวกบ ณทฐา กรหรญ (2550) ทพบวาพนกงานมหาวทยาลยทมอายตางกนมความพงพอใจโดยรวมไมแตกตางกน และจากผลการวจยของ พทยา บญรง ( 2554) ผลการศกษา พบวา บคลากรทมอายแตกตางกนมระดบความพงพอใจตอการบรหารทรพยากรมนษยในมหาวทยาลยราชภฏเขตภมศาสตรภาคใต ดานการจดสรรอตราก าลงดานการบรรจแตงตง ดานการสราง ขวญก าลงใจ และดานการฝกอบรมและพฒนาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบ จนดา ทรพยเมฆ (2549) ไดศกษาและเปรยบเทยบความพงพอใจของครใน การบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษา สงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 12 ดาน จ าแนกตามประสบการณในการท างานและขนาดของโรงเรยน ผลการศกษาพบวาความพงพอใจของครในการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดกรงเทพมหานคร จ าแนกตามประสบการณในการท างานและขนาด ของ โรงเรยนโดยรวมและรายดานไมแตกตางกนตาม

51

นยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 เชนเดยวกบ สมหวง พธยานวฒน ( 2539) ไดกลาวไวและสงทโรงเรยนสามารถจดท าใหบคลากรครตางกนจะสงผลตอขวญและก าลงใจของบคลากร เพราะฉะนนถาผบรหารสามารถรปจจยทสรางความพงพอใจใหแกครถงแมวาปจจยบางอยางจะไมสามารถจดหาหรอท าใหไดแตสามารถทจะน าปจจยอนทมผลตอความพงพอใจของครมาทดแทนได โรงเรยนกจะมบคลากรทใหความรวมมอกบโรงเรยน สามารถธ ารงรกษาบคลากรทมคณภาพ ลดอตราการลาออกกลางคนของครและสงเสรมใหครมความตงใจท างาน สงผลใหโรงเรยนเอกชนไมวาขนาดใดกสามารถจะด าเนนตอไปและสามารถแขงขนกบทอนๆ ไดตอไป Hodson (1991) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ทศนคตโดยทวไปของบคคลทมตองานของตน เชนเดยวกบ วเชยร วทยอดม ( 2550) กลาวถงความพงพอใจในการท างาน หมายถง เจตคตโดยทวไปของบคคลทมตองานของตน คนทมความพอใจในงานสงจะมทศนคตเปนบวกตองาน ขณะทอกคนหนงไมมความพอใจในการท างานกจะมทศนคตทเปนลบตองาน เมอเราพดถงทศนคตของลกจางเราจะหมายถงความพอใจใน การท างานเปนสวนใหญ ถาพวกเขาไดรบการปฏบตทดจากองคการ ตอบสนองความตองการของลกจาง เชน การมสภาพการท างานทมนคง มบรรยากาศทดในการท างานมความปลอดภยสง ไดรบเงนเดอนคาจางผลตอบแทน เพยงพอแกการยงชพ การบรหารทมประสทธภาพและใหความยตธรรม ไดรบผลประโยชนเกอกลและสวสดการทด ฯลฯ ซงจะท าใหลกจางไดรบความพอใจและรสกทศนคตทดตอองคการ คณะกรรมการวจยมหาวทยาลยรามค าแหง ( 2552) ท าการ ศกษา เรอง ความ พงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรความผกพนตอองคกร และความสมพนธระหวางความ พงพอใจในการปฏบตงานกบความผกพนตอองคการของบคลากรของมหาวทยาลยรามค า แหง สาขาวทยบรการเฉลมพระเกยรต จงหวดกาญจนบร ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมความ พงพอใจในการปฏบตงานโดยภาพรวมอยในระดบมาก หากพจารณาความพงพอใจใน การปฏบตงานจ าแนกรายดานพบวากลมตวอยางมความพงพอใจในการปฏบตงานในทกๆ ดาน อยในระดบมาก เมอพจารณาเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศพบวาไมแตกตางกน ปวรรตน เลศสวรรรณเสร (2552) ไดศกษาความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลยราชพฤกษ 10 ดาน ไดแก ดานคาตอบแทนและสวสดการ ดานความส าเรจของงาน ดานการไดการยอมรบนบถอ ดานลกษณะงานทปฏบต ดานความรบผดชอบ ดานความ กาวหนาในต าแหนงงาน ดานนโยบาย/แผน และการบรหาร ดานความสมพนธกบเพอน รวมงาน และผบงคบบญชา ดานสถานทการท างาน และดานความมนคงในงาน เพอเปรยบเทยบความ พงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลยราชพฤกษโดยรวมและในแตละดานจ าแนกตามเพศพบว าเพศชายและเพศหญงมความพงพอใจในการปฏบตงานโดยรวมไมมความแตกตางกน

52

สอดคลองกบทศนะของ Goktepe & Schneier (1989) ไดศกษาบทบาทของเพศ (Sex role) บทบาททางเพศ (Gender role) และการจงใจในการท านายการเปนผน า ซงผลการศกษาพบวาสดสวนการเปนผน าของเพศชายและเพศหญงไมแตกตางกน แตผน าจะมความจงใจภายในกลมมากกวาบคคลทไมใชผน า ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2553) ชใหเหนถงความพงพอใจในการท างานของบคคลในองคการมผลตอความส าเรจของงานและองคการ รวมทงความสขของผท างานดวย องคการใดกตาม หากบคคลในองคการไมมความพงพอใจในการท างานกจะเปนมลเหตหนงท าใหเกดผลงานและการปฏบตงานต า คณภาพของงานลดลง เมอมการขาดงานลาออกจากงาน หรออาจเกดปญหาอาชญากรรมและปญหาทางวนยไดอกดวย ในทางตรงกนขามหากองคการมบคคลทมความพงพอใจในการท างานยงเปนเครองหมายแสดงถงประสทธภาพการปฏบตงานและภาวะผน าของผบรหารองคการ ดงนนถาหากหนวยงานใดไดเหนความส าคญของการสรางความ พงพอใจในการท างานใหเกดขนกบคนในหนวยงานของตน และมความเขาใจในปจจยหรอองคประกอบทสงผลตอความพงพอใจในการท างาน อกทงตระหนกอยเสมอวา ความรพงพอใจนนสามารถเปลยนไดตลอดเวลาตามสภาพการณหรอตามเวลา ธร สนทรายทธ ( 2553) ไดกลาวถงความพงพอใจในการท างาน หมายถง ความรสกรวมๆ ของบคคลตอการท างานในดานทเกดจากการท างานท าใหไดรบผลตอบแทนเกดความพงพอใจ เกดความรสกกระตอรอรน มงมนทจะท างาน มขวญและก าลงใจในการท างาน สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลการปฏบตงาน รวมถงความส าเรจตามเปาหมายขององคการ เชนเดยวกบ พมลพรรณ เชอบางแกว (2554) ทชใหเหนวา ผบรหารสถานศกษาตองบรหารความหลากหลายของบคลากรในองคการเพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด รกชนก ค าวจนง (2551) ศกษาการใชอ านาจของผบรหารกบความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครนายก กลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก ขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครนายก ผลการเปรยบเทยบการใชอ านาจของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา จ าแนกตามเพศ และขนาดของโรงเรยน พบวา ขาราชครทมเพศตางกนมความคดเหนไมแตกตางกน และสอดคลองกบผลการวจยของ ณรงค บญแนบ (2552) ไดท าการศกษาความคดเหนของครตอการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลโดยภาพรวมและรายดานทกดานอยในระดบด และเมอท าการเปรยบเทยบความคดเหนจ าแนกตามตวแปร พบวา ครทสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาตางกนมความคดเหนโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน สวนครทมเพศตางกนมความคดเหนโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางก น จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทมเพศตางกนมระดบการแสดงออกดานปจจยความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน

53

ดงนนจงสรปไดวา ความพงพอใจในการท างาน หมายถง ทศนคตหรอความรสกทมตองาน ความพงพอใจจากการไดรบการปฏบตและผลตอบแทนทดท าใหมความสขในการท างาน 3.1.2 แนวคดของความพงพอใจในการท างาน นบตงแตมการศกษาและวจยเรองเกยวกบความพงพอใจในการท างาน ทเรยกวา “Hawthorn Experiment” ของ George Elton Mayo ทศกษาผลกระทบตางๆ ทมตองานของลกจางในบรษท Western Electric Company นครชคาโก ประเทศสหรฐอเมรกา ในระหวางป ค.ศ. 1924-1932 ท าใหองคการตางๆ ไดใหความส าคญตอความพงพอใจในการปฏบตงานของลกจางอยางกวางขวางเพราะ จากผลจากการศกษาและ ผลการวจยของ George Elton Mayo ท าใหทราบวาความพงพอใจในการปฏบตงานของลกจางทกคนทกระดบมผลกระทบตอประสทธภาพ ประสทธผลขององคการเปนอยางมากและในปจจบนโดยเฉพาะในวงการการศกษาในระดบอดมศกษาไดมผเอาแนวคดเกยวกบความพงพอใจในการปฏบตงานมา ใชทางการศกษาและการวจยเปนจ านวนไมนอยและนบวนจะมเพมขนทกท ไมวาจะเปนการศกษาและวจยทางดานการบรหารบคคลหรอพฤตกรรมของบคคลในองคการหรอการศกษาวจยในดานอนๆ กไดน าเอาแนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในการท างานมาใชอยเสมอ แนวคดทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในการท างานมาจากแนวคด ทฤษฎ ความตองการของนกวชาการและนกจตวทยาทเกยวของ ดงน 1. ทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow Maslow (1943) เปนนกจตวทยาทน าเสนอทฤษฎสนองความอยากรอยากเหนแตก าเนดของมนษย โดยน าเสนอในรปพระมด แบงออกเปน 5 ขน ดงภาพท 4

ภาพท 4 Maslow hierarchy of needs

54

จากภาพท 4 เปนทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow โดยน าเสนอในรปพระมด แบงออกเปน 5 ขน ดงน 1. ความตองการทางกายภาพ เปนความตองการอยรอดของมนษย ถาความตองการพนฐานนไมไดรบการตอบสนอง รางกายมนษยจะไมสามารถท างานไดหรอท างานไมไดด 2. ความตองการมนคงปลอดภย กลาวคอ เมอความตองการทางกายภาพไดรบ การตอบสนอง ในระดบทพอเพยง ความตองการความมนคงปลอดภยจะมอทธพลกบพฤตกรรม ความตองการมนคงปลอดภยรวมถงความมนคงปลอดภยสวนบคคล ความมนคงปลอดภยทางการเงน สขภาพและความเปนอย ระบบประกนชวยเหลอในกรณอบตเหตความเจบปวย 3. ความรกและความเปนสวนหนงของกลมหรอสงคม กลาวคอมนษยตองการทจะรสกเปนจาของและถกยอมรบ ไมวาจะเปนระดบใดในกลมสงคมใด 4. ความเคารพนบถอ มนษยตองการทจะไดรบการเคารพใหเกยรต ความเคารพนบถอเปนความตองการของมนษยทจะไดรบการยอมรบและเหนคณคาจากคนอนๆ 5. ความสมบรณของชวต เปนความตองการปรารถนามากกวาทเปนอย เปนความปรารถนาททกๆ อยางทจะสามารถเปนได 2. ทฤษฎสององคประกอบของ Herzberg Herzberg (1959) ไดศกษาพบวาปจจยหรอองคประกอบสองประการทมความสมพนธกบความพงพอใจและไมพงพอใจในการปฏบตงาน ไดแก องคประกอบจงใจ (motivational factors) และองคประกอบค าจน (maintenance factors) หรอองคประกอบสขอนามย (hygiene factors) องคประกอบจงใจ (motivational factors) เปนองคประกอบทเกยวของกบงานทปฏบตโดยตรง และเปนสงจงใจใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างาน ประกอบดวย 1. ความส าเรจในการท างาน (achievement) หมายถง การทบคคลจะท างานไดเสรจสนประสบผลส าเรจอยางด สามารถแกปญหาตางๆ เกยวกบงานและรจกปองกนปญหาทเกดขน 2. การไดรบการยอมรบนบถอ (recognition) หมายถง การไดรบการยอมรบนบถอจากบคคลในหนวยงานหรอบคคลอนๆ ทมาขอค าปรกษาซงอาจเกดในรปของค ายกยองชมเชย การใหก าลงใจ การแสดงความยนด การแสดงออกทท าใหเหนถงการยอมรบในความสามารถ 3. ลกษณะของงาน ( work itself) หมายถง งานนนตองนาสนใจตองอาศยความคดรเรมสรางสรรคทาทายใหลงมอท า เปนงานทมลกษณะท าตงแตตนจนจบโดยล าพง 4. ความรบผดชอบ ( responsibility) หมายถง การไดรบมอบหมายใหดแลงานใหม ๆ และมอ านาจอยางเตมท ไมมการตรวจสอบหรอควบคมอยางใกลชด

55

5. ความกาวหนา ( advancement) หมายถง การไดรบเลอนขน การเลอนต าแหนงใหสงขนมโอกาสไดศกษาตอเพอหาความรเพมเตมไดรบการฝกอบรมดงาน องคประกอบค าจน ( maintenance factors) หรอองคประกอบสขอนามย ( hygiene factors) เปนองคประกอบทชวยปองกนการปฏบตงานของบคลากรทจะเกดความไมชอบงานหรอหยอนประสทธภาพลง ประกอบดวย 1. เงนเดอน (salary) หมายถง สงตอบแทนในรปเงนรวมถงการเลอนขนเงนเดอนในหนวยงานนนเปนทพอใจของบคคลทท างาน 2. โอกาสทจะไดรบความกาวหนาในอนาคต (possibility of growth) หมายถง ความนา จะเปนทบคคลไดรบความกาวหนาในทกษะวชาชพ 3. ความสมพนธกบผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา เพอนรวมงาน ( interpersonal relation, subordinate, peers) หมายถง ความมสมพนธอนดตอกน สามารถท างานรวมกนมความเขาใจซงกนและกนไดอยางด 4. สถานะของอาชพ ( status) หมายถง อาชพเปนทยอมรบและนบถอของสงคมมเกยรตและมศกดศร 5. นโยบายและการบรหาร ( company policy and administration) หมายถง การจดการและการบรหารงานขององคการ การตดตอสอสารภายในองคการอยางมประสทธภาพ 6. สภาพการท างาน (working condition) หมายถง สภาพกายภาพของงาน เชน แสง เสยง อากาศ รวมทงลกษณะสงแวดลอมอนๆ เชน อปกรณ หรอเครองมอตาง ๆ 7. ชวตสวนตว (personal lift) หมายถง สภาพการเปนอยสวนตวทเกยวของกบงาน 8. ความมนคงในการท างาน ( job security) หมายถง ความรสกของบคคลทมความมนคงตอการท างาน 9. การปกครองบงคบบญชา (supervision) หรอการนเทศงาน หมายถง ความสามารถหรอความยตธรรมของผบงคบบญชาหรอผนเทศงานในการด าเนนงานและการบรหารงาน 3. ทฤษฎความตองการ ERG ของ Alderfer Alderfer (1969) ไดจ าแนกความตองการของมนษยเปน 3 ระดบ คอ 1. ความตองการทจะด ารงชวตหรอความตองการทจะคงอย ( existence: E) เปนความตองการทจะมชวตอยในสงคมดวยด เปนความตองการปจจยสในการด ารงชวต ความตองการทางวตถเงนเดอน ประโยชนตอบแทน สภาพการท างาน ปจจยอ านวยความสะดวกในการท างาน เปนตน

56

2. ความตองการดานความสมพนธ ( relatedness : R) คอความตองการผกพนกบผอนในการท างานตองการเปนพวกไดรบการยอมรบ รวมรบรและแบงปนความรสกระหวางกนตองการเปนเพอน 3. ความตองการดานการเจรญเตบโต (growth : G) เปนความตองการทเจรญกาวหนาในการท างาน สามารถทมเทความรความสามารถของตนในการท างานอยางเตมท และพฒนาศกยภาพของตนเพมขนดวย Mumford (1972) ไดจ าแนกแนวคดเกยวกบความพงพอใจในการท างานจากผลการวจย 5 กลม คอ 1. กลมความตองการทางดานจตวทยา ( the psychological need school) กลมน ไดแก Maslow, Herzberg และ Likert โดยมองความพงพอใจในการท างานเกดจากความตองการของบคคลทตองการความส าเรจของงาน และความตองการยอมรบจากผอน 2. กลมภาวะผน า ( leadership school) มองความพงพอใจในการท างานจากรปแบบและการปฏบตของผน าทมตอผบงคบบญชากลมน ไดแก Blake Mouton และ Fiedler 3. กลมความพยายามตอรองรางวล ( effort-reward bargain school) เปนกลมทมองความพงพอใจในการท างานจากรายไดเงนเดอนและผลตอบแทนอน กลมนไดแก กลมบรหาร ธรกจมหาวทยาลยแมนเชสเตอร 4. กลมอดมการณการจดการ ( management ideology school) มองความพงพอใจงานจากพฤตกรรมการบรหารงานขององคการ ไดแก Crozier & Gouldner 5. กลมเนอหาของงานและการออกแบบงาน (work content and job design) ความพงพอใจ งานเกดจากเนอหาตวงาน กลมแนวคดนมาจาก Tavistock Instute ของมหาวทยาลยลอนดอน Mumford (1972) ไดใหแนวคดวาการศกษาเกยวกบความพงพอใจในการท างานควรจะน าแนวคดตางๆ รวมดวยกน Korman (1977) ไดจ าแนกทฤษฎความพงพอใจในการท างานเปน 2 กลมคอ 1. ทฤษฎสนองความตองการ ( Need Fulfillment Theory) กลมนถอวา ความพงพอใจในการท างานเกดจากความตองการสวนบคคลทมความสมพนธตอผลทไดรบจากงานกบ การประสบความส าเรจตามเปาหมายสวนบคคล 2. ทฤษฎการอางองกลม ( Reference-group Theory) ความพงพอใจในการท างานมความสมพนธในทางบวกกบคณลกษณะของงานตามความปรารถนาของกลมซงสมาชกภาพใชเปนแนวทางในการประเมนผลงานของตน

57

ปรยาพร วงศอนตรโรจน ( 2553) กลาวถงการศกษาในดานความพงพอใจในการท างานเรมตนจากการศกษาของ Mayo และคณะทเมอง Hawthorne ในป ค.ศ. 1930 และความ พงพอใจในการท างานไดปรากฏเปนงานวจยครงแรกของ Hoppock ในป ค.ศ. 1935 ท าการศกษาความพงพอใจในการท างานพบปจจยทสงผลตอความรสกทางดานจตใจ เชน แรงจงใจความสนใจสภาพทางดานบคคล เชน อาย ประสบการณ ตลอดจนสภาพแวดลอม เชน ลกษณะงาน ผบงคบบญชา เพอนรวมงาน สงเหลานเปนมลเหตท าใหบคคลรสกวามความพงพอใจในการท างาน ดงนนแนวคดของความพงพอใจในการท างาน คอ ความพงพอใจเกดจากความตองการของนกวชาการ ไดแก Maslow, Herzberg และ Likert เปนความตองการสวนบคคลตอ การท างานซงมลกษณะของการแสดงออกในรปอารมณ ความรสก การปฏสมพนธกบสงแวดลอม 3.1.3 องคประกอบของความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) ดงกลาวไวในตอนตนวาในการวจยโมเดลสมการโครงสราง มจดมงหมายส าคญในการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกเพอก าหนดองคประกอบ นยาม เชงปฏบตการและตวบงชของตวแปรทใชในการศกษา ดงนนในหวขอนผวจยจะศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของจากทศนะของนกวชาการแหลงตางๆ เพอการสงเคราะหและก าหนดนยาม เชงปฏบตการและตวบงชเพอใชในการวจยตอไป ตามล าดบดงน 1. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Locke Locke (1976) ไดชใหเหนถงองคประกอบของความพงพอใจในการท างานซงผน าจะตองเตมเตมในการท างาน ประกอบดวย 1) ความสข (happiness) 2) คณธรรมของลกจาง (morale employee) และ 3) การมเจตคตทดตองาน (good attitude to work)

2. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Cook Cook (1981) ไดท าการศกษาองคประกอบของความพงพอใจในการท างาน

ประกอบดวย 1) สงคม ( social status) 2) การนเทศ ( supervision) 3) คณธรรม (moral values) 4) ความปลอดภยในงาน ( job security) 5) การบรการทางสงคม ( social service) 6) ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน (co-worker relation) 7) สภาพการท างาน (working conditions) และ 8) นโยบายบรษท (company policies) 3. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Argyle Argyle (1989) ไดท าการศกษาถงองคประกอบของความพงพอใจใน การท างานคอเรองของความสข ( happiness) นอกจากนจากผลการศกษาพบวาการเพมผลตภาพ และการขาดงานเปนสงทเกดขนเนองจากความพงพอใจในการท างาน

58

4. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Parmer & East Parmer & East (1989) ไดชใหเหนถงองคประกอบของความพงพอใจใน

การท างาน ซงประกอบดวย 1) การสอสาร ( communication) 2) รางวล (rewards) และ 3) โอกาสไดรบการสนบสนน (opportunities for promotion)

5. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Patton Patton (1990) ไดชใหเหนถงองคประกอบของความพงพอใจในการท างาน ซงประกอบดวย 1) ความรบผดชอบ ( responsibility) 2) โอกาสกาวหนาในวชาชพ ( opportunity professional growth) และ 3) การนเทศ (supervision) 6. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Voelck Voelck (1994) ไดชใหเหนถงองคประกอบของความพงพอใจใน การท างาน ซงประกอบดวย 1) การนเทศ ( supervision) 2) เพอนรวมงาน ( co-worker) 3) การสอสาร (communication) และ 4) รางวล ( rewards) 7. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Iverson, Olekalns & Erwin Iverson, Olekalns & Erwin (1998) ไดใหแนวคดวาสงส าคญทสดคอการท าใหพบหลกฐานวาการทผคนความสข ( happiness) อยทความพงพอใจในการท างานของพวกเขา เมอเทยบกบคนทไมมความสข (unhappy) ดงนนองคประกอบของความพงพอใจในการท างานคอความสข (happiness) 8. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Boehm & Lyubomirsky Boehm & Lyubomirsky (2008) ไดท าการศกษาองคประกอบของความ พงพอใจในการท างาน ผลจากการศกษาพบวาคนทมความสข (happiness) จะมความพงพอใจกบงานของพวกเขาและเพราะมความอสระในการปฏบตงาน 9. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Moyes, Shao & Newsome Moyes, Shao & Newsome (2008) ไดศกษาองคประกอบของความพงพอใจ ในการท างาน ประกอบดวย 1) เพอนรวมงาน (co-worker) 2) สภาพการท างาน (working conditions) 3) การฝกอบรม (training) และ 4) การพฒนาดานอาชพ (career development) 10. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Hajiha, Ghaffari & Bahrami

59

Hajiha, Ghaffari & Bahrami (2009) ไดท าการศกษาความพงพอใจของหนวยงานหรอองคการทไมไดแสวงหาผลก าไร ผลการศกษาพบองคประกอบของความพงพอใจ ในการท างาน ประกอบดวย 1) ตวเนองาน ( work itself) 2) การนเทศ (supervision) และ 3) เพอนรวมงาน (co-worker) 11. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Yusof & Tahir Yusof & Tahir (2011) ไดศกษาองคประกอบของ ความพงพอใจในการท างาน ประกอบดวย 1) การท างาน (work) 2) การสงเสรม (promotion) 3) คาจาง (pay) 4) การนเทศ (supervision) และ 5) เพอนรวมงาน (co-worker) 12. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Mbogo Mbogo (2011) ไดศกษาองคประกอบของความพงพอใจในการท างานประกอบดวย 1) การสงเสรม ( promotion) 2) ตวเนองาน ( wok itself) 3) การนเทศ ( supervision) และ 4) เพอนรวมงาน (co-worker) 13. องคประกอบของความพงพอใจในการท างานตามงานวจยของ Rehman, Mansoor & Bilal Rehman, Mansoor & Bilal (2012) ไดศกษาองคประกอบของ ความพงพอใจในการท างาน ประกอบดวย 1) ความเหนทตรงกน (fully commit) 2) ความสข ( happiness) และ 3) เปาหมาย (goals) ในการพจารณาองคประกอบความพงพอใจในการท างานตามทฤษฎและนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตนผวจยไดน ามาสงเคราะหเพอก าหนดองคประกอบทเปนกรอบแนวคด เชงทฤษฎ ( theoretical framework) และทเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ( conceptual framework) ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 5

60

ตารางท 5 สงเคราะหองคประกอบของความพงพอใจในการท างาน

ท องคประกอบของ

ความพงพอใจในการท างาน Lo

cke (

1976

) Co

ok(19

81)

Argy

le (19

89)

Julie

Parm

er an

d Den

nis Ea

st (19

89)

Patto

n (19

90)

Julie

Voe

lck (1

994)

Ive

rson,

Olek

alns &

Erwi

n (19

98)

Boeh

m &

Lyub

omirs

ky (2

008)

Moy

es, Sh

ao &

New

some

(200

8) Al

i Haji

ha, F

arhad

ghaff

ari &

Asal

bahra

mi (2

009)

Ju

haizi

Moh

d Yus

of &

Izah M

ohd T

ahir

(2011

) M

bogo

(201

1)

Rehm

an, M

anso

or &

Bilal

(201

2)

(ความถ

) Fre

quen

cy

1 การนเทศ (supervision) 6

2 ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน (co-worker relation)

6

3 ความสข (happiness) 5

4 สภาพการท างาน (working condition)

3

5 คณธรรมของลกจาง (morale employee)

2

6 โอกาสกาวหนาในวชาชพ (opportunity professional growth)

2

7 การสงเสรม (promotion) 2 8 การสอสาร (communication) 2 9 รางวล (rewards) 2 10 ตวเนองาน (wok itself) 2 11 นโยบายของบรษท

(company policies) 1

61

ตารางท 5 สงเคราะหองคประกอบของความพงพอใจในการท างาน (ตอ)

ท องคประกอบของ

ความพงพอใจในการท างาน Lo

cke (

1976

) Co

ok(19

81)

Argy

le (19

89)

Julie

Parm

er an

d Den

nis Ea

st (19

89)

Patto

n (19

90)

Julie

Voe

lck (1

994)

Ive

rson,

Olek

alns &

Erwi

n (19

98)

Boeh

m &

Lyub

omirs

ky (2

008)

Moy

es, Sh

ao &

New

some

(200

8) Al

i Haji

ha, F

arhad

ghaff

ari &

Asal

bahra

mi (2

009)

Ju

haizi

Moh

d Yus

of &

Izah M

ohd T

ahir

(2011

) M

bogo

(201

1)

Rehm

an, M

anso

or &

Bilal

(201

2)

(ความถ

) Fre

quen

cy

12 ความปลอดภยในงาน (job security)

1

13 การมเจตคตทดตองาน (good attitude to work)

1

14 ความรบผดชอบ (responsibility)

1

15 เงนเดอน (salary) 1 16 การฝกอบรม (training) 1 17 ความเหนทตรงกน

(fully commit) 1

18 เปาหมาย (goals) 1 19 สงคม (social status) 1 20 การบรการทางสงคม

(social service) 1

รวม 3 8 1 3 3 4 1 1 4 3 5 4 3 43

62

จากตารางท 5 เหนไดวาองคประกอบของความพงพอใจในการท างานทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) พบวา มจ านวน 20 องคประกอบ แตส าหรบการวจยครงนผวจยไดใชเกณฑพจารณาจากองคประกอบทความถในระดบสง (ในทนคอความถ ตงแต 5 ขนไป) ไดองคประกอบจ านวน 3 องคประกอบ คอ 1) การนเทศ (supervision) 2) ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) และ 3) ความสข ( happiness) แสดงเปนโมเดลการวดได ดงภาพท 5

ภาพท 5 โมเดลการวดความพงพอใจในการท างาน จากภาพท 5 แสดงโมเดลการวดความพงพอใจในการท างานทไดจากการสงเคราะห ทฤษฎและทศนะของนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ซงประกอบดวย 1) การนเทศ (supervision) 2) ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) และ 3) ความสข ( happiness) โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบดงหวขอทจะกลาวถงขางลางน 3.1.4 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบของความพงพอใจ ในการท างาน 1. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบการนเทศ (supervision) จากผลการศกษาหรอทฤษฎและงานวจยเพอหา นยามเชงปฏบตการและ ตวบงชขององคประกอบการนเทศ จากทศนะและจากผลการศกษาของนกวชาการ ผวจยพจารณาเหนวาเพอความเหมาะสมกบบรบทของการศกษาในประเทศไทย ดงนนจงไดศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของในดานการศกษา โดยใชค าวาการนเทศการศกษา (educational supervision) ดงน

ความสข

ความสมพนธระหวางผรวมงาน

ความพงพอใจในการท างาน

การนเทศ

63

Newrton & Napper (2007) ไดกลาวถงการนเทศการศกษาเปนกญแจส าคญในการจดการเรยนการสอนเนนไปทกระบวนการฝกอบรม ( training) และการพฒนาสความเปนมออาชพในการฝกปฏบตจะชวยใหเกดประสบการณทหลากหลาย สอดคลองกบแนวคดของ Bret, Scherz & Holt (2011) ทกลาววา ผบรหารสถานศกษามบทบาททส าคญในการนเทศการศกษา การพฒนาทกษะในการฝกปฏบตเพอใหครมความรความเขาใจวธการในการจดการเรยนการสอน ตลอดจนชวยเหลอสนบสนนและพฒนาการจดการเรยนการสอน บรรยงค โตจนดา ( 2542) ไดอธบายวาการนเทศ การศกษา ภายหลงจากมอบหมายงานไววาการทผบรหารเอออ านาจผปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว ในบางทหลงจากการมอบหมายงาน หรอสงการไปแลวการปฏบตงานอาจจะมปญหาผปฏบตงานจงตองการค าแนะน าซงเปนหนาทผบรหารนนเองทจะตองใหค าแนะน าแกผปฏบตงาน เพอใหผปฏบตงาน ปฏบตงานส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว วเชยร วทยอดม (2550) ไดกลาวถงการนเทศ การศกษาในระดบทพอเหมาะมสวนส าคญตอความรสกพอใจในต าแหนงและการท างานไดเปนอยางมาก การนเทศมอยดวยกน 2 แบบกลาวคอแบบแรกคอการเอาใจลกจางเปนศนยกลาง (employee centered) หวหนางานจะเปนผสนบสนนความสมพนธผใตบงคบบญชาลงไปเปนคนคอยดแลคนงานเหมอนกบญาต ซงดเหมอนวาเปนบอเกดในความพอใจของลกจาง แบบของการดแลแบบทสอง คอการใหความพอใจแกลกจาง เอออ านาจ หรอการมสวนรวมในการตดสนใจแกลกจาง ลกจางทมสวนรวมใน การตดสนใจจะกอใหเกดความพอใจในการท างาน สรรตน ฉตรวงศวรยะ ( 2551) ไดใหความหมายของการนเทศ การศกษา (educational supervision) 4 ลกษณะคอ 1) ความพยายามของบคลากรทางการศกษาทจดท ากจกรรมและการใหบรการกบผบรหารและครทงทางตรงและทางออม เพอปรบปรงการเรยนการสอนของครใหเปนไปอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลแกนกเรยน 2) กระบวนการท างานรวมกนของผบรหารสถานศกษา ครและบคลากรทางการศกษา เพอใหนกเรยนมผลสมฤทธสงสดในการเรยน 3) การด าเนนการใดๆ ทบคลากรในโรงเรยนกระท าขนเพอจดมงหมายใน การรกษาหรอเปลยนแปลงการด าเนนการในโรงเรยนใหเปนไปตามมาตรฐานของโรงเรยนและบคลากรจงสงผลใหโรงเรยนเปนทยอมรบของผรบประโยชนจากโรงเรยนทกฝาย 4) การประสานกระตน การแนะน าเพอใหเกดความเจรญงอกงาม

64

จดมงหมายของการนเทศการศกษา ประกอบดวย 1) เพอพฒนาคน การนเทศ เปนการแนะน าชวยเหลอใหคนในองคการนนๆ มความรความสามารถในการท างานใหมากยงขน 2) เพอพฒนางาน การนเทศการศกษาจง เปนการสรางสรรควธการท างานเพอพฒนากระบวนการจดการเรยนรใหมประสทธภาพยงขน 3) เพอสรางความรวมมอและความสมพนธอนดระหวางผนเทศกบผทไดรบการนเทศ ตลอดจนความเขาใจระหวางกลมคนกบสงคมโดยรวม 4) เพอสรางขวญก าลงใจใหกบครเปนการสรางความมนใจ ความสบายใจ ความมก าลงใจในการท างาน 5) เพอชวยเหลอแนะน าครใหมใหเขาใจโรงเรยนและอาชพคร หลกการนเทศการศกษา มดงน 1) การนเทศ การศกษา ควรมความถกตองตามหลกวชาการคอ เปนไปตามคานยม ความจรง ตามกฎเกณฑ ควรมววฒนาการทงดานเครองมอและกลวธ โดยมจดมงหมายและนโยบายทแนนอน 2) การนเทศการศกษาควรเปนวทยาศาสตรคอเปนไปอยางมล าดบเปนระเบยบในกระบวนการท างาน มการรวบรวมและสรปผลจากขอมลอยางถกตองเชอถอได 3) การนเทศการศกษาควรเปนประชาธปไตย คอ เคารพตวบคคลและค านงถงความแตกตางระหวางบคคล เปดโอกาสใหมความรวมมอ ใชอ านาจนอยทสด 4) การนเทศการศกษาจะเปนการสรางสรรคคอ แสวงหาความรความสามารถพเศษของแตละบคคล สงเสรมใหแสดงออกและพฒนาปรบปรงแลกเปลยนสภาพแวดลอมใหเออตอการท างานมากทสด ปยะนช เอกกานตรง (2553) ไดกลาวถงนยามของการนเทศตรงกบค าภาษา องกฤษวา supervision หมายถง การตรวจตรา ตรวจการณ ซงประกอบดวย Super และ vision ค าวา super หมายถง ดมาก วเศษ vision หมายถง การเหน การมอง การด พลงในการจนตนาการ ฉะนน supervision จงหมายถง การมองเหนทดมาก เหนโดยรอบการดจากทสงกวา การมองจากเบองบน การมโลกทศนะกวางขวางกวาบคคลทท าหนาทนเทศ เรยกวา supervision ภารกจหรอหนาทของผนเทศคอใหการนเทศหรอ supervise ไดแก การชวยเหลอ แนะน าชแจง ปรบปรงเพอชวยใหบคลากรภายใตความรบผดชอบแกปญหาทเกดขนแลว หรอก าลงเผชญอยใหลลวงไปดวยด รวมทงพฒนางานทบคลากรก าลงปฏบตอย ใหมวธทเหมาะสมมประสทธผลยงขน สรปไดวา การนเทศ การศกษา คอ กระบวนการตดตามผลงาน ชแจงแนวทางปฏบตเสนอแนะอบรมและ

65

ฝกสอน สงเกตการณ กระตน แกไข และสงเสรมใหผรบการนเทศงานสนใจในงานทรบผดชอบและเพมขดความสามารถในการปฏบตงานภายในขอบเขตใหดขน โดยใชหลกมนษยสมพนธและการใชแรงจงใจเพอสนบสนนใหผรบการนเทศ ปฏบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ท าใหเกดความคลองตวในการด าเนนงานและชวยการท างานของทกฝายใหเปนไปดวยด รวมทงน าขอมลทไดจากการนเทศงานมาวางแผนพฒนาปรบปรงงานใหดยงขนและเสรมสรางความรแกผปฏบตงาน ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “การนเทศการศกษา ” ไดวาการแสดงออกถงการพฒนาความรความสามารถใหแกผปฏบตงาน ชวยเหลอชแนะวธการปฏบตงานตลอดจนน าขอมลการนเทศมาปรบปรงงาน ซงนยามดงกลาวเชอมโยง ตวบงชหรอสาระส าคญในการวดได ดงน 1) การพฒนาความรความสามารถใหแกผปฏบตงาน 2) ใหความชวยเหลอชแนะวธการปฏบตงาน 3) น าขอมลทไดจากการนเทศมาปรบปรงการปฏบตงาน 2. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) วเชยร วทยอดม (2550) ไดกลาวถง ความสมพนธระหวางผรวมงานเกดจากทผรวมงานมความเปนมตร สามารถและใหการสนบสนนกน สาคร สขศรวงศ ( 2550) กลาววา ผบรหารทท าหนาทในการชน าทดจะสงผลใหเกดประโยชนและความส าเรจกบองคการ ตลอดจนผทเกยวของอยางนอย 3 ดาน คอ 1) ผบรหาร สามารถพฒนาคณลกษณะทดใหเกดขนกบตนเอง สามารถแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมตอการเปนผน า และสามารถเลอกวธการชน าทมประสทธภาพตอ การชน าองคการภายใตสถานการณตางๆ จนกระทงตนเองเปนผน าทดไดรบการยอมรบนบถอและส าเรจตามเปาหมายทประสงค 2) ลกจาง การทลกจางมผน าทดยอมท าใหสามารถเรยนรและพฒนาตนเองเพอใหเปนผน าทดตอไปในอนาคต นอกจากนการทผน าไดสรางมแรงจงใจใหเกดขนในการท างาน ยอมท าใหลกจางรวมมอรวมใจและทมเทการท างานอยางเตมทตามก าลงความรความสามารถ ซงจะกอใหเกดการแสวงหาและพฒนาความคดสรางสรรคและรเรมในสงทเปนประโยชนตอองคการอยางตอเนอง 3) องคการใดมผน าทดและลกจางมแรงจงใจในการปฏบตงานยอมสรางผลงานไดอยางมประสทธภาพ เกดบรรยากาศทนาท างาน ประหยดทรพยากรในการจงใจลกจาง สามารถผลกดนแผนงานและกลยทธตางๆ ทจ าเปนเพอใหองคการไดรบผลส าเรจตามเปาหมาย ทตงไว

66

ชศกด ประเสรฐ ( 2554) ไดกลาวถงวธการสรางความสมพนธระหวางผรวมงานในองคการมองคประกอบทส าคญคอการสรางความเชอมนใหกบเพอนรวมงาน การเอาใจใสเพอนรวมงาน การปรบตวเองใหเขากบเพอนรวมงาน การควบคมพฤตกรรมและเจตนารมณผอน เมอตองการสรางสมพนธภาพทดกบเพอนรวมงานมสงทควรตองปฏบตคอ การสรางความประทบใจใหกบเพอนรวมงาน การสรางความเปนมตร มองหาสวนดและยอมรบความสามารถของเพอนรวมงาน ค านงเสมอวาเพอนรวมงานทกคนมคณคา การสงหรอตดตองานไมใชวธการสงผานผอน เอมอร กฤษณะรงสรรค ( 2554) ไดกลาวถงความสมพนธระหวางผรวมงานเปนสงทมความจ าเปนในการมชวตอยของมนษย พฒนาการทางสงคมและความคดความเขาใจของบคคลพฒนาขนจากการมความสมพนธกบผอน เอกลกษณของแตละบคคล ความส าเรจในอาชพ การคนพบความหมายในชวตและสขภาพจต ลวนไดรบผลกระทบจากสมพนธภาพระหวางบคคล มนษยแตละคนถกหลอหลอมจากประสบการณใหมความคด ความเชอ ทศนคตและคานยมทแตกตางกน ดงนนการเชอมตอระหวางคนสองคน ตองอาศยความเขาใจถงปจจยส าคญทสงผลตอสมพนธภาพทดระหวางกนเพอบคคลทงสองฝายจะไดประสบความส าเรจในการสรางสมพนธภาพทดตอกน นอกจากนยงไดกลาวถงคณลกษณะส าคญของบคคลในการสรางสมพนธภาพ ดงน 1) การยอมรบและการใหเกยรต หมายถง การยอมรบลกษณะสวนตวหรอลกษณะลกษณะเฉพาะของบคคลทเขาเปนและเคารพในคณคาของบคคลมความเปนมตรและ ความอบอนใหแกผอน 2) เขาใจสาระและความรสก หมายถง การเขาใจเนอหาสาระของการสอสารระหวางกนเขาใจในความรสกของผอนเสมอนเราเปนตวเขา ซงในสมพนธภาพทขาดความเขาใจความรสกระหวางกนสมพนธภาพนนจะด าเนนไปถงขนทลกซงได 3) การจรงใจ หมายถง การไมเสแสรงในการแสดงออกทางความคด ความรสกและทศนคตของตนเอง ความรสกทงสามประการน จะสงผลตอสมพนธภาพบคคลไดมากหรอนอยเพยงใดนน ไมเพยงแตมคณลกษณะเชนนอยภายในเทานน สงส าคญประการหนงคอความสามารถในการสอหรอแสดงออกถงคณลกษณะเหลานใหผอนรบรดวยซงความสามารถในการแสดงออกหรอการสอสารใหผอนทราบคณลกษณะส าคญเหลาน เรยกวา ทกษะการสรางสมพนธภาพทดระหวางบคคล ศกดชย ภเจรญ (2555) กลาววาการสรางความสมพนธระหวางเพอนรวมงานในองคการใดองคการหนงกคลายกบการสรางความสมพนธกบคนในสงคมอน มดงน

67

1) รจกตนเองและกลาเปนตวของตวเอง 2) ศกษาธรรมชาตของเพอนรวมงานเพอใหเขาใจวาเพอนรวมงานมความตองการและมความรสกอยางไร 3) ยอมรบวาเพอนรวมงานมทงสวนดและสวนเสย 4) พยายามสงเกตความตองการและความรสกของเพอนรวมงาน 5) ศกษาสงคม วฒนธรรมขององคการทเราอาศยอย ยอมรบและยดถอมาตรฐาน ตลอดจนวฒนธรรมขององคกรนนและพรอมทจะปฏบตตาม 6) ยอมรบในศกดศรและใหเกยรตเพอนรวมงานตามควรแกฐานะและต าแหนง 7) แสดงความจรงใจตอเพอนรวมงาน 8) แสดงความเปนมตรกบเพอนรวมงาน 9) มอารมณขนตามแกกาลเทศะ 10) เปนผใหมากกวาผรบ 11) มศลปะในการพดกบเพอนรวมงาน 12) มมารยาทในการตดตอสมพนธกบเพอนรวมงาน 13) อาศยหลกคณธรรมในการตดตอสมพนธ ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความสมพนธระหวางผรวมงาน ” ไดวาการแสดงออกถงความเขาใจ รบรถงความตองการของเพอนรวมงาน มความจรงใจ และสรางสมพนธภาพทดตอก น ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) ความเขาใจรบรถงความตองการของเพอนรวมงาน 2) การแสดงความจรงใจกบเพอนรวมงาน และ 3) การสรางสมพนธภาพทดตอกน 3. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความสข (happiness) จากผลการศกษาหรอทฤษฎและงานวจยเพอหานยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบ ของความสข จากทศนะและจากผลการศกษาของนกวชาการ ผวจยพจารณา เหนวาเพอความเหมาะสมกบบรบทของการศกษาในประเทศไทย ดงนนจงไดศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของในดานการศกษา เพอความครอบคลมและความเขาใจทตรงกนสการนยาม เชงปฏบตงาน จงเนนประเดนของความสข ดงน Davidson (1992) ไดท าการศกษาจากผตอบแบบสอบถามเกยวกบความสข ผลการวจยพบวา เมอผตอบแบบสอบถามมความสขคลนสมองทางดานซายสวนหนา ( life-side forebrain) จะมปฏกรยาตอบสนองมากกวาบรเวณอนๆ และเมอใชกระแสไฟฟากระตนสมองบรเวณดงกลาวผถกทดสอบจะมอารมณดเชนกน นนแสดงวาสมองบรเวณนนเปนจดก าเนดความสข

68

กรมสงเสรมอตสาหกรรม (2549) ไดกลาวถงแนวทางในการสรางความสขในทท างาน (happiness workplace) นนควรประกอบดวย 1) happy body คอ การสงเสรมสขภาพของลกจางใหแขงแกรงทงรางกายและจตใจ 2) happy heart คอ การกระตนความเอออาทรตอกนและกน 3) happy society คอ สนบสนนใหเกดความจงรกภกดเออเฟอตอชมชนทลกจางท างานพกอาศย 4) happy relaxation คอ ใหความรความเขาใจ รจกผอนคลายตอสงตางๆ ในการด าเนนชวต การสรางกจกรรมบนเทงพกผอนความเครยดในการท างาน 5) happy brain คอ การสงเสรมใหลกจางรจกหาความรพฒนาตนเองตลอดเวลาจากแหลงตางๆ เพอใหเกดความช านาญ รอบร เกดความกาวหนาในการท างาน ชวตเกดความมนคง 6) happy soul คอ การสงเสรมกจกรรมทางศาสนา กระตนใหเกดความศรทธา มศลธรรมในการด าเนนชวต 7) happy money คอ การสนบสนนใหลกจางรจกเกบรจกใชไมเปนหน บรหารการใชจายของตนเองและครอบครวใหถกวธ 8) happy family คอ การสงเสรมใหลกจางตระหนกถงความส าคญของครอบครวและความซอสตยตอกนและกน ไสว บญมา ( 2552) ไดกลาววา นกวชาการไดพยายามศกษาถงปจจยหลก หลงจากทมนษยไดรบปจจยเบองตนเพยงพอตอความตองการของรางกายแลว ยงพบวาการใชจายเงนเพอซอหาสรรพสงมาเพมจะไมท าใหเกดความสขกายสบายใจเพมขนตามไปดวยแตสงท ท าใหเกดความสขคอการมทกอยางเพยงพอแลว ผลจากการศกษาพบองคประกอบของความสข ประกอบดวย 1) การมความสมพนธอนดกบผทอยรอบขางและการมเพอน ความสมพนธเปนฐาน 2) การมความเคลอนไหวอยเปนนจ 3) การมความชางสงเกต การสงเกต รวมทงการมองเหนความเปนไปภายนอก 4) การเรยนรอยเปนนจ การเรยนรมความส าคญตอการมความสขส าหรบคนทกรนทกวย

69

5) การใหมขอบเขตกวางมาก จากกจกรรมงายๆ จ าพวกการสงยมใหคน อยใกลๆ และการกลาวค าขอบคณ การแบงปน การชวยเหลอผอยรอบขางไปจนถงการสละเวลาออกไปอาสาชวยงานในชมชน และการทดแทนคณแผนดน กจกรรมเหลานท าใหรสกวาตนเองมคาและชวตมความหมาย สมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย ( 2551) ไดชใหเหนถงความสขในการท างาน หมายถง คนท างานอยางความสขทท างานนาอยสมานฉนท มวฒนธรรมแหงการท างานอยางความสข ประกอบไปดวยสขภาพดคนมน าใจเอออาทรตอกนและกน รจกออมไมเปนหน มการผอนคลายรจกขวนขวายหาความร มศรทธาในศาสนามความรกสามคคและมครอบครวอบอน ธร สนทรายทธ (2553) ไดกลาววาความสขในการท างานยอมเปนทปรารถนาของคนท างานในทกระดบตงแตระดบเลกๆ ระดบปฏบตการ ( worker) ผจดการ ( manager) และผบรหาร (executive) แตจะท างานอยางไรใหเกดความสขอยางแทจรงนนไมใชเรองงายนก องคการพยายามอยางยงทจะใฝหาวธการในการละลายพฤตกรรมของลกจางใหมารกใครและกลมเกลยวรวมกนในการท างานเปนสงทปฏบตไดยากเพราะการท างานตองมความเครยดความจรงจงเขามาเกยวของงานจงจะประสบผลส าเรจ ความจรงแลวการท างานจะตองใหความสขกอตวขนในทท างาน ดงค ากลาวทวา “ท างานใหเปนสขสนกกบการท างาน” นสา นพทปกงวาน ( 2555) ไดน าเสนอมมมองของการสรางความสขใน ทท างาน ดวยการพฒนา มรท. 8001-2553 กบการจดการความสข โมเดล “เปน อย คอ ” จากผล การวจยพบวา ลกจางทมความสขในการท างานตองท าใหลกจางมความรสกวาการท างานเสมอนกบการไดอยบานของตนเอง คอ ความรสกมนคงปลอดภย มความรกความผกพนกบสมาชกในบานและมความรสกเหมอนเปนเจาของบาน โดยมการเสนอตวแบบ คอ home โมเดลทอธบายถง การสรางความสขในทท างานตองอาศยความรวมมอจากทกฝาย รวมทงตวลกจางเอง นอกจากนผลการวจยยงพบวา องคการแหงความสขมคณลกษณะรวมกนทกองคการและลกษณะแตกตางกนไป โดยคณลกษณะทคลายรวมกน 4 ประการขององคการแหงความสข ไดแก 1) การใหความสนใจในปจจยพนฐานแหงการด ารงชวตแกบคลากรอยางเหมาะสมคอองคการทท าใหบคลากรมความสขในขนพนฐาน ไดแก การจายคาจาง คาตอบแทน การจดสวสดการอยางพอเหมาะพอควร รวมถงความมนคงในชวต 2) บคลากรมความภาคภมใจทไดท างานหรอเปนสมาชกขององคการ 3) บรรยากาศและวฒนธรรมองคการเนนความเปนครอบครว สงเสรมการท างาน เปนทม มกจกรรมแนวทางการบรหารจดการสมพนธภายในองคการระดบบคคลตาง ๆมปฏสมพนธ ทใกลชดกนเปรยบเหมอนญาตสนทมตรสหายรวมกน

70

4) ความมจรยธรรมในการด าเนนธรกจ ซงสะทอนออกมาในรปแบบตางๆ เชน การปฏบตทถกตองตามระเบยบกฎหมาย การไมเอาเปรยบลกจางและลกคา หรอสงเสรมใหด าเนนธรกจพรอมกน กจกรรมรบผดชอบตอสงคม ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความสข” ไดวา การแสดงออกถงความภาคภมใจและการเปนสวนหนงขององคการ ความมน าใจเอออาทรตอกนและกน ตลอดจนความสมครสมานสามคคในทมงาน ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การแสดงความภาคภมใจและการเปนสวนหนงขององคการ 2) การแสดงความมน าใจเอออาทรตอกนและกน และ 3) การสรางความสมครสมานสามคค ในทมงาน จากผลการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของสามารถสรปนยาม เชงปฏบตการของความพงพอใจในการท างานไดวา พฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ 1) การนเทศ (supervision) 2) ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) และ 3) ความสข ( happiness) ขางต นผวจยไดสรปเปนนยามเชงปฏบตการและตวบงชแตละองคประกอบ ดงตารางท 6 ตารางท 6 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของความพงพอใจในการท างาน

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด

1. การนเทศ (supervision)

การแสดงออกถงการพฒนาความรความสามารถใหแกผปฏบตงาน ชวยเหลอชแนะวธการปฏบตงาน ตลอดจนน า

1) การพฒนาความรความสามารถ ใหแกผปฏบตงาน 2) ใหความชวยเหลอชแนะวธการ ปฏบตงาน

ขอมลการนเทศมาปรบปรงงาน 3) น าขอมลทไดจากการนเทศ มาปรบปรงการปฏบตงาน

2. ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation)

การแสดงออกถงความเขาใจ รบรถงความตองการของ เพอนรวมงาน มความจรงใจ และสรางสมพนธภาพทดตอกน

1) ความเขาใจ รบรถงความ ตองการของเพอนรวมงาน 2) การแสดงความจรงใจกบ เพอนรวมงาน 3) การสรางสมพนธภาพทดตอกน

71

ตารางท 6 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของความพงพอใจในการท างาน (ตอ)

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด

3. ความสข (happiness)

การแสดงออกถงความภาคภมใจและการเปนสวนหนงขององคการ มน าใจเอออาทร ตอกนและกน ตลอดจนมความสมครสมานสามคคในทมงาน

1) การแสดงความภาคภมใจและ การเปนสวนหนงขององคการ 2) การแสดงความมน าใจเอออาทร ตอกนและกน 3) การสรางความสมครสมาน สามคคในทมงาน

3.3 นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของความผกพนตอองคการ 3.3.1 นยามของความผกพนตอองคการ (organizational commitment) Steers (1977) ไดกลาวถง ความผกพนตอองคการ หมายถง ความสมพนธ ทหนกแนนเปนอนหนงอนเดยวของลกจางในองคการเพอทจะรวมท ากจกรรมของ องคการ เปนสงทสะทอนถงความสมพนธของลกจางกบองคการทตนท างาน หรอเปนความรสกชนชมของลกจางกบองคการ รวมทงเปนการเชอมโยงเอกลกษณของลกจางกบองคการ Steers & Porter (1982) ไดอธบายถง ความผกพนตอองคการมความส าคญยงตอความ อยรอด ขององคการ เปนตวช ใหเหน ถงความมประสทธภาพของ องคการ โดยเฉพาะ องคการทขาดแคลนบคลากรในอาชพเฉพาะ เนองจากการเสรม สรางใหสมาชกมความผกพนตอองคการหมายถง ใหสมาชกมความคงอยและ ไมเอออ านวยให ค านงถงโอกาสการยายงาน ความผกพนตอองคการจะเปนตวท านายในการเพมผลผลตและความพงพอใจงาน สมาชกทมอายการท างานนานจะมความผกพนตอองคการ และมความสมพนธเชงลบตอการยายงานหรอลาออก กลาวไดวา ความผกพนตอองคการมอทธพลตอความคงอยในองคการ เพราะสามารถท านายอตราการเขาออกของสมาชกในองคการไดด Laka-mathebura (2004) อธบายวาความผกพนตอองคการเกดจากองคประกอบ 3 สวน คอ 1. องคประกอบดานทเกยวกบขวญก าลงใจ ความผกพนตอองคการเกดขนจากความพงพอใจทเปาหมายของตนสอดคลองกบเปาหมายขององคการ จงเตมใจทจะปฏบตงานกบองคการ องคประกอบทเกยวกบความรสกนกคดเปนปจจยทสงผลเชงบวกตอความผกพนตอองคการ

72

2. องคประกอบดานความเหมาะสมของผลตอบแทน ความผกพนตอองคการจะเพมมากขนเมอลกจางไดรบการจดสรรผลประโยชน สอดคลองกบความตองการของตน และจะลดลงเมอเหนวาไมไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม ส าหรบองคประกอบนเปนไปไดทงปจจยทสนบสนนหรอลดทอนความผกพนทลกจางมตอองคการ 3. องคประกอบดานทางเลอกทเปนองคประกอบดานลบตอความผกพนตอองคการเกดขนเนองจากลกจางรสกไมพงพอใจกบสภาพแวดลอมการท างาน และไมสามารถเปลยนแปลงใหดขน แตจ าเปนตองอยในองคการเพราะไมมทางเลอกอน เชน อายมาก สภาวะเศรษฐกจโดยรวมของประเทศไมดจงมโอกาสนอยในการหางานใหมท า จงจดไดวาเปนปจจยสงผลเชงลบตอความผกพนในองคการ ชนนดา โชตแสง ( 2550) ท าการศกษาระดบภาวะผน าระดบความผกพนตอองคการและระดบพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาราชบร ผลการศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษามภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าแบบแลกเปลยนอยในระดบสง ภาวะผน าแบบปลอยตามสบายอยในระดบต า ความผกพนเชงปทสถานอยในระดบสงและมพฤตกรรมการท างานในระดบสง ชนดา เลบครฑ (2554) ไดนยามค าวาความผกพนตอองคการ หมายถง ความคดเหน หรอความรสกทมตอองคการใน 3 ดาน ตอไปน 1. ความเชอมนและการยอมรบเปาหมายและความตองการขององคการ หมายถง ความรสกยนด มความเชอมนทจะปฏบตงานตามนโยบายและวธการด าเนนงานของ องคการ เพอใหองคการบรรลเปาหมายประสบผลส าเรจตลอดจนการกระท าทแสดงออกถงความประทบใจและความรสกทมตอองคการ 2. ความทมเทความพยายามเพอท าประโยชนใหกบองคการ หมายถง ความรสก ยนดและเตมใจทจะปฏบตงานทไดรบมอบหมาย โดยทมเทตอการท างานอยางเตมก าลงความสามารถเสยสละเวลาอทศตนในการท างาน และท างานเพอสรางชอเสยงใหกบองคการ ตลอดจนการแสดงออกถงการท าประโยชนกบองคการ เชน ไมลางาน หรอขาดงานเปนประจ า และการใชทรพยากรขององคการอยางประหยด 3. ความปรารถนาทจะด ารงไวซงความเปนสมาชกขององคการ หมายถง ความรสกทจะตองท างานใหกบองคการตลอดไป ไมตองการโอนยายทจะไปท างานกบองคการอน แมวาจะมโอกาสหรอมทางเลอกทดกวาเนองจากมความรสกหวงใยตอความเขมแขงและอนาคตขององคการ

73

เนตรนภา นนทพรวญญ (2552) ไดใหความหมายค าวาความผกพนตอองคการ จะเปนสงทกระตนใหสมาชกในองคการปฏบตงานอยางเตมก าลงความสามารถในงานทรบผดชอบ สดทายองคการกจะด าเนนการอยางมประสทธภาพและประสทธผลสามารถแขงขนในตลาดการคาหรอใหบรการแกสาธารณะได อยางเตมท เชนเดยวกบ พงษศกด ดษฐสวรรณ ( 2551) ไดท า การศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานตามสถานศกษาตางขนาดกน มการจดบรรยากาศองคการใหเกดความผกพนตอองคการไมแตกตางกน และสอดคลองกบผลการศกษาของ ลดดา ธาราศกด (2552) พบวา ขาราชการครในโรงเรยนศรราชา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3 ทมเพศตางกนมความผกพนตอองคการไมแตกตางกน หรอกลาวอกนยหนงวาความผกพนตอองคการไมขนอยกบเพศของขาราชการครในโรงเรยนศรราชา วเชยร วทยอดม ( 2550) ไดใหค าจ ากดความของความผกพนตอองคการคอ สถานะทลกจางตองการจะเหนองคการบรรลเปาหมายในฐานะเปนสมาชกคนหนงขององคการ ลกจางจะเกดทศนคตทดตอองคการถงขนาดมความผกพน ( commitment) และจงรกภกด ( loyalty) ตอองคการ ใครทจะเหนความกาวหนาขององคการ ตราบเทาทองคการยงสรางความพอใจใหกบลกจางอยแตเมอไรความไมพอใจขยายไปทวทงองคการลกจางกจะมแนวโนมลาออกจากองคการไดมาก ศรวรรณ ฉายศร, วรนารถ แสงมณ และอตนช กาญจนพบลย ( 2550) ทไดท า การศกษาระดบความพงพอใจตอองคการกบความผกพนในการท างานของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา จากผลการศกษาพบวาในดานความผกพนตอองคการมความเตมใจ ทมเทพยายามของตนเองอยางเตมทเพอใหงานขององคการประสบความส าเรจ รองลงมาคอ ความตองการอยางแรงกลาในการด ารงสมาชกภาพในองคการ โดยไมคดหรอมความตองการลาออก จากการเปนสมาชกขององคการ ไมตองการทจะยายไปท างานทใด มความสมครใจอยปฏบตงานในองคการ และมความเชอมนอยางสงยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ ไมวาองคการจะออกแนวนโยบายใดๆ กตาม กจะยอมรบในแนวทางการปฏบตงานเพอใหส าเรจตามเปาหมายและมคานยมทสอดคลองในทศทางเดยวกน ศรวรรณ เสรรตน และคณะ ( 2545) ไดกลาวถงความผกพนตอองคการวาเปนระดบของความ ตองการทจะม สวนรวมในการท างา นใหกบหนวยงานหรอ องคการ ทตนเองเปนสมาชกอยอยางเตมก าลงความสามารถและศกยภาพทมอ ยหรอหมายถงระดบทลกจาง เขามาเกยวของกบเปาหมายขององคการและตองการรกษาสภาพความปรารถนาทจะเ ปนสมาชกขององคการบคคลใดมความรสกผกพนในองคการสงบคคลเหลานนจะมความรสกวาเปนสวนหนงขององคการ

74

สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (2551) ไดนยามความหมายของความผกพนตอองคการ หมายถง องคการสรางความผกพนกบบคลากร โดยจดระบบคาตอบแทนและมแรงจงใจเพอบรรลความส าเรจในระดบองคการและระดบบคคล บคลากรและผน าไดรบ การพฒนาเพอสรางผลงานทด ครอบคลมการสรางความสมพนธ การสรางความพงพอใจ การเสรมสรางวฒนธรรมองคการ การบรหารคาตอบแทนและการสรางมแรงจงใจ การฝกอบรม บคลากรทมผลตอความผกพนระหวางบคลากรกบองคการ ควรพจารณาสภาพแวดลอมทสรางมแรงจงใจในการท างานเพอประโยชนของผปวย และความส าเรจขององคการ ความสมพนธระหวางผน ากบผปฏบตงาน ความรสกวาตนเองมความส าคญ บรรยากาศของความรวมมอ ไววางใจ การสอสารทด การเอออ านาจตดสนใจ การฝกอบรม ความกาวหนาในต าแหนงงาน การยกยองชมเชยและใหรางวล โอกาสทเทาเทยมกนและการอยรวมกนเสมอนญาตพนอง สนต กรนยไพบลย ( 2555) การสงเสรมความยดมนผกพนของสมาชกทมตอองคการจงเปนสงส าคญทจะกอใหเกดแรงจงใจใหผปฏบตงานอทศตนและจงรกภกดตอองคการมความรสกวาเปนสวนหนงขององคการซงจะแสดงออกในลกษณะของพฤตกรรมทพงประสงคยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ ในขณะเดยวกนกจะพยายามท าประโยชนใหแกองคการ ไมคดจะลาออกจากองคการไป ผบรหารจงเปนผทมบทบาทส าคญอยางมากในการสรางความยดมน ผกพนตอองคการ โดยการศกษาองคประกอบทเปนตวก าหนดความยดมนผกพนตอองคการ เมอบคลากรมความยดมนผกพนตอองคการกจะสงผลใหมความสามารถในการปฏบตงานดขน ลดการขาดงาน ลดอตราการลาออก การโอนยาย นอกจากนนจากนานาทศนะของ กตตมาภรณ นลนยม (2547) ; เพญพร ทองค าสก ( 2553); รงสรรค อวนวจตร ( 2554); สโมสร ศรพนธบตร (2553); อลงกรณ บญญะสญ (2552) ทไดเปรยบเทยบความผกพนตอองคการจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ผลการวจยพบวา เพศ อาย และขนาดของโรงเรยนไมมผลตอ ระดบ การแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการ ดงนนจงสรปไดวาความผกพนตอองคการ หมายถง การแสดงความพงพอใจในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการ 3.3.2 แนวคดของความผกพนตอองคการ (organizational commitment) Steers (1977) ใหความหมายของความผกพนตอองคการวาเปนความสมพนธท เหนยวแนนของสมาชกในองคการ และพฤตกรรมทสมาชกใน องคการ มคานยมทกลมกลนกบสมาชกคนอนโดยแสดงตนเปนอนหนงอนเดยวกบองคการ ซงแสดงออกใหเหนถง 1) ความเชอมนและยอมรบในเปาหมายและคานยมของ องคการ 2) ความเตมใจทจะทมเทความสามารถอยางเตมท เพอองคการ และ 3) ความตองการทจะคงไว ซงความเปนสมาชกภาพในองคการตอไป

75

Mobley, Horner & Hollingsworth (1978) ไดเสนอกระบวนการน าไปสการตดสนใจวาจะอยหรอลาออกจากองคการ โดยความตงใจทจะลาออกจากงานเปนกระบวนการทเกดกอนการตดสนใจลาออกจรงๆ ซงลกจางจะพจารณาทางเลอกในงานใหมเปรยบเทยบกบงานเดมวาตนจะไดหรอสญเสยประโยชนมากนอยเพยงใด ถาลกจางคดวาการลาออกจากงานจะท าใหตนไดรบผลประโยชนนอยกวาองคการเดม ลกจางผนนกจะเลอกทจะอยกบองคการเดมตอไป และพยายามลดความรสกตอตานและพยายามมองงานทท าอยในแงดมากขน ในทางตรงขามหากลกจางเหนวาการเปลยนงานจะท าใหตนไดรบผลประโยชนมากกวา ลกจางผนนจะตดสนใจลาออกจากองคการเดม ยกเวนสาเหตอนทไมเกยวของกบงานแตมอทธพลตอการตดสนใจลาออกจากองคการเดม เชน การยายงานของคสมรส เปนตน ทงทความเปนจรงแลวตวลกจางยงมความพงพอใจในงานปจจบนทท าอยรวมทงอาจเกดจากการตดสนใจทกะทนหน เชน การทะเลาะกบหวหนางานหรอเพอนรวมงาน Steers & Porter (1982) ไดแบงประเภทความผกพนตอองคการเปนสองประเภท ซงนยมใชอยางกวางขวาง ไดแก 1) แนวคดประเภทเจตคต (attitude type) ซงถอวาเปนความผกพนตอองคการเปนทศนคตทสงผลตอความสมพนธระหวางลกจางกบองคการ เปนการแสดงตนเปนอนหนงอนเดยวกน 2) ความรสกเกยวพนกบองคการแนบแนนเนองจากมความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการ มความมงมนตงใจจะพยายาม เพอองคการและมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะอยกบองคการ นกทฤษฎทเชอแนวคดนจะมองความผกพนตอองคการวาบางสงอยในกลองด า ซงถกก าหนดทงองคการและตวบคคล เชน ลกษณะสวนบคคล บทบาททเกยวของ ลกษณะโครงสรางองคการซงมผลลพธ เชน การลาออกจากงาน การตรงตอเวลา ความพยายามในงานและพฤตกรรมการใหความรวมมอ แนวคดทสอง คอประเภทพฤตกรรม ( behavior type) มองวาความผกพนตอองคการเปนกระบวนการทบคคลเขาสองคการโดยสรางความผกพนขนเพอประโยชนของตนเองมใชเพอองคการ มสาระส าคญวาการลงทนเปนสาเหตท าใหบคคลเกดความรสกผกพนโดยทกสงทลงทนไป เชน ความร ความสามารถ ทกษะ ระยะเวลา เปนตน ท าใหเขาไดรบประโยชนตอบแทนจากองคการ เชน คาตอบแทนและสทธผลประโยชนตางๆ การเลอนต าแหนง การลาออกจากงานท าใหเขาเสยผลประโยชนนนเอง ทฤษฎทเกยวของกบความผกพนตอองคกร 1. ทฤษฎการลงทน ( Side–Bet Theory) Becker & Neuhauser (1976) มสาระ ส าคญคอบคคลใหความส าคญตอสงหนงสงใดเปนเพราะวาบคคลนน ไดสรางการลงทน ตอสงนนๆ ไว เพราะฉะนนหากเขาไมมความผกพนกบสง เหลานนตอไป กจะท าใหเขาสญเสย มากกวาการยดมนผกพนไว จงเปนทางเลอกทตองท าโดยไมมทางเลอกเปนอน ระดบของการลงทน

76

ในบางประการจะผนแปรตามมตระยะเวลาเปนส าคญ กลาวคอคณภาพของสงทลงทนไปจะมมลคาเพมสงขนตามระยะเวลาทบคคลไดเสยไปในเรองนนๆ เชน ตวแปรดานอายการท างานใน องคการ บคคลทท างานใหกบองคการนานเทาใดกจะท าใหเกดการสะสมทรพยากรทจะไดรบจากระบบการจางงานขององคการมากขนเทานนในรปของเงนเดอน สวสดการ และอ านาจหนาทหรอสงทไดอทศในรปของก าลงกาย ก าลงใจ ดงนนบคคลทท างานกบองคการมานานยอมตดสนใจทจะลาออกจากองคการไดยากกวาคนทท างานใ หกบองคการมาไ มนาน เพราะเขาจะพจารณาวาหากลาออกจาก องค การก เทา กบวาการลงทนของเขาจะเสยเปลา และอาจ ไมคมกบ การไดรบผลตอบแทนจากหนวยงานใหม 2. ทฤษฎการแลกเปลยน ( Exchange Theory) Homans (1961) ไดอธบายความสมพนธระหวาง บคคลว าเกดขนเนองจากมผลประโยชน เปน มแรงจงใจในการแสดงพฤตกรรมตอกนคนจะค านงถงผลไดเสยทจะเกดขนโดย ใชประสบการณในอดตเปนตวก าหนดความสมพนธจะยงคงด าเนนอยตราบใดทบคคลประเมนวาสวนทได มากกวา เสย แตถาประเมน แลววาการแลกเปลยนนนไมคมคากน ความสมพนธ จะสนสดหรอเปลยนรปแบบไปจากเดม ผลดในทนอาจหมายถงความสข ความพอใจ เกยรตยศ ชอเสยง เงนทอง ความมหนามตาหรออะไรกไดทถอวาไดผลในทางบวกนาจะเชอไดวารางวลยงมากคนกจะยงแสดงพฤตกรรมนนๆ มากขน 3. แนวความคดของ Allen & Mayer (1990) ไดศกษาเรองความผกพนตอองคการในแง ทวาความ ผกพนทางดานทศนคต เปนสภาวะทางจตใจ ( psychological states) ของบคคลทมตอองคการ ซงภาวะดงกลาวประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ องคประกอบทหนง ไดแก ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) หมายถง การมอารมณยดมน รสกวาตนเปนสวนหนงและเกยวของกบองคการอยางแนบแนน ท าใหบคคล อยกบองคการ เพราะปรารถนาทจะ อย องคประกอบทสอง ไดแก ความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment) หมายถง ความผกพนทเกดเนองจากการรบรถงผลประโยชนทอาจจะสญเสยไปหากออกจากองคการ ท าใหคนอยกบองคการเพราะจ าเปนตองอยและองคประกอบทสาม ไดแก ความผกพนเชง ปทสถาน ( normative commitment) หมายถง ความผกพนทเกดขนเนองจากรบรวาเปนพนธะหนาทและความรบผดชอบของตนทควรจะอยและสนบสนน กจกรรมขององคการ ใหด าเนน ตอไป ท าใหคนอยกบองคการเพราะคดวาควรจะอย ดงนน แนวคดความผกพนตอองคการ หมายถง กระบวนการน าไปสการตดสนใจวาจะอยหรอลาออกซงเปนตวชวดประสทธภาพขององคการ โดยมแนวคด 2 ประเภท ไดแก 1) แนวคดจากเจตคตคอความเชอในเปาหมายและคานยมความปรารถนาทจะอยในองคการ 2) แนวคดประเภทพฤตกรรมทมงผลประโยชนสวนตนในรปของคาตอบแทนสทธและผลประโยชนตางๆ

77

3.3.3 องคประกอบของความผกพนตอองคการ ดงกลาวไวในตอนตนวา ในการวจยโมเดลสมการโครงสราง จดมงหมายส าคญในการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกเพอก าหนดองคประกอบของตวแปรทใชในการศกษา ผวจยจะศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของจากทศนะของนกวชาการแหลงตางๆ เพอการสงเคราะหและก าหนดเปนองคประกอบในการวจย เพอจะน าไปสการศกษาตามล าดบ ดงน 1. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามทศนะของ Angle & Perry Angle & Perry (1981) ไดท าการศกษาถงองคประกอบของความผกพนตอองคการ ประกอบดวย 1) ความเชอถออยางมากและยอมรบในเปาหมายขององคการ 2) ความตงใจในการพจารณาถงประโยชนขององคการ และ 3) การคงสภาพสมาชกภาพ 2. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Bass Bass (1985) ไดแสดงชใหเหนถงองคประกอบของความผกพนตอองคการ ซงประกอบไปดวย 3 องคประกอบ ไดแก 1) ทศนคตของลกจาง (employee attitudes) 2) แรงจงใจ (motivation) และ 3) ผลการปฏบตงาน (performance) 3. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามทศนะของ Northcraft & Neale Northcraft & Neale (1994) กลาววาความผกพนตอองคการ คอความสมพนธ อยางลกซงแนนแฟนระหวางบคคลใดบคค ลหนงกบองคการใดองคการหนง โดยมองคประกอบทวไป 3 ประการ คอ 1) ศรทธาและเชอมนในเปาหมายและคณคาขององคการ 2) ความตงใจและความพรอมทจะใชความพยายามทมอยเพอองคการ และ 3) การคงสภาพสมาชกภาพ

3. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามทศนะของ Meyerand Allen Meyer & Allen (1997) ไดชใหเหนถงความผกพนตอองคการแบงได 3 ลกษณะ ประกอบดวย 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) หมายถง ความผกพน ทเกดขนจากความรสกเปนความรสกผกพนเปนอนหนงอนเดยวกบองคการ รสกวาตนเปน สวนหนงขององคการ มความตองการทจะเกยวของกบองคการ เตมใจทจะทมเทและอทศตนใหกบองคการ 2) ความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) หมายถง ความผกพน ทเกดขนจากการค านวณของบคคลโดยมพนฐานอยบนตนทนทบคคลนนมใหกบองคการ และผลตอบแทนทบคคลไดรบจากองคการ โดยจะแสดงออกในรปของพฤตกรรมตอเนองในการท างานของบคคลวาจะท างานอยตอกบองคการนนตอไปหรอโยกยายเปลยนแปลงทท างาน

78

3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) หมายถง ความผกพน ทเกดขนจากคานยม วฒนธรรมหรอบรรทดฐานทางสงคมเปนความผกพนทเกดขนเพอตอบแทนในสงทบคคลไดรบจากองคการโดยแสดงออกในรปของความจงรกภกดตอองคการ 5. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามทศนะของ Steers Steers (1997) ไดกลาวถง ความผกพนตอองคการเปนความสมพนธทเหนยวแนนของความเปนอนหนงอนเดยวของสมาชกทเขารวมกจกรรมขององคการซงสามารถแสดงใหเหนถง 1) ความเชอมนอยางแรงกลาและยอมรบตลอดจนคานยมขององคการ 2) ความคาดหวงทจะใชความพยายามเพอประโยชนขององคการ 3) ความปรารถนาอยางแรงกลาทจะด ารงรกษาการเปนสมาชกขององคการ 6. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามทศนะของ Mowday, Steers & Porter Mowday, Porter & Steers (1999) ไดใหทศนะวาเมอบคคลเขาท างานในองคการความสมพนธแบบแลกเปลยนเกดขนโดยทแตละฝายใหสงแลกเปลยนบางอยางและไดรบบางอยางทมคณคาจากอกฝายซงสงส าคญ พนธะสญญานถอวาเปนธรรมชาตของการแลกเปลยน ทงความเปนสมาชกหากมสมพนธภาพทดระหวางบคคลและองคการ บคคลกจะมความผกพนตอองคการและมการคงพฤตกรรมการมาท างานใหกบองคการตอไป ซงการทบคคลมความตอเนองของการเปนสมาชกในองคการนนสามารถอธบายไดจากขอเสนอ 2 ประการ ดงน 1) การคาดหวง (expectancy proposition) โดยแนวโนมทจะคงอยในองคการ จะเพมขน ถาหากบคคลคาดหวงวาการไดรบรางวลนนสมพนธกบการคงสมาชกภาพขององคการ 2) ความผกพน ( commitment proposition) เปนแนวโนมทจะคงอยในองคการเพมขน หากบคคลมการลงทนตอองคการเพมขน ความรสกเปนหนองคการเพมขน โอกาสเลอกหนทางทจะไปจากองคการกจะถกปดกนจากการมทกษะเฉพาะทางทสงสมจากการท างานในองคการและสถานภาพทางสงคมของบคคลกจะผกบคคลนนไวกบองคการ ซงสามารถอธบายถงองคประกอบของความผกพนไดดงน (1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment-AC) หมายถง อารมณความรสกผกพนของลกจางหรอความเปนอนหนงอนเดยวและการมสวนรวมของลกจางในองคการ ความปรารถนาของบคคลทจะเขาไปมสวนรวมขององคการซงบคคลเหลานจะเปนผททมเทพยายามในการท างานเพอองคการ หากสมาชกขององคการทมความผกพนตอองคการ ดานจตใจสง กจะเปนผทปฏบตงานทด ซงประกอบดวย 3 ปจจย คอ 1) คณลกษณะของบคคล

79

(personal characteristic) 2) คณลกษณะของงาน ( job characteristic) และ 3) ประสบการณใน การท างาน (work experience) (2) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuous commitment-CC) หมายถง ความผกพนทเกดขนจากการจายคาตอบแทนแลกเปลยนกบการคงอยของลกจาง เปนการเนนดานพฤตกรรมทแสดงออกในรปพฤตกรรมทตอเนองหรอคงเสนคงวาในการท างาน เชน ไมโยกยายเปลยนแปลงทท างาน การทคนผกพนตอองคการและพยายามทจะรกษาสมาชกภาพโดยไมโยกยายเนองมาจากการเปรยบเทยบชงน าหนกวาหากลาออกจากองคการไปตองสญเสยสงใดบาง เพราะฉะนนการทคนๆ หนง เขามาท างานหรอเปนสมาชกขององคการกเหมอนการลงทนในองคการมากขนความผกพนจะทวตามระยะเวลาและยากตอการละทงองคการไป พบวาประกอบดวยสงตางๆ ดงน 1) อาย (age) 2) สถานภาพของต าแหนง ( tenure) 3) ความพงพอใจ ในอาชพ (career satisfaction) และ 4) ความตงใจลาออก (3) ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment-NC) หมายถง ภาระผกพนหรอหนาททลกจางไดรบการปลกฝงวาควรอยในองคการเปนเรองของความสมพนธแบบไมเปนทางการทลกจางรสกวาตนควรอยในองคการหรอกลาวอกนยหนงวาเปนความจงรกภกดและเตมใจทจะอทศงานใหกบองคการ ซงเปนผลมาจากบรรทดฐานขององคการกตองมความผกพนในองคการและจงรกภกดตอองคการเพราะนนคอความถกตองและความเหมาะสมทจะท าเปนหนาท หรอพนธะผกพนทสมาชกจะตองมตอการปฏบตหนาทในองคการ ซงประกอบดวย 1) ความผกพนกบเพอนรวมงาน (co-worker commitment) ประกอบดวย มตดานจตใจและปทสถาน (affective & normative dimension) 2) การพงพาองคการ (organization dependability) และ 3) การมสวนรวมในการจดการ (participatory management) 7. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Blau Blau (2003) ไดท าการศกษาเกยวกบองคประกอบของความผกพนตอองคการ ประกอบดวย 1) ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) 2) ความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment) และ 3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 8. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Nelson & Quick Nelson & Quick (2006) กลาววา ความผกพนตอองคการม 3 ประเภท คอ

1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) เปนประเภทของความผกพนทมพนฐานจากความปรารถนาของแตละบคคลในการด ารงอยกบองคการ มสวนประกอบ 3 สวน คอ

80

(1) ความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการ (2) ความเตมใจโดยใชความพยายามอยางมากในฐานะเปนตวแทนของ

องคการ (3) ความปรารถนาทจะยงด ารงเปนสมาชกขององคการ

2) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuous commitment) เปนประเภทของ การผกพนทมพนฐานจากความเปนจรงทแตละบคคลไมสามารถออกจากงานได 3) ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) เปนประเภทความผกพนทมพนฐานจากการรบรในระเบยบ ขอจ ากด หรอขอผกมดของแตละบคคล เพอใหสามารถด ารงอยกบองคการ 9. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Su-Chao & Ming Shing Su-Chao & Ming Shing (2006) ไดท าการศกษาองคประกอบของความผกพน ตอองคการโดยแบบสอบถามถกน ามาใชเพอมงเนนในดานอตสาหกรรมการธนาคารและอตสาหกรรมบรการ อตสาหกรรมการผลตในการศกษาเชงประจกษ รวมทงสน 1,350 แบบสอบถาม ผลการวจยพบองคประกอบทส าคญ 3 องคประกอบ ไดแก 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) 2) ความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) และ 3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 10. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Bagraim & Sader Bagraim & Sader (2007) ไดท าการศกษาพบวาองคประกอบทเกยวของในความผกพนตอองคการ คอ ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) 11. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ McCroskey McCroskey & Harrington (2007) ไดชใหเหนวาองคการทไดรบการยอมรบ วาไดเปรยบในการแขงขนเกดจากการไดรบการพฒนาทรพยากรมนษยและมความสนใจทจะพฒนาองคการดานความผกพนตอองคการเปนหลกเนองจากความสมพนธนสงผลตอประสทธภาพและประสทธผล ผลจากการศกษาพบวาองคประกอบของความผกพนตอองคการ ไดแก 1) ความผกพน เชงปทสถาน (normative commitment) 2) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuous commitment) และ 3) ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) 12. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Solinger, Van Olffen & Roe

81

Solinger, Olffen & Roe (2007) ไดศกษาพบวาองคประกอบของความผกพน ตอองคการเปนเรองทเกยวของกบทศนคตและความพงพอใจในการท างาน ประกอบดวย 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) 2) ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) และ 3) ความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) 13. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Cicekli Cicekli (2008) ไดศกษาวรรณกรรมเพอตรวจสอบรปแบบการวจยโดยใชขอมลเชงปรมาณ ผลจากการศกษาพบตวแปรทมผลตอการศกษาอยางมนยส าคญ อาท อาย เพศ การศกษา การครอบครอง สถานะทางเศรษฐกจและสงคมของลกจาง และขนาดขององคการ มความสมพนธอยางมนยส าคญกบการวจย ผลจากการศกษาพบองคประกอบของความผกพนตอองคการ 3 องคประกอบ ไดแก 1) ความมงมนขององคการคอความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) 2) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) และ 3) ความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) 14. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Martin Martin (2008) ไดชใหเหนวาการเขาใจวธการรกษาความผกพนตอองคการตางกมองวาความผกพนตอองคการเปนตวแปรทส าคญทท าใหลกจางเกดความใกลชดผกพน ซงหมายความวาถาในองคการมวสยทศนในเชงบวก จะมความเปนไปไดวาความสมพนธจะด าเนนตอไปเปนเวลานาน ลกษณะบคลกประจ าตวทอยในใจ ในบรบทของความมงมนจะสะทอนใหเหนถงการมสวนรวมทางอารมณของลกจางในดานความมงมนเชงบรรทดฐาน ทศนคตกบความรสกของหนาทและความรบผดชอบทมตอบรษททเกดจากขอตกลงหรอบรรทดฐานทใชรวมกนโดยบคคล ความมงมนจะมความตอเนองสะทอนใหเหนถงความตงใจทจะท างานตอใหกบบรษทตอไป ผลจากการศกษาพบองคประกอบทส าคญ ไดแก 1) ลกจางทมความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) 2) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) และ 3) ความผกพน เชงตอเนอง (continuous commitment) 15. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Fu, Bolander & Jones Fu, Bolander & Jones (2009) ไดท าการศกษาวรรณกรรมโดยการวจย เชงปรมาณ พบวา องคประกอบทเกยวของในความผกพนตอองคการ จะท าใหผบรหารสามารถกระตนความพยายามของลกจางขาย โดยใชทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคมและจากการส ารวจขอมลจากลกจางขายทางอตสาหกรรมการวเคราะหพบวา มองคประกอบทส าคญ ประกอบดวย 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) มผลโดยตรงทางบวกตอความพยายามท

82

ยอดขาย 2) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) และ 3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 16. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของ Chang, Cheng, Tsai, Chen, Tsai & Shan Chang, Cheng, Tsai, Chen, Tsai & Shan (2011) ไดชให เหนถงลกษณะของความผกพนตอองคการ 3 องคประกอบ ไดแก 1) ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment: AC) 2) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuous commitment: CC) และ 3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment: NC) และโครงสรางสามมตทก าหนดไวดงตอไปน 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) หมายถง สงทแนบมากบความรสกของลกจางไปประจ าดวยและมสวนรวมในองคการ ความมงมนแสดงใหเหนถงอารมณความรสกทลกจางรสกทมตอบรษท 2) ความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) หมายถง ความมงมนอยกบตนทนทบรษทและลกจางทออกจากองคการซงแสดงใหเหนถงความมงมนทตอเนอง แสดงใหเหนถงสงทแนบมาใหกบองคการ แตหมายถงคาใชจายในการรบรใหกบลกจางทออกจากบรษท 3) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) หมายถง ความรสกของลกจางจากพนธกรณทจะยงคงอยกบองคการ และนกวจยจากการศกษาหนงแสดงใหเหน ความมงมนทเกยวของกบการมสวนรวมในงานและความพงพอใจในการท างาน 17. องคประกอบของความผกพนตอองคการตามงานวจยของวศษฐ ฤทธบญไชย วศษฐ ฤทธบญไชย (2553) ไดศกษาวจยเชงปรมาณเพอหาองคประกอบและตวบงชของความผกพนตอองคการเจาหนาทกรมราชทณฑ โดยการเกบขอมลจากเจ าหนาทและผบรหารกรมราชทณฑ จ านวน 11,437 คน โดยการสมตวอยางแบบแบงชน ผลการวจยพบวา องคประกอบตวบงชของเจาหนาทกรมราชทณฑ ดงน 1) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) เปนความผกพนตอองคการทเกดขนมากทสด และ 2) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) องคประกอบความผกพนตอองคการตามทฤษฎและนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ผวจยไดน ามาสงเคราะหเพอก าหนดองคประกอบทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) และทเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ( conceptual framework) ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 7

83

ตารางท 7 สงเคราะหองคประกอบของความผกพนตอองคการ

ท องคประกอบของ

ความผกพนตอองคการ An

glean

dPerr

y (19

81)

B.Ba

ss (19

85)

maye

r & A

len (1

990)

No

rth &

Nea

le (19

90)

Mey

er, A

llen,

& Sm

ith (1

993)

Ste

ers (1

997)

Bl

au (2

003)

Ne

lson &

Quic

k (20

06)

Su-C

hao &

Ming

-Shing

(200

6)

Bagra

im &

Sade

r (20

07)

McC

roske

y & H

arring

ton (2

007)

So

linge

r and

Van O

lffen

& R

oe (2

007)

Ci

cekli

(200

8)

Sonia

San M

art ın

(200

8)

Fu, B

oland

e & Jo

nes (

2009

) Ch

ang e

t al (2

011)

วศษฐ

ฤทธบ

ญไชย

(255

3)

(ความถ

) Fre

quen

cy

1 ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment)

12

2 ความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment)

11

3 ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment)

12

4 ระดบของการวางเปาหมาย และคณคา (degree of goal & value)

3

5 การคงสภาพสมาชกภาพ (maintaining membership)

2

6 ความตงใจพจารณาประโยชนขององคการ

2

7 ความผกพนตออารมณ (emotional commitment)

2

8 ความเตมใจทจะออกแรงพยายาม (willingness to exert effort)

1

84

ตารางท 7 สงเคราะหองคประกอบของความผกพนตอองคการ (ตอ)

ท องคประกอบของ

ความผกพนตอองคการ

Angle

andP

erry (

1981

) B.

Bass

(1985

) ma

yer &

Alen

(199

0)

North

& N

eale

(1990

) M

eyer,

Alle

n, &

Smith

(199

3)

Steers

(199

7)

Blau

(200

3)

Nelso

n & Q

uick (

2006

) Su

-Cha

o & M

ing-Sh

ing (2

006)

Ba

graim

& Sa

der (

2007

) M

cCros

key &

Harr

ington

(200

7)

Solin

ger a

ndVa

n Olff

en &

Roe

(200

7)

Cice

kli (2

008)

So

nia Sa

n Mart

ın (2

008)

Fu

, Bola

nde &

Jone

s (20

09)

Chan

g et a

l (201

1)

วศษฐ

ฤทธบ

ญไชย

(255

3)

(ความถ

) Fre

quen

cy

9 การมแรงจงใจ (motivation)

1

10 สมรรถนะในการท างาน (job performance)

1

11 ความเชอมนอยางแรงกลาและยอมรบตลอดจนคานยมขององคการ

1

12 เจตคตของลกจาง (employee attitudes)

1

รวม 3 3 3 3 3 3 2 3 3 1 2 2 3 3 3 3 2 52 จากตารางท 7 เหนไดวาองคประกอบของความผกพนตอองคการทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) พบวา มจ านวน 12 องคประกอบ แตส าหรบการวจย ครงนผวจยไดใชเกณฑพจารณาจากองคประกอบทความถในระดบสง (ในทนคอความถตงแต 11 ขนไป ) ไดองคประกอบ จ านวน 3 องคประกอบ ประกอบดวย 1) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 2) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuance commitment) และ 3) ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) แสดงเปนโมเดลการวดได ดงภาพท 6

85

ภาพท 6 โมเดลการวดความผกพนตอองคการ

จากภาพท 6 แสดงโมเดลความผกพนตอองคการทไดจากการสงเคราะหทฤษฎและทศนะของนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ซงประกอบดวย 1) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 2) ความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment) และ 3) ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบ ทจะน าไปส การสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของแตละองคประกอบดงหวขอทจะกลาวถงขางลางน 3.3.4 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบของความผกพนตอองคการ 1. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบดานความผกพน เชงปทสถาน (normative commitment) Meyer & Alen (1997) ไดนยามความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) หมายถง ความผกพนทเกดขนจากคานยมวฒนธรรมหรอบรรทดฐานทางสงคมเปนความผกพนทเกดขนเพอตอบแทนในสงทบคคลไดรบจากองคการโดยแสดงออกในรปของ ความจงรกภกดตอองคการ Nelson & Quick (2006) ไดกลาววา ความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) เปนประเภทความผกพนทมพนฐานจากการรบรในระเบยบ ขอจ าก ดหรอขอผกมดของแตละบคคลเพอใหสามารถด ารงอยกบองคการ Chang, Cheng, Tsai, Chen, Tsai & Shan (2011) ไดใหความหมายของ ค าวาความผกพนเชงปทสถาน ( normative commitment) หมายถง ความรสกของ ลกจางจาก

ความผกพนเชงปทสถาน

ความผกพนเชงตอเนอง

ความผกพนเชงจตพสย

ความผกพนตอองคการ

86

พนธกรณทจะยงคงอยกบองคการ และนกวจยจากการศกษาหนงแสดงใหเหนความมงมนทเกยวของกบการมสวนรวมในงานและความพงพอใจในการท างาน ธนพร แยมสตา ( 2550) ไดนยามความหมายของความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) เปนความจงรกภกดและตงใจทจะอทศตนใหกบองคการ เปนบรรทดฐานภายในจตใจของบคคลทตองการท าใหองคการบรรลเปาหมาย เปนขอผกมดดานจรยธรรมภายในของบคคลทมตอองคการคอ บคคลรสกวาเมอเขาไปเปนสมาชกกตองมความยดมนผกพนตอองคการเปนหนาทหรอความผกพนทสมาชกตองปฏบตตอองคการจากผลการวจยทผานมาจะพบวาการทบคคลมความยดมนผกพนตอองคการสงจะมแนวโนมวาจะคงอยท างานกบองคการเปนเวลานานเปนตวบงชประสทธภาพขององคการ เนองจากมความสมพนธกบความพงพอใจใน การท างาน ความไววางใจระหวางผปฏบตงานและลกษณะผน าทสรางความนาเชอถอและไววางใจ มความสมพนธกบการปรบตวในการท างานและการปรบตวขององคการรวมทงมผลตอพฤตกรรมการปฏบตงาน ไดแก ผลการปฏบตงาน การมสวนรวมในงาน การขาดงาน การมาท างานสาย และการลาออกจากงาน และความยดมนผกพนตอองคการเปนตวท านายการลาออกไดดกวาความ พงพอ ใจในงาน บคคลทมความยดมนผกพนตอองคการจะตอบแทนองคการดวยการแสดงพฤตกรรมทเปนประโยชนตอองคการ การใหความชวยเหลอองคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ และพบวาบคคลทมความยดมนผกพนดานจตใจสง จะคงอยกบองคการเพราะเหตผล วาอยากอย (want to) บคคลทมความยดมนผกพนดานการคงอยหรอดานการลงทนสงจะคงอยกบองคการเพราะเหตผลวาจ าเปนตองอย (need to) และบคคลทมความยดมนตอองคการ ดานบรรทดฐานสงจะคงอยกบองคการเพราะเหตผลวาควรอย (ought to) จรวฒน ปฐมพรววฒน ( 2553) ไดนยามความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) หมายถง ความผกพนของลกจางทเชอวาเปนสงสมควร ถกตองเหมาะสมทจะคงอยกบองคการตอไปหรอเปนพนธะผกพนทสมาชกตองมการปฏบตหนาทในองคการ ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความผกพน เชงปทสถาน ” ไดวาการแสดงออกถงความไววางใจระหวางผปฏบตงาน การใหความชวยเหลอองคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ ความรสกผกพนและตองการใหองคการบรรลเปาหมายทตงไว ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การไดรบความไววางใจระหวางผปฏบตงานเพราะผบรหารมภาวะผน า 2) การใหความชวยเหลอองคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ และ 3) ความรสกผกพนและตองการใหองคการบรรลเปาหมายทตงไว

87

2. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) Meyer & Alen (1997) กลาวถงนยามความผกพนเชงตอเนอง (continuous commitment) หมายถง ความผกพนทเกดขนจากการค านวณของบคคลโดยมพนฐานอยบนตนทนทบคคลนนมใหกบองคการและผลตอบแทนทบคคลไดรบจากองคการโดยจะแสดงออกในรปของพฤตกรรมตอเนองใ นการท างานของบคคลวาจะท างานอยตอกบองคการนนตอไปหรอโยกยายเปลยนแปลงทท างาน Nelson & Quick (2006) กลาววา ความผกพนเชงตอเนอง ( continuance commitment) เปนประเภทของผกพนทมพนฐานจากความเปนจรงทแตละบคคลไมสามารถ ออกจากงานได Chang, Cheng, Tsai, Chen, Tsai & Shan (2011) ไดใหความหมายของค าวาความผกพนเชงตอเนอง ( continuous commitment) หมายถงความมงมนในการท างานรวมกบลกจางโดยไมลาออกจากองคการ ยงแสดงใหเหนถงความมงมนทตอเนองแสดงใหเหนถงความผกพนเชงตอเนองกบองคการ ธนพร แยมสตา (2550) ไดนยามความหมายของความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment) หมายถง การทบคคลมแนวโนมทจะท างานในองคการอยางตอเนอง มองความผกพนในรปของพฤตกรรมทบคคลปฏบตตอองคการ มความสม าเสมอในการปฏบตงาน ไมเปลยนแปลงโยกยายทท างาน เกดจากการทบคคลนนพจารณาอยางถถวนถงผลดผลเสยขอ ง การละทงการเปนสมาชกขององคการ การทบคลากรเปนสมาชกขององคการยงนานเทาไร เทากบ บคคลนนลงทนกบองคการมากขน ความยดมนผกพนจะเพมขนตามระยะเวลาในการลงทนกบ องคการซงหากบคคลรบรวาตนเองยงไดก าไร และสงทไดรบตอบแทนจากองคการมความคมคากจะยงคงอยกบองคการแตถารสกวาตนเองตองลงทนไปมากกวาแตไมคมคากจะตดสนใจออกจากองคการ จรวฒน ปฐมพรววฒน (2553) กลาวถงนยามความผกพนเชงตอเนอง (continuance commitment) หมายถง ความผกพนทเกดขนจากการทไดประโยชนหรอมความจ าเปน ทจะตองคงอยกบองคการหรอโยกยายเปลยนแปลงทท างาน ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความผกพนเชงตอเนอง ” ไดวาการแสดงออกถงความสม าเสมอในการปฏบตงานโดยไมคดทจะลาออกหรอโยกยายจากองคการ เนองจากความพงพอใจในผลตอบแทนทไดรบ ซงนยามดงกลาวเชอมโยง ตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การปฏบตงานเตมก าลงสามารถ ทมเทเสยสละอย

88

สม าเสมอ 2) ไมลาออกหรอเปลยนสถานทในการท างาน และ 3) มความพงพอใจในสวสดการ หรอผลตอบแทนอนๆ 3. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) Meyer & Alen (1997) ไดนยามความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) หมายถง ความผกพนทเกดขนจากความรสก เปนความรสกผกพนเปนอนหนงอนเดยวกบองคการ รสกวาตนเปนสวนหนงขององคการมความตองการทจะเกยวของกบองคการ เตมใจทจะทมเทและอทศตนใหกบองคการ Nelson & Quick (2006) ไดกลาววา ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) เปนประเภทของความผกพนทมพนฐานจากความปรารถนาของแตละบคคลใน การด ารงอยกบองคการ มสวนประกอบ 3 สวนคอ 1) ความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการ 2) ความเตมใจโดยใชความพยายามอยางมากในฐานะเปนตวแทนขององคการ 3) ความปรารถนาทจะยงคงด ารงเปนสมาชกขององคการ Chang, Cheng, Tsai, Chen, Tsai, & Shan (2011) ไดใหความหมายของ ค าวา ความผกพนเชงจตพสย ( affective commitment) หมายถง สงทแนบมากบความรสกของลกจางไปประจ าดวยและมสวนรวมในองคการ ความมงมนแสดงใหเหนถงอารมณท แนบมาอารมณทลกจางรสกทมตอบรษท ธนพร แยมสตา (2550) ไดนยามความหมายของความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) หมายถง ความปรารถนาอยางแรงกลาของบคคลทจะท างานเพอองคการอยางตอเนองเป นความแขงแกรงของความสมพนธทางจตใจทบคคลรสกวาเปนสวนหนงขององคการมความรสกวาเปาหมายและวตถประสงคในการท างานของตนเองมความสอดคลองกบองคกา รท าใหบคคลยอมรบเปาหมายขององคการมเจตคตทดตอองคการมความตองการทจะรกษาการเปนสมาชกขององคการไวเพอทจะปฏบตงานใหบรรลเปาหมายขององคการ จรวฒน ปฐมพรววฒน (2553) ไดนยามความหมาย ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) หมายถง เปนอารมณความรสกผกพนของลกจางทมตอองคการ ซงลกจางรสกเปนอนหนงอนเดยวกบองคการและไดมสวนรวมกบองคการ ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความผกพนเชงจตพสย” ไดวาการแสดงออกถงการมสวนรวมในองคกร ความเชอในเปาหมายและคานยมของ

89

องคการตลอดจนมความตองการทจะรกษาการเปนสมาชกขององคการ ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การมสวนรวมในการก าหนดวตถประสงค และเปาหมายขององคการ 2) ความเชอและยอมรบเปาหมาย คานยมขององคการ และ 3) ความตองการทจะรกษา การเปนสมาชกขององคการ จากผลการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของสามารถสรปนยามเชงปฏบตการของความผกพนตอองคการไดวาพฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ 1) ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) 2) ความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) และ 3) ความผกพน เชงตอเนอง (continuance commitment) ขางตน ผวจยไดสรปเปนนยามเชงปฏบตการและตวบงชแตละองคประกอบ ดงตารางท 8 ตารางท 8 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของความผกพนตอองคการ

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด 1. ความผกพน เชงปทสถาน (normative commitment)

การแสดงออกถงความไววางใจระหวางผปฏบตงาน การให ความชวยเหลอองคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ ความรสกผกพนและตองการใหองคการบรรลเปาหมายทตงไว

1) การไดรบความไววางใจ ระหวางผปฏบตงาน 2) การใหความชวยเหลอ องคการในดานตางๆ อยางเตมความรความสามารถ 3) ความรสกผกพนและ ตองการใหองคการบรรล เปาหมายทตงไว

2. ความผกพน เชงตอเนอง (continuance commitment)

การแสดงออกถงความสม าเสมอ ในการปฏบตงาน โดยไมลาออกหรอเปลยนสถานทในการท างาน เนองจากความพงพอใจในผลตอบแทนทไดรบ

1) การปฏบตงานเตมก าลง สามารถ ทมเทเสยสละ อยสม าเสมอ 2) ไมลาออกหรอเปลยน สถานทในการท างาน 3) มความพงพอใจใน สวสดการหรอผลตอบแทน อนๆ

90

ตารางท 8 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของความผกพนตอองคการ (ตอ)

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด

3. ความผกพน เชงจตพสย (affective commitment)

การแสดงออกถงการมสวนรวม ในองคการ ความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการ ตลอดจน มความตองการทจะรกษาการเปนสมาชกขององคการ

1) การมสวนรวมใน การก าหนดวตถประสงค และเปาหมาย ขององคการ 2) ความเชอและยอมรบ เปาหมาย คานยมของ องคการ 3) ความตองการทจะรกษา การเปนสมาชกขององคการ

3.4 นยาม แนวคด องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวบงชของผลตภาพ 3.4.1 นยามของผลตภาพ Kevin (2011) นยามความหมายของผลตภาพ ( productivity) วาเปนเปาหมายหลกทส าคญในองคการเนนไปทการผลตทมคณภาพใชประโยชนไดคมคาในความหมายของ ภาวะผน าเชงจตวญญาณจะมองไปในแงของความหมายทมากกวาแคสนคา, ผลตภณฑ หรอการบรการ แตหมายถงชมชน (community) และเรองของสภาพแวดลอม (environment) ซงจะท าใหทกคนในองคการไดเขาใจในบทบาทหนาท เมอทกคนรบทบาทหนาทการท างานของตนทด งานทท าจะออกมาด ดงนนการสอสารจะชวยเตมเตมระดบจตวญญาณความรสกทด การสรางวฒนธรรมองคการเพอลดละความเหนแกตว เชนเดยวกบ Kotter (2001) ทกลาววาผน าทพบกบผใตบงคบบญชาอยางสม าเสมอ และเปดโอกาสในการมสวนรวมอภปรายจะท าใหเกดผลตภาพทสงขน Ashmos & Duchon (2000), Fry (2003), Benefiel (2005) ไดกลาวถงค าวาผลตภาพ (productivity) ในทางอตสาหกรรมจะเปนเครองชวดประสทธภาพการท างานของผตาม ( follower) ไมตองมการสรางแรงจงใจเนองจากมการตรวจสอบและตดตามการท างานตอวน ในขณะทภาวะผน าเชงจตวญญาณจะมวธการในทางผลตภาพทแตกตางออกไป เนองจากภาวะผน าทางจตวญญาณจะสรางวฒนธรรมในการท างานทปราศจากการตรวจสอบ ก ากบตดตาม เพราะมความเชอทวา การท างานตองอาศยความซอสตยและจรงใจในการท างาน ผานการสอสารในองคการอยางเหมาะสม เชนเดยวกบ Field (2010) ทชใหเหนวาวฒนธรรมองคการทมจตวญญาณนน ประกอบดวย ความหมาย (meaning) การสอสาร (community) และความซอสตย (integrity) ผน าท

91

มภาวะผน าทางจตวญญาณจงสรางวฒนธรรมในการท างานทมการปฏสมพนธระหวางบคคล โดยเนนใหผตามเหนความส าคญของงานทท า เชนเดยวกบทศนะของ Fairholm (1996) ทชใหเหนวาผลตภาพทสงขนมาจากการทบคคลในองคการมภาวะผน าเชงจตวญญาณ กลาวคอ เปนผทมความหวง ( hope) ศรทธา ( faith) เปนผมวสยทศน ( vision) มประสบการณในเรอง การเรยกรอง ( calling) จากสมาชกภาพเพอทจะปฏบตงานใหบรรลเปาหมายหรอตามทก าหนดไวในวสยทศน Kinkerski & Skrypnek (2006) ไดนยามความหมายของผลตภาพ ( productivity) คอการท างานเปนแบบ win-win ในผลตภาพในองคการเกดจากการใหความส าคญกบความหมายในชวต ( meaning in life) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน ( sense of community) ภายใตขอตกลงภายในองคการรวมกน ในขณะท Kevin (2011) ไดนยามค าวาผลตภาพคอการจดสภาพแวดลอมในการท างานทสนองความตองการขนพนฐานตามแนวคดของ Maslow ดงนน การทผลตภาพเพมขนมาจากความพงพอใจในสภาพแวดลอมในการท างาน ซงกสงผลใหภาวะผน าทางจตวญญาณมประสทธภาพเชนกน สอดคลองกบ Baldrige National Quality Program (2005), Fry & Matherly (2006), Kaplan & Norton (2004) ตางเหนวาผลตภาพทสงขนเปนกญแจส าคญทชใหเหนถงประสทธภาพของผน า ประสทธภาพของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประสทธภาพของ จตวญญาณในทท างาน เชนเดยวกบ Kotter (2001) ทกลาววาผน าทพบกบบคลากรอยางสม าเสมอและเปดโอกาสในการมสวนรวมอภปรายจะท าใหเกดผลตภาพทสงขน Baum (2002), Draft (2007), Gittell (2003) ตางใหนยามของค าวาผลตภาพเปนเครองชวดความส าเรจในองคการ เพราะเปรยบเสมอนเปาหมายขององคการหรออาจกลาวไดวาเปนเครองชวดพฒนาการในเชงธรกจจะมอบในเรองของงบประมาณทใชไปตอผลก าไรทไดรบ ส าหรบในองคการทไมแสวงหาผลก าไรจะเนนไปทการยกระดบองคการใหมการเจรญเตบโต นอกจากนน Rickards & Moger (2000) ไดกลาววาการพฒนาผลตภาพทเพมขนจะสามารถท านายพฤตกรรมของสมาชกภาพมความสามารถในการสนบสนนการปฏบตงานรวมกนหรอไม Giacalone & Jurkiewicz (2003) ไดนยามความหมายของผลตภาพเปนดชน ชวดความส าเรจขององคการซงสงผลตอระดบภาวะผน าเชงจตวญญาณ และในขณะเดยวกนองคประกอบทส าคญของผลตภาพกเกดจากการรกษาวฒนธรรมองคการทมจตวญญาณ ในการท างาน ดงนนจงสรปไดวาผลตภาพ (productivity) หมายถง ดชนชวดความส าเรจขององคการเกดจากการใหความส าคญในเรองความหมายในชวต ( meaning in life) โดยการรบรและใหความส าคญสมาชกทกคนในการท างานอยางเทาเทยมกน การเขาใจในความเปนอย

92

การตระหนกถงความรสกเปนสวนหนงของชมชน ( sense of community) โดยผานการสอสาร การปฏสมพนธภายในองคการระหวางผน ากบผตามภายใตขอตกลงภายในองคการรวมกน การสรางสภาพแวดลอมในการท างานภายใตการก าหนดวฒนธรรมองคการทเตมเปยมไปดวย จตวญญาณ 3.4.2 แนวคดของผลตภาพ ทฤษฎของมาสโลว (Maslow’s Hierachy of Needs) (Maslow, 1943) มาสโลวกลาววามนษยเราทกคนตางพยายามดนรนเพอตอสสจดมงหมายของตนเอง แตเนองจากการทมนษยมความแตกตางกน ฉะนนการทจะไดรบการตอบสนองถ งขนไหนยอมขนอยกบศกยภาพของแตละบคคล จากรปแบบทแสดงล าดบขนความตองการพนฐานของมาสโลว สามารถ แบงไดดงน ขนท 1 ความตองการทางรางกาย (physiological needs) เปนระดบความตองการ ปจจยพนฐานของมนษย ไดแก ปจจย 4 ประกอบดวย อาหาร เครองนงหมเสอผา ยารกษาโรค และทอยอาศย ขนท 2 ความตองการความมนคงและความปลอดภย (security and safety needs) เชน ปราศจากการประสบอบตเหต การบาดเจบ การเจบปวย เศรษฐกจตกต า การถกขมขจากบคคลอน และการถกโจรกรรมทรพยสน เปนตน ขนท 3 ความตองการทางสงคม (Social Needs) ไดแก ความตองการการยอมรบ การเขาเปนสมาชก การใหความรก การใหอภย และความเปนมตร เปนตน ขนท 4 ความตองการการยอมรบนบถอและเหนวาตนเองมคณคาตอสงคม (esteem or ego Needs) มาสโลวไดใหความหมายไว 2 ประการ คอ ประการท 1 ความตองการการยกยองนบถอ ป ระการท 2 ความตองการทเกยวกบการมชอเสยง ขนท 5 ความตองการความส าเรจ (actualization needs) เปนความตองการระดบสงสดของมนษย เปนความพยายามของมนษยทจะใหบคคลอนยอมรบนบถอตนเองรวมกบความตองการและความส าเรจของตนเอง ซงมาสโลวเรยกวาความตองการความเจรญกาวหนา (growth needs) ทฤษฎของ Frankl Frankl เปนนกจตวทยาชาวเวยนนา ได กลาววาคนสามารถทจะรกษาวญญาณของความเปนอสระการไมขนอยกบใครไดแมแตเมออยในสถานการณรายแรงของความเครยดทง

93

ทางจตใจและรางกาย ธรรมชาตของคนแตละคนเปนหนงเดยวไมวาจะเปนรปแบบใด รางกายหรอกายภาพ จตใจหรอวญญาณ Frankl ไดใชการท าจตบ าบดซงเรยกวา logo therapy ซงเนนวญญาณ (spiritual) วญญาณเปนรปแบบแรกจาก 3 รปแบบของมนษย ซงเปนสงทท าใหแยกมนษยออกจากสตว 1. Self-consciousness ซงเปนสงทมาจาก Spiritual 2. Freedom คอ อสระจากสญชาตญาณ สงทไดรบการถายทอดจากบรรพบรษและสงแวดลอม 3. Responsibity แตละคนจะรบผดชอบตวเองหรอตอพระเ จา โดยจะพยายามใหคนไขทราบหรอรบรในการทจะรบผดชอบตวเอ งรบผดชอบเอง นนคอการเปนมนษยหมายถงการมจตส านกและความรบผดชอบ (being human means being conscious and being responsible) Frankl ไดใหแนวคดเกยวกบผลตภาพโดยเนนไปทเรอง ความหมายในชวต ซงเปนกระบวนการเยยวยาจตใจผานการตระหนกถงชวตดานจตวญญาณของมนษย เขากลาววา “การมชวตของมนษยไมไดด ารงอยเพอตอบสนองความตองการพนฐานเพอความพงพอใจของตนหรอเพอความสขเทานน แตมนษยมชวตอยเพอกระท าสงทมความหมายบางอยางแกชวตดวย ความหมายในชวต เชน ความรสกปตสขจากการไดท าบางสงใหคนทเรารก การเสยสละความสขของแมเพอลก โดยเฉพาะ “ความรก” ดจะเปนค าทชวยใหเขาใจความหมายของการมชวตทไมไดเปนไปเพอตนเองไดดทเดยว “ความรก จงเปนแรงจงใจใหผคนคนพบความหมายในชวต ” เพอใหเขาใจถงรากของแนวคดทฤษฎจตบ าบดแนวความหมายในชวต (Frankl, 1997) ดงนนแนวคดของผลตภาพ คอ ผลตภาพคณคา (value productivity) ในมตของภาวะผน าเชงจตวญญาณไมไดแสวงหาผลก าไรในทางธรกจ แตมนยส าคญในเรองของความตองการพนฐานของมนษยทสอดคลองกบความตองการขนพนฐานของ Maslow และการใหความหมายในชวตตามแนวคดของ Frankl ทอธบายถงพฤตกรรมของมนษยทไมไดปฏบตเพยงเพอตองการความรก สนองความตองการเทานน แตกระท าเพอใหชวตมคณคาและเพมความหมายในชวต 3.4.3 องคประกอบของผลตภาพ ดงกลาวไวในตอนตนวาในการวจยโมเดลสมการโครงสราง มจดมงหมายส าคญในการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกเพอก าหนดองคประกอบของตวแปรทใชในการศกษา ผวจยจะศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของจากทศนะของนกวชาการแหลงตางๆ เพอการสงเคราะหและก าหนดเปนองคประกอบในการวจยเพอจะน าไปสการศกษาตามล าดบ ดงน

94

1. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ King & Nicol King & Nicol (1999) ไดท าการศกษาพบวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณคอผสนบสนนจตวญญาณในสถานทท างาน การก าหนดใหเกดความเปนน าหนงใจเดยวและทศทาง การท างานทถกตอง ดงนนยอมหมายถงผลตภาพทเพมขนยอมสงผลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ ดชนชวดผลตภาพ ไดแก 1) ความหมายในชวต (meaning in life) 2) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) และ 3) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) 2. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Brown, Kitchell, O’Neil, Lockliniear, Vosler, Kubek & Deal Brown, Kitchell, O’Neil, Lockliniear, Vosler, Kubek & Deal (2001) ไดท าการศกษาพบวาการทผลตภาพในองคการสงขน เพราะบคลากรทกคนเขาใจในบทบาทหนาทและการทจะรกษาประสทธภาพในการท างานได เกดจากการใหความส าคญในดานความหมายในชวต (meaning in life) 3. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Kevin Kevin (2011) กลาวถงผลตภาพ ( productivity) เปนเปาหมายหลกทส าคญในองคการเนนไปทการผลตทมคณภาพใชประโยชนไดคมคา ในความหมายของการเปนผน าทมภาวะผน าทางจตวญญาณจะมองไปในแงของความหมายทมากกวาแคสนคา, ผลตภณฑ หรอการบรการ โดยมองคประกอบทส าคญดงน 1) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน ( sense of community) 2) ความมงหมายขององคการ (organization purpose) และ 3) สภาพแวดลอมในการท างาน ( work environment) ซงจะท าใหทกคนในองคการไดเขาใจในบทบาทหนาท ภายใตแนวคดทวาเมอทกคนรบทบาทหนาทการท างานของตนทด งานทท าจะออกมาด ดงนนการสอสารจะชวยเตมเตมระดบจตวญญาณความรสกทด การสรางวฒนธรรมองคการเพอลดละความเหนแกตว

4. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Taylor Taylor (as cited in Chase, Aquilano & Jacobs, 2001) ไดเสนอแนวคดทส าคญประการหนงคอความเชอวาการบรหารควรตองมทรพยากรทเพยงพอและมการปฏบตเชงรกในการปรบปรงวธการท างาน ซงการบรหารงานตามหลกวทยาศาสตร ( principles of scientific management) เปนการวดผลงานเชงปรมาณและการวเคราะหวธการทท าใหเพมผลผลตสงวาการบรหารควรมองคประกอบทส าคญ ไดแก 1) สภาพแวดลอม ในการท างาน ( work environment) และ 2) กระบวนการท างาน (process) เพอสามารถปรบปรงคณภาพการท างานใหดขน

95

5. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Metz, Wheatley Metz (2002), Wheatley (2008) ไดท าการศกษาและทบทวนวรรณกรรม พบวาคณสมบตของภาวะผน าเชงจตวญญาณในศตวรรษท 21 การทองคการจะมประสทธภาพและเพมผลตภาพในองคการนน พบวา ตวบงชทจะชวยท าใหผลตภาพสงขนในยคทมความสบสนและมความซบซอนเกดจากการสนบสนนผตามรสกวาตองใหความหมายในชวต (meaning in life) 6. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Fry Fry (2003) ไดท าการศกษาเกยวกบภาวะผน าทางจตวญญาณโดยผลการวจยพบวา การทองคการจะมผลลพธหรอผลตภาพทสงขนนนจะตองประกอบดวย 1) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) โดยทกคนจะตองมความซอสตย และตระหนกเหนคณคาของสมาชกภาพ 2) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) ทมจตวญญาณจะสงผลในเชงบวกกบองคการ 7. องคประกอบของผลตภาพตามทศนะของ Zamor Zamor (2003) ไดใหทศนะเกยวกบการเพมผลตภาพใหสงขน ในยคปจจบนตองการผน าทมความรบผดชอบทางสงคม มแนวคดในการบรหารจดการแนวใหม มความรในงานทปฏบตตลอดจนมความสามารถในการสรางแรงจงใจในการท างาน ซงเปนคณสมบตทมอยในภาวะผน าเชงจตวญญาณ และการทจะเพมผลตภาพในองคการใหสงขนตองมตวบงช ดงน 1) ความหมายในชวต (meaning in life) 2) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) 3) วฒนธรรมองคการ ( organizational culture) และ 4) สภาพแวดลอมในการท างาน ( work environment) 8. องคประกอบของผลตภาพตามทศนะของ Maxwell Maxwell (2003) ไดใหทศนะของผลตภาพในลกษณะของภาวะผน าเชง จตวญญาณ พบวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณมบทบาทส าคญทท าใหองคการประสบผลส าเรจ และตองเปนผทมความยตธรรมใหกบผตาม การใชปญญาและใชความเมตตาในการบรหารองคการ ตวชวดของผลตภาพในแนวทางของภาวะผน าเชงจตวญญาณคอ สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) กลาวคอการใหผตามมสวนรบผดชอบและอทศตนใหกบงานทท า ตลอดจนเปนการกระตนใหเกดการเรยนรวฒนธรรมของแตละคนทมความแตกตางกน 9. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Reave Reave (2005) ไดท าการศกษาองคประกอบของการเพมผลตภาพ ประกอบดวย 1) ความหมายในชวต (meaning in life) 2) ความหมายการเรยกรอง (meaning calling) 3) การพฒนาทมงาน (team development) และ 4) ความมงหมายขององคการ (organization purpose)

96

10. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Fleming Fleming (2007) ไดศกษาเรองภาวะผน าเชงจตวญญาณจากการสมภาษณผเชยวชาญ อาท Dalai Lama, Gandhi, Khomeini, King และ Mandela ผลการศกษา พบวา คณสมบตของภาวะผน าเชงจตวญญาณทจะชวยใหเกดผลตภาพทสงสดในองคการนนเกดจากความหมายในชวต (meaning in life) 11. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Bryan Bryan (2008) ไดศกษางานวจยเชงปรมาณเพอหาการเพมระดบของผลตภาพ ในองคการ เนองจากภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนภาวะผทมประสทธภาพและไมไดแสวงหาก าไรหรอผลประโยชน ผลจากการศกษาองคประกอบส าคญของผลตภาพ (productivity) คอ 1) การพฒนา ทมงาน (team development) และ 2) เครอขายทางสงคม (social network) 12. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Morley Morley (2006) ไดท าการศกษาเพอหาวธการเพมผลตภาพในองคการและระดบความผกพนตอองคการ ผลจากการศกษาพบวาองคประกอบทส าคญของผลตภาพ ไดแก วฒนธรรมองคการ (organizational culture) 13. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Milliman & Fergusan Milliman & Fergusan (2008) ไดศกษาคณสมบตของผลตภาพในภาวะผน าเชงจตวญญาณและการสรางจตวญญาณในการท างาน ดงน 1) ความหมายในชวต ( meaning in life) 2) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และ 3) สขภาวะทด (well-being) 14. องคประกอบของผลตภาพตามทศนะของ Field Field (2010) ไดใหทศนะเกยวกบการเพมผลตภาพในองคการ ซงมคณลกษณะทส าคญ ไดแก 1) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) กลาวคอ ภาวะผน าทางจตวญญาณจะเนนเรองของการปฏสมพนธ จะท าใหผตามรสกวางานทตนเองรบผดชอบมความหมาย และ 2) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) ทมจตวญญาณและมความซอสตยจะท าใหการท างานอยางมความหมาย 15. องคประกอบของผลตภาพตามงานวจยของ Karakas, Kinkerski & Skrypnek Karakas (2010), Kinkerski & Skrypnek (2006) ไดท าการศกษาเพอหาวธการเพมผลตภาพในองคการ ผลจากการศกษาพบวาองคประกอบทส าคญของผลตภาพ ไดแก 1) สขภาวะทดของลกจาง ( employee well-being) 2) ความหมายขององคการ ( meaning purpose) 3) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และ 4) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment)

97

16. องคประกอบของผลตภาพตามทศนะของ Fairholm Fairholm (2011) ไดแสดงทศนะเกยวกบผลตภาพในดานของภาวะผน าเชงจตวญญาณวาเปนผน าทตองการในอนาคตเพราะสามารถท างานอยางมออาชพ ตลอดจนมประสทธภาพและมความเปนเลศทสนองความตองการของบคลากรทกคนในองคการ ตวชวดพฤตกรรมผลตภาพในองคการ ไดแก 1) สงแวดลอมในการท างาน (work environment) 2) กระบวนการในการท างาน (work process) องคประกอบของผลตภาพ ตามทฤษฎและนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ผวจยไดน ามาสงเคราะหเพอก าหนดองคประกอบทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ ( theoretical framework) และทเปนกรอบแนวคดเพอการวจย ( conceptual framework) ตามล าดบ ดงแสดงในตารางท 9 ตารางท 9 สงเคราะหองคประกอบของผลตภาพ

ท องคประกอบของ

ผลตภาพ

King

& N

icol (

1999

) Br

own,

et,al.

(2001

) Ke

vin (2

011)

Ch

ase, A

quila

no &

Jaco

bs (2

001)

Metz

(200

2) W

heatl

ey (2

008)

Fr

y (20

03)

Garci

a-Zam

or (2

003)

M

axwe

ll (20

03)

Re

ave (

2005

) Fle

ming

(200

7)

Morl

ey (2

006)

Milli

man

& Fe

rgusan

(200

8)

Field

(2010

) Ka

rakas

(2010

) Ki

nkers

ki &

Skryp

nek (

2006

) Fa

irholm

(201

1)

ความถ

(Fre

quen

cy)

1 ความหมายในชวต (meaning in life)

8

2 สภาพแวดลอม ในการท างาน (work environment)

8

3 ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community)

7

4 วฒนธรรมองคการ (organizational culture)

5

98

ตารางท 9 สงเคราะหองคประกอบของผลตภาพ (ตอ)

ท องคประกอบของ

ผลตภาพ Ki

ng &

Nico

l (19

99)

Brow

n, et,

al.(20

01)

Kevin

(201

1)

Chase

, Aqu

ilano

& Ja

cobs

(200

1) M

etz (2

002)

Whe

atley

(200

8)

Fry (

2003

) Ga

rcia-Z

amor

(200

3)

Max

well (

2003

)

Reav

e (20

05)

Flemi

ng (2

007)

M

orley

(200

6) M

illima

n &

Fergu

san (2

008)

Fie

ld (20

10)

Karak

as (20

10)

Kink

erski

& Sk

rypne

k (20

06)

Fairh

olm (2

011)

คว

ามถ

(Fre

quen

cy)

5 ความมงหมายขององคการ (organization purpose)

3

6 สขภาวะทด (well-being) 3 7 กระบวนการท างาน

(process) 2

8 การพฒนาทมงาน (team development)

1

9 ความหมายการเรยกรอง (meaning calling)

1

รวม 3 1 3 2 1 1 2 4 1 4 1 1 3 2 4 4 1 40 จา กตารางท 9 เหนไดวาองคประกอบของผลตภาพทเปนกรอบแนวคดเชงทฤษฎ (theoretical framework) พบวา มจ านวน 9 องคประกอบ แตส าหรบการวจยครงน ผวจยไดใชเกณฑพจารณาจากองคประกอบทความถในระดบสง (ในทนคอความถตงแต 5 ขนไป) ไดองคประกอบจ านวน 4 องคประกอบคอ 1) ความหมายในชวต (meaning in life) 2) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) 3) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และ 4) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) แสดงเปนโมเดลการวดได ดงภาพท 7

99

ภาพท 7 โมเดลการวดผลตภาพ

จากภาพท 7 แสดงโมเดลการ วดผลตภาพ ทไดจากการสงเคราะหทฤษฎและทศนะของนกวชาการตางๆ ดงกลาวขางตน ซงประกอบดวย 1) ความหมายในชวต ( meaning in life) 2) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) 3) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และ 4) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) โดยมรายละเอยดของแตละองคประกอบทจะน าไปสการสงเคราะหเพอก าหนดนยามเชงปฏบตการและตวบงชของ แตละองคประกอบดงหวขอทจะกลาวถงขางลางน 3.4.4 นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบของผลตภาพ 1. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบ ความหมายในชวต(meaning in life) Frankl (1997) ไดนยามค าวาความหมายในชวต ( meaning in life) มาจากความรบผดชอบ ( responsibility) และความคาดหวงจะเปนทหนง การบรรลเปาหมายไดรบผลส าเรจ การไดรบประสบการณจากการเผชญหนา การรบผดชอบในงานทท าดวยความอดทน ซงจะพบวาโดยมากแลวมความเกยวของกบความพงพอใจความตองการขนพนฐาน วฒนธรรมและศาสนาทนบถอซงเปนแหลงทมาของความหมายในชวต

ความหมายในชวต (meaning in life)

สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment)

วฒนธรรมองคการ (organizational culture)

ผลตภาพ ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community)

100

Yodkowsky (2001), Scannel (2002) ไดนยามความหมายในชวตคอ การด าเนนชวตทชาญฉลาด โดยเลอกสงทจะท าใหเกดผลดตอตนเองมากทสด และเปนไปตามท ตนปรารถนาโดยไมเบยดเบยนหรอท ารายผอน การตระหนกถงการด ารงอย การมชวตอยซงบคคลแตละคนมความแตกตางในเรองความเชอ (belief) การก าหนดเปาหมาย (goals) ความรสก (feel) ประสบการณในชวตหรอความหมายในชวต เชนเดยวกบ Strenger, Frazier, Oishi & Kaler (2006) ไดท าการพฒนาเครองมอในการวดความหมายในชวต ( meaning in life questionnaire) เพอใหเกดความเขาใจความเปนอยของบคคลอน เพอเตมเตมความสข ทงนขอค าถามดงกลาวสามารถน าไปใชไดทงวงการธรกจและทางการศกษา Greenway (2005) ไดอธบายใหเหนถงความหมายของค าวา ความหมาย ในชวตวาสามารถใชในการท านายลกษณะพฤตกรรมในเชงจตวทยาทก าหนดเปาหมายใหสามารถบรรลเปาหมายได ความหมายในชวตแตละคนจะมความแตกตางกน เครองมอในการวดทางจตวทยาจงประกอบดวย ความพงพอใจในชวต ( life satisfaction) สขภาวะทด ( well-being) ความสข ( happiness) ฉะนนจงอาจกลาวไดวาการเขาใจในเรองความหมายในชวตจะท าใหเราเขาใจในแตละบคคลโดยองครวม Steger & Kashdan (2007), Batres (2011) ไดใหความหมายของค าวา ความหมายในชวตวาเปนตวบงชยอยของสขภาวะทด ( well-being) ซงความหมายของค าวาความหมายในชวตนนไมเพยงแตหมายถงชวตทเปยมไปดวยความสข ชวตทปราศจากความทกข หรอความเครยดแตหมายถงการตงเปาหมายของชวต ความคาดหวงความปรารถนาถงความผาสกของจตวญญาณ การวางแผนก าหนดปลายทางชวต เชนเดยวกบ Oishi & Kaler (2006) ทกลาววานยามของความหมายในชวตคอความตองการถงเปาหมายทตองการ หรอเปาหมายทมวตถประสงค ในความแตกตางของแตละบคคลนนแตละคนสามารถทจะสรางความหมายในชวตดวยตนเองซงเตมเปยมไปดวยคณคา (value) เปาหมาย (purpose) และการตดสนใจ (decision making) คนทกคนจะสามารถออกแบบความหมายในชวตตามแบบของชวต บางคนลมเหลวเนองจากความเครยด หากทกคนมความเขาใจในเรองความหมายในชวตกจะสามารถมความพงพอใจในชวตและ มความสข Braam, Tilburg, Henk, Deep (2006) ไดนยามถงความหมายในชวตวาเปนมมมองของชวตทควรไดรบการเคารพและยอมรบถงความเชอซงคณลกษณะของความหมายในชวต ประกอบดวย 1) ความผกพนในเชงบวก (positive commitment) 2) วตถประสงคและมมมองของชวต (purpose in life) 3) ความรสกทตองการเตมเตม ( sense of fulfillment) 4) ความรสกวามความส าคญ ( sense of significance) ในขณะท Pohlmann, Gruss & Jorascky (2006) ใหทศนะวา

101

ความหมายในชวตวาเปนความซบซอนทแตละคนก าหนดไมเหมอนกน ขนอยกบความเขาใจในเรองของการเปลยนแปลงหรอการก าหนดความหมาย ในชวตตามกาลเวลาทเปลยนไปหรอ การไดรบประสบการณเพมขน พชน สมก าลง และมารสา ไกรฤกษ (2551) ไดใหความหมายของค าวา ความหมายในชวตคอ การแสวงหาคนพบความหมายและเปาหมายของชวตเปนลกษณะของบคคลทมความผาสกทางจตวญญาณ ท าใหบคคลนนมทศทางทแนนอนและการไดด าเนนการตามเปาหมายของชวตจะท าใหบคคลนนมสนตสขมความชนชมยนดในชวต มพลงจากภายในทแขงแกรงเกดความภาคภมใจและเหนคณคาในตนเอง สงผลใหประสบความส าเรจในชวต ความหมายในชวตจงเปนค าทมความสมบรณในตนเอง โดยการก าหนดวตถประสงคทตองการและตงเปาหมายในการด าเนนการใหชดเจน แลวจงก าหนดองคประกอบอนๆ ทจะท าใหประสบผลส าเรจ เชน งบประมาณ บคลากร เพราะสงทส าคญทสดคอการด ารงอยและความส าเรจขององคการ ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความหมาย ในชวต” ไดวาการแสดงออกถงการก าหนดวตถประสงคทตองการ ตงเปาหมายเพอก าหนดทศทางในการท างานทชดเจน ตระหนกเหนคณคาความเปนอยของบคคลอน ซงนยามดงกลาวเชอมโยง ตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) ก าหนดวตถประสงคในการท างาน 2) ก าหนดทศทางทสามารถบรรลเปาหมายภายใตขอตกลงรวมกนในองคการ และ 3) ใหความส าคญในชวตความเปนอยของผอนตามเหมาะสม 2. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบ สภาพแวดลอม ใน การท างาน (work environment) Jones (1949 อางถงใน ชตมา มาลย, 2538) ใหความหมายสภาพแวดลอม ในการท างาน หมายถง ทกสงทกอยางรวมทงหมดทอยลอมรอบปจเจกบคคลหรอกลม ไดแก สภาพแวดลอมทางกายภาพ สงคมหรอวฒนธรรม ซงตางกมอทธพลและความรสกนกคดของบคคลไดทงสน ศรอนนต จฑะเตมย (2529) ไดกลาวถงสภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวผท างานในองคกา รเปนสงสะทอนถงความรสกของคนทมตองาน และผรวมงาน ถาทกคนมความรสกทดตองานทมเทก าลงใจก าลงความคดและก าลงกายท างานรวมกนและชวยกนแกไขปญหาในการท างาน การท างานกจะมประสทธภาพเพมขนแตในทางตรงขามสภาพแวดลอมอาจเปนปจจยทสงผลใหเกดภาวะกดดนและสงผลใหเกดความเหนอยลา สกลนาร กาแกว (2546) ไดศกษาสภาพแวดลอมและสรปความหมายสภาพแวดลอม หมายถง สงตางๆ ทอย

102

ลอมรอบคนท างานในขณะทท างานอาจเปนคน เชน หวหนาผควบคมงานหรอเพอนรวมงานเปนสงของ เชน เครองจกรเครองกล เครองมอและอปกรณตางๆ เปนสารเคมเปนพลงงาน เชน อากาศทหายใจ แสงสวาง เสยง ความรอน และเปนเหตปจจยทางจตวทยาสงคม เชน ชวโมงการท างาน คาตอบแทน กระทรวงสาธารณสข , กรมอนามย , กองอาชวอนามย (2536) ไดใหความหมายของค าวาสภาพแวดลอม หมายถง ทกสงทกอยางทอยรอบตวคนในขณะท างานอาจเปนคน เครองจกร สารเคม ฯลฯ เชนเดยวกบทศนะของ เยาวลกษณ กลพานช (2533) ไดกลาวถง สภาพแวดลอม ในการท างาน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวทเอออ านวยใหคนท างานไดอยางมประสทธภาพ สวนหนงทส าคญคอสภาพแวดลอมทางกายภาพ ไดแก วสดอปกรณในการปฏบตงาน สถานทท างาน แสง เสยง อณหภม และสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม ซงไดแก ความสมพนธกบผบงคบบญชา การบงคบบญชา คาตอบแทนสวสดการ และสภาพแวดลอมอนๆ ชลธชา สวางเนตร (2542) ไดอธบายความหมายของสภาพแวดลอม ใน การท างาน หมายถง สงตางๆ จะเปนอะไรกไดทงทมชวต ไมมชวต มองเหนไดหรอไมสามารถมองเหนไดทอยรอบตวคนงานในขณะท างาน และมผลตอการท างาน รวมทงมผลตอคณภาพชวตของคนงานดวย Jone (1949 อางถงใน สกลนาร กาแกว, 2546) ไดใหความหมายไววา สภาพแวดลอมในการท างาน หมายถง ปจจยและองคประกอบทแวดลอมผปฏบตงานในหนวยงาน ซงมผลกระทบตอบคคลในหนวยงานทงในดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม แบงออกเปนสภาพแวดลอมดานกายภาพ ดานสงคม และดานจตใจ รตกมพล พนธเพง (2547) ไดนยามความหมายของสภาพแวดลอม ใน การท างาน หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวเราทงทมชวตและไมมชวตหรอทสามารถจบตองไดและไมสามารถจบตองได ทงทเปนรปธรรมและทเปนนามธรรม สภาพปจจยตางๆ ทสงผลใหเกด ภาวะกดดนซงมผลตอผปฏบตงานในขณะทท างาน ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ ( 2554) ไดกลาวถง การก าหนดรปแบบของระบบการท างานใหสอดคลองกบลกษณะงานและสภาพแวดลอม โดยก าหนดแนวทางในการด าเนนการ ดงน 1) จดชองทางการสอสารเพอใหเกดการแลกเปลยนความรหรอทกษะระหวางบคลากรภายใน 2) องคการทมประสทธผลควรเปนการสอสารในรปแบบตางๆ เชน การประชมประจ าวนของบคลากร ( morning talk) จดประชมผบรหาร ประชมระหวางผบรหาร

103

และบคลากร เพอแลกเปลยนเรยนรหรอสรปผลการด าเนนงานในวนทผานมา พรอมรวมวเคราะห หาสาเหตและแนวทางการแกไข 3) การแลกเปลยนขอคดเหนผานระบบ web board, teleconference เพอเผยแพรใหบคลากรรบทราบขอมลไดอยางทวถง เปนตน 4) การจดท าจดหมายขาว กระดานประชาสมพนธ ขาวเสยงตามสาย 5) กระตนใหบคลากรแสดงความคดไดอยางไรขดจ ากด ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “สภาพแวดลอม ในการท างาน” ไดวาการแสดงออกถงการเปดโอกาสใหผรวมงานไดแลกเปลยนเรยนรอยางอสระ ใหทกคนมสวนรวมในการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางแกไขรวมกน ตลอดจนกระตนใหบคลากรแสดงความคดไดอยางไรขดจ ากด ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) การเปดโอกาสใหผรวมงานไดแลกเปลยนเรยนรอยางอสระ 2) การมสวนรวมในการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางแกไขรวมกน และ 3) การกระตนใหบคลากรแสดงความคดไดอยางไรขดจ ากด 3. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบ ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) Bellah, Madsen, Sullivan, Swider & Tipton (1985) กลาวถงการสรางชมชน ทมความหมายในบรบททางการศกษาจะพบวามองคประกอบทส าคญ ไดแก ชมชน ( community) ทมสปรต ( spirit) มความไววางใจ ( trust) การมปฏสมพนธ ( interaction) และความคาดหวงในเปาหมายรวมกน (expectation goals) ความไววางใจในเชงความรสกเปนสวนหนงของชมชนนนจะเปนตวแทนทท าใหสมาชกรสกไววางใจและมนใจในการปฏบตงานรวมกน การสงเสรมการมปฏสมพนธรวมกนในกลมเพอแลกเปลยนและรบรคณคาทมในตวบคคล การยอมรบฟงขอคดเหนและมมมองททกคนในกลมไดแลกเปลยนเรยนรสขอตกลงทมรวมกนในกลมเพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทวางไว Fry (2003), Field (2010) ตางกเหนวาความรสกเปนสวนหนงของชมชนนน เกดจากการทสมาชกภาพมความซอสตย และมปฏสมพนธภายในกลมจะสงผลใหสมาชกทกคนรวางานทตนเองปฏบตมความส าคญ เชนเดยวกบ Flege (2011), Rovai (2002) ทเหนวาควรม การสนบสนนใหรวมพลง (collaborative) การมปฏสมพนธรวมกน (interaction) เมอสมาชกภาพมความแตกตางกน จงจ าเปนตองมการเรยนรซงกนและกนในกลม เชนเดยวกบ Kinkerski & Skrypnek (2006) ทเหนวาความรสกเปนสวนหนงของชมชนเกดจากการตดตอปฏสมพนธอยางมวตถประสงคใหความส าคญกบผอนมากกวาตนเองการน าประสบการณมาแลกเปลยนรวมกน

104

Herman, Onaga, Pernice- Duca, Oh & Fergusan (2005) ไดใหความหมายของค าวา ความรสกเปนสวนหนงของชมชน คอ การตดตอสอสารระหวางสมาชกในเรองเปาหมายและบทบาทของสมาชกในการปฏบตงาน โดยการอธบายใหเขาใจถงความคาดหวง ความตองการ เกณฑในการก าหนดทศทางและเปาหมายในการท างานภายใตการสนบสนนและใหสมาชกไดมโอกาสแลกเปลยนประสบการณ การใหทกคนมสวนรวมรบผดชอบในฐานะผน าและ ผตามในองคการ South (2006) ไดกลาวถงสงส าคญทเปนหลกฐานในเชงประจกษทจะชวยสรางชมชนทมความหมายนนเกดจากการเรยนรจากสงแวดลอม ( learning environment) การใหสารสนเทศในการเรยนร และการใหความส าคญกบขอตกลงถงเปาหมายทตองการบรรลในกลม การใหความรวมมอกบสมาชกภาพ การสนบสนนความพงพอใจของกลม เชนเดยวกบ Spitzberg & Thorndike (1992) ทใหความหมายของค าวาชมชนนนเปรยบเสมอนความรสกเปนเจาของและการมสวนรวมรบรในทกสงทเกดขนในกลม การรวมแลกเปลยนความศรทธา และความตองการโดยผานขอตกลงรวมกนในกลม จงอาจกลาวไดวาความรสกเปนสวนหนงของชมชนเปนเรองของความรบผดชอบของคนในกลมทมรวมกน Bengfort (2012) ไดชใหเหนถงความรสกเปนสวนหนงของชมชนจะตองตระหนกถงผลกระทบทเกดขนกบสมาชกภาพ การเตมเตมและสนองตอบความตองการ ( needs) การแลกเปลยนและรบรอารมณความรสก การท าใหสมาชกภาพรสกวาปลอดภยและไววางใจ การเพมคณคาและใหความส าคญกลมโดยการสรางสญลกษณรวมกนในกลมไมวาจะเปน ตราสญลกษณหรอรปแบบการกอสรางอาคารสถานทและการแลกเปลยนเรยนรในกลมใน ชวงวนหยดสดสปดาห ดงนน จงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “ความรสกเปนสวนหนงของชมชน” ไดวาการแสดงออกถงการมปฏสมพนธภายในกลม การรวมแลกเปลยนเรยนรจากประสบการณเพอก าหนดแนวทางปฏบตงานทบรรลเปาหมายรวมกน และการใหทกคนไดมสวนรวมรบผดชอบในการท างาน ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) มปฏสมพนธภายในองคการ 2) การแลกเปลยนเรยนรจากประสบการณเพอก าหนดแนวทางปฏบตงานทบรรลเปาหมายรวมกน และ 3) มสวนรวมรบผดชอบในการท างาน 4. นยามเชงปฏบตการและตวบงชขององคประกอบ วฒนธรรมองคการ (organizational culture) Ekvall (1997) ไดกลาวถงวฒนธรรมองคการทเนนความผกพนตอองคการดวยใจ (spiritually and organizational corporate culture) วาในโลกทสบสนวนวายในปจจบนความ

105

ผกพนดวยใจตอสถานทท างานมความส าคญมากขน พนกงานทงหลายตางพยายามคนหาทางออกจากความเครยดและความกดดนในชวตประจ าวนทยงเหยงและเหนอยลา วถชวตปจจบนทครอบครวแตกแยก ชวตทเรงรบและแขงขนปญหาจราจรตดขดเทคโนโลยใหมๆ ท าใหผคนตางมงวตถนยม หางเหนความสมพนธและขาดความเอออาทรตอกน พนกงานทท างานอยในองคการทงหลายในปจจบน จงมกมความนกคด ( mind) และจตใจ ( spirit) ทจะคนหาความหมายและเปนหมายทแทจรงในการท างานกบทงมความปรารถนาทจะมความสมพนธทดกบเพอนรวมงานและตองการการยอมรบเปนสวนหนงของกลมเพอชดเชยสงทขาดหายไป ในสงคม ปจจบนองคการทวฒนธรรมมงใหพนกงานมความผกพนดวยใจตอองคการ จงตองหาทางทจะรกษาบคลากรทมคณภาพไวใหนานทสดดวย การสรางวฒนธรรมและบรรยากาศในการท างานทท าใหมความสมดลระหวางงานกบชวตสวนตวไดมากทสดจงสามารถแกปญหาและตอบสนองความตองการของพนกงานดงกลาวไดโดยพยายามท าใหองคการเปนเหมอนทนาอยหรอบานหลง ทสองทมแตความอบอนเพอดงดดใหพนกงานอยกบองคการไดนานๆ Robbins (2001) ไดใหทศนะเกยวกบวฒนธรรมองคการวาเปนแบบแผน ความเชอคานยมเปนสงรบรรวมกนวาตองยดถอปฏบต โดยสมาชกขององคการเปนระบบของ การใหความหมายรวมกน ( shared meaning) เปนลกษณะทสมาชกใหองคการเหนคณคารวมกน เชนเดยวกบ Fry (2003), Field (2010) ตางกเหนวาวฒนธรรมองคการทมจตวญญาณ โดยสมาชกทกคนมบทบาท และรสกวาตนเองมคณคา จะชวยสรางใหเกดผน าและผตามทมความตระหนกในเรองของความหมายเพราะองคการไดถกสรางขนเพอสนองความตองการ ภาวะผน าเชงจตวญญาณสามารถทจะพฒนามนษยและสนองความตองการ ความพงพอใจใหความส าคญกบชมชนโดยไมปฏเสธ ดงนนเปาหมายทตองการขององคการและบคคลจงเนนไปทการเตมเตมและตอบสนองความตองการของชมชน เมอทกคนในองคการรสกมความสขในงานทท า มความสขในฐานะของผตามโดยไมคาดหวงผลก าไรผลประโยชน จะเปนเครองบงชใหเหนถงวฒนธรรมองคการทม จตวญญาณ สอดคลองกบแนวคดของ สเทพ พงศศรวฒน (2550) ทกลาววาผบรหารควรใหความส าคญกบวฒนธรรมองคการ โดยการประเมนสภาพของวฒนธรรมองคการทเปนอย และประเมนความเหมาะสมหรอคณคาทมตอองคการ เพอจะไดสรางวฒนธรรมองคการใหเปนไปในแนวทางทเหมาะสม เกดประโยชนสงสดตอองคการ วฒนธรรมในองคก ารเปนสงส าคญทแสดงออกถงพฤตกรรมของคนในองคการนนๆ ซงเกดจากความตองการทจะเปลยนแปลงภายในองคการ วฒนธรรมองคการนนเปนการประกอบขนมาของคานยม ความเชอ ฐานคต (attitude) การรบรและแบบแผนของพฤตกรรมผานการแสดงออกในรปแบบของพฤตกรรมและ

106

กจกรรมตางๆ โดยกลมพนกงานนนจะมการเรยนรรวมกนเพอแกไขปญหาทองคการก าลงเผชญ และเพอปรบตวเขากบสภาพแวดลอมภายนอกรวมทงสรางความรวมมอภายในองคการเมอองคการน าแบบแผนของพฤตกรรมนไปใชแลวกจะถายทอดสสมาชกใหมขององคการ เพอใหสมาชกใหมขององคการไดรบรคด และรสกในแบบแผนเดยวกบทเคยปฏบตตอกนมา วฒนธรรมองคการในฐานะกลไกในการควบคมองคการเปนเครองมอการควบคมทมองไมเหนและไมเปนทางการ แตสามารถใชการในการสรางแนวทางของพฤตกรรมทพงประสงคของสมาชกองคการได มผลตอความคดความรสกและการท างานของพนกงาน รวมทงมอทธพลอยางยงตอความส าเรจหรอลมเหลวขององคการ โดยผบรหารนนจ าเปนอยางยงทจะตองคอยตรวจตราตรวจสอบวาวฒนธรรมทมอยเดมภายในองคการนนเออตอการสรางประโยชนใหแกองคการหรอไม รวมทงวฒนธรรมใดทจะเปนอปสรรคตอการกาวไปสเปาหมายขององคการกตองพยายามสรางวฒนธรรมใหมมาทดแทนรวมทงจะตองตระหนกถงวฒนธรรมบางอยางทมลกษณะเฉพาะไมพบในองคการอน

รวมทงองคการอนไมสามารถลอกเลยนแบบได เชน ชอเสยง ประสบการณทสงสมมายาวนาน เปนตน ในขณะท Campuzano (2010), Kinjerski & Skrypnek (2004) ตางใหทศนะในการเพมผลตภาพในองคการวาเกดจากการททกคนในทท างานมวฒนธรรมในองคการทมความซอสตยและท างานเปนทม ปจจบนมองคการไมนอยทสรางวฒนธรรมองคการโดยน าเรองเกยวกบจตวญญาณบางอยางมาเปนขอปฏบตซงมขอวพากษวจารณตามมาวาการกระท าเชนนนชอบดวยกฎหมายหรอไมซงมการวเคราะหหาค าตอบวาหากน าเอากจกรรมเกยวกบจตวญญาณเขามาเปนขอปฏบตแลวท าใหพนกงานรสกอดอด เชน บงคบใหพนกงานตองเขารวมในลทธศาสนาหรอพธกรรม ใดๆ กเปนเรองทไมนาจะถกตอง และขอปฏบตทางจตวญญาณนนชวยใหพนกงานคนพบความหมายของการท างานและชวตเกดปญญาเหนสจธรรมท าใหสามารถลดละเลกกเลสและอบายมขตางๆ ไมแกงแยงชงดอจฉารษยาตอกนมงหนาท างานอยางมประสทธภาพชวยเหลอเพอนรวมงานท าใหเกดความสขทางจตใจและสขภาพทดทางกายทงพนกงานและองคการโดยรวม สมใจ ลกษณะ (2549) กลาวถงวฒนธรรมองคการเปนปจจยทส าคญประการหนงทผบรหารควรค านงถงเพราะเปนเรองทเกยวของกบความเชอ ความศรทธา คานยมและบรรทดฐานของบคลากรในสงคมซงวฒนธรรมองคการ เปนปจจยสรางสรรคเปลยนแปลงองคการเนองจากเปนตวก าหนดแนวคด คานยม พฤตกรรมแกผปฏบตงานขององคการนน นฤมล สนสวสด (2549) กลาวถงวฒนธรรมองคการมผลกระทบตอความมประสทธผลและมประสทธภาพขององคการและตวบคคลในสถานทท างานมอทธพลตอ การก าหนดความเชอ ความคดและปทสถานของการปฏบตตนทสมาชกยดถอรวมกนองคการทมวฒนธรรมเขมแขง และมสภาพทพงปรารถนาจะมสวนชวยโนมนาวใหบคคลในองคการ

107

มการประพฤต ปฏบตทเปนเอกภาพมงสวตถประสงคขององคการท าใหสามารถแกปญหาและพฒนาองคการไปสความส าเรจไดสง ปยะวฒน แกวกณฑรตน (2553) ไดสรปประโยชนของวฒนธรรมในองคการ ดงน 1. ท าใหทกคนเกดความรสกเปนอนหนงอนเดยวกน ยงวฒนธรรมในองคการมความเขมแขง คนในองคการจะเกดพฤตกรรมทแนบแนนและมจตวญญาณทจะท างานรวมทมตอไป 2. ท าใหเกดความรสกผกพนตอองคการ เปนเครองมอในการยดเหนยวสมาชกกบองคการ 3. เปนเครองมอชแนะแนวทางส าหรบการประพฤตปฏบต หรอท ากจกรรมตางๆ ภายในองคการ เปนกลไกในการควบคมความประพฤตพฤตกรรมของคนในองคการ 4. ชวยในการถายทอดเอกลกษณขององคการ เกดอาณาเขตขององคการ 5. สงผลตอประสทธภาพขององคการ เมอวฒนธรรมเกดความผกพน การมสวนรวมในการท างาน องคการสามารถปรบเปลยนสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคการ และการประพฤตทสม าเสมอจนเกดการท างานทประสานกนจะสามารถคาดหมายพฤตกรรมตางๆ ทเกดขนได ดงนนจงสามารถสรปนยามเชงปฏบตการขององคประกอบ “วฒนธรรมองคการ” ไดวาการแสดงออกถงพฤตกรรมของคนในองคการทมจตวญญาณ การท างานดวยความซอสตยและการท างานเปนทม ซงนยามดงกลาวเชอมโยงตวบงชหรอสาระส าคญในการวดไดดงน 1) พฤตกรรมทมจตวญญาณ 2) ปฏบตงานดวยความซอสตย และ 3) ท างานเปนทม จากผลการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของสามารถสรปนยาม เชงปฏบตการของผลตภาพไดวาพฤตกรรมการแสดงออกของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสามารถวดไดจากองคประกอบทเปนตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ 1) ความหมายในชวต (meaning in life) 2) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) 3) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และ 4) วฒนธรรมองคการ (organizational culture) ขางตน ผวจยไดสรปเปนนยามเชงปฏบตการและตวบงชแตละองคประกอบ ดงตารางท 10

108

ตารางท 10 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของผลตภาพ

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด

1. ความหมายในชวต (meaning in life)

การแสดงออกถงการก าหนดวตถประสงคทตองการ ตงเปาหมายเพอก าหนดทศทางในการท างานทชดเจน ตระหนกเหนคณคาความเปนอยของบคคล

1) ก าหนดวตถประสงค ในการท างาน 2) ก าหนดทศทางทสามารถ บรรลเปาหมายภายใต ขอตกลงรวมกนในองคการ 3) ใหความส าคญในชวต ความเปนอยของผอน ตามเหมาะสม

2. สภาพแวดลอม ในการท างาน (work environment)

การแสดงออกถงการเปดโอกาสใหผรวมงานไดแลกเปลยนเรยนรอยางอสระ ใหทกคนมสวนรวมในการวเคราะหสาเหตของปญหาและหาแนวทางแกไขรวมกน ตลอดจนกระตนใหบคลากรแสดงความคดได อยางไรขดจ ากด

1) การเปดโอกาสใหผรวมงาน ไดแลกเปลยนเรยนร อยางอสระ 2) การมสวนรวมใน การวเคราะหสาเหตของ ปญหาและหาแนวทางแกไข รวมกน 3) การกระตนใหบคลากร แสดงความคดไดอยาง ไรขดจ ากด

3. ความรสกเปน สวนหนงของชมชน (sense of community)

การแสดงออกถงการมปฏสมพนธภายในกลม การรวมแลกเปลยนเรยนร จากประสบการณเพอก าหนดแนวทางปฏบตงานทบรรลเปาหมายรวมกน และการให ทกคนไดมสวนรวมรบผดชอบในการท างาน

1) มปฏสมพนธภายในองคการ 2) การแลกเปลยนเรยนรจาก ประสบการณเพอก าหนด แนวทางปฏบตงานทบรรล เปาหมายรวมกน 3) มสวนรวมรบผดชอบ ในการท างาน

109

ตารางท 10 องคประกอบ นยามเชงปฏบตการและตวชวดของผลตภาพ

องคประกอบ นยามเชงปฏบตการ ตวบงช/สาระหลกเพอการวด

4. วฒนธรรมองคการ (organizational culture)

การแสดงออกถงพฤตกรรม ของคนในองคการทมจตวญญาณ การท างานดวย ความซอสตย และการท างาน เปนทม

1) พฤตกรรมทมจตวญญาณ 2) ปฏบตงานดวยความซอสตย 3) ท างานเปนทม

4. โมเดลสมมตฐานภาวะผน าเชงจตวญญาณ จากการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของพบวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณ ( spiritual leadership) คอความสามารถในการจงใจบคคลอนอยางมวสยทศน เปนผสรางความหวง พลงศรทธาและความไววางใจในการปฏบตงาน สามารถวดไดจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปร ไดแก การมวสยทศน (vision) ความหวง (hope) ศรทธา (faith) และความไววางใจ (trust) ส าหรบปจจย ทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณทสามารถคดสรรแลว 3 ปจจย คอ 1) ความพงพอใจใน การท างาน ( job satisfaction) 2) ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) และ 3) ผลตภาพ (productivity) จากปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณทง 3 ปจจยนน ผวจยไดศกษาทฤษฎ ทเกยวของในลกษณะเหตและผล (cause & effect) ซงจะชวยใหเหนความสมพนธระหวางกลมของปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเพอน าไปสการก าหนดเสนทางอทธพลพบวา ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) ความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) และผลตภาพ ( productivity) มอทธพลโดยตรงตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ( spiritual leadership) และยงพบวาความผกพนตอองคการ (organizational commitment) มอทธพลตอความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) และผลตภาพ ( productivity) สวนความพงพอใจในการท างาน (job satisfaction) มอทธพลตอผลตภาพ (productivity) นอกจากนนผวจยไดศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกบปจจยทมอทธพลทง 3 ปจจยนนเพอก าหนดตวแปรสงเกตของแตละตวแปรแฝงในสวนทเปนปจจยนน พบวา ความผกพนตอองคการ (organizational commitment) คอการแสดงออกความผกพนของสมาชกในองคการ การมทศนคตในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการตอไป ความผกพนตอองคการมตวแปรสงเกต 3 ตวแปร

110

ไดแก ความผกพนเชงปทสถาน (normative commitment) ความผกพนเชงตอเนอง ( continuance commitment) และความผกพนเชงจตพสย (affective commitment) ความพงพอใจในการท างาน ( job satisfaction) คอการแสดงออกถงความพงพอใจจาก การมความสขในการท างานไดรบผลตอบแทนเปนคาจาง ไดรบการชวยเหลอชแนะในการท างานและการมสมพนธภาพทดระหวางเพอนรวมงาน ความพงพอใจในการท างานมตวแปรสงเกต 3 ตวแปร ไดแก การนเทศ (supervision) ความสมพนธระหวางผรวมงาน (co-worker relation) และความสข (happiness) ผลตภาพ ( productivity) คอการแสดงออก ถงการตระหนกถงความหมายในชวตการมความรสกเปนสวนหนงของชมชน การใหความส าคญกบสภาพแวดลอมในการท างานและ การธ ารงวฒนธรรมองคการทมประสทธภาพ มตวแปรสงเกต 4 ตวแปร ไดแก ความหมายในชวต (meaning in life) สภาพแวดลอมในการท างาน (work environment) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (sense of community) และวฒนธรรมองคการ (organizational culture) เมอไดตวแปรสงเกตครบทกตวแปรแฝงและเสนทางอทธพลแลว จงน ามาสรางเปนโมเดลสมมตฐานภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทจะใชเปนกรอบแนวคดเพอการวจย (conceptual framework) ในการศกษาวจยครงน ดงภาพท 8

1 ความหมายในชวต สภาพแวดลอมในการท างาน วฒนธรรมองคการ

ภาวะผน าเชง

จตวญญาณ

ความผกพนตอ

องคการ

ผลตภาพ

ความสข ความสมพนธระหวางผรวมงาน

ความรสกเปนสวนหนงของชมชน

ความไววางใจ

ศรทธา

ความพงพอใจ

ในการท างาน

ความหวง

การนเทศ

ความผกพนเชงปทสถาน

ความผกพนเชงจตตอเนอง

ความผกพนเชงจตพสย

วสยทศน

111

ภาพท 8 โมเดลสมมตฐานภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

ความไววางใจ

112

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร โดยใชวทยาการวจย เชงปรมาณ (qualitative research) ในการสรางโมเดลสมการโครงสราง (structural equation modeling) มเปาหมายเพอทจะตรวจสอบขอมลเชงปรมาณกบโมเดลสมมตฐานทผวจยสรางขน (Randall & Richard, 2010) ดวยวธการทดสอบ (testing) และประมาณคา (estimate) การหาความสมพนธเชงเหตผล (casual relationship) เพอยนยนหรอทดสอบทฤษฎ (theory testing) น ามาการสรางโมเดลดวยวธการเชงอนมาน (deductive) เรมตนจากการศกษาทฤษฎและงานวจยเพอก าหนดสมมตฐานทแสดงเปนโมเดลความสมพนธเชงสาเหต (casual model) ทจะไดรบการทดสอบจากขอมลทรวบรวมมาวามความสอดคลองกนหรอไม โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) (Bollen & Long, 1993 อางถงในวโรจน สารรตนะ, 2554) ในการสราง โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานใหมความสอดคลองกบองคความรทงดานทฤษฎและผลการวจยเชงประจกษและสอดคลองกบขอตกลงเบองตนซงเปนสงส าคญ เพราะการวเคราะหทมหลายตวแปร หากไมสอดคลองกบขอตกลงเบองตนจะมผลท าใหการวเคราะหเบยงเบนและล าเอยง ขอตกลงเบองตน คอ 1) ลกษณะความสมพนธระหวางตวแปรทงหมดในโมเดลเปนความสมพนธเชงเสน (liner) แบบบวก (additive) และเปนความสมพนธเชงสาเหต (cause relationship) 2) ลกษณะการแจกแจงของตวแปร และความคลาดเคลอนเปนแบบปกตและ 3) ลกษณะความเปนอสระตอกน (independence) ระหวางตวแปรกบความคลาดเคลอน (นงลกษณ วรชชย, 2542) โมเดลสมการโครงสรางมประโยชนในการน ามาแกปญหาการวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร นอกจากนยงมประโยชนในการศกษาทางดานเศรษฐศาสตรมหภาค , พฤตกรรมผบรโภครวมไปถงองคประกอบในแบบวดดานพทธพสยและปราก ฏการณอนๆ (ฉตรศร ปยะพมลสทธ , 2543) โมเดลสมการโครงสรางประกอบดวยตวแปรแฝง (latent variables) เปนตวแปรทไมสามารถวดไดโดยตรงแตจะประมาณคาไดจากตวแปรสงเกตได (observed variables) ของแตละตวแปรแฝง ดงนนโมเดล สมการโครงสรางจะสะทอน ใหเหนถงทงการวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) และการวเคราะหเสนทาง (path analysis) (Yu, (n.d.) อางถงในวโรจน สารรตนะ , 2554) องคประกอบทส าคญของโมเดลสมการโครงสราง คอ โมเดลโครงสราง/โมเดลสมการโครงสราง (structural model/structural equation model) ซงแสดงถงความสมพนธเชงสาเหต (causal relationship)

113

ระหวางตวแปรภายนอกและตวแปรภายใน (หรอระหวางตวแปรแฝง) ซงอาจเปนแบบทางเดยวและแบบเสนเชงบวก (recursive and linear additive) หรอแบบสองทางและแบบเสน เชงบวก (non-recursive and linear additive) และโมเดลการวด (measurement model) ซงแสดงถงความ สมพนธระหวางตวแปรแฝงกบตวแปรสงเกตได (Bollen and long, 1993 อางถงใน วโรจน สารรตนะ , 2554) สญลกษณทใชในโมเดลการวจยใชรปวงรแทนตวแปรแฝงและรปสเหลยมแทนตวแปรสงเกตสมมตฐานวจยมกเขยนเปนขอความบรรยายโมเดล อทธพลในโมเดลเปนภาพรวม สถตวเคราะหจ าเปนตองใช สถตวเคราะหทสามารถวเคราะหประมาณคาพารามเตอรใน โมเดลสมการถดถอยทงสองสมการไปพรอมกน (simultaneous equation model) และมการทดสอบ ความสอดคลองของโมเดล (model goodness of fit test) ไดแก การวเคราะหดวยโมเดลสมการโครงสราง ซงตองใชโปรแกรมคอมพวเตอรเฉพาะในการวเคราะหขอมล เชน โปรแกรม LISREL (Joreskog & Sorbom, 1996 อางถงใน นงลกษณ วรชชย , 2542) จากขอมลขางตนผวจยไดท าการออกแบบวธด าเนนการวจยของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ โดยมวธการด าเนนการวจยหลก 2 ชวงคอ 1) การศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของในบทท 2 เพอสรางโมเดลสมการโครงสรางทเปนโมเดลการวจยหรอโมเดลสมมตฐานโดย ผลลพธจะไดโมเดลสมมตฐานทประกอบดวย โมเดลการวดและโมเดลสมการโครงสรางและ 2) การวเคราะหขอมลโดยใชสถตวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง (structural equation model: SEM) ซงในการวจยครงนใชโปรแกรม LISREL เพอตอบค าถามการวจยวาโมเดลสมการโครงสรางทสรางขนโดยม ทฤษฎและงานวจยสนบสนนนนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไม ดงแสดงในภาพท 9

114

ภาพท 9 แนวคดการวจยเพอทดสอบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ กบขอมลเชงประจกษ จากภาพท 9 แสดงแนวคดการวจยเพอทดสอบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณกบขอมลเชงประจกษ (สภมาส องศโชต , สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญญานวฒน , 2551) ซงประกอบดวย ขนท 1 ผวจยศกษาทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ความส าคญของการศกษา ทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบเรองทตองการศกษา นอกจากจะท าใหผวจยสามารถพฒนากรอบแนวคด การวจยสามารถเลอกตวแปรมาสรางโมเดล และสรางเครองมอวดตวแปรได ขนท 2 การพฒนาโมเดลการวจย หลงจากการทบทวนวรรณกรรมในบทท 2 เพอสามารถน าตวแปรตางๆ ทเกยวของกบการวจยมาพฒนาเปนกรอบแนวคดของการวจย และก าหนดใหเปนโมเดลของการวจย

115

ขนท 3 การระบความเปนไปไดคาเดยวของโมเดล ( model identification) เปนการศกษาลกษณะและการก าหนดคาพารามเตอรทยงไมทราบคาในโมเดลการวจยวาเปนไปตามเงอนไข การวเคราะหหรอไมโดยเปรยบเทยบคา n(n+1)/2 กบจ านวนพารามเตอรทตองการประมาณคา (n แทนจ านวนตวแปรสงเกตไดในโมเดลทงตวแปรสงเกตได X และ Y) โดยมเงอนไขการพจารณาดงน ถา n(n+1)/2 นอยกวาจ านวนพารามเตอรทตองการประมาณคา เปนภาวะ under identification คา df จะเปนลบ หมายความวา ไมมการประมาณคาพารามเตอร ถา n(n+1)/2 เทากบจ านวนพารามเตอรทตองการประมาณคา เปนภาวะ just identification คา df จะเปนศนย (fit perfect) หมายความวา ไมมการรายงานคา SE และ t-value ถา n(n+1)/2 มากกวาจ านวนพารามเตอรทตองการประมาณคา เปนภาวะ over identification คา df จะเปนบวก หมายความวา มการประมาณคาพารามเตอร และรายงานคา SE และ t-value ขนท 4 การประมาณคาพารามเตอรเมอตรวจสอบความเปนไปไดคาเดยว ปรากฏวาอยในภาวะ over identification จะมการประมาณคาพารามเตอรทกคาในโมเดล และคาพารามเตอรจะค านวณเปนคาความแปรปรวน, แปรปรวนรวมของตวแปรสงเกตไดในโมเดล แสดงในรป เมทรกซทเรยกวาเมทรกซความแปรปรวน –ความแปรปรวนรวมจากการประมาณคาตามโมเดล (computed covariance matrix : ซงผลในการวเคราะหจะแสดงเปน fit covariance matrix) ขนท 5 การตรวจสอบความกลมกลนของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษ (model fit) โดยการน าเมทรกซความแปรปรวน -ความแปรปรวนรวมจากการประมาณคาตามโมเดล (computed covariance matrix : ) ลบจากเมทรกซความแปรปรวน –ความแปรปรวนรวมของขอมลดบ ( sample covariance matrix : S) เมทรกซสวนตางนเรยกวาเมทรกซสวนเหลอ ( residual covariance matrix) โดยตรวจสอบวา computed covariance matrix () ตางจาก sample covariance matrix (S) หรอไม โดยการตงสมมตฐานวาง Ho : S= และสมมตฐานทางเลอก H1 : S ≠ คา X2 ทไมมนยส าคญ แสดงวาโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษสอดคลองกลมกลนกน ขนท 6 การปรบโมเดล ถาโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษยงไมสอดคลองกลมกลนกน ผวจยจะปรบโมเดลแลวด าเนนการวเคราะหใหมจนกวาโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษจะสอดคลองกลมกลนกน จากนนผวจยจะด าเนนการ แปลความหมายผลการวเคราะ หขอมล โดยการน า คาสมประสทธเสนทางทไดจากการค านวณทน ามาใชใน การอธบายความสมพนธเชงเหตและผล โดยใชคาสมประสทธเสนทางทมนยส าคญทางสถตมาแทนคาในโมเดล คาสมประสทธเสนทางจะ

116

บอกขนาดอทธพลและทศทางของตวแปรเหตตอตวแปรผลและผลทไดคอโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมความสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ นอกจากแนวคดการวจยดงกลาวขางตนน ในบทท 3 ผวจยไดอธบายถงวธการด าเนนการวจยในหวขออนๆ ตามล าดบดงน 1) ประชากรและกลมตวอยาง 2) เครองมอทใชในการวจย 3) การสราง และตรวจสอบคณภาพของเครองมอ 4) การเกบรวบรวมขอมล 5) การวเคราะหขอมล และ 6) การแปลขอมล 1. ประชากรและกลมตวอยาง 1.1 ประชากร เนองจากการวจยนมจดมงหมายเพอสรางโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ดงนน เพอความตรงในการสรปคาสถต (statistical conclusion validity) ประชากรทใชในการวจยครงนคอ ผบรหารสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเทานน ปการศกษา 2555 จ านวน 28,657 คน (ศนยปฏบตการสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน , 2555) เนองจากหากกลมตวอยางมลกษณะทแตกตางกน (random heterogeneity of respondents) จะมผลใหไมสามารถปฏเสธสมมตฐานศนยทผดได (อวยพร เรองตระกล , 2553) ดงแสดงในตารางท 11

117

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

เหนอ

1. เชยงราย 1 110 2 186 3 153 4 153

2. เชยงใหม 1 94 2 165 3 156 4 111 5 104 6 104

3. นาน 1 206 2 151

4. พะเยา 1 109 2 140

5. แพร 1 124 2 137

6. แมฮองสอน 1 135 2 181

7. ล าปาง 1 140 2 160 3 93

8. ล าพน 1 152 2 96

9. อตรดตถ 1 183 2 106

118

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

ตะวนออก- เฉยงเหนอ

10. กาฬสนธ 1 188 2 175 3 198

11. ขอนแกน 1 172 2 210 3 195 4 182 5 259

12. ชยภม 1 258 2 268 3 197

13. นครพนม 1 262 2 185

14. นครราชสมา 1 144 2 177 3 186 4 184 5 222 6 183 7 228

15. บงกาฬ - 216 16. บรรมย 1 202

2 231 3 216 4 194

119

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

ตะวนออก- เฉยงเหนอ

17. มหาสารคาม 1 202 2 225 3 147

18. มกดาหาร - 246 19. ยโสธร 1 193

2 188 20. รอยเอด 1 237

2 340 3 217

21. เลย 1 170 2 165 3 111

22. สกลนคร 1 176 2 258 3 182

23. สรนทร 1 295 2 223 3 234

24. ศรสะเกษ 1 261 2 185 3 201 4 215

120

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

ตะวนออก- เฉยงเหนอ

25. หนองคาย 1 160 2 107

26. หนองบวล าภ 1 214 2 105

27. อดรธาน 1 235 2 201 3 215 4 156

28. อบลราชธาน 1 252 2 220 3 211 4 148 5 256

29. อ านาจเจรญ - 259

กลาง

30. กรงเทพมหานคร - 37 31. ก าแพงเพชร 1 207 32. ชยนาท - 184 33. นครนายก - 134 34. นครปฐม 1 128

2 123 35. นครสวรรค 1 172

2 152 3 207

36. นนทบร 1 32 2 64

121

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

กลาง

37. ปทมธาน 1 103 2 67

38. พระนครศรอยธยา 1 192 2 166

39. พจตร 1 166 2 157

40. พษณโลก 1 133 2 136 3 168

41. เพชรบรณ 1 157 2 161 3 201

42. ลพบร 1 182 2 158

43. สมทรปราการ 1 72 2 71

44. สมทรสงคราม - 75 45. สมทรสาคร - 104 46. สงหบร - 123 47. สโขทย 1 138

2 178 48. สพรรณบร 1 146 2 136 3 130

122

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

กลาง

49. สระบร 1 128 2 143

50. อางทอง - 154 51. อทยธาน 1 88

2 133

ตะวนออก

52. จนทบร 1 88 2 108

53. ฉะเชงเทรา 1 139 2 156

54. ชลบร 1 82 2 113 3 82

55. ตราด - 112 56. ปราจนบร 1 132

2 113 57. ระยอง 1 119

2 90 58. สระแกว 1 147

2 128

ตะวนตก

59. กาญจนบร 1 148 2 103 3 81 4 93

60. ตาก 1 111 2 124

123

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

ตะวนตก

61. ประจวบครขนธ 1 122 2 90

62. เพชรบร 1 104 2 126

63. ราชบร 1 182 2 152

ใต

64. กระบ - 226 65. ชมพร 1 125

2 125 66. ตรง 1 139

2 142 67. นครศรธรรมราช 1 128

2 206 3 255 4 145

68. นราธวาส 1 149 2 118 3 75

69 ปตตาน 1 139 2 115 3 67

70 พงงา - 159 71 พทลง 1 123

2 117

124

ตารางท 11 จ านวนประชากรทใชในการวจย (ตอ)

ภาค จงหวด ประถมศกษา

เขต จ านวน

ใต

72. ภเกต - 49 73. ระนอง - 88 74. สตล - 162 75. สงขลา 1 144

2 134 3 195

76. สราษฎรธาน 1 128 2 196 3 163

77. ยะลา 1 111 2 68 3 33

รวม 185 28,657

จากตารางท 11 ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผบรหารสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2555 จ านวน 185 เขต มประชากรทงสน 28,657 คน 1.2 กลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการวจยครงน ก าหนด ขนจากประชากรดงกลาวในขอ 1.1 ผบรหารสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2555 จ านวน 28,657 คน กลมตวอยางดงกลาวไดมาโดยวธการสมแบบหลายขนตอน (multi–stage random sampling) โดยมขนตอนดงน 1.2.1 การก าหนดขนาดของกลมตวอยาง พจารณาจากลกษณะขอมลการวจย ซงตองใชสถตวเคราะหขนสงคอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนและการวเคราะหโมเดลสมการ

125

โครงสราง ( SEM) จงจ าเปนตองก าหนดขนาดกลมตวอยางใหสอดคลองกบการใชสถตแตละประเภทตามเหตผล ดงตอไปน 1. การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) เพอตรวจสอบทฤษฎ เพอส ารวจและระบองคประกอบ (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) ซงใชวธการประมาณคาพารามเตอร ดวยวธ maximum likelihood (ML) ตองใชกลมตวอยางทมขนาดใหญเพราะถาใชกลมตวอยาง ทมขนาดต ากวา 100 หนวย จะพบวาโอกาสปฏเสธสมมตฐานในการทดสอบไค-สแควร (chi-square) มากเพราะคาไค-สแควรมแนวโนมทจะมคาสง อยางไรกตามไดมขอเสนอแนะเรองของขนาดกลมตวอยางวาควรพจารณา ควบคไปกบจ านวนพารามเตอรอสระทตองการประมาณคา (นงลกษณ วรชชย, 2542) ถาพารามเตอรมจ านวนมากควรจะตองมขนาดของกลมตวอยางเพมมากขนดวย (Lindeman, Merenda & Gold, 1980) โดยอตราสวนระหวางหนวยตวอยางและจ านวนพารามเตอรหรอตวแปรควรจะเปน 20 ตอ 1 (Weiss, 1972) 2. การวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง (SEM) ตองใชกลมตวอยางขนาดใหญเชนเดยวกบการวเคราะหการถดถอย เกณฑส าหรบการก าหนดขนาดกลมตวอยางระบขนาดกลมตวอยางเปนฟงกชนของจ านวนพารามเตอรทตองประมาณคาคอตองมขนาดกลมตวอยางประมาณ 20 คน ตอ 1 พารามเตอร (Costello & Osborne, 2005; นงลกษณ วรชชย, 2542) 3. การวเคราะหตวแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนโดยใชสถตไค-สแคว (chi- square statistics) ทวดระดบความกลมกลน (goodness of –fit index : GFI) ระหวางโมเดลสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ ซงนกสถตสวนใหญก าหนดวาขนาดของกลมตวอยางตองมขนาดใหญเพราะฟงกชนความสอดคลอง (fit or fitting function) จะมการแจกแจงแบบไค-สแควรกลมตวอยางมขนาดใหญเทานน (Bollen, 1989 อางถงในนงลกษณ วรชชย, 2542) ไดเสนอให พจารณาขนาดของกลมตวอยางควบคไปกบจ านวนพารามเตอรอสระทตองการ ประมาณคา ถาพารามเตอรมจ านวนมากควรจะตองมขนาดของกลมตวอยางเพมมากขนดวย โดยใชอตราสวนระหวางหนวยตวอยางและจ านวนพารามเตอรหรอตวแปรควรจะเปน 20 ตอ 1 ดวยเหตผลดงกลาวขางตนนน สรปไดวาการก าหนดขนาดกลมตวอยางส าหรบการวจยเชงสหสมพนธทวเคราะหขอมลดวยสถตขนสงและมโมเดลความ สมพนธ ระหวางตวแปร ถาตองการความมนใจในการทดสอบมากยงขน ควรใชอตราสวนระหวางหนวยตวอยางและจ านวนพารามเตอรหรอตวแปรเป น 20 ตอ 1 หนวยขนไป ส าหรบการวจยครงนมจ านวนพารามเตอรทงสน 37 พารามเตอร หากใชอตราสวน 20 : 1 จะไดขนาดกลมตวอยางจ านวน 740 คน

126

1.2.2 การ สมตวอยางแบบหลายขนตอน (Multi–stage sampling) มวธการด าเนนการดงน 1. สมครงท 1 การสมจงหวด ในการก าหนดขนาดกลมตวอยางครงนใชเกณฑค านวณรอยล ะ 30 ของจ านวนประชากรในกรณทประชากรไมเกนหลกรอย ( Wiersma and Jurs, 2009) ผวจยก าหนดขนาดกลมตวอยางโดยการค านวณรอยละ 30 ของจ านวนจงหวดของประเทศไทย ไดจงหวดในภาคเหนอ 3 จงหวดจากทงหมด 9 จงหวด ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 6 จงหวด จากทงหมด 20 จงหวด ภาคกลาง 6 จงหวดจากทงหมด 22 จงหวด ภาคตะวนออก 2 จงหวด จากทงหมด 7 จงหวด ภาคตะวนตก 1 จงหวด จากทงหมด 5 จงหวด และภาคใต 5 จงหวด จากทงหมด 14 จงหวด ในการสมจงหวดเพอก าหนดขนาดกลมตวอยางการวจยครงน 23 จงหวด 2. สมครงท 2 การสมเลอกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา โดยใชวธการสมอยางงายแบบไมใสคน ( without replacement) โดยแตละจงหวดเลอกส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษามาอยางละ 1 เขต ไดทงสน 23 เขต (ส านกนโยบายและแผนการจดการศกษาขนพนฐาน, 2555) 3. สมครงท 3 การสมขนาดของโรงเรยน โดยใชวธการสมแบบแบงชน (stratified random sampling) โดยการสมโรงเรยนแตละขนาดตามสดสวนเปน 3 ขนาดคอ ขนาดใหญ ขนาดกลาง และขนาดเลก โดยใชการสมอยางงายแบบไมใสคน ดงแสดงในตารางท 12 ตารางท 12 จ านวนกลมตวอยางทไดมาโดยวธการสมแบบแบงชน

ภาค การสมครงท 1

การสม ครงท 2

การสมครงท 3

ประชากร กลมตวอยาง

จงหวด เขตพนท เลก กลาง ใหญ เลก กลาง ใหญ

เหนอ

พะเยา 1 76 24 4 16 5 1 เชยงใหม 1 44 38 12 9 7 2 อตรดตถ 1 122 48 7 26 10 1

127

ตารางท 12 จ านวนกลมตวอยางทไดมาโดยวธการสมแบบแบงชน (ตอ)

ภาค การสมครงท 1

การสม ครงท 2

การสมครงท 3

ประชากร กลมตวอยาง

จงหวด เขตพนท เลก กลาง ใหญ เลก กลาง ใหญ

ตะวนออก- เฉยงเหนอ

นครราชสมา 3 83 98 5 18 22 1 ขอนแกน 5 176 48 35 38 10 7 รอยเอด 1 157 70 10 34 14 2 มหาสารคาม 1 138 54 30 30 12 2 อบลราชธาน 3 97 53 20 20 12 13 ชยภม 2 154 86 32 32 18 7

กลาง

กรงเทพมหานคร 1 0 6 0 0 1 7 นครปฐม 1 53 43 12 12 9 6 ลพบร 2 85 47 18 18 9 6 พระนครศรอยธยา 2 85 76 18 18 15 1 นครนายก 1 72 49 14 14 10 4 ปทมธาน 2 15 27 3 3 6 4

ตะวนออก ชลบร 2 47 46 10 10 10 4 ตราด 1 48 43 11 11 9 4

ตะวนตก กาญจนบร 3 25 30 5 5 6 5

ใต

นครศรธรรมราช 4 69 58 14 14 12 4 สงขลา 3 57 101 12 12 20 8 ยะลา 2 14 26 3 3 6 5 กระบ 1 98 92 20 20 19 8 พงงา 1 93 47 19 19 10 4

รวม 23 23 1,808 1,210 509 382 252 106

3,527 740

128

2. เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนมลกษณะเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะเครองมอเปนแบบ ตรวจสอบรายการ (check list) ไดแก เพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ตอนท 2 แบบสอบถามวดภาวะผน า เช งจตวญญาณตามการรบรของตนเอง ลกษณะเครองมอเปนมาตรวดแบบประเมนคา (rating scale) 5 ระดบคอ ทกครง บอยครง บางครง นานๆ ครง และไมเคยเลย เพอใชวดระดบพฤตกรรมการแสดงออก ภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกเนอหาตามตวแปรสงเกต 4 ตว คอ วสยทศน ความหวง ศรทธา และความไววางใจ จ านวน 20 ขอ ตอนท 3 แบบสอบถามวดปจจยทมอทธพลต อภาวะผน า เชงจตวญญาณตามการรบร ของตนเองลกษณะเครองมอเปนมาตรวดแบบประเมนคา (rating scale) 5 ระดบ คอ ทกครง บอยครง บางครง นานๆ ครง และไมเคยเลย เพอใชวดระดบพฤตกรรมเกยวกบปจจยเชงสาเหตทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ความผกพนตอองคการ ความพงพอใจในการท างาน และผลตภาพ ดงน 1. ตวแปรแฝงความผกพนตอองคการ จ าแนกเนอหาตามตวแปรสงเกต 3 ตว คอ ความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพนเชงจตพสย จ านวน 16 ขอ 2. ตวแปรแฝงความพงพอใจในการท างาน จ าแนกเนอหาตามตวแปรสงเกต 3 ตว คอ การนเทศ ความสมพนธระหวางผรวมงาน และความสข จ านวน 15 ขอ 3. ตวแปรแฝงผลตภาพ จ าแนกเนอหาตามตวแปรสงเกต 4 ตว คอ ความหมายในชวต สภาพแวดลอม ในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และ วฒนธรรมองคการ จ านวน 23 ขอ 3. การสรางและตรวจสอบคณภาพของเครองมอ รายละเอยดการสรางและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอวจย มดงน 3.1 ศกษาหลกการ แนวคด และทฤษฎเกยวกบภาวะผน า เชงจตวญญาณและปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 3.2 ก าหนดนยามปฏบตการของเครองมอทใชในการวจยทกชดโดยอาศยฐานทฤษฎและงานวจยจากขนตอนในขอ 3.1 3.3 ด าเนนการสรางเครองมอทใชในการวจยในการสรางแบบสอบถามผวจยค านงถง การสรางแบบสอบถามใหเปนไปตามหลกวชาการทถกตอง โดยเฉพาะการค านงถงความสมพนธ

129

เชงเหตผลหรอความเปนตรรกะ (logical) ระหวางตวแปร นยามศพทเฉพาะหรอนยาม เชงปฏบตการ และตวบงช 3.4 ตรวจสอบคณภาพเครองมอโดยด าเนนการดงน 3.4.1 น าแบบสอบถามท ไดรบการตรวจสอบจากอาจารยทปรกษาใหผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพของขอค าถามดานความตรงเชงเนอหา (content validity) คดเลอกผเชยวชาญแบบเจาะจง (purposive sampling) จ านวน 3 กลม กลมละ 3 คน รวม 9 คน ไดแก กลมผเชยวชาญ ดานการบรหารการศกษา กลมผเชยวชาญดานจตวทยา และกลมผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลทางการศกษา (ดรายนามผเชยวชาญในภาคผนวก ข) โดยใหผเชยวชาญพจารณาความตรงของขอค าถามโดยการหาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามกบนยามเชงปฏบตการ (item-objective congruence: IOC) ซงคา IOC ของแบบสอบถามทใชในการวจยครงนโดยภาพรวมเทากบ 0.90 สวนคา IOC ของรายตวแปรแฝงอยระหวาง 0.78-1.00 (ดผลการวเคราะหคณภาพเครองมอตรวจสอบคณภาพเครองมอ ในภาคผนวก ช ) แสดงใหเหนวาคา IOC ของแบบสอบถามทใชใน การวจยมคามากกวา 0.50 ทกขอค าถาม สามารถสรปไดวาทกขอค าถามมความสอดคลองเหมาะสมกบนยามเชงปฏบตการ ดงนนจงสามารถตดสนไดวาขอค าถามมความสอดคลองกนหรอม ความตรงเชงเนอหา (สวมล ตรกานนท, 2548) จากนนผวจยด าเนนการแกไขเพอใหไดแบบสอบถาม ทสมบรณ 3.4.2 การตรวจสอบคาความเชอมน ( reliability) โดยน าแบบสอบถามทสรางขนทดลองใช ( try-out) กบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในจงหวดขอนแกน โดยเปนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 1 และ เขต 4 ซงไมใชกลมตวอยาง จ านวน 30 คน แลวน าขอมลทเกบรวบรวมไดไปวเคราะหความเชอมน (reliability) ของแบบสอบถามเป นรายตวแปรแฝงและโดย ภาพรวมดวยการหาคาสมประสทธแอลฟา (alpha coefficient) โดยใชวธของครอนบาค (cronbach) และผลจากการตรวจสอบความเชอมนของแบบสอบถามโดยภาพรวมเทากบ 0.95 สวนคาความเชอมนรายตวแปรแฝงอยระหวาง 0.71-0.86 และจากการเกบรวบรวมขอมลกบกลมตวอยางจ านวน 730 คน ไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของแบบสอบถามโดยภาพรวมเทากบ 0.97 สวนคาความเชอมนรายตวแปรแฝงอยระหวาง 0.84-0.94 โดยคาความเชอมนทเหมาะสมควรอยระหวาง 0.60–1.00 แสดงวามความสอดคลองเหมาะสมและสามารถน าไปใชได (กรช แรงสงเนน, 2554) ดงในตารางท 13

130

ตารางท 13 คาความเชอมนของแบบสอบถามการวจย

แบบสอบถามการวจย คาความเชอมน

กลมทดลองใช (try-out) กลมตวอยาง (sample) ภาวะผน าเชงจตวญญาณ 0.75 0.89 ความผกพนตอองคการ 0.84 0.84 ความพงพอใจในการท างาน 0.71 0.90 ผลตภาพ 0.86 0.94

แบบสอบถามโดยภาพรวม 0.95 0.97

จากตารางท 13 พบวา คาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของแบบสอบถาม กลมทดลองใชและกลมตวอยางมคาระหวาง 0.60–1.00 แสดงวาแบบสอบถามมคาความเชอมนคอนขางสง (กรช แรงสงเนน, 2554) 3.4.3 การตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง ( construct validity) โดยการน าแบบสอบถามทไดจากการเกบขอมลจ านวน 730 คน ไปวเคราะหหาองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) เพอตรวจสอบความตรงของโมเดลการวดตวแปรแฝงวามความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ โดยโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.43 ถง 0.81 โมเดลการวดความผกพนตอองคการมคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.49 ถง 0.74 โมเดลการวดความพงพอใจในการท างานมคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.48 ถง 0.55 และโมเดลการวดผลตภาพมคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.47 ถง 0.72 สรปไดวาคาน าหนกองคประกอบทกคามากกวา 0.30 และมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 (ดรายละเอยดในผลการวเคราะหตรวจสอบองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ โมเดลการวดความผกพนตอองคการ โมเดลการวดความพงพอใจในการท างาน และโมเดลการวดผลตภาพ ในภาคผนวก ซ ) แสดงวาแบบสอบถามมความตรง เชงโครงสราง (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) 4. การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการตามขนตอน ดงน

4.1 ผวจยท าการเกบรวบรวมขอมลเชงประจกษ โดยขอหนงสอความรวมมอในการเกบขอมลจากคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน เพอขออนญาตและขอความอนเคราะหจาก

131

ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาของโรงเรยนทเปนกลมตวอยางเพอแจงใ หโรงเรยนกลมตวอยางทราบและขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม 4.2 ผวจยสงหนงสอขอความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถาม พรอมสงแบบสอบถามถงโรงเรยนท เปนกลมตวอยางทางไปรษณย และขอความอนเคราะหใหตอบกลบภายใน 3 สปดาหโดยทางไปรษณย โดยด าเนนการสงแบบสอบถามทางไปรษณย เมอวนท 2 มนาคม พ.ศ. 2556 4.3 ผวจยตรวจสอบและคดแยกแบบสอบถามทสมบรณ ซงไดรบแบบสอบถามทสมบรณทงสน จ านวน 730 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.65 ของแบบสอบถามทงหมด ซงแบบสอบถามทไดรบและเปนแบบสอบถามฉบบสมบรณมจ านวนมากกวาร อยละ 90 ของแบบสอบถามทงหมด (Weisberg, Krosnick and Bowen, 1996) เมอวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2556 ทงนผวจยไดรบแบบสอบถาม ฉบบสมบรณ 730 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.65 นน เนองมาจากผวจยไดมอบของทระลกใหกบผตอบแบบสอบถามจ านวน 3 ชน ไดแก ผาเชดมอ พวงกญแจ ไฟฉาย และสมดบนทก เพอเปนการตอบแทน กบผทใหความสนใจตอบแบบสอบถามการวจยในครงน 4.4 ผวจย น าแบบสอบถามสมบรณมาตรวจ ใหคะแนนตามเกณฑทก าหนดเพอท า การวเคราะหทางสถตตอไป 5. การวเคราะหขอมล การวจยครงน ผวจย วเคราะห ขอมลโดยใชคอมพวเตอรในการจดกระท ากบขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรปเพอหาคาสถตตางๆ ดงน 5.1 การวเคราะหขอมลเพอตรวจสอบคณภาพเครองมอ 5.1.1 วเคราะหความตรงเชงเนอหา (content validity) โดยการหาดชนความสอดคลอง ระหวางขอค าถามกบนยามเชงปฏบตการและตวบงชของตวแปรสงเกตในตวแปรแฝงแตละตว (item-objective congruence index : IOC) แลวคดเลอกขอทมคา IOC ตงแต 0.50 ขนไปมาใช จงสามารถตดสนไดวาขอค าถามมความสอดคลองกนหรอมความตรงเชงเนอหา (สวมล ตรกานนท,

2548) 5.1.2 การวเคราะหความเชอมน (reliability) ของแบบสอบถามเปนรายตวแปรแฝงและโดยรวม โดยการหาคาสมประสทธแอลฟา (alpha coefficient) โดยใชวธของครอนบาค (Cronbach) คาทสงแสดงวาแบบสอบถามมความนาเชอถอมาก คาทไดควรอย ระหวาง 0.60–1.00 แสดงวามความสอดคลองภายในและสามารถน าไปใชได (กรช แรงสงเนน, 2554) 5.1.3 การวเคราะหความตรงเชงโครงสราง (construct validity) โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) เนองจากไดก าหนดความสมพนธระหวาง

132

ตวแปรสงเกตกบตวแปรแฝงไวกอน (ดรายละเอยดใน ผลการวเคราะหตรวจสอบองคประกอบ เชงยนยนของโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ โมเดลการวดความผกพนตอองคการ โมเดลการวดความพงพอใจในการท างาน และโมเดลการวดผลตภาพ ในภาคผนวก ซ ) โดยคาน าหนกองคประกอบควรมคาสงและมนยส าคญทางสถต ( t-value มากกวา 1.96) (Diamantopoulos & Siguaw, 2000 อางถงใน สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) 5.2 การวเคราะหขอมลเพอตอบวตถประสงคการวจย 5.2.1 จากวตถประสงคการวจย ขอ 1) เพอศกษาระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน และ ขอ 2) เพอศกษาระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน สถตทใชส าหรบวเคราะหจะแยกเปน 2 สวนดงน 1. วเคราะหคาเฉลยและคาความเบยงเบนมาตรฐาน คาสงสด และคาต าสดเพอวเคราะหหาระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานและระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพล 2. วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของ เพศ โดย ใชสถตทดสอบท ( t-test) และวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางอาย และเปรยบเทยบความแตกตางของคาเฉลยระหวางขนาดของโรงเรยน โดยใชสถตทดสอบเอฟ (F-test) (กลยา วณชยบญชา, 2550) 5.2.2 จากวตถประสงคการวจย ขอ 3) เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยกบขอมลเชงประจกษ และ ขอ 4) เพอศกษาขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จะใชสถตวเคราะหโมเดลสมการโครงสราง (structural equation model: SEM) ซงเปนการบรณาการของสถตวเคราะหทส าคญคอการวเคราะหองคประกอบและการวเคราะห เสนทางอทธพล 1. การวเคราะหองคประกอบ (factor analysis) เพอวเคราะหความตรง เชงโครงสราง (construct validity) โดยใชวธการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) ทงนเพอศกษาปจจยทมอทธพลและภาวะผน า เชง จตวญญาณทตรวจสอบจาก ผเชยวชาญเปนจรงตามขอมลเชงประจกษ

133

2. การวเคราะหเสนทางอทธพล (path analysis) มจดมงหมายเพอพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปร ศกษาอทธพลทางตรงและอทธพลทางออม ระหวางตวแปรและวเคราะหตรวจสอบความตรงของทฤษฎหรอทดสอบความสอดคลองระหวางโมเด ลทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ประกอบดวยขนตอน 2 สวนคอ 1) การประมาณคาพารามเตอร (1) การก าหนดขอมลจ าเพาะโมเดล (specification of the model) ผวจยไดสนใจศกษาวาตวแปรสาเหตตวใดบางทสงผลโดยตรงและโดยออมตอภาวะผน า เชงจตวญญาณโดยผวจยใชโมเดลการวเคราะห โมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน ประกอบดวย ตวแปรแฝง และตวแปรสงเกตโดยมขอตกลงเบองตนของโมเดลว าความสมพนธของโมเดล ทงหมดเปน ความสมพนธเชงเสนตรง (linear) เปนความสมพนธเชงบวก (additive) และเปนความสมพนธ ทางเดยว (recursive model) ระหวางตวแปรภายนอก (exogenous variables) และตวแปรภายใน (endogenous variables) (นงลกษณ วรชชย, 2542) (2) การระบความเปนไปไดคาเดยวของโมเดล (identification of the model) ผวจยใชเงอนไขกฎท (t-rule) นนคอจ านวนพารามเตอรทไมทราบคาจะตองนอยกวาหรอเทากบจ านวนสมาชกในเมทรกซความแปรปรวน-ความแปรปรวนรวมของกลมตวอยาง ตรวจสอบโดยจะใหจ านวนพารามเตอรทตองการประมาณคา (t) และจ านวนตวแปรสงเกต (NI) ซงน ามาค านวณหาจ านวนสมาชกในเมทรกซความแปรปรวนรวมได กฎทกลาววาแบบจ าลองจะระบคา ไดพอดเมอ t <(1/2) (NI) (NI+1) และใชกฎความสมพนธทางเดยว (recursive rule) เพอตรวจสอบเงอนไขพอเพยง (นงลกษณ วรชชย, 2542) (3) การประมาณคาพารามเตอรของโมเดล (parameter estimation form the model) ผวจยใชวธการประมาณคาโดยวธ ML (maximum likelihood) ซงเปนวธทแพรหลายทสด เนองจากมความคงเสนคงวา (consistency) มประสทธภาพและเปนอสระจากมาตรวด (นงลกษณ วรชชย, 2542) ผลทไดจะแสดงใหเหน 1) คาความสมพนธระหวางคาตวแปรแฝงและตวแปรประจกษ 2) คาสมประสทธความสมพนธระหวางตว แปรแฝงในดวยกน (beta, B) 3) คาสมประสทธความสมพนธระหวางตวแปรแฝงภายนอกและตวแปรแฝงภายใน (gamma, Γ) 4) คา R2 ของสมการโครงสราง และ 5) คา R2 ของตวแปรประจกษของตวแปรแฝงภายในและตวแปรแฝงภายนอก (สชาต ประสทธรฐสนธ, กรรณการ สขเกษม, โสภต ผองเสร และถนอมรตน ประสทธเมตต, 2551) 2) การตรวจสอบความสอดคลองของโมเดล (goodness-of fit measures) เพอศกษาภาพรวมของโมเดลวาสอดคลองกบขอมลเชงประจกษเพยงใด ผวจยใชคาสถตท จะตรวจสอบ ดงน

134

(1) คาไค-สแควร (chi-square statistics) เปนคาสถตทใชทดสอบสมมตฐานทางสถตวาฟงกชนความสอดคลองมคาเปนศนยถาคาไค-สแควรมคาต ามากหรอยงเขาใกลศนยมากและคาไค-สแควรไมมนยส าคญ แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (2) คาสดสวน 2/df เนองจากเมอจ านวนกลมตวอยางมากคาไค-สแควรกจะยงสงมากจนอาจท าใหสรปผลไดไมถกตอง ดงนนจงแกไขโดยพจารณาคา 2/df ซงควรมคาไมควรเกน 2.00 (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) (3) ดชนวดระดบความสอดคลอง (goodness-of-fit index: GFI) ซงเปนอตราสวนของผลตางระหวางฟงกชนความสอดคลองจากโมเดลกอนและหลงปรบโมเดลกบฟงกชนความสอดคลองกอนปรบโมเดลคา GFI หากมคาตงแต 0.90-1.00 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (4) ดชนวดความสอดคลองทปรบแลว (adjusted goodness-of-fit index: AGFI) ซงน า GFI มาปรบแกโดยค านงถงขนาดของอสระ (df) ซงรวมทงจ านวนตวแปรและขนาดกลมตวอยาง หากคา AGFI หากมคาตงแต 0.90-1.00 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (5) ดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ (comparative fit index : CFI) ใชเปรยบเทยบโมเดลเชงสมมตฐานการวจยวามความสอดคลองสงกวาขอมลเชงประจกษ มากนอยเพยงใด คาตงแต 0.90-1.00 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (6) คารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน (standardized root mean squared residual: standardized RMR) เปนคาบอกความคลาดเคลอนของโมเดลมคานอยกวา 0.05 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (7) คาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร (root mean square error of approximation: RMSEA) เปนคาทบงบอกถงความไมสอดคลองของโมเดลท สรางขนกบเมทรกซความแปรปรวนรวมของประชากร ซงคา RMSEA ต ากวา 0.05 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (นงลกษณ วรชชย, 2542) (8) คาขนาดตวอยางวกฤต (critical N: CN) เปนดชนทแสดงขนาดของ ตวอยางทจะยอมรบดชนแสดงความสอดคลองของโมเดลได และคา CN ควรมคามากกวา 200 ของกลมตวอยาง (Diamantopoulos & Siguaw, 2000 อางถงใน สภมาส องศโชต และคณะ, 2551)

135

(9) เมทรกซความคลาดเคลอนในการเปรยบเทยบความสอดคลอง (Fitting Residuals Matrix) หมายถง เมทรกซทมผลตางของเมทรกซ S และ Sigma ซงประกอบ ไปดวยคาความคลาดเคลอน ทงในรปคะแนนดบและคะแนนมาตรฐานคาสงสดของเศษเหลอ ในรปคะแนนมาตรฐาน (largest standardized residual) ระหวางเมทรกซสหสมพนธทเขาสการวเคราะหกบเมทรกซทประมาณไดโดยคาเศษเหลอเคลอนทเขาใกลศนยจะถอวาโมเดลมแนวโนมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ความพอดเศษเหลอเหมาะสมอยระหวาง -2 ถง 2 (นงลกษณ วรชชย, 2542) (10) การปรบโมเดล (model modification indexes: MI) ผวจยปรบ โมเดลบนพนฐานของทฤษฎและงานวจยเปนหลก โดยมการด าเนนการคอจะตรวจสอบผล การประมาณคาพารามเตอรวามความสมเหตสมผลหรอไม มคาใดแปลกเกนความเปนจรงหรอไมและพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธ (overall fit) ของโมเดลวาโดยภาพรวมแลว โมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษเพยงใดและจะหยดปรบโมเดลเมอพบวาคาสงสดของ เศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐานต ากวา 2.00 (นงลกษณ วรชชย , 2542) ดงนนผวจยจงใชเกณฑในการตรวจสอบความสอดคลองระหวางโมเดลทผวจยพฒนาขนกบ ขอมลเชงประจกษ สรปไดตามตารางท 14 ตารางท 14 คาสถตทใชในการตรวจสอบความกลมกลนของโมเดลความสมพนธโครงสราง ตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

สถตทใชวดความกลมกลน ระดบการยอมรบ

1. คาไค-สแควร (2) 2 ทไมมนยส าคญหรอคา P–value สงกวา 0.05 แสดงวาโมเดลมความกลมกลน

2. คาสดสวน 2/df มคาไมควรเกน 2.00 3. คา GFI, AGFI, CFI มคาตงแต 0.95 – 1.00 แสดงวา โมเดลมความสอดคลอง 4. คา Standard RMR,RMSEA มคาต ากวา 0.05 5. คา CN สงกวาหรอเทากบ 200 ของกลมตวอยาง 6. คา largest standardized residual มคา -2 ถง 2

136

6. การแปลผลขอมล 6.1 ในกรณของการวเคราะหคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอศกษาระดบ การแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณและระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณนน จะพบวามขอค าถามทความในเชงนมาน (เชงบวก) จ านวน 75 ขอ และขอค าถาม เปนค าถามในเชงนเสธ (เชงลบ) จ านวน 1 ขอ ซงจะใหคะแนนในทางกลบกน (ลวน และองคณา สายยศ, 2543) ดงตารางท 15 ตารางท 15 ตารางแปลผลขอมลทมความหมายเชงนมานและนเสธ

ระดบความคดเหน น าหนกคะแนน

ขอความทมความหมาย เชงนมาน (บวก)

ขอความทมความหมาย เชงนเสธ (ลบ)

มากทสด 5 1 มาก 4 2

ปานกลาง 3 3 นอย 2 4

นอยทสด 1 5 ส าหรบการศกษาระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณและระดบการแสดงออก ในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณนน ก าหนดเกณฑการแปลความหมาย (Best & John, 1981) ดงน 4.51-5.00 หมายถง มการแสดงออกในระดบมากทสด 3.51-4.50 หมายถง มการแสดงออกในระดบมาก 2.51-3.50 หมายถง มการแสดงออกในระดบปานกลาง 1.51-2.50 หมายถง มการแสดงออกในระดบนอย 1.00-1.50 หมายถง มการแสดงออกในระดบนอยทสด 6.2 การวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธภายในปจจยดวยกนเอง และระหวางปจจยทมอทธพลกบภาวะผน าเชงจตวญญาณ ไดก าหนดเกณฑการแปลความหมายดงน (Devore and Peck, 1993)

137

0.80 – 1.00 หมายถง มความสมพนธกนมาก 0.50 – 0.79 หมายถง มความสมพนธกนปานกลาง 0.01 – 0.49 หมายถง มความสมพนธกนนอย 0.00 หมายถง ไมมความสมพนธ

138

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ผลการวเคราะหในบทท 4 จะกลาวถงผลการวเคราะหขอมลตามล าดบของวตถประสงคของการวจยทก าหนดไวในบทท 1 โดยผวจยน าเสนอผลการวเคราะหตามล าดบดงน (1) สญลกษณและอกษรยอในการวเคราะหขอมล (2) ผลการวเคราะหสถานภาพผตอบแบบสอบถาม (3) ผลการวเคราะห ระดบการแสดงออกของภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน เพอตอบวตถประสงคขอท 1 (4) ผลการวเคราะห ระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน เพอตอบวตถประสงคขอท 2 (5) ผลการตรวจสอบความสอดคลอง ของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ เพอตอบวตถประสงคขอท 3 และ (6) ผลการศกษาขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวม ของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน เพอตอบวตถประสงคขอท 4 1. สญลกษณและอกษรยอในการวเคราะหขอมล เพอใหเกดความเขาใจตรงกนในการน าเสนอและการแปลความหมายผลการวเคราะหขอมล ผวจยไดก าหนดสญลกษณและอกษรยอทใชในการวเคราะหขอมล ดงน 1.1 อกษรยอทใชแทนตวแปร ตวแปรแฝงภายนอก ( exogenous latent variable) ไดแก

COMMIT แทน ความผกพนตอองคการวดได 3 ตวแปร คอ NOR แทน ความผกพนเชงปทสถาน CON แทน ความผกพนเชงตอเนอง AFE แทน ความผกพนเชงจตพสย ตวแปรแฝงภายใน (endogenous latent variable) ไดแก SPIRIT แทน ภาวะผน าเชงจตวญญาณ วดจากตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ VIS แทน วสยทศน

139

HOP แทน ความหวง FAI แทน ศรทธา TRU แทน ความไววางใจ JOBSAT แทน ความพงพอใจในการท างาน วดจากตวแปรสงเกตได 3 ตวแปร คอ SUP แทน การนเทศ COW แทน ความสมพนธระหวางผรวมงาน HAP แทน ความสข PRODT แทน ผลตภาพ วดจากตวแปรสงเกตได 4 ตวแปร คอ MEA แทน ความหมายในชวต WOR แทน สภาพแวดลอมในการท างาน SEN แทน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน CUL แทน วฒนธรรมองคการ

1.2 สญลกษณและอกษรยอทใชแทนคาสถต

x แทน คาเฉลย (mean) Max แทน คาสงสด Min แทน คาต าสด S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน (standard deviation) SKEW แทน คาความเบ (skewness) KUR แทน คาความโดง (kurtosis) r แทน คาสมประสทธสหสมพนธเพยรสน (Pearson’s product

moment correlation coefficient) R2 แทน คาสหสมพนธพหคณยกก าลงสอง (squared

multiple correlation) หรอสมประสทธการพยากรณ 2 แทน คาสถตไค-สแควร (chi - square) df แทน องศาอสระ (degree of freedom) P-value แทน ระดบนยส าคญทางสถต λ แทน น าหนกองคประกอบ (factor loading) B แทน คาน าหนกองคประกอบมาตรฐาน (standard solution)

140

SE แทน คาความคลาดเคลอนมาตรฐาน (standard error) t แทน คาสถตทดสอบท F แทน คาสถตทดสอบเอฟ ** แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 (P<0.01) * แทน มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 (P<0.05) pC แทน คาความเชอถอไดของตวแปรแฝง (construct reliability) pV แทน คาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวย

องคประกอบ (average variance extracted) GFI แทน ดชนวดระดบความสอดคลองเหมาะสม (goodness of fit

index) AGFI แทน ดชนวดระดบความความสอดคลองเหมาะสมทปรบแกแลว

(adjusted goodness of fit index) CFI แทน ดชนวดระดบความสอดคลองเหมาะสมเปรยบเทยบ

(comparative fit index) SRMR แทน ดชนคารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอน

มาตรฐาน (standardized RMR) RMSEA แทน ดชนคาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร

(root mean square error of approximation) CN แทน คาขนาดตวอยางวกฤต (critical N) DE แทน อทธพลทางตรง (direct effects) IE แทน อทธพลทางออม (indirect effects) TE แทน อทธพลรวม (total effects)

2. ผลการวเคราะหสถานภาพผตอบแบบสอบถาม

จากแบบสอบถามฉบบสมบรณทผวจยก าหนดขนาดกลมตวอยางในการศกษาครงนจ านวน 740 คน ไดรบแบบสอบถามกลบคนมาจ านวน 730 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.65 ของแบบสอบถาม จากจ านวนทงหมดทสงไป ผวจยน าขอมลมาวเคราะห แสดงสถานภาพของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนกลมตวอยางทตอบแบบสอบถามเปนคาความถ คารอยละ ปรากฏผลการวเคราะหขอมลในตารางท 16

141

ตารางท 16 ความถและรอยละของขอมลแสดงสถานภาพของกลมตวอยางทตอบแบบสอบถาม

ขอมลสถานภาพ ความถ รอยละ

1. เพศ 1. ชาย 575 78.77 2. หญง 155 21.23 2. อาย 1. 30-40 ป 41 5.62 2. 41-50 ป 161 22.05 3. 51 ปขนไป 528 72.33 3. วฒการศกษาสงสด 1. ปรญญาตร 145 19.86 2. ปรญญาโท 569 77.95 3. ปรญญาเอก 16 2.19 4. ประสบการณในการด ารงต าแหนง 1. ต ากวา 5 ป 81 11.10 2. 5-10 ป 85 11.64 3. 10- 20 ป 250 34.25 4. 21 ปขนไป 314 43.01 5. ขนาดของโรงเรยน

1. ขนาดเลก (จ านวนนกเรยน 120 คน ลงมา)

291 39.86

2. ขนาดกลาง (จ านวนนกเรยน 121 – 300 คน)

312 42.74

3. ขนาดใหญ (จ านวนนกเรยน 301 คนขนไป)

127 17.40

ผลการวเคราะหขอมลตามตารางท 16 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนกลมตวอยาง 730 คน เมอจ าแนกตามเพศ พบวา เพศชาย (รอยละ 78.77) มากกวาเพศหญง (รอยละ 21.23) และเมอจ าแนกตามอาย พบวา อายระหวาง 51 ปขนไปมากทสด (รอยละ 72.33) รองลงมา

142

คอ อายระหวาง 41-50 ป (รอยละ 22.05) และอายระหวาง 31–40 ป (รอยละ 5.07) นอยทสดคออายต ากวา 30 ป (รอยละ 0.55) และเมอจ าแนกตามประสบการณการเปนผบรหาร พบวา ประสบการณมากกวา 21 ปขนไปมากทสด (รอยละ 43.01) รองลงมาคอประสบการณ 10-20 ป (รอยละ 34.25) และประสบการณ 5-10 ป (รอยละ 11.64) นอยทสดคอประสบการณต ากวา 5 ป (รอยละ 11.10) และเมอจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน พบวา สถานศกษาขนาดกลางมากทสด (รอยละ 42.74) รองลงมาคอสถานศกษาขนาดเลก (รอยละ 39.86) นอยทสดคอสถานศกษาขนาดใหญ (รอยละ 17.40) ในการศกษาครงนพบวามตวแปรในการศกษามาเปรยบเทยบเพยง 3 ตวแปร เพราะจากผลการวจยของนกวชาการทเปรยบเทยบระดบของภาวะผน า ของผบรหาร เชน Morgan (1992), Cotton (1996), Lashway (2002), Bush & Glover (2003), Jones (2008), สมฤทธ กางเพง (2551), จรวรรณ เลงพานชย (2554) สวนใหญพบวา ผบรหารทม เพศ อาย และขนาดของโรงเรยนแตกตางกนมการแสดงออกทางภาวะผน าตางกน อกทงจากผลการวจยของนกวชาการทเปรยบเทยบปจจยทน ามาศกษา เชน วาโร เพงสวสด ( 2549), จตตมา วรรณศร ( 2550), จรวรรณ เลงพานชย (2554), นกญชลา ลนเหลอ (2554) สวนใหญพบวา ผบรหารทม เพศ อาย และขนาดของโรงเรยนแตกตางกน มการแสดงออก ในปจจยทสงผลตอภาวะผน าทแตกตางกน ดงนนผวจยจงไดเลอก ตวแปรทน ามาศกษาเปรยบเทยบ 3 ตวแปร ไดแก เพศ อาย และขนาดของโรงเรยน กอนทจะน าเสนอผลการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคการวจยแตละขอ ผวจย ขอน าเสนอผลการวเคราะหคาสถตพนฐานของภาวะผน าเชงจตวญญาณและปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ประกอบดวย คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน คาพสย คาความเบ และ คาความโดง ดงในตารางท 17 ตารางท 17 คาสถตพนฐานของภาวะผน าเชงจตวญญาณและปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ

ตวแปร X S.D. RANGE MIN MAX SKEW KUR

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ 4.45 0.30 1.88 3.13 5.00 -0.80 0.93 1. วสยทศน 4.38 0.43 3.71 1.29 5.00 -0.69 0.27 2. ความหวง 4.23 0.48 3.40 1.60 5.00 -0.73 0.65 3. ศรทธา 4.56 0.37 2.50 2.50 5.00 -0.66 0.26 4. ความไววางใจ 4.63 0.38 2.25 2.75 5.00 -0.87 0.27

143

ตารางท 17 คาสถตพนฐานของภาวะผน าเชงจตวญญาณและปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ (ตอ)

ตวแปร X S.D. RANGE MIN MAX SKEW KUR

ความผกพนตอองคการ 4.58 0.20 1.00 4.00 5.00 -0.25 0.41 5. ความผกพนเชงปทสถาน 4.60 0.28 2.33 2.67 5.00 -0.32 0.58 6. ความผกพน เชงตอเนอง 4.60 0.26 2.00 3.00 5.00 -0.39 0.58 7. ความผกพนเชงจตพสย 4.54 0.29 2.33 2.67 5.00 -0.17 0.56 ความพงพอใจ ในการท างาน 4.51 0.21 1.02 3.98 5.00 -0.06 0.42 8. การนเทศ 4.51 0.29 2.17 2.83 5.00 -0.07 0.80 9. ความสมพนธระหวาง ผรวมงาน

4.51 0.28 2.20 2.80 5.00 -0.14 0.45

10. ความสข 4.52 0.32 2.75 2.25 5.00 -0.26 0.61 ผลตภาพ 4.42 0.25 1.60 3.40 5.00 -0.42 0.60 11. ความหมายในชวต 4.45 0.35 2.43 2.57 5.00 -0.62 0.60 12. สภาพแวดลอมใน การท างาน

4.42 0.31 2.38 2.63 5.00 -0.51 0.83

13. ความรสกเปนสวนหนง ของชมชน

4.37 0.31 2.25 2.75 5.00 -0.58 1.27

14. วฒนธรรมองคการ 4.46 0.42 2.25 2.75 5.00 -0.24 0.97

ผลการวเคราะหตามตารางท 17 พบวา ภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมคาเฉลยเทากบ 4.45 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.30 มความเบเทากบ -0.80 และ มคาความโดงเทากบ 0.93 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต พบวา มคาเฉลยระหวาง 4.23 ถง 4.63 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.37 ถง 0.48 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสด สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวาขอมลมการกระจายนอย มความเบอยระหวาง -0.66 ถง -0.87 และมคาความโดงอยระหวาง 0.26 ถง 0.65 แสดงวาขอมลมการแจกแจงแบบเบซายในทางลบ สวนคาความโดงมการแจกแจงสงกวาโคงปกต ปจจยดาน ความผกพนตอองคการ พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกปจจยดาน ความผกพนตอองคการ มคาเฉลยเทากบ 4.58 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.20 มความเบเทากบ -0.25 และมคาความโดงเทากบ 0.41 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต พบวา มคาเฉลยระหวาง 4.54 ถง 4.60 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.26 ถง 0.29 แสดงวา

144

คาเฉลยอยในระดบปานกลางถงมากทสด สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวาขอมลมการกระจายนอย มความเบอยระหวาง -0.17 ถง -0.39 และมคาความโดงอยระหวาง 0.56 ถง 0.58 แสดงวาขอมลมการแจกแจงแบบเบซายในทางลบ สวนคาความโดงมการแจกแจงสงกวาโคงปกต ปจจยดาน ความพงพอใจในการท างาน พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกปจจยดานความพงพอใจในการท างานมคาเฉลยเทากบ 4.51 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.21 มความเบเทากบ -0.06 และมคาความโดงเทากบ 0.42 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต พบวา มคาเฉลยระหวาง 4.51 ถง 4.52 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.28 ถง 0.32 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมากทสด สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวาขอมลมการกระจายนอย มความเบอยระหวาง -0.07 ถง -0.26 และมคาความโดงอยระหวาง 0.45 ถง 0.80 แสดงวาขอมล มการแจกแจงแบบเบซายในทางลบ สวนคาความโดงมการแจกแจงสงกวาโคงปกต ปจจยดาน ผลตภาพ พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกปจจยดานผลตภาพมคาเฉลยเทากบ 4.42 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.25 มความเบเทากบ -0.42 และ มคาความโดงเทากบ 0.60 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต พบวา มคาเฉลยระหวาง 4.37 ถง 4.46 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.31 ถง 0.42 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมาก สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวาขอมลมการกระจายนอย มความเบอยระหวาง -0.24 ถง -0.62 และมคาความโดงอยระหวาง 0.60 ถง 1.27 แสดงวาขอมลมการแจกแจงแบบเบซายในทางลบ สวนคาความโดงมการแจกแจงสงกวาโคงปกต 3. ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา

ขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ผลการวเคราะหในสวนนเพอตอบวตถประสงคการวจยขอ 1 โดยแบงออกเปน 4 สวน ไดแก 1) ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2) ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน จ าแนกตาม เพศ 3) ผลการ เปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน า เชง จตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามอาย 4) ผลการ เปรยบเทยบระดบ การแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนก ตามขนาดของโรงเรยน ดงน

145

3.1 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณในสวนน เปนผล การวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานในภาพรวมและรายขอ ดงแสดงในตารางท 18 ตารางท 18 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ x S.D. แปลความ

ความไววางใจ 4.63 0.38 มากทสด 1. ด าเนนการจดซอจดจางเปนไปอยางยตธรรม 4.75 0.45 มากทสด 2. เคารพในมตทประชมแมจะขดแยงกบ ความรสกของตน

4.63 0.51 มากทสด

3. เมอท างานผดพลาด ทานยอมรบผด ดวยความเตมใจ

4.59 0.53 มากทสด

4. รจกใหอภยเมอบคลากรท างานผดพลาด 4.53 0.56 มากทสด ศรทธา 4.56 0.37 มากทสด 5. แตงกายและวางตวเหมาะสมกบกาลเทศะ 4.65 0.51 มากทสด 6. ใหบคลากรเขาพบเพอปรกษาหารอ เรอง ตางๆ ได

4.60 0.57 มากทสด

7. ยอมรบในความสามารถของบคลากรทกคน ในสถานศกษา

4.57 0.53 มากทสด

8. การน าขอมลสารสนเทศมาประกอบ การตดสนใจ

4.42 0.57 มาก

วสยทศน 4.38 0.43 มาก 9. ชแจงใหบคลากรและผมสวนไดสวนเสย รบรถงวสยทศนของสถานศกษา

4.51 0.58 มากทสด

10. ปฏบตงานรวมกบบคลากรเพอสรางภาพ อนาคตของสถานศกษา

4.50 0.61 มาก

146

ตารางท 18 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน (ตอ)

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ x S.D. แปลความ

11. สงเสรมใหบคลากรรวมมอปฏบตตาม วสยทศนเพอใหสถานศกษาบรรลเปาหมาย ทตงไว

4.50 0.57 มาก

12. จดการประชมเพอน าวสยทศนลงส แผนปฏบตการประจ าป

4.38 0.67 มาก

13. ตความหมายของวสยทศนเปนโครงการ/ งาน/ กจกรรมทตองปฏบตไดอยางชดเจน

4.33 0.67 มาก

14. ก ากบตดตามใหโครงการ/งาน/กจกรรม บรรลตามเปาหมาย ทวางไวทกโครงการ

4.26 0.62 มาก

15. น าขอคดเหนของผทมสวนไดสวนเสย ไปใชวางแผนในการก าหนดวสยทศน

4.23 0.68 มาก

ความหวง 4.23 0.48 มาก 16. ใหความชวยเหลอบคลากรอยางตอเนอง เพอใหงานบรรลวตถประสงค

4.36 0.58 มาก

17. สรางแรงจงใจใหบคลากรท างานจนบรรล เปาหมาย

4.30 0.55 มาก

18. เจรจากบผปกครองทเขารองเรยนปญหา ตาง ๆ ได

4.27 0.78 มาก

19. ท างานนอกเวลาจนกวางานจะส าเรจลลวง 4.14 0.67 มาก 20. แกปญหาขอขดแยงในสถานศกษา กรณท บคลากรเขารองเรยนได

4.13 0.96 มาก

ภาพรวม 4.45 0.30 มาก ผลการวเคราะหในตารางท 18 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออก ภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยภาพรวมเฉลยอยในระดบมาก (x = 4.45) เมอพจารณารายดาน พบวา คาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสด

147

โดยมขอสงเกตวาดานความไววางใจมคาเฉลยอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก (x = 4.63) รองลงมาคอดานศรทธามคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( x = 4.56) ดานวสยทศนมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.38) และล าดบสดทายคอดานความหวงคาเฉลยอยในระดบมาก (x = 4.23) และเมอพจารณารายขอ พบวา ในดานความไววางใจขอทมคาเฉลยมากทสดเปนล าดบแรกคอด าเนนการจดซอจดจางเปนไปอยางยตธรรม (x = 4.75) รองลงมาคอ เคารพในมตทประชมแมจะขดแยงกบความรสกของตน ( x = 4.63) และ เมอท างานผดพลาด ทานยอมรบผดดวยความเตมใจ (x = 4.59) ในดานศรทธา พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดเปนล าดบแรกคอแตงกายและวางตวเหมาะสมกบกาลเทศะ (x = 4.65) รองลงมาคอ ใหบคลากรเขาพบเพอปรกษาหารอเรองตางๆ ได (x = 4.60) และ ยอมรบในความสามารถของบคลากรทกคนในสถานศกษา (x = 4.57) ในดานวสยทศน พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดเปนล าดบแรกคอชแจงใหบคลากรและผมสวนไดสวนเสยรบรถงวสยทศนของสถานศกษา (x = 4.51) รองลงมาคอ ปฏบตงานรวมกบบคลากรเพอสรางภาพอนาคตของสถานศกษา (x = 4.50) และสงเสรมใหบคลากรรวมมอปฏบตตามวสยทศนเพอใหสถานศกษาบรรลเปาหมายทตงไว (x = 4.50) ในดานความหวง พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดเปนล าดบแรกคอใหความชวยเหลอบคลากรอยางตอเนอง เพอใหงานบรรลวตถประสงค (x = 4.36) รองลงมาคอสรางแรงจงใจใหบคลากรท างานจนบรรลเปาหมาย (x = 4.30) และเจรจากบผปกครองทเขารองเรยนปญหาตางๆ ได (x = 4.27) ตามล าดบ 3.2 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศ ผลการวเคราะหเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามเพศ โดยใชวธทดสอบคาท ( t-test) ผลการวเคราะห ดงตารางท 19

148

ตารางท 19 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามเพศ

ปจจย เพศหญง เพศชาย

t p-value n x S.D. n x S.D

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ 155 4.50 0.28 575 4.43 0.30 2.71* 0.01

* หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

ผลการวเคราะหดงตารางท 19 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศชายและ เพศหญงมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.05 โดยผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศหญงมระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณมากกวาเพศชาย

3.3 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามอาย ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชง

จตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกน จ าแนกเปน 4 ชวงอาย คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป โดยวธการทดสอบคาเอฟ ( F-test) จากการวเคราะหคาความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 20 ตารางท 20 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกน

ภาวะผน า เชงจตวญญาณ

คาเฉลยตามชวงอาย แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value 30-40 41-50 ≥51

4.38 4.48 4.44 ระหวางกลม 2 0.36 0.18

1.96 0.14 ภายในกลม 727 66.75 0.09 รวม 729 67.11

149

ผลการวเคราะหในตารางท 20 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกน มระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกน

3.4 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามขนาดของโรงเรยน

ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมขนาดโรงเรยนแตกตางกน จ าแนกเปน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก (จ านวนนกเรยน 120 คนลงมา), ขนาดกลาง (จ านวนนกเรยน 121–300 คน) และขนาดใหญ (จ านวนนกเรยน 301 คนขนไป) โดยวธการทดสอบคาเอฟ ( F-test) จากการวเคราะหคาความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 21 ตารางท 21 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานทมขนาดของโรงเรยนแตกตางกน

ภาวะผน า เชงจตวญญาณ

คาเฉลยตามขนาด ของโรงเรยน

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value ขนาดเลก

ขนาดกลาง

ขนาดใหญ

4.45 4.44 4.47 ระหวางกลม 2 0.07 0.03

0.41

0.65 ภายในกลม 727 67.03 0.09 รวม 729 67.11

ผลการวเคราะหในตารางท 21 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออก ภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกน

150

4. ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน

ผลการวเคราะหในสวนนเพอตอบวตถประสงคการวจยขอท 2 โดยแบงออกเปน 3 สวน ไดแก 1) ผลการวเคราะหปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2) ผลการวเคราะหปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 3) ผลการวเคราะหปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ดงน 4.1 ผลการวเคราะหปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน ผลการวเคราะหในสวนนน าเสนอผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการ ซงประกอบไปดวย ความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพนเชงจตพสย และผลการวเคราะหเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาด ของโรงเรยน 4.1.1 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในสวนนเปนผลการวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานโดยภาพรวมและ รายขอ ดงแสดงในตารางท 22 ตารางท 22 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

ปจจยดานความผกพนตอองคการ x S.D. แปลความ

ความผกพนเชงปทสถาน 4.60 0.28 มากทสด 1. ปฏบตงานในสถานศกษาแมไมไดรบ มอบหมายงานอยางเตมก าลงสามารถ

4.66 0.48 มากทสด

2. เปดโอกาสใหบคลากรรองขอหรอ ตองการใหมการปรบปรงแกไขการท างาน

4.63 0.49 มากทสด

3. ก าหนดบทบาทหนาทอยางชดเจนใหกบ บคลากรรบผดชอบ

4.63 0.48 มากทสด

151

ตารางท 22 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน (ตอ)

ปจจยดานความผกพนตอองคการ x S.D. แปลความ

4. ระดมความรวมมอจากทกภาคสวน มาชวยแกปญหาในสถานศกษา

4.59 0.5 มากทสด

5. ใหความส าคญกบการปฏบตงานใน ทกๆ ดาน

4.58 0.5 มากทสด

6. ปฏบตตามกฎ/ขอบงคบขององคการ อยางเครงครด

4.50 0.51 มาก

ความผกพนเชงตอเนอง 4.60 0.26 มากทสด 7. ประเมนประสทธภาพ ผลงาน ความสามารถความดความชอบบคลากร บนหลกของความถกตอง

4.69 0.47 มากทสด

8. รสกวางานทท ามความทาทายชวยใน การเรยนรและไดรบประสบการณมากขน

4.61 0.50 มากทสด

9. มความกระตอรอรนในการท างาน อยางสม าเสมอ

4.58 0.52 มากทสด

10. รสกมความสข หากไดท างานแหงนไป จนเกษยณอาย

4.58 0.51 มากทสด

11. ถามโอกาสยายหรอเปลยนต าแหนง จะรบยายทนท

4.56 0.51 มากทสด

12. สนบสนนใหบคลากรมความกาวหนา ในการศกษาตอ/การขอมหรอ เลอนวทยฐานะ

4.56 0.50 มากทสด

ความผกพนเชงจตพสย 4.54 0.29 มากทสด 13. ยอมรบและปฏบตตามคานยม ของโรงเรยนทรวมกนก าหนด

4.60 0.50 มากทสด

14. มความเตมใจปฏบตงานตามนโยบาย เพอใหบรรลเปาหมายขององคการ

4.53 0.51 มากทสด

152

ตารางท 22 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน (ตอ)

ปจจยดานความผกพนตอองคการ x S.D. แปลความ

15. แนวคดของทานมความสอดคลองกบ เปาหมายขององคการ

4.52 0.51 มากทสด

16. มความรสกยนดและเสยใจกบขาวดและ ขาวรายขององคการ

4.45 0.51 มาก

ภาพรวม 4.60 0.20 มากทสด จากผลการวเคราะหในตารางท 22 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกถงปจจยดานความผกพนตอองคการโดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากทสด (x = 4.58) เมอพจารณารายดานพบวาคาเฉลยอยในระดบมากทสดทกดาน โดยมขอสงเกตวาดานความผกพนเชงปทสถานกบดานความผกพนเชงตอเนองอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก (x = 4.60) และดานความผกพนเชงจตพสยมคาเฉลยอยในระดบมากทสด (x = 4.54) เปนล าดบสดทาย และเมอพจารณารายขอ พบวา ในดานความผกพนเชงปทสถานขอทมคาเฉลยมากทสดเปนอนดบแรกคอปฏบตงานในสถานศกษาแมไมไดรบมอบหมายงานอยางเตมก าลงสามารถ (x = 4.66) รองลงมาคอ เปดโอกาสใหบคลากรรองขอหรอตองการใหมการปรบปรงแกไขการท างาน (x = 4.63) และก าหนดบทบาทหนาทอยางชดเจนใหกบบคลากรรบผดชอบ ( x = 4.63) ในดานความผกพนเชงตอเนอง (x = 4.60) เมอพจารณารายขอพบวาขอทมคาเฉลยมากทสดเปนอนดบแรกคอ ประเมนประสทธภาพ ผลงานความสามารถ ความดความชอบบคลากร บนหลกของความถกตอง (x = 4.69) รองลงมาคอ รสกวางานทท ามความทาทายชวยในการเรยนรและไดรบประสบการณมากขน (x = 4.61) และมความกระตอรอรนในการท างานอยางสม าเสมอ (x = 4.58) กบ รสกมความสข หากไดท างานแหงนไปจนเกษยณอาย (x = 4.58) ในดานความผกพน เชงจตพสย พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอยอมรบและปฏบตตามคานยมของโรงเรยนทรวมกนก าหนด ( x = 4.60) รองลงมาคอ มความเตมใจปฏบตงานตามนโยบายเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ ( x = 4.53) และแนวคดของทานมความสอดคลองกบเปาหมายขององคการ (x = 4.52) ตามล าดบ

153

4.1.2 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศ ผลการวเคราะหเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศทแตกตางกน โดยใชวธทดสอบ คาท (t-test) ผลการวเคราะหดงตารางท 23 ตารางท 23 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศ

ปจจย เพศหญง เพศชาย

t p-

value n x S.D. n x S.D.

ความผกพนตอองคการ 155 4.60 0.21 575 4.57 0.20 1.60 0.11

ผลการวเคราะหดงตารางท 23 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทงเพศชายและเพศหญงมระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน 4.1.3 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการ จ าแนกตามอาย ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามอายแตกตางกน จ าแนกเปน 4 ชวงอาย คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป โดยวธการทดสอบคาเอฟ ( F-test) จากการวเคราะหคาความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 24

154

ตารางท 24 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามอาย

ความผกพน ตอองคการ

คาเฉลยตามชวงอาย แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value 30-40 41-50 ≥51

4.57 4.61 4.57 ระหวางกลม 2 0.15 0.07

1.74 0.17 ภายในกลม 727 31.34 0.04 รวม 729 31.49

ผลการวเคราะหในตารางท 24 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน 4.1.4 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามขนาดของโรงเรยน ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จ าแนกเปน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก (จ านวนนกเรยน 120 คนลงมา), ขนาดกลาง (จ านวนนกเรยน 121–300 คน) และขนาดใหญ (จ านวนนกเรยน 301 คนขนไป) โดยวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) จากการวเคราะห คาความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 25 ตารางท 25 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานทมขนาดของโรงเรยนแตกตางกน

ความผกพน ตอองคการ

คาเฉลยตามขนาด ของโรงเรยน

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value ขนาดเลก

ขนาดกลาง

ขนาดใหญ

4.57 4.58 4.58 ระหวางกลม 2 0.01 0.009

0.21 0.80 ภายในกลม 727 31.47 0.043 รวม 729 31.49

155

ผลการวเคราะหในตารางท 25 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตการราชการในสถานศกษาทมขนาดตางกน มระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน 4.2 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความ พงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ซงประกอบไปดวย การนเทศ ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน ความสข และผลการวเคราะหเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 4.2.1 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในสวนนเปนผลการวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานโดยภาพรวมและ รายขอ ดงแสดงในตารางท 26 ตารางท 26 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน x S.D. แปลความ

ความสข 4.52 0.32 มากทสด 1. เชอมนและใหความไววางใจสมาชก ในทมงานทกคน

4.56 0.54 มากทสด

2. จดใหมกจกรรมรวมทกขรวมสข ในทมงาน

4.54 0.50 มากทสด

3. สอบถามสารทกขสขดบของบคลากร เสมอนบคคลในครอบครว

4.50 0.53 มาก

4. เจรจาและไกลเกลยเมอเกดความขดแยง ใหทมงานเขาใจและท างานรวมกนตอไปได

4.45 0.55 มาก

156

ตารางท 26 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน (ตอ)

ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน x S.D. แปลความ

การนเทศ 4.51 0.29 มากทสด 5. ใหโอกาสทกคนเปนผนเทศและ ผรบการนเทศโดยเสมอภาคกน

4.57 0.50 มากทสด

6. สามารถชแนะแนวทางในการปฏบตงาน ใหกบบคลากรไดชดเจน

4.54 0.50 มากทสด

7. ใหค าแนะน าเปนประโยชนเพอน าขอมล ทไดมาปรบปรงการท างาน

4.53 0.54 มากทสด

8. จดประชมเพอสอนงานใหบคลากร ทราบแนวทางในการปฏบตงาน

4.47 0.50 มาก

9. ใหค าแนะน าปรกษาท าใหบคลากรแกปญหา ไดบรรลวตถประสงค

4.47 0.50 มาก

10. สรางความตระหนกใหผรบการนเทศ สามารถตดสนใจเลอกแนวทาง ในการแกปญหาได

4.47 0.55 มาก

ความสมพนธระหวางผรวมงาน 4.51 0.28 มากทสด 11. เขาใจถงความแตกตางของบคลากร ในสถานศกษา

4.58 0.52 มากทสด

12. เขาใจความรสกและความตองการของ บคลากร

4.54 0.55 มากทสด

13. สงขาวถงบคคลอนๆ ในวนส าคญ อยางตอเนอง

4.50 0.51 มาก

14. มอบหมายงานใหบคลากรปฏบตงาน ตามความรความสามารถของแตละบคคล

4.49 0.51 มาก

15. สงหรอตดตองานทกครงโดยตรงตามสายงาน 4.42 0.50 มาก ภาพรวม 4.51 0.21 มากทสด

157

จากการวเคราะหในตารางท 26 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกปจจยดานความพงพอใจในการท างานโดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากทสด (x = 4.51) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา คาเฉลยอยในระดบมากทสดทกดาน โดยมขอสงเกตวาดานความสขมคาเฉลยอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก ( x = 4.52) รองลงมาตามล าดบ คอ ดานการนเทศ ( x = 4.51) และดานความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน ( x = 4.51) และเมอพจารณารายขอ พบวา ในดานความสขขอทมคาเฉลยมากทสดคอเชอมนและใหความไววางใจสมาชกในทมงานทกคน (x = 4.56) รองลงมาคอ จดใหมกจกรรม รวมทกข รวมสขในทมงาน (x = 4.54) และสอบถามสารทกขสขดบของบคลากรเสมอนบคคลในครอบครว (x = 4.50) ในดานการนเทศ พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอ ใหโอกาสทกคนเปน ผนเทศและผรบการนเทศโดยเสมอภาคกน (x = 4.57) รองลงมาคอ สามารถชแนะแนวทางใน การปฏบตงานใหกบบคลากรไดชดเจน (x = 4.54) และใหค าแนะน าเปนประโยชนเพอน าขอมลทไดมา ปรบปรงการท างาน (x = 4.53) ในดานความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอ เขาใจถงความแตกตางของบคลากรในสถานศกษา (x = 4.58) รองลงมาคอ เขาใจความรสกและความตองการของบคลากร (x = 4.54) และสงขาวถงบคคลอนๆ ในวนส าคญ อยางตอเนอง (x = 4.50) ตามล าดบ

4.2.2 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศ

ผลการวเคราะหเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศแตกตางกน โดยใชวธการทดสอบคาท (t-test) ผลการวเคราะหดงตารางท 27 ตารางท 27 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามเพศ

ปจจย เพศหญง เพศชาย

t p-

value n x S.D. n x S.D. ความพงพอใจในการท างาน 155 4.54 0.22 575 4.51 0.20 1.87 0.06

ผลการวเคราะหดงตารางท 27 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทงเพศชาย

และเพศหญงมระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน

158

4.2.3 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามอาย

ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจ าแนกตามอายแตกตางกน จ าแนกเปน 4 ชวงอาย คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป โดยวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) จากการวเคราะหคาความแปรปรวนทางเดยว ( One-way ANOVA) ผลการวเคราะห ดงตารางท 28 ตารางท 28 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกน

ความพงพอใจ ในการท างาน

คาเฉลยตามชวงอาย แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value 30-40 41-50 ≥51

4.52 4.54 4.51 ระหวางกลม 2 0.14 0.07

1.57 0.20 ภายในกลม 727 32.15 0.04 รวม 729 32.29

ผลการวเคราะหในตารางท 28 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ การแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน 4.2.4 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามขนาดของโรงเรยน ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดาน ความพงพอใจในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จ าแนกเปน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก (จ านวนนกเรยน 120 คนลงมา ), ขนาดกลาง (จ านวนนกเรยน 121–300 คน) และขนาดใหญ (จ านวนนกเรยน 301 คนขนไป) โดยวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) จากการวเคราะหคาความแปรปรวนทางเดยว ( One-way ANOVA) ผลการวเคราะห ดงตารางท 29

159

ตารางท 29 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมขนาดของโรงเรยนแตกตางกน

ความพงพอใจ ในการท างาน

คาเฉลยตามขนาด ของโรงเรยน

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value ขนาดเลก

ขนาดกลาง

ขนาดใหญ

4.52 4.51 4.50 ระหวางกลม 2 0.04 0.02

0.55 0.57 ภายในกลม 727 32.24 0.04

รวม 729 32.29 ผลการวเคราะหในตารางท 29 ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตการราชการ ในสถานศกษาทมขนาดตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ไมแตกตางกน 4.3 ผลการวเคราะหปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ผลการวเคราะหในสวนนน าเสนอผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดาน ผลตภาพ ซงประกอบไปดวย ความหมายในชวต สภาพแวดลอม ในการท างาน ความรสกเปน สวนหนงของชมชน และวฒนธรรมองคการ ผลการวเคราะหเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 4.3.1 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ในสวนนเปนผลการวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐานโดยภาพรวมและ รายขอ ดงแสดงในตารางท 30

160

ตารางท 30 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน

ปจจยดานผลตภาพ x S.D. แปลความ

วฒนธรรมองคการ 4.46 0.42 มาก 1. สงเสรมบรรยากาศการท างานรวมกน 4.52 0.52 มากทสด 2. บคลากรทกคนในองคการปฏบตงาน ดวยความโปรงใส ตรวจสอบได

4.46 0.55 มาก

3. พฒนาเทคนควธการท างานใหม ๆ มาใชในท างาน

4.41 0.56 มาก

ความหมายในชวต 4.45 0.35 มาก 4. สงเสรมใหเพอนรวมงานตระหนกและ เหนความส าคญของเปาหมายองคการ

4.51 0.54 มากทสด

5. ทานถอวาเมอเปนสมาชกองคการใดตองม ความผกพนองคการนน

4.50 0.58 มาก

6. เมอทราบวาเพอนรวมงานประสบความส าเรจ ทานจะแสดงความยนดในความส าเรจของเขา

4.48 0.58 มาก

7. รวาเปาหมายการท างานของตนเอง คออะไร 4.43 0.54 มาก 8. รบฟงความคดเหนรอบดานเพอก าหนด ทศทางในการท างาน

4.42 0.60 มาก

9. กอนททานจะท าอะไร ตองเตรยมการและ วางแผนกอนเสมอ

4.41 0.57 มาก

10. มเจตคตวาหากปฏบตตามแผนทวางไว งานทท าจะตองบรรลเปาหมายทตองการ

4.36 0.58 มาก

สภาพแวดลอมในการท างาน 4.42 0.31 มาก 11. ยอมรบในความสามารถของบคลากรทกคน 4.49 0.53 มาก 12. สงเสรมใหบคลากรเปนทงผน าและผตาม 4.47 0.53 มาก 13. เปดโอกาสใหบคลากรไดเสนอแนวทาง 4.45 0.63 มาก การปฏบตงานอยางเตมศกยภาพ

161

ตารางท 30 ผลการวเคราะหระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน (ตอ)

ปจจยดานผลตภาพ x S.D. แปลความ

14. น าวธการแกไขปญหาไปใชวางแผน การปฏบตงานในครงตอไป

4.45 0.55 มาก

15. สรางบรรยากาศการท างานในองคการ ใหนาอยสะดวกสบาย

4.39 0.61 มาก

16. สนบสนนใหบคลากรเขารวมกจกรรม สมพนธตาง ๆ

4.39 0.54 มาก

17. เปดโอกาสใหบคลากรไดหาแนวทางแกไข ปญหารวมกน

4.36 0.58 มาก

18. จดใหมการประชมเพอสะทอนผล การปฏบตงานทกเดอน

4.36 0.55 มาก

ความรสกเปนสวนหนงของชมชน 4.37 0.31 มาก 19. เปดโอกาสใหโอกาสบคลากรไดเรยนร รวมกน

4.43 0.54 มาก

20. ชแจงใหบคลากรทราบเมอเกด การเปลยนแปลงในองคการ

4.40 0.57 มาก

21. สงเสรมใหบคลากรเกดความรก หวงแหน ภาพลกษณขององคการ

4.40 0.55 มาก

22. สรางความตระหนกใหบคลากรทกคน ปฏบตงานจนกระทงบรรลเปาหมาย

4.35 0.53 มาก

23. สงเสรมใหบคลากรมสวนรวมรบผดชอบ ในการปฏบตงานโดยเทาเทยมกน

4.27 0.55 มาก

ภาพรวม 4.42 0.25 มาก จากการวเคราะหในตารางท 30 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออก ปจจยดานผลตภาพโดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.42) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา คาเฉลยอยในระดบมากทกดาน

162

โดยมขอสงเกตวาดานวฒนธรรมองคการมคาเฉลยอยในระดบมากเปนอนดบแรก (x = 4.46) รองลงมาตามล าดบ คอ ดานความหมายในชวต ( x = 4.45) ดานสภาพแวดลอม ใน การท างาน (x = 4.42) และดานความรสกเปนสวนหนงของชมชน (x = 4.37) และเมอพจารณา รายขอ พบวา ในดานวฒนธรรมองคการขอทมคาเฉลยมากทสดคอ สงเสรมบรรยากาศการท างานรวมกน(x = 4.52) รองลงมาคอ บคลากรทกคนในองคการปฏบตงานดวยความโปรงใส ตรวจสอบได (x = 4.46) และพฒนาเทคนควธการท างานใหมๆ มาใชในท างาน (x = 4.41) ในดานความหมายในชวต พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอ สงเสรมใหเพอนรวมงานตระหนกและเหนความส าคญของเปาหมายองคการ (x = 4.51) รองลงมาคอ ทานถอวาเมอเปนสมาชกองคการใดตองมความผกพนองคการนน (x = 4.50) และ เมอทราบวาเพอนรวมงานประสบความส าเรจ ทานจะแสดงความยนดในความส าเรจของเขา (x = 4.48) ในดานสภาพแวดลอมในการท างาน พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอยอมรบในความสามารถของบคลากรทกคน (x = 4.49) รองลงมาคอ สงเสรมใหบคลากรเปนทงผน าและผตาม (x = 4.47) และน าวธการแกไขปญหาไปใชวางแผนการปฏบตงาน ในครงตอไป (x = 4.45) กบ เปดโอกาสใหบคลากรไดเสนอแนวทางการปฏบตงานอยางเตมศกยภาพ (x = 4.45) ในดานความรสกเปนสวนหนงของชมชน พบวา ขอทมคาเฉลยมากทสดคอเปดโอกาสใหโอกาสบคลากรไดเรยนรรวมกน (x = 4.43) รองลงมาคอสงเสรมใหบคลากรเกดความรกหวงแหนภาพลกษณขององคการ (x = 4.40) และชแจงใหบคลากรทราบเมอเก ดการเปลยนแปลงในองคการ (x = 4.40) ตามล าดบ

4.3.2 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพจ าแนกตามเพศ ผลการวเคราะหเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบ

ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศแตกตางกน โดยใชวธการทดสอบคาท ( t-test) ผลการวเคราะห ดงตารางท 31 ตารางท 31 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามเพศ

ปจจย เพศหญง เพศชาย

t p-

value n x S.D. n x S.D.

ผลตภาพ 155 4.54 0.22 575 4.51 0.20 0.51 0.60

163

ผลการวเคราะหดงตารางท 31 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทงเพศชายและเพศหญงมระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพไมแตกตางกน

4.3.3 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามอาย

ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามอายแตกตางกน จ าแนกเปน 4 ชวงอาย คอต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป โดยวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) จากการวเคราะหคา ความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 32 ตารางท 32 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกน

ผลตภาพ

คาเฉลยตามชวงอาย แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value 30-40 41-50 ≥51

4.35 4.46 4.42 ระหวางกลม 2 0.45 0.22

3.50 0.30 ภายในกลม 727 47.22 0.06 รวม 729 47.68

ผลการวเคราะหในตารางท 32 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบ

การแสดงออกในปจจยดานผลตภาพไมแตกตางกน 4.3.4 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน ผลการวเคราะหในสวนนเพอเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดาน ผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จ าแนกเปน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก (จ านวนนกเรยน 120 คนลงมา), ขนาดกลาง (จ านวนนกเรยน 121–300 คน) และขนาดใหญ (จ านวนนกเรยน 301 คนขนไป) โดยวธการทดสอบคาเอฟ (F-test) จากการวเคราะห คาความแปรปรวนทางเดยว (One-way ANOVA) ผลการวเคราะหดงตารางท 33

164

ตารางท 33 ผลการเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหาร สถานศกษาขนพนฐานทมขนาดของโรงเรยนแตกตางกน

ผลตภาพ

คาเฉลยตามขนาด ของโรงเรยน

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F p-

value ขนาดเลก

ขนาดกลาง

ขนาดใหญ

4.43 4.42 4.44 ระหวางกลม 2 0.02 0.01

0.17 0.84 ภายในกลม 727 47.66 0.06 รวม 729 47.68

ผลการวเคราะหในตารางท 33 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตการราชการในสถานศกษาทมขนาดตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพไมแตกตางกน 5. ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ

ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ผลการวเคราะหขอมลในสวนนเพอตอบวตถประสงคการวจยขอ 3 เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ดวยโปรแกรมลสเรล ผวจยขอน าเสนอคาสถตทเปนผลจากการวเคราะหขอมลตามล าดบดงน 1) คาสมประสทธสหสมพนธอยางงายระหวางตวแปรสงเกตของปจจยเชงสาเหตและตวแปรสงเกตของภาวะผน าเชงจตวญญาณ 2) คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน 3) คาสถตจากการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดลการวจย 4) คาสถตจากการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกบขอมล เชงประจกษหลงปรบโมเดลการวจย 5.1 คาสมประสทธสหสมพนธอยางงายระหวางตวแปรสงเกตของปจจยเชงสาเหตและ ตวแปรสงเกตของภาวะผน าเชงจตวญญาณ การวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย ( r) ระหวางตวแปรสงเกตทงหมด 14 ตวแปร โดยใชสตรของเพยรสน ( Pearson’s product moment correlation coefficient) จากผล

165

การวเคราะห พบวา คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทกคมความสมพนธในทศทางบวก อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาสมประสทธสหสมพนธอยระหวาง 0.36 ถง 0.97 ขนาดความสมพนธอยในระดบปานกลาง (0.31 < r < 0.70) ถงระดบมาก (0.71< r < 1.00) แสดงใหเหนวาลกษณะความสมพนธของตวแปรทศกษาเปนความสมพนธเชงเสนตรง โดยคาสมประสทธสหสมพนธสงสดเปนความสมพนธระหวางตวแปรสงเกตสภาพแวดลอมในการท างาน (WOR) และตวแปรสงเกตความหมายในชวต (MEA) และคาสมประสทธสหสมพนธต าสดเปนความสมพนธระหวางตวแปรสงเกต วฒนธรรมองคการ ( CUL) และตวแปรสงเกต ศรทธา ( FAI) ดงแสดงในตารางท 34 ตารางท 34 คาสมประสทธสหสมพนธอยางงายระหวางตวแปรสงเกตของปจจยเชงสาเหตและ

ตวแปรสงเกตของภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน VIS HOP FAI TRU SUP COW HAP NOR CON AFE MEA WOR SEN CUL

VIS 1

HOP .668** 1

FAI .759** .837** 1

TRU .737** .773** .822** 1

SUP .562** .456** .596** .417** 1

COW .563** .435** .495** .458** .767** 1

HAP .457** .493** .427** .541** .743** .727** 1

NOR .407** .418** .467** .479** .576** .619** .659** 1

CON .479** .436** .436** .556** .517** .593** .563** .754** 1

AFE .423** .498** .483** .611** .630** .564** .617** .849** .870** 1

MEA .563** .455** .542** .645** .637** .535** .604** .655** .650** .624** 1

WOR .483** .492** .434** .582** .690** .561** .612** .689** .660** .693** .972** 1

SEN .479** .558** .472** .553** .600** .498** .555** .698** .643** .685** .935** .871** 1

CUL .466** .436** .365** .581** .505** .435** .533** .446** .492** .516** .840** .809** .797** 1

** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

166

จากตารางท 34 เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธอยางงายระหวางตวแปรสงเกต พบวา ตวแปรมความสมพนธในทศทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมตวแปรทมความสมพนธสงสดคอ สภาพแวดลอมในการท างาน (WOR) และตวแปรสงเกตความหมายในชวต (MEA) มคาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย เทากบ 0.97 รองลงมาคอตวแปรสงเกตความรสกเปนสวนหนงของชมชน ( SEN) กบตวแปรสงเกตความหมายในชวต (MEA) มคาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย เทากบ 0.93 และตวแปรสงเกตความรสกเปนสวนหนงของชมชน (SEN) กบตวแปรสงเกตสภาพแวดลอมในการท างาน (WOR) มคาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย เทากบ 0.87 ตามล าดบ เมอพจารณาตวแปรสงเกตทมความสมพนธกนต าสด พบวา ตวแปรสงเกตวฒนธรรมองคการ ( CUL) และตวแปรสงเกต ศรทธา ( FAI) มคาสมประสทธสหสมพนธอยางงาย เทากบ 0.36 รองลงมาคอตวแปรสงเกต ความผกพนเชงปทสถาน ( NOR) กบตวแปรสงเกตวสยทศน (VIS) มคาสมประสทธสหสมพนธอยางงายเทากบ 0.40 ตามล าดบ 5.2 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนในโมเดลการวดของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ( confirmatory factor analysis) เปนสถตขนสง ซงมขอตกลงเบองตนวาตวแปรควรเปนตวแปรแจกแจงโคงปกต ผวจยจงไดแปลงคะแนนของ ตวแปรสงเกตทกตวเปนคะแนนมาตรฐาน (normal score) กอนน าไปทดสอบความสอดคลองของโมเดลการวดตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ โดยผวจยจ าแนกการวเคราะหออกเปน 4 โมเดล ไดแก โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ โมเดลการวดความผกพนตอองคการ โมเดลการวดความพงพอใจในการท างาน และโมเดลการวดผลตภาพ มรายละเอยดการวเคราะหโดยภาพรวมดงตอไปน 5.2.1 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดภาวะผน า เชงจตวญญาณ คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดภาวะผน า เชงจตวญญาณจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปร คอ วสยทศน (VIS) ความหวง (HOP) ศรทธา (FAI) และความไววางใจ (TRU) ปรากฏดงแสดงในตารางท 35

167

ตารางท 35 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดภาวะผน า เชงจตวญญาณ

ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ภาวะผน า เชงจตวญญาณ

วสยทศน 0.43 0.04 10.20** 0.28

0.96 0.90 ความหวง 0.40 0.04 9.46** 0.25 ศรทธา 0.81 0.05 16.80** 0.42 ความไววางใจ 0.66 0.04 14.69** 0.43 2 = 0.02, df = 1, P-value = 0.89, RMSEA = 0.00

** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ผลการวเคราะหตารางท 35 พบวา โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณมคา ความนาเชอถอไดของตวแปรแฝง ( pC ) เทากบ 0.96 ซงคาความเทยงของตวแปรแฝงควรมคามากกวา 0.60 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) และคาเฉลยความแปรปรวนทสกดได ( pV) เทากบ 0.90 ซงคาเฉลยความแปรปรวนในองคประกอบทสงควรมคามากกวา 0.50 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) เมอพจารณาทกตวแปรสงเกตมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.43 ถง 0.81 โดยมตวแปรศรทธา ( FAI) มคาน าหนกองคประกอบมากทสดอนดบแรกเทากบ 0.81 รองลงมาคอตวแปรความไววางใจเทากบ 0.66 ตวแปรวสยทศน เทากบ 0.43 และตวแปรความหวงเทากบ 0.40 ตามล าดบ มคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) อยระหวาง 0.25 ถง 0.43 ซงทกคาเปนบวกแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ตวแปรสงเกตความไววางใจมคาสมประสทธการพยากรณสงสด คาสถตดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวา โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณนมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ (Diamantopoulos and Siguaw, 2000)

5.2.2 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความผกพนตอองคการ

คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความผกพน ตอองคการจากตวแปรสงเกต 3 ตวแปร คอ ความผกพนเชงปทสถาน (NOR) ความผกพน เชงตอเนอง (CON) และความผกพนเชงจตพสย (AFE) ปรากฏดงแสดงในตารางท 36

168

ตารางท 36 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความผกพน ตอองคการ

ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ความผกพน ตอองคการ

ความผกพน เชงปทสถาน

0.49 0.04 10.31** 0.23

0.95 0.89 ความผกพน เชงตอเนอง

0.53 0.04 10.79** 0.29

ความผกพน เชงจตพสย

0.74 0.05 12.70** 0.44

2= 0.00, df = 0, P-value = 1.00, RMSEA = 0.00

** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ผลการวเคราะหตารางท 36 พบวา โมเดลการวดความผกพนตอองคการมคา ความนาเชอถอไดของตวแปรแฝง ( pC ) เทากบ 0.95 ซงคาความเทยงของตวแปรแฝงควรมคามากกวา 0.60 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) และคาเฉลยความแปรปรวนทสกดได ( pV) เทากบ 0.89 ซงคาเฉลยความแปรปรวนในองคประกอบทสงควรมคามากกวา 0.50 (Diamantopoulos & Siguaw, 2000) เมอพจารณาทกตวแปรสงเกตมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.49 ถง 0.74 โดยมตวแปร ความผกพนเชง จตพสยมคาน าหนกองคประกอบมากทสดอนดบแรกเทากบ 0.74 รองลงมาคอตวแปรความผกพนเชงตอเนองเทากบ 0.53 และตวแปรความผกพนเชงปทสถานเทากบ 0.49 ตามล าดบ มคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) อยระหวาง 0.23 ถง 0.44 ซงทกคาเปนบวกแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ตวแปรสงเกต ความผกพนเชงจตพสยมคาสมประสทธการพยากรณสงสด คาสถตดงกลาวขางตนแสดงใหเหนวา โมเดลการวดความผกพนตอองคการนมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ (Diamantopoulos & Siguaw, 2000) 5.2.3 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความพงพอใจ ในการท างาน คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความพงพอใจ ในการท างาน วดไดจากตวแปรสงเกต 3 ตวแปร คอ การนเทศ (SUP) ความสมพนธระหวางผรวมงาน (COW) และความสข (HAP) ปรากฏดงแสดงในตารางท 37

169

ตารางท 37 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดความพงพอใจ ในการท างาน

ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ความพงพอใจ ในการท างาน

การนเทศ 0.55 0.06 9.04** 0.22

0.92 0.81 ความสมพนธระหวางผรวมงาน

0.51 0.06 8.82** 0.17

ความสข 0.48 0.06 8.55** 0.28 2 = 0.00, df = 0, P-value = 1.00, RMSEA = 0.00

** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ผลการวเคราะหตารางท 37 พบวา โมเดลการวดความพงพอใจในการท างานม คาความนาเชอถอไดของตวแปรแฝง ( pC ) เทากบ 0.92 ซงคาความเทยงของตวแปรแฝงควรม คามากกวา 0.60 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) และคาเฉลยความแปรปรวนทสกดได ( pV) เทากบ 0.81 ซงคาเฉลยความแปรปรวนในองคประกอบทสงควรมคามากกวา 0.50 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) เมอพจารณาทกตวแปรสงเกตมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.48 ถง 0.55 โดยมตวแปรการนเทศมคาน าหนกองคประกอบมากทสดอนดบแรกเทากบ 0.55 รองลงมาคอตวแปรความสมพนธระหวางผรวมงาน เทากบ 0.51 และตวแปรความสขเทากบ 0.48 ตามล าดบ มคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) อยระหวาง 0.17 ถง 0.28 ซงทกคาเปนบวกแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ตวแปรสงเกตความสขมคาสมประสทธ การพยากรณสงสด คาสถตดงกลาวขางตนแสดงใหเหนวาโมเดลการวดความพงพอใจในการท างานน มความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) 5.2.4 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดผลตภาพ คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดผลตภาพ ทวดไดจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปร คอ ความหมายในชวต (MEA) สภาพแวดลอม ในการท างาน (WOR) ความรสกเปนสวนหนงของชมชน (SEN) และวฒนธรรมองคการ (CUL) ปรากฏ ดงแสดงในตารางท 38

170

ตารางท 38 คาสถตจากการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดผลตภาพ ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ผลตภาพ

ความหมายในชวต 0.72 0.04 17.49** 0.52

0.93 0.93

สภาพแวดลอม ในการท างาน

0.64 0.04 15.78** 0.42

ความรสกเปน สวนหนงของชมชน

0.59 0.04 14.53** 0.35

วฒนธรรมองคการ 0.47 0.04 11.44** 0.21 2 = 0.23, df = 2.00, P-value = 0.88, RMSEA = 0.00

**หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ผลการวเคราะหตารางท 38 พบวา โมเดลการวดผลตภาพมคาความนาเชอถอไดของตวแปรแฝง ( pC) เทากบ 0.93 ซงคาความเทยงของตวแปรแฝงควรมคามากกวา 0.60 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) และคาเฉลยความแปรปรวนทสกดได ( pV) เทากบ 0.93 ซงการวเคราะหองคประกอบเชงส ารวจควรมคามากกวา 0.50 (Diamantopoulos and Siguaw, 2000) เมอพจารณาทกตวแปรสงเกตมคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.47 ถง 0.72 โดยมตวแปรความหมายในชวตมคาน าหนกองคประกอบมากทสดอนดบแรกเทากบ 0.72 รองลงมาคอ ตวแปรสภาพแวดลอม ในการท างาน เทากบ 0.64 ตวแปรความรสกเปนสวนหนงของชมชน เทากบ 0.59 และตวแปรวฒนธรรมองคการเทากบ 0.47 ตามล าดบ มคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต (R2) อยระหวาง 0.21 ถง 0.52 ซงทกคาเปนบวกแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ตวแปรสงเกต ความหมายในชวต มคาสมประสทธการพยากรณสงสด คาสถตดงกลาวขางตนแสดงใหเหนวา โมเดลการวด ผลตภาพ นมความสอดคลองกลมกลนกบขอมลเชงประจกษ (Diamantopoulos and Siguaw, 2000)

171

5.3 คาสถตจากการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ กอนปรบโมเดลการวจย เมอพจารณาผลการทดสอบความสอดคลองภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทตงไวกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดลการวจย มคาไค -สแควร (2) เทากบ 189.50 คาองศาอสระ (df) เทากบ 71 มคานยส าคญทางสถต (P-value) เทากบ 0.00 นอกจากนนดชนวดระดบความสอดคลอง (GFI) เทากบ 0.96 (มากกวา 0.90) คาดชนวดระดบความสอดคลองทปรบแกแลว ( AGFI) เทากบ 0.95 (ไมมากกวา 0.90) และคาดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ (CFI) เทากบ 0.97 (มากกวา 0.90) เมอพจารณาคารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน ( SRMR) เทากบ 0.03 (นอยกวา 0.05) และคาความคลาดเคลอนใน การประมาณคาพารามเตอร ( RMSEA) เทากบ 0.04 (มากกวา 0.05) มขนาดตวอยางวกฤต ( CN) เทากบ 394.31 และคาสงสดของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน ( LSR) เทากบ 2.37 ดงแสดงในตารางท 39 ตารางท 39 คาสถตความสอดคลองของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล

การวจย

คาดชน เกณฑทใชพจารณา คาสถต ผลการพจารณา

P-value of 2 > 0.05 0.00 ไมผานเกณฑ

2/df < 2.00 2.66 ไมผานเกณฑ GFI ≥ 0.95 0.96 ผานเกณฑ AGFI ≥ 0.95 0.95 ผานเกณฑ CFI ≥ 0.95 0.97 ผานเกณฑ SRMR < 0.05 0.03 ผานเกณฑ RMSEA < 0.05 0.04 ผานเกณฑ CN ≥ 200 394.31 ผานเกณฑ LSR ≤ ±2.00 2.37 ไมผานเกณฑ

172

จากตารางท 39 คาสถตพบวาคาไค -สแควร มนยส าคญทางสถต ( 2 = 189.56, df = 71, P-value = 0.00) และเมอพจารณาคา P-value, 2/df และ LSR มคาสถตไมผานเกณฑทใชเพอพจารณา ซงแสดงวาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเชงสมมตฐานทผวจยสรางขนไมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

175

ความผกพนตอองคการ

ความพงพอใจ ในการท างาน

ผลตภาพ

0.65**

0.15**

0.39**

0.12**

0.67** 0.33**

การนเทศ ความสมพนธระหวาง

เพอนรวมงาน ความสข

วสยทศน

ความหวง

ศรทธา

ความไววางใจ

ความหมายในชวต

ความผกพนเชงปทสถาน

ความผกพนเชงตอเนอง

ความผกพนเชงจตพสย

สภาพแวดลอม ในการท างาน

ความรสกเป นสวนหนง ของชมชน วฒนธรรมองคการ

0.52** 0.45** 0.51**

0.49**

0.52**

0.71**

0.74** 0.66** 0.59** 0.42**

0.54**

0.49**

0.70**

0.66**

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

C hi-sq uare =189.56 , d f = 71 , P -value = 0.00 , R M SE A = 0 .04

* หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05, ** มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

าพท 10 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยพ นาขนกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล

ภาพท 10 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษกอนปรบโมเดล

173

174

5.4 คาสถตจากการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล การวจย

ภายหลงจากการทตรวจสอบความสอดคลองครงแรก พบวา โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามสมมตฐานทผวจยพฒนาขน ไมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผวจยจงไดด าเนนการปรบโมเดลการวจยตามทศนะของ นงลกษณ วรชชย ( 2542) โดยพจารณาความเปนไปไดในเชงทฤษฎและอาศยดชนปรบโมเดล (model modification indices: MI) เปนการปรบคาทโปรแกรมเสนอแนะหรอคามากทสดกอน ซงเปนคาสถตเฉพาะของพารามเตอรแตละตว มคาเทากบคาไค -สแควรทลดลง เมอก าหนดใหพารามเตอรตวนนเปนพารามเตอรอสระทมการผอนคลายขอก าหนดเงอนไขบงคบของพารามเตอรนนดวยการก าหนดความคลาดเคลอนในตวแปรสงเกตและความคลาดเคลอนมความสมพนธกนได

เมอพจารณาดชนปรบโมเดล ( MI) ในการวจยครงนไดปรบโมเดลโดยพจารณาจากทฤษฎทางการบรหารเปนหลก และไดปรบโมเดลโดยเพมเสนความสมพนธระหวางความคลาดเคลอนของตวแปรสงเกต จ านวน 27 เสน ซงแสดงในรปเมตรกความแปรปรวน –แปรปรวนรวมระหวางความคลาดเคลอนของตวแปรสงเกตภายใน (Theta Epsilon: TE) จ านวน 15 เสน และเมตรกความแปรปรวน–ความแปรปรวนรวมระหวางความคลาดเคลอนของตวแปรสงเกตภายนอกกบตวแปรสงเกตภายใน ( Theta Delta Epsilon: TH) จ านวน 12 เสน และหยดปรบโมเดลเมอไดคาสถตตามเกณฑดชนความกลมกลนของโมเดล ท าใหโมเดลสดทายคอโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามสมมตฐานทผวจยพฒนาขนทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ดงภาพท 11 และตารางท 40

175

ตารางท 40 คาสถตความสอดคลองของโมเดลการวจยกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล การวจย

คาดชน เกณฑทใชพจารณา คาสถต ผลการพจารณา

P-value of 2 > 0.05 0.98 ผานเกณฑ

2/df < 2.00 0.56 ผานเกณฑ GFI ≥ 0.95 0.99 ผานเกณฑ AGFI ≥ 0.95 0.99 ผานเกณฑ CFI ≥ 0.95 1.00 ผานเกณฑ SRMR < 0.05 0.01 ผานเกณฑ RMSEA < 0.05 0.00 ผานเกณฑ CN ≥ 200 1835.79 ผานเกณฑ LSR ≤ ±2.00 0.62 ผานเกณฑ

จากตารางท 40 คาสถตพบวา คาไค -สแควรไมมนยส าคญทางสถต ( 2) = 24.34, df = 43, P-value = 0.98) นอกจากนนคาดชนวดระดบความสอดคลอง ( GFI) เทากบ 0.99 คาดชน วดระดบความสอดคลองทปรบแกแลว ( AGFI) เทากบ 0.99 และคาดชนวดความสอดคลองเปรยบเทยบ (CFI) เทากบ 1.00 ซงมากกวา 0.95 ทกคา และเมอพจารณาคารากของคาเฉลยก าลงสอง ของความคลาดเคลอนมาตรฐาน ( SRMR) เทากบ 0.01 และคาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร ( RMSEA) เทากบ 0.00 และมขนาดตามตวอยางวกฤต ( CN) เทากบ 1835.79 และคาสงสดของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน (LSR) เทากบ 0.62 ซงทกคามคาเปนไปตามเกณฑทก าหนด แสดงวาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเชงสมมตฐานทผวจยพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ

178

ความผกพนตอองคการ

ความพงพอใจ ในการท างาน

ผลตภาพ

0.61** 0.49**

0.12**

0.64** 0.27**

การนเทศ ความสมพนธระหวาง

เพอนรวมงาน ความสข

วสยทศน

ความหวง

ศรทธา

ความไววางใจ

ความหมายในชวต

ความผกพนเชงปทสถาน

ความผกพนเชงตอเนอง

ความผกพนเชงจตพสย

สภาพแวดลอม ในการท างาน

ความรสกเป นสวนหนง ของชมชน วฒนธรรมองคการ

0.47** 0.41** 0.53**

0.48**

0.54**

0.70**

0.72** 0.65** 0.59** 0.46**

0.53**

0.50**

0.65**

0.66**

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ

C hi-sq uare =24 .34 , d f = 43 , P -v alue = 0 .99 , R M SE A = 0 .00

* หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05, ** มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

าพท 11 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทผวจยพ นาขนกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล

0.13**

0.18**

176

ภาพท 11 ผลการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทผวจยพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดล

177

6. คาสถตขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

จากภาพท 11 แสดงถงการตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสราง ภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานกบขอมลเชงประจกษหลงปรบโมเดลการวจยพบวาปจจยทง 3 ปจจย ไดแก ปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพ ลวนมอทธพลในทางบวกตอภาวะผน าเชงจตวญญาณอยางมนยส าคญทางสถตท 0.01, 0.01 และทระดบ 0.01 เพอความชดเจนในการสรปอทธพลจากปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ และอทธพลระหวางปจจยดวยกนเอง ผวจยจงไดพจารณาอทธพลทางตรง ( direct effect :DE) อทธพลทางออม ( indirect effect: IE) และอทธพลรวม ( total effect: TE) ระหวางแตละตวแปรแฝง ซงตวแปรตางๆ สามารถสงอทธพลทงทางตรงและทางออมตอกน ดงตารางท 41 ตารางท 41 คาน าหนกอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมระหวางแตละตวแปรแฝง

ปจจยทมอทธพล

ตวแปรแฝงภายใน

ภาวะผน าเชงจตวญญาณ ความพงพอใจใน

การท างาน ผลตภาพ

TE IE DE TE IE DE TE IE DE

ความผกพนตอองคการ

λ 0.62 0.50 0.12 0.61 - 0.61 0.75 0.11 0.64 SE (0.07) (0.12) (0.07) (0.09) - (0.09) (0.06) (0.05) (0.06) t 8.50** 4.24** 8.50** 6.89** - 6.89** 12.47** 2.05** 12.47**

ผลตภาพ

λ 0.27 - 0.27 - - - - - - SE (0.11) - (0.11) - - - - - - t 2.32** - 2.32** - - - - - -

ความ พงพอใจ ในการท างาน

λ 0.54 0.05 0.49 - - - 0.18 - 0.18 SE (0.13) (0.03) (0.13) - - - (0.09) - (0.09) t 4.04** 1.85* 4.04** - - - 1.94* - 1.94*

R2 0.60 0.38 0.59

* หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05, ** หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01

178

ผลการวเคราะหจากตารางท 41 พบวา ปจจยทมอทธพลตอตวแปรแฝงภายใน 3 ตวแปร ไดแก ภาวะผน าเชงจตวญญาณ ความพงพอใจในการท างาน และผลตภาพ โดยภาวะผน า เชงจตวญญาณไดรบอทธพลรวมจากความผกพนตอองคการสงสดมคาอทธพลเทากบ 0.62 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.12, 0.50 รองลงมาคอปจจยดานความพงพอใจในการท างานมอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเทากบ 0.54 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.49, 0.05 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 และปจจยดานผลตภาพมอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเทากบ 0.27 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงเทากบ 0.27 โดยสดสวนของความเชอถอไดในตวแปรภาวะผน าเชงจตวญญาณทอธบายไดดวยปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพไดรอยละ 60 ตวแปรความพงพอใจในการท างาน ไดรบอทธพลรวมทางตรงจากปจจยดานความผกพนตอองคการมคาอทธพลเทากบ 0.61 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงเทากบ 0.61 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยสดสวนของความเชอถอไดในตวแปรความพงพอใจในการท างานทอธบายไดดวยปจจยดานความผกพนตอองคการไดรอยละ 38 ตวแปรผลตภาพ ไดรบอทธพลรวมทางตรงจากปจจยดานความผกพนตอองคการมคาอทธพลเทากบ 0.75 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.64, 0.11 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 และไดรบอทธพลรวมทางตรงจากปจจยดานความพงพอใจในการท างานโดยมคาอทธพลเทากบ 0.18 โดยมอทธพลทางตรงเทากบ 0.18 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยสดสวนของความเชอถอไดในตวแปรผลตภาพทอธบายไดดวยปจจยดานความผกพนตอองคการไดรอยละ 59

จากขอสงเกตทพบวา ภายหลงทโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษแลว เพอใหไดสารสนเทศในการอธบายผลการวจยเพมขน ผวจยมขอสงเกตคาสถตในโมเดลการวดทแสดงใหเหนถงวาความเชอถอไดของตวแปรแฝง และการผนแปร ในตวแปรสงเกตเกดขนจากตวแปรแฝงมากกวาเปนขอผดพลาดของมาตรวด โดยพจารณาจากความมนยส าคญของน าหนกองคประกอบ คาความเชอถอไดของตวแปรแฝงและคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบของตวแปรแฝงทศกษา ซงเมอน าขอมลมาวเคราะหในครงเดยวกนทงหมดตวแปรตาง ๆ ในโมเดลสมการโครงสรางจะสงอทธพลถงกนท าใหคาตางๆ ทไดจากการประเมนโมเดลการวดโดยอสระจากตวแปรอนๆ เปลยนแปลงไป ดงเหนไดจากเสนทางอทธพลทางตรงระหวางความพงพอใจในการท างานกบภาวะผน าเชงจตวญญาณ และความพงพอใจในการท างานกบผลตภาพเพมขน ในขณะทเสนทางอทธพลระหวางความผกพนตอองคการกบ

179

ความพงพอใจในการท างาน ความผกพนตอองคการกบผลตภาพ และผลตภาพกบภาวะผน าเชงจตวญญาณลดลง นอกจากนนยงพบวาคาน าหนกองคประกอบของแตละตวแปรสงเกตมคาเปลยนแปลงไปเกอบทกตวแปร อนเปนผลมาจากผวจยท าการปรบรปแบบเพอใหสอดคลองกบขอมลเชงประจกษโดยการเพมพารามเตอรใหความคลาดเคลอนในการวดมความสมพนธกนไดตามค าแนะน าในดชนปรบโมเดล (Modification indices: MI) ของโปรแกรมลสเรลทวาคาไค-สแควรจะลดลงมาก หากยอมผอนคลายใหความคลาดเคลอนในการวดมความสมพนธกนได นอกจากน การเปลยนแปลงของคาน าหนกองคประกอบแตละตวแปรทเปลยนแปลงภายหลงการปรบโมเดลเกดขนเพราะวาการปรบแกโมเดลสมการโครงสรางมความซบซอน กลาวคอโมเดลมเสนทางอทธพลจ านวนมากสงผลใหคาพารามเตอรสง อกทงผลกระทบทเกดจากจ านวนกลมตวอยางทมจ านวนมากและในการปรบโมเดลสมการโครงสรางปรบไดทละเสนโดยองทฤษฎเปนหลกใน การพจารณาทกครงแลววเคราะหใหม เพอใหการปรบเปนไปตามขอก าหนดเพอใหผานเกณฑ สงผลใหเสนทางอทธพลของแตละตวแปรแฝง ตลอดจนน าหนกองคประกอบของแตละตวแปรสงเกตมการแปรเปลยนทกคา ดงแสดงในภาพท 11 (ดงทกลาวขางตน) และตารางท 42

ตารางท 42 คาสถตในโมเดลการวดหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ภาวะผน า เชงจตวญญาณ

วสยทศน 0.43 0.04 10.20** 0.28

0.96 0.90 ความหวง 0.40 0.05 9.46** 0.25 ศรทธา 0.81 0.07 16.80** 0.42 ความไววางใจ 0.66 0.08 14.69** 0.43

ความผกพน ตอองคการ

ความผกพนเชงปทสถาน 0.49 0.04 10.31** 0.23 0.95 0.89 ความผกพนเชงตอเนอง 0.53 0.04 10.79** 0.29

ความผกพนเชงจตพสย 0.74 0.05 12.70** 0.44

ความพงพอใจ ในการท างาน

การนเทศ 0.55 0.06 9.04** 0.22

0.92 0.81 ความสมพนธระหวางผรวมงาน

0.51 0.06 8.82** 0.17

ความสข 0.48 0.06 8.55** 0.28

180

ตารางท 42 คาสถตในโมเดลการวดหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน (ตอ)

ตวแปรแฝง ตวแปรสงเกต λ SE t R2 pC pV

ผลตภาพ

ความหมายในชวต 0.72 0.04 17.49** 0.52

0.93 0.93

สภาพแวดลอมใน การท างาน

0.64 0.04 15.78** 0.42

ความรสกเปนสวนหนง ของชมชน

0.59 0.04 14.53** 0.35

วฒนธรรมองคการ 0.47 0.04 11.44** 0.21

* หมายถง มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 จากตารางท 42 พบวา คาสถตในโมเดลการวดหลงการปรบโมเดลสมการโครงสราง ภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน เมอปรบโมเดลแลวคาสถตทกตวผานเกณฑทก าหนด (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) ท าใหคาสถตในโมเดลการวดตางๆ มการเปลยนแปลงคาไปดวย แตการเปลยนแปลงคาตางๆ เหลานนของโมเดลการวดยงคงสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยมคาสถตในโมเดลการวดแตละโมเดล ดงน

โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางทวดไดจาก ตวแปรสงเกต 4 ตวแปรคอ วสยทศน ความหวง ศรทธา และความไววางใจ มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.40 ถง 0.66 และคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต (R2) มคาอยระหวาง 0.25 ถง 0.43 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรสงเกตศรทธามคาน าหนกองคประกอบสงสดและตวแปรสงเกตความไววางใจ มคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงภาวะผน าเชง จตวญญาณ (pC) เทากบ 0.96 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ (pV) เทากบ 0.90 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงภาวะผน าเชงจตวญญาณทเชอถอได โมเดลการวดความผกพนตอองคการหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางทวดไดจาก ตวแปรสงเกต 3 ตวแปรคอ ความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพน เชงจตพสยมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.49 ถง 0.74 และคาสมประสทธ การพยากรณของตวแปรสงเกต (R2) มคาอยระหวาง 0.23 ถง 0.44 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยาง

181

มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรสงเกตความผกพนเชงจตพสยมคาน าหนกองคประกอบสงสดและมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของ ตวแปรแฝงความผกพนตอองคการ (pC) เทากบ 0.95 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวน เฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ (pV) เทากบ 0.89 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงความผกพนตอองคการทเชอถอได

โมเดลการวดความพงพอใจในการท างานหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางทวดไดจากตวแปรสงเกต 3 ตวแปรคอการนเทศ ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน และความสข มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.48 ถง 0.55 และคาสมประสทธการพยากรณของ ตวแปรสงเกต ( R2) มคาอยระหวาง 0.17 ถง 0.28 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญ ทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรสงเกตการนเทศมคาน าหนกองคประกอบสงสด และตวแปรสงเกตความสขมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงความพงพอใจในการท างาน ( pC) เทากบ 0.92 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ (pV) เทากบ 0.81 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงความพงพอใจในการท างานทเชอถอได

โมเดลการวดผลตภาพหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางทวดไดจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปรคอ ความหมายในชวต สภาพแวดลอมในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และวฒนธรรมองคการมคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.47 ถง 0.72 และคาสมประสทธ การพยากรณของตวแปรสงเกต (R2) มคาอยระหวาง 0.21 ถง 0.52 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรสงเกตความหมายในชวตมคาน าหนกองคประกอบสงสดและมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝง ผลตภาพ (pC) เทากบ 0.93 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ ( pV) เทากบ 0.93 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงผลตภาพทเชอถอได

182

บทท 5 สรปผลการวจย อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยครงนเพอศกษาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมวตถประสงค 4 ประการ ดงน 1) เพอศกษาระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 2) เพอศกษาระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 3) เพอตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาว ะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยกบขอมลเชงประจกษ 4) เพอศกษาขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผบรหารสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2555 จ านวน 28,657 คน ขนาดกลมตวอยางทใชในการวจยจ านวน 740 คน ซงไดมาโดยวธการสมแบบหลายขนตอนและไดรบแบบสอบถามกลบคนมาจ านวน 730 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.65 ของแบบสอบถามทงหมด ตวแปรทใชในการวจยครงนเปนการศกษาโมเดลสมการโครงสรางทอธบายความสมพนธเชงสาเหตแบบ เสนตรงระหวางตวแปรทเปนสาเหตหรอเรยกวาตวแปรแฝงภายนอก (exogenous latent variable) ตวแปรแฝงคนกลาง (intervening latent variable) หรอตวแปรแฝงสงผาน (mediating latent variable) และตวแปรแฝงภายใน (endogenous latent variable) แตดวยขอก าหนดของโปรแกรมลสเรลไดก าหนดใหตวแปรคนกลางและตวแปรภายในรวมเรยกวาตวแปรภายใน ดงนนตวแปรทใชในการวจยทผวจยไดสงเคราะหจากเอกสารและงานวจยทเกยวของ จงประกอบดวยตวแปรแฝงภายนอกและตวแปรแฝงภายใน ดงน 1) ตวแปรแฝงภายนอกม 1 ตวแปรคอ (1) ความผกพนตอองคการ 2) ตวแปรแฝงภายในม 3 ตวแปรคอ (1) ภาวะผน า เชงจตวญญาณ (2) ความพงพอใจในการท างาน และ (3) ผลตภาพ เครองมอทใชในการวจยครงน มลกษณะเปนแบบสอบถาม แบงออกเปน 3 ตอน ตอนท 1 แบบสอบถามสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ลกษณะเครองมอเปนแบบตรวจสอบรายการ (check list) ไดแก เพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ตอนท 2 แบบสอบถามวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ

183

ตามการรบรของตนเอง ลกษณะเครองมอเปนมาตรวดแบบประเมนคา (rating scale) ตอนท 3 แบบสอบถามวดปจจยทมอทธพล ตอภาวะผน า เชงจตวญญาณตามการรบรของตนเอง มทงหมด 3 ปจจย ไดแก 1) ความผกพนตอองคการ 2) ความพงพอใจในการท างาน และ 3) ผลตภาพ แบบสอบถาม เปนมาตรวดแบบประเมนคา (rating scale) โดยแบบสอบถามทงฉบบมคาความเชอถอเทากบ 0.97 การวเคราะหขอมลใชสถตพรรณนาเพอหาคาแจกแจงความถ คารอยละ ในการวเคราะหขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถามและการวเคราะหคาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน คาสงสด คาต าสด คาความเบ และคาความโดงของระดบการรบรเกยวกบปจจยทมอทธพล และภาวะผน าเชงจตวญญาณ สวนสถตอางองใชในการวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน คาสถต t-test , F-test การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว ( one-way ANOVA) การวเคราะหความตรงเชงโครงสรางโดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน และการวเคราะหเสนทางอทธพล โดยใชโปรแกรมส าเรจรปทางสถต SPSS for Windows และโปรแกรมลสเรล ( LISREL) ซงสามารถสรปผลการวจยไดดงน 1. สรปผลการวจย การสรปผลการวจยในครงน ผวจยน าเสนอผลการวจยขอมลตามรายละเอยดในแตละสวนตอไปน 1.1 สถานภาพของกลมตวอยาง ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนกลมตวอยางจ านวน 740 คน ผวจยไดรบแบบสอบถามตอบกลบคนมา จ านวน 730 คน คดเปนรอยละ 98.65 สวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 78.77 มอายมากกวา 51 ปขนไป (รอยละ 72.33) และปฏบตราชการในโรงเรยน ขนาดกลาง (รอยละ 42.74) 1.2 คาสถตพนฐานของ ภาวะผน าเชงจตวญญาณ และปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมคาเฉลยระดบการแสดงออกในภาวะผน า เชงจตวญญาณเทากบ 4.45 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.30 มคาความเบเทากบ -0.80 และ คาความโดงเทากบ 0.93 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต ไดแก วสยทศน ความหวง ศรทธา และความไววางใจ พบวา มคาเฉลยระหวาง 4.23 ถง 4.63 สวนคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.37 ถง 0.48 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสด สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวาขอมลม

184

การกระจายนอย เนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมความคดเหนใกลเคยงกนมคาความเบ อยระหวาง -0.66 ถง -0.87 และมคาความโดงอยระหวาง 0.26 ถง 0.65 แสดงวา ขอมลมลกษณะการแจกแจงแบบเบซายในทศทางลบ สวนคาความโดงมลกษณะการแจกแจงสงกวาโคงปกต ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมคาเฉลยระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการเทากบ 4.60 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.20 มคาความเบเทากบ -0.25 และคาความโดงเทากบ 0.41 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต ไดแก ความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพนเชงจตพสย พบวา มคาเฉลยอยระหวาง 3.25 ถง 4.60 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.26 ถง 0.29 แสดงวาคาเฉลยการอยในระดบปานกลางถงมากทสด สวนคาเบยงเบนมาตรฐานพบ วาขอมลมการกระจายนอย เนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมความคดเหนใกลเคยงกน มคาความเบอยระหวาง -0.17 ถง -0.39 และมคาความโดงอยระหวาง 0.56 ถง 0.58 แสดงวาขอมลมลกษณะการแจกแจงแบบเบซายในทศทางลบสวนคาความโดงมลกษณะการแจกแจงสงกวาโคงปกต ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมคาเฉลยระดบการแสดงออกปจจยดานความพงพอใจในการท างานเทากบ 4.51 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.21 มคาความเบเทากบ -0.06 และคาความโดงเทากบ 0.42 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต ไดแก การนเทศ ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน และความสข พบวา มคาเฉลยอยระหวาง 4.51 ถง 4.52 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.28 ถง 0.32 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมากทสดทกตวแปร สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน แสดงวาขอมลมการกระจายนอยเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมความคดเหนใกลเคยงกน มคาความเบอยระหวาง -0.07 ถง -0.26 และมคาความโดงอยระหวาง 0.45 ถง 0.80 แสดงวาขอมลมลกษณะการแจกแจงแบบเบซายในทศทางลบ สวนคาความโดงมลกษณะการแจกแจงสงกวาโคงปกต ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมคาเฉลยระดบการแสดงออกในปจจยดาน ผลตภาพเทากบ 4.42 มคาเบยงเบนมาตรฐานเทากบ 0.25 มคาความเบเทากบ -0.42 และคาความโดงเทากบ 0.60 เมอพจารณาจากตวแปรสงเกต ไดแก ความหมายในชวต สภาพแวดลอมในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และวฒนธรรมองคการ พบวา มคาเฉลยอยระหวาง 4.37 ถง 4.46 มคาเบยงเบนมาตรฐานอยระหวาง 0.31 ถง 0.42 แสดงวาคาเฉลยอยในระดบมากทกตวแปร สวนคาเบยงเบนมาตรฐาน แสดงวาขอมลมการกระจายนอย เนองมาจากผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานมความคดเหนใกลเคยงกน มคาความเบอยระหวาง -0.24 ถง -0.62 และมคาความโดงอยระหวาง 0.60 ถง 1.27 แสดงวาขอมลมลกษณะการแจกแจงแบบเบซายในทศทางลบ สวนคาความโดงมลกษณะการแจกแจงสงกวาโคงปกต

185

1.3 ระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณ โดยภาพรวมเฉลยอยในระดบมาก (x = 4.45) เมอพจารณารายดาน พบวา คาเฉลยอยในระดบมากถงมากทสด โดยมขอสงเกตวา ดานความไววางใจ มคาเฉลยอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก (x =4.63) รองลงมาคอดานศรทธามคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( x =4.56) ดานวสยทศน มคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.38) และล าดบสดทายคอดานความหวงคาเฉลยอยในระดบมาก (x = 4.23) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบ ระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเมอจ าแนกตามเพศ พบวา แตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยเพศหญงมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณมากกวาเพศชาย เมอเปรยบเทยบจ าแนกตามอาย 4 ชวง คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป พบวาไมแตกตางกน และเมอเปรยบเทยบจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ พบวา ไมแตกตางกน 1.4 ระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน ปจจยดานความผกพนตอองคการ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกถงปจจยดานความผกพนตอองคการโดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากทสด ( x = 4.58) เมอพจารณารายดานพบวาคาเฉลยอยในระดบมากทสดทกดาน โดยมขอสงเกตวาดานความผกพนเชงปทสถานกบดานความผกพนเชงตอเนองอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก ( x = 4.60) และดานความผกพนเชงจตพสยมคาเฉลยอยในระดบมากทสด (x = 4.54) เปนล าดบสดทาย ผลการวเคราะหเปรยบเทยบระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเมอจ าแนกตามเพศ จ าแนกตามอาย 4 ชวง คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป และจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ พบวา ไมแตกตางกนทงสามกรณ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกปจจยดานความพงพอใจ ในการท างานโดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมากทสด (x = 4.51) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา

186

คาเฉลยอยในระดบมากทสดทกดาน โดยมขอสงเกตวาดานความสขมคาเฉลยอยในระดบมากทสดเปนอนดบแรก (x = 4.52) รองลงมาตามล าดบ คอ ดานการนเทศ (x = 4.51) และดานความสมพนธ ระหวางเพอนรวมงาน (x =4.51) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบ ระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจ ในการท างานส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเมอจ าแนกตามเพศ จ าแนกตามอาย 4 ชวง คอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป และจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ พบวา ไมแตกตางกนทงสามกรณ ปจจยดานผลตภาพ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกปจจยดานผลตภาพ โดยภาพรวมคาเฉลยอยในระดบมาก ( x = 4.42) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา คาเฉลยอยในระดบมากทกดาน โดยมขอสงเกตวา ดานวฒนธรรมองคการมคาเฉลยอยในระดบมากเปนอนดบแรก (x = 4.46) รองลงมาตามล าดบ คอ ดานความหมายในชวต ( x = 4.45) ดานสภาพแวดลอม ใน การท างาน (x = 4.42) และดานความรสกเปนสวนหนงของชมชน (x = 4.37) ผลการวเคราะหเปรยบเทยบ ระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเมอจ าแนกตามเพศ จ าแนกตามอาย 4 ชวงคอ ต ากวา 30 ป, 31-40 ป, 41-50 ป และ 51 ปขนไป และจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน 3 ขนาด คอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ พบวา ไมแตกตางกนทงสามกรณ 1.5 ความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ ผลการวจย พบวา หลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเชงสมมตฐานทผวจยพฒนาขนสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ โดยพจารณาคาไค -สแควรไมมนยส าคญทางสถต ( 2 = 24.34, df = 43, P-value = 0.98) และพจารณาวดระดบคาดชนสอดคลอง ( GFI) เทากบ 0.99 คาวดระดบความสอดคลองทปรบแกแลว (AGFI) เทากบ 0.99 และคาดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ ( CFI) เทากบ 1.00 ซงมากกวา 0.95 ทกคา เมอพจารณาคารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน ( SRMR) เทากบ 0.01 คาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร ( RMSEA) เทากบ 0.00 มขนาดตวอยางวกฤต ( CN) เทากบ 1835.79 และคาสงสดของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน (LSR) เทากบ 0.62 ซงทกคาผานเกณฑมาตรฐานทก าหนด นอกจากนนเมอพจารณาทง 3 ปจจย ไดแก ปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจย

187

ดานผลตภาพ ลวนมอทธพลในทางบวกตอภาวะผน าเชงจตวญญาณอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 และเมอพจารณาอทธพลทางตรง ( direct effect : DE) อทธพลทางออม (indirect effect : IE) และอทธพลรวม ( total effect: TE) ระหวางแตละตวแปรแฝงซงตวแปรตางๆ สามารถสงอทธพลทางตรงและทางออมตอกน ดงน 1) ภาวะผน าเชงจตวญญาณไดรบอทธพลรวมจากปจจยดานความผกพนตอองคการสงสด มคาอทธพลเทากบ 0.62 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.12, 0.50 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 และ 0.01 ตามล าดบ รองลงมาคอปจจยดานความพงพอใจในการท างาน มอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเทากบ 0.54 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.49, 0.05 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 และ 0.01 ตามล าดบ อนดบสดทายคอปจจยดานผลตภาพ มอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเทากบ 0.27 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 โดยมอทธพลทางตรงเทากบ 0.27 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 โดยสดสวนความเชอถอไดในภาวะผน าเชงจตวญญาณทอธบายดวยปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพไดรอยละ 60 2) ความพงพอใจในการท างาน ไดรบอทธพลรวมทางตรงจากปจจยดานความผกพน ตอองคการมคาอทธพลเทากบ 0.61 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาอทธพลทางตรงเทากบ 0.61 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยสดสวนของความเชอถอไดในตวแปรความพงพอใจในการท างานทอธบายไดดวยปจจยดานความผกพนตอองคการไดรอยละ 38 3) ผลตภาพ ไดรบอทธพลรวมทางตรงจากปจจยดานความผกพนตอองคการ มคาอทธพลเทากบ 0.75 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยมคาอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.64, 0.11 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 และ 0.01 ตามล าดบ รองลงมาคอปจจยดานความ พงพอใจในการท างาน มคาอทธพลเทากบ 0.18 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยม คาอทธพลทางตรงเทากบ 0.18 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยสดสวนของความเชอถอไดในตวแปรผลตภาพทอธบายไดดวยปจจยดานความผกพนตอองคการ และปจจยดานความพงพอใจในการท างานไดรอยละ 59 เมอพจารณาโมเดลการวด 4 โมเดลในโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชง จตวญญาณทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ มขอสงเกตวา 1) โมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณทวดไดจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปร คอ วสยทศน ศรทธา ความหวง และความไววางใจ มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.40 ถง 0.66 และคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) มคาอยระหวาง 0.25 ถง 0.43 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรศรทธามคาน าหนก

188

องคประกอบ (λ) สงสด สวนความไววางใจมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงภาวะผน าเชงจตวญญาณ ( pC) เทากบ 0.96 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ ( pV) เทากบ 0.90 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงภาวะผน าเชงจตวญญาณทเชอถอได 2) โมเดลการวดความผกพนตอองคการทวดไดจากตวแปรสงเกต 3 ตวแปรคอความผกพนเชงปทสถาน ความผกพนเชงตอเนอง และความผกพนเชงจตพสย มคาน าหนกองคประกอบ (λ) อยระหวาง 0.49 ถง 0.74 และคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) มคาอยระหวาง 0.23 ถง 0.44 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรความผกพนเชงจตพสย มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) สงสดและมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงความผกพนตอองคการ (pC) เทากบ 0.95 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ ( pV) เทากบ 0.89 ซงมคามากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงความผกพนตอองคการทเชอถอได 3) โมเดลการวดความพงพอใจในการท างานทวดไดจากตวแปรสงเกต 3 ตวแปรคอ การนเทศ ความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน และความสข มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.48 ถง 0.55 และคาสมประสทธการพยากรณของตวแปรสงเกต ( R2) มคาอยระหวาง 0.17 ถง 0.28 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรการนเทศมคาน าหนกองคประกอบ ( λ) สงสด สวนความสขมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงความพงพอใจในการท างาน ( pC) เทากบ 0.92 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวยองคประกอบ ( pV) เทากบ 0.81 ซงมากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดใหมาตรวดตวแปรแฝงความพงพอใจในการท างานทเชอถอได 4) โมเดลการวดผลตภาพทวดไดจากตวแปรสงเกต 4 ตวแปรคอ ความหมายในชวต สภาพแวดลอมในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และวฒนธรรมองคการ มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) อยระหวาง 0.47 ถง 0.72 และคาสมประสทธการพยากรณของ ตวแปรสงเกต ( R2) มคาอยระหวาง 0.21 ถง 0.52 ซงทกคาแตกตางจากศนยอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยตวแปรความหมายในชวต มคาน าหนกองคประกอบ ( λ) สงสด และมคาสมประสทธการพยากรณสงสด เมอพจารณาคาความเชอถอไดของตวแปรแฝงผลตภาพ ( pC) เทากบ 0.93 ซงมคามากกวา 0.60 และมคาความแปรปรวนเฉลยของตวแปรทสกดไดดวย

189

องคประกอบ ( pV) เทากบ 0.93 ซงมากกวา 0.50 แสดงใหเหนวาตวแปรสงเกตทงชดให มาตรวดตวแปรแฝงผลตภาพทเชอถอได 2. อภปรายผล การอภปรายผลการวจยในครงน ไดแบงเนอหาออกเปน 4 ขอตามวตถประสงคการวจย ดงน 2.1 เพอศกษาระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน 2.1.1 ระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน ผลการวจย พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณทงโดยภาพรวมอยในระดบมาก อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตระหนกเหนความส าคญของความไววางใจ เพราะเมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไดรบความไววางใจในการท างาน บคลากรเกดความเชอมนในเรองการบรหารงานดวยความยตธรรม การจดซอจดจางดวยความโปรงใส มพฤตกรรมในการท างานทผบรหารแสดงสปรตยอมรบขอผดพลาดทเกดขนจากตนเองดวยความเตมใจโดยไมโทษวาเปนความผดของบคคลอน หรอแมแตการประชมเพอขอความเหนจากบคลากรกยอมรบในมตของทประชมทกครงแมบางครงอาจขดแยงกบความคดเหนของตนเองกตาม การยอมรบขอผดพลาดทบคลากรไดท าผดพลาดและ หาแนวทางแกไขรวมกนอนเปนพนฐานส าคญทแสดงใหเหนถงความเขาใจและรบรถงความตองการของบคคลอน สอดคลองกบทศนะของ Meyer & Allen (1997), จรวฒน ปฐมพรววฒน (2555) ตางสรปตรงกนวาความไววางใจเปนพนฐานความคาดหวงในพฤตกรรมของผอนท าใหสามารถเขาใจผอนไดชดเจน หากในองคการมความไมไววางใจในการท างานจะท าใหองคการไมมความสามารถในการแขงขนกบองคการอน และการทผบรหารสถานศกษาไมไววางใจบคคลอนจะไมสามารถแกไขปญหาความแตกแยกภายในองคการ ได เปนผลใหไมสามารถ สรางความสามคคในการปฏบตงาน ใหบรรลตาม วสยทศนขององคการ ความคดรเรมกจะไมเกดขนหากขาดความ เขาใจและความไววางใจซงกนและกน นอกจากนนยงสอดคลองกบทศนะของ Hoppe (2005), Wheatley (2008) ตางมทศนะตรงกนวานอกจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานจะไดรบความไววางใจในการท างานแลว ยงตองเปนบคคลทไดรบศรทธาจากบคลากร โดยการแตงกายทเหมาะสมตามกาลเทศะสามารถ เปดโอกาสใหบคลากรเขาพบเพอปรกษาหารอเรองตางๆ ได สอดคลองกบทศนะของ Rempel,

190

Holmes & Zanna (1985), Komives, Lucas & McMahon (1998) ทกลาววาศรทธา เปนสงส าคญส าหรบความไววางใจ รวมถงการรกษาค าสญญา การซอตรงตอองคการ เพราะศรทธาเปนความเชอมนในการกระท าของอกฝายวาจะเปนไปดวยความจรงใจ นอกจากนนยงสอดคลองกบแนวคดของ MacArther (1998) ทกลาววาการท บคคลมความศรทธายอมทจะท างานใหเกดความส าเรจ ศรทธาจงเปนพลงสนบสนนในการท างาน ถาเปรยบการวงของบคคลทเปยมดวยศรทธา ยอมทจะเขาเสนชยไดเปนอยางด เชนเดยวกบแนวคดของ Boorom (2009) ไดชใหเหนวาความศรทธาเปนเครองยนยนความคาดหวง ความหวง ศรทธาทมความแตกตางและหลายหลายในองคการจะชวย ท าใหวสยทศนมความย งยน เชนเดยวกบทศนะของ Fry (2003) ทกลาววาการสรางวสยทศนของภาวะผน าเชงจตวญญาณเพอทจะสรางวสยทศนน าสการก าหนดกลยทธ ( strategic) โดยผน ามความสามารถจงใจผตาม (follower) สมผสและรบรไดในคณคาของคนอน จะตองมความสามารถในการสอสารใหผตามเหนความส าคญของวสยทศน การปฏบตตามวสยทศนโดยเหนความส าคญของความพงพอใจของผตามทมความตองการดานจตวญญาณความเปนอย เชนเดยวกบแนวคดของ Esatanek (2006) กลาวถงความหมายของวสยทศนของผทมภาวะผน าเชงจตวญญาณจะใหความส าคญในการสอสารกบผตามเพราะจะชวยใหเขาใจถงการท างาน เปนผลดในดานบวกเพอก าหนดเปาหมายของการท างาน สอดคลองกบกบแนวคดของ Blanchard (2006) ทกลาวถงผน าทมประสทธภาพตองเรมจากภายใน และตองเรมดวยหวใจ ตองเปลยนลกษณะและความตงใจใน การเปนผน า เปลยนจากผน าทหวใจค านงถงผลประโยชนสวนตนและเปนผน าทค านงถงผอน ผน าเปนเสมอนผใหทกคนสรางวสยทศนรวมกน เชนเดยวกบแนวคดของ Klenke (2003), พงศเทพ สธรวฒ (2552) ตางใหทศนะวาในยคปจจบนมความตองการผบรหารทมภาวะผน าเชงจตวญญาณ เพราะสามารถ สนอง ตอบความพงพอใจ และ รบรถงความแตกตางของ บคลากรใน องคการ สอดคลองกบแนวคดของ พชน สมก าลง ( 2555) ทวาภาวะผน าเชงจตวญญาณจงเปนสดยอดแหงคณลกษณะสวนบคคลทพงประสงคและควรพฒนาใหเกดขนกบบคคลในทกอาชพโดยเฉพาะวชาชพทมปรชญาและอดมการณเพอผลประโยชนของมวลมนษย ภาวะผน าเชง จตวญญาณคอรปแบบความเปนผน าทอยบนพนฐานของการพฒนาศกยภาพของบคคลจากภายในสภายนอ กโดยการพฒนาในเรองความเชอ ความศรทธา ตอคณธรรมความถกตองดงามเปนพนฐา นและดวยความเขมแขงแหงศรทธานนไดกลายเปนพลงขบเคลอนชวตใหกระท าสงทถกตองและเปนคณประโยชนอยางแทจรงแกสวนรว มและแบบอยางชวตนไดกลายเปนแรงบนดาลใจใหกบทมงานในการอทศตนเพอเปาหมายและคณคาทแทจรงแหงงานโดยปราศจากการบงคบ สอดคลองกบผลการศกษาของ Shadare & Hammed (2009), George (2000) ตางพบวาภาวะผน ามอทธพลหรอมความสมพนธกบผลการปฏบตงานของลกจางหรอผใตบงคบบญชา เชนเดยวก บแนวคดของ Bass & Avolio

191

(1994) ทกลาววาภาวะผน าเปนตวแปรทมความส าคญกบปจจยอนๆ ทมความส าคญตอความส าเรจขององคการ อยางไรกตามมขอสงเกตวาตวแปรดานความหวงมคาเฉลยอยในระดบมาก และเปนอนดบสดทายทมคาเฉลยแตกตางจากคาเฉลยของตวแปรอนคอนขางชดเจนนน อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตระหนกถงขดความสามารถในการแกปญหา ขอขดแยงในองคการทเกดขนตามสภาพจรงไดไมดเทากบองคประกอบดานอนๆ ซงผบรหารนอกจากจะเตมเปยมไปดวยจตวญญาณในการท างาน ซงเปนแบบอยางทดใหกบบคลากร ตองเปนผสรางแรงจงใจใหบคลากรท างานจนส าเรจตามเปาหมาย คอยใหความชวยเหลอสนบสนนใน การท างาน ประเดนส าคญคอการลดปญหาขอขดแยงในองคการ ซงเกดจากปญหาจากบคลากรในสถานศกษามความขดแยงทเกดจากการท างานหรอจากการทผปกครองชมชนไมพอใจใน การบรหารงานของผบรหารสถานศกษา การเจรจาเพอลดปญหาทเกดขนจากการปฏบตงาน สอดคลองกบทศนะของ Richard Boyatzis & Annie Mckee (2005 อางถงในปฏพล ตงจกรวรานนท, (2550); Draft (2005) ทใหทศนะตรงกนวาความหวงเปนสงท สรางความทาทายความสามารถของผบรหารสถานศกษา ดงทนกสงคมศาสตรไดใหค านยามของ ความหวงไวไกลเกนกวาปรชญาทางธรรมชาต สอดคลองกบทศนะของ Morse & Doberneck (1995) ทชใหเหนวา ความหวงมสวนส าคญในกระบวนการตอบสนองตอภาวะวกฤตของชวตและภยคกคามทมผลตอเปาหมายทตงไว โดยความหวงจะท าใหบคคลสามารถเผชญกบภาวะวกฤตและภยคกคามตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบแนวคดของ Johnson, Dahlen & Robert (1997) กลาววาความหวงประกอบดวยหลายมตซงจะท าใหบคคลเกดความรสกเชอมนทจะบรรลถงผลส าเรจ แมวาจะมความมนใจหรอตกอยในสภาพทมความไมแนนอนกตาม ความลมเหลว ความรสก โดดเดยวและความทกขทรมานตางๆ ได สอดคลองกบงานวจยของ Faith (2010) ไดท าการศกษาเรองภาวะผน าสตรในประเทศเคนยา ผลการศกษาพบวา ผน าสตรของประเทศเคนยาสวนใหญขาดความหวง ( hope) เพราะสภาพสงคมปราศจากความยตธรรม จงท าใหผน าสตรมองวาความหวงเปนเรองทไมมทางเปนไปได จงอาจกลาวไดวาความหวงเปนเรองทอยภายใตจตส านกเปนความรสกเสมอนพลงของจตใจในทางบวกและลบซงเปนนามธรรมยากแกการปฏบตหรอวดไดอยางเปนรปธรรมเหมอนกบตวแปรสงเกตอนๆ 2.1.2 การเปรยบเทยบระดบการแสดงออกภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ ผลการวจย พบวา ผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตท

192

ระดบ 0.05 โดยเพศหญงมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณมากกวาเพศชาย อาจเนองมาจากปจจบนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมผบรหารทเปนเพศชายและเพศหญงปฏบตงานในสถานศกษาตางไดรบการยอมรบในการบรหารจดการศกษาทสามารถจดการได อยางมประสทธภาพและประสทธผล และไดรบการยอมรบในผลการปฏบตงานอนเกดจากความรความเขาใจความสามารถในการปฏบตงาน ไดรบความไววางใจใหปฏบตงานและเมอปฏบตงานในหนาทผดพลาดกยอมรบในการกระท าทผดพลาดของตน ในขณะเดยวกนกพรอมทจะอภยใหกบบคลากรในการปฏบตงานเชนเดยวกน ซงความคาดหวงในผลของการปฏบตงานนน จะพบวา เพศชายและเพศหญงมความยดหยนในการปฏบตงานแตกตางกน สอดคลองกบแนวคดทฤษฎภาวะผน าสตรของ Hargreaves (2010) ทวาภาวะผน าสตรจะมความละเอยดออน การเรยนรทจะเพมคณคาในการท างาน โดยการรบฟงและเรยนรจากทศนะของคนรอบขางสการน ามาตดสนใจ สอดคลองกบแนวคดของ Brunner (2000) ทกลาวถงผน าสตรวามความสามารถในการสรางความสมพนธ สามารถควบคมอ านาจทมและรจกใชในสถานการณไดอยางเหมาะสม เชนเดยวกบแนวคดของ Klien & Colleagues (2007) ทกลาววาผน าทางการศกษาในปจจบนเปนเพศหญงเพมมากขน เพราะความใสใจและเอาใจใสในการเปนผน า มความยตธรรมในการตดสนใจและเรยนรทจะพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณ อกทงสอดคลองกบทศนะของ Shakeshaft (1992) ทกลาว ถงภาวะผน าไวทกคนมสทธเสรภาพเทาเทยมกนแตระดบภาวะผน าระหวางเพศกบมความแตกตางกน โดยเหนได จากพฤตกรรมการตดตอสอสาร การสรางความสมพนธ การรบฟงความคดเหน การเปนผน าการเปลยนแปลงหรอความรบผดชอบ การมคณธรรมจรยธรรม การเปนผน าทางวชาการ ซงสภาพสตรจะมภาวะผน าทสงกวา แตถาเปนการใชอ านาจ ทมาจากลกษณะสวนตว บรษจะมภาวะผน าแบบนสงกวา ดงเชน ภาวะผน าแบบแลกเปลยน ( transactional leadership) ซงโดยทวไปบคคลคนหนงอาจมบทบาททดของบรษและสตรรวมอยในคนเดยวกนเพยงแต การแสดงออกไมพรอมกน หากผน าสามารถน าเอาสวนดของทงสองเพศมาบรณาการเขาเปนคณสมบตของตนกจะเปนผน าทประสบผลส าเรจในการปฏบตงาน สอดคลองกบทศนะของ Pratch (2551) ชใหเหนวาผน าทเปนสภาพสตรนนจะตองเผชญความทาทายและความยากล าบากในการกาวขนเปนผน ามากกวาผน าทเปนผชาย นอกจากนนทส าคญคอมการพบความสมพนธในทางสถตระหวางความมนใจของผน ากบความส าเรจในการเปนผน า โดยเฉพาะอยางยงส าหรบผน าทเปนสภาพสตรนนจะมความสมพนธระหวางปจจยทงสองประการมากกวาผน าทเปนผชาย สอดคลองกบผลการวจยของ ยมลพร พทธวรยะกล (2551) ไดศกษาวจยเกยวกบภาวะผน า พบวา เพศ และลกษณะงานทรบผดชอบทแตกตางกนมผลตอลกษณะภาวะผน าตามรปแบบ การปฏบตงานเชงปฏรป ดานการมงเวลา ดานกลยทธการจงใจและดานพฤตกรรมมาตรฐาน

193

แตกตางกน สวนต าแหนงงานทแตกตางกนมผลตอลกษณะภาวะผน าตามรปแบบการปฏบตงานเชงปฏรป ดานการมงเปาหมาย และดานการแกปญหาแตกตางกน เชนเดยวกบ ผลการศกษาของ สพรรณ มาตรโพธ ( 2549) ทชใหเหนวาในยคปจจบนผน าสตรมบทบาทมากขนเปนผน ามากขน ไดรบการยกยองในต าแหนงผบรหารทางดานการศกษาของประเทศในระดบกระทรวง ทบวง กรม จนถงระดบสถาบนการศกษาตางๆ และคาดวาในอนาคตสตรจะมความเทาเทยมเพศชายมากขนในดานการบรหารการศกษา สอดคลองกบผลการวจยของ ทรงสวสด แสงมณ (2554) ไดท าการศกษาเกยวกบคณลกษณะของผบรหารสถานศกษาตามความตองการของครในสงกดกรงเทพมหานคร เขตบางขนเทยน ผลการศกษาพบวา ครหญงแสดงระดบความตองการคณลกษณะของผบรหารสถานศกษา ดานภาวะผน า ดานวชาการ และดานคณธรรมมากกวาครชาย ทงนอาจเปนเพราะ โดยธรรมชาตของเพศหญงเปนเพศทออนโยน มความละเอยดออน และมขอจ ากดทางดานกายภาพมากกวา จงตองการผบรหารทมภาวะผน าสง อกทงความรทางวชาการไมวาจะเปนความรทางวชาการทวไปหรอความรทางวชาชพ เปนงานทตองปฏบตใหสอดคลองกบระเบยบ หรอขอกฎหมายใดๆ ทเกยวของ เพศหญงซงเปนเพศทมความละเอยดรอบคอบและ เจาระเบยบกวา จงใหความส าคญทางดานงานวชาการมากกวา นอกจากนแลวเพศหญงตระหนกถงการปฏบตในเรองคณธรรม จงใหความส าคญทางดานคณธรรมมากกวาเพศชาย จากผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบผลการศกษาของ วลยภรณ ศรภรมย (2550) ผลการศกษาทพบวาจากขอมลสถตทางการศกษา ในป พ.ศ. 2550 มผบรหารสถานศกษาทเปนสตรมสดสวนจ านวนนอยมากเมอเทยบกบเพศชาย คดเปนรอยละ 7.45 ของจ านวนผบรหารสถานศกษาทงหมด ทงนมขอสงเกตวาขาราชการครทเปนเพศหญงมจ านวนมากคดเปนรอยละ 66.59 ในขณะทเพศชายเปนขาราชการครคดเปนรอยละ 33.41 ของจ านวนครทงหมดแตเมอพจารณาขอมลผสมครสอบต าแหนงผอ านวยการโรงเรยนป 2550 พบวา มสตรจ านวนนอยมาก เพยงรอยละ 1.09 ทสมครสอบในต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน ในขณะทเพศชายสมครสอบในต าแหนงผอ านวยการโรงเรยนรอยละ 7.05 อยางไรกตามแมวาสถานศกษาจะมผบรหารทเปน เพศชายมากกวาเพศหญง แตเมอพจารณาขอมลการไดรบรางวลผบรหารสถานศกษาดเดนพบวาผบรหารทไดรบรางวลผบรหารสถานศกษาดเดนมอตราสวนเพศชายตอเพศหญงในอตราใกลเคยงกนแสดงใหเหนวาผบรหารสตรเมอบรหารสถานศกษาแลวมกจะประสบความส าเรจในหนาท การงานอยางดเยยม ซงการศกษาเกยวกบความส าเรจในวชาชพ สตรไดใหค านยามของความส าเรจในวชาชพกวางกวาเพศชาย โดยมกอธบายความส าเรจในวชาชพเปนสวนหนงของความส าเรจทตองการบรรลในชวตในภาพรวม จงมกกลาวถงความสนใจในความส าเรจดานอนๆของชวตในภาพรวมดวย ซงบอยครงจะกลาวถงในแงของความสมดลเปนสวนหนงของความส าเรจในวชาชพ

194

จงสามารถสรปไดวาภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศชายและเพศหญงมความแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามอาย ผลการวจยพบวาผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทมอายตางกน มระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไ มแตกตางกน อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสามารถสรางศรทธาจากการปฏบตตนทเหมาะสม จากการแตงกายทเหมาะสมกบกาลเทศะ การน าขอมลสารสนเทศมาใชประกอบการตดสนใจ การเปนผบรหารทมวสยทศนจากการสงเสรมใหทกภาคสวนมสวนรวมในการปฏบตงาน ซงพบวาลวนเปนความสามารถทเกดขนภายในตวตนของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานในการใชสมรรถนะทงดานความรและความสามารถทมอยมาใชในการบรหารจดการ ดงนนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกนจงมการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกนผลการวจยดงกลาว สอดคลองกบทศนะของนกวชาการ Yukl (2002), Ziyaii, Nargesian & Esfahani (2008), Draft (2005) ทตางเหนตรงกนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณนนจะตองสรางความนาเชอถอและศรทธาใหกบ บคลากร โดยการสรางแรงจงใจ การกระตนจตส านก ความ รบผดชอบใน การท างาน การ ใหความส าคญในเรองการสอความหมาย การแจงวตถประสงคในการท างาน ตลอดจนการตดตอประสานงานกบคนอนๆ ทกครงตรงตามสายงานและไมบอกผานคนอนๆ โดยไมจ าเปน ในขณะทมองเหนวาการแสดงออกถงภาวะผน าเชงจตวญญาณไมเพยงแคเปนผทมความสมพนธทดกบผอนเทานน แตแสดงออกถงความรกทจะสรางแรงบนดาลใจใหกบ บคลากรโดยการสรางวสยทศน ความเชอ ทวาสงทท าจะตองดทสดเมอทกคนมองเหนวาทกอยางมความ จ าเปน การสรางวสยทศนซงมความสอดคลองในการเพมกลยทธ อ านาจทมงานและระดบบคคลเพอสงเสรมความมงมนขององคการ ดงนนจงอาจกลาวไดวาผน ายคใหมควรทจะตระหนกถงจตใจหรอจตวญญาณของตนเองและผอน การเคารพในวสยทศน โดยค านงถงบรบททแสดงถงหนทางทเปนทงความเชอ จนเตมเปยมไปดวยความหวงขององคการในอนาคต การเอาใจใสในเรองของ การพฒนาทรพยากรมนษย วฒนธรรมองคการ และเทคโนโลยซงมสวนชวยใหองคการบรรลเปาหมาย ดงนนจากทศนะของนกวชาการตางกกลาวถงภาวะผน าทางจตวญญาณทมงเนนการสรางแรงบนดาลใจในการท างานใหเกดความรบผดชอบในการท างาน จงพบวาผบรหารสถานศกษาลกษณะเชนนไมไดเกยวกบความแตกตางในเรองของอาย หากแตเปนผบรหารสถานศกษาทเตมเปยมไปดวยจตวญญาณในการผลกดนศกยภาพทมในตวบคคลหรอผใตบงคบบญชาใหปฏบตงานจนส าเรจลลวง หรอตามศกยภาพทบคคลเหลานนจะสามารถปฏบตไดอยางสมฤทธผล สอดคลองกบผลการวจยของ พรสมบต ศรไสย ( 2555) ไดศกษาภาวะผน า

195

เชงศรทธาบารม พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงศรทธาบารมอยในระดบมาก โดยผบรหารทมอายตางกนมระดบภาวะผน าเชงศรทธาบารมไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของ ธมลวรรณ มเหมย ( 2554) ไดท าการศกษาภาวะผน าผรบใช จตวญญาณในองคการทสงผลตอผบรหารระดบตนธรกจอตสาหกรรมอาหารแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร พบวา ผบรหารระดบตนทมอายตางกนมผลการปฏบตงานไมแตกตางกน เนองจากอายเฉลยของผบรหารไมแตกตางกนดงนนอายจงไมอาจสงผลตอระดบการปฏบตงานได นอกจากนนยงพบวา การปฏบตงานทมลกษณะแตกตางกน ท าใหไดใชความรความสามารถเฉพาะดานของการท างานทแตกตางกนถงแมวาผบรหารระดบตนจะอายงานนอย แตกมความรในการท างานดานนนๆ รวมทงหากแสวงหาความรในการท างาน กจะสามารถปฏบตงานไดเปนอยางด ดงนนอายจงไมสงผลตอการปฏบตงาน เชนเดยวกบงานวจยของ ศภกานต ประเสรฐรตนะ ( 2555) ผลการวจย พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกภาวะผน าแบบกระจายอ านาจในระดบมาก โดยผบรหารทมอายตางกน มระดบการแสดงออกภาวะผน าแบบกระจายอ านาจไมแตกตาง กน จงสามารถสรปไดวาภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกนมระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกน

กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จากผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในโรงเรยนขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ มระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเปนผทสรางศรทธาโดยเปดโอกาสใหบคลากรทกคนเขาพบหรอปรกษาหารอได ตลอดจนความสามารถในการแกปญหาขอขดแยงในสถานศกษาในกรณผปกครองเขารองเรยน หรอแกไขขอขดแยงทเกดขนจากบคลากรในสถานศกษาไดอยางมประสทธภาพ เปนผอทศตนท างานนอกเวลาจนกวางานจะส าเรจลลวง จงอาจกลาวไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณนนมไดขนกบสถานทหรอขนาดของสถานศกษาในการปฏบตราชการ หากแตเปนผมวสยทศนในการวางแผนการปฏบตงานไดชดเจนเปนรปธรรม ไดรบความไววางใจในการบรหารงานดวยความบรสทธยตธรรม สอดคลองกบผลการวจยของ จไรรตน วรรณยง (2551) ทศกษาวเคราะหทกษะภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาตามนโยบายการกระจายอ านาจทางการศกษา พบวา ระดบการแสดงออกในภาวะผ น าของผบรหารไมแตกตางกนในสถานศกษาทมขนาดแตกตางกน เนองจากผบรหารสถานศกษาประพฤตตนใหเกดประโยชนแกผอน เสยสละสวนตวเพอประโยชนสวนรวม ตดสนใจโดยค านงถงผลทจะตามมาทงดานคณธรรมและจรยธรรม ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และสถานศกษา ด าเนนงานตามนโยบายทง 4 ประกน คอ นโยบายประกนโอกาสทางการศกษา

196

นโยบายประกนคณภาพการศกษา นโยบายประกนประสทธภาพการศกษา และนโยบายประกนความปลอดภยโดยแตละหนวยงานตนสงกดไดด าเนนตามนโยบายเปนไปดวยความเสมอภาคและเปนธรรมไมจ ากดในเรองขนาดของโรงเรยนถงแมวาจะม การท าโครงการทตางกนหรอการไดรบงบประมาณทแตกตางกน ขนกบจ านวนนกเรยน สอดคลองกบงานวจยของ โสภณ ข าทพ (2550) ท าการศกษา การปฏบตอานาปานสตกบพฤตกรรมการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนรางวลพระราชทาน จงหวดนนทบร ผลการศกษาพบวาขอมลทางสถานภาพของผบรหารโรงเรยนรางวลพระราชทาน ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ประสบการณในการท างาน ต าแหนงหนาทในโรงเรยน สงกดของโรงเรยน และขนาดของโรงเรยนทตางกน สงผลใหการปฏบตงานของผบรหารโรงเรยนไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของ จรวรรณ เลงพานชย ( 2554) ผลการศกษา พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตงานในสถานศกษาทมขนาดตางกนมระดบการแสดงออกภาวะผน าแบบใฝบรการไมแตกตางกน จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในสถานศกษาทมขนาดแตกตางกน มระดบการแสดงออกภาวะผน าเชงจตวญญาณไมแตกตางกน 2.2 เพอศกษาระดบการแสดงออกในปจจยทมอทธพลตอภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน การอภปรายผลการวจย แยกเปนปจจยตางๆ 3 ปจจย ประกอบดวย ความผกพนตอองคการ ความพงพอใจในการท างาน และผลตภาพ ดงตอไปน 2.2.1 ปจจยดานความผกพนตอองคการ 2.2.1.1 ระดบการแสดงออกดานความผกพนตอองคการ ผลการวจย พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการทงโดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมากทสด อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตระหนกเหนความส าคญของ ความผกพนตอองคการเปนปจจยบงชประสทธผลการท างานของบคลากรในองคการ เพราะผบรหารสถานศกษา ทท าใหบคลากรในองคการเกดความผกพนเชงปทสถาน โดยแสดงออกใหเหนไดจากบคลากรใหความรวมมอปฏบตงานในสถานศกษาแมไมไดรบมอบหมายอยางเตมก าลงสามารถ โดยผบรหารสถานศกษาตองก าหนดบทบาทอยางชดเจนใหกบบคลากร และเปดโอกาสใหบคลากรรองขอหรอแสดงความตองการใหมการปรบปรงแกไขการท างาน จนเกดเปนวฒนธรรมในการปฏบตงานเปนทยอมรบ ท าใหเกดความผกพนเชงตอเนองทมาจากความยตธรรมในการประเมนประสทธภาพ

197

ผลงานความสามารถของบคลากรบนหลกความถกตอง สอดคลองกบทศนะของ วเชยร วทยอดม (2550) ทกลาววาการสรางใหทกคนในองคการเกดความรสกวางานทตนเองท ามความทาทายชวยใหเกดความรและไดรบประสบการณมากขน จนทกคนเกดความรสกอยากอยองคการแหงนไปจนเกษยณอายราชการ สอดคลองกบแนวคดของ ศรวรรณ เสรรตน และคณะ (2545) ไดกลาวถงความผกพนตอองคการวาเปนระดบของความตองการทจะมสวนรวมในการท างา นใหกบหนวยงานหรอองคการ ทตนเองเปนสมาชก อยอยาง เตมก าลงความสามารถและศกยภาพทมอย สอดคลองกบงานวจยของ ชนนดา โชตแสง ( 2550) ท าการศกษาระดบภาวะผน าระดบความผกพนตอองคการและระดบพฤตกรรมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาราชบร ผลการศกษาพบวาผบรหารสถานศกษามภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าแบบแลกเปลยนอยในระดบสง ภาวะผน าแบบปลอยตามสบายอยในระดบต า ความผกพนเชงปทสถานอยในระดบสงจะมพฤตกรรมการท างานในระดบสง เชนเดยวกบงานวจยของ รงสรรค อวนวจตร ( 2554) ไดท า การศกษารปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลโรงเรยนขนาดเลก ผลการศกษา พบวา ความผกพนตอองคการมประสทธผลตอโรงเรยนขนาดเลกเกดจากความผกพนตอองคการมผลตอการบรหารงานสมยใหม สามารถน าไปสการบรหารแบบมประสทธผลขององคการได สอดคลองกบแนวคดของ Steers & Porter (1982) ทชใหเหนวาการทบคลากรม ความรสกเกยวพนกบองคการอยางแนบแนน เนองจากมความเชอในเปาหมายและคานยมขององคการมความมงมนตงใจพยายามและมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะอยกบองคการ การรวมสรางคานยมทยอมรบและปฏบตอยเปนนจ การเตมใจปฏบตตามนโยบายและการรบรวาแนวคดของทกคนสอดคลองกบเปาหมายขององคการ เชนเดยวกบแนวคดของ Mowday, Porter & Steers (1999) ทเหนวาความผกพนเชงตอเนองเปนความผกพนทเกดขน โดยเนนดานพฤตกรรมทแสดงออกในรปพฤตกรรมทตอเนองหรอคงเสนคงวาในการท างาน การไมโยกยายเปลยนแปลงทท างาน การพยายามทจะรกษาสมาชกภาพโดยไมโยกยาย เนองมาจากการเปรยบเทยบชงน าหนกวาหากลาออกจากองคการไปตองสญเสยสงใดบาง เพราะฉะนนการทคนๆ หนงเขามาท างานหรอเปนสมาชกขององคการกเหมอนการลงทนในองคการมากขน ความผกพนจะทวตามระยะเวลาและยากตอการละทงองคการไป ในขณะท ความผกพนเชงปทสถานเปรยบเสมอนภาระผกพนหรอหนาท ทบคลากรไดรบการปลกฝงวาตนควรอยในองคการเปนเรองของความสมพนธแบบไมเปนทางการทบคลากรรสกวาตนควรอยในองคการ หรอกลาวอกนยหนงวาเปนความจงรกภกดและเตมใจทจะอทศงานใหกบองคการซงเปนผลมาจากบรรทดฐานขององคการกตองมความผกพนในองคการและจงรกภกดตอองคการเพราะนนคอความถกตองและความเหมาะสมทจะท าเปนหนาทหรอพนธะผกพนทสมาชกจะตองมตอการปฏบตหนาทในองคการ อกทงสอดคลองกบแนวคดของ Sonia San Mart ın (2008) ทใหทศนะวา ลกษณะ

198

บคลกประจ าตวทอยในใจของบคคล ในบรบทของความมงมนจะสะทอนใหเหนถงการมสวนรวมทางอารมณของบคลากร ในดานความมงมนเชงบรรทดฐาน ทศนคตกบความรสกของหนาทและความรบผดชอบทมตอ องคการ ทเกดจากขอตกลงหรอบรรทดฐานทใชรวมกนโดยบคคล ความมงมนจะมความตอเนองสะทอนใหเหนถงความตงใจทจะท างานตอใหกบองคการตอไป และเนองจากภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนภาวะผน าทมงสรางวฒนธรรมในการท างานอยางม จตวญญาณ ดงนนความผกพนเชงจตพสยจงมความส าคญรองจากความผกพนเชงปทสถานและความผกพนเชงตอเนอง สาเหตส าคญประการหนงคอผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน มความตองการจะด ารงอยในองคการตอไป เกดจากการรกและมนคงในองคการทปฏบตงานอยดวย จตวญญาณและไมอยากละทงไป นอกจากนนยงสอดคลองกบทศนะของ Steers (1977) ทกลาววา ความผกพนตอองคการวาเ ปนความสมพนธทเหนยวแนนของสมาชกในองคการและพฤตกรรมทสมาชกในองคการ มคานยมทกลมกลนกบสมาชกคนอนโดยแสดงตนเปนอนหนงอนเดยวกบ องค การ สอดคลองกบงานวจยของ ศรวรรณ ฉายศร, วรนารถ แสงมณ และ อตนช กาญจนพบลย ( 2550) ทไดท าการศกษาระดบความพงพอใจในการท างานตอองคการกบความผกพนในการท างานของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษา จากผลการศกษาพบวาในดานความผกพนตอองคการมความเตมใจ ทมเทพยายามของตนเองอยางเตมทเพอใหองคการประสบความส าเรจ รองลงมาคอความตองการอยางแรงกลาในการด ารงสมาชกภาพในองคการ โดยไมคดหรอมความตองการลาออกจากการเปนสมาชกขององคการไมตองการทจะยายไปท างานทใด มความสมครใจอยปฏบตงานในองคการและมความเชอมนอยางสง ยอมรบเปาหมายและคานยม ไมวาจะมนโยบายใดๆ กตามกจะยอมรบในแนวทางการปฏบตงานเพอใหส าเรจตามเปาหมายและมคานยมทสอดคลองในทศทางเดยวกน 2.2.1.2 การเปรยบเทยบระดบการแสดงออกดานความผกพนตอองคการ กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ จากผลการวจยทพบวาระดบ การแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศชายและเพศหญงไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมการแสดงออกดานความผกพนตอองคการเทาเทยมกน เพราะมความรสกยดมนผกพนกบองคการหรอหนวยงานทตนปฏบตอยรสกวามความสขทไดปฏบตงานในสถานทแหงน อกทงมความมงมนตงใจทจะปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายทวางไว สอดคลองกบแนวคดของ สนต กรนยไพบลย ( 2555) ทกลาววา การสงเสรมความยดมนผกพนของสมาชกทมตอองคการจงเปนสงส าคญทจะกอใหเกดแรงจงใจใหผปฏบตงานอทศตนและจงรกภกดตอองคการ มความรสกวาเปนสวนหนงขององคการ ซงจะ

199

แสดงออกในลกษณะของพฤตกรรมทพงประสงคยอมรบเปาหมายและคานยมขององคการ ในขณะเดยวกนกจะพยายามท าประโยชนใหแกองคการ ไมคดจะลาออกจากองคการไป ผบรหารจงเปนผทมบทบาทส าคญอยางมากในการสรางความยดมนผกพนตอองคการ โดยการศกษาองคประกอบทเปนตวก าหนดความยดมนผกพนตอองคการ เมอบคลากรมความยดมนผกพนตอองคการกจะสงผลใหมความสามารถในการปฏบตงานดขน ลดการขาดงาน ลดอตราการลาออก การโอนยาย สอดคลองกบงานวจยของ กตตมาภรณ นลนยม (2547) ทได ศกษาความผกพน ตอองคการของพนกงานธนาคารนครหลวงไทย จ ากด (มหาชน) ภายหลงการควบรวมกจการกบธนาคารศรนคร จ ากด (มหาชน) พบวา ปจจยดานลกษณะสวนบคคล ไดแก ปจจยดานอาย ระดบต าแหนงมผลท าใหพนกงานเกดความผกพนตอองคก ารทแตกตางกน สวนเพศ ระดบการศกษา ระยะเวลาทปฏบตงานในองคการ มผลท าใหพนกงานธนาคารนครหลวงไทยเกดความผกพนตออง คการไมแตกตางกน เชนเดยวกบผลการวจยของ ลดดา ธาราศกด ( 2552) พบวา ขาราชการครในโรงเรยนศรราชา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3 ทมเพศตางกนมความผกพนตอองคการไมแตกตางกน หรอกลาวอกนยหนงวาความผกพนตอองคการไมขน อยกบเพศของขาราชการครในโรงเรยนศรราชา จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทมเพศตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามอาย จากผลการวจยทพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมความผกพนตอองคการนนจะมความกระตอรอรนในการท างานอยางสม าเสมอ รสกวางานทตนท าอยมความทาทายและไดรบประสบการณทเพมมากขน การปฏบตตามกฎ/ขอบงคบขององคการอยางเครงครด อกทงอยในระบบราชการทมความเครงครดในเรองการปฏบตตามระเบยบ กฎหมาย จากผลการวจยทพบวา ความผกพนเชงปทสถานและความผกพนเชงตอเนองมคาเฉลยสงกวาความผกพนเชงจตพสย สวนหนงมาจากบรรยากาศหรอขอตกลงในองคการมความส าคญมากกวาลกษณะเฉพาะของบคคล ดงนนเมอองคการมความเขมแขงมความเปนธรรมในระบบการบรหาร มความโปรงใสใน การบรหารจดการ มความมนคงกบบคลากรในการด าเนนงาน จงสงผลใหเพศและอายของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไมมความแตกตางกนในดานความผกพนตอองคการ สอดคลองกบงานวจยของ สโมสร ศรพนธบตร (2553) ไดศกษาเปรยบเทยบพนกงานการไฟฟา อ าเภอพงโคน จงหวดสกลนคร จ าแนกตามปจจยบคคลดานอาย พบวา พนกงานการไฟฟาทมอายแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบความผกพนตอองคการไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของ อลงกรณ บญญะสญ ( 2552) ทผลการศกษาพบวาอายไมมความสมพนธกบความผกพนตอองคการของ

200

ขาราชการครโรงเรยนโสตศกษา จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนในองคการไมแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จากผลการวจยทพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในสถานศกษาทมขนาดของโรงเรยนแตกตางกน มระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากบทบาทในการเปนผบรหารสถานศกษานนจะตองมความชดเจนในเรองของการก าหนดบทบาท ทชดเจนในการปฏบตงาน ตลอดจนสรางวฒนธรรมในการท างานใหมบรรยากาศทเออตอ ความผกพนและไมท าใหบคลากรรสกไมชอบธรรม หรออยากยายและเปลยนสถานทในการท างานเปนแบบอยางทดในการอทศตน ทมเทเสยสละทงแรงกายแรงใจใหบคลากรไดเหนและเรยนรวฒนธรรมในการท างานโดยหลกเลยงการใชอ านาจหรอการสงการโดยไมจ าเปน สอดคลองกบทศนะของ Steers (1977) ทใหทศนะวา บรรยากาศขององคการจะเปนตวก าหนดความผกพนในองคการซงจะมผลส าคญตอประสทธภาพขององคการ หากบคลากรเหนวาบรรยากาศองคการ ดจะเกดความพงพอใจทจะท างานแลวกจะเกดความผกพนไมอยากไปจากองคการ หากผปฏบตงานเหนวาบรรยากาศองคการอยในสภาพทไมดหรอไมเหมาะสม หากอยในองคการนตอไปกไมกาวหนาบรรยากาศในการท างานกจะเปนแบบ “เชาชามเยนชาม ” หรอ “เซง” และขาดความกระตอรอรนในการท างาน รสกวาองคการไมนาอย ผปฏบตงานพรอมทจะ “ไป” จากองคการทนททมโอกาส

เชนเดยวกบผลการศกษาของ Lincoln and Dalleberg (1990) ไดศกษาเปรยบเทยบความผกพนตอองคการและความพงพอใจในงานของคนญป นกบคนอเมรกนแลวพบวา คณภาพความสมพนธทดระหวางเพอนรวมงานและผบงคบบญชามความสมพนธในทางบวกกบความผกพนตอองคการในทงสองประเทศ กลาวคอ คนงานทรบรวาไดรบการชวยเหลอเอาใจใสซงกนและกนและสนบสนนจากเพอนรวมงานและผบงคบบญชาในเวลางานจะมความผกพนตอองคการสง สอดคลองกบงานวจยของ พงษศกด ดษฐสวรรณ ( 2551) ผลการศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษาทปฏบตงานตามสถานศกษาตางขนาดกน มการจดบรรยากาศองคการใหเกดความผกพนตอองคการไมแตกตางกน จงสามารถสรปไดวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในสถานศกษาตางขนาดกน มระดบการแสดงออกในปจจยดานความผกพนตอองคการไมแตกตางกน 2.2.2 ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน 2.2.2.1 ระดบการแสดงออกดานความพงพอใจในการท างาน

ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกในปจจยความพงพอใจในการท างานทงโดยภาพรวมและรายดานมคาเฉลยอยในระดบมากทสด อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเหนความส าคญในเรองความพงพอใจในการท างาน

201

ซงการปฏบตงานอยางเปนสข ยอมสงผลใหบคลากรเกดความพงพอใจในการท างานเชนกน สอดคลองกบแนวคดของ ธร สนทรายทธ (2553) กลาววาผบรหารสถานศกษาจงตองสรางความเชอมนและใหความไววางใจในการท างานกบบคลากร โดยการจดกจกรรมทสงเสรมใหเกดการรวมทกขรวมสข การสนใจสอบถามสารทกขสกดบของบคลากรเสมอนบคคลในครอบครว ลวนเปนสงส าคญในการปฏบตงานรวมกนสอดคลองกบ แนวคดของ Diener (2000) ท มงอธบายองคประกอบของความสข ไดแก ความพงพอใจในชวต การมความรสกทางบวกและการไมมความรสกทางลบ ซงบคคลจะประเมนความพงพอใจในชวตจากหลายๆ ดานของชวต เชน ชวต การงาน ชวตการสมรส เปนตน เปนการประเมนจากอารมณและความรสกจากสงทเกดขนในชวต โดยบคคลทมความสขจะมความสมดลระหวางความรสกทางบวกและความรสกทางลบ โดยทมความรสกทางบวกสงกวาทางลบ ซงอารมณความรสกเชงบวกจะเพมขนจากการประเมนของเหตการณในเชงบวก และสอดคลองกบทศนะของ Lucas, Diener and Larsen (2009) ทกลาววาบคคลสามารถมความรสกทางบวกในระดบทสง โดยทอาจจะมความรสกทางลบในระดบทสงไดในเวลาเดยวกน ความสขและความพงพอใจในชวต ตางกมความสมพนธกบความถของความรสกทางบวกหรออารมณอนนายนด เชน ความรสกสขส าราญ ความพอใจ ความตนเตน ความรก และความกระตอรอรน ซงอารมณความรสกในดานทเกดขนจ านวนทบอยครงนน จะเปนเครองชวดสงทดในชวตของบคคลหนง สอดคลองกบผลการวจยของ Brülde (2007) ทท าการศกษาเรอง ความสขและชวตทด พบวา ความสขจะมคณคาและมระดบทสงขน หากอยบนการรบรคณคาความหมายของชวตทถกทควรและมจรยธรรม ความสขจะชวยท าใหชวตมนษยดขนดวยเจตนาทกระ ท าลงไปอยางนาเปนสข ฉะนนความสขจงไมไดเกดจากความรสกพงพอใจเพยงอยางเดยว แตเกยวของกบจรยธรรมและการรบรคณคาของชวตทถกทควรดวย

นอกจากนนยงสอดคลองกบแนวคดของ ไสว บญมา (2552); ศกดชย ภเจรญ (2555) ตางชใหเหนวาผบรหารสถานศกษาจ าเปนตองเปนผนเทศและผรบการนเทศโดยการชแนะแนวทางการปฏบตงานใหกบบคลากรไดชดเจน นอกจากนนตองเปนผสรางความสมพนธระหวางบคลากรทด คอเขาใจความรสกของบคลากรบนพนฐานความแตกตางระหวางบคคลเพอก าหนดบทบาทภาระหนาทงานใหเหมาะสมกบบคคล การสงงานและตดตองานทกครงโดยตรงตาม สายงานและไมสงงานผานคนอนๆ โดยไมจ าเปน สอดคลองกบแนวคดของ Bret, Scherz & Holt (2011) ทกลาววาผบรหารสถานศกษามบทบาททส าคญในการนเทศ เพอพฒนาทกษะในการฝกปฏบต ใหบคลากรมความรความเขาใจวธการในการจดการเรยนการสอน ตลอดจนชวยเหลอ สนบสนนและพฒนาการจดการเรยนการสอน และ บรรยงค โตจนดา ( 2542) ไดอธบายวาการนเทศภายหลงจากมอบหมายงานไววาการทผบรหาร ท เอออ านาจผปฏบตงานใหส าเรจตาม

202

วตถประสงคทก าหนดไว ในบางทหลงจากการมอบหมายงาน หรอสงการไปแลวการปฏบตงานอาจจะมปญหาผปฏบตงานจงตองการค าแนะน า ซงเปนหนาทผบรหารนนเองทจะตองใหค าแนะน าแกผปฏบตงานเพอใหผปฏบตงาน ปฏบตงานส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว สอดคลองกบทศนะของ ชศกด ประเสรฐ (2554) ทกลาววาการสรางสมพนธภาพทดกบ บคลากรมสงทควรตองปฏบตคอ การสรางความประทบใจใหกบ บคลากร การสรางความเปนมตร มองหาสวนดและยอมรบความสามารถของ บคลากร ค านงเสมอวาทกคนมคณคา ในการสงหรอตดตองาน จงไมใชวธการสงผานผอน เชนเดยวกบแนวคดของ เอมอร กฤษณะรงสรรค ( 2554) ไดกลาวถง ความสมพนธระหวางผรวมงานเปนสงทมความจ าเปนในการมชวตอยของมนษย พฒนาการทางสงคมและความคดความเขาใจของบคคล พฒนาขนจากการมความสมพนธกบผอน เอกลกษณของแตละบคคล ความส าเรจในอาชพ การคนพบความหมายในชวตและสขภาพจต ลวนไดรบผลกระทบจากสมพนธภาพระหวางบคคล มนษยแตละคนถกหลอหลอมจากประสบการณใหมความคด ความเชอ ทศนคตและคานยมทแตกตางกน ดงนนการเชอมตอระหวางคนสองคนตองอาศยความเขาใจถงปจจยส าคญทสงผลตอสมพนธภาพทดระหวางกน เพอบคคลทงสองฝายจะไดประสบความส าเรจในการสรางสมพนธภาพทดตอกน และสอดคลองกบทศนะของ ศกดชย ภเจรญ (2555) กลาววาการสรางความสมพนธระหวาง บคลากรในองคการใดองคการหนงกคลายกบการสรางความสมพนธกบคนในสงคมอน

ผลการวจยดงกลาวยงสอดคลองกบทศนะของ Hodson (1991), วเชยร วทยอดม (2550) ตางมทศนะทตรงกนวา ความพงพอใจในการท างาน เปน เจตคตโดยทวไปของบคคลทมตองานของตน คนทมความพอใจในงานสงจะมทศนคตเปนบวกตองานขณะทอกคนหนงไมมความพอใจในการท างานกจะมทศนคตทเปนลบตองาน เมอพดถงทศนคตของบคลากร จะหมายถงความพอใจในงานเปนสวนใหญ ถาพวกเขาไดรบการปฏบตทดจากองคการ ตอบสนองความตองการของบคลากร เชน การมสภาพการท างานทมนคง มบรรยากาศทดในการท างาน มความปลอดภยสง ไดรบเงนเดอน คาจางผลตอบแทน เพยง พอแกการยงชพ การบรหารทมประสทธภาพและใหความยตธรรม ไดรบผลประโยชนเกอกลและสวสดการทด ฯลฯ ซงจะท าใหบคลากรไดรบความพอใจและรสกทศนคตทดตอองคการ 2.2.2.2 การเปรยบเทยบระดบการแสดงออกดานความพงพอใจในการท างาน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ จากผลการวจยทพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศชายและเพศหญงมระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเพศชายและเพศหญงไดรบความเทาเทยมในการปฏบตงานในสถานศกษา สอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

203

พ.ศ. 2550 ทไดใหความส าคญตอความเสมอภาคในโอกาสของบคคล โดยในมาตรา 79 ก าหนด ไววา “บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน ” และมาตรา 80 ก าหนดใหรฐตองสงเสรมความเสมอภาคระหวางหญงและชาย นอกจากนนผบรหารสถานศกษาทมภาวะผน าเชงจตวญญาณจะ สอบถามสารทกขสขดบของบคลากรเสมอนบคคลในครอบครว อกทง เขาใจความรสกและความตองการของบคลาก รในสถานศกษาไดเปนอยางด ไมวาจะมเพศใดยอมสรางความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน สอดคลองกบผลการวจยของ Goktepe & Schneier (1989) ไดศกษาบทบาทของเพศ ( Sex role) บทบาททางเพศ (Gender role) ตลอดจนการจงใจในการท านายการเปนผน า ซงผลการศกษาพบวา สดสวนการเปนผน าของเพศชายและเพศหญงไมแตกตางกน แตผน าจะมความจงใจภายในกลมมากกวาบคคลทไมใชผน า เชนเดยวกบผลการศกษาของ รกชนก ค าวจนง (2551) ทท าการศกษาการใชอ านาจของผบรหารกบความพงพอใจในการปฏบตงานของขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครนายก กลมตวอยางทใชในการวจย ไดแก ขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครนายก ผลการเปรยบเทยบ การใชอ านาจของผบรหารโรงเรยนประถมศกษา จ าแนกตามเพศ และขนาด ของโรงเรยน พบวา ขาราชครทมเพศตางกน มความคดเหนไมแตกตางกน นอกจากนนยง สอดคลองกบทศนะของ ธร สนทรายทธ ( 2553) ไดกลาวถงความพงพอใจในการท างาน วาเปนความรสก โดยรวมของบคคลตอการท างานในดานทเกดจาก การท างานท าใหไดรบผลตอบแทนเกดความพงพอใจ เกดความรสกกระตอรอรน มงมนทจะท างาน มขวญและก าลงใจในการท างาน สงผลตอประสทธภาพและประสทธผลการปฏบตงาน รวมถงความส าเรจตามเปาหมายขององคการ นอกจากนนเปนการสนองตอบทฤษฏพนฐานทเกยวของกบความพงพอใจของมนษย อาท ทฤษฎล าดบขนความตองการของ Maslow ทฤษฎสององคประกอบ ของ Herzberg และทฤษฎความตองการ ERG ของ Alderfer ตางกพบวาปจจยพนฐานทสงผลตอความพงพอใจในมตทตางกน สงเหลานเปนมลเหตท าใหบคคลรสกวามความพงพอใจใน การท างาน ตางกน (Maslow, 1943; Herzberg, 1959; Alderfer, 1969) สอดคลองกบผลการวจยของ คณะกรรมการวจยมหาวทยาลยรามค าแหง (2552) ท าการศกษาความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรความผกพนตอองคกรและความสมพนธระหวางความพงพอใจในการปฏบตงานกบความผกพนตอองคการของบคลากรของมหาวทยาลยรามค า แหง สาขาวทยบรการเฉลมพระเกยรต จงหวดกาญจนบร ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมความพงพอใจในการปฏบตงานโดยภาพรวม อยในระดบมาก หากพจารณาความพงพอใจในการปฏบตงานจ าแนกรายดานพบวากลมตวอยาง มความพงพอใจในการปฏบตงานในทกๆดานอยในระดบมาก เมอพจารณาเปรยบเทยบจ าแนกตาม

204

เพศพบวาไมแตกตางกน อกทงสอดคลองกบผลการวจยของ ปวรรตน เลศสวรรรณเสร (2552) ทศ กษาความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลยราชพฤกษ 10 ดาน ไดแก ดานคาตอบแทนและสวสดการ ดานความส าเรจของงาน ดานการไดการยอมรบนบถอ ดานลกษณะงานทปฏบต ดานความรบผดชอบ ดานความกาวหนาในต าแหนงงานดานนโยบาย/แผน และ การบรหาร ดานความสมพนธกบเพอนรวมงาน และผบงคบบญชาดานสถานทการท างาน และดานความมนคงในงาน เพอเปรยบเทยบความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลยราชพฤกษโดยรวมและในแตละดาน จ าแนกตามเพศ พบวา เพศชายและเพศหญงมความพงพอใจในการปฏบตงานโดยรวมไมมความแตกตางกน และสอดคลองกบผลการวจยของ ณรงค บญแนบ (2552) ท าการศกษาความคดเหนของครตอการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลโดยภาพรวมและรายดานทกดานอยในระดบด และเมอท าการเปรยบเทยบความคดเหนจ าแนกตามตวแปร พบวา ครทสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาตางกน มความคดเหนโดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน สวนครทมเพศตางกน มความคดเหน โดยภาพรวมและรายดานไมแตกตางกน จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมเพศตางกนมระดบการแสดงออกดานปจจยความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามอาย จากผลการวจยทพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกนมระดบการแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจใน การท างานไมแตกตางกน อาจเนองมาจากผ บรหารสถานศกษาขนพนฐานตระหนกถงการสราง ความพงพอใจในการท างานนน เกดจากการใหความส าคญกบบคลากรโดยมอบหมายงานตามความรความสามารถของบคลากร การใชมนษยสมพนธในการจงใจใหผรบการนเทศปฏบตงานบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว ตลอดจนมการก ากบตดตามอยางตอเนอง สอดคลองกบทศนะของ สรรตน ฉตรวงศวรยะ (2551) ทกลาววาการนเทศเปนการแสวงหาความรความสามารถพเศษของแตละบคคล สงเสรมใหแสดงออกและพฒนาปรบปรงแลกเปลยนสภาพแวดลอมใหเออตอการท างานมากทสด สอดคลองกบทศนะของ ปยะนช เอกกานตรง (2553) ทกลาววาการ ใชหลกมนษยสมพนธและการใชแรงจงใจเพอสนบสนนใหผรบการนเทศ ปฏบตงานไดส าเรจตามวตถประสงคอยางมประสทธภาพ ท าใหเกดความคลองตวในการด าเนนงานและชวยการท างานของทกฝายใหเปนไปดวยด รวมทงน าขอมลทไดจากการนเทศงานมาวางแผนพฒนาปรบปรงงานใหดยงขน และสอดคลองกบแนวคดของ บรรยงค โตจนดา (2542) ทกลาวถงผบรหารทเอออ านาจผปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว ในบางทหลงจากการมอบหมายงาน หรอสงการไปแลว การปฏบตงานอาจจะมปญหาผปฏบตงานจงตองการค าแนะน า ซงเปนหนาทผบรหารนนเองท

205

จะตองใหค าแนะน าแกผปฏบตงาน เพอใหผปฏบตงาน ปฏบตงานส าเรจตามวตถประสงคท ก าหนดไว นอกจากนนยงสอดคลองกบงานวจยของ เสรม ยอดรตน ( 2550) ไดท าการวจยเรองความพงพอใจในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปตตาน เขต 2 ผลการวจยพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกนมการปฏบตงานโดยรวมไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของ ณทฐา กรหรญ (2550) ทพบวาพนกงานมหาวทยาลยทมอายตางกนมความพงพอใจโดยรวมไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของ พทยา บญรง (2554) ผลการศกษาพบวาบคลากรทมอายแตกตางกนมระดบความพงพอใจตอการบรหารทรพยากรมนษยในมหาวทยาลยราชภฏ เขตภมศาสตรภาคใต ดานการจดสรรอตราก าลงดานการบรรจแตงตง ดานการสรางขวญก าลงใจ และดานการฝกอบรมและพฒ นาไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกน มระดบการแสดงออกดานปจจยความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จากผลการวจยทพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในสถานศกษาทมขนาดแตกตางกน มระดบ การแสดงออกในปจจยดานความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณ เปนบคคลทสรางความไววางใจในการท างานใหกบบคลากรเกดแรงบนดาลใจในการปฏบตงาน อกทงในระบบราชการมการประเมนหรอพจารณาความดความชอบอยางเปนรปธรรม มกฎหมายและระเบยบรองรบในวถการปฏบตงานอยางชดเจนเปนรปธรรม ดงนนการเสรมสรางขวญและก าลงใจของผบรหารสถานศกษานน จงเกดในรปของค าชมเชย การจดจ าในรายละเอยดของบคลากรทกคน จงอาจกลาวไดวาหากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมภาวะผน าเชงจตวญญาณ ไมวาจะปฏบตราชการในสถานศกษาขนาดใดไมสงผลตอความพงพอใจในการท างาน สอดคลองกบงานวจยของ จนดา ทรพยเมฆ (2549) ไดศกษาและเปรยบเทยบความพงพอใจของครในการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษา สงกดกรงเทพมหานคร จ านวน 12 ดาน จ าแนกตามประสบการณในการท างาน และขนาด ของโรงเรยน ผลการศกษาพบวาความพงพอใจของครในการบรหารงานวชาการของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน สงกดกรงเทพมหานคร จ าแนกตามประสบการณในการท างาน และขนาดของโรงเรยนโดยภาพรวมและรายดาน ไมแตกตางกนตามนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบทศนะของ สมหวง พธยานวฒน ( 2539) ไดกลาววาสงทโรงเรยนสามารถจดท าใหบคลากรครตางกนจะสงผลตอขวญและก าลงใจของบคลากร เพราะฉะนนถาผบรหารสถานศกษาสามารถรปจจยทสรางความพงพอใจใหแกคร ถงแมวาปจจยบางอยางจะไมสามารถจดหาหรอท าใหไดแตสามารถทจะน า

206

ปจจยอนทมผลตอความพงพอใจของครมาทดแทนได โรงเรยนกจะมบคลากรทใหความรวมมอกบโรงเรยน สามารถธ ารงรกษาบคลากรทมคณภาพ ลดอตราการลาออกกลางคนของครและสงเสรมใหครมความตงใจท างาน สงผลใหโรงเรยนเอกชนไมวาขนาดใดกสามารถจะด าเนนตอไปและสามารถแขงขนกบทอนๆ ตอไปไดอก จงสามารถสรปไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไมวาจะปฏบตราชการในสถานศกษาขนาดใด มระดบการแสดงออกดานปจจยความพงพอใจในการท างานไมแตกตางกน 2.2.3 ปจจยดานผลตภาพ 2.2.3.1 ระดบการแสดงออกดานผลตภาพ ผลการวจยพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานมระดบการแสดงออกในดานผลตภาพทงโดยภาพรวมและรายดานมคาเฉลยอยในระดบมาก อาจเนองมาจากในมมมองของภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานนน ตระหนกเหนความส าคญของผลตภาพโดยในผลการวจยนเปนผลตภาพทไมไดแสวงหาผลประโยชน แตมงเนนในเรองของแนวทางวถทางการปฏบตงานสการเปนภาวะผน าเชงจตวญญาณทเปนผสรางวฒนธรรมองคการทด สงเสรมบรรยากาศการท างานรวมกน บคลากรทกคนในองคการปฏบตงานดวยความโปรงใสตรวจสอบได เปนผสรางความหมายในชวต สอดคลองกบทศนะของนกวชาการ Baum (2002), Draft (2007), Field (2010), Kevin (2011) ตางใหทศนะทตรงกนวาการรบรเปาหมายในการท างานของตนเอง การปฏบตงานทตองมการเตรยมการและวางแผนเสมอ ตงเจตคตไวเสมอวางานทปฏบตจะตองบรรลตามเปาหมายทตองการรวมกน มความคดสรางสรรคในการสรางสภาพแวดลอมในการท างานใหนาอย สะดวกสบาย การสรางบคลากรใหเปนทงผน าและผตาม การเปดโอกาสใหทกคนไดแสดงแนวความคดอยางอสระเสรในรปการประชมประจ าเดอน ตลอดจนเปนผทมความรสกเปนสวนหนงของชมชน เชนเดยวกบแนวคดของ Ashmos & Duchon (2000), Fry (2003) ทสรปตรงกนวาการเปดโอกาสใหบคคลไดแลกเปลยนเรยนรซงกนและกนจะชวยสงเสรมใหทกคนรกและหวงแหนภาพลกษณขององคการ ตลอดจนการชแจงใหบคลากรทกคนรบทราบเมอเกด การเปลยนแปลงในองคการ นอกจากนนยงสอดคลองกบแนวคดของ Baldrige National Quality Program (2005), Fry & Matherly (2006), Kaplan & Norton (2004) ทเหนตรงกนวาผลตภาพทสงขนเปนกญแจส าคญทชใหเหนถงประสทธภาพของภาวะผน าเชงจตวญญาณและประสทธภาพของจตวญญาณในทท างาน นอกจากนนผลตภาพเปนเครองชวดความส าเรจในองคการเพราะเปรยบเสมอนเปาหมายขององคการ หรออาจกลาวไดวาเปนเครองชวดพฒนาการในเชงธรกจจะมงเนนเรองของงบประมาณทใชไปตอผลก าไรทไดรบ ส าหรบในองคการทไมแสวงหาผลก าไรจะ

207

เนนไปทการยกระดบองคการใหมการเจรญเตบโต สอดคลองกบแนวคดของ Baum (2002), Draft (2007), Gittell (2003) ทสรปตรงกนวาผลตภาพเปนเปาหมายหลกทส าคญในองคการเนนไปท การผลตทมคณภาพใชประโยชนไดคมคาในความหมายของภาวะผน าเชงจตวญญาณจะมองไปในแงของความหมายทมากกวาแคสนคา ผลตภณฑ หรอการบรการแตหมายถงชมชนและเรองของสภาพแวดลอม ซงจะท าใหทกคนในองคการไดเขาใจในบทบาทหนาทเมอทกคนรบทบาทหนาทการท างานของตนทดงานทท าจะออกมาด ดงนนการสอสารจะชวยเตมเตมระดบจตวญญาณความรสกทด การสรางวฒนธรรมองคการเพอลดละความเหนแกตว ผน าทพบกบบคลากรอยางสม าเสมอและเปดโอกาสในการมสวนรวมอภปรายจะท าใหเกดผลตภาพทสงขน และสอดคลองกบทศนะของ Ashmos & Duchon (2000), Fry (2003), Benefiel (2005), Kotter (2001), Kevin (2011) ทตางเหนตรงกนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณจะมวธการในทางผลตภาพทแตกตางออกไป เนองจากภาวะผน าทางจตวญญาณจะสรางวฒนธรรมในการท างานทปราศจากการตรวจสอบ ก ากบตดตาม เพราะมความเชอทวาการท างานตองอาศยความซอสตย และจรงใจในการท างาน ผานการสอสารในองคการอยางเหมาะสม อยางไรกตาม จากขอสงเกตทวาดาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน แมจะมคาเฉลยอยในระดบมากเชนเดยวกบภาพรวม แตมคาเฉลยเปนอนดบสดทายทแตกตางจากคาเฉลยโดยภาพรวมและคาเฉลยสงสดคอนขางชดเจนนน อาจมสาเหตมาจาก ผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานเหนวาการสงเสรมใหบคลากรมสวนรวมรบผดชอบในการปฏบตงานโดยเทาเทยมกน ทกคนเปนเจาของสถานศกษารวมกน เกดความรกหวงแหนในภาพลกษณขององคการ มผลตอ ผลตภาพภายในองคการ สอดคลองกบทศนะของ Bellah, Madsen, Sullivan, Swider & Tipton (1985) ตางใหทศนะทตรงกนวาการสรางชมชนทมความหมายในบรบททางการศกษา จะพบวามองคประกอบทส าคญ ไดแก ชมชนทมสปรต มความไววางใจ การมปฏสมพนธ และความคาดหวงในเปาหมายรวมกน ความไววางใจในเชงความรสกเปนสวนหนงของชมชนนนจะเปนตวแทนท ท าใหสมาชกรสกไววางใจและมนใจในการปฏบตงานรวมกน การสงเสรมการมปฏสมพนธรวมกนในกลมเพอแลกเปลยนและรบรคณคาทมในตวบคคล การยอมรบฟงขอคดเหน และมมมองททกคนในกลมไดแลกเปลยนเรยนรสขอตกลงทมรวมกนในกลมเพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายทวางไว ดงแนวคดของ Fry (2003), Field (2010) ตางกเหนวาความรสกเปนสวนหนงของชมชนนน เกดจากการทสมาชกภาพมความซอสตยและมปฏสมพนธภายในกลมจะสงผลใหสมาชกทกคนรวางานทตนเองปฏบตมความส าคญ เชนเดยวกบแนวคดของ Flege (2011), Rovai (2002) ตางเหนวาควรมการสนบสนนใหรวมพลงการมปฏสมพนธรวมกน เมอสมาชกภาพมความแตกตางกนจงจ าเปนตองมการเรยนรซงกนและกนในกลม เชนเดยวกบทศนะของ Kinkerski & Skrypnek (2006)

208

ทสรปตรงกนวาความรสกเปนสวนหนงของชมชนเกดจากการตดตอปฏสมพนธอยางมวตถประสงค ใหความส าคญกบผอนมากกวาตนเอง การน าประสบการณมาแลกเปลยนรวมกน สอดคลองกบทศนะของ Herman, Onaga, Pernice-Duca, Oh & Fergusan (2005) ทกลาววาการตดตอ สอสารระหวางสมาชกในเรองเปาหมายและบทบาทของสมาชกในการปฏบตงาน โดยการอธบายใหเขาใจถงความคาดหวง ความตองการ เกณฑในการก าหนดทศทางและเปาหมายในการท างาน ภายใตการสนบสนนและใหสมาชกไดมโอกาสแลกเปลยนประสบการณ การใหทกคนมสวนรวมรบผดชอบในฐานะผน าและ ผตามในองคการ ดงท South (2006) ไดกลาวถงสงส าคญทเปนหลกฐานในเชงประจกษทจะชวยสรางชมชนทมความหมายนนเกดจากการเรยนรจากสงแวดลอม การใหสารสนเทศในการเรยนร และการใหความส าคญกบขอตกลงถงเปาหมายทตองการบรรลในกลม การใหความรวมมอกบสมาชกภาพ การสนบสนนความพงพอใจของกลม เชนเดยวกบ Spitzberg & Thorndike (1992) ทใหความหมายของค าวาชมชนนนเปรยบเสมอนความรสกเปนเจาของ และ การมสวนรวมรบรในทกสงทเกดขนในกลมการรวมแลกเปลยนความศรทธา และความตองการโดยผานขอตกลงรวมกนในกลม จงอาจกลาวไดวาความรสกเปนสวนหนงของชมชน เปนเรองของความรบผดชอบของคนในกลมทมรวมกน สอดคลองกบแนวคดของ Bengfort (2012) ไดชใหเหนถงความรสกเปนสวนหนงของชมชนจะตองตระหนกถงผลกระทบทเกดขนกบสมาชกภาพการเตมเตมและสนองตอบความตองการ การแลกเปลยนและรบรอารมณความรสก การท าใหสมาชกภาพรสกวาปลอดภยและไววางใจ การเพมคณคาและใหความส าคญกลมโดยการสรางสญลกษณรวมกนในกลม ไมวาจะเปนตราสญลกษณหรอรปแบบการกอสรางอาคารสถานทและการแลกเปลยนเรยนรในกลมในชวงวนหยดสดสปดาห 2.2.3.2 การเปรยบเทยบระดบการแสดงออกดานผลตภาพ กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามเพศ จากผลการวจยทพบวาระดบ การแสดงออกในปจจยดานผลตภาพส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานของเพศชายและ เพศหญงไมแตกตางกน อาจเนองมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทงเพศชายและเพศหญงตางใหความส าคญกบการสรางสภาพแวดลอมในการท างานใหนาอยสะดวกสบาย เออตอ การท างาน การเปดโอกาสใหบคลากรไดเขารวมกจกรรมสมพนธรวมคดรวมแกไขปญหา นอกจากนนการสรางวฒนธรรมองคการโดยการน าเทคนควธการท างานใหมๆ มาใชในการท างาน ซงเปนการสงเสรมใหผลตภาพโดยรวมในองคการสงขนไมวาจะเปนผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานจะเปนเพศชายหรอเพศหญงกมความสามารถในการบรหารผลตภาพไดเทาเทยมกน ดงนน ผลตภาพ ทม คณคา ในมตของภาวะผน าเชงจตวญญาณจงไมไดมงแสวงหาผลก าไร แตมนยส าคญในเรองของความตองการพนฐานของมนษยทสอดคลองกบความตองการขนพนฐานของ

209

Maslow และการใหความหมายในชวต ตามแนวคดของ Frankl ทอธบายถงพฤตกรรมของมนษยทไมไดปฏบตเพยงเพอตองการความรก หรอสนองความตองการเทานน แตกระท าเพอใหชวตมคณคาและเพมความหมายในชวต (Frankl, 1985; Gittell, 2003) นอกจากนนยงสอดคลองกบทศนะของ Kevin (2011) ทกลาววา ผลตภาพ จงเปนดชนชวดความส าเรจขององคการเกดจากการใหความส าคญในเรองความหมายในชวตโดย การรบรและใหความส าคญกบบคลากรทกคนในการท างานอยางเทาเทยมกน การเขาใจในความเปนอย การตระหนกถงความรสกเปนสวนหนงของชมชนโดยผานการสอสาร การปฏสมพนธภายในองคการระหวางผน ากบผตามภายใตขอตกลงภายในองคการรวมกน โดยไมจ ากดวาตองเปนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตองเปนเพศใดทจะมการแสดงออกในดานผลตภาพมากกวากน แตมนยหมายถงความเทาเทยมกนในเชงของการบรหารบนรากฐานความเขาใจความตองการของบคลากรทตอบสนองความตองการในรปการใหความส าคญในแงความหมายของชวต และสอดคลองกบทศนะของ Kotter (2001) ทกลาววา การปรบบรรยากาศและสภาพแวดลอมใน การท างานใหเออตอการท างาน การใหความรสกกบทกคนอยางเทาเทยมเสมอนเปนสวนหนงของชมชนตลอดจนการสรางวฒนธรรมในการท างานทด เกดความรสกมนคงปลอดภยและการสงเสรมยกยองเชดชเกยรตกบทกคนอยางเทาเทยมกน จงสงผลใหไมวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จะเปนเพศชายหรอเพศหญงทมภาวะผน าเชงจตวญญาณอยางเตมเปยมจะสามารถบรหารโรงเรยนใหมผลตภาพทสงขนอยางมประสทธภาพไมแตกตางกน สอดคลองกบทศนะของ Metz (2002), Wheatley (2008) ไดท าการศกษาพบวาคณสมบตของภาวะผน าเชงจตวญญาณในศตวรรษท 21 ในการเพมประสทธภาพผลตภาพสงขน เกดจากการสนบสนนใหบคลากรรสกวามความหมาย ในชวต นอกจากนนสอดคลองกบแนวคดของ Kevin (2011) ไดใหทศนะวาการทจะไดผลตภาพ ทดและมประโยชนตองใหทกคนในองคการเขาใจในบทบาทหนาท งานทปฏบตจะออกมาด และการสอสารจะชวยเตมเตมระดบจตวญญาณความรสกทด สอดคลองกบทศนะของ Zamor (2003) ไดใหทศนะเกยวกบการเพมผลตภาพทสงขนเกดจากในยคปจจบนตองการผน าทมความรบผดชอบตอสงคม มแนวคดในการบรหารจดการสมยใหมมความรในงานทปฏบต ตลอดจนมความสามารถในการสรางแรงจงใจในการท างาน และสอดคลองกบแนวคดของ Maxwell (2003) ไดใหทศนะวาภาวะผน าเชงจตวญญาณมบทบาทส าคญใหการท าใหองคการประสบความส าเรจ เพราะตองเปนบคคลทมความยตธรรมใหแกผตาม การใชปญญาและความเมตตาในการบรหารองคการ จงอาจกลาวไดวาเมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณแลว ไมวาจะเปนเพศใดกสามารถเพมผลตภาพไดไมแตกตางกน

210

กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามอาย จากผลการวจยทพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายแตกตางกน มระดบการแสดงออกในปจจยดานผลตภาพไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานไมวาจะอายเทาใด ตางรวาเปาหมายการท างานของตนเองคออะไร และกอนทจะปฏบตงานทกครงตองมการวางแผนกอนเสมอ การเปดใจรบฟงความคดเหนรอบดานจากเพอนรวมงานเพอปรบทศทางในการท างานใหเหมาะสม สรางความรสกใหบคลากรเปนสวนหนงของสถานศกษา โดยสรางความตระหนกผลกดนใหทกคนปฏบตหนาทจนบรรลเปาหมาย มความรกหวงแหนภาพลกษณขององคการ สอดคลองกบทศนะของรง แกวแดง (2541) ทชใหเหนวาในยคปจจบนภาพลกษณของผบรหารสถานศกษาไดเปลยนแปลงไป ผบรหารโรงเรยนตองมความเปนผน าทางวชาการทเขมแขงเปนผจดการทประสานชมชนทด เปนผมวสยทศนกวางไกลมองอนาคตของสถานศกษา ไมใชผบรหารทมงแตงานธรการหรอสงกอสราง ดงนนจงอาจกลาวไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณจะใหความส าคญกบผลตภาพทมองไปในแงของความหมายทมากกวาแคสนคา, ผลตภณฑหรอการบรการแตหมายถงชมชนและเรองของสภาพแวดลอม ซงจะท าใหทกคนในองคการไดเขาใจในบทบาทหนาท เมอทกคนรบทบาทหนาทการท างานของตนทดงานทท าจะออกมาด ดงนน การสอสารจะชวยเตมเตมระดบจตวญญาณความรสกทด การสรางวฒนธรรมองคการเพอลดละความเหนแกตว จงอาจกลาวไดวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าทางจตวญญาณทมอายตางกนมการแสดงออกดานผลตภาพไมแตกตางกน สอดคลองกบทศนะของ Kotter (2001) ทกลาววาผน าทพบกบบคลากรอยางสม าเสมอและเปดโอกาสในการมสวนรวมอภปรายจะท าใหเกดผลตภาพทสงขน สอดคลองกบทศนะของ Frankl ไดใหแนวคดเกยวกบผลตภาพโดยเนนไปทเรองความหมายในชวต ซงเปนกระบวนการเยยวยาจตใจผานการตระหนกถงชวตดานจตวญญาณของมนษย และจากผลการวจยของ บรรจบ บญจนทร (2554) ทจากผลการศกษาพบวาระดบปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงเทคโนโลยของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมอายตางกนไมมความแตกตางกน กรณการเปรยบเทยบจ าแนกตามขนาดของโรงเรยน จากผลการวจยทพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทปฏบตราชการในสถานศกษาทมขนาดแตกตางกนมระดบ การแสดงออกในปจจยดานผลตภาพไมแตกตางกน อาจมสาเหตมาจากผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานปฏบตราชการในสถานศกษาทเปนนตบคคล กลาวคอ โรงเรยนในสงกดเขตพนทการศกษาประถมศกษาทกฎหมายยอมรบสามารถทจะกระท าการตางๆ ไดดวยตนเอง ภายใตขอบเขตวตถประสงคมสทธและหนาทตามบทบญญตแหงกฎหมายระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ อกทงสอดคลองเจตนารมณรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540

211

และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ในเรอง การกระจายอ านาจการบรหารลงสสถานศกษาใหมอสระและเกดความคลองตวในการบรหารจดการสถานศกษา ผบรหารสถานศกษาจงมอ านาจและบทบาทชดเจนในการบรหารสถานศกษาภายใตกรอบทก าหนดอยางชดเจนเปนรปธรรม ดงนนการบรหารจดการสถานศกษาในดาน ผลตภาพทเกดขนในสถานศกษาจงเปนหนาททส าคญในการผลกดนและขบเคลอนใหสถานศกษามความกาวหนาสนองนโยบายหนวยเหนอไดอยางเหมาะสม ผบรหารสถานศกษาทมภาวะผน า เชงจตวญญาณจงเปนผทมความสามารถในการสรางแรงจงใจ ความไววางใจ ความศรทธาใน การท างานอยางมวสยทศน ตระหนกรบรและเขาใจในบคคลอน สรางบรรยากาศในการท างาน ตลอดจนก าหนดวฒนธรรมในองคการใหเกดการพฒนาอยางย งยน ไมวาผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานจะปฏบตราชการอยในสถานศกษาขนาดเลก ขนาดกลางหรอขนาดใหญ กมจตวญญาณ ในการบรหารอยางเทาเทยมกน สอดคลองกบทศนะของ Fairholm (2011) ทกลาวถงผลตภาพในดานภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนผน าทตองการในอนาคต เพราะสามารถท างานอยางมออาชพ สามารถท างานสนองความตองการของบคลากรทกคนในองคการ สอดคลองกบแนวคดของ Field (2010), King & Nicol (1999) ทตางเหนตรงกนวาภาวะผน าเชงจตวญญาณจะมงเนนเรองปฏสมพนธ จะท าใหบคลากรรสกไดวางานทท ามความทาทาย โดยเปนผสนบสนนจตวญญาณในสถานทท างาน การท าใหเกดความเปนน าหนงใจเดยวกนและทศทางการท างานทถกตอง จงอาจกลาวไดวาเมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณแลวไมวาจะปฏบตราชการในสถานศกษาขนาดใดกสามารถเพมผลตภาพไมแตกตางกน 2.3 ความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ จากผลการวจยทพบวา โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามสมมตฐานทพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ตามเกณฑตางๆ ทก าหนดนน อาจเนองมาจากผลการตรวจสอบในครงแรกไมมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยคาสถตตางๆ คอ ไค-สแควร (2) เทากบ 189.50 คาองศาอสระ ( df) เทากบ 71 มคานยส าคญทางสถต (P-value) เทากบ 0.00 นอกจากนนดชนวดระดบความสอดคลอง (GFI) เทากบ 0.96 (มากกวา 0.90) คาดชนวดระดบความสอดคลองทปรบแกแลว ( AGFI) เทากบ 0.95 (ไมมากกวา 0.90) และคาดชนวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ ( CFI) เทากบ 0.97 (มากกวา 0.90) เมอพจารณาคารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน ( SRMR) เทากบ 0.03 (นอยกวา 0.05) และคาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร ( RMSEA)

212

เทากบ 0.04 (มากกวา 0.05) มขนาดตวอยางวกฤต ( CN) เทากบ 394.31 และคาสงสดของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน ( LSR) เทากบ 2.37 ซงคาสถตทกคายงไมผานเกณฑทก าหนด (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) เมอมการปรบโมเดลใหมเพอท าการตรวจสอบครงทสอง โดยการปรบคาดชนปรบโมเดล (model modification indices: MI) ทพจารณาความเปนไปไดเชงทฤษฎเปนการปรบ คาโปรแกรมเสนอแนะหรอคามากทสดกอน ซงเปนคาสถตเฉพาะของพารามเตอรแตละตวมคาเทากบคา ไค -สแควรทลดลง เมอก าหนดใหพารามเตอรตวนนเปนพารามเตอรอสระหรอม การผอนคลายขอก าหนดเงอนไขบงคบของพารามเตอรนนไดดวยการก าหนดความคลาดเคลอนในการวดตวแปรสงเกต และความคลาดเคลอนมความสมพนธกนได (นงลกษณ วรชชย, 2542) จงพบวา โมเดลสมการโครงสรางทผวจยพฒนาขนจากทฤษฎและงานวจยมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคาสถตตางๆ คอ คาไค-สแควร (2) เทากบ 24.34 คาองศาอสระ (df) เทากบ 43 มคานยส าคญทางสถต (P-value) เทากบ 0.98 นอกจากนนคาดชนวดระดบความสอดคลอง (GFI) เทากบ 0.99 คาดชนวดระดบความสอดคลองทปรบแกแลว ( AGFI) เทากบ 0.99 และคาดชนวดความสอดคลองเปรยบเทยบ ( CFI) เทากบ 1.00 ซงมากกวา 0.95 ทกคา และเมอพจารณาคารากของคาเฉลยก าลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน ( SRMR) เทากบ 0.01 และคาความคลาดเคลอนในการประมาณคาพารามเตอร ( RMSEA) เทากบ 0.00 และมขนาดตามตวอยางวกฤต ( CN) เทากบ 1835.79 และคาสงสดของเศษเหลอในรปคะแนนมาตรฐาน ( LSR) เทากบ 0.62 ซงทกคาผานเกณฑทก าหนดทกคา (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551) สามารถอธบายดวยเหตผลส าคญ 2 ประการ ดงน เหตผลประการแรก อาจเปนเหตผลเนองมาจากโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณทผวจยพฒนาขน ไดพฒนาขนจากทฤษฎและผลงานวจยทไดค านงถงความ ตรงเชงเนอหา ( content validity) ในทกขนตอน กลาวคอมการสงเคราะหเนอหาในองคประกอบหลกและองคประกอบยอย นยามเชงปฏบตการและตวบงชเพอน ามาสรางเปนแบบสอบถามแลวน าไปใหผเชยวชาญตรวจสอบกอนน าไปปรบปรง และทดลองใชกบกลมตวอยางทไมใชใน การเกบขอมลจรง พบวา แบบสอบถามมคาความเชอมน ( reliability) ในระดบสง นอกจากนนม การตรวจสอบความตรงเชงโครงสราง ( construct validity) ของโมเดลการวดตวแปรแฝงทพฒนา ขนจากทฤษฎและงานวจยในทกตวแปรแฝงโดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน ( confirmatory factor analysis) ซงพบวาโมเดลการวดทกตวแปรแฝงผานเกณฑทก าหนดทกโมเดลการวดจงเปนเหตผลสนบสนนใหโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณทผวจยพฒนาขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ (สภมาส องศโชต และคณะ, 2551)

213

เหตผลประการทสอง อาจเนองมาจากปรากฏการณจรงหรอเกยวกบแหลงทกอให เกดขอมลเชงประจกษ คอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทเปนกลมตวอยางในการรวบรวมขอมลนนมปรากฏการณสอดคลองกบทฤษฎและผลการวจย เนองมาจากยคปฏรปการศกษาทตองการปรบปรงเปลยนแปลงระบบการศกษาใหไปสสงทดขน เนนไปทรปแบบระบบการบรหารสมยใหมแตยงคงไวซงจตวญญาณในการท างาน คณธรรมจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพทผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทกคนตองตระหนกและยดถอปฏบตอยางเครงครด อกทงสอดคลองกบแนวคดพนฐานตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 และทแกไข (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553 ทตางมงจะพฒนาการจดการจดการศกษาภายใตกระบวนการทเปนระบบ โดยมเปาหมายทชดเจนคอการพฒนาทนมนษยในทกๆ ดาน โดยไมอาจปฏเสธไดวานอกจากความส าคญในดานรางกายและสตปญญาแลว สงส าคญทไมควรละเลยคอการพฒนาทางดานจตใจ คณธรรมและจรยธรรมรวมไปถงการประพฤตปฏบต ซงลวนมความสมพนธและเกยวของกบตวแปรสงเกตของตวแปรแฝงภาวะผน าเชงจตวญญาณทง 4 ตวแปร ไดแก วสยทศน ความหวง ศรทธา และความไววางใจ อกทงมความสอดคลองกบ พระราชบญญตสภาครและบคลากรทางการศกษา พ.ศ. 2546 และทแกไข (ฉบบท 2) พ.ศ. 2551 ในเรองมาตรฐานวชาชพผบรหารสถานศกษาทง 3 ดาน ไดแก มาตรฐานดานความร กลาวคอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตองมความรเกยวกบคณธรรมจรยธรรมส าหรบผบรหารการศกษาเพอน ามาใชในการบรหารสถานศกษาใหเกดประสทธภาพ มาตรฐานดานการปฏบตงาน กลาวคอตองมความรความสามารถในการปฏบตงาน มวสยทศนทกวางไกลและลกซงในการปฏบตงาน และการพฒนาตนเองอยางสม าเสมอ และมาตรฐานดาน การปฏบตตนหรอจรรยาบรรณวชาชพนน กลาวคอ ตองมวนยในตนเอง รกศรทธาตอวชาชพ มเมตตา เอาใจใส ชวยเหลอและสงเสรมใหก าลงใจแกทกคนโดยเทาเทยมกน นอกจากนนมความสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลโดยเฉพาะหลกคณธรรม (morality) หลกความโปรงใส (accountability) และหลกความรบผดชอบ ( responsibility) ทผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตองยดมนในความถกตองดงาม ท างานดวยความโปรงใส ซอสตยสจรต อกทงส านกรบผดชอบตอสงคมสวนรวม จงอาจเปนเหตผลทท าใหโมเดลทผวจยพฒนาขนจากทฤษฎและงานวจยมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอกลาวอกนยหนงคอ ขอมลเชงประจกษจากปรากฏการณจรง มความสอดคลองกบโมเดลสมการทพฒนาขนจากทฤษฎและงานวจย ซงสอดคลองกบงานวจยหลายเรองทมจดมงหมายทดสอบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าทพฒนาขนจากทฤษฎและงานวจยกบขอมลเชงประจกษ เชน ผลงานวจยของ จรวรรณ เลงพาณชย ( 2554) ทตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าแบบใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผลงานวจยของ นกญชลา ลนเหลอ ( 2554) ทตรวจสอบ

214

ความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสราง ภาวะผน าเชงวสยทศน ของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ผลงานวจยของ ศภกานต ประเสรฐรตนะ (2555) ทตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า แบบกระจายอ านาจของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และผลการวจยของ กตตกาญจน ปฏพนธ ( 2550) ทตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลสมการโครงสราง ภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหารสถานศกษาอาชวศกษาทพฒนาขนสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ 2.4 ขนาดอทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวมของปจจยทน ามาศกษาตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน 2.4.1 ปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความผกพนตอองคการมอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณสงสดมคาอทธพลเทากบ 0.62 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.12, 0.50 ชใหเหนถงความส าคญของความผกพนตอองคการมความส าคญอยางยงตอภาวะผน าเชงจตวญญาณเพราะผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเปนผทสรางความผกพนเชงปทสถาน คอ การก าหนดบทบาททชดเจนในการท างานใหกบบคลากร การใหความส าคญกบการปฏบตงานในทกๆ ดาน ตลอดจนเกดความรสกผกพนเชงตอเนอง รสกวาท างานแลวเกดความสข หากท างานแหงนไปจนเกษยณอายราชการ เมอเกดความรกและผกพนยอมสงผลตอความผกพนเชงจตพสย คอเตมใจปฏบตงานตามนโยบายเพอใหบรรลเปาหมายขององคการ สอดคลองกบทศนะของนกวชาการ Martinez & Schmidt (2005), Abdul Ghani, Alzidiyeen & Aldarabah (2009), Ehsan & Naeem (2010), Rehman, Mansoor & Bilal (2012) ทสรปตรงกนวาความผกพนตอองคการสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ เนองจากขอตกลงในองคการจะเปนเสมอนพนธกจทผน าในองคการจะตองเอาใจใสในเรองของจตวญญาณเพอสนองความตองการของผตามการสรางแรงบนดาลใจ แรงกระตนทจะสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ และสอดคลองกบงานวจยของ ธณฐชา รตนพนธ ( 2551) ไดท าการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเพอพฒนาโมเดลเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของพนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนนวชาการใ นเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลจากการศกษาพบวาตวแปรความผกพนตอองคการไดรบอทธพลโดยรวมในทศทางทเปนบวกอยางมนยส าคญจากตวแปรความพงพอใจในการปฏบตงานมากทสด รองลงมาคอตวแปรความสมพนธระหวางบคคล

215

นอกจากนนความผกพนตอองคการยงมอทธพลทางออมในทศทางบวกตอภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยผานปจจยดานความพงพอใจในการท างานของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานซงเนนย าใหเหนความส าคญถงความผกพนตอองคการส าหรบผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานตอความพงพอใจในการปฏบตราชการ สาเหตจากความผกพนตอองคการจะชวยสงเสรมความผกพนใหบคลากรตงใจปฏบตหนาทตามกฎระเบยบ ถงแมไมไดรบมอบหมายก เตมใจทจะปฏบตงานอยางเตมก าลงความสามารถ ซงความพงพอใจของบคลากรเกดจากความยตธรรมของผบรหารสถานศกษาในการประเมนประสทธภาพ ความดความชอบจากผลการปฏบตงานของบคลากร การสงเสรมสนบสนนและเออใหบคลากรทกคนมหรอเลอนวทยฐานะเพอใหมสวสดการและความมนคงในหนาทการงาน ลดปญหาหนสน การยอมรบในคานยมและบทบาทหนาททตนไดรบ จนเกดเปนความพงพอใจในการท างานในทสด สอดคลองกบทศนะของ สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (2551) ทไดกลาวถงความผกพนระหวางบคลากรกบองคการควรพจารณาสภาพแวดลอมทสรางมแรงจงใจในการท างานเพอประโยชนของผปวยและความส าเรจขององคการ ความสมพนธระหวางผน ากบผปฏบตงาน ความรสกวาตนเองมความส าคญ บรรยากาศของความรวมมอ ความไววางใจ การสอสารทด การเอออ านาจตดสนใจ การฝกอบรม ความกาวหนาในต าแหนงงาน การยกยองชมเชยและใหรางวล โอกาสทเทาเทยมกน และการอยรวมกนเสมอนญาตพนอง จากผลการวจยดงกลาว จงสรปไดวา แรงจงใจเปนกญแจส าคญในทกองคการ ผบรหารทสามารถสรางแรงจงใจในการท างาน สงผลใหบคลากร เกดความพงพอใจในการท างานลวนสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ และมผลท าให องคการบรรลเปาหมายได ซงมความสอดคลองกบทศนะของ Williams & Hazer (1986), Smith (1996), Clugston (2000), Foong (2001), Malhotra & Mukherjee (2004), Williams (2004), Balkundi & Kilduff (2005), John (2006), Su-Chao & Ming-Shing (2006), Howard (2008), Jonathan, Andrew & Alan (2010), Malikl, Ahmad, Saif & Safwan (2010), Anis, Rehman, Khan & Humayoun (2011), Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011), สรพงษ โพนบตร (2551) จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความพงพอใจในการท างานมอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณรองลงมา โดยมคาอทธพลเทากบ 0.54 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.49, 0.05 ชใหเหนถงผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานเหนคณคาและความส าคญของความพงพอใจในการท างาน เพราะความพงพอใจใน การท างานท าใหเกดความสขในการท างาน จากการทผบรหารสถานศกษาเขาใจความรสกและ ความตองการของบคลากร การมอบหมายงานและหนาทใหปฏบตตามความถนดและความสามารถ

216

เมอบคลากรเกดความพงพอใจในการท างานจะสงผลใหเกดความไววางใจ ศรทธาในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน การยอมรบและเชอมนในตวของผบรหารสถานศกษาในฐานะแบบอยางทดและมภาวะผน าเชงจตวญญาณอยางแทจรง ซงมความสอดคลองกบทศนะของ Lyons (2004), Park (2004), Fahey & Allen (2007), Bryan (2008), Ghani, Alzidiyeen & Aldarabah (2009), Aydin & Ceyland (2009), Cho (2010), Ehsan & Naeem (2010), Ghasmizad & Bagheri (2012), Rehman, Mansoor & Bilal (2012) นอกจากนน ความพงพอใจในการท างานยงมอทธพลทางออมในทศทางบวกตอภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยผานปจจยดานผลตภาพ อาจเนองจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตระหนกถงความส าคญของความพงพอใจในการท างานจากการทผบรหารสถานศกษาชแนะแนวทางใหบคลากรรบทราบแนวทางในการท างานทถกตอง เพอน าขอมลทเปนประโยชนมาใชในการท างาน อกทงตระหนกถงความสามารถในการท างานของบคลากร การมอบหมายงานใหปฏบตตามความรความสามารถ และใสใจสอบถามสารทกขสขดบของบคลากรเสมอนคนในครอบครว จงสงผลใหเกดผลตภาพทสงขน อนเหนไดจากบคลากรรสกวารกหวงแหนภาพลกษณขององคการรสกมสวนรวมรบผดชอบในการปฏบตงาน ตลอดจนเกดบรรยากาศการท างานรวมกนอยางเปนสข เมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเปนบคคลทสรางใหเกดความพงพอใจกบบคลากรใน การท างาน ยอมท าใหผลตภาพสงขน และสงผลใหบคลากรเกดความไววางใจในการปฏบตงานเกดความศรทธาในการท างาน ยอมรบในวสยทศนของผบรหารสถานศกษา ตลอดจนเปนความหวงใหกบบคลากรทกคนในองคการ ซงมความสอดคลองกบทศนะของ Weiss (2006), Fisher-Blando (2008), Bataineh (2011), Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011), Ghasemizad, Zadeh & Bagheri (2012) จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานผลตภาพมอทธพลรวมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณนอยทสด มคาอทธพลเทากบ 0.27 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงเทากบ 0.27 ชใหเหนถงปจจยดานผลตภาพเปนปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานนอยกวาปจจยดานความผกพนตอองคการและปจจยดานความพงพอใจในการท างาน ซงเปนปจจยพนฐานทสนองความตองการพนฐานของมนษย ตามแนวคดของนกวชาการทใหมมมองเกยวกบการสรางแรงจงใจทส าคญในการท างานใหเกดประสทธภาพและประสทธผล เมอพจารณาองคประกอบของผลตภาพ ประกอบดวย ความหมายในชวต ความรสกเปนสวนหนงของชมชน สภาพแวดลอมในการท างานและวฒนธรรมองคการซงจะพบวาเปนปจจยทเออตอปจจยทมคาอทธพลทางตรง เปนเสมอนปจจยในการสนองตอบความตองการพนฐานเพอเปนแนวในการปฏบตทตกลงรวมกนในองคการ

217

2.4.2 ปจจยทมอทธพลตอความพงพอใจในการท างาน จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความผกพนตอองคการ มอทธพลรวมตอความ พงพอใจในการท างานมคาอทธพลเทากบ 0.61 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงเทากบ 0.61 ชใหเหนถงความผกพนตอองคการมความส าคญเพราะเกดความยดมนความภกดตอองคการ และมงมนปรารถนาทจะพฒนาองคการใหเจรญเตบโต เพมประสทธภาพในการท างานใหสงขน เมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเกดความผกพนตอองคการยอมสงผลใหเกดความพงพอใจในการท างาน สอดคลองกบงานวจยของ สรพงษ โพนบตร ( 2551) ศกษาปจจยทสงผลตอความพงพอใจในการท างานของครผสอนในโรงเรยนประถมศกษา สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาหนองคาย ผลจากการศกษาพบวาปจจยสงผลตอตอความพงพอใจในการท างานคอความผกพนตอองคการ สอดคลองกบผลการวจยของ Clugston (2000) ไดท าการวจยโดยใชโมเดลสมการโครงสรางพบวาความผกพนตอองคการสงผลตอความพงพอใจในการท างาน ซงผลจากการศกษาพบวามนยส าคญทางสถต สอดคลองกบผลการวจยของ Williams (2004) ไดศกษาเรองความผกพนตอองคการเพอใชในตรวจสอบการท างานขององคการผลจากการศกษาพบวา ความผกพนตอองคการสงผลตอความพงพอใจในการท างาน ดงท Malhotra & Mukherjee (2004) ไดท าการศกษาเรองความผกพนตอองคการ สงผลตอความพงพอใจในการท างานกบคณภาพ การใหบรการตอลกคา -สญญาจาง ดานการจดการทรพยากรมนษยและการตลาดบรการการศกษาครงนเกบขอมลจากบคลากร จากศนยบรการทางโทรศพทโดยเลอกกลมธรกจคาปลกรายใหญ โดยท าการตรวจสอบดวยวธทแตกตางกนเพอสอบถามถงตวแปรดานความรบผดชอบตอองคการและปจจยทสงผลตอความพงพอใจในการท างาน สอดคลองผลการวจยของ Su-Chao & Ming- Shing (2006) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาเรองความผกพนตอองคการสงผลตอความพงพอใจในการท างาน โดยใชแบบสอบถามทมงเนนธรกจดานอตสาหกรรมการธนาคาร อตสาหกรรมบรการและอตสาหกรรมการผลตรวม เชนเดยวกบ Howard (2008) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาความผกพนตอองคการสงผลตอความพงพอใจในการท างาน ทงในดานเจตคตและความแตกตางกนของบคลากรในบรษท เชนเดยวกบผลการศกษาของ Anis, Rehman, Khan & Humayoun (2011) ไดท าการวจยเชงส ารวจเพอศกษาเรองความผกพนตอองคการ สงผลตอการรกษาทรพยากรมนษยใหอยในองคการและความพงพอใจในการท างาน จากการเกบขอมลบคลากรบรษทดาน เภสชกรรมในประเทศปากสถาน ผลจากการศกษาพบวาความผกพนตอองคการสงผลตอการรกษาทรพยากรมนษยใหอยในองคการและความพงพอใจในการท างาน และสอดคลองกบผลการศกษาของ ธณฐชา รตนพนธ (2551) ไดท าการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของเพอพฒนาโมเดลเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของพนกงานมหาวทยาลยสายสนบสนนวชาการใน

218

เขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล ผลจากการศกษาพบวา ตวแปรความผกพนตอองคการไดรบอทธพลโดยรวมในทศทางทเปนบวกอยางมนยส าคญจากตวแปรความพงพอใ จในการปฏบตงานมากทสด รองลงมาคอ ตวแปรความสมพนธภายในองคการ ความกาวหนาในการปฏบตงานและความอยรอด ตามล าดบ ดงนน ปจจยดานความผกพนตอองคการ มอทธพลตอความพอใจในการท างาน ของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานเนองจากสราง ความผกพนของสมาชกในองคการ โดยใหทกคน มทศนคตในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการ ซงเมอเกดความผกพนรกใครกลมเกลยวแลวยอมเกดความพงพอใจในงานทท าในทสด 2.4.3 ปจจยทมอทธพลตอผลตภาพ จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความผกพนตอองคการ มอทธพลรวมตอ ผลตภาพสงสดมคาอทธพลเทากบ 0.75 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.64, 0.11 ชใหเหนถงปจจยดานความผกพนตอองคการมความส าคญมากทสด เพราะความผกพนตอองคการจะสงผลใหผบรหารสถานศกษาไมคดโยกยาย สบเปลยนหรอเกษยณอายราชการกอนก าหนด ท าใหผลตภาพทเกดขนจากความรสกผกพนตอองคการมสงขน สอดคลองกบทศนะของ Mobley, Horner & Hollingsworth (1978) ทชใหเหนถงกระบวนการทน าไปสการตดสนใจวาจะอยหรอลาออกจากอ งคการโ ดยความตงใจทจะลาออกจากงานเปนกระบวนการทเกดกอนการตดสนใจลาออกจรงๆ ซงเกดจากการ พจารณาทางเลอกในงานใหมเปรยบเทยบกบงานเดมวาตนจะไดหรอสญเสยประโยชนมากนอยเพยงใด สอดคลองกบทศนะของ Steers & Porter (1982) ทกลาวถง สาเหตท าใหบคคลเกดความรสกผกพนโดยทกสงทลงทนไป เชน ความรความสามารถ ทกษะ ระยะเวลา เปนตน ท าใหไมลาออกจากงานทท าอยสอดคลองกบผลการวจยของ Smith (1996), Foong (2001), Balkundi & Kilduff (2005), John (2006), Jonathan, Andrew & Alan (2010), Malikl, Ahmad, Saif & Safwan (2010) ทตางสรปผลการศกษาลวนพบวาความผกพนตอองคการสงผลตอผลตภาพ ทสงขน นอกจากนนจากผลการวจยของ Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011) ไดท าการศกษาเกยวกบแรงจงใจเปนกญแจส าคญใน ทกองคการ ผจดการทสามารถสรางมแรงจงใจในการท างาน สงผลใหบคลากรมความพงพอใจใน การท างาน ท าใหผลตภาพ และองคการบรรลเปาหมายได งานวจยนจงมงเนนไปทเรองความผกพนตอองคการสงผลตอผลตภาพ ดงนนปจจยดานความผกพนตอองคการ มอทธพลตอปจจยดานผลตภาพของผบรหารสถานศกษาเนองจาก การสรางทศนคตในเชงบวกจะสงผลใหสมาชกในองคการทมเทท างาน และจงรกภกดทจะปฏบตงานในองคการจะท าใหผลตภาพมจ านวนเพมขน

219

จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความพงพอใจในการท างานมอทธพลรวมตอผลตภาพมคาอทธพลเทากบ 0.18 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 โดยคาอทธพลทางตรงและทางออมเทากบ 0.18 ชใหเหนถงปจจยดานความพงพอใจการท างานเปนปจจยพนฐานทมความส าคญนอกจากความตองการขนพนฐานของมนษย ท าใหเกดความตองการทจะปฏบตงานในองคการอยางเตมใจ และเมอผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสามารถทจะใชภาวะผน า เชงจตวญญาณในการบรหารจดการจนกระทงบคลากรเกดความพงพอใจ ยอมสงผลใหผลตภาพในองคการสงขน สอดคลองกบแนวคดของ Weiss (2006) ทกลาวถงกระบวนการตดสนใจของบรษททตองการเพมผลตภาพใหสงขน พบวา ทมงานทมประสทธภาพ การตงวตถประสงควนตอวนจะชวยใหบรษทบรรลวตถประสงค อกประการหนงคอการสอสารทชดเจน ท าใหความพงพอใจในการท างานสงผลท าใหผลตภาพในองคการสงขน เชนเดยวกบผลการวจยของ Fisher-Blando (2008) ไดท าการศกษาสภาพปญหาในการท างานทมสภาวะโดนกลนแกลงของบคลากร ผลจากการศกษาพบวาความพงพอใจในการท างานจะสงผลตอผลตภาพทเกดขนในองคการ ความไมพงพอใจจากการไดรบการกลนแกลงจงเปนพฤตกรรมซอนเรนจากสายตาของผบงคบบญชาและผรวมงานทสงผลตอผลตภาพในองคการได สอดคลองกบงานวจยของ Bataineh (2011) ไดศกษาปจจยทสงผลตอผลตภาพในองคการ ผลการศกษาพบวาความพงพอใจในการท างานสงผลตอผลตภาพทสงขน ตวแปรทใชในการศกษาไดแก ระดบของอาชพ ประสบการณในการท างาน ความสอดคลองในการใชทกษะในการท างาน เชนเดยวกบงานวจยของ Saeidinia, Salehi, Kamshad, Ali & Pourmirza (2011) ผลการศกษาพบวา แรงจงใจ เปนกญแจส าคญในทกองคการ ผจดการทสามารถสรางแรงจงใจในการท างาน สงผลใหบคลากรมความพงพอใจในการท างาน และสงผลตอผลตภาพและท าใหองคการบรรลเปาหมายได และสอดคลองกบงานวจยของ Ghasemizad, Zadeh & Bagheri (2012) ไดศกษาปจจยทสงผลตอผลตภาพจากผบรหารและครในระดบมธยมศกษาตอนปลายของประเทศอหราน ผลการศกษา พบวา ปจจยทสงผลตอผบรหารและครในโรงเรยนมธยมศกษาตอนปลายคอเรองตอคณภาพของชวตและความพงพอใจในการท างานสงผลเชงบวกกบผลตภาพขององคการ ดงนนปจจยดานความพงพอใจในการท างานมอทธพลตอผลตภาพของผบรหารสถานศกษาเนองจากการมความสขในการท างาน ไดรบการชวยเหลอชแนะในการท างาน จะท าใหผลตภาพมจ านวนเพมขน จากขอสงเกตโมเดลการวด 4 โมเดลในโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ เนองมาจากผลการวจยทพบวาคาสถตในโมเดลการวดหลงการปรบโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน เมอปรบโมเดลแลวคาสถตทกตวผาน

220

เกณฑทก าหนด (สภมาส องศโชต และคณะ , 2551) ท าใหคาสถตในโมเดลการวดตางๆ มการเปลยนแปลงคาไปดวยแตการเปลยนแปลงคาตางๆ เหลานนของโมเดลการวดยงคงสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยคาสถตในโมเดลการวดแตละโมเดลการวดจะแสดงใหเหนถงแนวโนมและการใหความส าคญของผบรหารสถานศกษาน าไปใชวางแผนปฏบตงานเปนรายดานเพอพฒนาบคลากรในองคการไดอยางเหมาะสม ซงเมอพจารณาในดานโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณจะพบวา ศรทธาเปน ตวแปรสงเกตทมคาน าหนกสงสด ดงนนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน า เชงจตวญญาณในระดบสงจ าเปนทจะตองสรางศรทธาในการท างานเปนอนดบแรก สอดคลองกบทศนะของ Rempel, Holmes & Zanna (1985), Komives, Lucas & McMahon (1998) ทตางสรปตรงกนวา ศรทธาเปนสงส าคญส าหรบความไววางใจ รวมถงการรกษาค าสญญา การซอตรงตอองคการ เพราะศรทธาเปนความเชอมนในการกระท าของอกฝายวาจะเปนไปดวยความจรงใจ เมอพจารณาโมเดลการวดความผกพนตอองคการ จะพบวา ตวแปรสงเกตความผกพนเชงจตพสยมคาน าหนกองคประกอบสงสดและมคาสมประสทธการพยากรณสงสด ดงนนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทตองการใหบคลากรมความผกพนตอองคการ ตองเนนไปทการสรางความผกพน เชงจตพสยเปนอนดบแรก สอดคลองกบทศนะของ Meyer & Allen (1997), Mowday, Porter & Steers (1999) ทตางใหทศนะตรงกนวา ความผกพนเชงจตพสย เปน ความผกพนทเกดขนจากความรสก เปนความรสกผกพนเปนอนหนงอนเดยวกบองคการ รสกวาตนเปนสวนหนงขององคการมความตองการทจะเกยวของเตมใจทจะทมเทและอทศตนใหกบองคการ หากสมาชกขององคการทมความผกพนตอองคการดานจตใจสงกจะเปนผทปฏบตงานทด เมอพจารณาโมเดลการวดความพงพอใจในการท างาน พบวา ตวแปรสงเกต การนเทศ มคาน าหนกองคประกอบสงสด ดงนนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทตองการใหบคลากรรสกมความพงพอใจในการท างานจะตองนเทศบคลากรอยางสม าเสมอ สอดคลองกบทศนะของ สรรตน ฉตรวงศวรยะ (2551) ทกลาวถงการนเทศวาเปนกระบวนการท างานรวมกนของผบรหารสถานศกษา ครและบคลากรทางการศกษา เพอใหนกเรยนมผลสมฤทธสงสดในการเรยน และเมอพจารณาโมเดลการวดผลตภาพ พบวา ตวแปรสงเกตความหมายในชวตมคาน าหนกองคประกอบสงสดและมคาสมประสทธการพยากรณสงสด ดงนนผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทตองการใหองคการมผลตภาพสงจะตองให ความส าคญของการใหความหมายในชวตเปนอนดบแรก เพราะเปนการก าหนด เปาหมายและทศทางในการท างานทชดเจน ตระหนกเหนคณคาความเปนอยของบคคลอน สอดคลองกบทศนะของ Frankl (1997) ทชใหเหนวาความหมายในชวตมาจากความรบผดชอบและความคาดหวงจะเปนทหนง การบรรลเปาหมายไดรบผลส าเรจ การไดรบ

221

ประสบการณจากการเผชญหนา การรบผดชอบในงานทท าดวยความอดทน ซงจะพบวาโดยมากแลวมความเกยวของกบความพงพอใจความตองการขนพนฐาน วฒนธรรมและศาสนาทนบถอ ซงเปนแหลงทมาของความหมายในชวต

3. ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยดงกลาวมขอเสนอแนะหลก 3 ประการ คอ 1) ขอเสนอแนะจากผลการวจย 2) ขอเสนอแนะในการน าผลการวจยไปใช และ 3) ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป

3.1 ขอเสนอแนะจากผลการวจย 3.1.1 เนองจากการแสดงภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษา

ขนพนฐานในดานตาง ๆ มคาเฉลยอยในระดบมากถงระดบมากทสด การก าหนดแนวทางเพอพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานควรใหความส าคญกบตวแปรทมคาเฉลยนอยกวา โดยเฉพาะดานความหวง ซงมคาเฉลยเปนล าดบสดทาย เชนเดยวกบการก าหนดแนวทางพฒนาในแตละดานกควรใหความส าคญเพอยกระดบขอทมคาเฉลยอยในล าดบสดทายของแตละดานนนดวย ทงน แนวคดนสามารถน าไปใชกบการก าหนดแนวทางเพอพฒนาปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณของผบรหารสถานศกษาขนพนฐานแตละปจจยไดดวย

3.1.2 การสรางโปรแกรมเพอพฒนาปจจยดานความผกพนกบองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพ สามารถค านงถงหลกความคลายคลงกนหรอหลกการใชรวมกนได ทงกรณผบรหารสถานศกษาทมเพศ ชวงอาย และทปฏบตงานในสถานศกษาทมขนาดแตกตางกน เนองจากผลการวจยพบวามการแสดงออกทงสามปจจยไมแตกตางกนทงในกรณเพศ อาย และขนาดของโรงเรยน

3.1.3 การน าโมเดลทพฒนาขนไปเปนกรอบแนวคดเพอพฒนาผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ควรมงพฒนาปจจยทมอทธพลในทางบวกตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ 3 ปจจย ไดแก ปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพ โดยใหความส าคญกบปจจยดานความผกพนตอองคการซงมอทธพลทางตรงตอภาวะผน าเชงจตวญญาณสงสด และใหความส าคญกบปจจยดานความพงพอใจในการท างานซงมอทธพลทงทางตรงและทางออมตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ

3.1.4 จากผลการวจยทพบวาผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมประสทธภาพมความสามารถในการเพมผลตภาพขององคการ และผลตภาพทสงขนเปนเครองชวดความสามารถในการบรหารงานของผบรหารสถานศกษา จงควรมการจดท าโปรแกรมเพอพฒนาและสงเสรมใหผบรหารสถานศกษาขนพนฐานตระหนกถงความส าคญของผลตภาพ

222

3.1.5 เนองจากคาน าหนกองคประกอบของโมเดลการวดภาวะผน าเชงจตวญญาณ ไดแก ความไววางใจ ศรทธา วสยทศน และความหวงมคาน าหนกสง คอ 0.66, 0.65, 0.53, 0.50 ตามล าดบ การเสรมสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ควรใหความส าคญกบทกองคประกอบ โดยเฉพาะองคประกอบความไววางใจ เนองมาจากความไววางใจเปนความเชอมนศรทธาในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาในเรองความโปรงใส ความยตธรรมในการตดสนใจ

3.1.6 จากผลการวจยทพบวา ปจจยดานความผกพนตอองคการมเสนทางอทธพลสงสด จงควรพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยเรมพฒนาจากปจจยดานความผกพนตอองคการ ขณะเดยวกนกพฒนาปจจยดานความพงพอใจในการท างานทมเสนทางอทธพลรวมในระดบรองลงมา และความตระหนกถงความส าคญสองปจจยนเพราะมอทธพลทางตรงตอภาวะผน าเชง จตวญญาณ

3.1.7 จากผลการวจยทพบวาคาน าหนกองคประกอบของโมเดลการวดความ พงพอใจในการท างาน ไดแก ความสข การนเทศ และความสมพนธระหวางเพอนรวมงาน โดยมคาน าหนกองคประกอบ 0.53, 0.47, 0.41 ตามล าดบ ดงนนการพฒนาปจจยดานความพงพอใจ ในการท างานควรใหความส าคญกบตวแปรทกตวเพราะเปนองคประกอบพนฐานทบคลากรตองการใหผบรหารสถานศกษาปฏบตตนเปนแบบอยาง โดยยดหลกธรรมาภบาล ความโปรงใส ยตธรรม สงผลใหองคการมความพงพอใจในการท างาน เพอใหเกดประสทธภาพและประสทธผลอยางย งยน

3.1.8 จากผลการวจยทพบวา คาน าหนกองคประกอบของโมเดลการวดผลตภาพ ไดแก ความหมายในชวต สภาพแวดลอมในการท างาน ความรสกเปนสวนหนงของชมชน และวฒนธรรมองคการ โดยมคาน าหนกองคประกอบ 0.72, 0.65, 0.59,0.46 ตามล าดบ โดยความหมายในชวตควรใหความส าคญมากทสด นอกจากนนองคประกอบในปจจยดานผลตภาพ ตวแปรอนๆ มความส าคญทกตวแปรทไมควรละเลย เนองจากผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทมภาวะผน าเชงจตวญญาณเปนผทปฏบตหนาทโดยมไดแสวงหาผลก าไรทางธรกจ เหมอนผลตภาพในความหมายของทางอตสาหกรรม เมอการปฏบตงานดวยจตวญญาณ ทมเท เสยสละ ยอมสงผลใหผลตภาพหรอเกดวฒนธรรมในองคการทมความสมครสมานสามคค รกใคร กลมเกลยว มความรสกวาตนเองเปนสวนหนงขององคการในการรวมคด รวมพฒนา การมงพฒนาสภาพแวดลอมในทท างานให นาอยเออตอการจดการเรยนการสอนและเออตอการปฏบตงานท าใหเกดความพงพอใจทงผบรหารสถานศกษาและบคลากร

223

3.2 ขอเสนอแนะการน าผลการวจยไปใช 3.2.1 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา รวมทงสถานศกษาในฐานะทเปนผดแลและมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการจดการศกษาพนฐาน ควรตระหนกและใหความส าคญกบนโยบายการพฒนาผบรหารสถานศกษาในเรองความผกพนตอองคการมากขน เนองจากผลการวจยทพบวา ความผกพนตอองคการมอทธพลทางตรงตอภาวะผน าเชงจตวญญาณ ซงเมอผบรหารสถานศกษามความยดมนผกพนตอองคการจะท าใหเกดความรกหวงแหนภาพลกษณ และมงมนทจะพฒนาองคการโดยไมคดโยกยายหรอเกษยณอายราชการกอนก าหนด 3.2.2 จากผลการตรวจสอบความสอดคลองโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน า เชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐานทพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษ มขอเสนอแนะส าหรบส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และหนวยงานทเกยวของ ดงน 3.2.2.1 ควรน าโมเดลสมการโครงสรางนเปนแนวทางในการพฒนาผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน เนองจากผลการวจยทพบวา โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชง จตวญญาณมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพฒนาปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชง จตวญญาณ คอ ปจจยดานความผกพนตอองคการ ปจจยดานความพงพอใจในการท างาน และปจจยดานผลตภาพ 3.2.2.2 ส าหรบการน าโมเดลไปใชควรปรบใหเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษา เนองจากความแตกตางระหวางปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณส าหรบผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน นอกจากนนควรค านงถงปจจยทสงผลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณอนๆ อกมากมายทไมไดน ามาศกษาในครงน 3.2 ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป 3.3.1 ควรศกษาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณโดยการวเคราะห พหระดบระหวางผบรหารสถานศกษาขนพนฐานและผบรหารสถานศกษาเอกชน เพอตรวจสอบ ตวแปรในโมเดลการวจยวามความเหมอนหรอแตกตางระหวางผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน และผบรหารสถานศกษาเอกชนหรอไม เพอพฒนาเปนไปอยางสอดคลองกบกลมเปาหมาย และกลมตวอยางทมสถานะและบรบทใกลเคยงกน 3.3.2 ควรศกษาปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณอนๆ ทไมไดน ามาศกษาในการวจยนเพมเตม เพราะจากการสงเคราะหแนวคดจากนกวชาการศกษาทมการศกษาจาก

224

ปจจยทหลากหลายและแตกตางกนยงมปจจยอนๆ อกมาก เชน การปฏบตงานของมนษย ( human performance) วฒนธรรมขององคการ (organizational culture) และขอมลยอนกลบ (leader performance feedback) ดงตารางท 3 สงเคราะหปจจยทมอทธพลตอภาวะผน าเชงจตวญญาณในหนา 41-43 ดงนนควรศกษาปจจยทมอทธพลอนๆ อกเพอน ามาปรบปรงและพฒนาโมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงจตวญญาณ 3.3.3 ควรใหมการวจยเพอตรวจสอบภาวะผน าเชงจตวญญาณเพอใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง เพอวเคราะหหาจดเดน จดดอย ทงภาวะผน าเชงจตวญญาณและปจจยทมอทธพล 3.3.4 ควรพฒนางานวจยเชงปฏบตการในเรองภาวะผน าเชงจตวญญาณตอยอด เพอศกษาใหเกดองคความรอยางหลากหลายและเชงลก เชน การวจยและพฒนา ( research and development) การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research) เปนตน โดยน าผลการวจยนเปนขอมลและแนวทางเพอน าผลการวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพไปใชใน การพฒนาภาวะผน าเชงจตวญญาณ

225

บรรณานกรม กรมสงเสรมอตสาหกรรม. (2549). การสรางความสขในทท างาน (happy workplace). คนเมอ

14 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.ryt9.com/s/ryt9/82490 กระทรวงศกษาธการ. (2542). ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยคณะกรรมการสถานศกษา

ขนพนฐาน พ.ศ. 2543. [ม.ป.ท.]: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. . (2552). แนวทางการด าเนนการมสวนรวมการบรหารจดการศกษา. กรงเทพฯ: ครสภา. กรช แรงสงเนน. (2554). การวเคราะหปจจยดวย SPSS และ AMOS เพอการวจย.

กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. กตตกาญจน ปฏพนธ. (2550). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงสรางสรรคของผบรหาร

สถานศกษาอาชวศกษา. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

กลยา วานชยบญชา. (2550). สถตส าหรบงานวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

กตตมาภรณ นลนยม. (2547). ความผกพนตอองคการของพนกงานธนาคาร นครหลวงไทย จ ากด (มหาชน) ภายหลงการรวบรวมกจการกบธนาคารศรนคร จ ากด (มหาชน) ป 2545 ศกษาเฉพาะกรณส านกงานใหญ. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เกรยงศกด เจรญวงษศกด. (2554). ความหมายของการเปนผน า. คนเมอ 2 พฤษภาคม 2555, จาก http://dkriengsak.blogspot.com/2011/02/professor-kriengsak-and-leader-meaning.html

เกยรตชย พงษพานชย. (2552). ปฏรปการศกษารอบสอง. มตชนรายวน, 2(2552). โกมาตร จงเสถยรทรพย. (2554). กรอบการท าความเขาใจเรองจตวญญาณ: แนวคดและปรชญา

เพอการสงเสรมและพฒนาสขภาวะทางจตวญญาณ. กรงเทพฯ: กระทรวงสาธารณสข. คณะกรรมการวจยมหาวทยาลยรามค าแหง. (2552). ความสมพนธระหวางความพงพอใจใน

การปฏบตงานกบความผกพนตอองคการของบคลากรมหาวทยาลยรามค าแหง สาขาวทยบรการเฉลมพระเกยรต จงหวดกาญจนบร. รายงานการวจยสาขาวทยบรการ เฉลมพระเกยรตมหาวทยาลยรามค าแหง จงหวดกาญจนบร. กาญจนบร: มหาวทยาลย รามค าแหง.

226

จรวรรณ เลงพานชย. (2554). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าใฝบรการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

จรวฒน ปฐมพรววฒน. (2553). ความสมพนธระหวางความไววางใจในผบงคบบญชากบ ความไววางใจในองคการ และความผกพนตอองคการ ของพนกงานระดบปฏบตการ ของบรษทธนาคารกสกรไทย จ ากด (มหาชน) เขต 51. คนเมอ 19 มถนายน 2555, จาก http://www2.graduate.su.ac.th/admc/2553/economics/l91.pdf

จตตมา วรรณศร. (2550). รปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอวสยทศนของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

จนดา ทรพยเมฆ. (2549). ความพงพอใจของครในการบรหารงานวชาการของผบรหาร สถานศกษา สงกดกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร. จฬาภรณ โสตะ. (2554). การน ามตทางจตวญญาณมาพฒนาการเรยนการสอนในการท า

วทยานพนธ. วารสารผลกแหงปญญามหาวทยาลยขอนแกน, 4(2), 39-45. จไรรตน วรรณยง. (2551). การวเคราะหทกษะภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา ตามนโยบายการกระจายอ านาจทางการศกษา. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสยาม. ฉตรศร ปยะพมลสทธ. (2543). โมเดล Lisrel เพอการวจย. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชลธชา สวางเนตร. (2542). การรบรสภาพแวดลอมในการท างานภายในองคการ และขวญ

ในการท างานของพนกงานระดบบงคบบญชาและวชาชพ ของบรษทผลตภณฑและ วตถกอสราง จ ากด. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาอตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชนดา เลบครฑ. (2554). ผลกระทบของคณภาพชวตในการท างานทมผลตอความผกพนตอ องคการของบคลากรสายสนบสนน สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. รายงานการวจย คณะสถตประยกต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. กรงเทพฯ: สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร.

227

ชนนดา โชตแสง. (2550). ภาวะผน า ความผกพนตอองคการและพฤตกรรมการท างานของผบรหารสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาราชบร. วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยาอตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร.

ชตมา มาลย. (2538). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล ความพงพอใจในการท างานและ ความยดมนผกพนตอองคการกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาล เครอสมตเวช. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชศกด ประเสรฐ. (2554). มนษยสมพนธในการท างาน. คนเมอ 10 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.chusak.net/index.php?mo=3&art=41964817

ชนวรณ บญยเกยรต. (2554). ปญหาเรองการศกษาไทย. คนเมอ 10 กนยายน 2554, จาก http://www.moe.go.th/websm/2011/mar/107.html/

ณรงค บญแนบ. (2552). ความคดเหนของครตอการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐานทเปนนตบคคล ส านกงานเขตพนทการศกษาจงหวดปตตาน. วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ราชภฎยะลา. ณฐพงศ เกศมารษ. (2549). วสยทศน พนธกจและคานยม ส าหรบการสรางองคกรยคใหม.

พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ธรรกมลการพมพ. ณทฐา กรหรญ. (2550). การศกษาความพงพอใจในการปฏบตงานของพนกงานมหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต (การอดมศกษา) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ทรงสวสด แสงมณ. (2554). คณลกษณะของผบรหารสถานศกษาตามความตองการของคร

สงกดกรงเทพมหานคร เขตบางขนเทยน. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎธนบร. ธณฐชา รตนพนธ. (2551). การพฒนาโมเดลเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของพนกงาน

มหาวทยาลยสายสนบสนนวชาการในเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล. วทยานพนธปรญญาครศาสตรมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ธนพร แยมสตา. (2550). ความยดมนผกพนตอองคกร: ทหารเรอกบเหตส าคญของบานเมอง ในอดต. คนเมอ 10 สงหาคม 2554, จาก http://www.navy.mi.th/navic/document/900303a.html

228

ธมลวรรณ มเหมย. (2554). ภาวะผน า ผรบใช จตวญญาณในองคการทสงผลตอผบรหารระดบตน ธรกจอตสาหกรรมอาหารแหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร. วารสารวชาการพระจอมเกลาพระนครเหนอ, 21(2), 447-455.

ธร สนทรายทธ. (2553). การบรหารจดการเชงจตวทยา หลกการการประยกต และกรณศกษา. กรงเทพฯ: เนตกลการพมพ.

นงลกษณ วรชชย. (2542). โมเดลลสเรล: สถตวเคราะหส าหรบงานวจย. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นภวรรณ คณานรกษ. (2552). ภาวะผน าองคกรทมประสทธภาพ. วารสารวชาการมหาวทยาลยหอการคาไทย, 29(4), 136-146.

นฤมล สนสวสด. (2549). การพฒนาประสทธภาพในการท างาน. กรงเทพฯ: วนทพย. นกญชลา ลนเหลอ. (2554). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงวสยทศนของผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

นสา นพทปกงวาน. (2555). มรท.8001-2553 ชวยเตมเตมความสขในการท างาน ตอนท 2. คนเมอ 15 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.tls.labour.go.th/attachments/article/256/ article-27-03-55.pdf

เนตรนภา นนทพรวญญ. (2552). ความผกพนตอองคการของพนกงานของบรษทเซนทรล รเทล คอรปอเรชน จ ากด. การศกษาคนควาอสระปรญญาบรหารธรกจ กลมการจดการทรพยากรมนษย มหาวทยาลยราชภฎพระนคร.

บดนทร วจารณ. (2550). การพฒนาองคการแหงการเรยนร. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท. บรรจบ บญจนทร. (2554). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงเทคโนโลยของผบรหาร สถานศกษาขนพนฐาน . วารสารบรหารการศกษา มหาวทยาลยขอนแกน. 7(2), 70 -79. บรรยงค โตจนดา. (2542). องคกรและการจดการ Organization and Management.

กรงเทพฯ: อมรการพมพ. ปวรรตน เลศสวรรรณเสร. (2552). ความพงพอใจในการปฏบตงานของบคลากรวทยาลย ราชพฤกษ. กรงเทพฯ: วทยาลยราชพฤกษ. ปฏพล ตงจกรวรานนท. (2550). ผน าททรงพลง ผน าทผลกดนองคกรไปสความยงใหญ Resonant

Leadership. กรงเทพฯ: เอกซเปอรเนท.

229

ประเวศ วะส. (2544). สขภาวะทางจตวญญาณ. นตยสารหมอชาวบาน, 1(268), 14-16. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2553). จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพฯ: ศนยสอเสรม. ปยะนช เอกกานตรง. (2553). หลกการนเทศงาน. คนเมอ 1 สงหาคม 2555,

จาก http://kcenter.anamai.moph.go.th ปยะวฒน แกวกณฑรตน. (2553). จดเรมตนของการสรางและพฒนาวฒนธรรมองคการ. คนเมอ

11 พฤษภาคม 2553, จาก http://www.readpremium.com/ecommerce/piyawat/artucle Display.asp?urID=123

พงษศกด ดษฐสวรรณ. (2551). การจดบรรยากาศองคการ เพอเสรมสรางประสทธภาพ งานวชาการของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปตตาน เขต 1. สารนพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษามหาวทยาลยสงขลานครนทร.

พงศเทพ สธรวฒ. (2552). การจดการระบบสขภาวะ. คนเมอ 17 กรกฎาคม 2555, จาก http://www.oknation.net/blog/pongtheps/

พรสมบต ศรไสย. (2555). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าเชงศรทธาบารมของผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

พระมหาประทป. (2544). ปฏจจสมปบาทจากพระโอษฐ. กรงเทพฯ: สหมตร. พชน สมก าลง และมารสา ไกรฤกษ. (2551). ความผาสกทางจตวญญาณจากการแสวงหา

ความหมายของชวต: การศกษาชวตฟลอเรนซ ไนตงเกลผน าทางการพยาบาล. Journal of nurse science, 3(5), 23-32.

พชน สมก าลง. (2555). แนวคดความเปนผน าทางจตวญญาณ: การประยกตใชในวชาชพ การพยาบาล. วารสารสภาการพยาบาล 2555, 27(4), 16-25.

พณนภา แสงสาคร อรพนทร ชชม และพรรณ บญประกอบ. (2555). การสงเคราะหองคความรเกยวกบสขภาวะทางจตวญญาณในบรบทของสงคมไทย. Journal of Behavioral Science, 18(1), 84-94.

พทยา บญรง. (2554). ความพงพอใจของบคลากรทมตอการบรหารทรพยากรมนษย มหาวทยาลยราชภฎเขตภมศาสตรภาคใต. วทยานพนธปรญญาการจดการมหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยวลยลกษณ.

230

พมลพรรณ เชอบางแกว. (2554). การบรหารความหลากหลายของบคลากรในองคการ: กลยทธการบรหารทรพยากรมนษยในยคเศรษฐกจสรางสรรค. วารสาร Executive Journal มหาวทยาลยกรงเทพ, 4(2), 153-159. เพญพร ทองค าสก. (2553). ตวแบบสมการโครงสรางภาวะผน าแบบเปลยนแปลงของผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหาร การศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ภาสกร ลขตสจจากล. (2553). ผน า...กบความเชอมนและความไววางใจ. คนเมอ 10 กนยายน 2554, จาก http://www.peoplevalue.co.th/index.php?lay= show&ac =article&Id= 539104372&Ntype=23

ไมตร โหมดเครอ. (2547). สภาพและปญหาในการด าเนนการตามหลกการบรหารแบบมสวนรวม ของผบรหารสถานศกษา ในสถานศกษาขนพนฐาน ชวงชนท 1 - 2 สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาสพรรณบร. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร.

ยมลพร พทธวรยะกล. (2551). รปแบบการปฏบตงานทมผลตอลกษณะภาวะผน าของผบรหาร ระดบลางของฝายผลต กรณศกษาโรงงานน าตาล ในจงหวดกาญจนบร. วทยานพนธ

ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการจดการทวไป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร.

เยาวลกษณ กลพานช. (2533). สภาพแวดลอมกบประสทธภาพของงาน. กรงเทพฯ: ขาราชการ. ระพ สาคลก. (2547). วญญาณผน าจากรากฐานสการพฒนา (The soul of leader). กรงเทพฯ:

ศนยหนงสอจฬา. รงสรรค อวนวจตร. (2554). รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนขนาดเลก . วารสารศลปากรศกษาศาสตรวจย , 3(1), 210-221. รกชนก ค าวจนง. (2551). การใชอ านาจของผบรหารกบความพงพอใจในการปฏบตงาน. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยบรพา. รตกมพล พนธเพง. (2547). ความสมพนธระหวางการรบรสภาพแวดลอมในการท างาน

ความเหนอยลาทางจตใจและสขภาพของพนกงานโรงงานผลตเลนซ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ: นานมบคสพลบพลเคชนส.

231

รง แกวแดง. (2541). โรงเรยนนตบคคล. กรงเทพฯ: วฒนาพานชย. ลดดา ธาราศกด. (2552). ปจจยทมความผกพนตอองคการของขาราชการครในโรงเรยนศรราชา

ส านกงานเขตพนทการศกษาชลบร เขต 3. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ลวน สายยศ และองคณา สายยศ. (2543). เทคนคการวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. วลยภรณ ศรภรมย. (2550). การวเคราะหเสนทางสความส าเรจในวชาชพของผบรหารสตร

ในสถานศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธ ปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วาโร เพงสวสด. (2549). การพฒนารปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนของประสทธภาพภาวะผน าของผบรหารทสงผลตอประสทธผลโรงเรยน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

วเชยร วทยอดม. (2550). ภาวะผน า Leadership ฉบบกาวล ายค. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: ธระฟลม และไซเทกซ.

วโรจน สารรตนะ. (2553). ผบรหารโรงเรยนสามมตการพฒนาวชาชพสความเปนผน าทมประสทธผล. พมพครงท 7. ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

. (2554). การวจยทางการบรหารการศกษา: แนวคดและกรณศกษา. ขอนแกน: คลงนานาวทยา.

วศษฐ ฤทธบญไชย. (2553). การศกษาความสมพนธระหวางความผกพนในองคการกบ สมรรถนะหลกของ เจาหนาทกรมราชทณฑ. คนเมอ 16 สงหาคม 2555, จาก http://www.journal.pim.ac.th/article-list

ศรนทรรศม เสรฐปญญา. (2554). การพฒนากลยทธการบรหารเพอสงเสรมการมสวนรวม ในองคการธรกจในการบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามแนวคดบรรษทบรบาล. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรอ าไพ ดวงชน. (2551). ความเชอถอไววางใจของประชาชนทมตอเทศบาลต าบลหนองหอย

อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. รายงานการศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

232

ศกดชย ภเจรญ. (2552). ความหมายของภาวะผน า. คนเมอ 2 สงหาคม 2555, จาก http://www.kruinter.com/show.php?id_quiz=988&p=1

. (2555). การสรางมนษยสมพนธกบเพอนรวมงาน. คนเมอ 2 สงหาคม 2555, จาก http://www.kruinter.com/show.php?id_quiz=270&p=1

ศรวรรณ ฉายศร, วรนารถ แสงมณ และอตนช กาญจนพบลย. (2550). ความพงพอใจในงาน และความผกพนตอองคการของขาราชการพลเรอนในสถาบนอดมศกษาสายสนบสนน งานวชาการ ภายในสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารราชกระบง. วารสาร ครศาสตรอตสาหกรรม, 6(2), 60-67.

ศรวรรณ เสรรตน และคณะ. (2545). องคการและการจดการฉบบสมบรณ. ฉบบปรบปรงใหม. กรงเทพฯ: ส านกพฒนาการศกษา.

ศรอนนต จฑะเตมย. (2529). ความเครยดหรอสนกกบงาน. พยาบาลสาร, 13(1), 53-55.

ศภกานต ประเสรฐรตนะ. (2555). โมเดลสมการโครงสรางภาวะผน าแบบกระจายอ านาจของ ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

ศนยปฏบตการส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2555). สารสนเทศทางการศกษา. กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.

สกลนาร กาแกว. (2546). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล สภาพแวดลอมในการท างานกบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลต ารวจ. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล. (2551). มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบเฉลมพระเกยรตฉลองราชสมบตครบ 60 ป. นนทบร: สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล.

สมหวง พธยานวฒน. (2548). ขอเสนอแนะตอการพฒนาคณภาพมาตรฐานการจดการศกษา ขนพนฐานของประเทศ 11 ประการ. จลสารประชาคมประกนคณภาพการศกษา, ฉบบพเศษ, 4(2), 14.

สมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย. (2551). ความสขในการท างาน. กรงเทพฯ: สมาคมการจดการงานบคคล.

233

ส านกนโยบายและแผนการจดการศกษาขนพนฐาน. (2555). ขอมลพนฐานทางการศกษา ปการศกษา 2555 (Data management center). กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ.

สมใจ ลกษณะ. (2549). การพฒนาประสทธภาพในการท างาน. กรงเทพฯ: เพมทรพยการพมพ. สรพงษ โพนบตร. (2551). ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคการของครผสอนโรงเรยน

ประถมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาหนองคาย. วทยานพนธปรญญา ครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน.

สรายทธ กนหลง. (2554). การพฒนาทฤษฎภาวะผน าผานทางประวตศาสตรของ Northouse (2012): 6 มมมองของภาวะผน า. คนเมอ 1 มถนายน 2553,

จาก http://yuthxx.multiply.com/journal/item/449/449 สโมสร ศรพนธบตร. (2553). ความผกพนตอองคการของพนกงานการไฟฟาสวนภมภาค อ าเภอพงโคน จงหวดสกลนคร. วทยานพนธปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. สนต กรนยไพบลย. (2555). ปจจยทมผลตอความยดมนผกพนตอองคการของบคลากร

สายสนบสนนในมหาวทยาลยแหงหนง จงหวดขอนแกน. วารสารวจย มข, 12(3), 70-82.

สมมา รธนธย. (2553). ภาวะผน าของผบรหาร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: ขาวฟาง. สมฤทธ กางเพง. (2551). ปจจยทางการบรหารทมอทธพลตอประสทธผลโรงเรยน: การพฒนา

และการตรวจสอบความตรงของตวแบบ. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สาคร สขศรวงศ. (2550). การจดการ:จากมมมองของนกบรหาร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยรามค าแหง.

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. (2544). ความสามารถในการแขงขนดานการศกษา ของประเทศไทย ป 2544. กรงเทพฯ: ภาพพมพ. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. (2554). การมงเนนทรพยากรบคคล. คนเมอ 16

กรกฎาคม 2555, จาก http://www2.chaiyaphum3.go.th/pmqa/news_file/ p28491911540.pdf

234

ส านกงานเลขาธการ กระทรวงศกษาธการ. (2550). เอกสารประกอบการประชมระดมความคด เรองภาพการศกษาไทยในอนาคต 10 ป. เอกสารการประชมวชาการการศกษาไทย ในอนาคต. กรงเทพฯ: ส านกงานเลขาธการ สภาการศกษา.

สชาต ประสทธรฐสนธ, กรรณการ สขเกษม, โสภต ผองเสร และถนอมรตน ประสทธเมตต. (2551). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร. กรงเทพฯ: เลยงเชยง.

สพรรณ มาตรโพธ. (2549). การศกษาภาวะผน าของผบรหารสตรในมหาวทยาลยของรฐในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชาการอดมศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สภมาส องศโชต, สมถวล วจตรวรรณา และรชนกล ภญญานวฒน. (2551). สถตการวเคราะหส าหรบการวจยทางสงคมศาสตร: เทคนคการใชโปรแกรม LISREL. กรงเทพฯ: มสชนมเดย.

สรศกด ปาเฮ. (2553). ผบรหารโรงเรยน: บทบาทและความทาทายในยคปฏรปการศกษาไทย ในทศวรรษทสอง (พ.ศ. 2552-2561). เอกสารประกอบการประชมผบรหารโรงเรยน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาแพร เขต 2, 3(2), 18-24.

สรนทร น านาผล. (2554). การพฒนาตวบงชภาวะผน าของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สรยะ รปหมอก. (2552). การบรหารตามยถากรรม. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. สรรตน ฉตรวงศวรยะ. (2551). การพฒนาระบบนเทศการศกษาของเทศบาลเมอง เมองพล

อ าเภอพล จงหวดขอนแกน. รายงานการศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

สวมล ตรกานนท. (2548). ระเบยบวธวจยทางสงคมศาสตร: แนวทางสการปฏบต. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สเทพ พงศศรวฒน. (2550). ภาวะความเปนผน า. กรงเทพฯ: ส.เอเชยเพลส (1989). เสรม ยอดรตน. (2550). ความพงพอใจในการปฏบตงานของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาปตตาน เขต 2. สารนพนธปรญญาศกษาศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร. ไสว บญมา. (2552). ปจจยทท าใหเกดความสข. คนเมอ 10 สงหาคม 2555,

จาก http://www.sarut-homesite.net/2010/06/

235

โสภณ ข าทพ. (2550). ศกษาการปฏบตอานาปานสตกบพฤตกรรมการปฏบตงานของ ผบรหารโรงเรยนรางวลพระราชทาน จงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญาพทธศาสตร มหาบณฑตสาขาวชาพระพทธศาสนา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ ราชวทยาลย. อลงกรณ บญญะสญ. (2552). ปจจยบางประการทสมพนธตอความผกพนตอโรงเรยนของ

ขาราชการครโรงเรยนโสตศกษา. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาวชา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

อวยพร เรองตระกล. (2553). ความตรงของการวจย (Research Validity). คนเมอ 20 กมภาพนธ 2554, จาก http://www.wiki.edu.chula.ac.th/groups/90e28/wiki/7a8ea/research_validity.html

ออยทพย ลาสงหวงษ. (2555). การเปรยบเทยบบคลกภาพ ภาวะผน าของหวหนางานเพศชาย และเพศหญงทมผลตอความพงพอใจของพนกงาน บรษทไอทแหงหนง. วทยานพนธ ปรญญา บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการตลาด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ. อ านาจ อยค า. (2551). จตวญญาณของผบรหารในโรงเรยนผบรหารสถานศกษาตนแบบ.

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยวงษชวลตกล, 19(1), 85-98. เอมอร กฤษณะรงสรรค. (2554). การสรางสมพนธภาพของบคคล. คนเมอ 15 กรกฎาคม 2555,

จาก http://www.novabizz.com/NovaAce/relationship/การสรางสมพนธภาพ. html Anandarajah, G., & Hight, E. (2001). Spirituality and medical practice : using the Hope question

as a practical tool for spiritual assessment. Am Farm Physician, 163(8), 1-9. Abdul Ghani Kanesan Abdullah, Naser Jamil Alzaidiyeen & Intsar Turki Aldarabah. (2009).

Workplace Spirituality and Leadership Effectiveness Among Educational Managers in Malaysia. European Journal of Social Sciences, 10(2), 304-316.

Aldag, R., & Brief, A. (1981). The self in organizations: A conceptual review. Academy of Management Review, 6, 75-88. Alderfer Clayton, E.(1969). Alderfer’ Extistense Relatedness Growth Theory. Retrieved September 10, 2011, from จาก www.krirk.ac.th/education/article.html Ali Hajiha, Farhad ghaffari & Asal bahrami. (2009). A Study of Component Gender in Job

Satisfaction of University Lecturers. Retrieved November 12, 2011, from http://www.ufhrd.co.uk/ wordpress/wp-content/uploads/2009/07/6-16-working-paper.pdf

236

Allen, N., & J., Meyer. (1990). Organizational Socialization Tactics: A Longitudinal Analysis of Links to Newcomer's Commitment and Role Orientation. Academy of Management Journal, 33(48), 847-858.

Andy Hargreaves. (2010). Woman and educational leadership. Jossey-Bass: United state. Angle, H.I., & Perry, J. I. (1981). An Empirical assessment of organization commitment

organizational effectiveness. In Administrative Science Quarterly, 26(1), 14. Anderson, Erin & Barton A.,Weitz. (1990). Determinants of Continuity in Conventional

Industrial Channel Dyads. Marketing Science, 8, 310-323. Anis, A., Rehman, K., Khan, M.A., & Humayoun, A.A. (2011). Impact of organizational

commitment on job satisfaction and employee retention in pharmaceutical industry. American journal of business management, 5(17), 7316-7324.

Argyle, M. (1989). Do happy workers work harder? The effect of job satisfaction on work performance. Netherland: University Pers Rotterdam.

Ashmos, D.P., & Duchon. (2000). Spirituality at work: A conceptualization and measure. Journal of Management Inquiry, 9, 134-145. Aydin, B., & Ceyland, A. (2009). A research analysis on employee satisfaction in terms of

organizational culture and spiritual leadership. International journal of business and management, 4(3), 159-168.

Bagraim, J,. & Sader, R. (2007). Family-friendly human resource practices and organizational commitment. Management Dynamics, 16(4), 2-10.

Baldrige National Quality Program. (2005). Criteria for performance excellence. National Institute of Standards and Technology, Department of Commerce.

Balkundi, P., & Kilduff, M. (2005). The ties that lead: A social network approach to leadership. The Leadership Quarterly, 16, 941-961.

Bass & Avolio. (1994). Transformational leadership and organizational culture. Public administration quarterly, 17, 114-123.

Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectation. New York: Free. Bataineh, M.T. (2011). The effect of job satisfaction on productivity: Orange telecommunication

company on Jordan: Case study Interdisciplinary. Journal of contemporary research in business, 3(1), 1377-1388.

237

Batres, I. (2011). The relation of grit, subject happiness and meaning in life on alternative education student’ GPA and attendance. Dissertation of Psychology, University of La Vern.

Baum, J.A.C. (2002). Organizational ecology. In S. R. Clegg, C. Hardy, & W. R. Nord (Eds.), Handbook of organizational studies. Thousand Oaks, CA: Sage.

Becker, Selwyn & Neuhauser, Ducan. (1976). The Efficient Organization. New York: Elsevier Scientific Publishing.

Bellah, R.N., Madsen, R., Sullivan,W. M., Swider, A., & Tipton, S.M. (1985). Habit in heart : Individualism and commitment in America life. New York: Harper & Row.

Benefiel, M. (2005). Soul at Work: Spiritual Leadership in Organizations. New York: Church Publishing. Bengfort, R.R. (2012). Exploring sense of community and pretense in the community

college. Dissertation of Education. Morgan State University. United State. Best & John W. (1981). Research in Education. Englewood Cilff. New Jersey: Prentice –

Hall. Blau, G. (2003). Testing for a four-dimensional structure of occupational commitment.

Journal of Occupational & Organizational Psychology, 76(4), 469-488. Boehm, J. K. & Lyubomirsky, S. (2008). Does happiness promote career success. Journal of

Career Assessment, 16(1), 101-116. Bolda, M.A., & Ali, H. (2010). Workplace spirituality : A Spiritual audit of banking

executives in Pakistan. African journal of business management, 6(11), 3888-3897. Bolman, L.G., & Deal, T. E. (2001). Leading with soul. San Francisco: Jossey-Bass. Boorom, R. (2009). Spiritual leadership: A study of the relationship between spiritual

leadership theory and transformational leadership. Ph.D. dissertation, Regent University, United States. leadership. Ed. D. dissertation, Arizona State University, United States.

Borger, R.H. (2007). Spiritual leadership among community college leaders: The next evolution of transformational leadership. Arizona State University.

238

Braam, A.W., Van Tilburg, T.G., Henk, M.V., Deep, D. J. H. (2006). Cosmic transcendence and framework of meaning in life : pattern among older adults in the Netherlands. The Journal of Gerontology, 61(3),121-128.

Bret, G.R., Scherz, S., & Carleton, R.H., & Young, S. (2011). Supervision and evaluation: the Wyoming perspective. Educational assessment, Evaluation and accountability, 23(3), 243-265.

Brown, A., Kitchell, M., O’Neil, T., Lockliniear, J., Vosler, A., Kubek, D,. & Deal, L. (2001). Identifying meaning and perceived level of satisfaction with the center of work. Work, 16(3), 219-226.

Brülde, B. (2007). Happiness Theory of the Good Life. Journal of Happiness Studies. 8(1), 15-49. Brunner, C.C. (2000). Principles of power : Woman superintendents and the riddle of the

heart. Albany: State University of New York Press. Bryan, J. (2008). Team development social networking and its impact on the

encouragement of spiritual leadership. D.M. dissertation, University of Phoenix, United States.

Bush, T., & Glover, D. (2003). School leadership: Concept and evidence. National college for school leadership, 29-31.

Campuzano, L.G. (2010). A new leadership model to support spiritual organizational cultures after September 11, 2001. University of Phoenix. ProQuest Dissertations and Theses, 261.

Cha, E., & Edmondson, A.C. (2006). When values backfire : Leadership, attribution, and disenchantment in a values – driven organization. Leadership Quarterly, 17(1), 57-68.

Chang, Chi-Cheng, Tsai, Meng-Chen & Tsai, Meng-Shan. (2011). The Organizational Citizenship Behaviors and Organizational Commitments of Organizational Members Influences the Effects of Organizational Learning. International Journal of Trade, Economics and Finance, 2(1), 61-66.

Chase, R.B., Aquilano, N.J., & Jacobs, F.R. (2001). Operations management for competitive advantage. 9th ed. Cincinnati, OH: South-Western.

239

Chegini, M.G., & Nezard, Z. F. (2011). The effect of spiritual leadership and other elements on Employees’ empowerment of Iran]s bank: Case study of guilan province. Aferican journal of Business management, 6(28), 8420-8434.

Chen, C., & Yang, C. (2012). The impact of spiritual leadership on organization citizenship behavior: A Multi-sample analysis. Journal of business ethics, 105(1),117-114.

Cherrington, D.J. (1991). Organization behavior: The management of individual and organization performance. 2nd ed. Boston: Allyn and Bacon.

Cho, C. (2010). The relationship between job satisfaction and perceptions of team effectiveness among volunteers in the Kosin Presbyterian Church in South Korea. Ph.D. dissertation, Talbot School of Theology, Biola University, United States.

Cicekli, E. (2008). The opportunity model of organizational commitment. The Business Review, Cambridge, 10(2), 337-342.

Clugston, M. (2000). The mediating effects of multidimensional commitment on job satisfaction and intent to leave. Journal of Organization Behavior, 21, 477-486.

Conger, J.A., & Kanungo, R.N. (1998). Charismatic leadership in organizations. Thousand Oaks, CA: Sage.

Costello & Osborne. (2005). Best practices in exploratory factor analysis; four recommendations for getting the most from your analysis. Practical Assessment Research & Evaluation, 10(7), 1-9.

Cotton. (1996). School size, school climate and student performance. Portland, Northwest Regional educational laboratory. Cook, G.J. (1981). Productivity-a wider dimension, mission focus & introspect A role for the

management service professional. Management services, 36(6), 16-16. Cronbach, Lee J. (1978). Essentials of Psychological Testing. 3rd ed. New York: Harper &

Row Publishers. Davidson, R. (1992). Emotion and Effective Style: Hemispheric Substrates. Psychological

Science, 3, 39-43. Devore, J., & Peck, R. (1993). Statistics: The Exploration and Analysis of Data.

California: Wadsworth.

240

Diamantopoulos, A., & Siguaw, A.D. (2000). Introducing LISREL: A Guide for the Uninitiated. Sage Publications: London Diener, E. (2000). Subjective Well-Being: The Science of Happiness and a Proposal for a National Index. American Psychologist, 55(1): 34-43. Draft, R. L. (2005). Management. 6th ed. Australia: Thomson South-Western. . (2007). Organizational theory and design. Mason, OH: Thomson South-Western. Driscoll, C., & Wiebe, E. (2007). Technical spirituality at work: Jacques Ellul on workplace

Spirituality. Academy of management meeting 2007. Proceeding, Philadelphia. Dubrin, A. J. (1998). Leadership : Research finding, practice and skills. Boston: Houghton

Muffling company. Ehsan, M., & Naeem, B. (2010). Role of spirituality in job satisfaction and organizational

commitment among faculty of institutes of higher learning in Pakistan. Institutes of business administration, university of the Punjab, Pakistan.

Esatanek, S. (2006). Redefining spirituality: A new discourse. College student journal, 40(2) ,270-281.

Fahey & Allen, R. (2007). Job spirit: How soul and spiritual leadership capacities impact human performance. London: Capella University.

Fairholm, G.W. (1996). Spiritual leadership: fulfilling whole-self needs at work. Leadership & Organizational Journal, 17(5), 11-17.

. (1997). Capturing the heart of a leader. Westport, CT: Praeger Publishers. . (2011). Real leadership: How spiritual values give leadership meaning.

Santa Babara, California: United state. Faith, W. N. (2010). Lessons in spiritual leadership from Kenya woman. Journal of

educational administration, 48(6), 775-768. Fernando. (2007). Spiritual leadership in the entrepreneurial business a multipath study.

Massachusetts: Edward Elgar publishing. Field, L. (2010). Work shouldn’t be disconnected from meaning. The Roanoke times, 23(2), 124-130. Fisher-Blando, J. (2008). Workplace bullying: Aggressive behavior and its effect on job

satisfaction and productivity. New York: University of Phoenix.

241

Flege, W.G. (2011). Faculty and student perception of student’s sense of community in online course. Dissertation of Psychology. Old Dominion University. United State. Fleming, K.Y. (2007). Soulful leadership: Leadership characteristics of spiritual leaders

contributing to increased meaning in life and work. New York: University of Phoenix.

Foong, L.J. (2001). Leadership behavior: effect on job satisfaction, productivity and organizational commitment. Singapore: School of health science.

Frankl, V.E. (1997). Man’s search for ultimate meaning. USA: Perseus Books. Fry, L.W. (2003). Toward a theory of ethical and spiritual leadership. The leadership

Quarterly, 16(5), 619-622. Fry, L.W., & Matherly, L. (2006). Workplace spirituality, spiritual leadership, and performance

excellence. In S. Roglberg & C. Reeve (Eds.), The Encyclopedia of Industrial and Organizational Psychology. San Francisco: Sage Publishing.

Fry, L.W., Vittuci, S., & Cedillo, M. (2008). Spiritual leadership and army transformation: Theory Measurement and establishing a baseline. The Leadership, Quarterly, 16, 835–862.

Fu, F.Q., Bolander, W., & Jones, E. (2009). Managing the drivers of organizational commitment and salesperson effort: An application of meyer and allens three-component model. Journal of Marketing Theory and Practice, 17(4), 335-350.

Fukuyama, F. (1995). Trust: the social virtues and the creation of prosperity. New York: Free Press.

Garcia-Zamor, J. (2003). Workplace spirituality and organization performance. Public Administration Review, 63, 355-367.

George, F. (2000). Emotional and leadership: The role of emotional intelligence. Human relation, 53, 35-39.

Ghasemizad, A., Zadeh, M. A., & Bagheri, S. (2012). A study of the relationship between Teachers and principals’ Spiritual leadership, Quality of work life, job satisfaction and productivity. American Journal of Scientific Research, 7(34), 11-12.

242

Giacalone, R., Jurkiewicz, C.L., & Fry, L.W. (2005). From advocacy to science: The next steps in workplace spirituality research. In R. Paloutzian (Ed.), Handbook of the psychology of religion and spirituality. Newbury Park, CA: Sage.

Gittell, J.H. (2003). The Southwest Airlines way: Using the power of relationships to achieve high performance. New York: McGraw-Hill.

Goktepe & Schneier. (1989). Leadership; Sex-differences-Psychology; Sex-role; Interpersonal- attraction. Journal of Applied Psychology, 74(8), 164-167.

Goran Ekvall. (1997). Organizational Conditions and Levels of Creativity. Creativity and Innovation Management, 6(4), 195– 205.

Greenway, K.A. (2005). Purpose in life : A path way to academic engagement and success. Dissertation Of Education, California: Azusa University.

Hackman, D. G., Schmitt-Oliver, D.M., & Tracy, J.C. (2002). The standards-based administrative internship: putting the ISLLC standards into practice. Lanham: The Scrarecrow press.

Halfdan Mahler. (2008). Presentation_5-bullet lessons learnt from WHA63_V.2003. Retrieved September 14, 2011, from https://sites.google.com/site/thaiwha2553/ lessonslearned.

Herman, S. E., Onaga, E., Pernice- Duca, F., Oh, S., & Fergusan, C. (2005). Sense of community in clubhouse Program : member and staff concepts. American Journal of community psychology, 36(3-4), 343-356.

Hersey, P., & Blanchard, H. B. (2006). Management of Organizational Behavior: Utilizing Human Resources. Englewood. Boston: PWS-Kent.

Herzberg, F. (1959). The Motivation-Hygiene Theory. In V.H. Vroom & E.L., Deci (Eds), Management and Motivation. Baltimore, M.D.: Penguin Books.

Highett. (1988). School effectiveness and ineffective parents’ principle’s and superintendent’s perspectives. University of Alberta Edmonton: unpublished doctoral dissertation.

Hodson, R. (1991). Work place Behaviors, Work and Occupations. 12(8), 271-290. Homans, G.C. (1961). Social Behavior. New York: Harcourt Brace and World.

243

Hoppe, S. (2005). Spirituality and leadership. New directions for teaching and learning. 2005(4), 83-92.

House, R.J. (1971). A path-goal theory of leader effectiveness. Administrative Science Quarterly, 16, 321-339. Howard, A. (2008). Organizational commitment in domestic violence agencies. Doctor of

philosophy In Psychology. Chicago: University of Illinois. Iverson, R. D., Olekalns, M., & Erwin, P. J. (1998). Affectivity, organizational stressors, and

absenteeism: A causal model of burnout and its consequences. Journal of Vocational Behavior, 52, 1-23.

John, A. K. (2006). The effect of five specific leadership behavior on productivity, job satisfaction and organization commitment at a private for profit college . London: Capella University.

John, P. K. (1997). Leading by vision and strategy. Executive Excellence, 14(10), 15-16. Johnson, L. H., Dahlen, R., & Robert, S.L. (1997). Supporting hope in congestive heart failure

patients. Dimension of Critical Care Nursing. 16(2),65-78. Jonathan, J.W., Andrew, R.W., & Alan, L.W. (2010). Enhancing long - term worker

productivity and performance: The connection of key work domains to job satisfaction and organization commitment. International journal of productivity and performance management, 59(4), 372-387.

Jones, K. (2008). Spiritual leadership: Voice of woman community college presidents. Doctor of education. New York: Oregon State University.

Joseph, E., & Winston, B. (2007). A correlation of servant leadership, leader trust and organization trust. Leadership & Organization Development Journal, 26 (1), 6-22.

Juhaizi Mohd Yusof & Izah Mohd Tahir. (2011). Spiritual Leadership and Job Satisfaction: A Proposed Conceptual Framework information. Management and Business Review, 2(6), 239-245.

Julie Parmer and Dennis East. (1989). Job Satisfaction among Support Staff in Twelve Ohio Academic Libraries. College & Research Libraries, 54, 43-57. Julie Voelck. (1994). Job Satisfaction among Support Staff in Michigan Academic Libraries.

College & Research Libraries, 56, 157-170.

244

Kaplan, R.S., & Norton, D. P. (2004). Strategy maps: Converting intangible assets into tangible outcomes. Boston: Harvard Business School Press.

Karadag, E. (2009). Spiritual leadership and organizational culture: A study of structural equation modeling. New York: Yeditepe university, college of education.

Karakas, F. (2010). Spirituality and performance in organization : a literature review. Journal of Business Ethics, 94(1), 89-106. Kevin, G.B. (2011). An operation definition of spiritual leadership. Dissertation of

philosophy in educational leadership and policy studies. Blacksburgs: Virginia. Kinkerski, V., & Skrypnek, B. J. (2006). A human ecological model of spirit at work. Journal of management, spirituality & Religion, 3(3), 232-239. King, S., & Nicol, D. (1999). Organizational enhancement through recognition of individual

spirituality. Journal of Organizational Change Management, 12(3), 234-243. Klenke, K. (2003). The “s” factor in leadership education, practice, and research. Journal of

education for business, 4(7), 56-60. Klein, S., Richardson, B., Grayson, D.A., Fox, L.H., Kramarae, C. Pollard, D. & Dwyer, C. A. (Eds.). (2007). Handbook for achieving gender equity through education (2nd ed.) Florence, KY: Lawence Erlbaum. Komives, S.R., Lucas, N., & McMahon, T.R. (1998). Exploring Leadership for College

Students Who Want to Make a Difference. San Francisco. CA: Jossey-Bass. Korman, A.K. (1977). Organizational Behavior. Englewood Cliffs. N.J.: Practice-Hall. Kotter, J.P. (2001). On what leaders, really do. Havard Business Review Book. Boston:

Harvard Business School. Kriger, M., & Seng, Y. (2005). Leadership with inner meaning: a contingency theory of

leadership based on the worldviews of five religions. The leadership quarterly, 16(5), 771-806.

Laka-mathebura, M.R. (2004). Modeling the Relationship between Organization Commitment, Leadership Style, Human Resource Management Practices and Organization Trust. Philosophic Doctor of Organization Behavior Thesis. South Africa: University of Pretoria.

245

Lashway. (2002). Measuring Leadership: Research Roundup. 14(2). New York: University of Oregon, ERIC. Leslie Pratch. (2554). Why Women Leaders Need Self-Confidence. Harvard business

review. April 19.

Likert, R. (1961). New Patterns of Management. New York: McGraw-Hill. Lincoln, James R., & Dalleberg, Arne L., Culture. (1990). Control and Commitment

Cambridge. Cambridge: University Press. Lindeman, R.H., Merenda, P.H., & Gold, R. Z. (1980). Introduction to vicariate and

multivariate analysis. Glenview, Illinois: Scott, Foreman and Company. Locke, Edwin, A. (1976). The nature and causes of job satisfaction, In M.D. Dunnette, ed.,

Handbook of Industrial and organizational psychology. Chicago: Rand McNally. Lucas, Richard E., Diener, E., & Larsen, Randy J. (2009). Measuring Positive Emotions. In Assessing Well-Being. Social Indicators Research Series. 39, 139-155. Retrieved September 20, 2009, form Springer Netherlands. Lumsden, G., & Lumsden, D. (2003). Communicating with credibility and confidence

diverse people, diverse setting. 2nd ed. Belmost, California: Thomson/Wordsworth. Lyons, L. (2004). Religiosity measure shows stalled recovery. Retrieve June 12, 2012,

from http://www.gallup.com /poll/contentdafult.aspx?ci=14584 MacArthur, J. F. (1998). In the footsteps of faith. Wheaton, IL: Crossway Books. Magnusen, Christy L. (2001). Spiritual leadership in educational administration.

Ph.D. dissertation, Saint Louis: University United States. Malhotra, N., & Mukherjee, A. (2004). The relative influence of organizational commitment and

job satisfaction on service quality of customer-contact employees in banking call centers. Journal of Services Marketing, 18(3), 162–174.

Malikl, M., Ahmad, M., Saif, M.I., & Safwan, M. N. (2010). Relationship of organization commitment, Job satisfaction and layoff survivors productivity, Journal of contemporary research in business, 2(7), 200-211.

Martinez, R.J., & Schmidt, D. (2005). Spiritual leadership and the quest for survival in organization. Christian business faculty association conference. CA: San Diego.

246

Maslow, Abraham Horold. (1943). A theory of human motivation. Psychological review, 50(4), 370-396.

Maxwell, T. (2003). Considering spirituality: Integral spirituality, deep science and ecological awareness. Zygon, 38(2), 257-276.

Mbogo, R.W. (2011). Spirituality, work conditions, and the job satisfaction of extension studies personal in kenya’s christian higher education. Kenya: Talbot school of theology, Biola University.

McCroskey, S.D. (2007). The relationship between leadership practices and the three-component model of organizational commitment: An empirical analysis. Retrieve June 12, 2012, from http://search.proquest.com/docview/304723004?accountid=27797

McGregor. (1966). The Human Side of Enterprise. New York: McGraw-Hill. McNeese-Smith, D. (1996). Increasing employee productivity, job satisfaction and organization

commitment. Journal of Healthcare management, 41(2), 160-160. Metz Thaddeus. (2002). Recent Work on the Meaning of Life. Ethics, 112, 781–814 Meyer, J., & N. Allen. (1997). Commitment in the Workplace: Theory, Research, and

Application. Thousand Oaks, CA: Sage Publications. Milliman, J., & Ferguson, J. (2008). In search of the “spiritual” in spiritual leadership: A case

study of entrepreneur steve bigari. Business Renaissance Quarterly, 3(1),19-41. Mishra, A.K. (1996). Organizational responses to crisis: The centrality of trust.

In R. Kramer & T. Tyler (Eds.), Trust in organizations, Thousand Oaks, CA: Sage. Mobley, W.H., Horner, S.O., & Hollingsworth, A. T. (1978). An evaluation of precursors of

hospital employee turnover. Journal of Applied Psychology, 63, 408-414. Moorman, C.R., Deshpande & G., Zaltman. (1993). Factors Affecting Trust in Market Research Relationships, Journal of Marketing, 57 ,81-101. Morgan, B.B. (1992). Gender differences in leadership. Retrieved September 15, 2011,

from www.ideals.illinois.edu/ Morley, P. (2006). Research finding on successful discipleship programs: Part 2 of 2.

A Look in the mirror, 138, 1-4. Morse, J.M., & Doberneck, B. (1995). Delineating the concept of hope. IMAGE: Journal of

Nursing Scholarship, 27(4), 277-285.

247

Mowday, T.R., Porter, W.L., & Steers, M. R. (1999). Employee-Organization Linkage: The Psychology of Commitment. Absenteeism and Turnover. New York: Good.

Moyes, G.D., & Shao, L.P., Newsome, M. (2008). Comparative analysis of employee job satisfaction in the accounting profession. Journal of Business & Economics Research, 6(2), 65-81

Mumford, E. (1972). Job Satisfaction. London: Longman. Myer , Cherles & Paul Pigors. (1981). Personal administration. 9 th ed. Tokyo: McGraw-Hill. Nelson, D.L., & Quick, J.C. (2006). Organizational Behavior: Foundations, Realities &

Challenges. 5th ed. United States of America: Thomson South-Western. Newrton, T., & Napper, R. (2007). The bigger picture : Supervision as an educational

framework for all field. Transaction analysis journal. 37(2), 150-158. Nooralizad, R., Ghorchian, G., & Jaafari, P. (2011). A Casual Model Depicting the Influence of

Spiritual Leadership and some Organizational and Individual Variables on Workplace Spirituality. Advance in management. 4(5), 14-20.

Northcraft, Gregory B., & Aargaret A., Neal. (1994). Organizational Behavior: A Management Challenge. Fort Worth: The Dryden Press.

Nowotny, M.L. (1989). Assessment of hope in patient with cancer; development of an instrument. Oncology Nursing Forum, 16, 57-61.

Oishi, S., & Kaler, M. (2006). The meaning in life Questionnaire : Assessing the presence of the search for Meaning in life. Journal of cancelling psychology, 53(1), 80-93.

Oxford Idioms Dictionary for learners of English. (2001). New York: Oxford University Press.

Park, C.H. (2004). The motivation to volunteer for Christian education ministry in evangelical Covariance chores in California. Unpublished doctoral dissertation Talbot school of Theology. CA: Biola university La Mirada.

Patton, M.W. (1990). Perceived effects of required supervision on job satisfaction: case studies of licensed dental hygienists. CA: Temple university.

Phillips-Fein, K. (1997). Optometry school's chief making his vision a reality. Crain's Chicago Business, 20,10-10.

248

Pohlmann, P., Gruss, B., & Jorascky, P. (2006). Structural properties of personal meaning systems : A new approach to measuring meaning of life. The journal of positive psychology, 1(3), 109-117.

Randall, S.E., & Richard, L.G. (2010). A beginner’ guide to structural equation modeling. Mahwah, New Jursey: Lawren Earlblum.

Reave, L. (2005). Spiritual values and practices related to leadership effectiveness. Leadership Quarterly, 16(5), 655-687 Rehman, S.U., Mansoor, M., & Bilal, R.U. (2012). The impact to leadership style on job

satisfaction at work place. Arabian journal of business and management review, 1(22), 26-42.

Rempel, J.K., Holmes, J.K., & Zanna, M.P. (1985). Trust in close relationship. Journal of personality and social psychology, 49, 95-112.

Rezach, K. (2002). Spiritual leadership as a model of effective leadership in independent school. Doctor of education, Seton Hall University.

Rickards, T., & Moger, S. (2000). Creative Leadership Processors in Project Team Development. British Journal of Management, 11, 273-283.

Robbins, S.P. (2001). Organizational behavior (9thed.). Upper Saddle River, NJ.: Prentice-Hall.

Rovai, A.P. (2002). Building od sense of community at a distance. International review of research in Open and distance learning. 3(1), 1-16.

Russell, R.F. & Stone, G.A. (2002). A review of servant leadership attributes: Developing a practical model. Leadership & Organization development journal, 28(3), 145-157.

Saeidinia, M., Salehi, M., Kamshad,B. A., Ali, F.N., & Pourmirza, A. (2011). Affects of similarity model on organizational commitment thesis. International journal of business and social science, 2(24), 23-37.

Scannell, E., Allen, F., & Burton, J. (2002). Meaning in life and positive and negative well- being. North American Journal of Psychology. 4(1), 93-112.

Sergiovanni Thomas. (2004). Educational governance and administration. 5 th ed. , Boston: Allyn and Bacon.

249

Shadare, O.A., & Hammed, T. A. (2009). Influence of work motivation, Leadership effectiveness and time management on employees’ performance in some selected industries in Ibadan, Oyo state, Nigeria. European journal of economics, finance and administrative science. 16(2009), 112-121.

Shakeshaft, C. (1992). Women in Educational Administration. London: Sage. Smith, S. (2007). Spiritual leadership as an effective leadership style for the public school

superintendent. Ed.D. dissertation, Duquesne University, United States. Solinger, O.N., Van Olffen, W., & Roe, R.A. (2007). Beyond the Three-Component Model of

Organizational Commitment. Dissertation Faculty of Economics and Business Administration, Netherlands: Maastricht University.

Solomon & Hunter. (2002). A Psychological view of spiritual leadership: Finding meaning through Howard Garder’s notion of existential intelligence. School Administrator, 59(8), 38-41.

Sonia San Martin. (2008). Relational and economic antecedents of organizational commitment. Personnel Review, 37(6), 589-608.

South, S.E. (2006). Contribution factors to engagement in online learning environment: The relationship between sense of community and participation. Dissertation of educational Psychology. California: Arizona University.

Spitzberg, I., & Thorndike, V. (1992). Creating community on college campus. Albany, NY: State University of New York Press.

Steers, R.M. (1977). Introduction to Organizational Behavior. 2nd ed. Glenview, Illinios: Scott, Foresman.

Steers, R.M. (1997). Organizational Effectiveness: A Behavioral view. Santamonica Califomai: Goodyear.

Steers, R.M., & Porter, L.W. (1982). Motivation and work behavior. 2nd ed. New York: McGraw-Hill.

Steger, M., & Kashdan, T. (2007). Stability and specificity of meaning in life and life satisfaction over one year. Journal of happiness studies, 8, 161-179.

Stephenson, C. (1991). The concept of hope revisited for nursing. Journal of advanced Nursing, 16, 1416-1456.

250

Steger, M. F., Frazier, P., Oishi, S., Kaler, M. (2006). The meaning in life questionnaire: Assessing the presence of and search for meaning in life. Journal of Counseling Psychology, 53(1), 80-93.

Su-Chao, C., & Ming-Shing, L. (2006). Relationships among personality traits, job characteristics, job satisfaction and organizational commitment - an empirical study in taiwan. The Business Review, Cambridge, 6(1), 201-207.

Tayler, F.W. (1911). The principles of scientific Management. New York: Harper. Thomas, B. M., Hilton, A., & Kruger, V. (2004). A survey of advances in vision-based human

motion capture and analysis. Computer Vision and Image Understanding. 104 (2006), 90–126.

Thompson, W.D. (2000). Can you train people to be spiritual?. Training and Development, 54(12): 18-19.

Weisberg, H.F., Krosnick, J.A., & Bowen, B.D. (1996). An introduction to survey research, polling, and data analysis. 3rd ed. Thousand Oaks, Calif.

Weiss, D.J. (1972). Canonical correlation analysis in counseling psychology. Journal of counseling psychology, 19, 241-252.

Werther, W.B., & Davis, K. (1985). Personnel Management and Human Resource. 2nd ed. New York: McGraw-Hill.

Wheatley, M. (2008). Spiritual leadership. Executive excellent, 19(9), 5-6. Wiersma, W., & Jurs, S. (2009). Research methods in education: an introduction. 9th ed.

Boston, MA: Allyn and Bacon. Willis, Ian George. (2010). Ban brother : a study in forming spiritual leadership characteristic

in men. Dissertation of ministry. London: United state. Williams, L.J., & Hazer, J.T. (1986). Antecedents and consequences of satisfaction and

commitment in turnover models: a re analysis using latent variable structural equation methods. Journal of Applied Psychology, 72(1), 219-31.

Willium Hunsaker. (2008). Spiritual Leadership in a South Korea Cultural Context School of Global Leadership & Entrepreneurship. CA: Regent University.

Wolf, E. J. (2004). Spiritual leadership: A new model. Health care Executive, 19(2), 22-50.

251

Yodkowsky, E. S. (2001). The meaning in life. Retrieved August 20, 2005, form http:// pobox/~sentience/tmol-fag/meaningoflife.html Yukl, G. (2002). Leadership in Organizations. 5th ed. New York: Prentice-Hall. Ziat, M.S., Nargessian, A., & Esfahani, S. (2009). The Role of spiritual leadership on human

resource empowerment in the university of Tehran. Journal of public administration, 1(1), 67-86.

Ziyaii, M.S., Nargesian, A., & Esfahani, S.A. (2008). The role of spirituality on empowerment in the Tehran university. J public Muang. 1(1), 114-119.

252

ภาคผนวก

253

ภาคผนวก ก รายชอผเชยวชาญ

254

รายชอผเชยวชาญตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย 1. ดานกลมผเชยวชาญดานการบรหารการศกษา (ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน) 1.1 ผศ.ดร.ทวชย บญเตม อาจารยพเศษโครงการปรญญาเอกสาขาวชา

การบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

1.2 ดร.สมฤทธ กางเพง อาจารยพเศษโครงการปรญญาเอกสาขาวชา การบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎมหาสารคาม และมหาวทยาลยราชภฎเลย

1.3 ดร.สายสมร ศกดค าดวง ผอ านวยการโรงเรยนบานสนตสข ส านกงานเขตพนท การศกษาประถมศกษาขอนแกน เขต 5 2. ดานกลมผเชยวชาญดานจตวทยา 2.1 รศ.ดร.นตย บหงามงคล ขาราชการเกษยณ สาขาวชาจตวทยาการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 2.2 รศ.ดร.สวร ศวะแพทย อาจารยประจ า สาขาวชาจตวทยาการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 2.3 ดร.วรางคณา รชตะวรรณ อาจารยประจ า สาขาวชาจตวทยาการศกษา

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

3. ดานกลมผเชยวชาญดานการวดและประเมนผลทางการศกษา 3.1 ดร.จตภม เขตจตรส อาจารยประจ า สาขาวชาวดและประเมนผล

ทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3.2 ดร.พชร จนทรเพง อาจารยประจ า สาขาวชาวดและประเมนผล

ทางการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 3.3 ดร.อดศร ศรบญวงษ อาจารยพเศษมหาวทยาลยราชภฏเลย เชยวชาญพเศษดานวดและประเมนผลทางการศกษา

255

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นางสาวกมลวรรณ ทพยเนตร วนเกด วนท 4 มกราคม 2519 สถานทเกด จงหวดขอนแกน สถานทอยปจจบน 184 ถนนรอบเมอง ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000 ประวตการศกษา พ.ศ. 2537 มธยมศกษาตอนปลาย โรงเรยนกลยาณวตร

พ.ศ. 2540 ประกาศนยบตรวชาชพคร (ป.กศ.) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2541 ปรญญาศลปศาสตรบณฑต (ศศ.บ.) วชาเอกภาษาไทย

สถาบนราชภฏมหาสารคาม พ.ศ. 2549 ปรญญาการศกษามหาบณฑต (กศ.ม.) สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยมหาสารคาม พ.ศ. 2556 ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต (ปร.ด.) สาขาวชาการบรหารการศกษา

มหาวทยาลยขอนแกน (งานวจยไดรบทนสนบสนนจากมหาวทยาลยขอนแกน)