139

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

บทท 4มาตรฐานขนต�าเรอง ความมนคงทางอาหาร และโภชนาการ

001-384-new.indd 139 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

140

การใชเนอหาบทนบทนแบงออกเปน 4 หวขอหลก ไดแก

1. การประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

2. การใหอาหารทารกและเดกเลก

3. การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแร

4. ความมนคงทางอาหาร

ส�าหรบหวขอท4ความมนคงทางอาหารถกแบงยอยเปน3หวขอไดแก

1. ความมนคงทางอาหาร-การแจกจายอาหาร

2. ความมนคงทางอาหาร-การแจกจายเงนสดและบตรแทนเงนสด

3. ความมนคงทางอาหาร-การด�ารงชพ

หลกการคมครองและมาตรฐานหลกถกน�ามาใชอยางตอเนองในบทน

แมวาวตถประสงคหลก คอ การใหขอมลเกยวกบการตอบสนองดานมนษยธรรมเมอประสบภยพบต แตมาตรฐานขนต�าอาจไดรบการพจารณาระหวางการเตรยมความพรอมรบภยพบตและการเปลยนผานไปสกจกรรมการฟนฟ ในแตละสวนมรายละเอยดดงตอไปน

■ มาตรฐานขนต�า: มลกษณะเปนขอมลเชงคณภาพโดยธรรมชาตและระบระดบทต�าทสด เพอบรรลการตอบสนองดานมนษยธรรมทเกยวของกบขอก�าหนดของการสงเสรมดานความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

■ ปฏบตการหลก: เปนกจกรรมและขอมลทควรน�าไปปฏบตเพอชวยใหเปนไปตามมาตรฐาน

■ ดชนชวดหลก: เปน “เครองหมาย” ซงแสดงวา มาตรฐานไดรบการบรรลเปาหมาย หรอไมผานวธการวดคาและการสอสารโดยกระบวนการ และผลของปฏบตการหลกทดชนชวดนจะเกยวของกบมาตรฐานขนต�า ไมใชปฏบตการหลก

■ บนทกแนวทางการปฏบต: บนทกนรวมถงประเดนเฉพาะเจาะจงทจะตองพจารณาเมอน�ามาตรฐานหลกมาใชในการปฏบตและดชนชวดหลกในสถานการณทแตกตางกน บนทกแนวทางการปฏบตนจะใหค�าแนะน�าเกยวกบการแกปญหาความยากล�าบากในการปฏบต มาตรฐานหรอค�าแนะน�าเกยวกบประเดนหลกๆ นอกจากนยงอาจรวมถงประเดนทส�าคญเกยวกบมาตรฐาน การปฏบตหรอดชนชวด และการอธบายขอถกเถยง ขอขดแยง หรอชองวางของความรในปจจบน

001-384-new.indd 140 12/22/2558 BE 11:17 PM

141

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

หากดชนชวดหลก และการกระท�าทก�าหนดไมสามารถบรรลเปาหมายได ควรมการประเมนผลอนไมพงประสงคทเกดกบประชาชนทไดรบผลกระทบ รวมทงการปฏบตเพอลดลกษณะอนไมพงประสงคนนตามความเหมาะสม

ภาคผนวกทายบทน เปนรายการตรวจสอบส�าหรบการประเมนตางๆ ตวอยางการตอบสนองความมนคงทางอาหาร แนวทางการประเมนภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน ภาวะขาดสารอาหาร และการก�าหนดความส�าคญทางสาธารณสขในกรณขาดวตามนและเกลอแร ความตองการทางโภชนาการ และรายการอางองคดสรรทเปนแหลงขอมลทงประเดนทวไปและประเดนเฉพาะทเกยวของกบบทนและถกแบงเปนรายการอางองและเอกสารอานเพมเตม

001-384-new.indd 141 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

142

สารบญ บทน�า 144

1. การประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151

2. การใหอาหารทารกและเดกเลก. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

3. การจดการกบภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแร. . . . . . . . . . . 165

4. ความมนคงทางอาหาร. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

4.1 ความมนคงทางอาหาร - การแจกจายอาหาร. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180

4.2 ความมนคงทางอาหาร - เงนสดและบตรแทนเงนสด. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201

4.3 ความมนคงทางอาหาร - การประกอบอาชพ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206

ภาคผนวก 1: รายการประเมนความมนคงทางอาหารและความเปนอย. . . . . . . . . . . . . . . . . 217

ภาคผนวก 2: รายการประเมนความมนคงในเมลดพนธพช. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

ภาคผนวก 3: รายการตรวจสอบการประเมนภาวะโภชนาการ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221

ภาคผนวก 4: การวดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

ภาคผนวก 5: การวดภาวะขาดสารอาหารทมนยส�าคญทางสาธารณสข. . . . . . . . . . . . . . . . . 227

ภาคผนวก 6: ความตองการดานโภชนาการ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230

รายการอางองและเอกสารอานเพมเตม. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234

001-384-new.indd 142 12/22/2558 BE 11:17 PM

143

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 1: รายการประเมนความมนคงทางอาหารและความเปนอย ภาคผนวก 2: รายการประเมนความมนคงในเมลดพนธพช ภาคผนวก 3: รายการตรวจสอบการประเมนภาวะโภชนาการ ภาคผนวก 4: การวดภาวะทพโภชนาการระดบรนแรง ภาคผนวก 5: การวดภาวะขาดสารอาหารทมนยส าคญทางสาธารณสข ภาคผนวก 6: ความตองการดานโภชนาการ

รายการอางองและเอกสารอานเพมเตม

กฎบตรมนษยธรรม หลกการคมครอง มาตรฐานหลก

ความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐาน 2: แนวทางปฏบตเชงนโยบายและการประสานงาน

มาตรฐาน 2: ภาวะทพโภชนา-การเฉยบพลนระดบรนแรง

มาตรฐาน 1: ความตองการทางโภชนาการทวไป

มาตรฐาน 1: แนวทางปฏบตเชงนโยบายและการประสานงาน

มาตรฐาน 3: การขาดวตามนและเกลอแร

การใหอาหารทารกและเดก

เลก

การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน และการขาดวตามน

และเกลอแร

ความมนคงทางอาหาร

มาตรฐาน 1: ภาวะทพโภชนา-การเฉยบพลนระดบปานกลาง

มาตรฐาน 1: ความมนคงทางอาหารทวไป

ความมนคงทางอาหาร – การแจกจาย

อาหาร

ความมนคงทางอาหาร –

เงนสดและบตรแทนเงนสด

ความมนคงทางอาหาร – ความเปนอย

มาตรฐาน 1: การเขาถงสนคาและบรการทมอย

มาตรฐาน 1: การผลตปฐมภม

มาตรฐาน 2: ความเหมาะสมและความยอมรบได มาตรฐาน 3: คณภาพและความปลอดภยของอาหาร มาตรฐาน 4: การจดการโซอปทาน มาตรฐาน 5: การก าหนดเปาหมายและการแจกจาย มาตรฐาน 6: การบรโภคอาหาร

มาตรฐาน 2: รายไดและการมงานท า

มาตรฐาน 3: การเขาถงตลาด

มาตรฐาน 2: โภชนาการ

การประเมนความมงคง

ทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐาน 1: ความมนคงทางอาหาร

001-384-new.indd 143 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

144

บทน�าความเชอมโยงกบกฎบตรมนษยธรรมและกฎหมายระหวางประเทศมาตรฐานขนต�าส�าหรบความมนคงทางอาหารและโภชนาการเปนการแสดงออกในทางปฏบตของความเชอและภาระผกพนรวมกนของหนวยงานดานมนษยธรรม รวมทงหลกการ สทธ และหนาทโดยทวไปของปฏบตการดานมนษยธรรมทก�าหนดไวในกฎบตรมนษยธรรมทกอตงขนบนหลกการของความเปนมนษยและสะทอนใหเหนในกฎหมายระหวางประเทศ หลกการเหลานรวมถงสทธในชวตและศกดศรความเปนมนษย สทธในการปองกนและรกษาความปลอดภย ตลอดจนสทธในการรบความชวยเหลอดานมนษยธรรมบนพนฐานของความจ�าเปน รายการของเอกสารทางกฎหมายและนโยบายทส�าคญเกยวกบกฎบตรมนษยธรรมนน อางองไวในภาคผนวก 1 (หนา 358) พรอมทงค�าอธบายความคดเหนส�าหรบผปฏบตงานดานมนษยธรรม

แมวารฐมหนาทหลกในการใหความเคารพตอสทธมนษยชนทก�าหนดไวขางตน หนวยงานดานมนษยธรรมกมความรบผดชอบในการท�างานกบประชาชนทประสบภยพบตในทศทางทสอดคลองกบสทธดงกลาว สทธทวไปเหลานน�าไปสสทธเฉพาะกรณจ�านวนมาก รวมทงสทธการมสวนรวม การเขาถงขอมลและ การไมเลอกปฏบตอนเปนรปแบบพนฐานของมาตรฐานหลก เชนเดยวกบสทธในความมนคงทางอาหาร ซงเกอหนนมาตรฐานหลกและมาตรฐานขนต�าในคมอเลมน

ทกคนมสทธไดรบอาหารอยางเพยงพอ ซงสทธนปรากฏในกลไกทางกฎหมายระหวางประเทศ รวมถงสทธการหลดพนจากความหวโหย เมอบคคลหรอกลมบคคลไมสามารถทจะมสทธไดรบอาหารอยางเพยงพอตามทรพยทใชจาย โดยเหตใดๆ ทเหนอการควบคมของตนเอง รฐมหนาทโดยตรงในการสรางความมนใจวาประชาชนจะไดรบสทธดงกลาว สทธเรองอาหาร หมายถง หนาทของรฐดงตอไปน

◗ เพอใหเกดการเขาถงอาหารทเพยงพอ, ภาครฐตองไมก�าหนดมาตรการใดๆ ทจะสงผลกดกนการเขาถงอาหาร

◗ เพอปกปอง, รฐจ�าเปนตองมมาตรการเพอสรางความมนใจวาวสาหกจหรอบคคลอนๆ จะไมกดกนบคคลในการเขาถงอาหารทเพยงพอ

◗ เพอกอใหเกดทรพย, รฐตองรเรมกจกรรมทมงเพมความเขมแขงของประชาชนในการเขาถงและการใชทรพยากรและทรพยสนใหเปนประโยชนในการด�ารงชพทมนคง รวมถงความมนคงทางอาหาร

ในกรณภยพบต รฐควรจดอาหารใหคนทจ�าเปน หรออาจรองขอความชวยเหลอจากนานาชาต ถาทรพยากรของตนเองไมเพยงพอ รฐควรอ�านวยความสะดวกดานความปลอดภย และไมขดขวางการชวยเหลอจากนานาชาต

001-384-new.indd 144 12/22/2558 BE 11:17 PM

145

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

อนสญญาเจนวาและพธสาร ไดรวมสทธการเขาถงอาหารในสถานการณทมการพพาทกนดวยอาวธและการยดครองพนท ในการใชกลยทธทางทหารท�าใหประชาชนอดอยาก โจมต ท�าลาย เคลอนยาย และ/หรอท�าใหอาหารพนททางการเกษตรส�าหรบผลตอาหาร พชผล ปศสตว แหลงน�าดมและชลประทานใชการไมได ถอเปนขอหาม เมอรฐหนงยดครองอกฝายดวยก�าลง กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศก�าหนดใหฝายทเขายดครองท�าใหประชาชนไดรบอาหารอยางเพยงพอ และน�าสงของทจ�าเปนเขามา หากทรพยากรในพนทไมเพยงพอ รฐควรท�าทกทางใหมนใจวาผอพยพและ ผพลดถนภายในประเทศเขาถงอาหารทเพยงพอไดตลอดเวลา

มาตรฐานขนต�าในบทนมไดใหรายละเอยดเกยวกบสทธดานอาหาร อยางไรกตามมาตรฐานสเฟยรสะทอนใหเหนถงเนอหาหลกของสทธในการไดรบความมนคงทางอาหารและโภชนาการ รวมทงการจดการใหเกดความกาวหนาของสทธดานนในระดบโลก

ความส�าคญของความมนคงทางอาหารและโภชนาการในสถานการณภยพบตการเขาถงอาหารและการรกษาสถานะภาวะโภชนาการทเพยงพอไวเปนตวก�าหนดทส�าคญยงตอความอยรอดของประชาชนในสถานการณภยพบต (ดต�าแหนงของสเฟยรภายในการปฏบตการดานมนษยธรรม หนา 9) ประชาชนทไดรบผลกระทบมกจะมภาวะขาดสารอาหารเรอรงเมอเกดภยพบต ภาวะโภชนาการต�าเปนปญหาทางสาธารณสขทรนแรงและเปนสาเหตส�าคญของการเสยชวตไมทางตรงกทางออม

สาเหตของภาวะโภชนาการต�านนซบซอน กรอบแนวคด (ดหนา 147) เปนเครองมอวเคราะห ซงแสดงปฏสมพนธระหวางปจจยทงหลายทท�าใหเกดภาวะโภชนาการต�า สาเหตทสงผลทนทตอภาวะโภชนาการต�าคอ โรค และ/หรอการไดรบอาหารไมเพยงพอ ซงเปนผลมาจากความยากจน ไมม ความมนคงทางอาหารในครวเรอน การดแลสขภาพทบานหรอในชมชนทไมเพยงพอ น�าไมสะอาด สขอนามยและสขาภบาลไมด และการเขาถงการดแลสขภาพทไมเพยงพอ ภยพบต เชน ไซโคลน แผนดนไหว น�าทวม ความขดแยง และความแหงแลง มผลโดยตรงตอสาเหตเชงลกของภาวะโภชนาการต�า ความเปราะบางของครวเรอน หรอชมชน เปนตวตดสนศกยภาพของพวกเขาในการรบมอกบภยเหลาน ความสามารถในการจดการกบความเสยงทเกยวของ ถกก�าหนดโดยคณลกษณะของครวเรอนหรอชมชน โดยเฉพาะอยางยง ทรพยสน และกลยทธในการรบมอและการด�ารงชพในขณะนน

นยามศพทเฉพาะทใชในบทนดงน◗ ความมนคงทางอาหารเกดเมอประชาชนทกคนมการเขาถงทงทางกายภาพ (ไดรบอาหาร) สงคม

และเศรษฐกจ (มเงนซออาหาร) เพอไดรบอาหารทปลอดภย และมสารอาหารเพยงพอตลอดเวลา

001-384-new.indd 145 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

146

ใหเปนไปตามความตองการอาหารทจ�าเปนและอาหารทตองการ เพอการมสขภาพดและชวตทกระตอรอรน นยามความมนคงทางอาหารมองคประกอบ 5 ประการ ไดแก

- ความสามารถจดหาไดเกยวเนองกบปรมาณ คณภาพ และแหลงอาหารตามฤดกาลในพนทท ไดรบผลกระทบจากภยพบต ซงรวมถงแหลงผลตทองถน (เกษตร ปศสตว การจบปลา อาหารปา) และอาหารทน�าเขาโดยผคา (การด�าเนนการของรฐบาลและตวแทนมผลตอการหาอาหารได) ตลาดทองถนทสามารถสงอาหารใหประชาชนถอเปนปจจยหลกของความสามารถในการจดหาดงกลาว

- การเขาถง หมายถง ศกยภาพของครวเรอนในการจดหาอาหารอยางเพยงพอและปลอดภยตรงตามความตองการทางโภชนาการของสมาชกทกคน ตวแทนดชนชวดทด ไดแก ความสามารถของครวเรอนเรองอาหารทหามาไดตามความตองการ ผานการผสมผสานการผลตเองทบาน คลงสนคา ซอ แลกเปลยน ของขวญ การยม หรอการแลกเปลยนอาหาร และ/หรอบตรแทนเงนสด

- การใชจาย หมายถง การใชอาหารทไดมาของครวเรอน รวมถงการเกบสะสม เงนสด และ/ หรอคปองอาหาร กระบวนการเตรยมและการแจกจายในครวเรอน รวมถงความสามารถของ แตละบคคลในการดดซมและเผาผลาญสารอาหาร ซงเปนผลกระทบจากโรคและภาวะ ทพโภชนาการ

◗ การด�ารงชพ ประกอบไปดวยศกยภาพ ทรพยสน (ทงธรรมชาต วตถ และสงคม) และกจกรรมของครวเรอน เพอความอยรอดและความเปนอยทดขนในอนาคต กลยทธการด�ารงชพเปนแนวปฏบต หรอกจกรรมทผคนใชสนทรพยตนเพอหารายไดและบรรลเปาหมายการด�ารงชพอนๆ กลยทธ การรบมอเปนการตอบสนองชวคราวตอการขาดความมนคงทางอาหาร การด�ารงชพของครวเรอนจะถอวามนคงกตอเมอสามารถรบมอและฟนฟจากความเสยหายและคงไว หรอเพมศกยภาพและทรพยสนทสรางขน

◗ โภชนาการ เปนค�าทกนความหมายกวาง หมายถง กระบวนการเกยวกบการกน การยอย และการใชอาหารของรางกายเพอการเจรญเตบโตและพฒนาการสบพนธ กจกรรมทางกายและคงไวซง สขภาพ ค�าวาทพโภชนาการในทางเทคนครวมถงภาวะโภชนาการต�าและโภชนาการเกน ภาวะโภชนาการต�าครอบคลมขอบเขตเงอนไขตางๆ ไดแก ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน ภาวะทพโภชนาการเรอรง และการขาดวตามนและเกลอแร ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน หมายถง โรคผอมแหง (ผอมบาง) และ/หรอการบวมจากภาวะโภชนาการ ในขณะทภาวะทพโภชนาการเรอรง หมายถง การแคระแกรน (เตย) การแคระแกรนและผอมบาง ถอเปนสองรปแบบของการเจรญเตบโตทผดปกต ในบทนเรากลาวถงภาวะโภชนาการต�า และกลบไปสภาวะทพโภชนาการโดยเฉพาะในเรองภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน

001-384-new.indd 146 12/22/2558 BE 11:17 PM

147

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

กรอบแนวคดสาเหตภาวะโภชนาการต�า

001-384-new.indd 147 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

148

กรอบแนวคดขางตนแสดงใหเหนวา ความเสยงถกก�าหนดโดยความถและความรนแรงของความกระทบกระเทอนทเกดจากธรรมชาตและน�ามอมนษย และโดยสงคม เศรษฐกจและภมประเทศ ตวก�าหนดศกยภาพในการรบมอประกอบดวยระดบทางการเงนของครวเรอน คน ทรพยทางกายภาพ สงคม ธรรมชาต และการเมอง ระดบของการผลต รายได และการบรโภค และความสามารถของครวเรอนในการแปลงแหลงรายไดและการบรโภคเพอบรรเทาผลของความเสยง

ความเปราะบางของทารกและเดกเลกแสดงใหเหนวา การจดการภาวะโภชนาการของพวกเขาควรท�าเปนอยางแรก การปองกนภาวะโภชนาการต�าส�าคญเทากบการรกษาภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน การด�าเนนการเพอความมนคงทางอาหาร อาจสงผลตอภาวะโภชนาการและสขภาพในระยะสน ความอยรอดและความเปนอยทดในระยะยาว

ผหญงมกมบทบาทส�าคญในการวางแผนและจดเตรยมอาหารใหครวเรอน กลยทธในการด�ารงชพของครวเรอนอาจเปลยนแปลงไปหลงภยพบต การตระหนกถงบทบาททชดเจนในเรองภาวะโภชนาการในครวเรอนเปนหลกส�าคญทจะพฒนาความมนคงทางอาหารในระดบครวเรอน การเขาใจความตองการเฉพาะทางโภชนาการเฉพาะดานของหญงมครรภและใหนมบตร เดกเลก ผสงอายและผทพพลภาพเปนสงส�าคญเชนกนในการพฒนาการตอบสนองเรองอาหารทเหมาะสม

การเตรยมพรอมทดท�าใหประสบผลส�าเรจในการตอบสนองเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการในภาวะภยพบต ความพรอมดงกลาวเปนผลของศกยภาพ ความสมพนธและความรทถกพฒนาโดยรฐบาล หนวยงานดานมนษยธรรม องคกรสวนทองถน ชมชน และบคคล ในการคาด-การณและตอบสนองอยางมประสทธภาพ ตอผลกระทบของภยทก�าลงจะเกดขนหรอเกดขน การ เตรยมความพรอมอยบนพนฐานของการวเคราะหความเสยงและเชอมโยงกบระบบการแจงเตอนภยลวงหนา มนรวมถงแผนฉกเฉน พสดและเครองมอทส�ารองไว การบรการฉกเฉนและการเตรยมการส�ารอง การสอสาร การจดการขอมลขาวสาร และการจดการประสานงาน การอบรมบคลากร การวางแผนระดบชมชน และการฝกซอม

การด�าเนนการสวนใหญเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการในภาวะภยพบตในค มอน ครอบคลมเนอหาเกยวกบการใหอาหารทารกและเดกเลก การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน และการขาดวตามนและเกลอแร การแจกจายอาหาร เงนสด บตรใชแทนเงนสดและการด�ารงชพ

ความเชอมโยงกบบทอนมาตรฐานหลายๆ มาตรฐานทปรากฏในบทอนๆ มความเกยวของกบบทน ความคบหนาในการ บรรลมาตรฐานในพนทหนงมกจะมอทธพลและแมกระทงก�าหนดความคบหนาในพนทอนๆ ส�าหรบการตอบสนองทมประสทธภาพ การประสานงานและความรวมมอทใกลชดกบภาคสวนอนๆ เปนสงทควรกระท�า การประสานงานกบหนวยงานทองถนและหนวยงานตอบสนองอนๆ ยงเปนสงทจ�าเปนเพอสรางความมนใจวาความตองการไดรบการตอบสนองและไมซ�าซอนกน ตลอดจนคณภาพของการปฏบตงานดานความมนคงทางอาหารและโภชนาการทดขน

001-384-new.indd 148 12/22/2558 BE 11:17 PM

149

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

กรอบแนวคดส�าหรบภาวะโภชนาการต�า (ดหนา 147) ไดระบถงสภาพแวดลอมครวเรอนทไมดและบรการดานสขภาพทไมเพยงพอ อยในสาเหตเชงลกของภาวะทพโภชนาการ การตอบสนองเพอการปองกนและแกไขภาวะทพโภชนาการตองอาศยความส�าเรจในมาตรฐานขนต�าของสองเรองคอ ในบทนและในบททพกพง น�าและสขภาพ รวมถงตองบรรลมาตรฐานหลกและมการก�าหนดหลกการคมครอง เพอใหแนใจวาความมนคงทางอาหารและโภชนาการของคนทกกลมอยในรปแบบทท�าใหเกดการอยรอดและคงไวซงศกดศรของพวกเขา การบรรลมาตรฐานเฉพาะในบทนของคมอนนไมเพยงพอ

รายการอางองท�าขนในสวนทสมพนธกบมาตรฐานเฉพาะและบนทกแนวทางการปฏบตในบทอนๆ เพอใหมาตรฐานใชดวยกนประกอบกนสมบรณ

ความเชอมโยงกบหลกความคมครองและมาตรฐานหลกเพอใหไดตามมาตรฐานในคมอน หนวยงานดานมนษยธรรมทงหมดควรใชแนวทางตามหลกการคมครอง ถงแมวาจะไมไดมภารกจชดเจน หรอศกยภาพเชยวชาญดานการคมครอง หลกการนนไมสมบรณ สงเกตไดวาเหตการณแวดลอมอาจจ�ากดขอบเขตทหนวยงานสามารถท�าใหบรรลหลกการได แตกระนนหลกการกสะทอนภารกจมนษยธรรมสากล ซงควรเปนแนวทางในการปฏบตตลอดเวลา

มาตรฐานหลกเปนกระบวนการจ�าเปนและมาตรฐานบคคลทถกน�าไปใชโดยทกหนวยงาน มาตรฐานหลก 6 ขอ ครอบคลมผท�างานตอบสนองดานมนษยธรรม การประสานงานและความรวมมอ การประเมน การออกแบบและตอบสนอง การปฏบต ความโปรงใสและการเรยนร และการปฏบตของผท�างานชวยเหลอ ไดใหขออางองหนงอยางเพอการเขาถงทสนบสนนมาตรฐานอนๆ ทงหมดในคมอน บททางเทคนคบางบทจงตองใชคกบมาตรฐานหลกเพอชวยใหมาตรฐานของมนเองส�าเรจ โดยเฉพาะเพอใหแนใจถงความเหมาะสม คณภาพของการตอบสนอง การมสวนรวมของประชาชนทไดรบ ผลกระทบจากภยพบต รวมถงกลมหรอบคคลทมความเสยงบอยทสดควรไดรบประโยชนสงสด

ความเปราะบางและศกยภาพของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตสวนนถกออกแบบมาใหอานรวมและเสรมมาตรฐานหลก

สงส�าคญทควรท�าความเขาใจคอ การเปนเดก หรอคนแก ผหญง หรอผทพพลภาพ ผตดเชอเอชไอว ไมไดเปนตวท�าใหผคนเปราะบางหรอมความเสยงเพมขน หากแตเปนปจจยทมอทธพลตอกน เชน คนทอายมากกวา 70 ป อาศยอยคนเดยวและมสขภาพไมด ดจะเปนผมความเปราะบางมากกวาคนทอายเทากน แตมสขภาพดและอยกบครอบครว มรายไดเพยงพอ เชนเดยวกนกบเดกหญงอาย 8 ขวบ มความเสยงมากกวาถาเธออยคนเดยว เทยบกบเวลาทอยในความดแลของผปกครอง

001-384-new.indd 149 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

150

เมอความมนคงทางอาหารและมาตรฐานทางโภชนาการและปฏบตการหลกไดด�าเนนการแลว การวเคราะหความเปราะบางและศกยภาพจะชวยสรางความมนใจวา ความพยายามในการตอบสนองตอภยพบต ไดชวยเหลอคนทมสทธไดรบความชวยเหลอโดยไมเลอกปฏบตและสงไปยงผทตองการมากทสด ความเขาใจในเรองบรบททองถนและลกษณะทวกฤตแตละอยางมผลกระทบตอคนกลมตางๆ ตามความเปราะบางทพวกเขามอยกอนแลวเปนสงจ�าเปน (เชน ความยากจน หรอถกเลอกปฏบต) การประสบกบภาวะคกคามตอการคมครองตางๆ (เชน ความรนแรงทางเพศ รวมถงการหาประโยชนทางเพศอยางไมเปนธรรม) เหตหรอการแพรเชอ (เชน เชอเอชไอว หรอวณโรค) และความเปนไปไดของการเกดโรคระบาด (เชน หด อหวาตกโรค) ภยพบตจะท�าใหความไมเทาเทยมทมอยแลวแยลงไปอก อยางไรกตามการสนบสนนกลยทธในการรบมอและศกยภาพในการฟนคนสสภาพ เดมของประชาชนเปนสงจ�าเปน ความร ทกษะ และกลยทธของพวกเขาจ�าเปนตองไดรบการสนบสนน และชวยใหเกดการเขาถงทางสงคม กฎหมาย การเงนและการชวยเหลอดานจตสงคม การระบถงปญหาตางๆ ทางกายภาพ วฒนธรรม เศรษฐกจ และสงคมทประชาชนอาจจะเจอในการเขาถงบรการเหลานอยางเทาเทยมกนเปนสงทจ�าเปนตองจดการ

ตอไปนเปนจดส�าคญทจะสรางความมนใจเกยวกบการพจารณาถงสทธและศกยภาพของประชาชนกลมเปราะบางทกกลม

◗ ใหประชาชนมสวนรวมมากทสด เพอสรางความมนใจวามตวแทนของทกกลมรวมอย โดยเฉพาะ ผทไมคอยถกมองเหน (เชน คนทสอสารและเคลอนไหวล�าบาก คนทอยในสถานดแลกกกน เยาวชนทกระท�าความผด และกลมอนๆ หรอกลมทไมปรากฏหลกฐานการมอย)

◗ จ�าแนกขอมลในเรองเพศและอาย (0-80+ป)2 ระหวางการประเมนถอเปนสงส�าคญทจะสรางความมนใจวาสวนของความมนคงทางอาหารและโภชนาการไดพจารณาถงประชาชนกลมตางๆ อยางเพยงพอ

◗ สรางความมนใจวาสทธการไดขอมลขาวสารนนไดถกสอสารออกไปอยางกวางขวางและเขาถงได โดยสมาชกทกคนในชมชน

2การจดเกบขอมลโดยแบงตามชวงอายของแตละประเทศนนตางกน โดยเฉพาะการแบงอายของผสงอาย โดยทวไปอายของผสงอายจะก�าหนดไวถง 80 ป แตในบางประเทศกลมอายของผสงอายอาจจะมากกวา 80 ปกได ดงนนในหนงสอเลมนจงเขยนไววา 80+ป เพอสามารถประยกตใชไดกบทกประเทศ

001-384-new.indd 150 12/22/2558 BE 11:17 PM

151

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐานขนต�า

การประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการในภาวะวกฤตซงตองตอบสนองทนท การประเมนเรองตางๆ ในเบองตนอยางรวดเรวอาจเพยงพอ

ตอการตดสนใจวา ตองมการชวยเหลออยางเรงดวนหรอไม การประเมนอยางรวดเรวในเบองตนถก

ออกแบบเพอใหไดภาพทชดเจนและรวดเรวของบรบทเฉพาะทนเวลา อาจจ�าเปนตองมการประเมน

เชงลกตอในเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการซงตองอาศยเวลาและทรพยากรจ�านวนมาก

ในการจดท�าอยางเหมาะสม การประเมนเปนกระบวนการตอเนอง โดยเฉพาะในภาวะวกฤตทยดเยอ

และควรระบการก�าหนดเปาหมายและการตดสนใจเปนสวนหนงของการจดการตอบสนอง

ในทางอดมคต การประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการควรด�าเนนการควบเกยวกนและมง

มนเพอระบสงทเปนอปสรรคตอการไดรบโภชนาการทเพยงพอ ตลอดจนการด�าเนนการเพอพฒนา

ความสามารถในการจดหา การเขาถง และการใชประโยชนสงสดของการบรโภคอาหาร รายการตรวจ

สอบเพอประเมนผลอยในภาคผนวกทายบท 1: รายการตรวจสอบเพอประเมนความมนคงทางอาหาร

และการด�ารงชพ 2: รายการตรวจสอบเพอประเมนความมนคงของเมลดพนธพช และ 3: รายการ

ตรวจสอบเพอประเมนโภชนาการ

มาตรฐานการประเมนดานความมนคงทางอาหารและโภชนาการด�าเนนตามมาตรฐานหลก 3 (ดหนา

63) และทงสองเรองถกประยกตใชเมอมการวางแผนหรอสนบสนนการด�าเนนการดานความมนคง

ทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท1:ความมนคงทางอาหาร

เมอประชาชนมความเสยงเรองความไมมนคงทางอาหารเพมขน การประเมนดวยวธการทเปนทยอมรบถกน�ามาใชเพอใหเขาใจถงชนดความรนแรง และขอบเขตของความไมมนคงทางอาหาร และเพอหาผทไดรบผลกระทบมากทสด และก�าหนดการตอบสนองทเหมาะสมทสด

001-384-new.indd 151 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

152

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ใชระเบยบวธทเปนทยอมรบอยางกวางขวาง และบนทกในรายงานการประเมนอยางครอบคลม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ รวบรวมและวเคราะหขอมลในชวงแรกของการประเมน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ วเคราะหผลกระทบความไมมนคงทางอาหารตอภาวะโภชนาการของประชากร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

◗ สรางการประเมนตามศกยภาพของทองถน รวมถงสถาบนทเปนทางการและไมเปนทางการเทาทเปนไปได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 9)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ความมนคงทางอาหารและการด�ารงชพของบคคล ครอบครว และชมชน ถกตรวจสอบเพอชน�าแนวทางการชวยเหลอ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-9)

◗ ผลของการประเมนอยในรปแบบรายงานวเคราะหทมค�าแนะน�าทชดเจนตอการปฏบตตอบคคลหรอกลมทเปราะบางทสด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-10)

◗ การตอบสนองอยบนพนฐานความตองการอาหารอยางเรงดวนของประชาชน แตจะพจารณา กลยทธการคมครองและการสงเสรมการด�ารงชพดวย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 10)

บนทกแนวทางการปฏบต1. ระเบยบวธ: ขอบเขตของการประเมน และวธการสมตวอยางเปนสงส�าคญ แมวาจะไมเปน

ทางการ การประเมนความมนคงทางอาหารควรมวตถประสงคทชดเจน และใชวธการทเปนทยอมรบในสากล การรบรองโดยขอมลจากแหลงตางๆ (เชน การประเมนพชผล ภาพถายดาวเทยม และการประเมนครวเรอน) เปนสงส�าคญ เพอผลสรปทเทยงตรง (ดมาตรฐานหลก 3 หนา 63 รายการอางองและเอกสารอานเพมเตม)

2. แหลงขอมล: ขอมลทตยภมอาจมขนกอนเกดสถานการณภยพบต เนองจากผหญงและผชายมบทบาททแตกตางและควบคกน ในการรกษาความมนคงเรองความเปนอยทดดานโภชนาการในครวเรอน ขอมลนควรถกจ�าแนกโดยเพศเทาทท�าได (ดมาตรฐานหลก 3 หนา 63 และภาคผนวกทายบท 1: รายการตรวจสอบความมนคงทางอาหารและการด�ารงชพ)

3. ความสามารถในการจดหาการเขาถงการบรโภคและการใชอาหาร: (ดนยามของการมอย การเขาถง และการใชอาหาร หนา 145-146) การบรโภคอาหารสะทอนถงพลงงานและ สารอาหารทแตละคนในครวเรอนไดรบ ถอเปนสงไมเหมาะในทางปฏบตทจะวดพลงงานทแทจรงและรายละเอยดของสารอาหารในระหวางการประเมนน จ�านวนมออาหารทเปลยนไปกอน

001-384-new.indd 152 12/22/2558 BE 11:17 PM

153

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

หรอหลงภยพบต สามารถเปนดชนชวดอยางงายในการเปลยนแปลงความมนคงทางอาหาร จ�านวนของกลมอาหารทบรโภคโดยบคคลหรอครวเรอน และความถของการบรโภค ในระยะเวลา ทก�าหนดให สะทอนใหเหนถงความหลากหลายของอาหาร โดยเฉพาะเพอสมพนธกบสถานะทางเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน รวมทงพลงงานอาหารทไดรบทงหมด และคณภาพอาหาร เครองมอทสามารถใชวดรปแบบและปญหาการบรโภคอาหารไดเปนอยางด คอ ปฏทนฤดกาล คะแนนความหลากหลายของอาหารในครวเรอน ระดบการเขาถงความไมมนคงทางอาหารของครวเรอน หรอคะแนนการบรโภคอาหาร

4. ความไมมนคงทางอาหารและภาวะโภชนาการ: ความไมมนคงทางอาหารเปนหนงในสามสาเหตเชงลกของภาวะโภชนาการต�า อยางไรกตามไมควรสรปวา นคอสาเหตเดยวของภาวะโภชนาการต�า

5. บรบท: ความไมมนคงทางอาหารอาจเปนผลจากการขยายตวของเศรษฐกจมหภาคและปจจยโครงสรางทางสงคมและการเมอง รวมถงนโยบายในประเทศและระหวางประเทศ กระบวนการหรอสถาบนตางๆ ทมผลกระทบตอการเขาถงอาหารทมสารอาหารเพยงพอของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตและการเสอมสลายของสงแวดลอมในทองถน ซงมกนยามวาเปนความไมมนคงทางอาหารแบบเรอรง ผลในระยะยาวจากความเปราะบางทางโครงสรางอาจถกท�าใหแยลงโดยผลกระทบจากภยพบต ระบบขอมลความมนคงทางอาหารสวนทองถนและภมภาค รวมถง ระบบการเตอนทพภกขภย การจ�าแนกชวงตางๆ ของความมนคงทางอาหารแบบบรณาการ ตางถอเปนกลไกส�าคญในการวเคราะหขอมล

6. การวเคราะหการตอบสนอง: ความมนคงทางอาหารแปรผนตามการด�ารงชพของประชาชน ภมล�าเนา ระบบตลาด การเขาถงพนทตลาดของประชาชน ฐานะทางสงคมของ (รวมถงเพศและอาย) ชวงเวลาของป ธรรมชาตของภยพบตและการตอบสนองทเกยวของ จดสนใจของการประเมนควรระบวา ประชาชนทไดรบผลกระทบ หาอาหารและรายไดกอนเกดภยอยางไร และปจจบนพวกเขามการรบมออยางไร ทซงมประชาชนพลดถนความมนคงทางอาหารของประชาชนเจาของพนทตองน�ามาพจารณาดวย การประเมนควรวเคราะห ตลาด ธนาคาร สถาบน- ทางการเงน หรอกลไกการแจกจายอนๆ ในทองถนในแงการใหเงนสด และโซอปทานอาหาร รวมถงความเสยงทเกยวของกบกลไกดงกลาว (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35) สงนจะชวยประเมนความเปนไปไดของการด�าเนนการ แจกจายเงนหรออาหาร และออกแบบกลไกการสงมอบทปลอดภยและมประสทธภาพ

7. การวเคราะหตลาด: ควรเปนสวนของการประเมนในระยะแรกและระยะตอมา การวเคราะหตลาดควรมเรองแนวโนมของราคา การจดหาสนคาและบรการพนฐาน ผลกระทบของภยพบตตอโครงสรางตลาด และชวงเวลาทคาดการณวาจะฟน การเขาใจศกยภาพของตลาด เพอเกดการจางงาน อาหาร สนคาและบรการทจ�าเปนหลงเกดภยพบต จะชวยออกแบบการตอบสนองอยาง

001-384-new.indd 153 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

154

ถกเวลา คมคาและเหมาะสม ซงจะท�าใหเศรษฐกจทองถนดขน ระบบตลาดสามารถด�าเนนตอไปอกแมพนชวงความจ�าเปนระยะสนหลงภยพบตแลว เพอปกปองการด�ารงชพดวยการใหสงท สรางผลผลต (เมลดพนธพช เครองมออนๆ) และคงความตองการในการจางงาน โครงการด�าเนนงานควรถกออกแบบเพอสนบสนนการซอในทองถนเทาทท�าได (ดความมนคงทางอาหาร - มาตรฐานการแจกจายอาหารท 4, บนทกแนวทางการปฏบต 2-3 หนา 191, ความมนคงทางอาหาร - มาตรฐานการประกอบชพท 1, บนทกแนวทางการปฏบต 7 หนา 210 และความมนคงทางอาหาร - มาตรฐานการประกอบอาชพท 3, บนทกแนวทางการปฏบต 2 หนา 215)

8. กลยทธการรบมอ: การประเมนและวเคราะหควรพจารณาถงกลยทธการรบมอประเภทตางๆ ใครเปนผใชกลยทธ เวลาทควรใช ใชแลวเกดผลดและผลเสย (ถาม) อยางไร แนะน�าใหใชเครองมอ เชน ดชนกลยทธการรบมอ ขณะทกลยทธตางๆ มความแปรผน, การรบมอกมขนตอนแตกตาง เฉพาะตว กลยทธการรบมอบางอยางกธรรมดา เปนบวกและไดรบการสนบสนน กลยทธ อนๆ บางครงเรยกวากลยทธในภาวะวกฤต อาจบนทอนความมนคงทางอาหารในอนาคตอยางถาวร (การขายทดน การอพยพยายถนของครอบครวทงหมดอยางไมเตมใจ หรอการท�าลายปา) บางกลยทธมการจางหรอบงคบหญงและเดกหญงท�างานซงอาจสงผลกระทบเชงลบอยางมนยส�าคญตอสขภาพ จตใจ สงคมโดยรวมของพวกเขา กลยทธการรบมออาจสงผลกระทบตอสภาพแวดลอม เชน การใชทรพยากรธรรมชาตเพอแสดงประโยชนสวนตวมากเกนไป การวเคราะหควรก�าหนดเกณฑเรมตนในการด�ารงชพ เพอบงชการผสมผสานการตอบสนองทเหมาะสมทสด ซงจะสรางความมนใจวาความมนคงทางอาหารไดรบการคมครองและสนบสนนกอนทสวนทไมเสยหายจะถกใชจนหมด (ดหลกการคมครอง 1-2 หนา 35-39)

9. การวเคราะหแบบมสวนรวมของผทมความเปราะบาง: การรวมมออยางมเปาหมายของกลมตางๆ ทงหญงและชาย รวมทงองคกรทองถนและสถาบนตางๆ ทเหมาะสม ในทกขนตอนของ การประเมนเปนสงส�าคญ โครงการการด�าเนนงานควรสรางบนพนฐานความรของทองถน บนความตองการและเหมาะสมกบบรบททองถน พนทซงอาจมภยธรรมชาตเกดซ�าๆ หรอมความขดแยงยาวนาน อาจจะมการเตอนภยและระบบตอบสนองฉกเฉนของทองถน หรอเครอขายและแผนฉกเฉนควรจะรวมอยในการประเมนตางๆ ดวย การมสวนรวมของผหญงในการออกแบบและด�าเนนงานในโครงการเปนสงส�าคญ (ดหลกการคมครอง 2-4 หนา 38-45)

10.ความตองการเรงดวนและการวางแผนระยะยาว: การด�าเนนการทมจดประสงคเพอบรรลความตองการอาหารอยางเรงดวนสามารถรวมการใหอาหาร เงน และบตรใชแทนเงนสด ซงสามารถใชเดยวๆ หรอรวมกบการด�าเนนการเพอการด�ารงชพอนๆ ขณะทการบรรลความตองการเรงดวนและการรกษาทรพยสนเพอการผลตถอวามความส�าคญเปนอนดบแรกๆ ตงแตชวงเรมตนของวกฤตการณ ซงจะตองมการคดวางแผนระยะยาวไวดวยเสมอ รวมถง การตระหนกถงผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศตอการฟนฟสภาพแวดลอมท ถกท�าลาย

001-384-new.indd 154 12/22/2558 BE 11:17 PM

155

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท2:โภชนาการ

เมอประชาชนมความเสยงเรองโภชนาการต�าเพมขน การประเมนดวยวธการทเปนทยอมรบในระดบสากลถกน�ามาใชเพอใหเขาใจถงชนดความรนแรงและขอบเขตของภาวะโภชนาการต�า รวมทงระบถงผ ทได รบผลกระทบมากทสด มความเสยงทสดและการตอบสนองท เหมาะสม

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ รวบรวมขอมลทมอยกอนเกดภยพบต และชวงตนของการประเมน เพอมงเนนลกษณะและความรนแรงของภาวะโภชนาการ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-6)

◗ ระบกลมทตองการความชวยเหลอดานโภชนาการมากทสดและปจจยเชงลก ซงสงผลอยางส�าคญตอภาวะโภชนาการ

◗ ก�าหนดใหมการประเมนระดบประชากรในเชงคณภาพหรอปรมาณ เพอการวดและสราง ความเขาใจทดขนในภาวะของน�าหนก สวนสงและสดสวนของรางกาย ภาวะของวตามนและเกลอแร การใหอาหารทารกและเดกเลก การดแลมารดาและปจจยส�าคญทเกยวของกบภาวะโภชนาการต�า (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ พจารณาความเหนของชมชนทองถน และผมสวนไดสวนเสยในทองถนในเรองสาเหตของภาวะโภชนาการต�า (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

◗ มการประเมนศกยภาพระดบประเทศและทองถน เพอน�าไปส และ/หรอสนบสนนการตอบสนอง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1 และ 8)

◗ ใชขอมลการประเมนทางโภชนาการเพอดวาสถานการณคงทหรอแยลง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7-8)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ระเบยบวธในการประเมนและการวเคราะหดชนชวดตามมาตรฐาน ยดหลกการซงเปนทยอมรบอยางกวางขวาง ส�าหรบการประเมนน�าหนก-สวนสง และสดสวนรางกาย รวมทงการประเมนทไมใชเรองขนาดรางกาย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-6)

◗ ผลของการประเมนอยในรปแบบรายงานวเคราะหทมค�าแนะน�าทชดเจนตอการปฏบตตอบคคลหรอกลมทเปราะบางทสด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-6)

001-384-new.indd 155 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

156

บนทกแนวทางการปฏบต

1. ขอมลเชงบรบท: ขอมลสาเหตภาวะโภชนาการต�า สามารถรวบรวมไดจากแหลงปฐมภมและทตยภม รวมถงระเบยนประวตดานสขภาพและภาวะโภชนาการทมอย รายงานวจยตางๆ ขอมลการเตอนภยในระยะเรมตน บนทกของศนยสขภาพ รายงานความมนคงทางอาหารและกลมชมชน

หากขอมลการประเมนเฉพาะเรอง หรอการด�าเนนการส�าคญไมสามารถจดหาได ควรพจารณาขอมลจากแหลงอนๆ เชน การส�ารวจสขภาพประชากรศาสตร การส�ารวจกลมดชนชวดตางๆ การส�ารวจสขภาพและโภชนาการระดบชาตอนๆ ระบบขอมลโภชนาการเชงพนทขององคการอนามยโลก ระบบขอมลวตามนและเกลอแรขององคการอนามยโลก ระบบฐานขอมลภาวะฉกเฉนซบซอน (CE-DAT) ระบบขอมลโภชนาการในภาวะวกฤต (NICS) ระบบเฝาระวง ทางโภชนาการระดบชาต และอตราการรบเขาและฟนตวในโครงการทมขนส�าหรบการจดการ ภาวะทพโภชนาการ เมอหาขอมลตวแทนไดแลวจะนยมดแนวโนมของภาวะโภชนาการในชวงเวลา หนงมากกวาดอตราการเกดภาวะทพโภชนาการ ณ เวลาหนงเทานน (ดภาคผนวกทายบท 3: รายการตรวจสอบเพอประเมนทางโภชนาการ) การประเมนทางโภชนาการควรพจารณาดวยการประเมนแนวกวาง โดยเฉพาะการทมงเนนสาธารณสขและความมนคงทางอาหาร ขอมลเกยวกบโภชนาการทมอยในชวงแรก ศกยภาพในการปฏบตและศกยภาพการตอบสนองระดบทองถนและระดบชาต ควรถกรวบรวมเพอระบชองวางและแนะน�าการตอบสนองได

2. ขอบเขตการวเคราะห: การประเมนเชงลกควรเปนไปตามการประเมนในชวงตน (ดมาตรฐานหลก 3 หนา 63) ในกรณทมการระบวาเกดชองวางของขอมลและตองการขอมลเพมเตมเพอการตดสนใจ เพอวดผลลพธโครงการหรอเพอวตถประสงคดานการสนบสนน การประเมนภาวะโภชนาการในเชงลก หมายถง วธการประเมนจ�านวนมากทเปนไปได รวมถงการส�ารวจน�าหนกและสวนสงและสดสวนรางกาย การประเมนการใหอาหารทารกและเดกเลก การส�ารวจและการวเคราะหสาเหตเรองวตามนและเกลอแร ซงอาจตองใชระบบการเฝาระวงและตดตามภาวะโภชนาการดวย

3. ระเบยบวธ: การประเมนภาวะโภชนาการไมวาประเภทใดกตามควรก�าหนดวตถประสงคใหชดเจน ใชวธการทเปนทยอมรบในระดบสากล บงชบคคลทเปราะบางตอภาวะโภชนาการและสรางความเขาใจตอปจจยทอาจน�าไปสภาวะโภชนาการต�า กระบวนการประเมนและวเคราะหควรจดท�าเปนเอกสารและน�าเสนอในรายงานในเวลาทเหมาะสมอยางเปนเหตเปนผลและโปรงใส วธการประเมนจ�าเปนทจะตองเปนกลาง เปนตวแทนและตวประสานทดในระหวางองคกรตางๆ และรฐบาล เพอใหไดขอมลทสมบรณ เทยงตรงและเปรยบเทยบได การประเมนโดยหลายองคกรอาจเปนผลดในการประเมนขนาดใหญซงมเทคนคหลากหลายและพนททางภมศาสตรทกวางใหญ

001-384-new.indd 156 12/22/2558 BE 11:17 PM

157

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

4. การส�ารวจน�าหนกสวนสงและสดสวนรางกาย: เปนตวแทนการส�ารวจภาคตดขวางบนพนฐานการสมตวอยางหรอการคดกรองโดยสมบรณ การส�ารวจน�าหนกสวนสงและสดสวนรางกายให คาโดยประมาณของอตราการเกดภาวะทพโภชนาการ (เรอรงและเฉยบพลน) ซงการส�ารวจควร รายงานน�าหนกตอสวนสงในแบบ z score ตามมาตรฐานองคการอนามยโลก (ดภาคผนวก ทายบท 4: การวดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน) อาจรายงานน�าหนกตอสวนสงในแบบ z score ของศนยสถตสขภาพแหงชาต (NCHS) เพอการเปรยบเทยบกบการส�ารวจในอดต ความผอมและความผอมอยางรนแรง ผานการวดดวยเสนรอบวงตรงกลางตนแขน (MUAC) ควรรวมอยในการ ส�ารวจน�าหนกและสวนสง และสดสวนรางกาย

การบวมจากภาวะโภชนาการควรถกประเมนและบนทกแยกตางหาก ระดบความเชอมนส�าหรบอตราการเกดภาวะทพโภชนาการควรถกรายงานและแสดงการประกนคณภาพการส�ารวจ ซงท�าไดโดยเครองมอตางๆ ทมอย (เชน คมอระเบยบปฏบตการตดตามแบบมาตรฐาน และการประเมนเครองมอตางๆ ของการบรรเทาทกขและการเปลยนแปลง (SMART) หรอโครงการคอมพวเตอร ENA (การประเมนภาวะโภชนาการในภาวะฉกเฉน) และโครงการ (Epilnfo) ปฏบตการทเปนทยอมรบอยางกวางขวางมากทสดคอ การประเมนระดบภาวะทพโภชนาการในเดกอาย 6-59 เดอน ซงถอเปนตวแทนประชากรทงหมด อยางไรกตามอาจมกลมอนทไดรบผลกระทบหรอเผชญกบความเสยงของภาวะทพโภชนาการมากกวา ซงควรพจารณาใหมการประเมนเชนกน (ดภาคผนวกทายบท 4: การวดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน)

5. ดชนชวดทไมใชการวดสดสวนรางกาย: ขอมลเพมเตมจากการชงน�าหนกวดสวนสงและวดสดสวนรางกายกส�าคญ แมวาควรพจารณาอยางระมดระวงและจ�ากดเมอใชรวมกบการส�ารวจ โดยใชน�าหนกและสวนสงและวดสดสวนรางกายเพอไมเปนการท�าลายคณภาพการส�ารวจ ดชนชวด ดงกลาวยงรวมถงอตราความครอบคลมของการใหความคมกน (โดยเฉพาะโรคหด) การเสรมวตามนเอ การขาดวตามน และเกลอแร ตลอดจนดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ทงนควรวดอตราการตายโดยธรรมชาตของทารกและเดกอายต�ากวา 5 ป ดวยในกรณทเหมาะสม

6. การขาดวตามนและเกลอแร: ถาพบวาประชากรมภาวะขาดวตามนเอ ไอโอดน หรอสงกะสหรอเจบปวยจากโลหตจางเพราะขาดธาตเหลกกอนเกดภยพบต ภาวะดงกลาวจะยงรนแรงขนเมอเกดภยพบต อาจเกดการระบาดของโรคผวหนงเพลลากรา โรคเหนบชา โรคเลอดออกตามไรฟนหรอโรคอนๆ จากการขาดวตามนและเกลอแร ซงควรไดรบการพจารณาเมอมการวางแผนและวเคราะห ในการประเมน ถาพบคนทขาดวตามนและเกลอแรทศนยสขภาพคอนขางจะช ไดวายงขาดการเขาถงอาหารทเพยงพอและอาจเปนปญหาของประชาชนในวงกวาง การประเมนการขาดวตามนและเกลอแรอาจท�าทางตรงหรอทางออมกได การประเมนทางออมจะเกยวกบการประมาณสารอาหารทประชาชนไดรบและการคาดการณความเสยงของการขาดวตามนและ

001-384-new.indd 157 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

158

เกลอแร โดยทบทวนขอมลทมอยไดจากการเขาถงอาหาร การมอย และการใชอาหาร (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท 1 หนา 151) และการประเมนอตราสวน ความเพยงพอทางอาหาร (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหารท 1 หนา 181) การประเมนทางตรงทท�าไดจะเกยวกบการวดการขาดวตามนและเกลอแรทแสดงอาการหรอไมแสดงอาการของผปวย หรอตวอยางกลมประชากร เชน การวดฮโมโกลบนในระหวางการส�ารวจในทซงมภาวะโลหตจางชกอาจใชเปนตวแทนของการวดการขาดธาตเหลกได

7. การแปลผลระดบของภาวะโภชนาการต�า: การก�าหนดวาระดบภาวะโภชนาการต�าจนตองใหการด�าเนนการชวยเหลอนน อาศยการวเคราะหรายละเอยดสถานการณของขนาดความหนา- แนนอตราการเจบปวยและอตราการตายของกลมประชากรอางอง (ดมาตรฐานบรการดานสขภาพ ทจ�าเปน 1 บนทกแนวทางการปฏบต 3 หนา 312) อกทงยงตองอาศยการอางองถงดชนชวดสขภาพ ความผนผวนของฤดกาล ดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ระดบภาวะโภชนาการต�ากอนเกดภยพบต

ระดบของการขาดวตามนและเกลอแร (ดภาคผนวกทายบท 5: มาตรการส�าคญทางสาธารณสขเรองการขาดวตามนและเกลอแร) สดสวนของภาวะทพโภชนาการแบบเฉยบพลนรนแรงทสมพนธกบภาวะโภชนาการต�าเฉยบพลนทวโลกและปจจยอนทมผลตอสาเหตเชงลกของภาวะโภชนาการต�า การผสมรวมระบบขอมลทสมบรณอาจเปนวธทคมทนทสดในการตดตามแนวโนม สถาบนทองถนและประชาชนควรมสวนรวมเทาทเปนไปไดในการตดตาม การแปรผล และการวางแผนตอบสนอง การใชรปแบบการตดสนใจและวธด�าเนนการซงค�านงถงตวแปรจ�านวนมาก รวมถงความมนคงทางอาหาร การด�ารงชพ สขภาพและโภชนาการอาจเปนสงทเหมาะสม (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท 1 บนทกแนวทางการปฏบต 5 หนา 153)

8. การตดสนใจ: ผลการประเมนควรใชในการตดสนใจตอการตอบสนองทม งจดการภาวะ ทพโภชนาการ การตดสนใจแจกจายอาหารโดยปกต หรอการด�าเนนการในการปองกนอนๆ หรอ การรกษาอยางทนทวงทในชวงวกฤตของภยพบตไมจ�าเปนตองรอผลประเมนเชงลก เมอมการประเมนแลว ผลทไดตองใชเพอก�าหนดการตอบสนอง การตดสนใจควรอยบนพนฐานความเขาใจภาวะโภชนาการต�าตามกรอบแนวความคด ผลจากการประเมนทางโภชนาการและศกยภาพการตอบสนองทมอย

001-384-new.indd 158 12/22/2558 BE 11:17 PM

159

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

การใหอาหารทารกและเดกเลกการใหอาหารทต�ากวามาตรฐานตอทารกและเดกเลกจะเพมความเปราะบางตอภาวะโภชนาการต�า การเกดโรคและการตาย ความเสยงเหลานเพมสงขนในภาวะภยพบตและกลมทอายนอยทสดเปน กลมทเปราะบางทสด การใหอาหารอยางเหมาะสมทสด ซงจะเพมอตราการรอดชวตและลดอตราการเจบปวยในเดกอายต�ากวา 24 เดอน คอการใหนมมารดาอยางเดยวในชวงแรก การใหนมมารดา อยางเดยวเปนเวลา 6 เดอน และใหนมมารดาตดตอกน 24 เดอนหรอมากกวานน ตลอดจนการใหอาหารทเพยงพอ เหมาะสมและปลอดภยครบถวน เมออาย 6 เดอน ดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) เกยวของกบการด�าเนนการเพอคมครองและสนบสนนความตองการทางโภชนาการในทารกและเดกเลก ทงทดมนมมารดาและไมไดดมนมมารดา การด�าเนนการตามความส�าคญรวมถงการคมครองและสนบสนนการใหนมมารดา การลดความเสยงจากการใหอาหารทดแทนนมมารดา เพอใหไดอาหารเสรมทเหมาะสม ปลอดภย ทารกและเดกเลกทอยในสถานการณล�าบาก เชน กลมผตดเชอเอชไอว เดกก�าพรา น�าหนกแรกเกดต�า (LBW) และกลมทขาดสารอาหารอยางรนแรงควรตองไดรบความใสใจโดยเฉพาะ การคมครองและสนบสนนทางโภชนาการ สขภาพกายและสขภาพจตของหญงมครรภและใหนมบตรเปนสงส�าคญตอความเปนอยทดของมารดาและบตร ความตองการเฉพาะของผดแลอยางป ยา ตา ยาย พอเลยงเดยวหรอพ นอง ควรไดรบการพจารณา ความรวมมอจากทกฝายเปนสงจ�าเปนในการคมครองและสนองความตองการอาหารของทารกและมารดาอยางพอเพยงและทนเวลา ดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) รวมอยในหลายๆ มาตรฐานตางทงในบทนและบทอนๆ

มาตรฐานการใหอาหารทารกและเดกเลกท 1แนวทางปฏบตเชงนโยบายและการประสานงาน

การใหอาหารทปลอดภยและเหมาะสมแกทารกและเดกเลก เปนการคมครองประชาชนผานการด�าเนนการตามแนวนโยบายหลกและการประสานงานอยางเขมแขง

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ สนบสนนการจดหาการใหอาหารทารกตามแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) และหลกปฏบตทางการตลาดระหวางประเทศในการทดแทนนมมารดาและขอก�าหนดของสมชชาอนามยโลกทเกยวของ (WHA) มต (รวบรวมไวในนามหลกเกณฑ (Code) ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ หลกเลยงการรองขอหรอรบบรจาคนมทดแทนนมมารดา (BMS), หรอผลตภณฑนมอนๆ ขวดและจกนม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

001-384-new.indd 159 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

160

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ นโยบายระดบชาต และ/ หรอหนวยงาน ระบถงการจดการตามดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) และสะทอนแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ การตงผประสานงาน ดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ถกก�าหนดไวในทกสถานการณฉกเฉน (ดบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ การก�าหนดการจดการเกยวกบการรบบรจาคนมทดแทนนมมารดา (BMS) ผลตภณฑนม ขวดและจกนม

◗ ตดตามและรายงานการฝาฝนหลกเกณฑ (Code) (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

บนทกแนวทางการปฏบต1. แนวทางปฏบตเชงนโยบาย,การประสานงานและการสอสาร: เอกสารหลกเกยวกบ

แนวทางปฏบตเชงนโยบายก�าหนดใหโครงการฉกเฉนตางๆ รวมเอาเรองแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) และหลกเกณฑ (Code) ไวดวย แนวทางปฏบตเพมเตมดไดจากรายการอางองและในเอกสารอานเพมเตม มตของสมชชาอนามยโลก 63.23 (2010) ทกระตนใหประเทศสมาชกรบรองวาแผนการเตรยมพรอมและการตอบสนองตอภาวะฉกเฉนในระดบประเทศและระดบสากลเปนไปตามแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) การเตรยมความพรอมดานภยพบตจะรวมถงการพฒนานโยบาย การนเทศและฝกอบรม แนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) การระบแหลงทมาของนมทดแทนนมมารดา (BMS) ตามหลกเกณฑและอาหารเสรม นอกจากนยงควรก�าหนดผทประสานเรองดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ในทกเหตการณฉกเฉน การตดตามและรายงานการฝาฝนหลกเกณฑ (Code) เปนสวนสนบสนนส�าคญตอความรบผดชอบในการใหความชวยเหลอ การสอสารทชดเจนตอเนองกบประชาชนทไดรบผลกระทบ และกบสอมอทธพลส�าคญตอการตอบสนองเชนกน

2. การจดการเรองนมและผลตภณฑนม: นมและผลตภณฑนมไมควรรวมอยในการแจกจายทไมไดก�าหนดเปาหมาย (ดเรองความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหารท 2 บนทกแนวทางการปฏบต 5 หนา 187) ในทางอดมคตดชนชวดการจดการอาหารทดแทนนมมารดาควรเปนไปตามแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) และหลกเกณฑ (Code) ภายใตค�าแนะน�าของผทรบผดชอบประสานตามแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE) การบรจาคนมแทนนมมารดา ผลตภณฑนม ขวดนม และจกนมไมควรเกดขนและไดรบการยอมรบในภาวะฉกเฉน การบรจาคใดๆ ควรอยภายใตการควบคมของหนวยงานทก�าหนด และการจดการตอการบรจาคนนจะถกก�าหนดโดยผประสานงานแนวทางปฏบตการในภาวะฉกเฉน (IFE)

001-384-new.indd 160 12/22/2558 BE 11:17 PM

161

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐานการใหอาหารทารกและเดกเลกท2:การสนบสนนขนพนฐานอยางมทกษะ

มารดาและผดแลทารกและเดกเลก เขาถงการสนบสนนอาหารอยางถกเวลาและเหมาะสม เพอลดความเสยงและเพมผลลพธทางโภชนาการ สขภาพและความอยรอด

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ด�าเนนการบรณาการตางๆ เพอคมครองและสนบสนนดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ทปลอดภยและเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ ใหความส�าคญเปนล�าดบแรกตอหญงมครรภ และใหนมบตรในการเขาถงอาหาร เงนสดและ/หรอบตรแทนเงนสดและปฏบตการชวยเหลออนๆ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ บรณาการการใหค�าแนะน�า เรองทกษะการใหนมบตรในการด�าเนนการชวยเหลอแกกลมหญงมครรภและใหนมบตร และเดกอาย 0-24 เดอน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-7)

◗ สนบสนนการใหนมบตรอยางเดยวตงแตเรมแรกแกมารดาทมทารกแรกเกด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ สนบสนนการใหอาหารเสรม ถกเวลา ปลอดภย เพยงพอและเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ สงเสรมใหมารดาและผดแลเดกทมทารกทตองการอาหารทดแทนใหสามารถเขาถงนมทดแทนนมมารดา (BMS) ทเหมาะสมและเพยงพอ และการสนบสนนทเกยวของ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

◗ ใหความใสใจเปนพเศษ ในการสนบสนนการใหอาหาร แกทารกและเดกเลก กลมทอยในภาวะยากล�าบาก (เดกก�าพรา เดกขาดสารอาหารเฉยบพลน ทารกทน�าหนกแรกเกดนอย(LBW) และเดก ทไดรบผลกระทบจากเอชไอว (ดบนทกแนวทางการปฏบตขอ 4-7)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ การวดตามดชนชวดมาตรฐานขององคกรอนามยโลก ส�าหรบการใหนมมารดาตงแตแรก อตราการใหนมมารดาเพยงอยางเดยวในเดกอายต�ากวา 6 เดอน และอตราการใหนมมารดาอยางตอเนอง 1 และ 2 ป (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3, 5-6)

◗ ผดแลเดกสามารถเขาถงอาหารเสรมส�าหรบเดกอาย 6 ถงต�ากวา 24 เดอน ไดถกเวลาและ เหมาะสม มโภชนาการทเพยงพอ และปลอดภย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5-6)

◗ มารดาทใหนมบตรสามารถเขาถงการสนบสนนทกษะการใหนมมารดา

◗ มการเขาถงนมทดแทนนมมารดา (BMS) อยางเหมาะสม ตามหลกเกณฑ (Code) และการสนบสนน ทเกยวของส�าหรบทารกทตองการอาหารทดแทนนมมารดา (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

001-384-new.indd 161 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

162

บนทกแนวทางการปฏบต1. มาตรการธรรมดาและการด�าเนนการขนพนฐาน: ถอเปนสงจ�าเปนในการสรางสภาพแวดลอม

ทคมครองและสนบสนนดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) เฝาระวงและตรวจสอบรายงานปญหาการใหนมมารดา,การใหอาหารเสรมและ/หรอการให อาหารทดแทนนมมารดา ในเดกอาย 0-24 เดอน ทารกทไมไดรบนมมารดาจ�าเปนตองไดรบการชวยเหลออยางเรงดวน จดล�าดบความส�าคญในการใหความชวยเหลอส�าหรบมารดา ผใหการดแล หญงมครรภ และใหนมบตร กอนเพอใหตรงกบความตองการทจ�าเปนเรงดวน ครอบครวทมเดกอาย ต�ากวา 24 เดอน และมารดาทใหนมบตรแรกเกดทกคน ควรไดรบการลงทะเบยนและเชอมโยงกบโครงการความมนคงทางอาหาร เพอใหมนใจวาสามารถเขาถงอาหารอยางเพยงพอ ทพกพงทก�าหนดขนส�าหรบมารดา และผดแลชวยพฒนาการเขาถงการชวยเหลอแบบเพอนเพอเพอน และการสนบสนนดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) เบองตน การสนบสนนการใหนมมารดาควรรวมอยในบรการหลก อยางเชน อนามยเจรญพนธ สาธารณสขมลฐาน จตสงคม และโครงการใหอาหารทมการคดเลอก (Selective Feeding Program) ตงแตแรก

2. หญงมครรภและหญงใหนมบตร: หญงมครรภและหญงใหนมบตรทบรโภคอาหารทมสารอาหารไมเพยงพอ จะท�าใหเสยงตอภาวะแทรกซอนระหวางมครรภ การเสยชวตของมารดา ทารก มน�าหนกตวแรกคลอดต�า การลดลงทางโภชนาการของนมมารดา เนองจากสารอาหารในนมมารดาลดต�าลง มารดาทมน�าหนกต�ามผลท�าใหทารกแรกคลอดมน�าหนกต�า ซงเปนลกษณะ ของการตงครรภในวยรน หญงมครรภและหญงใหนมบตร ควรไดรบอาหารเสรมทใหวตามนและเกลอแรตางๆ ทกวน เพอปกปองภาวะครรภและคณภาพน�านม ไมวาพวกเธอจะไดรบอาหารปนสวนทเสรมวตามนหรอไม การเสรมธาตเหลกและโฟลคแอซคควรใหอยางตอเนอง ผหญงควรไดรบวตามนเอ ภายใน 6-8 สปดาหหลงคลอด การเสรมวตามนและเกลอแร ควรเปนไปตามค�าแนะน�าในระดบสากล ทงเรองขนาดรบประทานและชวงเวลาการรบประทาน การสงตอบรการดานจตสงคมอาจจ�าเปนโดยเฉพาะในกลมประชากรทมบาดแผลทางใจ ถงแมวาการชวยเหลอทางโภชนาการแกแมวยรนเปนสงส�าคญ แตโครงการปองกนการมครรภในวยรนดเหมอนจะมผลตออบตการณททารกแรกเกดน�าหนกตวต�ามากทสด

3. การใหนมมารดาเพยงอยางเดยวตงแตแรก: (ภายใน 1 ชวโมงหลงการคลอด) เปนการด�าเนนการทส�าคญเปนอนดบแรกเพอปกปองสขภาพของทงมารดาและทารก ทารกทน�าหนกแรกคลอดต�า มารดาจะไดประโยชนโดยเฉพาะจากการสมผสและการใหนมมารดาเพยงอยางเดยวตงแตแรกคลอด (ดการบรการดานสขภาพทจ�าเปน – งานอนามยเดก มาตรฐานท 2, บนทกแนวทางการปฏบต 1 หนา 325)

4. การใหนมมารดา: การใหนมมารดาเพยงอยางเดยวนนจะใหทารกไดรบเพยงนมมารดาเทานน โดยไมมน�า ของเหลวหรอของแขงอนๆ ยกเวนกรณจ�าเปนอยางการใหวตามนเกลอแรเสรม

001-384-new.indd 162 12/22/2558 BE 11:17 PM

163

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

หรอใหยาเพอรบประกนความปลอดภยของอาหารและของเหลวทใหทารกอาย 6 เดอนแรก และเปนการใหภมคมกนดวยการใหนมมารดายงเปนการคมครองทารกทอายมากกวา 6 เดอนและเดกเลกดวย โดยเฉพาะในสงแวดลอมทน�า สขาภบาล และการอนามยขาดแคลน ดงนนเปนเรองส�าคญทยงคงใหนมมารดาไปจนเดกอาย 24 เดอนหรอมากกวานน มารดา ครอบครว ชมชน ผปฏบตงานดานสขภาพควรไดรบความมนใจเพมขนในเรองการใหนมมารดา เนองจากความมนใจ สามารถถกท�าลายไดเมอเกดเหตฉกเฉน ในการวางแผนและก�าหนดทรพยากรควรจะมการชวยเหลอดานทกษะการใหนมมารดาเพอชวยจดการภาวะทเปนปญหามาก ซงรวมถงกลมประชากรทมความเครยดและทารกอายต�ากวา 6 เดอนทขาดสารอาหารเฉยบพลน (ดมาตรฐานการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรท 2 หนา 170) ประชากรทไดรบอาหารผสมเปนประจ�าและการใหอาหารทารกในภาวะทมเชอเอชไอว (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

5. การใหอาหารเสรม: เปนกระบวนการใหอาหารอนเพมเตมจากนมมารดา หลงจากเดกอาย 6 เดอนไปแลว (หรอทดแทนนมมารดาอยางเหมาะสมในทารกทไมไดรบนมมารดา) ระหวางชวงเวลาทใหอาหารเสรม (อาย 6- 24 เดอน) ยงคงใหนมมารดาอยเพอความมนคงทางอาหารและของเหลว (ส�าหรบบรโภค เชน น�า ยาน�า นม) อยางมนยส�าคญ ทารกทไมไดดมนมมารดาตองไดรบการสนบสนนอาหารเสรมเพอทดแทนโภชนาการสวนทขาด การเชอมโยงกบโครงการความมนคงทางอาหารนนมความจ�าเปนในการสนบสนนอาหารเสรม ในทซงประชากรตองพงพาการชวยเหลอดานอาหาร ควรรวมเอาอาหารทเสรมวตามนและเกลอแรอยางเหมาะสมไวในการปนสวนอาหารปกตดวย และการใหอาหารเสรมอยางครอบคลมอาจมความจ�าเปนกฎเกณฑทชดเจน เพอการรวมการใชและระยะเวลาของการเสรมสารอาหารทละลายในไขมน (lipid-based nutrient supplements) ระหวางทใหอาหารเสรมนนจ�าเปนส�าหรบบรบทของภยทแตกตางกน อาหารทางการแพทยทพรอมใชไมจดเปนอาหารเสรม การแจกจายอาหารเสรม ควรท�ารวมกบการแนะน�าวธปฏบตและแสดงวธการเตรยม การเสรมวตามนและเกลอแร รวมถงวตามนเอควรเปนไปตามค�าแนะน�าลาสด ทารกทมน�าหนกแรกคลอดต�าและเดกเลกอาจไดประโยชนจากการเสรมธาตเหลก ถาประชากรอยในพนททมโรคมาลาเรย การเสรมธาตเหลกควรใหกบเดกทมโลหตจางและเดกทขาดธาตเหลกพรอมมาตรการควบคมโรคมาลาเรยอยางเหมาะสม

6. การใหอาหารทดแทนนมมารดา: ทารกทไมไดกนนมมารดาควรไดรบการระบและประเมนแตแรกโดยผเชยวชาญ เพอหาทางเลอกในการใหอาหาร เมอจดหานมมารดาไมได นมบรจาคจากแมนมมบทบาทส�าคญโดยเฉพาะส�าหรบทารกทยงเลกและน�าหนกแรกเกดต�า กรณทบงชวาตองใหอาหารทดแทนนมมารดา มารดาและผดแลเดกตองมนใจวาเขาถงนมทดแทนนมมารดาทเหมาะสมอยางเพยงพอไดนานเทาทจ�าเปน (จนกระทงเดกอาย 6 เดอนเปนอยางนอย) พอๆ กบการชวยเหลออนๆ ทเกยวของและจ�าเปน (น�า พลงงาน ความสามารถในการจดเกบ การตดตามการเจรญเตบโต การดแลทางการแพทย เวลา) ทารกอายต�ากวา 6 เดอน ซงไดอาหาร

001-384-new.indd 163 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

164

ผสมควรชวยเหลอใหไดรบนมมารดาเพยงอยางเดยว ไมควรใหขวดนมเนองจากท�าความสะอาดยาก โครงการทใหการสนบสนนการใหอาหารแทนนมมารดา ควรตดตามวาการท�าดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) ของชมชนใชดชนชวดมาตรฐานเพอใหมนใจวา การใหนมมารดาไมถกท�าลาย ควรเฝาระวงอตราการเจบปวยในระดบบคคลและระดบประชากร โดยเนนเรองโรคทองรวง ควรพจารณาใหวตามนเอเสรมในขนาดต�าใหกบทารกอายต�ากวา 6 เดอนทไมไดกนนมมารดา

7. ผตดเชอเอชไอวและการใหอาหารทารก: การท�าใหทารกทไมไดรบเชอเอชไอวจากมารดาสามารถด�ารงชวตอยได เปนสงทมความส�าคญสงสดในการก�าหนดทางเลอกทดทสดของการใหอาหารทารกทเกดจากมารดาทตดเชอเอชไอว มารดาทไมรวาตนตดเชอหรอไม หรอผลตรวจเปนลบ ควรไดรบการสนบสนนใหเลยงลกดวยนมมารดา ตามค�าแนะน�า IYCE ส�าหรบประชาชน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-5) ส�าหรบมารดาทตดเชอเอชไอว การใหยาตานไวรสรวมกบการใหนมมารดาเลยงลกสามารถลดการแพรเชอเอชไอวใหแกทารกแรกเกด การเรงรดการเขาถงยาตานไวรสจดวามความส�าคญ (ดบรการดานสขภาพทจ�าเปน สขภาพทางเพศและอนามยเจรญพนธ มาตรฐานท 2 หนา 330) ความเสยงของทารกเกยวกบการใชอาหารทดแทนจะยงเพมขนภายใตภาวะภยพบต หมายความวา นมมารดาท�าใหการรอดชวตสงขน ส�าหรบทารกทคลอดจาก มารดาตดเชอเอชไอว และทารกทตดเชอเอชไอว รวมถงทซงจดหายาตานไวรสไมได การชวยเหลอ ดวยการใหอาหารทดแทนนมมารดา อยางเรงดวนเปนสงจ�าเปนส�าหรบทารกทรบอาหารทดแทนอย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

001-384-new.indd 164 12/22/2558 BE 11:17 PM

165

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน และการขาดวตามนและเกลอแรภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรมความเกยวของกบการเพมความเสยงของอตราการเจบปวยและอตราการตายของบคคลทไดรบผลกระทบ ดวยเหตน เมอความชกดงกลาวหรอความเสยงมสงขน จงจ�าเปนทตองสรางความมนใจวาสามารถเขาถงบรการททงแกไขและปองกนภาวะโภชนาการต�าได ผลของบรการเหลานจะลดลง หากสาเหตส�าคญของภาวะทพ-โภชนาการไมไดรบการจดการอยางตอเนองผานการด�าเนนการอนๆ เพอชวยเหลอดานสขภาพ น�า สขาภบาล และการสงเสรมสขอนามย การแจกจายอาหารและความมนคงทางอาหาร

ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบปานกลาง สามารถระบไดดวยวธการในภาวะภยพบตหลายวธ การใหอาหารเสรมมกเปนกลยทธเบองตนทใชปองกนและรกษาภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบปานกลางตลอดจนปองกนภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง การด�าเนนการนอาจใหแบบป พรมหรอเฉพาะกลม ขนกบระดบของภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน กลมประชาชนทเปราะบาง และ ความเสยงของภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนทเพมขน ดชนชวดการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแร มาตรฐานท 1 อางถงการใหอาหารเสรมแกกลมเปาหมาย ขณะทไมมการก�าหนดดชนชวดดานผลกระทบของการใหอาหารเสรมแบบปพรม การตดตามความครอบคลม การยอมรบและการจดการอาหารปนสวนเปนสงส�าคญ

ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง สามารถจดการผานการดแลรกษาทท�าไดหลายวธ การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนควรด�าเนนการโดยชมชนดวยวธการทถนดและเมอโอกาสอ�านวย การก�าหนดโครงการการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนแบบรนแรงควรรวมเอาการระดมก�าลงระดบชมชน (รวมถงการสอสารทมประสทธภาพ การคนหาผปวย สงตอและตดตามผล) การรกษาผปวยนอกทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงโดยปราศจากการมภาวะแทรกซอนทางการแพทย และการจดการผปวยในทมภาวะแทรกซอนทางการแพทยหรอทารกเลกๆ การบงชภาวะขาดวตามนและเกลอแรท�าไดยากในหลายบรบท ขณะทอาการของการขาดวตามนและเกลอแรอยางรนแรงอาจวนจฉยไดงายมาก ภาระดานสขภาพและการอยรอดของประชาชนทใหญกวาอาจจะเปนการขาดวตามนและเกลอแรแบบไมแสดงอาการ ในทซงมการขาดวตามนและเกลอแรของประชากรสง มความเปนไปไดวาสถานการณแยยงขนถาเมอเกดภยพบต การขาดแคลนนควรจดการดวยการด�าเนนการกบประชาชนในวงกวางและการรกษารายบคคล

001-384-new.indd 165 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

166

มาตรฐานการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรท1:ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบปานกลาง:การระบภาวะทพโภชนาการ เฉยบพลนระดบปานกลาง

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ก�าหนดขนโดยมวตถประสงคและเกณฑในการจดตงและยตโครงการทชดเจน ซงเปนทเขาใจตรงกนตงแตตน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ ยกระดบการเขาถงและการครอบคลมผานการมสวนรวมของประชาชนตงแตเรมตน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2 และมาตรฐานหลก 1 หนา 57)

◗ ก�าหนดการรบเขาหรอออกจากโครงการของแตละคนขน โดยอยกบการประเมนตามเกณฑการชงน�าหนกวดสดสวนสงและวดสดสวนรางกายซงเปนทยอมรบในระดบชาตและระดบสากล (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-4 และภาคผนวกทายบท 4: การวดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน และ 5: มาตรการความส�าคญทางสาธารณสขของการขาดวตามนและเกลอแร)

◗ เชอมโยงการระบภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบปานกลางถงรนแรง และบรการดานสขภาพทมอยเทาทเปนไปได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5-6)

◗ ใหอาหารเสรมทเปนอาหารแหง หรออาหารพรอมรบประทานทเหมาะสม ยกเวนวามเหตผลชดเจนส�าหรบการใหอาหารประเภทอนๆ ณ จดแจกอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 8)

◗ ตรวจสอบและด�าเนนการกบสาเหตของการละเลย และการตอบสนองทไมมประสทธภาพ

◗ ก�าหนดดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) กบการให นมมารดาโดยเฉพาะเรองการคมครอง สนบสนน และสงเสรม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

ดชนชวดเหลาน สามารถปรบใชเบองตนกบกลมเดกอาย 6-59 เดอน แมวากลมอนๆ กอาจเปน สวนหนงของโครงการดวยกตาม

◗ กลมเปาหมายมากกวารอยละ 90 ใชเวลาเดนทางไปกลบไมเกน 1 วน ระหวางทพกและ ศนยแจกจายอาหารแหง (รวมเวลาในการรกษา) และใชเวลาเดนไมเกน 1 ชวโมง ภายในศนยให อาหารเสรม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ ครอบคลมพนทชนบทมากกวารอยละ 50 พนทเขตเมองมากกวารอยละ 70 และในคายพกมากกวารอยละ 90 (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ สดสวนของผทออกจากโครงการใหอาหารเสรม โดยเสยชวตนอยกวารอยละ 3 หายปวยมากกวารอยละ 75 และไมสามารถปฏบตตามนอยกวารอยละ 15 (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

001-384-new.indd 166 12/22/2558 BE 11:17 PM

167

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

บนทกแนวทางการปฏบต

1. การออกแบบโครงการ: ตองอยบนพนฐานความเขาใจทวาภาวะโภชนาการมความซบซอนและเปลยนแปลงตลอดเวลา การใหอาหารเสรมสามารถท�าไดแบบก�าหนดกลมเปาหมายหรอแบบปพรม การตดสนใจเกยวกบวธด�าเนนการขนอยกบระดบความรนแรงของภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนกบจ�านวนผ รบการรกษา ความเสยงของการเพมขนของภาวะทพโภชนาการ เฉยบพลน ศกยภาพในการคดกรอง และตดตามผรบการรกษาทใชเกณฑการชงน�าหนกวดสวนสง และวดสดสวนรางกาย ทรพยากรทสามารถจดหาไดและการเขาถงประชากรกลมทไดรบผล กระทบจากภยพบต โดยทวไปการใหอาหารเสรมตามกลมเปาหมายตองใชเวลาความพยายามในการคดกรองและการตดตามคนทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนมากกวา แตใชทรพยากร อาหารนอยกวา ในขณะทการด�าเนนการแบบปพรมใชบคลากรผเชยวชาญนอยกวา แตใชทรพยากร อาหารมากกวา การระดมชมชนอยางมประสทธภาพจะชวยสนบสนนความเขาใจของประชาชนและประสทธผลของโครงการ การเชอมโยงกบการดแลรกษา ระบบสขภาพ เครอขายเอชไอวและเอดส และวณโรค (TB) ตลอดจนโครงการความมนคงทางอาหาร รวมถงอาหาร เงนสด หรอบตรแทนเงนสดลวนเปนสงส�าคญ ประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตควรมสวนก�าหนดสถานทตงโครงการ ควรค�านงถงประชาชนกลมเปราะบางซงอาจประสบความยากล�าบากในการเขาถงพนทโครงการ กลยทธในการออกจากโครงการหรอแผนส�าหรบการชวยเหลอระยะยาวควรไดรบการพจารณาตงแตเรมตน

2. ความครอบคลม: หมายถง คนทจ�าเปนตองไดรบการรกษา เทยบกบคนทไดรบการรกษา จรงๆ สงทมผลตอความครอบคลม คอ การยอมรบโครงการ สถานทตง และความสามารถในการเขาถงทตงโครงการ ความปลอดภย ความถของการแจกจาย เวลาในการรอ คณภาพการบรการ ขอบเขตของการระดมพล ขอบเขตของการเยยมบานและการคดกรอง การวางเกณฑการเขาโครงการ ทตงโครงการควรอยใกลกลมเปาหมายเพอลดความเสยงและคาใชจายในการเดนทางระยะไกลส�าหรบเดกเลก และความเสยงตอการพลดหลง ระเบยบวธทใชวดความครอบคลม แปรผนตามระดบความนาเชอถอและประเภทของขอมลทเกดขน วธการทใชตองถกแสดงไวในรายงาน ควรประชมพจารณาแนวทางปฏบต ณ เวลานนเพอตดสนใจถงวธการทเหมาะสมกบบรบท การประเมนความครอบคลม ควรถอเปนเครองมอในการจดการ ดงนนจงไมควรถกละทง ตลอดจนถงระยะสดทายของการชวยเหลอในภาวะฉกเฉน

3. เกณฑการเขาโครงการ: บคคลอนๆ นอกเหนอจากผทเปนไปตามเกณฑการชงน�าหนกวดสวนสงและวดสดสวนรางกายทไดรบการวนจฉยวามภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน อาจจะไดประโยชนจากการใหอาหารเสรมดวย เชน ผตดเชอเอชไอว (PLHIV) หรอวณโรค ผทออกจากการดแลรกษาและหลกเลยงการกลบเปนซ�า คนทมโรคเรอรงอนๆ หรอผทพพลภาพ ระบบการตดตามและรายงานจ�าเปนตองถกปรบเปลยนในกรณทมคนอยนอกเกณฑ การชงน�าหนก วดสวนสงและวดสดสวนรางกายดวย

001-384-new.indd 167 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

168

4. เกณฑการจ�าหนายออกจากโครงการ: ควรเปนไปตามขอแนะน�าระดบชาต หรอระดบสากลในทซงไมมขอแนะน�าระดบชาต และควรถกระบอยในรายงานชวดผลการด�าเนนงาน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

5. ดชนชวดผลการด�าเนนงาน: สมพนธกบคนทถกจ�าหนายออกจากการสนสดการรกษา จ�านวนคนทถกจ�าหนายออกทงหมดไดจากจ�านวนผทหายเปนปกต ตาย ผทไมสามารถปฏบตตามหรอไมหาย สวนคนทถกสงตอเพอรบบรการอน (เชน บรการดานสขภาพ) ซงยงไมจบการรกษาและอาจจะรกษาตอ หรอกลบมารกษาตอภายหลง คนทถกสงตอออกไปพนทอน ซงยงไมสนสดการรกษา ไมควรรวมอยในดชนชวดผลการปฏบตงาน ดชนชวดทสมพนธกบผลการปฏบตงานมดงน

สดสวนทถกจ�าหนายออกจากการหายเปนปกต=

จ�านวนผทหายเปนปกต x 100%

จ�านวนทถกจ�าหนายออกทงหมด

สดสวนทถกจ�าหนายออกจากการตาย =

จ�านวนผเสยชวต x 100%

จ�านวนทถกจ�าหนายออกทงหมด

สดสวนทถกจ�าหนายออกจากการไมสามารถปฏบตตามได =

จ�านวนผทไมสามารถปฏบตตามได x 100%

จ�านวนทถกจ�าหนายออกทงหมด

สดสวนทถกจ�าหนายออกจากผทไมหายปกต =

จ�านวนผทไมหายเปนปกต x 100%

จ�านวนทถกจ�าหนายออกทงหมด

ผทเขาโครงการหลงจากถกจ�าหนายออกจากการดแลรกษาแลว ควรแยกประเภทการรายงานเพอหลกเลยงผลทไมเทยงตรงในเรองการหายปกต เดกทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน รองจากความทพพลภาพ เพดานโหว หรอปญหาผาตด อนๆ ไมควรถกแยกออกจากรายงานของโครงการ กลมหลกในการรายงาน คอเดกอาย 6-59 เดอน เมอประเมนผลการด�าเนนการนอกจากดชนชวดทระบไวขางตนแลว ระบบควรตดตามการมสวนรวมของประชาชน การยอมรบโครงการ (ตววดทดคออตราทไมสามารถปฏบตตามและอตราความครอบคลม) ปรมาณและคณภาพของอาหารทแจกจายความครอบคลม เหตผลทสงตอเดกไปโครงการอน (โดยเฉพาะเดกทภาวะโภชนาการแยลงถงขนภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง) และจ�านวนผทเขาโครงการและรบการรกษา ควรพจารณาปจจยภายนอกดวย เชน รปแบบการเจบปวย ระดบภาวะ

001-384-new.indd 168 12/22/2558 BE 11:17 PM

169

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

โภชนาการต�าของประชาชน ระดบความไมมนคงทางอาหารในครวเรอนและประชากร ปฏบตการเสรมทจดใหประชาชนได (รวมถงการแจกจายอาหารทวไป หรอโครงการเทยบเคยง) ตลอดจน ศกยภาพในบรการสงมอบของระบบทมอย ควรตรวจสอบอยางตอเนองถงสาเหตของการ ไมสามารถปฏบตตามและความลมเหลวทจะตอบสนองอยางพอเพยงตอการรกษาจนกวาจะพบวธการแกปญหา

6. ขอมลสขภาพและการพจารณา: โครงการใหอาหารเสรมแบบก�าหนดเปาหมาย เปนจดส�าคญในการคดกรองและการอางถงความเจบปวย โครงการพจารณาถงศกยภาพของบรการดาน สขภาพทมอยแลว และสรางความมนใจถงประสทธภาพการจดหายาถายพยาธ การเสรมวตามนเอ ใหธาตเหลกและฟลอรคแอซครวมกบการคดกรองและรกษามาลาเรย ใหธาตสงกะสเพอรกษาอาการทองเสย และการใหภมคมกน (ดบรการสขภาพทจ�าเปน – การควบคมโรคตดตอ มาตรฐานท 2 หนา 316 และบรการสขภาพทจ�าเปน – งานอนามยเดก มาตรฐานท 1-2 หนา 323-326) ในพนททมการแพรระบาดเชอเอชไอวสง ควรจดใหสามารถมการตรวจเชอเอชไอวและการปองกน รวมทงควรพจารณาเปนพเศษในเรองปรมาณและคณภาพของอาหารเสรมทปนสวน

7. มารดาทใหนมทารกอายต�ากวา6 เดอน: ทขาดสารอาหารเฉยบพลน ควรเขาโครงการใหอาหารเสรม โดยไมขนกบภาวะโภชนาการของมารดา มารดาทขาดสารอาหารระดบปานกลางสามารถใหนมมารดาได และจ�าเปนตองสนบสนนโภชนาการทเพยงพอเพอปกปองภาวะโภชนาการของตนเอง มารดาควรไดรบการปนสวนอาหารเสรม สนบสนนทกษะการใหนมมารดาเพยงอยางเดยว และค�าแนะน�าเรองความปลอดภย คณคาทางโภชนาการและการใหอาหารเสรม ทารกอายต�ากวา 6 เดอนทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนควรถกสงตออยางเหมาะสม เพอรบการสนบสนนเรองทกษะการใหนมของมารดาและรบเปนผปวยในกรณทจ�าเปน

8. การปนสวนอาหาร: อาหารแหงหรออาหารส�าเรจรป ทแจกทกสปดาหหรอทกสองสปดาห ควรแจกทจดแจกอาหาร โดยสวนประกอบและขนาดของอาหารควรพจารณาจากความมนคงทางอาหารและการแบงปนในครวเรอน ควรใหขอมลทชดเจนถงวธการเตรยม และการถนอมอาหารเสรมในลกษณะทถกสขอนามย ระบวธและเวลาทควรบรโภค (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหารท 6 บนทกแนวทางการปฏบต 1 หนา 200) และความส�าคญของการใหนมมารดาอยางตอเนองในเดกอายต�ากวา 24 เดอน ในผทมความเปราะบาง เชน ผปวยอาจตองมการปรบโครงการใหสอดคลองกบความตองการเฉพาะของพวกเขา

001-384-new.indd 169 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

170

มาตรฐานการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรท2:ภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง:การระบภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ก�าหนดเกณฑในการจดตงหรอเพมการชวยเหลอของบรการทมอย และเพอลดขนาดหรอยตบรการทมความชดเจนและเปนทเขาใจตรงกนตงแตตน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ จดใหมการดแลผปวยใน ผปวยนอก การสงตอผปวย และองคประกอบตางๆ ดานการระดม จากประชาชน

◗ ระบภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ ยกระดบการเขาถงและครอบคลม ผานการมสวนรวมของประชาชนทมากทสดตงแตเรมตน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-3 และมาตรฐานหลกท 1 หนา 57)

◗ จดใหมการดแลดานโภชนาการและการแพทยตามค�าแนะน�าระดบชาต และระดบสากล

◗ ส�าหรบการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4-8)

◗ สรางความมนใจวามดชนชวด ทงการชงน�าหนก วดสวนสง และวดสดสวนรางกาย และทไมใชการชงน�าหนกวดสวนสงและวดสดสวนรางกาย อยในเกณฑการจ�าหนายออกจากโครงการ (ดแนวทางการปฏบตขอ 6)

◗ ตรวจสอบและแกไขสาเหตของการไมสามารถปฏบตตาม ไมตอบสนอง หรอเพมขนของการเสยชวต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6-7)

◗ ระบดชนชวดการใหอาหารทารกและเดกเลกขององคการอนามยโลก (IYCF) โดยเฉพาะ เรองการคมครอง สนบสนน และสงเสรมการใหนมมารดา (ดบนทกแนวทางการปฏบต 9-10)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

ดชนชวดเหลาน สามารถปรบใชเบองตนกบกลมเดกอาย 6-59 เดอน ถงแมวากลมอนๆ กอาจเปนสวนหนงของโครงการดวยกตาม

◗ กลมเปาหมายมากกวารอยละ 90 ใชเวลาไปกลบจากสถานทตงโครงการ (รวมเวลาทใชในการรกษา) ไมเกน 1 วน

◗ ครอบคลมพนทชนบทมากกวารอยละ 50 เขตเมองมากกวารอยละ 70 และในคายพกมากกวารอยละ 90 (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ สดสวนของผทออกจากการดแลรกษา โดยเสยชวตนอยกวารอยละ 10 หายปวยมากกวารอยละ 75 และไมสามารถปฏบตตามนอยกวารอยละ 15 (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

001-384-new.indd 170 12/22/2558 BE 11:17 PM

171

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

บนทกแนวทางการปฏบต

1. การออกแบบโครงการ: โครงการควรถกออกแบบใหสรางและสนบสนนศกยภาพของระบบ

สขภาพทมอยเทาทจะท�าได ระดบของการชวยเหลอเพมเตมเพอสรางความมนใจวาการจดการ

ทมประสทธภาพของภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน ระดบรนแรงควรถกก�าหนดบนพนฐานของ

ศกยภาพดานการอ�านวยความสะดวกทางสขภาพทมอย และในระดบชมชนจ�านวนและการ

กระจายทางภมศาสตรของผ ไดรบผลกระทบจากภยพบตและสถานการณความปลอดภย

โครงการควรพจารณาตงแตตนถงยทธวธของการออกจากของโครงการ หรอแผนส�าหรบ

การชวยเหลอระยะยาวตอจากชวงวกฤต เกณฑการปดหรอเปลยนแปลงโครงการควรค�านงถง

ศกยภาพทมอยและโอกาสในการผนวกรวมกบระบบทมอยแลว

2. องคประกอบของโครงการ: โครงการทจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรง

ควรประกอบดวย การดแลผปวยในส�าหรบผทมภาวะแทรกซอนทางการแพทย และทารกทก

คนทอายต�ากวา 6 เดอนทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน การดแลผปวยนอก (แยกจาก

ศนยกลาง) ส�าหรบเดกทไมมภาวะแทรกซอนทางการแพทย การดแลผปวยในอาจผานการรกษา

โดยตรงหรอการสงตอ โครงการควรถกเชอมโยงเขากบบรการอนทแกไขสาเหตเชงลกของภาวะ

โภชนาการต�าในทนท เชน การใหอาหารเสรม เครอขายเอชไอว/เอดส และวณโรค บรการดาน

สขภาพเบองตน และโครงการความมนคงทางอาหาร รวมถงอาหาร เงน หรอบตรแทนเงนสด

การระดมชมชนอยางมประสทธภาพ จะชวยใหโครงการประสบความส�าเรจในเรองการยอมรบ

การเขาถงและครอบคลม ทตงของโครงการผปวยนอกควรอยใกลกบประชาชนกลมเปาหมาย

เพอลดความเสยงและคาใชจายจากการเดนทางไกลกบเดกเลก และความเสยงจากการพลดหลง

3. ความครอบคลม: เชนเดยวกบภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบปานกลาง ความครอบคลม

ขนกบการยอมรบของโครงการ ท�าเลและการเขาถงของทตงโครงการ สถานการณความ

ปลอดภยโดยทวไป ความถของการแจกจาย ระยะเวลาทรอ คณภาพการบรการ ขอบเขตของ

การระดมก�าลง ขอบเขตของการเยยมบานและการคดกรอง และการวางเกณฑการคดกรอง

และการรบเขาโครงการ ระเบยบวธในการวดความครอบคลม แปรผนตามระดบความนาเชอถอ

และประเภทของขอมลทเกดขน วธทใชตองถกระบในรายงานดวย ควรประชมพจารณาแนวทาง

ปฏบต ณ เวลานนเพอตดสนใจถงวธการทเหมาะสมกบบรบท (ดมาตรฐานการจดการภาวะ

ทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรท 1, บนทกแนวทางการปฏบต 2

หนา 167)

4. แนวทางปฏบต: ควรเปนไปตามแนวทางปฏบตระดบชาตในกรณทม หากไมมแนวทางการปฏบตระดบชาต หรอไมบรรลมาตรฐานสากล ใหยดตามแนวทางปฏบตสากล แนวทางปฏบตทเปนทยอมรบในระดบสากล ดไดในรายการอางองและเอกสารอานเพมเตม เกณฑการรบเขา

001-384-new.indd 171 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

172

ควรสอดคลองกบแนวทางปฏบตระดบชาตและระดบสากล (ดภาคผนวก 4: การวดภาวะ ทพโภชนาการเฉยบพลน และรายการอางองและเอกสารอานเพมเตม) เกณฑการรบเขา ทารกอายต�ากวา 6 เดอน และกลมทไมสามารถวดภาวะน�าหนก สวนสง และสดสวนรางกายไดโดยงาย ควรไดรบการพจารณารวมกบอาการและการใหนมมารดา ผทถกตรวจสอบหรอสงสยวาตดเชอเอชไอว และผทเปนวณโรค หรอปวยเรอรง ควรมสทธเขาถงการรกษาเชนกนถามคณสมบตตรงตามเกณฑการรบเขา

5. ผตดเชอเอชไอว: ซงไมผานเกณฑการรบเขาโครงการมกจะตองการการสนบสนนดานโภชนาการ แตการสนบสนนดงกลาวไมใชขอเสนอทดทสดในบรบทการรกษาภาวะทพ-โภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงในภาวะภยพบต บคคลเหลานและครอบครวควรไดรบการชวยเหลอดานบรการตางๆ รวมถงการดแลทบานและในชมชน ศนยรกษาวณโรคและโครงการปองกนการตดเชอจากมารดาสบตร

6. เกณฑการจ�าหนายออกและการฟนตว: ผทถกจ�าหนายออกจากศนยตองไมมภาวะแทรกซอนทางการแพทย ฟนคนความอยากอาหาร มการรกษาน�าหนกตวทเหมาะสมโดยปราศจากการบวมจากภาวะโภชนาการ (เชน จากการชงน�าหนกตอเนองกนสองครง) การใหนมมารดาส�าคญเปนพเศษส�าหรบทารกอายต�ากวา 6 เดอน และ 24 เดอน ทารกทไมไดรบนมมารดาจะตองตดตามดแลใกลชด ควรปฏบตตามเกณฑการจ�าหนายออกจากศนยเพอเลยงความเสยงการจ�าหนายออกจากศนยกอนก�าหนด แนวทางปฏบตก�าหนดระยะเวลาเฉลยในการเขาพกรกษาเพอหลกเลยงการพกฟนนานเกนไป ระยะเวลาเฉลยในการพกรกษาจะแตกตางกนขนกบแนวทางปฏบตทใช และควรทจะปรบตามบรบทของชาตและแนวทางปฏบตทใช น�าหนกเฉลยของแตละบคคลควรค�านวณแยกจากกน ทมและไมมการบวมจากภาวะโภชนาการ เอชไอว/เอดส และวณโรคอาจสงผลใหผทขาดสารอาหารบางคนลมเหลวในการรกษา ทางเลอกในการรกษาหรอ ดแลระยะยาวควรพจารณารวมกบบรการสขภาพตางๆ รวมทงบรการการชวยเหลออนๆ ในสงคมและชมชน (ดบรการสขภาพทจ�าเปน – สขภาพทางเพศและอนามยเจรญพนธ มาตรฐานท 2 หนา 330)

7. ดชนชวดผลการด�าเนนงาน: ส�าหรบการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงควรรวมผลการดแลผปวยในและผปวยนอกทไมมการนบซ�า (เชน ไมนบจ�านวนทโอนยายระหวางผปวยในกบผปวยนอก) ในทซงการรวมผลดงกลาวไมสามารถท�าได การแปลผลควรปรบเพอความเหมาะสม เชน โครงการควรคาดหวงดชนชวดทดกวาเมอมการด�าเนนงานดแลผปวยนอกเพยงอยางเดยว และควรพยายามอยางเตมทตามดชนชวดทก�าหนดส�าหรบการผนวกรวมการดแลทงผปวยในและผปวยนอกเมอดแลผปวยในเพยงอยางเดยว ประชาชนของผถกจ�าหนายออกจากโครงการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงไดแกผทหายเปนปกต ผทตาย ผทไมสามารถปฏบตตาม หรอไมหายเปนปกต (ดมาตรฐานการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและขาดวตามนและเกลอแรท 1 บนทกแนวทางการปฏบต 4 หนา 168) สวนผทถกยายไปรบ

001-384-new.indd 172 12/22/2558 BE 11:17 PM

173

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

บรการอน (เชน บรการดานการแพทย) ถอวายงไมจบการรกษา เมอโครงการทรายงานถงการรกษาผปวยนอกเพยงอยางเดยวตองรายงานผปวยทโอนยายเปนผปวยในดวย เมอมการประเมนผลการด�าเนนงานปจจยตางๆ เชน อาการซบซอนของผปวยตดเชอเอชไอวจะมผลตออตราการตาย เมอมผลเลอดตดเชอเอชไอวเขาโครงการ ถงแมวาดชนชวดผลการด�าเนนงานยงไมไดปรบตามสถานการณดงกลาว การพจารณาถงสงเหลานถอวาจ�าเปนในระหวางการแปลผล นอกเหนอจากดชนชวดการจ�าหนายออก การรบเขาใหม จ�านวนเดกทเขารบการรกษาและอตราความครอบคลมควรไดรบการประเมนเมอมการตดตามผลการด�าเนนงาน ควรตรวจสอบและบนทกสาเหตของการรบเขารกษาซ�า ภาวะทอาการแยลง การไมสามารถปฏบตได หรอความลมเหลวของการตอบสนองของโครงการทด�าเนนการอย นยามของเรองเหลานควรปรบใหสอดคลองกบแนวทางปฏบตทใช

8. ขอมลสขภาพ: การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงทกโครงการควรรวมการรกษาทเปนระบบตามแนวทางปฏบตระดบชาตหรอระดบสากล รวมทงก�าหนดการอางองส�าหรบ การจดการความเจบปวยส�าคญ เชน วณโรค และเอชไอว ในบรเวณทมการแพรกระจายของเอชไอวสง กลยทธในการรกษาภาวะทพโภชนาการควรพจารณาทงการด�าเนนการทหาหนทาง หลกเลยงการแพรเชอเอชไอว และการสนบสนนการรอดชวตของมารดาและบตร ระบบอางองทมประสทธภาพ ส�าหรบการตรวจสอบและดแลวณโรคและเอชไอวเปนสงจ�าเปน

9. สนบสนนการเลยงบตรดวยนมมารดา: ทารกทถกรบเขาเปนผปวยใน มแนวโนมเปนผทเจบปวยมากทสด มารดาจ�าเปนตองไดรบการสนบสนนทกษะการเลยงบตรดวยนมมารดา อนเปนสวนหนงของการฟนฟภาวะโภชนาการและหายเปนปกต โดยเฉพาะเดกอายต�ากวา 6 เดอน ควรจดเวลาและทรพยากรทเพยงพอส�าหรบพนททก�าหนด (มมเลยงบตรดวยนมมารดา) เพอสนบสนนทกษะการเลยงบตรดวยนมมารดา และการสนบสนนโดยเพอนกอาจชวยได มารดาทใหนมกบทารกอายต�ากวา 6 เดอนทขาดสารอาหารอยางรนแรง ควรไดรบการปนสวนอาหารเสรมโดยไมตองค�านงถงภาวะโภชนาการของมารดา ยกเวนในกรณทพวกเขามน�าหนกสวนสงและสดสวนรางกายเขาเกณฑภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงกควรไดรบการรกษา

10.สนบสนนดานสงคมและจตสงคม: การกระตนอารมณและรางกายของเดกผานการเลนเปนสงส�าคญส�าหรบเดกทมภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนระดบรนแรงในระยะฟนฟ ผดแลเดกเหลานมกตองการความชวยเหลอดานสงคมและจตสงคม เพอใหมการน�าเดกมารบการรกษา การสนบสนนดานนอาจจะประสบความส�าเรจโดยผานโครงการระดมก�าลง ซงควรเนนการกระตนและการปฏสมพนธทงการรกษาและการปองกนความทพพลภาพ และความดอยทางปญญาในอนาคต (ดหลกการคมครอง 4 หนา 43) ทกคนทดแลเดกขาดสารอาหารรนแรงควรจะสามารถใหอาหารและดแลเดกระหวางรกษา โดยไดรบค�าแนะน�า การสาธต ตลอดจนขอมลดานสขภาพและโภชนาการ

001-384-new.indd 173 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

174

มาตรฐานการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและการขาดวตามนและเกลอแรท3:การขาดวตามนและเกลอแร

การด�าเนนการเรองวตามนและเกลอแร รวมกบการด�าเนนการดานสาธารณสขและโภชนาการเพอลดโรคทวไปทเกยวกบภาวะฉกเฉนและจดการกบการขาดวตามนและเกลอแร

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ อบรมผปฏบตงานดานสขภาพในเรองวธวนจฉยและรกษาการขาดวตามนและเกลอแร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ ก�าหนดขนตอนวธการตอบสนองอยางมประสทธภาพในการแกไขการขาดวตามนและเกลอแรแบบตางๆ ทประชากรอาจจะพบความเสยง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ผปวยทขาดวตามนและเกลอแรไดรบการรกษาตามหลกปฏบตทางการแพทยทดทสดขณะนน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ การด�าเนนการเรองวตามนและเกลอแร รวมกบการด�าเนนการดานสาธารณสขเพอลดการเกดโรคทวไปทเกยวกบภาวะฉกเฉน เชน หด (วตามนเอ) และโรคสงขบถายรวง (สงกะส) (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-4)

บนทกแนวทางการปฏบต1. การวนจฉยและการรกษาภาวะขาดวตามนและเกลอแรทแสดงอาการ: การวนจฉย

ภาวะขาดวตามนและเกลอแรบางอยางสามารถท�าไดโดยการตรวจสอบธรรมดา ดชนชวดดานการแพทยของการขาดวตามนและเกลอแรเหลาน สามารถน�ามารวมกบระบบเฝาระวงในเรองสขภาพและโภชนาการได ถงแมวาตองอบรมผปฏบตหนาทอยางระมดระวงเพอสรางความมนใจวาการประเมนผลมความถกตอง การจ�าแนกผปวยอาจเปนปญหาและในภาวะฉกเฉนกอาจท�าไดเพยงใหอาหารเสรมกบผทเขามาพบเจาหนาทดานสขภาพเทานน การรกษาการขาดวตามนและเกลอแร ควรมการคนหาผปวยในเชงรกและใชเกณฑการระบผปวยและแนวทางการรกษาอนเปนทตกลงแลว การคนหาและรกษาผปวยควรมอยทงในระบบสขภาพและโครงการใหอาหาร (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท 2, บนทกแนวทางการปฏบต 6 หนา 157) ทซงมการแพรหลายของการขาดวตามนและเกลอแรเกนเกณฑสาธารณสข (ดภาค ผนวกทายบท 5: มาตรการความส�าคญทางสาธารณสขของการขาดวตามนและเกลอแร) การรกษาแบบปพรมใหประชาชนดวยการเสรมวตามนและเกลอแรอาจมความเหมาะสม โรคเลอด-ออกตามไรฟน (วตามนซ) โรคผวหนงเพลลากรา (ไนอาซน) โรคเหนบชา (วตามนบ 1) ภาวะขาด-

001-384-new.indd 174 12/22/2558 BE 11:17 PM

175

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ไรโบฟลาวน (วตามนบ 2) เปนโรคทมกพบการระบาดและเปนผลมาจากการเขาถงวตามนและเกลอแรไมเพยงพอในประชาชนกลมทเพงใหการชวยเหลอดานอาหาร การแกไขการขาดวตามนและเกลอแรควรเปนการด�าเนนการกบประชาชนในวงกวางควบคกบการรกษารายบคคล

2. การวนจฉยและการรกษาภาวะขาดวตามนและเกลอแรทไมแสดงอาการ: การขาดวตามนและเกลอแรทไมแสดงอาการ สามารถมผลขางเคยงตอสขภาพ หากแตไมสามารถบงชโดยตรงเวนแตจะไดรบการตรวจสอบทางชวเคม ยกเวนโลหตจางซงสามารถทดสอบทางชวเคมอยางงายๆ ในพนทได (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท 2 บนทกแนวทางการปฏบต 6 หนา 157 และภาคผนวกทายบท 5: มาตรทางความส�าคญทางสาธารณสขของการขาดวตามนและเกลอแร) ดชนชวดทางออม สามารถน�ามาใชประเมนความเสยงของการขาดวตามนและเกลอแรในประชาชนทไดรบผลกระทบ และก�าหนดเวลาทตองมการปรบประกอบอาหารทบรโภคหรอใชการใหวตามนและเกลอแรเสรม (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการท 2, บนทกแนวทางการปฏบต 6 หนา 157 และภาคผนวกทายบท 5: มาตรการความส�าคญทางสาธารณสขเรองการขาดวตามนและเกลอแร)

3. การปองกน: กลยทธส�าหรบการปองกนการขาดวตามนและเกลอแร ไดบรรยายไวอยางสนๆ ในเรองความมนคงทางอาหาร – บทการแจกจายอาหาร (ดความมนคงทางอาหาร - มาตรฐานการ แจกจายอาหาร 1 หนา 181) การปองกนตองอาศยการควบคมโรคดวย เชน การตดเชอในระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน โรคหด และตดเชอปรสต (พยาธ) เชน มาลาเรย และทองรวง ซงท�าใหปรมาณวตามนและเกลอแรลดลง (ดงานบรการดานสขภาพทจ�าเปน – งานอนามยเดก มาตรฐานท 1-2 หนา 323-326)

4. การเตรยมความพรอม: เพอการรกษาจะเกยวกบการพฒนาการก�าหนดเกณฑผปวยแนวทางการรกษาและระบบการคนหาผปวยในเชงรก

5. การใชวตามนและเกลอแรในการรกษาโรคทวไป: การใหวตามนและเกลอแรเสรมควรรวมอยในการปองกนและรกษาเฉพาะโรค รวมถงการใหวตามนเอเสรมควบคกบการใหวคซนปองกนหด และการรวมธาตสงกะสกบผงเกลอแร (ORS) ตามแนวทางปฏบตการรกษาโรคทองรวง (ดงานบรการดานสขภาพทส�าคญ – งานอนามยเดก มาตรฐานท 1-2 หนา 323-326 และมาตรฐานการใหอาหารทารกและเดกเลกท 2 หนา 161)

001-384-new.indd 175 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

176

ความมนคงทางอาหาร การใหความชวยเหลอดานความมนคงทางอาหาร ควรมวตถประสงคเพอตอบสนองความจ�าเปนในระยะสน คอ (ไมกอใหเกดอนตราย) ลดความจ�าเปนส�าหรบประชาชนทไดรบผลกระทบในการน�ากลยทธการจดการความเสยหายทเปนไปไดมาใช และน�ามาซงการกลบคนสสภาพเดมของความมนคงทางอาหารในระยะยาว

การประเมนทถกตองน�าไปสการพจารณาทางเลอกของการใหความชวยเหลอทเหมาะสมและมความเปนไปได (ดมาตรฐานเรองความมนคงทางอาหารและการประเมนภาวะโภชนาการท 1 หนา 151) การใหความชวยเหลอดานความมนคงทางอาหารในบทน ไดถกจดแบงเปนความมนคงทางอาหารโดยทวไป การแจกจายอาหาร เงนสด และบตรแทนเงนสด และการตอบสนองดานการด�ารงชพ

เมอมความตองการอาหาร ควรพจารณาถงรปแบบทเหมาะสมในการแจกจาย เชน เลอกใชภาชนะบรรจอาหารอยางระมดระวงส�าหรบทงการแจกจายแบบโดยตรง (in kind) และแบบบตรแทนเงนสด การตอบสนองดานการด�ารงชพ ไดแก การผลตขนตน รายไดและการจางงาน รวมทงการเขาถงการตลาดสนคาและบรการ

การแจกจายเงนสดและบตรแทนเงนสด อาจใชส�าหรบสนคาหรอบรการทเกยวกบความมนคงทางอาหาร เชนเดยวกนกบความชวยเหลอดานอน ความเขาใจในความสามารถของตลาดและความเหมาะสมของรปแบบวธการน�าสงอาหารเปนสงจ�าเปนตอการออกแบบการใหความชวยเหลอดานความมนคงทางอาหาร

มาตรฐานของความมนคงทางอาหารจะพจารณาถงแหลงทรพยากร เพอใหตอบสนองความจ�าเปนดานอาหารของทงประชาชนทวไปและประชาชนกลมผเปราะบางซงมความเสยงดานโภชนาการสง นอกจากจะมการตอบสนองตอความจ�าเปนเหลานแลว การใหความชวยเหลออนๆ ทมเปาหมายในการรกษาภาวะทพโภชนาการจะใหผลการรกษาทจ�ากด เนองจากผทหายจากภาวะทพโภชนาการ จะกลบไปสการไดรบอาหารไมเพยงพอ และภาวะโภชนาการของคนเหลานนกอาจจะแยลงอกครง

วธการก�าหนดกลมเปาหมาย การน�าสง และการแจกจาย ควรลดความเสยงในการเกดขอผดพลาดทเพมหรอกดกนบคคลออกไป ความเสยงนนรวมถงอาหาร เงนสด หรอความชวยเหลออนๆ ซงถกน�าไปใชในทางทผดโดยผท�าการสรบ สงทส�าคญคอ การใหความชวยเหลอดานความมนคงทางอาหารตองไมท�าใหสถานการณความขดแยงเลวรายลง

001-384-new.indd 176 12/22/2558 BE 11:17 PM

177

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มาตรฐานเรองความมนคงทางอาหาร1:ความมนคงทางอาหารทวไป

ประชาชนมสทธไดรบอาหารจากความชวยเหลอดานมนษยธรรม ซงสรางความมนใจในการรอดชวต คงไวซงศกดศร ปองกนการสญเสยทรพยสน และสงเสรมการฟนคนสภาวะปกตเทาทจะเปนไปได

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ วางแผนการตอบสนองเบองตน เพอตอบสนองความจ�าเปนเรงดวน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ พจารณามาตรการทใชเพอสนบสนน คมครองและสงเสรมความมนคงทางอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ ตอบสนองภายใตการวเคราะหขอมลทถกตอง ชดเจน เชอถอได ถงประโยชนทผประสบภยจะไดรบ ความเสยงและคาใชจายทเกยวของ และกลยทธการรบมอกบปญหาของประชาชน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ พฒนากลยทธการเปลยนแนวทางการด�าเนนการและยตโครงการตอบสนองดานความมนคง ทางอาหารทงหมด เพมการรบรและตระหนกถงกลยทธดงกลาว และน�ามาประยกตใชใหเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

◗ สรางความมนใจในการเขาถงการสนบสนนทเหมาะสมของผประสบภย รวมทงการใหความร ทกษะและบรการทจ�าเปน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ พทกษและรกษาสงแวดลอมมใหถกท�าลายจากการด�าเนนการตอบสนองใดๆ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

◗ ตดตามตรวจสอบเพอก�าหนดระดบของการไดรบ และเขาถงการด�าเนนการของคน กลม และบคคล เพอสรางความมนใจวาผประสบภยทกกลมไดรบความชวยเหลออยางครอบคลมโดยไมมการเลอกปฏบต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

◗ ประเมนผลของการตอบสนองทมตอเศรษฐกจทองถน เครอขายสงคม การประกอบอาชพ และสงแวดลอม และสรางความมนใจวามการแบงปน และน�าผลการประเมนมาใชอยางมประสทธภาพ เพอพฒนาการด�าเนนการตอไป (ดบนทกแนวทางการปฏบต 8)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตจ�าเปนตองไดรบการตอบสนองดานความมนคงทางอาหาร ไดรบความชวยเหลอตามความจ�าเปนเบองตน ปองกนการสญเสยทรพยสนใหผประสบภย มทางเลอก และสนบสนนการคงไวซงศกดศรของตนเอง

◗ ครวเรอนใชกลยทธทถกตองเพอรบมอกบปญหา (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

001-384-new.indd 177 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

178

◗ การเลอกช�าระดวยเงนสด บตรแทนเงนสด หรอทงสองอยางรวมกน ขนอยกบการประเมนและวเคราะหอยางละเอยดถถวน (ดความมนคงทางอาหาร มาตรฐานเรองการแจกจายเงนสดและบตรแทนเงนสดท 1 หนา 202)

บนทกแนวทางการปฏบต1. การจดล�าดบความส�าคญของการชวยชวต: การแจกจายอาหาร เงนสด หรอบตรแทนเงนสด

หรอการใชทงหมดรวมกน โดยทวไปเปนการตอบสนองขนตนตอความไมมนคงทางอาหาร เฉยบพลน แตกควรพจารณาการตอบสนองรปแบบอนดวย ไดแก อาหารทไดรบการสนบสนนมา การยกเวนคาธรรมเนยมชวคราว โครงการจดหางาน การสนบสนนการประกอบอาชพ การ ลดปรมาณปศสตว การจดหาอาหารสตวและการสนบสนนตลาด เมอระบบตลาดสามารถท�างานและเขาถงได และไมมความเสยงทรายแรง สงทควรด�าเนนการเปนล�าดบแรกคอการฟนฟระบบตลาดและกจกรรมทางเศรษฐกจทมการจางงาน (ดรายการอางองในสวนการใหความชวยเหลอดานตลาดและความมงคงทางอาหารและเอกสารอานเพมเตม) กลยทธดงกลาวเหมาะสมกวาการแจกจายอาหาร เพราะสงผลดในการสนบสนนการประกอบอาชพ ลดความเปราะบางในอนาคต และคงไวซงศกดศร องคกรตางๆ ทเขาไปใหความชวยเหลอมหนาทตองรบทราบกจกรรมทองคกรอนด�าเนนการดวย เพอใหเกดการตอบสนองทสงเสรมและสอดรบกนทงดานปจจยน�าเขาและบรการ

2. การสนบสนนปองกนและสงเสรมความมนคงทางอาหาร: ไดแก การตอบสนองและด�าเนนการตามแนวปฏบตอยางกวางขวาง ขณะทการตอบสนองตอความจ�าเปนเรงดวนและการรกษาทรพยสนมความส�าคญเปนล�าดบแรกในชวงตนของการเกดภยพบต ควรวางแผนการตอบสนองในระยะยาว และผสมผสานกบการตอบสนองขององคกรอนดวย ในระยะสนอาจเปนไปไมไดทความมนคงทางอาหารจะเกดจากการประกอบอาชพของประชาชน อยางไรกตามควรสนบสนนใหน�ากลยทธอนทมอยมาใชเพอใหเกดความมนคงทางอาหารและรกษาศกดศรไวได การตอบสนองดานความมนคงทางอาหารควรปองกนความเสยหายของทรพยสนทจะตามมา น�าไปสการฟนฟทรพยสนทเสยไปจากภยพบตและเพมความสามารถในการฟนคนสสภาพปกตจากอนตรายในอนาคต

3. ความเสยงทเกดจากกลยทธการรบมอ: ควรสนบสนนกลยทธการรบมอทท�าใหเกดความมนคงทางอาหารและความมศกดศร อยางไรกตามกลยทธการรบมอมตนทนหรอสามารถกอใหเกดความเสยงทเพมความเปราะบาง (ดมาตรฐานเรองความมนคงทางอาหารและการประเมนภาวะโภชนาการท 1 หนา 151) ความเสยงนนตองคนพบโดยเรวทสดเทาทท�าไดและเรงด�าเนนการชวยใหประชาชนหลกเลยงผลเสยจากการใชกลยทธดงกลาว เชน การแจกจายฟน และ/ หรอเตาหงตมทมเชอเพลงเพยงพอ เพอหลกเลยงการใชทรพยากรธรรมชาตมากเกนไป และหลกเลยงการเดนทางไปในพนทไมปลอดภย การใหเงนอดหนนสามารถหลกเลยงการจ�านองทรพยสนหรอทดนได (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35)

001-384-new.indd 178 12/22/2558 BE 11:17 PM

179

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

4. กลยทธการยตและการปรบแนวทางการด�าเนนงาน: ตองไดรบการพจารณาตงแตเรมโครงการโดยเฉพาะในกรณทอาจด�าเนนการตอบสนองระยะยาว เชน การจดหาบรการแบบ ใหเปลา ซงโดยทวไปจะตองเสยคาใชจาย ไดแก บรการเกยวกบปศสตว ซงอาจยากตอการกลบไปสบรการแบบมคาใชจาย กอนยตโครงการหรอปรบไปสรปแบบใหมควรมหลกฐานแสดงถงสถานการณทดขน หรอมองคกรอนทสามารถด�าเนนการไดดกวาเขามารบผดชอบ เรองการแจกจายอาหาร เงนสด และ/หรอบตรแทนเงนสด อาจเชอมโยงกบความคมครองทางสงคมทมอย หรอระบบเครอขายความปลอดภยระยะยาว หรอสนบสนนความรวมมอกบรฐบาลและผบรจาคในการจดตงระบบทสามารถจดการกบปญหาความไมมนคงทางอาหารแบบเรอรงได

5. การเขาถงความรทกษะและบรการ:ควรออกแบบและวางแผนจดท�าโครงสรางการบรการรวมกบผใชงานเพอรกษาระดบของการบรการใหเพยงพอและเหมาะสมอยางตอเนองแมหลงจากยตโครงการแลว ผประสบภยบางกลมอาจมความตองการพเศษเฉพาะดาน เชน เดกก�าพราจากผลของเชอเอดสอาจไมไดรบการถายทอดความรหรอทกษะตางๆ ในครอบครว ซงสามารถจดหาบรการทเหมาะสมใหได

6. ผลกระทบตอสงแวดลอม: ควรสงวนทรพยากรธรรมชาตทจ�าเปนตอการผลตและการประกอบอาชพของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตและประชาชนในพนทไวใหมากทสดเทาทจะท�าได ในการประเมนและวางแผนการตอบสนองใดๆ ควรค�านงถงผลกระทบตอสงแวดลอมดวย เชน ผประสบภยทอาศยอยในคายพกชวคราวตองการเชอเพลงส�าหรบประกอบอาหาร ซงอาจท�าใหเกดการท�าลายปาในพนทอยางรวดเรว การแจกจายอาหารทใชเวลาปรงนานจะตองการเชอเพลงมาก ซงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากขนดวย (ดความมนคงทางอาหาร มาตรฐานเรองการแจกจายอาหาร 2 หนา 185) การตอบสนองนนสามารถชวยใหสงแวดลอมฟนตวจากการถกท�าลายได เชน การลดปรมาณปศสตว ชวยใหมอาหารในทงหญาเลยงสตวเพยงพอในหนาแลง หากเปนไปไดการใหความชวยเหลอควรชวยเพมความสามารถของประชาชนในการจดการทรพยากรธรรมชาต โดยเฉพาะอยางยงในการน�ามาใช ควรประเมนและบรรเทาความเสยงจากการตอบสนองซงท�าใหการใชทรพยากรธรรมชาตมความตงเครยดมากขน เชน ความขดแยง ดานเชอเพลง (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35)

7. ความครอบคลมการเขาถงและการยอมรบ: ควรมการประเมนรายละเอยดเกยวกบคณสมบตและจ�านวนโดยประมาณของผไดรบความชวยเหลอแบงตามเพศและอายกอนก�าหนดระดบการมสวนรวมของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตกลมตางๆ (ใหความสนใจตอกลมเปราะบางเปนพเศษ) การมสวนรวมเกดจากการด�าเนนกจกรรมทเขาถงไดงายและเปนทยอมรบ แมวาการใหความชวยเหลอดานความมนคงทางอาหารบางอยางจะเนนความประหยดและคมคา แตกไมควรไดรบการปฏบตอยางไมเปนธรรม และควรใหกลมเปราะบางและกลมทพงตนเองไมได รวมทงเดก สามารถเขาถงการชวยเหลอดงกลาวได ขอจ�ากดตางๆ เชน ความสามารถในการท�างานทลดลง ปรมาณงานบาน การมครรภ การใหนมบตรและการดแลเดก ความ

001-384-new.indd 179 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

180

เจบปวยและความทพพลภาพ อาจจ�ากดการมสวนรวมของผไดรบความชวยเหลอ การจดการกบ ขอจ�ากดเหลานใหไดผล ตองจดกจกรรมทกลมคนดงกลาวสามารถท�าไดหรอมโครงสรางการสนบสนนทเหมาะสม ประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตควรก�าหนดกลไกในการก�าหนดเปาหมายโดยปรกษาหารอกบประชาชนทกกลมอยางครบถวน (ดหลกการคมครอง 2 หนา 38)

8. การตดตามและการประเมนผล: การตดตามสถานการณดานความมนคงทางอาหารอยางกวางขวางเปนสงจ�าเปน เพอประเมนความเกยวเนองของการด�าเนนการตอไป ก�าหนดเวลาของ การยตกจกรรม หรอปรบเปลยน วธการ หรอท�าโครงการใหมเพมเตม ตลอดจนระบความจ�าเปนตางๆ เพอสนบสนนการใหความชวยเหลอ

9. การประเมนควรเปนไปตามเกณฑของคณะกรรมการความชวยเหลอเพอการพฒนา: ทถกบนทกไวโดยองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development : OECD) ซงน�าไปวดผลในดานตางๆ ไดแก ความเหมาะสม ความเชอมโยงตอเนอง ความสอดคลอง ความครอบคลม ประสทธภาพ ประสทธผลใน การบรรลเปาหมาย และผลกระทบโดยรวม

ความมนคงทางอาหาร - การแจกจายอาหารวตถประสงคของการแจกจายอาหาร คอ สรางความมนใจไดวาประชาชนไดเขาถงอาหารทมคณภาพและปรมาณเพยงพออยางปลอดภย ตลอดจนมวธการเตรยมและบรโภคอาหารทปลอดภย

เมอมการประเมนวาความชวยเหลอดานอาหารมความจ�าเปนส�าหรบผประสบภย จะเรมตนการแจกจายอาหารโดยทวไปแบบไมเสยคาใชจาย โดยมงเปาหมายแจกจายใหแกผทจ�าเปนตองไดรบอาหารมากทสด และยตการแจกจายเมอผไดรบความชวยเหลอนนสามารถกลบมาผลตหรอเขาถงอาหารไดโดยวธอน ผประสบภยอาจตองการความชวยเหลอในรปแบบอน เชน การแจกจายแบบมเงอนไข หรอการตอบสนองดานการประกอบอาชพ การใหอาหารเสรมเพมเตมจากการปนสวนอาหารโดยทวไปแกประชากรกลมเสยง (เชน เดกอาย 6-59 เดอน และหญงมครรภ หรอหญงใหนมบตร) ซงการแจกจายจะเปนแบบปพรมหรอมเปาหมายกขนอยกบสภาพแวดลอมเปนส�าคญ (ดมาตรฐานเรองการจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลน และการขาดวตามนและเกลอแรท 1 หนา 166)

ทงการแจกจายอาหารโดยทวไปและอาหารเสรม จะจดหาอาหารปนสวนใหน�ากลบบานหากสามารถท�าได การใหรบประทานอาหารทจดแจกจะด�าเนนการเมอผรบความชวยเหลอไมสามารถประกอบอาหารเองไดเทานน (หลงจากเกดภยพบตทนททนใด หรอระหวางการเคลอนยายผประสบภย) และเมออาจน�าความไมปลอดภยมาสผรบอาหารปนสวนกลบบานกตาม หรอการใหอาหารแบบฉกเฉนทโรงเรยน (แมวามการแจกจายอาหารกลบบานผานทางโรงเรยน)

การจดการโซอปทานตองด�าเนนการอยางจรงจง และมความรบผดชอบตอการมชวตรอดอยางทนททนใด และการแจกจายอาหารมกเปนสวนส�าคญอยางยงในการตอบสนองตอภยพบต ควรมการตรวจ

001-384-new.indd 180 12/22/2558 BE 11:17 PM

181

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

สอบระบบขนสงและแจกจายอาหารทกระยะ รวมถงในระดบชมชน ความโปรงใสและการสอสารอยางมประสทธภาพกมบทบาทส�าคญเชนกน ควรมการประเมนเปนระยะๆ และเผยแพรขอมลทได ตลอดจนอภปรายกบผมสวนไดสวนเสย รวมถงประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตและหนวยงานในทองถน

ความมนคงทางอาหาร มาตรฐานการแจกจายอาหารท 1:ความตองการทางโภชนาการทวไป

ประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตและกลมทมความเสยงสง ไดรบความชวยเหลอบรรลตามความตองการทางโภชนาการ

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ใชระดบการเขาถงอาหารทมคณภาพและปรมาณเพยงพอ เพอพจารณาวาสถานการณคงทหรอมแนวโนมแยลง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1 และ 4-5)

◗ วางแผนแจกจายอาหารตามความตองการเบองตน ดานพลงงาน โปรตน ไขมน วตามนและ เกลอแร ปรบตามความจ�าเปนในแตละสถานการณ (ดดชนชวดหลก บนทกแนวทางการปฏบต 2 และภาคผนวกทายบท 6: ความตองการทางโภชนาการ)

◗ สรางความมนใจในวธการเขาถงอาหารทมคณคาทางโภชนาการ และการชวยเหลอดานโภชนาการของประชาชน รวมทงไดรบความคมครอง สงเสรม และสนบสนน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-8)

◗ สรางความมนใจวาเดกอาย 6-24 เดอน สามารถเขาถงอาหารเสรมทอดมดวยพลงงานและคณคาทางโภชนาการตามวย และหญงมครรภและหญงใหนมบตรกมวธการเขาถงการสนบสนนดานโภชนาการทเพมขน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ สรางความมนใจวาครวเรอนทมผปวยโรคเรอรง รวมถงผตดเชอเอชไอว ผมความบกพรองเฉพาะดานหรอมความเปราะบาง สามารถเขาถงอาหารทมคณคาทางโภชนาการทเหมาะสมและไดรบการสนบสนนดานโภชนาการอยางเพยงพอ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6-8)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ เขาถงแหลงอาหารประเภทตางๆ อยางเพยงพอ เชน อาหารเสนใย (ธญญาหาร หรอพชประเภทหว) พชตระกลถว (หรอผลตภณฑจากสตว) และอาหารทเปนแหลงไขมน ตามความตองการทางโภชนาการ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3 และ 5)

◗ ครวเรอนสวนใหญ (มากกวารอยละ 90) เขาถงเกลอเสรมไอโอดนไดอยางเพยงพอ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-4 และภาคผนวก 6 : ความตองการทางโภชนาการ)

001-384-new.indd 181 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

182

◗ เขาถงแหลงอาหารอนทมไนอะซนเพมขนอยางเพยงพอ (เชน พชตระกลถว ผลไมเปลอกแหง ปลาแหง) ในกรณทอาหารเสนใยหลกทใหเปนขาวโพดหรอขาวฟาง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3 และภาคผนวกทายบท 5: การวดภาวะขาดวตามนและเกลอแรทมนยส�าคญทางสาธารณสข และภาคผนวกทายบท 6: ความตองการทางโภชนาการ)

◗ เขาถงแหลงอาหารอนทมไทอะมนเพมขนอยางเพยงพอ (เชน พชตระกลถว ผลไมเปลอกแหง ไข) กรณทใหอาหารเสนใยหลกทใหเปนขาวขดส (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3)

◗ เขาถงแหลงอาหารทมไรโบฟลาวนอยางเพยงพอ กรณทประชาชนอยในภาวะทมอาหารจ�ากด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3)

◗ ไมเกดโรคเลอดออกตามไรฟน (scurvy) โรคผวหนงเพลลากรา (pellagra) โรคเหนบชา (beri-beri) หรอโรคขาดไรโบฟลาวน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5 และภาคผนวกทายบท 5: การวดภาวะการขาดวตามนและเกลอแรทมนยส�าคญทางสาธารณสข)

◗ อตราการเกดโรคจากการขาดวตามนเอ โรคโลหตจางจากการขาดธาตเหลก และความผดปกตจากการขาดสารไอโอดนทถอวาไมมนยส�าคญทางสาธารณสข (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5 และภาคผนวกทายบท 5: การวดภาวะการขาดวตามนและเกลอแรทมนยส�าคญทางสาธารณสข)

บนทกแนวทางการปฏบต1. การแปลผลการเขาถงอาหาร: วดการเขาถงอาหารโดยใชเครองมอในการวเคราะห เชน คะแนน

การบรโภคอาหาร หรอเครองมอวดความหลากหลายของอาหาร ตวแปรตางๆ ทควรค�านงถง เชน ความมนคงทางอาหาร การเขาถงตลาด การประกอบอาชพ สขภาพและโภชนาการ อาจมความเหมาะสมในการระบวาสถานการณคงทหรอแยลง และบอกไดวาการด�าเนนการนนๆ มความจ�าเปน หรอไม (ดมาตรฐานเรองความมนคงทางอาหารและการประเมนดานโภชนาการ 1 หนา 151)

2. ความตองการดานโภชนาการและการวางแผนการปนสวนอาหาร: ควรใชประมาณการความตองการขนต�าของประชากร ตามขอมลทระบดานลาง เพอวางแผนการปนสวนอาหารโดยทวไป โดยปรบเปลยนตวเลขไดตามกลมประชากรซงไดอธบายไวในภาคผนวกทายบท 6: ความตองการทางโภชนาการ

- 2,100 กโลแคลอร/คน/วน - รอยละ10 ของพลงงานทไดจากอาหารทงหมด มาจากโปรตน - รอยละ 17 ของพลงงานทไดจากอาหารทงหมด มาจากไขมน - ไดรบสารอาหารประเภทวตามนและเกลอแรอยางเพยงพอ

การวางแผนปนสวนอาหารโดยทวไปถกออกแบบโดยใชเครองมอส�าหรบวางแผนปนสวนอาหาร (เชน NutVal) ในกรณทประชาชนไมสามารถเขาถงอาหารไดโดยสนเชง อาหารทแจกจายใหควรตอบสนองความตองการทางโภชนาการทงหมดของประชาชนเหลาน ตองไดรบการประเมนปรมาณอาหารโดยเฉลยทประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตสามารถเขาถงได (ดมาตรฐาน

001-384-new.indd 182 12/22/2558 BE 11:17 PM

183

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ความมนคงทางอาหาร และการประเมนโภชนาการท 1 หนา 151) การแจกจายอาหารปนสวนจงควรถกวางแผนเพอเตมเตมสวนตางระหวางความตองการทางโภชนาการกบอาหารทผประสบภยสามารถจดหาไดเอง เชน ถาความตองการมาตรฐานคอ 2,100 กโลแคลอรตอคนตอวน และจากการประเมนระบวาประชากรในกลมเปาหมายโดยเฉลยไดรบ 500 กโลแคลอรตอคนตอวน จากความสามารถทจดหาไดเองหรอจากแหลงอาหารอนๆ ดงนนอาหารทจะแจกจายให ควรเปน 2,100 – 500 = 1,600 กโลแคลอรตอคนตอวน นอกจากปรมาณพลงงานทไดรบจากอาหารแลว ยงจ�าเปนตองค�านงถงโปรตน ไขมน วตามนและเกลอแรในการวางแผนชวยเหลอดานอาหารดวย

ถาพลงงานทงหมดมาจากอาหารทแจกจายจากการปนสวน อาหารเหลานนตองมปรมาณสารอาหารทกชนดอยางเพยงพอ แตถาอาหารทแจกจายเพอตอบสนองความตองการพลงงานบางสวน ใหใชทางเลอกหนงจากสองทางเลอกน คอ ถาผประสบภยไดรบอาหารอนๆ ซงไมรปรมาณสารอาหาร ควรวางแผนใหอาหารปนสวนทมปรมาณสารอาหารทสมดล ซงมอตราสวนเหมาะสมกบปรมาณพลงงาน แตถาผประสบภยไดรบอาหารอนๆ ซงรปรมาณสารอาหาร อาหารปนสวนทใหควรเปนไปเพอเสรมสารอาหารทขาดไป การวางแผนปนสวนอาหารโดยทวไปตองค�านงถงความตองการสารอาหารทเพมขนของหญงมครรภและหญงใหนมบตร ควรมอาหารทเพยงพอและเดกเลกสามารถรบประทานไดรวมอยในอาหารปนสวนนนดวย เชน อาหารผสมทเพมวตามน (ดมาตรฐานเรองการใหอาหารทารกและเดกเลกท 2 หนา 161) นอกจากนควรสรางความมนใจวาการด�าเนนการมความเสมอภาค โดยแจกจายอาหารปนสวนทเหมอนกนใหแกประชาชนทไดรบผลกระทบและประชาชนกลมยอยทคลายคลงกน ผวางแผนควรระมดระวงหากขนาดของอาหารปนสวนทใหแตกตางกนในชมชนใกลเคยงกน เพราะอาจท�าใหเกดความตงเครยดได การไดรบวตามนและเกลอแรในปรมาณมากเกนไปกเปนอนตราย การวางแผนปนสวนอาหารจงจ�าเปนตองน�ามาพจารณาโดยเฉพาะอยางยงหากมการใหผลตภณฑอาหารหลายชนดทมการเสรมวตามนรวมดวย

3. การปองกนภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนและภาวะการขาดวตามนและเกลอแร: หากสามารถด�าเนนการใหบรรลดชนชวดหลกของการใหความชวยเหลอดานอาหารแลว จะสามารถปองกนไมใหภาวะโภชนาการของประชาชนสวนใหญแยลง และควรจดใหมมาตรการปองกนดานสาธารณสขทเพยงพอเพอปองกนโรค เชน โรคหด มาลาเรย และโรคตดเชอปรสต (พยาธ) (ดเรองบรการดานสขภาพทจ�าเปน – การควบคมโรคตดตอ มาตรฐานท 1-2 หนา 314-317) ในสถานการณทมชนดของอาหารใหเลอกอยางจ�ากด อาจเกดปญหาในการจดอาหารปนสวนใหมปรมาณสารอาหารเพยงพอ ซงวธการในการแกปญหาใหอาหารปนสวนมคณคาทางโภชนาการดขน คอ การเตมสารอาหาร เชน วตามน เกลอแรลงไปในอาหารหลก การใหอาหารผสมเสรมวตามน การซออาหารในทองถนเพอเสรมสารอาหารทขาด และ/หรอการใชผลตภณฑอาหารเสรมทแหลงพลงงานสวนใหญมาจากไขมน อาหารทมสารอาหารสง อาหารพรอมรบประทาน หรอผลตภณฑรปแบบเมดหรอผงทมวตามนและเกลอแรหลายชนด ผลตภณฑเหลานอาจใหกบประชากรเปาหมายทเปนผเปราะบาง เชน เดกอาย 6-24 เดอน หรอ 6-59 เดอน หรอหญงมครรภ

001-384-new.indd 183 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

184

และหญงใหนมบตร ยกเวนเมอมอาหารทมสารอาหารสงในทองถน อาจพจารณาเพมปรมาณอาหารปนสวนเพอเพมการแลกเปลยนอาหาร แตตองค�านงถงคาใชจายเมอเทยบกบประสทธผล และผลกระทบตอตลาดดวย สวนทางเลอกอนซงอาจน�ามาพจารณาปองกนภาวะการขาดวตามนและเกลอแรยงรวมถงมาตรการดานความมนคงทางอาหารเพอสนบสนนการเขาถงอาหารทมคณคาทางโภชนาการ (ดมาตรฐานความมนคงทางอาหารและการประเมนโภชนาการท 1 หนา 151 และความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานเรองการประกอบอาชพท 1-2 หนา 207-213) นอกจากนควรค�านงถงการสญเสยวตามนและเกลอแรซงเกดขนระหวางการขนสง การเกบรกษา กระบวนการแปรรปและการประกอบอาหาร และสดสวนของวตามนและเกลอแรทเขาสรางกายโดยมรปแบบทางเคมทแตกตางกน

4. ตรวจสอบการใชประโยชนจากอาหารปนสวน: ดชนชวดหลกแสดงใหเหนการเขาถงอาหาร แตไมบอกปรมาณการใชประโยชนจากอาหาร หรอปรมาณสารอาหารทสามารถน�าเขาสรางกาย การวดปรมาณสารอาหารทไดรบโดยตรงจะบอกความตองการทไมแทจรงในการเกบรวบรวมขอมล อยางไรกตามอาจประมาณการการใชประโยชนจากอาหารดงกลาวทางออมโดยใชขอมลจากแหลงตางๆ เชน ตดตามขอมลอาหารทมอยและทใชไปในระดบครวเรอน ประเมนราคาอาหารและอาหารทมจ�าหนายในตลาดทองถน ตรวจสอบแผนและรายงานการแจกจายอาหาร ประเมนการน�าอาหารปามาใช และน�าไปสการประเมนความมนคงทางอาหาร การแบงสวนอาหารภายในครวเรอนอาจไมเปนธรรมโดยเฉพาะกบผเปราะบางหากแตมกจะไมสามารถวดผลดานนได วธการแจกจายทเหมาะสม (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหารท 5 หนา 194) อาหารทางเลอกและการหารอกบประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบต อาจชวยใหการปนสวนอาหารภายในครวเรอนดขน (ดมาตรฐานหลก 1 หนา 57)

5. ผสงอาย:อาจไดรบผลกระทบจากภยพบตมากเปนพเศษ ปจจยเสยงซงลดความสามารถในการเขาถงอาหารและเพมความตองการทางโภชนาการ ไดแก โรคตางๆ ความทพพลภาพ การอยตามล�าพง ความเครยดทางจตใจ ครอบครวขนาดใหญ สภาพอากาศหนาวเยน และความยากจน ผสงอายควรสามารถเขาถงแหลงอาหาร (รวมถงการแจกจายอาหาร) ไดสะดวก อาหารควรงายตอการจดเตรยมและการบรโภค รวมทงสามารถใหโปรตน วตามนและเกลอแร ไดอยางครบถวนตามความตองการทเพมขนของผสงอาย

6. ผตดเชอเอชไอว: อาจอยในภาวะเสยงตอภาวะทพโภชนาการมากกวา ซงมาจากหลายสาเหตดวยกน เชน การบรโภคอาหารไดนอยลง เนองจากไมรสกอยากอาหาร กนอาหารล�าบาก การดดซมสารอาหารต�า เนองจากทองรวง การตดเชอปรสต (พยาธ) หรอเซลลล�าไสถกท�าลาย ระบบการเผาผลาญอาหารในรางกายเปลยนแปลงไป รวมทงการตดเชอและความเจบปวยเรอรง ความตองการพลงงานในบคคลกลมนเพมขนตามระยะของการตดเชอ ซงตองสรางความมนใจวาตนเองสมบรณและมสขภาพด เพอยดระยะเวลาการแสดงอาการของโรคเอดสเทาทจะท�าได การบดผสมหรอการเตมสารอาหารประเภทวตามนและเกลอแรลงในอาหาร หรอการจดหา

001-384-new.indd 184 12/22/2558 BE 11:17 PM

185

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

อาหารเสรมวตามนเกลอแร หรอเสรมสารอาหารเฉพาะอยาง เปนกลยทธทสามารถท�าไดเพอใหเขาถงอาหารอยางเพยงพอ ในบางสถานการณการเพมปรมาณอาหารปนสวนทงหมดอาจเหมาะสม การพจารณาการรกษาดวยยาตานไวรสและโภชนาการทมบทบาทส�าคญในการเสรมประสทธภาพของยาและตานอาการของโรคได

6. ผทพพลภาพ: ผทพพลภาพอาจมความเสยงสงทจะถกแยกจากสมาชกในครอบครวและผดแลประจ�าในชวงภยพบต และอาจพบการเลอกปฏบตในการเขาถงอาหาร จงควรพยายามตรวจสอบและลดความเสยงนเพอสรางความมนใจในการเขาถงอาหารทางภายภาพ พฒนาวธการสงเสรมการไดรบอาหาร (เชน การจดหาชอนและหลอดดด การพฒนาระบบเยยมบานหรอบรการนอกสถานท) และสรางความมนใจในการเขาถงอาหารทใหพลงงานสงและอดมดวยสารอาหาร ความ เสยงอนๆ เชน ความล�าบากในการเคยวและกลน (ท�าใหบรโภคอาหารไดนอยลงและส�าลก) ต�าแหนงและทาทางทไมเหมาะสมในการรบประทานอาหาร การเคลอนไหวรางกายลดลง ลวนมผลตอการเขาถงอาหารและแสงแดด (ซงสงผลตอการรบวตามนด) และอาการทองผก ซงอาจมผลกระทบในบคคลทมภาวะบกพรองทางสมองได

7. ผดแลและผรบการดแล: ปญหาทางโภชนาการทอาจประสบ ไดแก การมเวลาเขาถงอาหารนอยลงเนองจากปวยหรอตองดแลผปวย คนเหลานมความจ�าเปนอยางยงทจะตองรกษาสข-อนามยของตนซงอาจอยในภาวะทท�าไดยาก พวกเขาอาจมทรพยสนทจะน�ามาแลกเปลยนกบอาหารไดนอยลงเพราะเสยคาใชจายในการรกษาหรอจดพธศพ และอาจรสกอบอายจนเขาไมถงกลไกการใหความชวยเหลอของชมชน ดงนนการสนบสนนชวยเหลอผดแลเหลานจงมความส�าคญและไมเปนการบนทอนการดแลกลมเปราะบาง การสนบสนนทควรจะไดรบ คอ ดานการจดหาอาหาร สขอนามย สขภาพ การดแลดานจตสงคมและใหความคมครอง โดยเครอขายทางสงคมทมอยสามารถจดการฝกอบรมใหแกสมาชกของชมชนทถกคดเลอกเพอท�าหนาทเกยวกบผดแลและผรบการดแล (ดหลกการคมครอง 4 หนา 43)

ความมนคงทางอาหารมาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท2:ความเหมาะสมและการยอมรบ

รายการอาหารทจดใหมความเหมาะสม และเปนทยอมรบโดยครวเรอนสามารถบรโภค ไดอยางมประสทธภาพ และเกดประโยชน

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ หารอกบประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตระหวางการประเมนและวางแผนโครงการการ

ด�าเนนงานเกยวกบการยอมรบ ความคนเคย และความเหมาะสมของรายการอาหาร และน�าผล

สรปนนมาใชในการตดสนใจเลอกอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

001-384-new.indd 185 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

186

◗ ประเมนความสามารถในการเกบรกษาอาหาร การเขาถงน�าและเชอเพลง ระยะเวลาในการ

ประกอบอาหารและปรมาณน�าทตองใชแชวตถดบของอาหารแตละประเภท (ดบนทกแนวทาง

การปฏบต 2)

◗ เมอมการแจกจายอาหารทผประสบภยไมคนเคย ใหแนะน�าวธการเตรยมอาหารทเหมาะสมแก

ผประกอบอาหาร เปนภาษาทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ เมอแจกจายธญพช ควรสรางความมนใจวาผไดรบแจกมวธบดหรอประกอบอาหารไดเองทบาน

หรอสามารถเขาถงเครองบดหรออปกรณประกอบอาหารได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ สรางความมนใจวาประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบต สามารถเขาถงอาหารทมความ

ส�าคญทางวฒนธรรม รวมถงเครองปรงรส (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ การตดสนใจในการด�าเนนการใดๆ อยบนพนฐานการมสวนรวมอยางเตมทของผประสบภย

ทกกลมเปาหมายในการเลอกรายการอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1 และ 4)

◗ การวางแผนโครงการ ค�านงถงการเขาถงน�า เชอเพลง และอปกรณทใชประกอบอาหาร (ดบนทก

แนวทางการปฏบต 2-3)

◗ ไมแจกจายนมผง หรอนมพรอมดม หรอผลตภณฑนมเพอเปนอาหารเพยงอยางเดยว (ดบนทก

แนวทางการปฏบต 5)

บนทกแนวทางการปฏบต1. ความคนเคยและการยอมรบ: แมวาคณคาทางโภชนาการเปนสงแรกทตองค�านงถงใน

การเลอกอาหารปนสวน แตความคนเคยและความสอดคลองของอาหารกบหลกศาสนาและ

วฒนธรรม รวมถงอาหารตองหามส�าหรบหญงมครรภและหญงใหนมบตรกเปนสงส�าคญ กลม

เปราะบางควรมสวนรวมในการหารอคดเลอกอาหาร หากตองแจกจายอาหารทผรบไมคนเคย

ควรเปนอาหารทมรสชาตถกปากในทองถนนนๆ ในรายงานการประเมนและการรองขอทสงให

ผบรจาคควรอธบายถงประเภทอาหารทตองการและไมตองการ ตองมการจดหาอาหารพรอม

รบประทานเมอเกดภยพบตเนองจากไมสามารถเขาถงอปกรณประกอบอาหาร (ดมาตรฐานเรอง

การใหอาหารทารกและเดกเลกท 2 หนา 161) เมอไมมอปกรณประกอบอาหาร อาจไมมทางเลอก

อน จงใหพจารณาจดหาอาหารทไมคนเคยและใหอาหารปนสวนส�าหรบภาวะฉกเฉน

2. การเกบรกษาและการเตรยมอาหาร: ประเภทของอาหารทแจกจาย ดจากความสามารถ

ของประชาชนในการเกบรกษาอาหาร ความตองการน�า (ดมาตรฐานเรองน�าท 1 หนา 98) การ

ประเมนความตองการเชอเพลงมความจ�าเปนเพราะจะน�าไปสการเลอกอาหาร เพอสรางความ

001-384-new.indd 186 12/22/2558 BE 11:17 PM

187

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

มนใจวาผรบอาหารสามารถประกอบอาหารไดเพยงพอ ไมเกดผลเสยตอสขภาพ และไมท�าลาย

สภาพแวดลอมดวย การเกบฟนทมากเกนความจ�าเปน (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35) โดย

ทวไปอาหารทจดหาใหไมควรใชเวลาปรงนานหรอใชน�าปรมาณมาก การใหธญพชทบดแลวจะ

ชวยลดเวลาการประกอบอาหารและการใชเชอเพลง (ดรายละเอยดดานอปกรณประกอบอาหาร

จากความมนคงทางอาหาร มาตรฐานการแจกจายอาหารท 6 หนา 199 และมาตรฐานเครอง

อปโภคท 3-4 หนา 275-277)

3. กระบวนการเตรยมอาหาร: อาหารประเภทธญพชมขอด คอ สามารถเกบไวไดนานและอาจให

คณคาทางโภชนาการสงตอผรบ ครวเรอนทบดเมลดธญพชไดตามปกต หรอมการเขาถงเครองบด

ในทองถนกสามารถแจกจายอาหารธญพชได การจดหาเครองบดสกดเพอก�าจดจลนทรย

น�ามนและเอนไซมซงท�าใหเกดกลนหน ทงยงชวยใหเกบธญพชไดนานขน แมวาวธการนอาจลด

ปรมาณโปรตนกตาม นอกจากนตองระวงอยางยงในการบดเมลดขาวโพด เพราะเมลดขาวโพด

ทบดแลวเกบไวไดเพยง 6-8 สปดาหเทานน จงควรบดเมอใกลจะบรโภค ควรด�าเนนการตาม

กฎหมายของประเทศดานการน�าเขาและแจกจายธญพช อาจใหคาบดเมลดธญพชเปนเงนสด

หรอบตรแทนเงนสด หรอใชธญพชอนหรอจดหาเครองบดใหประชาชนไวบดเองกเปนทางเลอก

รองลงไป

4. อาหารทมความส�าคญทางวฒนธรรม: การประเมนควรระบถงเครองปรงรสทมความส�าคญ

ทางวฒนธรรมและอาหารอนๆ ทนยมน�ามาบรโภคประจ�าวน (เชน เครองเทศ ชา) และก�าหนดวธ

การเขาถงอาหารเหลานของประชาชน ควรออกแบบอาหารทแจกจายใหสอดคลองตามการขยาย

ระยะเวลาการตอบสนองผประสบภยตองพงพาอาหารปนสวน

5. นม: ในการแจกจายอาหารโดยทวไป หรอการใหอาหารเสรมส�าหรบน�ากลบบาน ไมควรแจกจาย

นมสตรส�าหรบทารก นมผง นมพรอมดม หรอผลตภณฑนมอนๆ (รวมถงนมทใชผสมกบชา)

อยางไมมเปาหมายชดเจน เพราะหากใชโดยไมพจารณาใหดอาจเกดอนตรายแกสขภาพได การ

ใหความชวยเหลอทเกยวของกบเรองนมควรด�าเนนการใหสอดคลองกบแนวทางปฏบตการใน

ภาวะฉกเฉน (IFE - the Operational Guidance on IFE) หลกเกณฑสากลดานการตลาดของนม

ทดแทนนมมารดา (BMS - the International Code of Marketing of Breast-milk Substitutes :

BMS) และมตการประชมสมชชาอนามยโลก (WHA) ทเกยวของ (ดมาตรฐานเรองการใหอาหาร

ทารกและเดกเลกท 1-2 หนา 159-164)

001-384-new.indd 187 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

188

ความมนคงทางอาหาร-มาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท3:คณภาพและความปลอดภยของอาหาร

อาหารทแจกจายเหมาะส�าหรบการบรโภคและมคณภาพเหมาะสม

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ คดเลอกอาหารใหสอดคลองกบมาตรฐานของประเทศผรบความชวยเหลอและมาตรฐานอนๆ ซงเปนทยอมรบในระดบสากล (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1 - 2)

◗ แจกจายอาหารกอนวนหมดอาย หรอยงมสภาพดกอนถงวนหมดอาย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ หารอกบผรบความชวยเหลอเกยวกบคณภาพอาหารทแจก และด�าเนนการแกไขทนท หากมปญหาเกดขน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ เลอกภาชนะบรรจอาหารทแขงแรง ทนทาน สะดวกในการถอ การเกบรกษา และการแจกจาย ตลอดจนไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

◗ ใชภาษาทเหมาะสมบนฉลากภาชนะบรรจอาหาร ส�าหรบอาหารบรรจเสรจควรแสดงวนทผลต แหลงผลต วนหมดอายของอาหารทอาจเปนอนตราย และมรายละเอยดสวนประกอบของสารอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

◗ ขนสง และการจดเกบอาหารในสภาวะทเหมาะสม ใชวธการทดทสดในการจดการเกบรกษา โดยตรวจสอบคณภาพอาหารอยางเปนระบบ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ผรบความชวยเหลอทงหมดไดรบอาหารตรงตามความตองการ ในดานของความปลอดภยนนอาหารไมควรเปนสาเหตทท�าใหเกดความเสยงตอสขภาพ เรองคณภาพอาหารทแจกมคณภาพตรงตามคณลกษณะ และมคณคาทางโภชนาการ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2 และ 4)

◗ รบผดชอบตดตาม ตรวจสอบทกขอรองเรยนของผรบความชวยเหลอ และด�าเนนการแกไข (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

บนทกแนวทางการปฏบต1. คณภาพอาหาร: อาหารทแจกจายตองเขามาตรฐานดานอาหารของรฐบาลประเทศผรบความ

ชวยเหลอ และ/หรอมาตรฐานอาหารระหวางประเทศของโคเดกซ (Codex Alimentarius Standards) ซงมงเนนเรองคณภาพ บรรจภณฑ ฉลากและความเหมาะสมของวตถประสงคการใชงาน อาหารทแจกควรเหมาะสมกบการบรโภคของมนษย และวตถประสงคในการบรโภคดวย

001-384-new.indd 188 12/22/2558 BE 11:17 PM

189

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

เสมอ ถาอาหารไมมคณภาพพอทจะน�ามาใชตามความตองการได ถอวาอาหารนนไมเหมาะสมในการใชประโยชน แมวามนษยสามารถรบประทานไดกตาม (เชน คณภาพแปงท�าอาหารอาจไมเหมาะทจะใหครวเรอนน�าไปท�าอาหาร ถงแมวาแปงนนจะปลอดภยส�าหรบการบรโภค) ในการทดสอบคณภาพ ควรสมตวอยางอาหารออกมาตามแผน การสมตวอยาง และไดรบการตรวจ สอบอยางเปนระบบโดยหนวยงานจดซอ เพอสรางความมนใจไดวามคณภาพ หากมความจ�าเปนตองซออาหารจากในทองถนหรอน�าเขาจากตางประเทศ ควรมใบรบรองมาตรฐานดานสขอนามยพช หรอใบรบรองการตรวจสอบดานอนๆ ควรท�าการสมตวอยางตรวจสอบอาหารทคงคลงไวส�าหรบผลตภณฑอาหารดวย ควรใชผลตภณฑทเหมาะสมในการรมควนฆาเชอโรคและปฏบตตามวธการอยางเครงครด หากอาหารมปรมาณมากมขอสงสย หรอขอขดแยงเกยวกบคณภาพอาหาร ควรมอบหมายใหผตรวจสอบคณภาพอสระเขามาตรวจสอบอาหารทสงมอบ ตลอดจนขอมลเรองอายและคณภาพของอาหาร ซงสามารถดไดจากใบรบรองของผผลต รายงานการตรวจสอบและควบคมคณภาพ ฉลากภาชนะบรรจ และรายงานจากคลงเกบอาหาร ควรก�าจดอาหารทไมเหมาะในการน�าไปใชอยางระมดระวง (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท 4 บนทกแนวทางการปฏบต 10 หนา 193)

2. อาหารดดแปลงพนธกรรม: ตองเขาใจและเคารพกฎขอบงคบของประเทศเกยวกบการรบและใชประโยชนจากอาหารดดแปลงพนธกรรม และควรยดถอกฎขอบงคบดงกลาวในการจดท�าแผนการแจกจายอาหารดวย

3. ขอรองเรยนและกลไกการตอบสนอง: หนวยงานทใหความชวยเหลอดานอาหารควรสรางความมนใจวา มวธจดการกบขอรองเรยนเรองคณภาพและความปลอดภยของอาหารจากผรบความชวยเหลอ (ดมาตรฐานหลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 2 หนา 58-59)

4. บรรจภณฑ: หากเปนไปไดอาหารทแจกจายควรบรรจในภาชนะทสามารถแจกจายไดโดยตรงโดยไมตองตกแบง (เชน ใชชอนตวง) หรอตองน�ามาแบงบรรจใหม ขนาดบรรจภณฑทเหมาะสมชวยสรางความมนใจวาผรบไดรบอาหารปนสวนตามมาตรฐาน ฉลากของบรรจภณฑอาหารทแจกจายไมควรมขอความจงใจทางการเมองหรอศาสนา หรอท�าใหเกดความแตกแยก ควรเลอกบรรจภณฑอาหารและวธจดการกบบรรจภณฑทใชแลว (เชน ถง และกระปอง) ทชวยลดความเสยงในการท�าลายสงแวดลอม อาหารพรอมรบประทานทหอหมดวยกระดาษฟอยล อาจตองก�าจดดวยวธการเฉพาะเพอความปลอดภย

5. พนทจดเกบ: ควรแหง ถกสขลกษณะ ทนทานตอสภาพอากาศ และไมปนเปอนสารเคมหรอสารตกคางอน นอกจากนควรปลอดภยจากสตวรบกวน เชน แมลงและสตวฟนแทะ (ดความมนคงทางอาหาร-มาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท 4 หนา 190 และมาตรฐานการจดการขยะท 1 หนา 118)

001-384-new.indd 189 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

190

ความมนคงทางอาหาร -มาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท 4:การจดการโซอปทาน

มการจดการทดเรองอาหารและคาใชจายทเกยวของเปนอยางด โดยใชระบบทเปนธรรมโปรงใสและตอบสนองไดอยางทนทวงท

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ สรางระบบโซอปทานทมการประสานงานและมประสทธภาพ โดยใชความสามารถของทองถนเทาทเปนได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-3)

◗ สรางความมนใจวา การบรการระบบโซอปทานจะมความโปรงใส เปนธรรม และเปดเผยได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2 และ 4)

◗ สรางความสมพนธทดกบผผลต ผจ�าหนายสนคาและผใหบรการ รวมทงใหด�าเนนการตามหลกจรยธรรม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2 และ 4-5)

◗ อบรมและก�ากบดแลผปฏบตงานในระบบโซอปทานทกระดบ ในการตรวจสอบกระบวนการดานคณภาพและความปลอดภยของอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ สรางกระบวนการความรบผดชอบทเหมาะสม ดานระบบบญชสนคาคงคลง ระบบการรายงาน และระบบทางการเงน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6-8)

◗ ลดการสญเสย ทงจากการลกขโมย และการสญเสยอนๆ ทอาจเกดขนไดทงหมด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 9-11)

◗ ตรวจสอบและจดการชองทางขนสงอาหาร เพอหลกเลยงมใหเกดการบดเบอนชองทางอยางผดกฎหมายและมใหการแจกจายอาหารหยดชะงก ตลอดจนแจงขอมลการด�าเนนงานของโซอปทานแกผมสวนไดสวนเสยอยางสม�าเสมอ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 12-13)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ อาหารถกสงไปยงจดแจกทก�าหนดไว (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1 และ 7)

◗ สรางระบบการตดตามอาหารทแจกจาย ระบบบญชสนคาคงคลง และระบบการรายงานตงแตเรมตนการใหความชวยเหลอดานอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7-8 และ 11-13)

◗ รายงานการประเมนระบบโซอปทาน ทแสดงใหเหนถงความสามารถในการจดการโซอปทานระดบทองถนในอาหารทมอยในทองถน และโครงสรางพนฐานดานโลจสตกสระดบทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2-3)

◗ รายงานการจดการระบบโซอปทาน แสดงถง

001-384-new.indd 190 12/22/2558 BE 11:17 PM

191

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

- หลกฐานทางสญญาทแสดงถงการบรการทโปรงใส เสมอภาค และเปนระบบเปดใหสามารถ ตรวจสอบได

- หลกฐานแสดงการด�าเนนงานของผผลต ผจ�าหนาย หรอผใหบรการ และรายงานตางๆ - จ�านวนและอตราสวนของเจาหนาทในระบบโซอปทานทผานการอบรม - ความสมบรณและความถกตองของเอกสาร - การลดความสญเสยใหนอยทสด และคงไวใหนอยกวา รอยละ 2 ของอาหารทงหมดทอยใน

ความรบผดชอบ - การวเคราะหชองทางขนสงอาหารอยางสม�าเสมอ และมสวนไดสวนเสย ไดรบขอมลเกยวกบ

ชองทางขนสงอาหารและโซอปทาน

บนทกแนวทางการปฏบต1. การจดการโซอปทาน: เปนวธการเชงบรณาการของโลจสตกส เรมตงแตการคดเลอกอาหาร

รวมถงแหลงอาหาร การจดหา การประกนคณภาพ การบรรจ การขนสงสนคาทางเรอ ระบบขนสง ระบบคลงสนคา การจดการบญชสนคาคงคลงและการประกนภย การจดการระบบโซ-อปทานเกยวของกบผรวมปฏบตงานจากหลายหนวยงาน ซงการประสานงานในการท�างานรวมกนเปนสงทส�าคญ (ดมาตรฐานหลก 2 หนา 60) ควรมการจดการและตรวจสอบทเหมาะสมเพอให สรางความมนใจวาอาหารปลอดภยจนถงจดแจกอาหาร อยางไรกตามหนวยงานทใหความ ชวยเหลอดานมนษยธรรมมหนาทจดสงอาหารใหถงผรบทเปนกลมเปาหมายดวย (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานเรองการแจกจายอาหารท 5-6 หนา 194-202)

2. การใชบรการในทองถน: ควรประเมนจากความสามารถของทองถนทมอยและเชอถอไดกอน จดหาจากนอกพนท โดยตองสรางความมนใจวาการใชความสามารถทมในทองถนนนไมท�าใหเกด การปองราย และไมกอใหเกดอนตรายตอชมชนมากขน ผสงสนคาหรอผรบจดการขนสงสนคาในทองถนหรอในภมภาคมความนาเชอถอ มความรทเปนประโยชนในเรองกฎระเบยบ ขนตอนการด�าเนนงาน และสงอ�านวยความสะดวกในทองถน และชวยสรางความมนใจวาสามารถปฏบตตามกฎหมายของประเทศผรบความชวยเหลอและชวยใหการขนสงสะดวกรวดเรวขน ในสถานการณทมความขดแยง ควรตรวจสอบและคดกรองผใหบรการอยางเขมงวด

3. การจดหาทรพยากรในทองถนกบการน�าเขา: ควรประเมนอาหารทมอยในทองถน ความเปนไปไดของการผลตในทองถนเอง และระบบตลาดของอาหารทงทสามารถจดหาไดในทองถนและทน�าเขามา รวมถงการรกษาสงแวดลอม (ดมาตรฐานเรองความมนคงทางอาหารและการประเมนโภชนาการท 1 หนา 151 และความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานเรองการประกอบอาชพท 1 และ 3 หนา 207 – 216) การกระตนและสงเสรมระบบตลาดโดยใหมการซออาหารในทองถนหรอในภมภาค อาจชวยใหเกษตรกรมแรงจงใจในการผลตและชวยกระตนเศรษฐกจของทองถนนน หากมการด�าเนนงานรวมกนจากหลายองคกร ควรประสานงานกนในการจดหาทรพยากรใน

001-384-new.indd 191 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

192

ทองถนเทาทท�าได แหลงทมาของอาหารภายในประเทศอนๆ อาจรวมถงการใหทนกยม การแบงปน จากโครงการใหความชวยเหลอดานอาหารอนๆ ทมอย (อาจจ�าเปนตองไดรบความยนยอมจาก ผบรจาค) ธญญาหารส�ารองของประเทศ การยม หรอแลกเปลยนกบบรษท

4. ความเปนธรรม: กระบวนการท�าสญญาทเปนธรรมและโปรงใสเปนสงจ�าเปน เพอหลกเลยงความ ระแวงสงสยวามการล�าเอยงหรอทจรต ควรประเมนการด�าเนนงานของผใหบรการและปรบปรงรายชอใหทนสมย

5. ทกษะและการฝกอบรม: ควรใหเจาหนาททมประสบการณเรองโซอปทาน และผจดการโครงการใหความชวยเหลอดานอาหารรวมกนจดตงระบบโซอปทาน และฝกอบรมผปฏบตงาน ผเชยวชาญในดานตางๆ ควรรวมถงการจดการเรองสญญา การจดการขนสงและคลงสนคา การจดการบญชสนคาคงคลง การวเคราะหชองทางขนสงอาหารและการจดการขอมลขาวสาร การตดตามเสนทางการล�าเลยงและการจดการน�าเขาสนคา เมอมการจดอบรมควรใหผปฏบตงานจากหนวยงานทท�างานรวมกนและผใหบรการมารวมอบรมดวย โดยใชภาษาทองถนในการฝกอบรม

6. ไมใชอาหารเปนคาตอบแทน: ควรหลกเลยงการแจกจายอาหารเปนคาตอบแทนในการชวยงานดานโลจสตกส เชน การน�าสนคาขนหรอลงทคลงสนคา หรอทจดแจก ถาไมสามารถจายคาตอบแทนเปนเงนสดไดและใชการแจกอาหารแทน ควรปรบเปลยนปรมาณอาหารทสงไปยงจดแจก เพอใหอาหารตามแผนการแจกจายเดมมปรมาณเพยงพอทจะใหกบผรบตามกลมเปาหมายทก�าหนด

7. การรายงาน(รวมกลมงานดานโลจสตกสและหนวยงานภาครฐ): ผบรจาคอาหารสวนใหญมความตองการรายงานทเฉพาะเจาะจง และผจดการระบบโซอปทานควรตระหนกถงความตองการดงกลาวและจดท�าระบบทสามารถตอบสนองความตองการได การบรหารงานในแตละวนจ�าเปนตองมการรายงานอยางทนทวงทเมอเกดความลาชาหรอความคลาดเคลอนในโซอปทาน ทงนควรแบงปนขอมลชองทางการขนสงและรายงานอนๆ ของการจดการโซอปทานอยาง โปรงใสดวย

8. การจดท�าเอกสาร: ควรจดพมพและแจกจายเอกสารและรายงานตางๆ (เชน เอกสารรายการสนคาทขนสง บญชแยกประเภทสนคา แบบพมพรายงานอนๆ เปนตน) เปนภาษาทองถนในทกสถานททมการรบ จดเกบและจดสงสนคา เพอใหสามารถตดตามตรวจสอบขอมลของรายการทมการเปลยนแปลงได

9. การจดเกบอาหารในคลง: ควรเปนพนทส�าหรบเกบอาหารเพยงอยางเดยว ดกวาเกบรวมกบสงของอนๆ การจดการทดจะชวยลดความเสยงทอาจเกดในภายหลงได ในการเลอกคลงเกบอาหารควรเปนคลงทไมเคยเกบวตถอนตรายมากอนและปลอดการปนเปอน นอกจากน

001-384-new.indd 192 12/22/2558 BE 11:17 PM

193

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ควรพจารณาเรองความมนคงปลอดภย ความจ การเขาถงไดงาย ความแขงแรงของโครงสราง (หลงคา ผนง ประตและพน) และไมเสยงตอน�าทวม

10.การก�าจดอาหารทไมเหมาะตอการบรโภค: ควรตรวจสอบอาหารทเสยหายโดยผ ทมคณสมบตเหมาะสม (เชน ผเชยวชาญดานความปลอดภยของอาหาร เจาหนาทหองปฏบตการดานสาธารณสข) เพอรบรองวาอาหารนนเหมาะตอการบรโภคหรอไม ควรด�าเนนการก�าจดอยางรวดเรวกอนทอาหารนนจะเกดอนตรายตอสขภาพ วธก�าจดอาหารทไมเหมาะตอการบรโภคอาจจ�าหนายใหเปนอาหารสตว ฝงกลบหรอเผา โดยไดรบอนญาตจากเจาหนาททเกยวของ กรณทก�าจดโดยใชเปนอาหารสตวตองมใบรบรองวาใชเปนอาหารสตวได การก�าจดทกวธตองแนใจวาอาหารทไมเหมาะสมเหลานนจะไมถกน�ากลบมาเปนอาหารมนษยหรอสตวอก และการก�าจดตองไมท�าลายสงแวดลอม หรอท�าใหเกดการปนเปอนในแหลงน�า

11.ภาวะคกคามตอโซอปทาน: ในสถานการณการสรบหรอสถานการณทไมปลอดภย เสยงตอการปลนหรอแยงชงอาหารโดยคสงคราม ควรจดการกบความเสยงดานความปลอดภยของเสนทางล�าเลยงและคลงเกบอาหาร ในทกระยะของโซอปทานมความเสยงทจะถกลกเลกขโมยนอยได จงตองสรางและก�ากบดแลระบบควบคมในทกคลงอาหาร การสงมอบ และจดแจก เพอลดความเสยงใหนอยทสด ระบบควบคมภายในตองสรางความมนใจในการแบงหนาทรบผดชอบเพอลดความเสยงในการสมรรวมคดกนทจรต ควรตรวจสอบคลงเกบอาหารอยางสม�าเสมอเพอสรางความมนใจวามการน�าอาหารไปใชอยางไมถกกฎหมายหรอไม มาตรการทน�ามาใชไมเพยงแตเพอรบประกนความนาเชอถอของโซอปทาน แตยงเปนไปเพอวเคราะหและจดการปญหาในทางการเมองและความมนคงโดยรวมดวย เชน ความเปนไปไดของการปรบเปลยนการเกบอาหารทไปกระตนสถานการณการสรบ (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35)

12.การวเคราะหชองทางขนสง:ควรมการวเคราะหชองทางขนสงอยางสม�าเสมอ และแบงปนขอมลเรองปรมาณอาหารส�ารองในคลง เวลาคาดหมายทอาหารมาถง และการแจกจายใหผมสวนไดสวนเสยในโซอปทาน การตดตามและคาดประมาณปรมาณอาหารในคลงท�าใหเหนถงความขาดแคลนทอาจเกดขนและชวยหาทางแกไขไดทนเวลา การแบงปนขอมลระหวางหนวยงานทปฏบตงานรวมกนอาจชวยสงเสรมการกยมสะดวกขนเพอปองกนการหยดชะงกของการล�าเลยงอาหาร ทงนการล�าเลยงอาหารอาจหยดชะงกลงได หากมแหลงอาหารไมเพยงพอ ในกรณเชนนอาจจ�าเปนตองจดล�าดบความส�าคญของรายการอาหารทปนสวนเมอก�าหนดเรองแหลงอาหาร (คอเลอกวาจะซออะไร) ภายใตงบประมาณทมอย ตองมการปรกษาหารอกบผมสวนไดสวนเสย และวธแกไขปญหา อาจเปนการลดขนาดของอาหารปนสวนโดยรวมตลอดจนการลดหรอตดอาหารประเภททผรบความชวยเหลอสามารถเขาถงไดเองลง (อาจสามารถจดหาไดจากการใชแรงงานหรอจากการซอขาย)

001-384-new.indd 193 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

194

13.การแจงขอมลขาวสาร: ควรแจงขอมลขาวสารทเกยวของใหแกผมสวนไดสวนเสยทเหมาะสม แทนทจะแจงใหทกคนทราบ เพอหลกเลยงความเขาใจผด ควรพจารณาใชสอ วธกระจาย ขาวสารของทองถน และเทคโนโลยสมยใหม (เชน การสงขอความทางโทรศพทเคลอนท จดหมายอเลกทรอนกส) เพอเผยแพรขอมลเกยวกบการชวยเหลอดานอาหารใหผรบความชวยเหลอและเจาหนาททองถนทราบ

ความมนคงทางอาหารมาตรฐานการแจกจายอาหารท5:การก�าหนดเปาหมายและการแจกจาย

วธการแจกจายอาหารสามารถตอบสนองความตองการ ทนเวลา โปรงใสและปลอดภย รวมทงสนบสนนความมศกดศรและเหมาะสมตอบรบทของทองถน

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ระบและก�าหนดกลมผรบความชวยเหลอบนพนฐานของความตองการจ�าเปน และหารอกบผมสวนไดสวนเสยทเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ ออกแบบการแจกจายอาหารทมประสทธภาพและเปนธรรมซงสนบสนนความมศกดศร โดยหารอกบหนวยงานภาค กลมทองถนและผรบความชวยเหลอ กระบวนการออกแบบควรเปดโอกาสใหผหญง ตวแทนของผรบความชวยเหลอททพพลภาพ ผสงอาย และบคคลทเคลอนไหวรางกายไมสะดวกไดมสวนรวมอยางแขงขนดวย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-4)

◗ หารอกบผมสวนไดสวนเสยในทองถนถงจดแจกอาหารทเหมาะสม ทสามารถสรางความมนใจในการเขาถงไดอยางสะดวกและปลอดภย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5-6)

◗ ใหขอมลแกผรบความชวยเหลอลวงหนาถงแผนการแจกจาย คณภาพและปรมาณของอาหารปนสวน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7-8)

◗ ตรวจสอบและประเมนปฏบตการแจกจายอาหารตามทตงเปาหมายไว (ดบนทกแนวทางการปฏบต 9)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ เกณฑเปาหมายตองอยบนฐานการวเคราะหความเปราะบางอยางละเอยด (ดบนทกแนวทาง การปฏบต 1)

◗ กลไกเปาหมายไดรบการยอมรบจากประชาชนทประสบภยพบต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ มรปแบบการแจกจายอาหารทางเลอกส�าหรบกลมคนทมปญหาทางการเคลอนไหว (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-4)

001-384-new.indd 194 12/22/2558 BE 11:17 PM

195

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

◗ ผรบความชวยเหลอไมควรเดนเทาเปนระยะทางเกนกวา 10 กโลเมตรเพอเขาถงจดแจกอาหาร เชน ไมควรใชเวลาในการเดนเทามากกวา 4 ชวโมง เปนตน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ มบตรปนสวน ธง ปายทอธบายถงอาหารปนสวนอยางละเอยดระหวางการแจกจาย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7-8)

◗ มกลไกการตรวจสอบและ/หรอความรบผดชอบตอผรบประโยชน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 9) ดงน:

- วธการแจกจายอาหารทกลมผมสวนไดสวนเสยชนชอบ - ขอมลทจดใหส�าหรบผรบประโยชนเกยวกบการแจกจายอาหาร - การไดรบประโยชน/อาหาร:ทเกดขนจรงกบทวางแผนไว (ความทนเวลา ปรมาณ คณภาพ)

บนทกแนวทางการปฏบต

1. การก�าหนดเปาหมาย: ควรวางเปาหมายการแจกอาหารใหกบประชาชนทไดรบการประเมนแลววามความตองการมากทสด เชน ครวเรอนทประสบกบความไมมนคงทางอาหารอยางรนแรงและบคคลทมภาวะทพโภชนาการ (ดความเปราะบางและความสามารถของประชาชนทไดรบผลกระทบ หนา 149 และความมนคงทางอาหารและมาตรฐานการประเมนโภชนาการ 1-2 หนา 151-158) การก�าหนดเปาหมายควรครอบคลมการด�าเนนการชวยเหลอทงหมด มใชเพยงแคระยะเรมตนเทานน การคนหาความสมดลระหวางขอผดพลาดจากการถกกดกน (exclusion error ซงเปนภยตอชวต) และขอผดพลาดทเกดจากตวแปรอสระ (inclusion error ซงอาจเปนสงเปลาประโยชน) เปนเรองทซบซอน ยงไปกวานนการลดความผดพลาดทงหลายยงเปนการเพมคาใชจายดวย ในสถานการณฉกเฉนรนแรง ขอผดพลาดทเกดจากตวแปรอสระอาจจะยอมรบไดมากกวาขอผดพลาดจากการถกกดกน เชน การแจกจายผาหมอาจมความเหมาะสมในภยพบตทเกดขนอยางฉบพลน ในทซงทกครวเรอนตางกประสบความสญเสยในลกษณะเดยวกน หรอในกรณทการประเมนผลโดยละเอยดไมสามารถกระท�าไดเนองจากปญหาดานการเขาถง การคดเลอกภาคสวนใดๆ ใหเขามามสวนรวมกบการก�าหนดเปาหมายควรอยบนฐานความเปนกลาง ความสามารถ และความรบผดชอบของภาคสวนนนๆ โดยภาคสวนทรวมก�าหนดเปาหมายอาจเปนผสงอายในทองถน คณะกรรมการบรรเทาทกขทมาจากการเลอกตงในทองถน องคกรภาคประชาสงคม องคกรพฒนาเอกชนในทองถน หนวยงานรฐในทองถน หรอองคกรพฒนาเอกชนระหวางประเทศตางๆ ทงนการคดเลอกใหผหญงไดเขามามสวนรวมในการก�าหนดเปาหมายเปนเรองทแนะน�าเปนอยางยง วธการก�าหนดเปาหมายตองชดเจนและเปนทยอมรบทงจากผรบความชวยเหลอและบคคลอนๆ เพอหลกเลยงการกอความตงเครยดและอนตรายใดๆ (ดมาตรฐาน หลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 3 หนา 59 และหลกการคมครอง 2 หนา 38)

2. การลงทะเบยน: ควรจดใหมการลงทะเบยนอยางเปนทางการส�าหรบการรบแจกอาหารของครวเรอนโดยเรวทสด และปรบใหทนสมยตามความจ�าเปน ขอมลเกยวกบผรบผลประโยชนมความ

001-384-new.indd 195 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

196

จ�าเปนส�าหรบการออกแบบระบบแจกจายอาหารทมประสทธภาพ (ขอมลประชากรและขนาดของประชาชนสงผลตอหนวยงานทท�าหนาทแจกจายอาหารดวย) เพอจดระเบยบรายชอผรบประโยชน บญชตรวจสอบรายการสงของ และบตรปนสวนอาหาร (ดงปรากฏ) และเพอระบกลมคนทมความตองการพเศษ การลงทะเบยนในคายพกพงมกจะมความทาทาย โดยเฉพาะในกลมผพลดถนซงไมมเอกสารประจ�าตว (ดหลกการคมครอง 4 บนทกแนวทางการปฏบต 4-5 หนา 44) รายชอจากเจาหนาทในทองถนและรายชอครวเรอนในชมชนอาจเปนประโยชน ซงจะตองจดการประเมนอสระเพอยนยนถงความถกตองและเปนกลางของรายชอดงกลาว ผหญงในกลมประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตควรไดรบการสนบสนนใหมสวนชวยในกระบวนการลงทะเบยนดวย หนวยงานทเกยวของควรสรางความมนใจวาผทเปราะบางไมไดถกกนออกจากรายชอการแจกจายอาหาร โดยเฉพาะอยางยงผทอาศยอยแตในบานเรอน ขณะทหวหนาครวเรอนมกใสชอตนเองในการลงทะเบยน แตผหญงกควรมสทธในการลงทะเบยนโดยใชชอของตนเอง ทงนกลมผหญงอาจใชประโยชนจากการสงตอในระดบครวเรอนไดอยางเหมาะสมกวา หากการลงทะเบยนไมสามารถกระท�าไดในระยะแรกของการเกดภยพบต กควรจดใหมขนโดยเรวทสดเมอสถานการณเรมมนคงมากขน ซงการลงทะเบยนนมความส�าคญเมอการสงตออาหารเปนทตองการในระยะยาว กลไกการรองเรยนและการตอบสนองควรไดรบการจดตงขนส�าหรบกระบวนการลงทะเบยนดวย (ดมาตรฐานหลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 2 และ 6 หนา 58-59)

3. วธการแจกจายอาหาร“แหง”: วธการแจกจายอาหารมกจะมการพฒนาขนเมอเวลาผานไป อาหารทไดรบการแจกจายโดยทวไปมกเปนอาหารแหงทผ รบแจกตองน�าไปประกอบอาหารเอง ณ ทพกอาศย ผรบความชวยเหลอ คอ ผถอบตรอาหารปนสวนของบคคลหรอครวเรอน เปนตวแทนของกลมหรอครวเรอน ผน�าตามประเพณ หรอผน�าชมชนทเปนเปาหมายในการแจกอาหาร ขอก�าหนดในพนทจรงจะเปนตวก�าหนดผทสามารถไดรบการแจกอาหาร การเปลยนแปลงขอก�าหนดน�ามาสการเปลยนแปลงผรบประโยชนดวย ควรมการประเมนความเสยงทเกดจากการแจกอาหารผานตวแทนหรอผน�ากลมอยางระมดระวง การคดเลอกผรบความชวยเหลอควรพจารณาถงผลกระทบดานภาระงาน ความเสยงตอความรนแรงทอาจเกดขน รวมทงการกระท�ารนแรงในครอบครว (ดหลกการคมครอง 1-2 หนา 35-39) ความถในการแจกอาหารควรพจารณาจากน�าหนกของอาหารปนสวนและวธการทผรบแจกน�าอาหารเหลานนกลบบาน ปฏบตการพเศษอาจจ�าเปนในการสรางความมนใจวาผสงอายและผทพพลภาพสามารถเขาถงอาหารทแจกได: สมาชกชมชนคนอนอาจใหความชวยเหลอได แตการจดอาหารปนสวนเปนรายสปดาหหรอสองสปดาหอาจจะท�าไดงายกวาการปนสวนเปนรายเดอน ผเปราะบางทเปนเปาหมายในการรบแจกอาหารไมควรไดรบความอปยศใดๆ จากการรบอาหารปนสวน: ประเดนนยงครอบคลมถงบคคลทเปนผตดเชอเอชไอวและเอดสดวย (ดหลกการคมครอง 4 บนทกแนวทางการปฏบต 9-11 หนา 45)

001-384-new.indd 196 12/22/2558 BE 11:17 PM

197

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

4. วธการแจกจายอาหาร“เปยก”: การแจกอาหารทปรงสกแลวหรออาหารพรอมรบประทานถอเปนขอยกเวนในระยะแรกของการเกดภยพบตรายแรง อาหารประเภทนถอวามความเหมาะสม เมอประชาชนก�าลงยายถน มความไมปลอดภยอยางสงซงสงผลใหการน�าอาหารจากจดแจกกลบบานมความเสยงหรอเปนเปาหมายของความรนแรง มการท�ารายกนอยางรนแรง หรอมการจดเกบภาษทกดกนผเปราะบาง มการยายถนขนานใหญทสงผลใหเกดการสญเสยทรพยสนของประชาชน (เชน อปกรณประกอบอาหาร และ/หรอเชอเพลง) หรอประชาชนมความออนแอเกนกวาทจะประกอบอาหารได ผน�าชมชนทออกนอกลนอกทางหรอมความหวงใยในสงแวดลอม (เชน เพอปองกนความเปราะบางทางธรรมชาตโดยหลกเลยงการท�าเชอเพลงจากไมในปา) อาหารของโรงเรยนและอาหารส�าหรบบคลากรทางการศกษาอาจถกน�ามาใชเปนกลไกการแจกจายอาหารในภาวะฉกเฉนได (ดมาตรฐานขนต�า INEE ส�าหรบการศกษา)

5. จดแจกอาหารและการเดนทาง: จดแจกอาหารควรตงอยในทปลอดภยและสะดวกสบายส�าหรบผรบความชวยเหลอสงสด มใชสะดวกตอหนวยงานทด�าเนนการแจกจายเทานน (ดหลกการคมครอง 3 บนทกแนวทางการปฏบต 6-9 หนา 41-42) โดยจดแจกอาหารควรค�านงถงสภาพ ภมประเทศและความใกลเคยงกบแหลงสนบสนนอนๆ (น�าดม สขา บรการทางการแพทย รมเงา ทพกอาศย บรเวณทปลอดภยส�าหรบผหญง) จดแจกอาหารควรหลกเลยงบรเวณทประชาชน ตองผานกองทพหรอจดตรวจตดอาวธหรอจดประนประนอมดานความปลอดภย ความถของการแจกอาหารและจ�านวนจดแจกอาหารควรพจารณาจากเวลาทผรบความชวยเหลอตองใชในการเดนทางไปยงจดแจก การปฏบตจรง และคาใชจายจากการเดนทาง ผรบความชวยเหลอควรสามารถเดนทางไปกลบระหวางจดแจกอาหารกบทพกอาศยภายในเวลา 1 วน ควรพฒนาวธการแจกอาหารทางเลอกเพอเขาถงบคคลทไมสามารถเขาถงหรอถกละเลย (เชน ผทมความยากล�าบากในการเคลอนไหว) ความเรวของการเดนเทาอยท 5 กโลเมตรตอชวโมงโดยประมาณ แตจะชากวานนในภมประเทศทย�าแยหรอมทางลาดชน เวลาในการเดนทางยงแตกตางกนในชวงอายและระดบการเคลอนไหวดวย ชนกลมนอยและคนทถกกนออกจากสงคมมกจะมความกงวลในการเขาถงการแจกจายอาหารในภาวะภยพบต ควรจดตารางการแจกจายอาหารทไมสงผลเสยตอกจวตรประจ�าวนของผคน และควรก�าหนดใหการเดนทางมายงจดแจกอาหารเปนชวงกลางวน เพอปองกนผรบความชวยเหลอ และหลกเลยงการใหผรบความชวยเหลอตองพกคางคนเพราะอาจน�าไปสความเสยงอนๆ ไดตอไป (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35)

6. การลดความเสยง: การแจกจายอาหารสามารถท�าใหเกดความเสยงดานความปลอดภยได ซงยงรวมไปถงการเบยงเบนและความรนแรง ความตงเครยดสามารถเกดขนไดระหวางการแจกจายอาหาร โดยกลมผหญง เดก ผสงอาย และผทพพลภาพเปนกลมทมกจะไมไดรบอาหารในสวนของตน จงตองมการประเมนความเสยงลวงหนา และมวธการลดความเสยงนนดวย ซงรวมถงการก�ากบดแลการแจกจายอาหารโดยเจาหนาททผานการอบรมและการดแลความเรยบรอยของจดแจกจายอาหารโดยประชาชนทไดรบผลกระทบเอง เจาหนาทต�ารวจอาจมสวนเกยวของในกรณ

001-384-new.indd 197 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

198

ทจ�าเปน แตกควรมความเขาใจในวตถประสงคของการสงตออาหารดวย การวางแผนผงจดแจกจายอาหารอยางรอบคอบยงสามารถชวยควบคมฝงชนและลดความเสยงดานความปลอดภยได ควรด�าเนนมาตรการพเศษในการควบคม ตรวจสอบและตอบสนองตอความรนแรงดานเพศ รวมทงการแสวงประโยชนทางเพศทมาพรอมกบการแจกจายอาหาร การลดความเสยงนยงรวมถงการแยกเพศหญง-ชาย เชน การใชทกนแบงผรบความชวยเหลอตามเพศ หรอก�าหนดเวลาในการแจกอาหารทแตกตางกน โดยจะตองแจงใหทมงานทปฏบตหนาทในการแจกจายอาหารทกคนทราบเกยวกบการปองกนการท�ารายทางเพศ รวมทงการ “คมกน” ผหญงในการตรวจตราการขนยายอาหาร การลงทะเบยน ระหวางการแจกจายและหลกการแจกจายอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5 และหลกการคมครอง 2 หนา 38)

7. การเผยแพรขอมลขาวสาร: ผรบความชวยเหลอควรรบทราบขอมล ดงน:

- ปรมาณและชนดของอาหารปนสวนทจะไดรบแจก และสาเหตทท�าใหไดรบของแตกตางไปจากทก�าหนดไวตามมาตรฐาน ควรแสดงขอมลเกยวกบอาหารปนสวนอยางถาวร ณ จดแจกอาหารในลกษณะทเขาใจไดแมในกลมผทอานหนงสอไมออกหรอผมความยากล�าบากในการสอสาร (เชน การเขยนค�าอธบายเปนภาษาทองถน และ/หรอการวาดภาพหรอการใหขอมลปากเปลา) เพอใหประชาชนมความตระหนกในสทธของตนเอง

- แผนการแจกจายอาหาร (วน เวลา สถานท ความถในการแจก) และการเปลยนแผน - คณภาพทางโภชนาการของอาหาร และรายละเอยดจ�าเพาะซงผรบความชวยเหลอตองการ

เพอรกษาคณคาทางโภชนาการของอาหาร- ขอก�าหนดเรองการสมผสอาหารและการใชอาหารอยางปลอดภย- ขอมลจ�าเพาะเกยวกบการใชอาหารส�าหรบเดกทนาพอใจ (ดมาตรฐานการใหอาหารทารกและ

เดกเลก 1-2 หนา 159-164)- วธการทมประสทธภาพเพอรบขอมลเกยวกบโครงการเพมเตมและกระบวนการรองเรยนของ

ผรบความชวยเหลอ (ดมาตรฐานหลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 4-6 หนา 59)

8. การเปลยนแผน: หากมการเปลยนแปลงปรมาณอาหารปนสวน เนองจากมไมเพยงพอ ตองหารอรวมกบผรบความชวยเหลอ โดยผานคณะกรรมการแจกจาย ผน�าชมชนและตวแทน หนวยงานตางๆ แนวทางการปฏบตควรไดรบการพฒนาขนกอนทการแจกจายอาหารจะเกดขน คณะกรรมการการแจกจายควรแจงใหประชาชนทราบถงการเปลยนแปลง เหตผลของการเปลยนแปลงระยะเวลาทตองใชในการปฏบตตามแนวทางใหม ซงอาจพจารณาทางเลอกดงตอไปนดวย:

- ลดการปนสวนในผรบความชวยเหลอทกคน (การแบงปนอาหารทมอยอยางเทาเทยมกนหรอปรมาณอาหารทลดลง)

- ใหการปนสวนแบบ “เตมท” ส�าหรบกลมเปราะบางและ “ลด” การปนสวนในกลมประชาชนปกต- เลอนการแจกจายอาหาร ซงถอเปนทางเลอกสดทาย

001-384-new.indd 198 12/22/2558 BE 11:17 PM

199

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

หากการแจกจายอาหารปนสวนตามแผนไมสามารถกระท�าได ไมจ�าเปนตองตรวจสอบจ�านวนทขาดหายไปในการแจกจายครงตอไป (เชน การแจกจายอาหารแบบเกาอาจไมมความเหมาะสมอกตอไป)

9. การตรวจสอบและประเมนผล: ควรด�าเนนการตรวจสอบและประเมนผลการแจกจายในทกระดบของโซอปทานและจดบรโภค (ดมาตรฐานหลก 5 หนา 71) ตรวจสอบวามการจดการส�าหรบการแจกจายอาหารทชดเจนกอนทการแจกจายอาหารจรงจะเกดขน ณ จดแจกอาหาร (เชน การลงทะเบยน ความปลอดภย การเผยแพรขอมล) ควรมการสมตรวจน�าหนกของอาหารปนสวนทครวเรอนไดรบแจกผานการสมภาษณผรบความชวยเหลอ เพอเปนมาตรการดานความถกตองและความเทาเทยมกนของการจดการแจกอาหาร การสมเยยมบานสามารถชวยยนยนถงการยอมรบและประโยชนของอาหารปนสวน และยงชวยในการระบบคคลทมคณสมบตตรงกบผรบความชวยเหลอแตยงไมไดรบอาหาร การสมเยยมบานดงกลาวยงสามารถตรวจสอบวามการรบอาหารพเศษหรอไม แหลงทมาของอาหารพเศษ การใชอาหารพเศษ และผใชอาหารพเศษ (เชน ผลจากการถกเกณฑทหาร การสมครเปนทหาร การถกแสวงประโยชนทางเพศ หรออนๆ) การตรวจสอบควรวเคราะหผลของการสงตออาหารทมตอความปลอดภยของผรบประโยชน ควรมการประเมนผลกระทบในวงกวางของการแจกจายอาหารดวย เชน การแสดงถงวงจรการเกษตร กจกรรมทางการเกษตร ขอก�าหนดของตลาดและการสนบสนนทางการเกษตรทสามารถจดหาได

ความมนคงทางอาหารมาตรฐานการแจกจายอาหารท6:การใชอาหาร

อาหารถกเกบ เตรยมและบรโภคดวยวธการทปลอดภยและเหมาะสมทงในระดบครวเรอนและชมชน

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ปกปองผรบประโยชนจากการสมผสอาหารและเตรยมอาหารทไมเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ เผยแพรขอมลทเกยวของกบเรองความส�าคญของสขอนามยในอาหาร ใหผรบความชวยเหลอ และสงเสรมความเขาใจทดในการรกษาสขอนามยในการสมผสอาหาร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ ในพนททมการแจกอาหารปรงสก ใหอบรมเจาหนาทเกยวกบการเกบรกษาอาหารและการสมผสอาหารทปลอดภย การเตรยมอาหารและภยตอสขภาพใดๆ ทอาจเกดขนจากการปฏบตทไมเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

001-384-new.indd 199 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

200

◗ หารอ (และใหค�าแนะน�าหากจ�าเปน) กบผรบประโยชนเกยวกบการเกบรกษา การเตรยม การปรง และการรบประทานอาหารทไดรบแจก แสดงถงการแจกอาหารทก�าหนดเปาหมายไวส�าหรบผทเปราะบางและตอบสนองตอประเดนตางๆ ทยกขนมา (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ สรางความมนใจวาครวเรอนสามารถเขาถงอปกรณประกอบอาหารทเหมาะสม เชอเพลง น�าดมและอปกรณในการรกษาความสะอาด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ อาหารทแจกจายไมกอใหเกดภยตอสขภาพ

◗ ผรบประโยชนตระหนกถงสขอนามยในอาหารเปนอยางด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ เจาหนาททเกยวของทกคนตองไดรบการอบรมเกยวกบการสมผสอาหารและอนตรายจากการปฏบตทไมเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ ครวเรอนสามารถเขาถงอปกรณเตรยมอาหารทเพยงพอและปลอดภย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-4)

◗ ผใหการดแลบคคลอนๆ ทมความตองการพเศษเขารวมในการแจกจายอาหารอยางเตมท (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

บนทกแนวทางการปฏบต1. สขอนามยอาหาร: ภยพบตอาจขดขวางขอปฏบตเพอสขอนามยทวไปของประชาชน จงควรจะ

ตองมการสงเสรมสขอนามยอาหารและมาตรการสนบสนนทแขงขนซงเหมาะสมกบขอก�าหนดในทองถนและรปแบบเชอโรค เชน การมงเนนความส�าคญของการลางมอกอนการสมผสอาหาร การหลกเลยงการปนเปอนของน�า และการด�าเนนมาตรการควบคมแมลง เปนตน ผรบความชวยเหลอดานอาหารควรไดรบขอมลเกยวกบวธการเกบรกษาอาหารอยางปลอดภยในระดบครวเรอน ผทดแลบคคลอนๆ ควรไดรบขอมลเกยวกบการใชประโยชนจากครวเรอนเพอดแลเดกและม วธการเตรยมอาหารทปลอดภย (ดมาตรฐานการสงเสรมสขอนามย 1-2 หนา 92-97) ในบรเวณทมการจดตงครวของชมชนขนเพอประกอบอาหารรอนใหกบผประสบภยนนจ�าเปนจะตองใหความส�าคญเปนพเศษกบการเลอกสถานทตง พจารณาเรองการเขาถง ความปลอดภยและความสะอาดของสถานท การปรงอาหาร น�าดมทมอยและบรเวณรบประทานอาหาร

2. แหลงขอมล: ควรมกลไกทจ�าเปนส�าหรบแบงปนขอมลและรวบรวมขอคดเหนจากผรบความชวยเหลอ โดยเฉพาะผหญง (ดมาตรฐานหลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 2 และ 6 หนา 58-59) ควรพจารณาใหโรงเรยนหรอบรเวณการเรยนรทปลอดภยเปนแหลงเผยแพรขอมลเกยวกบ หลกปฏบตทางอาหาร อาจมความจ�าเปนตองใชรปแบบหรอแผนภาพทสามารถเขาใจไดส�าหรบประชาชนทมความสามารถในการสอสารแตกตางกน (ดมาตรฐานหลก 1 บนทกแนวทางการปฏบต 4 หนา 59)

001-384-new.indd 200 12/22/2558 BE 11:17 PM

201

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

3. เชอเพลงน�าดมและเครองใชในครวเรอน:ควรมการจดสรรเชอเพลงหรอการปลกตนไมหรอโครงการการเกบเกยวพชผลอยางเหมาะสมหากมความจ�าเปน พรอมทงการก�ากบดแลดานความปลอดภยของผหญงและเดก ผทมกเปนบคคลหลกในการเกบฟน (ส�าหรบเตาหงตมและเชอเพลง ดมาตรฐานเครองอปโภค 4 หนา 276) ส�าหรบการเขาถงน�า ทมปรมาณและคณภาพทเหมาะสม พรอมทงสงอ�านวยความสะดวกทเกยวของ ดมาตรฐานน�า 1-3 หนา 98-105 ส�าหรบอปกรณประกอบและรบประทานอาหาร และภาชนะบรรจน�า ดมาตรฐานเครองอปโภค 3 หนา 275)

4. การเขาถงสงอ�านวยความสะดวกในการประกอบอาหาร: เชน เครองบดธญพชซงชวยใหประชาชนสามารถเตรยมอาหารไดตามทตองการ อกทงยงประหยดเวลาเพอประกอบกจกรรมการผลตอนๆ ไดตอไป สงอ�านวยความสะดวกในการประกอบอาหารในระดบครวเรอน เชน เครองบดสามารถชวยลดเวลา ปรมาณน�าและเชอเพลงในการประกอบอาหารได (ดความมนคงทางอาหาร มาตรฐานการแจกจายอาหาร 2 บนทกแนวทางการปฏบต 2 หนา 186)

5. ความจ�าเปนพเศษ: บคคลทตองการการชวยเหลอในการรบประทานอาหาร เชน เดกเลก ผสง-อาย ผทพพลภาพและผตดเชอเอชไอว (ดมาตรฐานการใหอาหารทารกและเดกเลก 2 หนา 161 และความมนคงทางอาหาร มาตรฐานการแจกจายอาหาร 1 บนทกแนวทางการปฏบต 5-7 หนา 184-185) โครงการเสรมหรอการสนบสนนเพมเตมและการตดตามผลอาจมความจ�าเปนในการสนบสนนประชาชนทไมมความสามารถในการจดหาอาหารใหกบผทตองพงพงตนเองได (เชน พอแมทผดปกตทางจต)

ความมนคงทางอาหาร – เงนสดและบตรแทนเงนสดความชวยเหลอโดยเงนสดและบตรแทนเงนสดมลกษณะดงน: เงนสดจะถกจดสรรใหกบประชาชน ขณะทบตรแทนเงนสดจะมาในรปแบบของคปองทประชาชนสามารถน�าไปซอผลตภณฑทเฉพาะเจาะจงในปรมาณทก�าหนด เชน อาหาร (บตรแทนเงนสดส�าหรบเครองอปโภคบรโภค) หรอมคาเสมอนเงนสดตามก�าหนด (บตรแทนเงนสดแบบมมลคา) แมวาวตถประสงคและรปแบบการใหความชวยเหลอประเภทนจะแตกตางกนออกไป แตการใชเงนสดและบตรแทนเงนสดในตลาดเปนวธทท�าใหผรบความชวยเหลอมพลงในการจบจาย

เงนสดและบตรแทนเงนสดถกน�ามาใชเพอตอบสนองความจ�าเปนในอาหารและเครองอปโภคขนพนฐานหรอเพอเปนการเพมความสามารถในการซอใหกบประชาชนซงท�าใหกจกรรมทางเศรษฐกจด�าเนนตอไปได ผจดสรรเงนแบบไมมเงอนไข (หรอแบบไมมเปาหมายหรอแบบอเนกประสงค) จะไมก�าหนดเงอนไขในการใชเงนไว แตกมความมงหวงใหน�าเงนสดไปใชเพอสนคาขนพนฐานตางๆ หากมการระบไวในแบบประเมน ในกรณทกจกรรมสนบสนนการด�ารงชพหรอการผลตไดรบการระบวาเปนสงจ�าเปน เงนสดกควรถกใชไปเพอการดงกลาว เงนสดทไดรบการจดสรรแบบไมมเงอนไขอาจจะมความเหมาะสมกบภยพบตในระยะเรมตน สวนเงนสดทจดสรรแบบมเงอนไขจะก�าหนดใหผรบความชวยเหลอใชจายเพอวตถประสงคเฉพาะ (เชน เพอกอสรางบาน เพอจางแรงงาน เพอเรมหรอ

001-384-new.indd 201 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

202

ฟนฟการประกอบอาชพ และ/หรอเพอเขารบบรการดานสขภาพ เปนตน) บตรแทนเงนสดใชเพอการเขาถงเครองอปโภคบรโภค (เชน อาหาร ปศสตว เมลดพนธ เครองมอ เปนตน) หรอบรการ (เชน เครองบด การเดนทาง การเขาถงตลาดหรอแผงขายของ สนเชอธนาคาร เปนตน) ทไดก�าหนดไวแลว บตรแทนเงนสดอาจจะถกก�าหนดใหมคาเหมอนเงนสดหรอมมลคาตามเครองอปโภคบรโภคกได เพอน�าไปใชในรานคาทก�าหนด ผคาหรอผใหบรการเฉพาะราย หรอทงานแสดงสนคา โครงการบตรแทนเงนสดควรอางองกบมาตรฐานทเกยวของ เชน โครงการบตรแทนเงนสดส�าหรบอาหารควรอางองกบบทความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหาร 1-3 และ 6 หนา 181-202

ตวเลอกส�าหรบการชวยเหลอทเหมาะสม (อาหาร เงนสด หรอบตรแทนเงนสด) จะตองผานการวเคราะหเชงบรบททเฉพาะเจาะจง รวมทงประสทธภาพของเงน ผลกระทบของตลาดทตยภม และความยดหยนของการสงตอความชวยเหลอ การก�าหนดเปาหมาย ความเสยงดานความปลอดภยและการฉอราษฎรบงหลวง

ความมนคงทางอาหาร–มาตรฐานเงนสดและบตรแทนเงนสด1:การเขาถงสนคาและบรการทมอย

เงนสดและบตรแทนเงนสดไดรบการพจารณาเปนหนทางหนงในการระบความจ�าเปนขนพนฐาน การปองกนและการฟนฟการประกอบอาชพ

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ หารอและจดใหผรบประโยชน ตวแทนชมชนและผมสวนไดสวนเสยหลกอนๆ ไดมสวนรวมใน การออกแบบ การด�าเนนการ การตรวจสอบ และการประเมนผล (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1, 3, 6-7 และมาตรฐานหลก 1-3 หนา 57-67)

◗ ประเมนและวเคราะหวาประชาชนสามารถซอหาสงทตองการจากตลาดในทองถนไดในราคาท คมคาเมอเปรยบเทยบกบความชวยเหลอในลกษณะอนๆ หรอไม รวมทงวเคราะหหวงโซตลาดดวย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ เลอกเงนสด บตรแทนเงนสดหรอการผสมผสานระหวางตวเลอกทงสองบนพนฐานของกลไกการจดสงทเหมาะสมทสด และคอนขางเออประโยชนใหกบประชาชนทไดรบผลกระทบและเศรษฐกจทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-3, 5-6)

◗ ด�าเนนมาตรการเพอลดความเสยงของการบดเบอนทผดกฎหมาย ความไมปลอดภย เงนเฟอ การใชงานทเปนอนตรายและผลเสยตอผดอยโอกาส ระบบการก�าหนดเปาหมายจ�าเปนตองไดรบการดแลเปนพเศษ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4 และ 7)

◗ ตรวจสอบเพอประเมนวาเงนสดและ/หรอบตรแทนเงนสดยงคงเปนความชวยเหลอทเหมาะสมทสดอยหรอไม หรอมความจ�าเปนตองไดรบการปรบเปลยน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 8)

001-384-new.indd 202 12/22/2558 BE 11:17 PM

203

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ประชาชนกลมเปาหมายทกคนบรรลความจ�าเปนพนฐานในอาหารและการด�ารงชพ (เชน สนทรพยทกอใหเกดรายได สขภาพ การศกษา การเดนทาง ทพกพง การขนสง เปนตน) ผานการซอหาจากตลาดในทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2, 8)

◗ เงนสดและ/หรอบตรแทนเงนสดเปนความชวยเหลอทนาพอใจส�าหรบกลมเปาหมายทกกลม โดยเฉพาะกลมผหญงและผเปราะบางอนๆ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-8)

◗ การใหความชวยเหลอไมกอใหเกดภาระรายจายทไมเหมาะสมทางสงคม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4 และ 8)

◗ การใหความชวยเหลอไมท�าใหเกดความไมปลอดภย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3-4, 8)

◗ เศรษฐกจทองถนไดรบการสนบสนนเพอใหฟนตวจากภาวะภยพบต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2, 8)

บนทกแนวทางการปฏบต1. เงนสดและบตรแทนเงนสดเปนเครองมอ: เงนสดและบตรแทนเงนสดเปนกลไกทน�าไปส

ความส�าเรจตามเปาหมายทคาดหวงไว มใชการแทรกแซง ควรใชการประเมนเชงเปรยบเทยบอยางละเอยดเพอบงชวาเงนสดและบตรแทนเงนสดควรถกใชเดยวหรอรวมกบการตอบสนองอนๆ เชน การสนบสนนเชงมลคา เงนสดและบตรแทนเงนสดสามารถน�ามาใชไดในชวงตางๆ ของการตอบสนองตอภยพบต การตอบสนองมควรมงเนนเฉพาะประสทธภาพ ประสทธผลของการทผรบประโยชนสามารถบรรลความจ�าเปนหรอฟนฟการด�ารงชพของตนเองไดเทานน แตยงตองค�านงถงการลดความเสยงในลกษณะตางๆ ดวย เงนสดและบตรแทนเงนสดมความยดหยนและสรางทางเลอกไดมากกวาการตอบสนองทไมใชเงน และยงอาจสงเสรมความมศกดศรของผประสบภยไดมากกวาดวย ควรมการประเมนวาเงนสดและบตรแทนเงนสดอาจสรางผลกระทบเชงบวกเปนทวคณใหกบเศรษฐกจทองถนดวย สามารถใชเงนสดและบตรแทนเงนสดได ดงตอไปน:

- เงนสดทไดรบการจดสรร – การชวยเหลอดวยเงนสดแบบมเงอนไขหรอไมมเงอนไข เปน งวดเดยวหรอหลายงวดเพอใหประชาชนบรรลความตองการของตนเอง

- บตรแทนเงนสดทมมลคาเหมอนเงนสดหรอเหมอนเครองอปโภคบรโภค – การชวยเหลอดวย บตรแทนเงนสดทเปนกระดาษหรอแบบอเลกทรอนกสเพอน�าไปแลกเปนสนคาทเฉพาะ เจาะจงตามมลคาของบตร

- เงนสดจากการท�างาน – การชวยเหลอในลกษณะเปนคาตอบแทนจากการเขารวมกจกรรม พเศษบางประการ (โดยมกจะเปนกจกรรมทตองการการใชแรงกาย)

001-384-new.indd 203 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

204

ควรผนวกรวมผมสวนไดสวนเสยในทองถน เชน รฐบาล เจาหนาทในทองถน ชมชนและตวแทน สหกรณ สมาคม กลมในทองถนและผรบประโยชน เขารวมในการวางแผน การด�าเนนการ และการตรวจสอบ ซงจะชวยสรางความมนใจในความเกยวของและความยงยน ควรมการวางแผนเรองยทธศาสตรทางออก (exit strategy) รวมกบผมสวนไดสวนเสยหลกเพอออกแบบการด�าเนนงานตอไป

2. ผลกระทบตอเศรษฐกจและระบบตลาดในทองถน: การประเมนตลาดควรวเคราะหสถานการณกอนและหลงเกดภยพบต รวมทงการแขงขนและการบรณาการตลาดเพอตอบสนองความจ�าเปนในขณะนน การวเคราะหควรแสดงถงบทบาทของผเกยวของกบตลาด ราคาของเครองอปโภคบรโภคทมอย (ทรพยสนเพอการด�ารงชพ วสดส�าหรบทพกพง อาหารและสงอนๆ ตามวตถประสงค) ฤดกาล การเขาถงทางเศรษฐกจ สงคมและกายภาพของผเปราะบางกลมตางๆ เงนสดและบตรแทนเงนสดจะมความเหมาะสมเมอตลาดยงคงท�าหนาทและเขาถงได รวมทงเมออาหารและสงของอนๆ มจ�าหนายในปรมาณทตองการพรอมราคาทสมเหตผล ความชวย เหลอใดๆ อาจชวยกระตนเศรษฐกจในทองถนใหฟนตวไดเรวขนและยงยนมากขน การตอบสนองตลาดสามารถสงเสรมการจดซอจดหาในทองถนและการใชประโยชนในความสามารถของผเกยวของกบตลาดทมอยไดดขน เงนสดและบตรแทนเงนสดถกใชเมอบรบทไมเหมาะสมตอจนสามารถท�าใหตลาดบดเบยวและอาจสงผลเสยหายได เชน ภาวะเงนเฟอ การตรวจสอบตลาดมความจ�าเปนเพอใหเขาใจถงผลกระทบของเงนสดและบตรแทนเงนสดตอเศรษฐกจในทองถนและประชาชน

3. กลไกการสงเงนสดและบตรแทนเงนสด: เงนสดและบตรแทนเงนสดสามารถน�าสงไดโดยผานธนาคารในทองถน รานคา ผคา บรษทสงเงนในทองถน บรษทรบฝากเงนและทท�าการไปรษณย โดยยงอาจถกสงโดยบคคลหรอผานเทคโนโลย เชน เครอขายธนาคารบนโทรศพทเคลอนทและธนาคารผานระบบอนเตอรเนต เปนตน ธนาคารเปนตวเลอกทมกจะมประสทธภาพและประสทธผลหากแตผเปราะบางอาจไมสามารถเขาถงไดมากนก ในกรณทธนาคารสามารถเขาถงได บางครงการใชธนาคารผานระบบอนเตอรเนตกถอเปนทางเลอกทมความปลอดภยมากกวา ควรมการประเมนและหารอการผรบความชวยเหลอเกยวกบทางเลอกของกลไกในการสงเงนสด ประเดนทตองพจารณา คอ รายจายของผรบความชวยเหลอ (คาธรรมเนยมธนาคาร เวลาและคาใชจายในการเดนทาง เวลาทจดรบเงน) รายจายขององคกร (คาธรรมเนยม ตนทนคาใชจายของผใหบรการ เวลาของเจาหนาทในการกอตงและบรหารจดการ การเดนทาง ความปลอดภย การศกษา และการอบรมส�าหรบผรบความชวยเหลอ) ประสทธภาพ ประสทธผล (ความนาเชอถอ ความยดหยน ความรบผดชอบ ความโปรงใส การตรวจสอบ การควบคมทางการเงน ความปลอดภยทางการเงน และการเขาถงโดยผเปราะบาง) วธการทมคาใชจายจ�านวนมากกอาจยงคงเปนกลไกการสงเงนสดทปลอดภยทสดอยกเปนได

001-384-new.indd 204 12/22/2558 BE 11:17 PM

205

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

4. การพจารณาความเสยง: โดยทวไปขอกงวลในความเสยงของความชวยเหลอโดยเงนสดและบตรแทนเงนสดรวมไปถงความหวาดกลววาเงนสดและบตรแทนเงนสดจะท�าใหเกดภาวะเงนเฟอ (ท�าใหประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตและบคคลอนๆ มพลงการจบจายลดลง) การใชเงนสดและบตรแทนเงนสดเพอวตถประสงคในกจกรรมทไมเหมาะสมทางสงคม (เชน การบรโภคแอลกอฮอลและยาสบ เปนตน) และการเขาถงเงนสดเปรยบเทยบกบทรพยากรทไมเปนตวเงนทแตกตางกนระหวางผหญงและผชาย ขอกงวลอนๆ ไดแก ความเสยงจากการขนสงเงนสดส�าหรบเจาหนาทด�าเนนการและประชาชนทไดรบผลกระทบ (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35) ความนาดงดดใจของเงนสดอาจท�าใหผรบความชวยเหลอประสบความยากล�าบากเพมขน และอาจน�ามาซงความเสยงของการฉอราษฎรบงหลวงหรอการบกโจมตของกลมตดอาวธ อยางไรกตาม การแจกจายทไมใชเงนกมความเสยงเชนกน (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหาร 4-5 หนา 190-199) การออกแบบทด การวเคราะหความเสยงอยางละเอยด และการจดการทดสามารถชวยลดความเสยงในเงนสดและบตรแทนเงนสดได การตดสนใจใดๆ ควรมาจากการหารอผานขอมลเชงประจกษ ไมควรใหความกงวลทไมมเหตผลมผลกระทบตอการวางแผนโครงการ

5. การตงคาของเงนสดและบตรแทนเงนสด: คาของเงนสดและบตรแทนเงนสดจะแตกตางกนไปในแตละบรบท การค�านวณหาคาของเงนสดและบตรแทนเงนสดควรมการประสานงานกบ หนวยงานอนๆ และอยบนฐานการจดล�าดบความส�าคญและความจ�าเปนของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบต ราคาของสนคาหลกทคาดวาจะหาซอไดจากตลาดในทองถน ความชวยเหลออนใดทเกดขนหรอก�าลงจะเกดขน คาใชจายทเกยวของเพมเตม (เชน การใหความชวยเหลอในการเดนทางส�าหรบประชาชนทมความยากล�าบากในการเคลอนไหว เปนตน) วธการ ขนาด รวมทงความถและเวลาของการแจกจายโดยพจารณาใหสอดคลองกบฤดกาลและวตถประสงคของโครงการและการใหความชวยเหลอ (เชน ความครอบคลมของอาหารทจ�าเปนโดยยดหลกปรมาณอาหาร หรอการจางงานโดยยดหลกของอตราคาแรงรายวน เปนตน) ความส�าเรจในการใหความชวยเหลอโดยเงนสดและบตรแทนเงนสดจะถกลดทอนลงไดโดยความผนแปรของราคา ความยดหยนของงบประมาณมความจ�าเปนเพอปรบคาของเงนสดหรอเพมเครองอปโภคบรโภคโดยอยบนฐานของการตรวจสอบตลาด

6. การเลอกประเภทของความชวยเหลอโดยเงนสดและบตรแทนเงนสด: ประเภทของความชวยเหลอทเหมาะสมขนอยกบวตถประสงคของโครงการและบรบททองถน การผสมผสานวธการตางๆ เขาดวยกนอาจมความเหมาะสม ซงควรรวมถงการชวยเหลอทไมใชเงนและเปลยนแปลงไดตามฤดกาล หนวยงานควรหารอกบประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตเพอแสวงหารปแบบทเหมาะสมทสดของการใหความชวยเหลอในดานน (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการประกอบอาชพ 3 หนา 214)

001-384-new.indd 205 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

206

7. การก�าหนดเปาหมายในเงนสดและบตรแทนเงนสดในโครงการ: การใหความชวยเหลอในดานนกมความทาทายทส�าคญไมตางไปจากการชวยเหลอดวยเครองอปโภคและบรการตางๆ หากแตความทาทายจะมาจากความนาดงดดของเงนสดและบตรแทนเงนสด โดยเฉพาะอยางยงการใหความส�าคญตอการลดขอผดพลาดจากการถกกดกน (exclusion error ซงเปนภยตอชวต) และขอผดพลาดทเกดจากตวแปรอสระ (inclusion error) ควรมการเขาถงประชาชนไดทงจากการก�าหนดเปาหมายโดยตรง (ครวเรอนของผประสบภยหรอตวประชาชน) และโดยออม (เชน ผคาในทองถนหรอผใหบรการ) วธการเขาถงประชาชนโดยออมอาจมความจ�าเปนในสถานการณทไมปลอดภย (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35) เพศภาวะมผลตอการตดสนใจของสมาชกครวเรอนในการลงทะเบยนเพอรบเงนหรอบตรแทนเงนสด พรอมทงความชวยเหลอทไมใชเงน (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหาร 5 หนา 194) การประสานงานกบผมสวนไดสวนเสย รวมทงโครงการสวสดการรฐและการคมครองทางสงคมทใหความชวยเหลอเปนเงนสด กมความจ�าเปนส�าหรบก�าหนดเปาหมายดวย (ในรปแบบของความชวยเหลอทไมใชเงน)

8. การตรวจสอบความชวยเหลอดวยเงนสดหรอบตรแทนเงนสด: ขอมลพนฐานพรอมทงการตรวจสอบทงกอนหนา ระหวางและหลงโครงการชวยเหลอ ทค�านงถงผลกระทบทงโดยตรงและโดยออมของเงนสดและบตรแทนเงนสดในตลาด การเปลยนแปลงการด�าเนนงานควรตอบสนอง ตอความเปลยนแปลงบรบทของสถานการณตลาดดวย การตรวจสอบควรรวมถงสนคาหลก ผลกระทบเปนทวคณตอเศรษฐกจทองถนและการผนแปรของราคา ค�าถามหลก ไดแก ประชาชนน�าเงนสดหรอบตรแทนเงนสดทไดรบไปซออะไรบาง ประชาชนสามารถรบและใชจายเงนสดได อยางปลอดภยหรอไม เงนสดและบตรแทนเงนสดถกน�าไปใชอยางผดวตถประสงคหรอไม ผหญงมอทธพลตอการใชเงนสดหรอบตรแทนเงนสดหรอไม (ดมาตรฐานหลก 5 หนา 71)

ความมนคงทางอาหาร – การประกอบอาชพความยดหยนในการประกอบอาชพของประชาชนและความเปราะบางในความมนคงทางอาหารของพวกเขามกจะถกก�าหนดโดยแหลงทรพยากร (หรอทรพยสน) ทตนเองมอย ตลอดจนการทสงเหลานนไดรบผลกระทบจากภยพบต แหลงทรพยากรดงกลาวมทงทนทางกายภาพ (บานเรอน เครองจกร) ทางธรรมชาต (ทดน น�า) ทางมนษย (แรงงาน ทกษะ) ทางสงคม (เครอขาย บรรทดฐาน) และทางการเมอง (อทธพล นโยบาย) การเขาถงทดนทสามารถท�าการผลตและวธการเพาะปลกถอ เปนปจจยหลกทมผลตอผผลตอาหาร ปจจยส�าคญของผมรายไดคอความสามารถเขาถงการมงานท�า ตลาดและบรการ ส�าหรบประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบต การยดอาย การฟนฟและการพฒนาแหลงทรพยากรมความจ�าเปนตอความมนคงทางอาหารของพวกเขา และควรใหความส�าคญกบการประกอบอาชพในอนาคตของผประสบภยเปนอนดบแรก

ความไรเสถยรภาพทางการเมองอยางยาวนาน ความไมปลอดภยและภยคกคามของความขดแยงอาจเปนปจจยส�าคญทยบยงกจกรรมการประกอบอาชพและการเขาถงตลาดของประชาชน ครวเรอน

001-384-new.indd 206 12/22/2558 BE 11:17 PM

207

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ตางๆ อาจจ�าเปนตองละทงทดนของตนเองและมโอกาสสญเสยทรพยสน ไมวาจากการทอดทง การถกท�าลายหรอเขายดครองโดยกลมสรบ

มาตรฐานสามประการดงตอไปนเกยวของกบการผลตเบองตน การสรางรายไดและการมงานท�า การเขาถงตลาด รวมทงสนคาและบรการตางๆ

ความมนคงทางอาหาร–มาตรฐานการประกอบอาชพ1:การผลตเบองตน

กลไกในการผลตเบองตนไดรบการปองกนและสนบสนน

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ วางรากฐานการด�าเนนงานเพอสนบสนนการผลตเบองตนของการประเมนการประกอบอาชพ การวเคราะหบรบทและความเขาใจถงความสามารถในการเจรญเตบโตของระบบการผลต รวมทงการเขาถงการสนบสนนทจ�าเปน การบรการและอปสงคตลาดทมอย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ แนะน�าเทคโนโลยใหมๆ เมอเทคโนโลยเหลานนมไวส�าหรบระบบการผลตอาหารของทองถน ธรรมเนยมปฏบต และสภาพแวดลอม เปนทเขาใจและยอมรบไดโดยกลมผผลตอาหารและผบรโภคในทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ จดใหมการสนบสนนการผลต หรอเงนสดในการซอสงสนบสนน เพอใหผผลตมความยดหยนในกลยทธการสรางและจดการผลผลตของพวกเขา ตลอดจนการลดความเสยงตางๆ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ จดสงการสนบสนนทนเวลา สรางความมนใจวาสงสนบสนนเปนทยอมรบในทองถนและเปนไปตามบรรทดฐานเชงคณภาพทเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4-5)

◗ แนะน�าสงสนบสนนและบรการดวยความระมดระวง โดยไมท�าใหมความเปราะบางหรอความเสยงตางๆ เพมขน เชน ไมเพมการแยงชงทรพยากรทขาดแคลน หรอการท�าลายเครอขายทางสงคม ทมอย (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

◗ จดอบรมผผลตอาหารเพอการจดการทดขน ในกรณทเปนไปไดและมความเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2, 5-6)

◗ จดซอสงสนบสนนและบรการทมอยในทองถนกอนในกรณทเปนไปได โดยไมกอผลเสยตอผผลต ตลาดหรอผบรโภคในทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

◗ ด�าเนนการตรวจสอบเพอประเมนวาผรบประโยชนไดใชสงสนบสนนการผลตอยางเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 8)

001-384-new.indd 207 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

208

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ทกครวเรอนทไดรบการประเมนความตองการสามารถเขาถงสงสนบสนนทจ�าเปนเพอปกปองและเรมตนการผลตเบองตนอกครงดงเชนกอนเกดภยพบต เหมาะสมและสอดคลองกบปฏทนเกษตร (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-6)

◗ ครวเรอนเปาหมายทกครวเรอนไดรบเงนสดหรอบตรแทนเงนสด เมอไดรบการพจารณา (หรอประเมน) วาสามารถน�าไปใชอยางมศกยภาพในมลคาตลาดของสงสนบสนนทตองการ เพมทางเลอกในการประกอบอาชพใหครวเรอน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3, 5 และ 7)

บนทกแนวทางการปฏบต1. การผลตเบองตนตามเปาหมาย: เพอใหกระบวนการตางๆ ของโครงการสามารถด�าเนนไป

ไดตามเปาหมายทก�าหนดไว ตองมการพฒนากลยทธการผลตอาหารอยางเหมาะสมและประสบผลส�าเรจ (ด Livestock Emergency Guidelines and Standards – LEGS ในรายการอางองและเอกสารอานเพมเตม) ซงอาจขนอยกบปจจยหลายประการ ดงน

- การเขาถงแหลงทรพยากรทเพยงพอ (พนทการเกษตร ทงหญาเลยงสตว อาหารสตว น�า แมน�า ทะเลสาบ น�ากรอย และอนๆ) ความสมดลของระบบนเวศตองไมถกท�าลายดวย การใชประโยชนจากทดนอยางเหนแกตว การท�าประมงมากเกนไป หรอเกดมลพษทางน�า โดยเฉพาะอยางยงในเขตชานเมอง

- ระดบของทกษะและความสามารถ ซงอาจถกจ�ากดในชมชนทไดรบผลกระทบอยางรายแรงจากเชอโรค หรอในชมชนทคนบางกลมไมสามารถเขาถงความรและการฝกอบรม

- แรงงานทสามารถจดหาได เพอรกษาแบบแผนและระยะเวลาของกจกรรมหลกดานเกษตรกรรมและการเพาะเลยงสตวน�า

- ความพรอมและการเขาถงสงสนบสนนทจ�าเปนในการเกษตรและการเพาะเลยงสตวน�า

ส�าหรบระดบการผลตทไมเหมาะสมมาตงแตกอนเกดภยพบต ความพยายามกลบไปสการผลตแบบเดมอาจขดกบหลก “ไมกอใหเกดอนตราย” ได (ดหลกการคมครอง 1 หนา 35)

2. การพฒนาเทคโนโลย: เทคโนโลยแบบ “ใหม” อาจรวมถงการปรบปรงพนธพช พนธปศสตวและสตวน�า เครองมอหรอปยชนดใหม หรอการจดการแบบใหมๆ หากท�าได การผลตอาหารควรเปนไปตามแบบแผนเดมหรอสอดคลองกบแผนพฒนาประเทศ เทคโนโลยแบบใหมควรจะน�าไปใชหลงเกดภยพบต เฉพาะในกรณทเทคโนโลยดงกลาวผานการทดสอบในทองถน เปนทยอมรบและสามารถปรบใชไดโดยผรบความชวยเหลอ หลงจากน�าเทคโนโลยแบบใหมมาใชแลว ควรมการหารอกบชมชนอยางเหมาะสม รวมทงการใหขอมล การอบรมและการสนบสนนอนๆ

001-384-new.indd 208 12/22/2558 BE 11:17 PM

209

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

หากเปนไปได ควรมการประสานงานกบสวนราชการและเอกชน รวมทงผจ�าหนายสงสนบสนนเพอสรางความมนใจในการสนบสนนและการเขาถงเทคโนโลยอยางตอเนองในอนาคต พรอมกบศกยภาพทางการคาและวฒนธรรม

3. การพฒนาทางเลอก: ตวอยางของโครงการชวยเหลอทเสนอใหผผลตมทางเลอกทดกวาเดม เชน การใหเงนสดหรอสนเชอแทนท (หรอเสรม) ใหสงสนบสนนการผลต ตลอดจนตลาดนดเมลดพนธพชและพนธปศสตว โดยใชบตรแทนเงนสดเพอเปดโอกาสใหเกษตรกรสามารถเลอกเมลดพนธพชหรอพนธปศสตวทหลากหลายไดตามตองการ การสนบสนนดานการผลตควรมการประเมนผลกระทบทอาจเกดขนกบภาวะโภชนาการ รวมทงการเขาถงอาหารทถกตองตามหลกโภชนาการผานผลผลตของตนเองหรอผานเงนสดทเกดจากผลผลต การจดหาอาหารใหปศสตวระหวางภยแลง จะเกดประโยชนโดยตรงตอภาวะโภชนาการของมนษยมากกวาการชวยเหลออาหารโดยตรง ความเปนไปไดในการใหความชวยเหลอเปนเงนสดแกครวเรอนเพอใหสามารถเขาถงสงสนบสนนการผลต ควรอยบนฐานของสนคาทสามารถจดหาไดในทองถน การเขาถงตลาด ความปลอดภยและกลไกความชวยเหลอทไมแพงเกนไป

4. ชวงเวลาทเหมาะสมและการยอมรบ: ตวอยางปจจยในการผลต เชน เมลดพนธพช เครองมอ ปย ปศสตว อปกรณประมง อปกรณลาสตว การใหเงนกยมและสนเชอ ขอมลการตลาด และสงอ�านวยความสะดวกในการขนสง นอกเหนอจากสงสนบสนนทไมใชเงน ยงสามารถจดสรรเงนสดหรอบตรแทนเงนสดเพอเพมความสามารถของประชาชนในการซอสงสนบสนนไดตามตองการ การจดหาสงสนบสนนทางการเกษตรและบรการสตวบาลตองท�าในเวลาทเหมาะสมและสอดคลองกบฤดกาลเพาะปลกและเลยงสตว เชน ตองจดสรรเมลดพนธพชหรอเครองมอทเกยวของกอนถงฤดเพาะปลก ควรจ�ากดปรมาณปศสตวในฤดแลง กอนมสตวลมตาย และเรมเลยงใหมเมอถงเวลาทเหมาะสม เชน ในฤดฝนครงตอไป

5. เมลดพนธพช: ควรใหความส�าคญกบเมลดพนธพชทมในทองถนเปนล�าดบแรก เนองจากเกษตรกรสามารถใชความรความสามารถของตนเปนเกณฑในการสรางคณภาพได ธญพชทแจกจายควรมความส�าคญสงสดในฤดกาลตอไป พนธพชพเศษควรไดรบความเหนชอบจากเกษตรกรและผเชยวชาญดานการเกษตรในทองถน อยางนอยทสด เมลดพนธควรสามารถปรบใหเขากบระบบนเวศเชงเกษตรและเงอนไขในการจดการของเกษตรกร มความทนตอโรคและคดเลอกโดยค�านงถงความเปลยนแปลงในอนาคต เชน น�าทวม ภยแลงและการเพมขนของระดบน�าทะเล เมลดพนธพชทมาจากภายนอกจ�าเปนตองไดรบการทดสอบวามคณภาพเพยงพอและตรวจสอบวามความเหมาะสมกบทองถน เกษตรกรควรสามารถเขาถงธญพชและพนธพชตางๆ ในการด�าเนนการทเกยวของกบเมลดพนธพชทกขนตอน เพอใหสามารถวางแผนเกยวกบพนธพชทดทสดส�าหรบระบบการเกษตรเฉพาะของตนเอง เมลดพนธผสมอาจเหมาะสมกบเกษตรกรทมความคนเคยกบเมลดพนธเหลานนและมประสบการณในการเพาะปลกเมลดพนธผสมมากอน

001-384-new.indd 209 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

210

ซงควรปรกษาหารอในชมชนกอน เมอมการแจกจายเมลดพนธแบบใหเปลา เกษตรกรอาจชอบเมลดพนธผสมมากกวาเมลดพนธของทองถน เนองจากเมลดพนธผสมมราคาสงกวา การแจกจายควรอยภายใตนโยบายภาครฐ ไมควรแจกจายเมลดพนธทมการดดแปลงพนธกรรม (GMO) ใหกบประชาชนเวนแตไดรบความเหนชอบจากเจาหนาทในทองถน ซงเกษตรกรควรตระหนกถงคณลกษณะของเมลดพชตดแตงพนธกรรมดวย

6. ผลกระทบตอวถการด�ารงชวตในชนบท:การผลตอาหารในเบองตนอาจตดขดเพราะขาดแหลงทรพยากรธรรมชาตทจ�าเปน (และอาจไมสามารถใชไดเปนเวลานานหากทรพยากรดงกลาวมแนวโนมลดลงตงแตกอนเกดภยพบต) หรอไมสามารถเขาถงประชาชนบางกลมได (เชน คนไมมทดน) การสงเสรมการผลตทเพม (หรอเปลยนแปลง) การเขาถงทรพยากรธรรมชาตทมอยในทอง- ถนอาจกอใหเกดความตงเครยดในกลมประชาชน ซงอาจกลายเปนการจ�ากดการเขาถงน�าและทรพยากรทจ�าเปนอนๆ ควรใหความระมดระวงกบการจดสรรทรพยากรทองถน ไมวาจะเปนในรปของเงนหรอสงอนๆ วาจะตองไมเปนการเพมความเสยงใหกบผรบความชวยเหลอหรอกอใหเกดความขดแยง (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการประกอบอาชพ 3 หนา 214 และความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายเงนสดหรอบตรแทนเงนสด 1 หนา 202) ในท�านองเดยวกน การจดสรรสงสนบสนนแบบใหเปลาอาจรบกวนกลไกการสนบสนนทางสงคมและซ�าซอนกบประเพณทมอยเดม ขณะเดยวกนยงเปนการผลกไสภาคเอกชนออกจากการด�าเนนธรกจ และท�าลายการเขาถงสงสนบสนนในอนาคตของประชาชน

7. การซอหาสงสนบสนนในทองถน: สงสนบสนนและบรการส�าหรบการผลตอาหาร เชน บรการดานสตวบาลและเมลดพนธพช ควรผานระบบการจดหาในทองถนทถกกฎหมายและตรวจสอบไดเทาทเปนไปได กลไก เชน เงนสดหรอบตรแทนเงนสดควรถกน�ามาใช เพอสนบสนนภาคเอกชนในทองถน อนจะเปนการเชอมโยงระหวางผผลตและผคาโดยตรง ในการออกแบบระบบเพอเสรมสรางความสามารถในการซอของทองถน ควรพจารณาถงความพรอมใชงานของสงสนบสนนทเหมาะสม และความสามารถของผคาในการเพมอปทาน รวมทงความเสยงตอภาวะเงนเฟอ (เชน การขนราคาของสนคาหายาก) และคณภาพของสงสนบสนน การจดหาสงสนบสนนทน�าเขามาจากภายนอกโดยตรงควรด�าเนนการเมอไมมสนคาทางเลอกภายในทองถนเหลออยแลวเทานน

8. การด�าเนนการตรวจสอบ: ควรประเมนดชนชวดกระบวนการและผลสมฤทธจากการผลตอาหาร วธการและการแจกจายอาหาร เชน พนทเพาะปลก ปรมาณของเมลดพนธพชทมการเพาะปลกตอ 10,000 ตารางเมตร ปรมาณผลผลตและจ�านวนหนอออน ฯลฯ การก�าหนดวธใชปจจยการผลตของเกษตรกร (เชน การตรวจสอบวามการน�าเมลดพนธพชไปเพาะปลกตามจรง และมการใชอปกรณ ปย แหอวนและอปกรณประมงตามทก�าหนด) หรอวธการใชเงนสดส�าหรบสงสนบสนน ถอเปนสงส�าคญ การทบทวนคณภาพของปจจยการผลตทใหวาผผลตยอมรบและ

001-384-new.indd 210 12/22/2558 BE 11:17 PM

211

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

พอใจหรอไม ตลอดจนการประเมนผลเพอพจารณาถงผลกระทบทโครงการมตออาหารทมอยในครวเรอน เชน อาหารทสะสมในบาน ปรมาณและคณภาพของอาหารทบรโภค หรอปรมาณอาหารทจ�าหนายหรอแจกจายตอไป ควรมการส�ารวจในกรณทโครงการมวตถประสงคเพอเพมการผลตอาหารเฉพาะอยาง เชน ผลตภณฑจากเนอสตวและปลา หรอพชทอดมไปดวยโปรตน การใชผลตภณฑเหลานในครวเรอน เปนตน

ความมนคงทางอาหาร–มาตรฐานการประกอบอาชพ2:รายไดและการจางงาน

กลยทธการประกอบอาชพกอใหเกดรายไดและการจางงาน ทงหญงและชายสามารถเขาถงโอกาสในการสรางรายไดทเหมาะสมอยางเทาเทยมกน

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ตดสนใจเรองกจกรรมทสรางรายไดผานการประเมนตลาด และการวเคราะหอยางมสวนรวมทเพยงพอ เกยวกบความสามารถของครวเรอนในการประกอบกจกรรมทสรางรายได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1-2)

◗ ก�าหนดประเภทของคาตอบแทน (เงนสด บตรแทนเงนสด อาหารหรอทกประเภทรวมกน) ผานการวเคราะหทนาเชอถอเกยวกบความสามารถของทองถน ความจ�าเปนเรงดวน ระบบตลาดและความพอใจของประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ ก�าหนดระดบของคาตอบแทนตามความตองการ วตถประสงคส�าหรบการฟนฟอาชพ และอตราคาแรงในทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ ด�าเนนมาตรการเพอหลกเลยงความไขวเขว และ/หรอความไมปลอดภยดานการเงน ในโครงการทเกยวของกบเงนสดจ�านวนมาก (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ ประชาชนกลมเปาหมายทกคนสรางรายไดผานกจกรรมและน�าไปสการบรรลความจ�าเปนขน พนฐานและความจ�าเปนอนๆ ในการประกอบอาชพได

◗ การตอบสนองทเปดโอกาสในการมงานท�าอยางเทาเทยมกนทงหญงและชาย และไมสงผลเสยตอตลาดในทองถนหรอกจกรรมการประกอบอาชพตามปกต (ดบนทกแนวทางการปฏบต 7)

◗ ประชาชนตระหนกและเขาใจวาคาตอบแทนจะน�าไปสความมนคงทางอาหารอยางเทาเทยมกน ของสมาชกครวเรอนทกคน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 8)

001-384-new.indd 211 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

212

บนทกแนวทางการปฏบต1. ความเหมาะสมของการรเรมโครงการ: การวเคราะหตลาดเปนพนฐานทแสดงและก�าหนด

กจกรรม ควรใชเครองมอทมอยในทองถนเพอสรางความเขาใจในตลาดและระบบเศรษฐกจ (ดตลาด ในรายการอางองและเอกสารอนเพมเตม) ควรมการใชทรพยากรมนษยในทองถนอยางเตมทในโครงการออกแบบและการก�าหนดกจกรรมทเหมาะสม ควรมการหารอเกยวกบทางเลอกส�าหรบคนบางกลม (เชน หญงตงครรภ ผทพพลภาพ หรอผสงอาย) ภายในประชาชนกลมเปาหมาย ในกรณทมผพลดถนเปนจ�านวนมาก (ผอพยพหรอผพลดถนภายในประเทศ) ควรพจารณาถงโอกาสในการจางงานและทกษะการท�างานทงกบผพลดถนและประชาชนเจาของพนท ควรพจารณาถงภยคกคาม ความเสยงดานความปลอดภย (เชน พนทท�าเหมองแร) และบรเวณทไมมความเหมาะสมทางสงแวดลอม (เชน พนททมการปนเปอนหรอมมลภาวะ พนททมแนวโนมทรดหรอถกน�าทวมหรอสงชนมากเกนไป) ในพนทส�าหรบประกอบกจกรรม (ดหลกการคมครอง 1-3 หนา 35-43)

2. ความชวยเหลอดานรายไดแกครวเรอนทมความสามารถในการเขารวมจ�ากด:ในขณะทหลายครวเรอนอาจสามารถแสวงหาประโยชนจากกจกรรมการจางงานและการสรางรายได แตบางครวเรอนกอาจไดรบผลกระทบจากภยพบตจนกระทงไมสามารถรบประโยชนจากกจกรรมดงกลาว หรอบางครงกมระยะเวลาในการรอรบผลตอบแทนทนานเกนไป ควรพจารณาด�าเนนมาตรการเครอขายความปลอดภยทางสงคม เชน ความชวยเหลอดวยเงนสดทไมมเงอนไข และ/หรอความชวยเหลอดวยอาหาร ส�าหรบครวเรอนเหลาน พรอมทงวางแผนเชอมโยงกบระบบความคมครองทางสงคมทมอยหรอสนบสนนเครอขายความปลอดภยแบบใหมหากจ�าเปน

3. ชนดของคาตอบแทน: คาตอบแทนอาจอยในรปของเงนสดหรออาหารหรอทงสองอยางรวมกน และควรสงเสรมใหครวเรอนทประสบกบความไมมนคงทางอาหารสามารถบรรลความตองการของตนเองได นอกจากคาตอบแทนทมาจากการท�างานเพอชมชน คาตอบแทนยงมกเปนสงกระตนใหท�างานเพอประโยชนโดยตรงตอตนเอง ควรพจารณาความตองการจ�าเปนในการใชจายของประชาชน และผลกระทบของการใชเงน หรออาหารตอความตองการพนฐานอนๆ ดวย (เชน การเขาโรงเรยน การเขาถงบรการดานสขภาพ กฎเกณฑทางสงคม) การก�าหนดชนดและระดบของคาตอบแทนตองพจารณาเปนรายๆ ไป โดยยดตามหลกการขางตน รวมถงแหลงอาหารและเงนสด และผลกระทบทอาจเกดขนกบตลาดแรงงานในทองถน

4. การจายคาตอบแทน: ไมมแนวทางสากลส�าหรบการก�าหนดอตราคาตอบแทน แตหากคาตอบแทนทใหเปนสงของหรอบรการ ควรพจารณาราคาอาหารในตลาดทองถน รายไดทไดจากการเขารวมโครงการควรมากกวาทไดรบจากการใชเวลาเพอท�างานอน ซงแนวทางนน�าไปใชไดกบการท�างานเพอแลกอาหาร และการท�างานเพอแลกเงน รวมทงระบบสนเชอ และการเรมตนธรกจ ฯลฯ โอกาสในการสรางรายไดควรขยายแหลงรายได และไมไปแทนทแหลงรายไดเดม การใหคาตอบแทนนไมควรสงผลเสยตอตลาดแรงงานในทองถน เชน ท�าใหอตราคาแรงรายวนสงขน เบยงเบนแรงงานจากกจกรรมอนๆ หรอท�าลายบรการสาธารณะทจ�าเปน

001-384-new.indd 212 12/22/2558 BE 11:17 PM

213

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

5. ความเสยงในสภาพแวดลอมของการท�างาน: ควรหลกเลยงสภาพแวดลอมทมความเสยงสงในการท�างาน โดยแนะน�าวธท�างานทมความเสยงนอยทสดหรอแนะน�าวธการรกษาอาการบาดเจบ เชน การบรรยายโดยยอ การเตรยมอปกรณปฐมพยาบาล การสวมชดปองกนเมอมความจ�าเปน รวมถงการปองกนความเสยงจากการสมผสเชอเอชไอว และควรมมาตรการลดความเสยงใหเหลอนอยทสด เพมความปลอดภยในการขนสง รวมถงการมเสนทางการเดนทางไปท�างานทปลอดภย สรางความมนใจวามแสงสวางตลอดเสนทาง จดใหมไฟฉาย การใชงานระบบการเตอน-ภย (ซงอาจเปนล�าโพง นกหวด วทยและอปกรณอนๆ) และบรรทดฐานดานความปลอดภย เชน การเดนทางเปนกลมหรอหลกเลยงการเดนทางในเวลากลางคน ใหความสนใจเปนพเศษในกลม ผหญง เดกหญง และบคคลใดๆ กตามทมความเสยงตอการถกลวงละเมดทางเพศ สรางความมนใจวาทกคนตระหนกถงขนตอนการปฏบตงานในภาวะฉกเฉนและสามารถเขาถงระบบ เตอนภยไดอยางรวดเรว (ดหลกการคมครอง 1 และ 3 หนา 35-43)

6. ความเสยงตอความไมปลอดภยหรอไขวเขว: การจายคาตอบแทนเปนอาหารหรอเงนสด (เชน การใหกยมหรอจายเงนเปนคาตอบแทนการท�างาน) เจาหนาทโครงการและผรบเงนควรค�านงถงความปลอดภยของทงสองฝาย (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรการแจกจายอาหาร 5 บนทกแนวทางการปฏบต 6 หนา 197 และความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายเงนสดและบตรแทนเงนสด 1 บนทกค�าแนะน�าการปฏบต 4 หนา 205)

7. หนาทในการดแลและการประกอบอาชพ: การเขารวมกจกรรมการสรางรายไดไมควรรบกวนการดแลเลยงดบตร หรอหนาทในการดแลเรองอนๆ ซงอาจเพมความเสยงตอการขาดสารอาหารหรอความเสยงทางสขภาพอนๆ การจดท�าโครงการอาจตองค�านงถงการจางผอน หรอจดหาสงอ�านวยความสะดวกมาแทน ไมควรสรางภาระงานใหกบประชาชน โดยเฉพาะกบกลมผหญง การจดท�าโครงการไมควรกระทบโอกาสดานอนๆ เชน การจางงานอน การศกษา หรอเบยงเบนครวเรอน จากกจกรรมมรายไดทท�าอย การเขารวมกจกรรมทสรางรายไดควรเคารพตอกฎหมายระดบประเทศ ในเรองอายขนต�าของผปฏบตงาน ซงโดยปกตแลวจะไมต�ากวาอายทจบการศกษาขนพนฐาน

8. การใชประโยชนจากคาตอบแทน: คาตอบแทนทเปนธรรม หมายถง รายไดทไดรบเปนสดสวนทเหมาะสมตอการสรางความมนคงทางอาหาร ครวเรอนตองเขาใจการจดการเงนหรออาหารทไดมา (รวมถงการแจกจายภายในครวเรอนและการสนสดการใชจาย) เนองจากวธการสราง รายไดอาจกระจายหรอเพมความตงเครยดทมอย ซงสงผลกระทบตอความมนคงทางอาหารของ ครวเรอนแตกตางกนไป การตอบสนองทกอรายไดหรอการจางงานมกจะมวตถประสงคดานความ มนคงทางอาหารหลายประการ รวมถงแหลงทรพยากรระดบชมชนซงมผลตอความมนคงทางอาหาร เชน การซอมถนนอาจท�าใหสามารถเขาถงตลาดและบรการดานสขภาพอนามยไดมากขน ในขณะทการซอมหรอสรางเขอนกกเกบน�าและระบบชลประทานชวยเพมผลผลต

001-384-new.indd 213 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

214

ความมนคงทางอาหาร–มาตรฐานการประกอบอาชพ3:การเขาถงตลาด

ประชาชนทไดรบผลกระทบจากภยพบตสามารถเขาถงตลาดและสนคาในตลาดไดอยางปลอดภย รวมทงการคมครองและสงเสรมบรการในฐานะผผลต ผบรโภคและผจ�าหนาย

ปฏบตการหลก(อานควบคกบบนทกค�าแนะน�าการปฏบต)

◗ คมครองและเสรมพลงใหกบผผลต ผบรโภคและผจ�าหนายในการเขาถงตลาดซงมการด�าเนนงานอยางเหมาะสม (ดบนทกแนวทางการปฏบต 1)

◗ ตอบสนองดานความมนคงทางอาหารและการประกอบอาชพ ทมความเขาใจวาตลาดในทองถนสามารถท�างานไดอยางเหมาะสมหรอเผชญอปสรรคใดๆ หรอไม รวมทงการเพมความมนคงใหกบตลาดในทองถนทอาจเปนไปได (ดบนทกแนวทางการปฏบต 2)

◗ สนบสนนการพฒนาและเปลยนแปลงนโยบายโดยดจากการวเคราะหตลาดซงจดขนกอนการใหความปฏบตการชวยเหลอ (ดบนทกแนวทางการปฏบต 3)

◗ ด�าเนนขนตอนสนบสนนและสงเสรมการเขาถงตลาดในกลมผเปราะบาง (ดบนทกแนวทางการปฏบต 4)

◗ ควบคมผลเสยจากการตอบสนอง รวมทงการซอและการแจกจายอาหารในตลาดทองถน (ดบนทกแนวทางการปฏบต 5)

◗ ลดผลทางลบทเกดจากความผนผวนของราคาสนคาในตลาดตามฤดกาลหรอราคาทเปลยนแปลงผดปกตใหนอยทสด (ดบนทกแนวทางการปฏบต 6)

ดชนชวดหลก(อานควบคกบบนทกแนวทางการปฏบต)

◗ การด�าเนนการใหความชวยเหลอไดรบการออกแบบเพอสนบสนนการฟนตวของตลาด ทงการใหความชวยเหลอโดยตรงหรอผานการสงเสรมผจ�าหนายในทองถนทางโครงการเงนสดหรอบตรแทนเงนสด

◗ กลมเปาหมายทกกลมสามารถเขาถงสนคาในตลาด บรการและระบบไดอยางเตมทและปลอดภยตลอดระยะเวลาทด�าเนนโครงการ

บนทกแนวทางการปฏบต1. อปสงคและอปทานในตลาด: ก�าลงซอ ราคาตลาด และจ�านวนผลผลตมผลตอการเขาถงตลาด

ในทางเศรษฐศาสตร ก�าลงซอขนอยกบเงอนไขทางการคาระหวางความตองการจ�าเปนขนพน-ฐาน (เชน อาหาร ปจจยการผลตทางการเกษตรทจ�าเปน ไดแก เมลดพนธพช เครองมอเครองใชตางๆ การบรการทางสาธารณสข ฯลฯ) และแหลงรายได (เงนสด ผลผลต ปศสตว คาจาง ฯลฯ)

001-384-new.indd 214 12/22/2558 BE 11:17 PM

215

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

การเสอมราคาของทรพยสนเกดขนเมอความถดถอยทางเศรษฐกจผลกดนใหประชาชนขายทรพยสน (ในราคาต�า) เพอน�ามาซอสงของจ�าเปนขนพนฐาน (ในราคาสง) การเขาถงตลาดอาจไดรบอทธพลจากสภาพแวดลอมทางการเมองและความปลอดภย และขอก�าหนดทางวฒนธรรมหรอศาสนา ซงการเขาถงของประชาชนบางกลม เชน ชนกลมนอย อาจถกจ�ากด

2. การวเคราะหตลาด: ควรพจารณาการเขาถงตลาดของผไดรบผลกระทบจากภยพบตทกกลม รวมถงกลมผเปราะบางดวย การตอบสนองทมคาตอบแทนเปนเงนสด บตรแทนเงนสด หรออาหาร หรอปจจยการผลต ควรด�าเนนการโดยวเคราะหตลาดควบคกบสนคาอปโภคบรโภค การใชเงนจดซอในทองถนชวยสนบสนนผผลตในทองถน ซงจ�าเปนจะตองระบความเสยงทอาจเกดขนดวย การน�าเขาผลผลตอาจท�าใหราคาผลผลตในตลาดทองถนลดลงได (ด มาตรฐานความมนคงทางอาหารและการประเมนภาวะโภชนาการ 1 บนทกแนวทางการปฏบต 7 หนา 153)

3. การสนบสนน: ตลาดทด�าเนนการอยในระบบเศรษฐกจระดบประเทศหรอระดบโลกมผลตอสภาพการตลาดของทองถน เชน นโยบายราคาและการคาของรฐบาลมผลตอการเขาถงและการมผลผลตในตลาด แมวาการด�าเนนการในระดบนจะอยนอกเหนอขอบเขตของการตอบสนองตอเหตการณภยพบต การวเคราะหปจจยเหลานเปนสงจ�าเปน เพราะอาจเปนโอกาสใหองคกรอนทเกยวของเขามารวมด�าเนนการได หรอเปนไปเพอสนบสนนการปรบปรงสถานการณรวมกบหนวยงานภาครฐและหนวยงานอนๆ (ดหลกการคมครอง 3 หนา 40)

4. กลมผเปราะบาง: ควรด�าเนนการวเคราะหความเปราะบางใชระบกลมบคคลทมขอจ�ากดในการเขาถงตลาดและโอกาสในการประกอบอาชพ ตองสนบสนนการเขาถงตลาดของผทพพลภาพ ผตดเชอเอชไอวและอาศยกบผตดเชอ ผสงอาย และผหญงทใหการดแลบคคลอน

5. ผลกระทบของการใหความชวยเหลอ: การจดซออาหาร เมลดพนธพช หรอสนคาอปโภคบรโภคอนๆ ในทองถนอาจท�าใหเกดภาวะเงนเฟอ เปนผลเสยตอผบรโภค แตเปนผลดกบผผลต ในทางกลบกน การไดรบอาหารชวยเหลอจากภายนอกผลกดนใหราคาอาหารลดต�าลง เปนอปสรรคตอการผลตอาหารในทองถน และเพมความเดอดรอนจากการขาดความมนคงทางอาหาร การแจกจายอาหารยงสงผลตอก�าลงซอของผรบผลประโยชน เนองจากเปนรปแบบหนงของการถายโอนรายได ของใชจ�าเปนบางอยางจ�าหนายไดงายและมราคาด เชน น�ามนมราคาดกวาอาหารผสม ก�าลงซอรวมกบอาหารทรบแจกหรอปรมาณอาหาร มผลตอการจดการกบอาหารในครวเรอนวาจะน�าไปบรโภคหรอจ�าหนาย ดงนนความเขาใจในพฤตกรรมการขายและการซออาหารของครวเรอน จงมความส�าคญในการก�าหนดผลกระทบในวงกวางของโครงการแจกจายอาหาร

001-384-new.indd 215 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

216

6. ความผนผวนของราคาตามฤดทผดปกต: ความผนผวนของราคาตามฤดกาลทผดปกตอาจสงผลเสยตอเกษตรกรผผลตอาหารทยากจน ซงตองจ�าหนายผลผลตของตนเมอราคาอยทจดต�าสด (คอ หลงการเกบเกยว) หรอเจาของปศสตวซงถกบงคบใหขายสตวทมอยระหวางมภยแลง ในทางกลบกน ผบรโภคซงมรายไดนอยกไมสามารถซอหาอาหารมาสะสมได หากแตจะซอหาในปรมาณนอยแตบอยครงแทน ตวอยางของการด�าเนนการเพอลดผลกระทบใหมนอยทสด คอ การปรบปรงระบบคมนาคมขนสง การผลตอาหารทหลากหลาย และการถายโอนเงนสดหรออาหารเฉพาะในชวงเวลาวกฤต

001-384-new.indd 216 12/22/2558 BE 11:17 PM

217

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 1รายการประเมนความมนคงทางอาหารและความเปนอยการประเมนความมนคงทางอาหาร มกจะจ�าแนกประชาชนทไดรบผลกระทบตามการประกอบอาชพแหลงทมา กลยทธและรายไดหรออาหารทไดรบ ซงการประเมนนยงสามารถจ�าแนกประชากรตามฐานะและชนชนไดดวย การเปรยบเทยบสถานการณ ณ เวลานนกบประวตดานความมนคงทางอาหารกอนเกดภยพบตเปนเรองส�าคญ อาจพจารณาสงทเรยกวา “คาเฉลยในสถานการณปกต” เปนพนฐานไดเชนกน ควรพจารณาถงบทบาทและความเปราะบางเฉพาะของผชายและผหญง ตลอดจนลกษณะความมนคงทางอาหารของครอบครวดวย

รายการค�าถามดงตอไปนครอบคลมขอบเขตโดยทวไปซงมกจะน�ามาพจารณาเพอประเมนดานความมนคงทางอาหาร

1. กลมความมนคงทางอาหาร◗ มกลมคนทมกลยทธการด�ารงชวตรวมกนหรอไม จะสามารถจ�าแนกกลมคนดงกลาวตามแหลง

อาหารและรายไดไดอยางไร

2. ความมนคงทางอาหารกอนเกดภยพบต (พนฐาน)◗ ประชาชนกลมตางๆ ไดรบอาหารหรอรายไดในชวงกอนเกดภยพบตอยางไร อะไรเปนแหลง

อาหารและรายไดในปเฉลย

◗ ความหลากหลายของแหลงอาหารและรายไดเปนอยางไร ในฤดกาลตางๆ ของปปกต (การจดท�าปฏทนฤดกาลอาจมประโยชน)

◗ ในชวง 5 ถง 10 ปทผานมา ความมนคงทางอาหารในแตละปเปนอยางไร (การจดท�าเสนล�าดบเวลาหรอประวตศาสตรของปทดและไมดอาจมประโยชน)

◗ ประชาชนแตละกลมถอครองทรพยสน เงนออม หรอสงของอนใดบาง (เชน อาหารทเกบไว เงนออม ปศสตว การลงทน เงนสนเชอ หนทยงไมมการเรยกเกบ เปนตน)

◗ รายจายและสดสวนของรายจายในแตละครอบครว ในชวงหนงเดอนหรอหนงสปดาห มอะไรบาง

◗ ใครเปนผรบผดชอบการจดการเงนสดและการใชจายภายในครอบครว

◗ การเขาถงตลาดทใกลทสดเพอซอสนคาขนพนฐานเปนอยางไร (พจารณาระยะทาง ความปลอดภย ความสะดวกในการเคลอนท ขอมลตลาดทสามารถหาได การเดนทางขนสง เปนตน)

◗ สนคาจ�าเปน รวมทงอาหารราคาเทาไร และสามารถจดหาไดหรอไม

◗ กอนเกดภยพบต คาเฉลยทางการคาระหวางแหลงของอาหารและรายไดส�าคญมอะไรบาง เชน การใชคาจางหรอปศสตวเพออาหาร เปนตน

001-384-new.indd 217 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

218

3. ความมนคงทางอาหารในระหวางภยพบต◗ ภยพบตสงผลกระทบอยางไรตอแหลงอาหารและรายไดประเภทตางๆ ของประชาชนแตละกลม

◗ ภยพบตสงผลกระทบตอรปแบบความมนคงทางอาหารของประชาชนแตละกลมในแตละฤดกาลอยางไร

◗ ภยพบตสงผลกระทบตอการเขาถงตลาด ความพรอมและราคาของสนคาทจ�าเปนอยางไรบาง

◗ กลยทธการรบมอของประชาชนแตละกลมเปนอยางไร และคนทมสวนรวมกบกลยทธในแตละกลมเปนเชนไร

◗ มความเปลยนแปลงอยางไรบางเมอเปรยบเทยบกบกอนการเกดภยพบต

◗ ประชาชนกลมใดหรอคนใดทไดรบผลกระทบสงสด

◗ อะไรเปนผลกระทบในระยะสนและระยะกลางของกลยทธการรบมอทมตอการเงนและทรพยสนของประชาชน

◗ ประชาชนทกกลม รวมทงผทไดรบผลกระทบ ผลกระทบของกลยทธการรบมอทมตอสขภาพ ความอยดกนดขนพนฐานและความมศกดศรมอะไรบาง กลยทธการรบมอลกษณะตางๆ กอใหเกดความเสยงหรอไม

001-384-new.indd 218 12/22/2558 BE 11:17 PM

219

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 2รายการประเมนความมนคงในเมลดพนธพชค�าถามดานลางเปนค�าถามพนฐานส�าหรบการประเมนความมนคงในเมลดพนธพช

1. กอนเกดภยพบต (พนฐาน)◗ พชชนดใดทส�าคญทสดของเกษตรกร เกษตรกรใชประโยชนจากพชนนเพอบรโภค จ�าหนาย หรอ

ทงสองอยาง พชดงกลาวสามารถปลกไดทกฤดกาลหรอไม มพชชนดใดบางทอาจมความส�าคญเพมขนในภาวะตงเครยด

◗ โดยทวไป เกษตรกรท�าอยางไรเพอใหไดเมลดพนธหรอสวนอนใดของพชเพอน�าไปเพาะปลกตอ (พจารณาทกชองทาง)

◗ การเพาะปลกพชหลกแตละชนดมลกษณะอยางไร ขอบเขตการเพาะปลกมเทาใด อตราการเพาะปลกเปนเทาใด อตราการเตบโตเปนเทาใด (อตราสวนของเมลดพนธพชทเกบเกยวกบเมลดพนธทเพาะปลก)

◗ มพชทมความส�าคญหรอเปนทตองการเปนพเศษหรอไม

◗ ใครเปนผรบผดชอบในการตดสนใจ การจดการพนธพช และการก�าจดผลผลตของพชในชวงตางๆ ของการเพาะปลกหรอหลงการเพาะปลก

2. หลงภยพบต◗ จากมมมองของผรบความชวยเหลอ มการด�าเนนการเกยวกบการเกษตรทพอจะเปนไปไดบาง

หรอไม

◗ เกษตรมความมนใจวาสถานการณ ณ เวลานนมความมนคงและปลอดภยเพยงพอทจะประสบความส�าเรจในการเพาะปลก เกบเกยวและจ�าหนายหรอบรโภคเมลดพนธพชหรอไม

◗ เกษตรกรมการเขาถงพนทเพาะปลกหรอวธการผลตอนๆ ไดอยางเพยงพอหรอไม (ปย เครองมอ แรงงานสตว เปนตน)

◗ เกษตรกรเตรยมความพรอมเพอกลบมาท�าการเกษตรอกครงหรอไม

3. การประเมนอปสงคและอปทานของเมลดพนธพช: การเกบเมลดพนธในครวเรอน

◗ ครวเรอนมจ�านวนเมลดพนธพชทเพยงพอและสามารถน�าไปเพาะปลกไดหรอไม เมลดพนธ ดงกลาวมาจากการเกบเกยวของเกษตรกรเองหรอไดรบมาจากเครอขายทางสงคม (เชน เพอนบาน)

001-384-new.indd 219 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

220

◗ เมลดพนธพชเปนชนดทเกษตรกรอยากเพาะปลกหรอไม เมลดพนธดงกลาวสามารถปรบใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในทองถนไดหรอไม มความตองการเมลดพนธนนๆ อยหรอไม

◗ เกษตรกรสามารถผลตเมลดพนธพชทเหมาะสมกบฤดกาลถดไปหรอไม คณภาพของเมลดพนธผานมาตรฐานทวไปของเกษตรหรอไม

4. การประเมนอปสงคและอปทานของเมลดพนธพช: ตลาดในทองถน◗ มตลาดทยงใชงานไดแมจะเกดภยพบตหรอไม (มวนทตลาดเปดท�างานทเกษตรกรสามารถ

เคลอนท จ�าหนายและซอไดโดยสะดวกหรอไม)

◗ ปรมาณของเมลดพนธหรอธญพชทสามารถใชงานได ณ เวลานนเทากนกบชวงเวลาเดยวกนของฤดกาลทผานมาซงยงไมเกดภยพบตหรอไม

◗ มพชหรอพนธพชทเกษตรกรคดวาเหมาะสมส�าหรบการเพาะปลกจ�าหนายในทองตลาดหรอไม

◗ ราคาของเมลดพนธพชและธญพชเทากนกบชวงเวลาเดยวกนของฤดกาลทผานมาหรอไม หากมความแตกตางเกดขน ถอวาเปนปญหาส�าหรบเกษตรหรอไม

5. การประเมนอปสงคและอปทานของเมลดพนธพช: เมลดพนธพชทไดรบแจก

◗ มเมลดพนธพชทไดรบแจกซงสามารถปรบใชกบพนทประสบภยหรอไม มหลกฐานใดทแสดงถงความพอใจของเกษตรกรตอเมลดพนธดงกลาวหรอไม

◗ จ�านวนของเมลดพนธทไดรบแจกสอดคลองกบความตองการหรอไม หากไม เกษตรกรตองการความชวยเหลอในสวนใดอกบาง

001-384-new.indd 220 12/22/2558 BE 11:17 PM

221

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 3รายการตรวจสอบการประเมนภาวะโภชนาการตวอยางค�าถามตอไปนใชส�าหรบการประเมนสาเหตของการเกดภาวะทพโภชนาการ ระดบความเสยงทางโภชนาการ และความเปนไปไดของการตอบสนอง ค�าถามเหลานมาจากกรอบแนวความคดเกยวกบสาเหตของการเกดภาวะทพโภชนาการ (ดหนา 147) ขอมลเหลานมอยในแหลงตางๆ การเกบรวบรวมขอมลจงตองใชเครองมอในการประเมนทหลากหลาย รวมทงการสมภาษณผใหขอมลหลก การสงเกต และการทบทวนขอมลทตยภม (ดมาตรฐานหลก 1,3 และ 4 หนา 57-70)

สถานการณกอนเกดภยพบตมขอมลอะไรบางทสามารถหาไดเกยวกบธรรมชาต ขนาด และสาเหตของความทพโภชนาการในกลมประชาชนทไดรบผลกระทบ (ดมาตรฐานการประเมนความมนคงทางอาหารและโภชนาการ 2 หนา 155)

ภาวะทพโภชนาการในปจจบน1. ความเสยงตอภาวะทพโภชนาการทเกยวของกบการลดความสามารถในการเขาถงอาหาร – ด

ภาคผนวก 1 รายการประเมนความมนคงทางอาหารและความเปนอย

2. ความเสยงตอภาวะทพโภชนาการทเกยวของกบการใหอาหารและการดแลทารกและเดกเลก: - มการเปลยนแปลงรปแบบการท�างานหรอไม (เชน จากการอพยพ หรอพลดถน หรอสงคราม)

ซงท�าใหบทบาทและความรบผดชอบในครวเรอนเปลยนไป - มการเปลยนแปลงองคประกอบของครวเรอนหรอไม มเดกทพลดพรากจ�านวนมากหรอไม - การดแลโดยปกตหยดชะงกหรอไม (เชน โดยการพลดถน) สงผลกระทบตอการเขาถงผดแล

ระดบรอง การเขาถงอาหารส�าหรบเดก การเขาถงน�า หรอไม - ลกษณะการใหอาหารทารกโดยปกตเปนอยางไร มารดาใหนมผงส�าเรจรปหรอใหอาหารอน

แทนนมหรอไม - มหลกฐานหรอขอสงสยถงการลดลงของการใหอาหารทารกในภาวะฉกเฉน โดยเฉพาะอยางยง

ความผดปกตของอตราการใหนมแมหรอการใหนมแมเปนอาหารเพยงอยางเดยว รวมทงการเพมขนของอาหารอนและสดสวนของทารกทไมไดรบนมแม

- มการบรจาคอาหารทเหมาะสมกบวย มคณคาทางอาหารเพยงพอและปลอดภย รวมทงการเขาถงการเตรยมอาหารอยางถกสขลกษณะ

- มหลกฐานหรอขอสงสยในการแจกจายนมเดก ขวดนมและจกนม หรอมการซอหาหรอขอรบบรจาคหรอไม

001-384-new.indd 221 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

222

- ในชมชนทมการเลยงสตว ฝงสตวอย ไกลจากเดกเลกมากเพยงใด และการเขาถงนมเปลยนแปลงจากปกตหรอไม

- การตดเชอเอชไอว/เอดส มผลกระทบตอการดแลระดบครวเรอนหรอไม

3. ภาวะเสยงตอทพโภชนาการทสมพนธกบการสาธารณสขทไมไดมาตรฐานคอ อะไร - มรายงานการระบาดของโรคทอาจสงผลกระทบตอภาวะโภชนาการหรอไม เชน โรคหด ทอง-

รวงเฉยบพลน และมภาวะเสยงตอการระบาดหรอไม (ดบรการดานสขภาพทจ�าเปน การควบคมโรคตดตอ มาตรฐานท 1-3 หนา 314-322)

- มการคาดประมาณความครอบคลมการใหวคซนปองกนโรคหดแกผ ไดรบผลกระทบจาก ภยพบตไวเทาไร (ดบรการดานสขภาพทจ�าเปน มาตรฐานการควบคมโรคตดตอ 1 หนา 314)

- มการใหวตามนเอควบคกบการใหวคซนปองกนโรคหดหรอไม และการใหวตามนเอเสรมครอบคลมเพยงใด

- มผคาดประมาณอตราตายหรอไม (ทงแบบหยาบและในเดกอายต�ากวาหาป) ใครเปนผท�า และใชวธใดในการคาดประมาณ (ดมาตรฐานบรการดานสขภาพทจ�าเปน 1 หนา 311)

- มหรออาจมภาวะทอณหภมลดลงอยางมากจนสงผลกระทบตอความชกของโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจเฉยบพลน หรอ ความตองการพลงงานของผประสบภยหรอไม

- มอตราการตดเชอเอชไอว/เอดส สงหรอไม - มประชาชนทมโอกาสเสยงตอภาวะทพโภชนาการเนองจากความยากจน หรอความเจบปวย

หรอไม - ผคนทหนาแนน ท�าใหเกดความเสยงหรอมอตราการตดเชอวณโรคสงหรอไม - มอบตการณของโรคมาลาเรยหรอไม - ประชาชนเคยตองแชน�า หรอสวมใสเสอผาทเปยกชนเปนเวลานานหรอไม

4. มโครงสรางอะไรในทองถนทงทเปนทางการและไมเปนทางการทยงคงอยและเปนชองทางใหการ ชวยเหลอทมศกยภาพ - ความสามารถของกระทรวงสาธารณสข องคกรทางศาสนา กลมสนบสนนผตดเชอเอชไอว/

เอดส กลมสนบสนนการใหอาหารทารก หรอองคกรเอกชนทมอยในพนทระยะสน และระยะยาวเปนอยางไร

- มโครงการชวยเหลอดานโภชนาการหรอการสนบสนนโดยชมชนเปนฐานซงด�าเนนการอยกอนเกดภยพบต โดยชมชนทองถน บคคล องคกรเอกชน หนวยงานรฐบาล หนวยงานขององคการสหประชาชาต องคกรทางศาสนา ฯลฯ หรอไม นโยบายดานโภชนาการเปนอยางไร (ทงในอดต ก�าลงด�าเนนอย และสนสดแลว) การวางแผนตอบสนองดานโภชนาการระยะยาว และโครงการทก�าลงด�าเนนการหรอการวางแผนตอบสนองในสถานการณปจจบนเปนอยางไร

001-384-new.indd 222 12/22/2558 BE 11:17 PM

223

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 4 การวดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนในภาวะฉกเฉนดานโภชนาการสวนใหญจ�าเปนตองรวมกลมทารกทอายนอยกวา 6 เดอน หญงมครรภ และหญงใหนมบตร เดกโต วยรน ผใหญหรอผสงอาย เขาไวในการประเมนภาวะโภชนาการหรอโครงการดานโภชนาการดวย การส�ารวจกลมอายอนทไมใช 6-59 เดอน ควรท�าเมอ

◗ มการวเคราะหสถานการณอยางละเอยด รวมถงการวเคราะหสาเหตของการเกดภาวะทพโภชนาการ ควรพจารณาส�ารวจภาวะโภชนาการในประชากรกลมอนๆ เมอผลการวเคราะห ภาวะโภชนาการของกลมเดกไมสะทอนภาวะโภชนาการของประชากรทวไป

◗ มผเชยวชาญดานเทคนคทสามารถยนยนความนาเชอถอของขอมลทเกบรวบรวมมการวเคราะหอยางเหมาะสม น�าเสนอและแปลผลอยางถกตอง

◗ ค�านงถงแหลงขอมล และ/หรอตนทนของโอกาส ในการส�ารวจกลมอายอน

◗ ก�าหนดวตถประสงคการส�ารวจทชดเจนและเปนลายลกษณอกษร

ทารกอายต�ากวา 6 เดอนในปจจบนขอมลเชงประจกษส�าหรบการประเมนและการจดการทารกในวยนยงจ�ากด แมวาจะมการวจยอยางตอเนองกตาม โดยค�าแนะน�าสวนใหญใหใชหลกเกณฑการวดขนาดของรางกายเพอก�าหนดภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนแบบเดยวกบเดกอาย 6-59 เดอน (เวนแตการวดเสนรอบวงแขน (MUAC) ทไมไดก�าหนดไวส�าหรบเดกอายต�ากวา 6 เดอน) ซงจะใหความส�าคญกบขนาดความเตบโต ณ เวลานนมากกวาการประเมนการเจรญเตบโต การเปลยนจาก NCHS มาเปนมาตรฐานการเตบโตซงอางองโดยองคการอนามยโลกป 2006 สงผลใหมจ�านวนเดกทารกอายนอยกวา 6 เดอนทเขาขายความผดปกตมเพมขน ซงความเปลยนแปลงดงกลาวควรไดรบการพจารณาและระบ ซงอาจเปนการเพมจ�านวนทารกทเขาโครงการใหนมมารดาหรอผดแลทตระหนกถงความเพยงพอของการใหนมมารดาเปนอาหารเพยงอยางเดยว สงส�าคญทตองประเมนและพจารณา มดงน

- การเจรญเตบโตของทารก – คอ มอตราการเตบโตทดแมวารางกายจะมขนาดเลก (เชน ทารกบางรายทอาจมน�าหนกแรกคลอดนอย)

- การใหอาหารทารก – ทารกไดรบนมแมเปนอาหารเพยงอยางเดยวหรอไม- สถานะทางคลนก – มทารกทมความผดปกตทางการแพทยซงตองไดรบการรกษาหรออาจ

ท�าใหทารกตกอยในความเสยงมากขนหรอไม· ปจจยของมารดา – เชน มแมทไมไดรบการสนบสนนจากครอบครวหรอมความเครยดหรอไม

ควรใหความส�าคญเปนอนดบแรกกบการรบทารกทมความเสยงสงเขาเปนผปวยในเพอเขารบการรกษาในโครงการใหอาหาร

001-384-new.indd 223 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

224

เดกอาย 6-59 เดอนตารางตอไปนแสดงถงตวชวดทนยมใชในการวดระดบภาวะทพโภชนาการในเดกอาย 6-59 เดอน ตวชวดเรองน�าหนกกบสวนสง (Weight for height: WFH) โดยอางองขอมลของมาตรฐานการเตบโตขององคการอนามยโลก ป 2006 คะแนน WFH Z score (ตามมาตรฐานขององคการอนามยโลก) เปนตวชวดทใชกนมากในการรายงานผลส�ารวจการวดสวนตางๆ ของรางกาย การวดเสนรอบวงตนแขน (Mid Upper Arm Circumference: MUAC) เปนตวชวดตวเดยวในการรายงานผลส�ารวจการวดสวนตางๆ ของรางกาย แตเปนตวคาดการณทดทสดตวหนงส�าหรบอตราตาย อตรา MUAC ทต�าสามารถน�ามาใชคาดการณถงจ�านวนคนทจะรบอาหารเสรมและเขารบการรกษาในโครงการใหอาหาร เกณฑในการตดสนส�าหรบเดกอาย 6-59 เดอน คอนอยกวา 11.5 ซ.ม. ถอวามภาวะทพโภชนาการระดบรนแรง ตงแต 11.5 แตนอยกวา 12.5 ซ.ม. เปนภาวะทพโภชนาการระดบปานกลาง ซงมกจะเปนตวชวดส�าหรบกระบวนการคดกรองในสองระดบ และไมควรก�าหนดการรบเขาในโครงการใหอาหาร โดยใชตวชวดตวใดตวหนงเพยงตวเดยวจากการส�ารวจขนาดรางกาย

ภาวะทพโภชนาการโดยรวม

ภาวะทพโภชนาการระดบปานกลาง

ภาวะทพโภชนาการระดบรนแรง

เดกอาย6.0-59.9 เดอน

< -2 Z score WFHและ/หรอ MUAC นอยกวา 12.5 ซ.ม. และ/หรอ การบวมเนองจากภาวะโภชนาการ

-3 ถง <-2 Z score WFHและ/หรอ MUAC 11.5 ถงนอยกวา 12.5 ซ.ม.

< -3 Z score WFHและ/หรอ MUAC นอยกวา 11.5 ซ.ม. และ/หรอ การบวมเนองจากภาวะโภชนาการ

* ในบางครงเรยกวาภาวะทพโภชนาการระดบโลก

เดกอาย 5-19 ปใชมาตรฐานการเตบโตขององคการอนามยโลกป 2007 ซงระบสถานะทางโภชนาการในเดกระหวางอาย 5-19 ป มาตรฐานการเตบโตนปรบจาก NCHS/WHO ป 1977 ซงคอนขางสอดคลองกบมาตรฐานการเตบโตในเดกอาย 6-59 เดอน และเกณฑการตดสนส�าหรบผใหญ อาจพจารณาการวดเสนรอบวงตนแขนในเดกโตและวยรน โดยเฉพาะอยางยงในบรบทของเอชไอว เนองจากยงมการพฒนาทางเทคนคอยางตอเนอง การยอนกลบไปดค�าแนะน�าและเทคนคลาสดจงมความส�าคญ

ผใหญ (20-59.9 ป)ไมมนยามภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนในผใหญ แตมหลกฐานระบเกณฑการตดสนภาวะทพโภชนาการระดบรนแรง วาควรต�ากวาคาดชนมวลกาย (Body Mass Index: BMI) เทากบ 16 และต�ากวา 18.5 ส�าหรบภาวะทพโภชนาการระดบปานกลางหรอไมรนแรง ผลส�ารวจภาวะทพโภชนาการ

001-384-new.indd 224 12/22/2558 BE 11:17 PM

225

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ในผใหญ ควรเกบขอมลน�าหนก สวนสง ความสงเมอนง และเสนรอบวงตนแขน ขอมลเหลานน�ามาค�านวณคาดชนมวลกายได ควรมการปรบคาดชนมวลกายดวยดชนคอรมก (Cormic Index : สดสวนระหวางความสงขณะนงตอความสงขณะยน) เพอเปรยบเทยบระหวางกลมประชากร การปรบคาดงกลาวนสามารถเปลยนแปลงอตราภาวะทพโภชนาการต�าในผใหญไดอยางยงยน และอาจมความส�าคญตอปญหาทเกยวของของโครงการนดวย ควรวดเสนรอบวงตนแขนเสมอ ในกรณทตองการรผลทนท หรอแหลงทรพยากรมจ�ากด อาจใชวธวดเสนรอบวงตนแขนในการส�ารวจอยางเดยวได

เนองจากการแปลผลส�ารวจการวดสวนตางๆ ของรางกายมความซบซอนเพราะขาดขอมลทเปนทางการ และขาดคามาตรฐานอางองในการก�าหนดความหมายของผลทไดรบ ซงผลทไดรบนตองน�าไปแปลผลรวมกบขอมลทางบรบทอน ดแนวทางการประเมนในรายการอางองและเอกสารอานเพมเตม

ในการคดกรองบคคลเพอรบเขาและจ�าหนายออกจากการดแลดานโภชนาการในศนยการดแลนน เกณฑทใชควรรวมการวดสวนตางๆ ของรางกาย อาการทางคลนก (โดยเฉพาะอยางยง ความออนแอ น�าหนกทลดลง ณ เวลานน) และปจจยทางสงคม (การเขาถงอาหาร การมผ ดแล ทพกพง เปนตน) ควรค�านงถงการบวมในผใหญซงอาจมสาเหตทหลากหลายนอกเหนอจากภาวะทพโภชนาการ แพทยจงควรประเมนอาการบวมในผใหญโดยไมรวมสาเหตอนๆ หนวยงานแตละแหงควร เลอกตวชวดเพอก�าหนดความเปนไปไดในการรกษา โดยค�านงถงขอบกพรองของคาดชนมวลกาย และการขาดขอมลเสนรอบวงตนแขน รวมทงการความหมายทนยามโดยโครงการ เนองจากยงมการพฒนาทางเทคนคอยางตอเนอง การยอนกลบไปดค�าแนะน�าและเทคนคลาสดจงมความส�าคญ

การวดเสนรอบวงตนแขน เปนเครองมอคดกรองส�าหรบหญงมครรภ เชน ใชเปนเกณฑคดกรองเขาสโครงการใหอาหาร หญงมครรภอาจเปนกลมทมความเสยงสงมากกวากลมอนๆ เมอประเมนจากความตองการสารอาหารทเพมขน คาเสนรอบวงตนแขนไมเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญตลอดระยะการตงครรภ คาเฉลยของเสนรอบวงตนแขนนอยกวา 20.7 ซ.ม. (เสยงสงมาก) และนอยกวา 23.0 ซ.ม. (เสยงปานกลาง) แสดงถงโอกาสเสยงในเรองการเจรญเตบโตทผดปกตของทารกในครรภ การตดสนคาความเสยงมความแตกตางกนไปในแตละพนทจาก 21 ถง 23 ซ.ม. คาทนอยกวา 21 ซ.ม. ถอวาเปนคาทเหมาะสมตอการตดสนวาผหญงคนใดมความเสยงในภาวะฉกเฉนบาง

ผสงอายไมมนยามภาวะทพโภชนาการในผสงอาย แมวาประชากรกลมนอาจเสยงตอภาวะทพโภชนาการในสถานการณฉกเฉน องคการอนามยโลกระบวาคาดชนมวลกายของผใหญอาจเหมาะสมกบผสงอายในชวงอายระหวาง 60-69 ปและมากกวาน อยางไรกตาม ความแมนย�าในการวดกเปนปญหาเพราะความคมงอและการกดทบของกระดกสนหลง การวดความยาวของชวงแขนจากมอถงมอขณะกางแขน หรอความยาวครงหนงขณะกางแขนน�ามาใชแทนความสงได แตตวคณทน�ามาใชในการค�านวณความสงเปลยนแปลงตามลกษณะประชากร การวดเสนรอบวงตนแขนอาจเปนเครองมอทเปนประโยชนในการวดภาวะทพโภชนาการในผสงอาย แตการวจยเรองเกณฑการตดสนยงอยระหวางด�าเนนการ

001-384-new.indd 225 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

226

ผทพพลภาพปจจบนไมมแนวทางในการวดความไรความสามารถทางรางกายของบคคล จงมกถกตดออกจากการส�ารวจดวยการวดสวนตางๆ ของรางกาย การประเมนดวยสายตามความจ�าเปน การวดเสนรอบวงตนแขนอาจเกดความผดพลาดได เพราะกลามเนอตนแขนสวนบนอาจเพมมากขนเพอชวยในการเคลอนไหว มทางเลอกอนในเรองมาตรฐานการวดความสง ซงรวมถงความยาวชวงแขน ความยาวครงหนงของแขนหรอความยาวของขาสวนลาง ดงนนจงจ�าเปนตองศกษาผลวจยลาสดเพอก�าหนดวธทเหมาะสมทสดในการวดความทพพลภาพของแตละคน ซงไมเหมาะทจะใชมาตรฐานการวด น�าหนก สวนสงและการวดเสนรอบวงตนแขน

001-384-new.indd 226 12/22/2558 BE 11:17 PM

227

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ภาคผนวก 5 การวดภาวะขาดสารอาหารทมนยส�าคญทางสาธารณสขควรใหผทขาดสารอาหารไดรบการรกษาเปนรายบคคลเมอมการตรวจพบ กรณการขาดวตามนเอและสารไอโอดนเฉพาะรายยงเปนตวชวดของปญหาการขาดวตามนเอและสารไอโอดนในระดบประชาชนอกดวย ซงการวดและการจ�าแนกการขาดวตามนเอและสารไอโอดนในระดบดงกลาวมความส�าคญส�าหรบการวางแผนและการตรวจสอบ

การทดสอบทางชวเคมมประโยชนในการวดสถานะสารอาหาร อยางไรกตาม การเกบตวอยางทางชวภาพส�าหรบการทดสอบมกจะแสดงถงลกษณะทางโลจสตกส การอบรมเจาหนาท การเกบรกษาในสภาพเยน และบางครงยงรวมถงปญหาในการยอมรบ การวดทางชวเคมอาจจะไมมประโยชนเสมอไป เชน อาจมประเดนความละเอยดออนและความเฉพาะเจาะจงทตองคาดการณดวย ยงอาจมความหลากหลายเนองจากเวลาเกบตวอยางทแตกตางกน และฤดกาลในแตละป รวมกบภาวะทพโภชนาการระดบรนแรง การควบคมคณภาพทดมความจ�าเปนและควรไดรบการพจารณาเสมอเมอเลอกหองปฏบตการเพอทดสอบตวอยาง

เมอประเมนสถานะสารอาหาร ควรตองตระหนกถงความเปนไปไดของการไดรบสารอาหารเกนและการขาดสารอาหารอยเสมอ รวมทงขอกงวลเปนพเศษเมอมการน�าสงผลตภณฑทมสารอาหารหรออาหารเสรมทหลากหลายและมการปองกนสงไปสประชาชนทไดรบผลกระทบ

001-384-new.indd 227 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

228

ตารางดานลางแสดงถงระดบของการวดภาวะการขาดสารอาหาร ทมนยส�าคญทางสาธารณสขโดยตวชวดตางๆ

ตวชวดการขาดสารอาหาร กลมอายทมการ

ส�ารวจ

นยามปญหาทางสาธารณสข

ความรนแรง อตรา(%)

การขาดวตามนเอ

ตาบอดกลางคน (XN) 24-71 เดอน นอย >0 - <1

ปานกลาง ≥1 - <5

รนแรง ≥5

เหนจดสวาง Bitot spot (X1B) 6-71 เดอน ไมเฉพาะเจาะจง >0.5

กระจกตาเปนแผล - Corneal

Xerosis/ ulceration/ keratomalacia

(X2, X3A, X3B)

6-71 เดอน ไมเฉพาะเจาะจง >0.01

แผลเปนทกระจกตา

(Corneal scars)

6-71 เดอน ไมเฉพาะเจาะจง >0.05

วตามนเอในเลอด (Serum Retinol,

≤ 0.7 µmol/L)

6-71 เดอน นอย ≥2 - <10

ปานกลาง ≥10 - <20

รนแรง ≥20

การขาดสารไอโอดน

คอพอก

(ทมองเหนและสมผสได)

เดกในวยเรยน นอย 5.0 – 19.9

ปานกลาง 20.0 – 29.9

รนแรง ≥30.0

ระดบไอโอดนในปสสาวะ (mg/l) เดกในวยเรยน ไดรบมากไป >3001

ไดรบนอยไป 100 - 1991

ขาดนอย 50 – 991

ขาดปานกลาง 20 - 491

ขาดรนแรง <201

การขาดธาตเหลก

โลหตจาง (เฮโมโกลบนในหญงทไมม

ครรภ <12.0 g/dl; เดกอาย 6-59

เดอน <11.0 g/dl)

ผหญง เดกอาย 6-59

เดอน

ต�า 5 – 20

กลาง 20 – 40

สง ≥40

001-384-new.indd 228 12/22/2558 BE 11:17 PM

229

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

ตวชวดการขาดสารอาหาร กลมอายทมการ

ส�ารวจ

นยามปญหาทางสาธารณสข

ความรนแรง อตรา(%)

อาการเหนบชา1

อาการทางคลนก ประชาชนทกคน นอย ≥1 คน

และ<1%

ปานกลาง 1 – 4

รนแรง ≥5

ปรมาณทบรโภค (<0.33 mg/1000

kcal)

ประชาชนทกคน นอย ≥5

ปานกลาง 5 – 19

รนแรง 20 – 49

การตายของทารก ทารกอาย 2–5 เดอน นอย ไมเพม

ปานกลาง เพมเลกนอย

รนแรง เพมขนมาก

อาการขาดสารไนอาซน1

อาการทางคลนก (ผนแดงตาม

ผวหนง) ในกลมประชากรทส�ารวจ

ประชาชนทกคน

หรอผหญงอาย

มากกวา 15 ป

นอย ≥1 คน

และ<1%

ปานกลาง 1 – 4

รนแรง ≥5

ปรมาณไนอาซนทบรโภค <5 mg/วน ประชาชนทกคน

หรอผหญงอาย

มากกวา 15 ป

นอย 5 – 19

ปานกลาง 20 – 49

รนแรง ≥50

อาการเลอดออกตามไรฟน1

อาการทางคลนก ประชาชนทกคน นอย ≥1 คน

และ<1%

ปานกลาง 1 – 4

รนแรง ≥5

1 ส�าหรบขอมลเกยวกบการทดสอบทางชวเคมและการสงเสรมทางสาธารณสขหารอกบรายละเอยดลาสดหรอหา ค�าแนะน�าจากผเชยวชาญ

001-384-new.indd 229 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

230

ภาคผนวก 6ความตองการดานโภชนาการตารางตอไปนน�ามาใชส�าหรบวางแผนวตถประสงคเมอเกดภยพบตในระยะแรก ความตองการดานโภชนาการขนต�าสดดงปรากฏในตารางตอไปนควรน�ามาใชเพอประเมนสดสวนความตองการของประชาชนกลมเปาหมาย

ค�านวณความตองการบนฐานของภมหลงดานประชากรศาสตรตามสมมตฐานเกยวกบอณหภมของบรเวณโดยรอบและระดบกจกรรมของประชาชน ทงยงตองพจารณาถงความจ�าเปนเพมเตมของหญงมครรภและใหนมบตร ความตองการมไดเฉพาะเจาะจงส�าหรบประเมนความเพยงพอของการดแลเสรมหรอสดสวนการดแลผปวยเฉพาะกลม เชน คนทเปนวณโรคหรอมเชอเอชไอว

กอนใชขอก�าหนดในตารางดงกลาว ตองค�านงถงสองประเดนส�าคญ ประเดนแรกคอ ความตองการเฉลยตอหวของกลมประชากรรวมทกกลมอายและทงสองเพศ ดงนนจงไมมการระบตามกลมอายหรอเพศและไมควรใชเปนขอก�าหนดส�าหรบรายบคคล ประเดนทสองคอความตองการขนอยกบประวตประชากร

001-384-new.indd 230 12/22/2558 BE 11:17 PM

231

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

สารอาหาร ความตองการของประชาชนโดยเฉลย1

พลงงาน 2,100 กโลแคลอร

โปรตน 53 กรม (10% ของพลงงานทงหมด)

ไขมน 40 กรม (17% ของพลงงานทงหมด)

วตามนเอ 550 µg RAE*

วตามนด 6.1 µg

วตามนอ 8.0 มลลกรม อลฟา –TE*

วตามนเค 48.2 µg

วตามนบ 1 (ไทอะมน) 1.1 มลลกรม

วตามนบ 2 (ไรโบฟาวน) 1.1 มลลกรม

วตามนบ 3 (ไนอะซน) 13.8 มลลกรม NE

วตามนบ 6 (ไฟดอกซน) 1.2 มลลกรม

วตามนบ 12 (โคบาลามน) 2.2 µg

โฟเลท 363 µg DFE*

แพนโททเนต 4.6 มลลกรม

วตามนซ 41.6 มลลกรม

เหลก 32 มลลกรม

ไอโอดน 138 µg

สงกะส 12.4 มลลกรม

ทองแดง 1.1 มลลกรม

ซลเนยม 27.6 µg

แคลเซยม 989 มลลกรม

แมกนเซยม 201 มลลกรม

* Alpha-TE - alpha-tocopherol equivalentsRAE - retinol activity equivalentsDFE - dietary folate equivalents1 = รายการอางองปรมาณโภชนาการทไดรบยกเวนพลงงานและทองแดง (RNI)

อางองจาก: รายการอางอง RNI จาก FAO/WHO (2004), ความตองการวตามนและเกลอแรในโภชนาการของมนษย. พมพครงท 2, ใชส�าหรบการค�านวณความตองการวตามนและเกลอแรทกชนดยกเวนทองแดง เนองจากความตองการ ในสารอาหารดงกลาวไมไดรบการระบไวใน FAO/WHO (2004) ขอมลความตองการทองแดงมาจาก WHO (1996), Trace Elements in Human Nutrition and Health

001-384-new.indd 231 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

232

ตารางตอไปนใหขอมลตวชวดของโครงสรางประชากรโดยเฉลยในระดบโลก แบงตามชวงอาย อยางไรกตาม ควรใหความส�าคญกบบรบทเฉพาะและความแตกตางหลากหลายดวย เชน ในชมชนชนบทบางแหง มการยายออกของคนวยแรงงานเปนจ�านวนมาก สงผลใหมสดสวนของประชากรวยสงอายทเลยงดบตรหลานสง

กลมประชากร รอยละของประชากร

0-6 เดอน 1.32

7-11 เดอน 0.95

1-3 ป 6.58

4-6 ป 6.41

7-9 ป 6.37

10-18 ป (ผหญง) 9.01

10-18 ป (ผชาย) 9.52

19-50 ป (ผหญง) 17.42

51-65 ป (ผหญง) 4.72

19-65 ป (ผชาย) 27.90

65 ปขนไป (ผหญง) 2.62

65 ปขนไป (ผชาย) 2.18

หญงมครรภ 2.40

หญงใหนมบตร 2.60

อางองจาก: องคการสหประชาชาต (2003), World Population Prospects: The 2002 Revision, Interpolated Population by Sex, Single Years of Age and Single Calendar Years, 1950 to 2050.

ความตองการพลงงานและโปรตน ควรปรบเปลยนตามปจจยตางๆ ดงน- โครงสรางสถตประชากรศาสตรของประชาชน โดยเฉพาะรอยละของประชาชนทมอายต�ากวา

5 ป และรอยละของประชาชนทเปนผหญง - น�าหนกตวเฉลย และน�าหนกทแทจรงของผใหญ น�าหนกปกต หรอน�าหนกทควรจะเปน - ระดบของกจกรรมในแตละวน ความตองการจะเพมขนถาระดบของกจกรรมทท�าเพมขน (เชน

1.6 x อตราการเผาผลาญพนฐาน (Basal Metabolic Rate) - อณหภมเฉลยของบรเวณโดยรอบ ลกษณะของทพกพงและเครองนงหมความตองการจะเพม

ขนถาอณหภมเฉลยต�ากวา 20 องศาเซลเซยส

001-384-new.indd 232 12/22/2558 BE 11:17 PM

233

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

- ภาวะดานสขภาพและโภชนาการของประชาชน ความตองการจะเพมขนถาประชาชนอยใน ภาวะทพโภชนาการ และมความตองการมากขนเพอการเจรญเตบโต อตราการตดเชอเอชไอว/ เอดสอาจมผลตอความตองการเฉลยของประชาชน (ดความมนคงทางอาหาร – มาตรฐานการแจกจายอาหาร 1 หนา 181) ควรปรบอาหารปนสวนใหบรรลความตองการจ�าเปนตามขอแนะน�าสากลทเปนปจจบน

หากไมสามารถรวมเอาขอมลเหลานเขาไปใชในการประเมนเบองตน ตวเลขตางๆ ในตารางดงกลาวน อาจใชเปนระดบความตองการต�าสด

001-384-new.indd 233 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

234

รายการอางองและเอกสารอานเพมเตมแหลงทมาBlack et al (2008), Maternal and child undernutrition 1. Maternal and child undernutrition: global and regional exposures and health consequences. www.thelancet.com, series, 17 January.

CARE (2008), Coping Strategies Index: CSI Field Methods Manual.

Castleman, T, Seumo-Fasso, E and Cogill, B (2004 rev.), Food and Nutrition Implications of Antiretroviral Therapy in Resource Limited Settings. FANTA (Food and Nutrition Technical Assistance) Technical Note No. 7. Washington DC.

Coates, J, Swindale, A and Bilinsky, P (2007), Household Food Insecurity Access Scale (HFIAS) for Measurement of Food Access. Indicator Guide. Version 3. FANTA. Washington DC.

Committee on World Food Security (2004), Voluntary guidelines to support the progressive realization of the right to adequate food in the context of national food security. Rome.

IFE Core Group (2007), Operational Guidance on Infant and Young Child Feeding in Emergencies. www.ennonline.net/ife

Inter-Agency Network for Education in Emergencies (INEE) (2004), Minimum Standards for Education in Emergencies, Chronic Crises and Early Reconstruction (includes School Feeding in Emergencies). Geneva.

International Labour Office (ILO) (1973), Minimum Age Convention No. 138. www.ilo.org/ilolex/english/convdisp1.htm

LEGS (2009), Livestock Emergency Guidelines and Standards (LEGS). Practical Action Publishing, UK. www.livestock-emergency.net/userfiles/file/legs.pdf

Pejic, J (2001), The Right to Food in Situations of Armed Conflict: The Legal Framework. International Review of the Red Cross, vol. 83, no. 844, p. 1097. Geneva. www.icrc.org.

SMART (Standardised Monitoring and Assessments of Relief and Transition)Guidelines: SMART Methodology Version.

Swindale, A and Bilinsky, P (2006), Household Dietary Diversity Score (HDDS) for Measurement of Household Food Access: Indicator Guide. Version 2. FANTA. Washington DC.

The Right to Adequate Food (Article 11: 12/05/99. E/C 12/1999/5, CESCR General Comment 12. United National Economic and Social Council (1999). www.unhchr.ch

001-384-new.indd 234 12/22/2558 BE 11:17 PM

235

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

UNHCR, World Food Programme (WFP), University College London and IASC Nutrition Cluster (2006), NutVal 2006 version 2.2. www.nutval.net/2008/05/download-page.html

WFP (2006), Food Distribution Guidelines. Rome.

WHO (2009), Child Growth Standards and the identification of severe acute malnutrition in infants and children.

WHO (2007), Growth reference for school-aged children and adolescents. www.who.int/growthref/en/

WHO (1981), The International Code of Marketing of Breast-Milk Substitutes. The full code and subsequent relevant World Health Assembly resolutions: www.ibfan.org

เอกสารอานเพมเตม

การประเมนการประเมนในระยะเรมตนIASC (2009), Multi-sectoral Initial Rapid Assessment (IRA) Tool. Global Health, Nutrition and WASH Clusters.

การประเมนความมนคงทางอาหารCARE (2002), Household Livelihood Security Assessments: A Toolkit for Practitioners. USA.

FANTA-2 (2009), Alternative Sampling Designs for Emergency Settings: A Guide for Survey Planning, Data Collection and Analysis. Washington DC. www.fantaproject.org/publications/asg2009.shtml

FAO and WFP (2009), Crop and Food Security Assessment Missions (CFSAM) Guidelines. Rome.

Save the Children (2008), The Household Economy Approach: A guide for programme planners and policy-makers. London.

WFP (2009), Emergency Food Security Assessment Handbook (EFSA) – second edition. Rome.

WFP (2009), Comprehensive Food Security and Vulnerability Analysis (CFSVA) Guidelines. Rome.

การประเมนความมนคงดานเมลดพนธพชLongley, C et al (2002), Do Farmers Need Relief Seed? A Methodology for Assessing Seed Systems. Disasters, 26, 343–355.

Sperling, L (2008), When disaster strikes: a guide to assessing seed system security. International Center for Tropical Agriculture. Cali, Colombia.

001-384-new.indd 235 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

236

การประเมนการประกอบอาชพJaspers, S and Shoham, J (2002), A Critical Review of Approaches to Assessing and Monitoring Livelihoods in Situations of Chronic Conflict and Political Instability. ODI. London.

IASC (2009), Matrix on Agency Roles and Responsibilities for Ensuring a Coordinated, Multi-Sectoral Fuel Strategy in Humanitarian Settings. Version 1.1. Task Force on Safe Access to Firewood and Alternative Energy in Humanitarian Settings.

ตลาดCARE (2008), Cash, Local Purchase, and/or Imported Food Aid?: Market Information and Food Insecurity Response Analysis.

Mike, A (2010), Emergency Market Mapping and Analysis (EMMA) Toolkit. Practical action, Oxfam GB.

การบรโภคอาหารFood and Nutrition Technical Assistance Project (2006), Household Dietary Diversity Score (HDDS).

WFP (2008), Food Consumption Analysis: Calculation and Use of the Food Consumption Score in Food Security Analysis. Technical Guidance Sheet. Rome.

วธการแบบมสวนรวมActionAid (2004), Participatory Vulnerability Analysis. London.

CARE (2009), Climate Vulnerability and Capacity Analysis handbook.

IFRC (2007), How to do a Vulnerability and Capacity Assessment (VCA), a step-by-step guide for Red Cross and Red Crescent Staff and Volunteers. Geneva.

Tearfund (2009), Climate change and Environmental Degradation Risk and adaptation assessment CEDRA.

ระบบขอมลความมนคงทางอาหารและโภชนาการFamine Early Warning Systems Network (FEWS NET): www.fews.net

Food Insecurity and Vulnerability Information and Mapping Systems (FIVIMS): www.fivims.net/index.jsp

Integrated Food Security Phase Classification (2008), Technical Manual. Version 1.1.

Global Information and Early Warning System on Food and Agriculture, FAO: www.fao.org

Shoham, J, Watson, F and Dolan, C, The use of nutrition indicators in surveillance systems, Technical paper 2. ODI. London.

001-384-new.indd 236 12/22/2558 BE 11:17 PM

237

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

การประเมนจากการวดสดสวนรางกายCenters for Disease Control and Prevention (CDC) and WFP (2005), A Manual: Measuring and Interpreting Malnutrition and Mortality. Rome.

Collins, S, Duffield, A and Myatt, M (2000), Adults: Assessment of Nutritional Status in Emergency-Affected Populations. Geneva.

UN ACC Sub Committee on Nutrition (2001), Assessment of Adult Undernutrition in Emergencies. Report of an SCN working group on emergencies special meeting in SCN News, 22, pp.49–51. Geneva.

Save the Children UK (2004), Emergency nutrition assessment, and guidance for field workers. London

Young, H and Jaspars, S (2006), The meaning and measurement of acute malnutrition in emergencies. A primer for decision makers. London.

การประเมนสารอาหารGorstein, J et al (2007), Indicators and methods for cross sectional surveys of vitamin and mineral status of populations.

Seal, A and Prudhon, C (2007), Assessing micronutrient deficiencies in emergencies: Current practice and future directions. Geneva

การประเมน IYCFCARE (2010), Infant and young child feeding practices. Collecting and Using Data: A Step- by-Step Guide. www.ennonline.net/resources

การใหอาหารทารกและเดกเลกIFE Core Group (2009), Protecting infants in emergencies, Information for the media. www.ennonline.net/ife

IFE Core Group and collaborators (2009), IFE Module 1: Orientation package on IFE. www.ennonline.net/ife

IFE Core Group and collaborators (2007), Module 2 on Infant Feeding in Emergencies for health and nutrition workers in emergency situations. www.ennonline.net/ife

UNICEF and WHO (2003), Global Strategy for infant and young child feeding. Geneva.

UNHCR (2009), Guidance on Infant Feeding and HIV in the Context of Refugees and Displaced Populations. www.ennonline.net/ife

USAID, AED, FANTA, University of California DAVIS, International Food PolicyResearch Institute (IFPRI), UNICEF and WHO (2007), Indicators for assessing infant and young child feeding practices. Washington DC.

001-384-new.indd 237 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

238

WHO (2010), HIV and infant feeding. Principles and recommendationsfor infant feeding in the Context of HIV and a summary of evidence. Geneva.

WHO (2004), Guiding Principles for feeding infants and young children during emergencies. Geneva.

การด�าเนนงานดานความมนคงทางอาหารโดยทวไปBarrett, C and Maxwell, D (2005), Food Aid After Fifty Years: Recasting Its Role. London.

IASC (2005), Guidelines for Gender-based Violence Interventions in Humanitarian Settings – Focusing on Prevention of and Response to Sexual Violence in Emergencies, Chapters 1–4, Action Sheet 6.1 Food Security and Nutrition.

Maxwell, D et al (2008), Emergency food security interventions. ODI, Good Practice Review #10. Relief and Rehabilitation Network, ODI. London.

UNHCR, UNICEF, WFP and WHO (2002), Food and Nutrition Needs in Emergencies. Geneva.

การแจกจายอาหารตามเปาหมายJaspars, S and Young, H (1995), General Food Distribution in Emergencies: from Nutritional Needs to Political Priorities. Good Practice Review 3. Relief and Rehabilitation Network, ODI. London.

UNHCR (2003), UNHCR Handbook for Registration. Geneva.

WFP (2009), School Feeding Quality Standards. Rome.

WFP (2008), Food Assistance in the context of HIV: Ration Design Guide. Rome.

WFP (2006), Targeting in Emergencies. Rome.

การจดการโซอปทาน คณภาพอาหารและความปลอดภยCARE, Food Resource Management handbook.

Logistics Cluster (2010), Logistics Operational Guide. WFP. Rome.

United Nations Humanitarian Response Depot (2010), Catalogue and Standard Operating Procedures. www.unhrd.org

WFP (2010), Food Quality Control: http://foodquality.wfp.org

WFP (2003), Food Storage Manual. Natural Resources Institute and WFP. Chatham, UK and Rome.

World Vision International, World Vision Food Resource Manual. Second edition.

World Vision International, Food Monitors Manual.

001-384-new.indd 238 12/22/2558 BE 11:17 PM

239

มาตรฐานขนต�าเรองความมนคงทางอาหารและโภชนาการ

การด�าเนนงานเรองเงนสดและบตรแทนเงนสดAction contre la faim (2007), Implementing Cash-Based Interventions. A guide for aid workers. Paris.

Adams, L (2007), Learnings from cash responses to the tsunami: Final report, HPG background paper.

Cash Learning Partnership (2010), Delivering Money: Cash Transfer Mechanisms in Emergencies. Save the Children UK, Oxfam GB and British Red Cross, with support from ECHO. London.

Creti, P and Jaspars, S (2006), Cash Transfer Programming in Emergencies, Oxfam GB. London.

Harvey, P (2005), Cash and Vouchers in Emergencies, HPG background paper. ODI. London.

การด�าเนนงานดานเมลดพนธพชCatholic Relief Services (CRS) (2002), Seed Vouchers and Fairs: A Manual for Seed-Based Agricultural Recovery in Africa. CRS, incollaboration with ODI and the International Crops Research Institute for the Semi-Arid Tropics.

Sperling, L and Remington, T, with Haugen JM (2006), Seed Aid for Seed Security: Advice for Practitioners, Practice Briefs 1-10. International Centre for Tropical Agriculture and CRS. Rome.

คมอโภชนาการในภาวะฉกเฉนทวไปIASC (2008), A toolkit for addressing nutrition in emergency situations.

IASC Nutrition Cluster’s Capacity Development Working Group (2006), Harmonised Training Package (HTP).

Prudhon, C (2002), Assessment and Treatment of Malnutrition in Emergency Situations. Paris.

UNHCR and WFP (2009), Guidelines for Selective Feeding the Management of Malnutrition in Emergencies.

UNHCR, UNICEF, WFP and WHO (2002), Food and Nutrition Needs in Emergencies. Geneva.

WFP (2001), Food and Nutrition Handbook. Rome.

WHO (2000), The Management of Nutrition in Major Emergencies. Geneva.

กลมเปราะบางFANTA and WFP (2007), Food Assistance Programming in the Context of HIV.

FAO and WHO (2002), Living Well with HIV and AIDS. A Manual on Nutritional Care and Support for People Living with HIV and AIDS.

HelpAge International (2001), Addressing the Nutritional Needs of Older People in Emergency Situations in Africa: Ideas for Action. Nairobi. www.helpage.org/publications

001-384-new.indd 239 12/22/2558 BE 11:17 PM

กฎบตรมนษยธรรมและมาตรฐานขนต�าในการตอบสนองตอภยพบต

240

HelpAge and UNHCR (2007), Older People in disasters and humanitarian crisis.

IASC (2006), Women, Girls, Boys and Men: Different Needs – Equal Opportunities.

Winstock, A (1994), The Practical Management of Eating and Drinking Difficulties in Children. Winslow Press. Bicester, UK.

การจดการภาวะทพโภชนาการเฉยบพลนENN, CHD, and ACF (2010), MAMI Report. Technical Review: Current evidence, policies, practices & programme outcomes.

ENN, IFE Core Group and collaborators (2009), Integration of IYCF support into CMAM. www.ennonline.net/resources

FANTA-2 (2008), Training guide for community based management of acute malnutrition.

Navarro-Colorado, C, Mason, F and Shoham, J (2008), Measuring the effectiveness of SFP in emergencies.

Navarro-Colorado, C and Shoham, J (forthcoming), Supplementary feeding minimum reporting package.

VALID International (2006), Community Based Therapeutic Care (CTC): A Field Manual.

WHO (1999), Management of Severe Malnutrition: A Manual for Physicians and Other Senior Health Workers. Geneva.

WHO, WFP, UNSCN, and UNICEF (2007), Community-Based Management of Severe Acute Malnutrition. A Joint Statement by the WHO, WFP, the United Nations System Standing Committee on Nutrition and UNICEF.

การขาดสารอาหารSeal, A and Prudhon, C (2007), Assessing micronutrient deficiencies in emergencies: Current practice and future directions.

UNICEF, UNU, and WHO (2001), Iron Deficiency Anaemia: Assessment, Prevention and Control. A Guide for Programme Managers. Geneva.

WHO (2000), Pellagra and Its Prevention and Control in Major Emergencies. Geneva.

WHO (1999), Scurvy And Its Prevention And Control in Major Emergencies. Geneva.

WHO (1999), Thiamine Deficiency And Its Prevention And Control in Major Emergencies. Geneva.

WHO (1997), Vitamin A Supplements: A Guide to Their Use in the Treatment and Prevention of Vitamin A Deficiency and Xeropthalmia. Second Edition. Geneva.

WHO and UNICEF (2007), Guiding principles for the use of multiple vitamin and mineral preparations in emergencies.

001-384-new.indd 240 12/22/2558 BE 11:17 PM