หมวดที่ 1

bi oyáng - g l ì - tu dòngชมเชย - ให้ก�าลังใจ - ผลักดัน

表扬

鼓励

推动

8

ยกนิ้ว(โป้ง)

shù dàm zh

Shu q Chén l osh , dàji d u shù dàm zh .

Rúgu zhèyàng k ich , biérén bù g i n shù dàm zh d u nán!

เป็นการบรรยายถึงท่าทางของการชมเชยในสิ่งใดสิ่งหนึ่งที่ยอดเยี่ยม

พูดถึงคุณครูเฉิน ทุกคนก็ล้วนยกนิ้วให้ ถ้าแกขับรถแบบนี้ คนอื่นไม่ยกนิ้ว(โป้ง)ให้แกก็ล�าบากละ!

给...竖大拇指ยกนิ้ว(โป้ง)ให้...เลย

วิธีพูดที่พบบ่อย

说起陈老师 大家都竖大拇指 如果这样开车别人不给你竖大拇指都难

ตัวอย่าง

竖大 拇指

15

จ�าต้องท�า; กัดฟันท�า

yìngzhe tóupí

ใช้พูดถึงการกระท�าสิ่งใดสิ่งหนึ่งด้วยความกล�้ากลืนฝืนทนและยากล�าบาก แปลตรงตัวคือ “ท�าหนังหัวแข็ง ๆ ” เพราะหัวแข็ง ๆ มันทนทานต่อการถูกโขกถูกสับและท�าให้ผ่านพ้นสิ่งนั้น ๆ ไปได้

硬着 头 皮

Yùdào zhèyàng de kùnnán, w men zh néng yìngzhe tóupí de ji nchí xiàqù! Wúlùn shénme kùnnán de shì,

zh yào yìngzhe tóupí qù zuò, jiù chu ng guòqù le. เผชิญกับความยากล�าบากแบบนี้

พวกเราท�าได้แต่กัดฟันยืนหยัดต่อไป!ไม่ว่าเรื่องยากล�าบากอะไร ขอแค่กัดฟันท�ามันลงไป ก็ตะลุยฝ่าไปได้แล้ว

遇到这样的困难我们只能硬着头皮地坚持下去!

无论什么困难的事 只要硬着头皮去做 就闯过去了

ตัวอย่าง

16

有出息

Zhè zh ng rén bù huì y uch xi de.

W su zuò de y qiè zh shì x wàng t men ji nglái y u ch xi.

ใช้แสดงถึงความเป็นไปได้อย่างมากที่ จะประสบความส�า เร็จ ซึ่งเดิมทีค�านี้มีความหมายในท�านองว่า “มีโอกาสออกมานอกท้องแม่¹” ซึ่งหมายถึงมีโอกาสสูงที่จะรอดชีวิตออกมาเป็นคนนั่นเอง

คนพรรค์นี้ไม่มีอนาคตหรอก ที่ฉันท�าทุกอย่างนี่ ก็แค่หวังว่าพวกเขาจะมีอนาคตที่สดใส

这种人不会有出息的我所做的一切只是希望他们将来有出息

ตัวอย่าง

มีแวว; มีอนาคตที่ดี

y u ch xi

หมวดที่ 2

bùm n - bù’ nไม่พอใจ - ไม่สบายใจ

不满

不安

31

倒 胃口

Nà bù diàny ng zh n shì ràngw d o wèik u.

N bùyào zài ch fàn de shíhou shu zhèxi d o wèik u de huà.

หนังเรื่องนี้ท�าเอาฉันหมดสนุกไปเลยจริง ๆ

ตอนกินข้าวแกอย่าพูดอะไรที่มันท�าให้เสียอรรถรส

那部电影真是让我倒胃口 你不要在吃饭的时候说这些倒胃口的话

ตัวอย่าง

หมดสนุก; เสียอรรถรส

d o wèik u

使/让...倒胃口ท�าให.้ . . เสียอรรถรส

วิธีพูดที่พบบ่อย

ใช้แสดงถึงความไม่พอใจเมื่อพบกับสิ่งที่ท�าให้สูญเสียความเพลิดเพลินในการรับประทานอาหารหรือบรรยากาศ

44

为...捏一把汗รู้สึกวิตกกังวลแทน. . .

วิธีพูดที่พบบ่อย

รู้สึกวิตก/กังวล

ni y b hàn

แสดงถึงความรู้สึกวิตกกังวลด้วยความลุ้นระทึกหรือความตื่นเต้น แปลตรงตัวคือ “ปาดเหงื่อ” ก็คือการปาดเหงื่อที่ออกมาในช่วงที่เราอยู่ในภวังค์แห่งความวิตกกังวลนั่นเอง

Kànzhe t men bi oy n zájì, w men d u ni y b hàn. Zh y u j ti n yào k oshì le,

h n wèi háizi ni y b hàn.

ดูพวกเขาแสดงกายกรรมพวกเราปาดเหงื่อด้วยความเสียวกันหมด

อีกแค่ไม่กี่วันก็จะสอบแล้วรู้สึกวิตกแทนลูกมาก ๆ เลย

看着他们表演杂技我们都捏一把汗 只有几天要考试了

很为孩子捏一把汗

ตัวอย่าง

捏一 把汗

49

天公不作美

Zuìjìn ti ng ng bù zuò m i, l ng de d u bù g n ch mén le.

Su rán j nti n ti ng ng bù zuò m i, dànshì w men de huódòng háishì yuánm n wánchéng le.

ระยะนี้ฝนฟ้าไม่เป็นใจ หนาวจนไม่กล้าออกจากบ้านเลย

แม้ว่าวันนี้ฝนฟ้าจะไม่เป็นใจ แต่กิจกรรมของพวกเราก็ยังคงส�าเร็จลงอย่างน่าพอใจ

最近天公不作美冷得都不敢出门了

虽 然 今 天 天 公 不 作 美 但 是 我们的活动还是圆满完成了

ตัวอย่าง

ฝนฟ้าไม่เป็นใจ

ti ng ng bù zuò m i

ใช้แสดงถึงสภาพอากาศไม่ดีที่ส่งผลกระทบต่อสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แปลตรงตัวคือ “พระเจ้าไม่เอื้ออ�านวย”

建议

批评

提醒

หมวดที่ 3

j iànyì - p píng - t íx ngแนะน�า - วิจารณ์ - ตักเตือน

58

半瓶子醋

T shì gè bànpíngzicù Bù d ng zhu ng d ng.

T zhè bànpíngcù y zh néng zài xi oháizi miànqián ch ng-néng.

เขาเป็นพวกรู้ครึ่ง ๆ กลาง ๆ แต่อวดฉลาดคนนึง ไม่รู้แต่ท�าเป็นรู้

คนรู้น้อยแต่อวดฉลาดแบบเขาก็ท�าได้แต่อวดเก่งกับเด็ก ๆ

他是个半瓶子醋 不懂装懂他这半瓶醋也只能在小孩子面前逞能

ตัวอย่าง

คนรู้ครึ่ง ๆ กลาง ๆ ที่อวดฉลาด

bànpíngzicù

ใช้กล่าวถึงคนที่ไม่ได้มีความรู้สูงหรือรู้ลึก แต่ชอบเที่ยวไปบอกเล่าถึงความรู้ของตัวเองให้ผู้อื่นฟัง แปลตรงตัวหมายถึง “น�า้ส้มสายชูครึ่งขวด5” ยังสามารถพูดสั้น ๆ ได้ว่า 半瓶醋 [bànpíngcù]

63

给...点颜色给看看สั่งสอน. . . ให้เป็นบทเรียน

วิธีพูดที่พบบ่อย

ตัวอย่าง

ใช้แสดงถึงความต้องการที่จะพูดหรือกระท�าการใดการหนึ่งเพื่อสั่งสอนคนอื่นด้วยความไม่พอใจ แปลตรงตัวหมายถึง “ชักสีหน้าให้ดูหน่อย16” เปรียบถึงการท�าสีหน้าเพื่อส่งสัญญาณของความไม่พอใจออกมานั่นเอง

Kànlái w yào g i n di n yánsè kànkan cái xíng. N d suàn z nme g i t di n

yánsè kànkan ne?

ดูท่าฉันต้องสั่งสอนแกให้เป็นบทเรียนซักหน่อยน่าจะดี คุณวางแผนยังไงที่จะสั่งสอนเขาให้เป็นบท

เรียน?

看来我要给你点颜色看看才行 你打算怎么给他点颜色看看呢

给点颜色看看

สั่งสอนให้เป็นบทเรียน

g i di n yánsè kànkan

68

当 回 事 儿

Bié b zìj tài d ng huí shìr. T cónglái bù b w de huà d ng huí shìr.

อย่าจริงจังกับตัวเองมากจนเกินไปเขาไม่เคยให้ความส�าคัญกับสิ่งที่ฉันพูดเลย

别把自己太当回事儿他从来不把我的话当回事儿

ตัวอย่าง

ให้ความส�าคัญ; จริงจัง

d ng huí shìrใช้แสดงถึงความไม่ส�าคัญของเรื่องหรือสิ่งต่าง ๆ ที่เกิดขึ้น มักเติมบริบทปฏิเสธไว้ด้านหน้า แปลตรงตัวคือ “ท�าเป็นเรื่อง”

别把...当回事儿อย่าน�า. . .มาใส่ใจ不把...当回事儿ไม่ให้ความส�าคัญกับ…; ไม่น�า. . .มาใส่ใจ

วิธีพูดที่พบบ่อย

肯定

拒绝

同意

反对

หมวดที่ 4

k ndìng - jù jué - tóngyì - f nduìยืนยัน - ปฏิเสธ - เห็นด้วย - เห็นแย้ง

80

说 话 算数

W men y xiàng shu huà suànshù.

Shu huà suànshù de rén z ng shì gèngji róngyì yíngdé biérén de xìnrèn hé z njìng.

ใช้แสดงถึงการพูดแล้วปฏิบัติตามค�าพูด แปลตรงตัวหมายถึง “พูดแล้วนับเป็นจ�านวนได้” ก็คือไม่พูดจาสุ่มสี่สุ่มห้านั่นเอง

พวกเรารักษาค�าพูดมาโดยตลอด

คนที่รักษาค�าพูดย่อมได้รับความไว้วางใจและความเคารพจากพูดอื่นได้ง่ายขึ้น

我们一向说话算数

说话算数的人总是更加容易赢得别人的信任和尊敬

ตัวอย่าง

รักษาค�าพูด; พูดแล้วเชื่อถือได้

shu huà suànshù

96

ใช้แสดงถึงการที่ผู ้พูดยินดีหรือพร้อมที่จะรับภาระหน้าที่ใดหน้าที่หนึ่งไว้กับตัว แปลตรงตัวคือ “เหมาไว้กับตัวฉัน”

Zhè jiàn shì k y b o zài w sh nshang.

Fàngx n ba, d u b o zài w sh nshang.

เรื่องนี้ฉันรับ(ผิดชอบ)เอง วางใจเถอะ ฉันรับผิดชอบเองทั้งหมด

这件事可以包在我身上 放心吧 都包在我身上

包在 我 身上

ฉันรับ(ผิดชอบ)เอง

b o zài wsh nshang

ตัวอย่าง

103

老样子

J nti n z oshang, y qiè hái shì l oyàngzi.

Zhème du nián bù jiàn, n hái shì l oyàngzi!

วันนี้ตอนเช้า ทุกอย่างยังดูเหมือนเคย ไม่ได้เจอกันตั้งหลายปี แกยังเหมือนเมื่อก่อนเลย!

今天早上 一切还是老样子 这么多年不见 你还是老样子

เหมือนเคย/เมื่อก่อน

l oyàngzi

ตัวอย่าง

ใช้แสดงถึงสิ่งหรือสถานการณ์ที่ไม่มีความแตกต่างกันระหว่างอดีตและปัจจุบัน

หมวดที่ 5

机遇

可能

期望

时间j yù - k néng - q wàng - shíji n

โอกาส - ความเป็นไปได้ - ความคาดหวัง - เวลา

124

抽时间

t zuìzh ng ch u shíji n zuòle nà jiàn shì.

J nw n w huì ch u shíji n ji jué zhège wèntí.

ใช้แสดงถึงการพยายามหาหรือเจียดเวลาออกมาจากความยุ่งหรือความไม่สะดวกเพื่อจัดการสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แปลตรงตัวคือ “ชักเวลา20” และยังสามารถพูดได้อีกแบบว่า 抽功夫 [ch ug ngfu] หรือ 抽空 [ch ukòng] ก็ได้

ในที่สุดเขาก็หาเวลามาท�าเรื่องนั้นจนได้ คืนนี้ฉันจะหาเวลามาแก้ไขปัญหานี้

他最终抽时间做了那件事今晚我会抽时间解决这个问题

ตัวอย่าง

หาเวลา

ch u shíji n

127

เอะอะอะไร; อยู่ดี ๆ

dòngbudòng

ใช้พูดถึงเรื่องหรือสถานการณ์ที่ไม่ดีอย่างใดอย่างหนึ่งที่เกิดขึ้นอยู่เป็นประจ�าและเกิดขึ้นอย่างง่ายดาย แปลตรงตัวคือ “ขยับไม่ขยับ” แสดงถึงสภาพที่ไม่ว่าจะอยู่นิ่ง ๆ เฉย ๆ หรือขยับเขยื้อนก็มักจะเกิดเรื่องหรือสถานการณ์นั้นขึ้นมาได้นั่นเอง

动 不 动

W de bìng h o le, zh shì dòngbudòng jiù tóuténg.

L og ng dòngbudòng jiù d w hé háizi, w g i z nme bàn?

อาการป่วยของฉันหายแล้ว แค่อยู่ดี ๆ ก็จะปวดหัวขึ้นมา

ผัวฉันเอะอะอะไรก็ตีฉันกับลูก ฉันควรท�ายังไงดี?

我 的 病 好 了 只 是 动 不 动 就头 疼

老 公 动 不 动 就 打 我 和 孩 子我 该 怎 么 办

ตัวอย่าง动不动就...

เอะอะอะไรก.็ . . ; อยู่ดี ๆ ก.็ . .

วิธีพูดที่พบบ่อย

144

心里 没底

ไม่แน่ใจ

x nli méi d

Zhè cì k oshì huì bù huì jígé, w zh n x nli méi d .

Zhè jiàn shìqing néng bù néng chéngg ng, w x nli y zhí méi d .

ใช้สื่อถึงความไม่มั่นใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง แปลตรงตัวคือ “ในใจไม่มีจุดจบ” แสดงให้เห็นถึงใจที่คิดถึงสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างวนเวียนไปไม่มีที่สิ้นสุดนั่นเอง สามารถพูดได้อีกแบบว่า 心中没底 [x nzh ng méi d ]

การสอบครั้งนี้จะผ่านมั้ย ฉันไม่แน่ใจจริง ๆ เรื่องนี้จะส�าเร็จหรือไม่ส�าเร็จ ฉันไม่แน่ใจมาโดยตลอด

这次考试会不会及格 我真心里没底

这件事情能不能成功 我心里一直没底

ตัวอย่าง

หมวดที่ 6

p t ng de r ìcháng sh nghuóเรื่องทั่วไปในชีวิตประจ�าวัน

普通的日常生活

162

打主意

คิดหาวิธี; มีอุบาย; พยายามเอาชนะ

d zh yi

N shì zài d t zh yi ba! N men kuàiz u ba, bùyào d w de zh yi le. F uzé, w jiù k i qi ng le.

ใช้แสดงถึงการวางแผนในการท�าการใดการหนึ่ง การคิดวิธีที่จะแสวงหาผลประโยชน์จากผู้อื่น รวมถึงการพยายามที่จะพิชิตสิ่งใดสิ่งหนึ่ง

แกก�าลังพยายามเอาชนะเธอล่ะสิ!พวกแกรีบเดินเถอะ อย่ามามีอุบายกับฉันเลย ไม่งั้นฉันก็จะเหนี่ยวไกล่ะนะ

你是在打她主意吧! 你们快走吧 不要打我的主意了 否则 我就开枪了

ตัวอย่าง 打...的主意มีอุบายกับ. . . ; เอาชนะ. . .

วิธีพูดที่พบบ่อย

173

อุบไว้

mài gu nzi

ใช้แสดงถึงการอุบเรื่องที่ส�าคัญหรือน่าสนใจที่สุดเอาไว้ แล้วปล่อยให้อีกฝ่ายรออย่างกระวนกระวาย แปลตรงตัวคือ “ขายใบตราส่งของ” โดยค�านี้มีที่มาจากกระบวนการเบิกรับสินค้าในสมัยก่อน23

卖关子

Bié mài gu nzi le, w ng xià ji ng ba.

T jiù x huan màigu nzi, y u huà cónglái bù zhí shu .

อย่าอุบไว้ดิ พูดต่อเข้าเถอะเขาชอบมันอุบเรื่องไว้ แต่ไหนแต่ไร มีเรื่องอะไรก็ไม่พูดตรง ๆ

别卖关子了 往下讲吧 他就喜欢卖关子 有话从来不直说

ตัวอย่าง

188

透个 风

W shì wèi n h o, xi n g i n tòu gè f ng.

G i n tòu gè f ng ba, t men li y j ng líh n le.

ใช้แสดงถึงการเปิดเผยเรื่องราวหรือความลับของผู้อื่นให้กับอีกคนหนึ่งฟัง แปลตรงตัวคือ “ระบายลมทีนึง” เปรียบอากาศในห้องที่มิดชิดเหมือนความลับที่เก็บซ่อนไว้ ได้ถูกปล่อยออกมานิด ๆ นั่นเอง

ฉันหวังดีกับคุณนะ ฉันจะบอกความลับให้คุณซักอย่าง

จะบอกความลับอะไรให้คุณฟังละกัน พวกเค้าทั้งสองหย่ากันแล้ว

我是为你好 先给你透个风

给你透个风吧他们俩已经离婚了

ตัวอย่าง

บอกความลับ

tòu gè f ng

给...透个风บอกความลับให้…

วิธีพูดที่พบบ่อย

ภาคผนวก

ที่มาภาษาพูดน่ารู้และค�าอธิบายเพิ่มเติม

y u ch xi

bànpíngzicù

เนื่องจากในสมัยก่อนค�าว่า 息 [x ] นั้นหมายถึง ภาวะที่ทารกยังอยู่ในครรภ์แล้วจ�าเป็นต้องอาศัย 心 [x n] หัวใจ ของแม่เป็น 自 [z ì ] จมูก(ความหมายดั้งเดิม) ในการหายใจ ซึ่งในภาวะนั้นทารกไม่แน่ว่าจะอยู่หรือไป มีสิทธิตายได้ทุกเมื่อ ดังนั้นการที่ 出息 [ch xi] ออกมาจากภาวะที่ต้องอาศัยลมหายใจของแม่ได้ ท�าให้ได้ออกมาลืมตาอ้าปาก มีชีวิตรอด และอยู่เป็นเด็กและมีสิทธิจะเติบใหญ่เป็นคนนั่นเอง จึงเทียบได้กับการมีอนาคตนั่นเอง

ชาวจีนเปรียบคนเป็นเหมือนขวดน�า้ส้มสายชู ส่วนความรู้เป็นน�้าส้มสายชูที่อยู่ในขวด หากเรากรอกน�้าส้มสายชูสองขวด ขวดหนี่งกรอกลงไปให้เต็ม อีกขวดกรอกลงไปเพียงครึ่งเดียว เมื่อท�าการยกย้ายเคลื่อนที่จะพบว่า ขวดที่มีน�า้ส้มอยู่เต็มขวดจะไม่มีเสียงน�้ากระฉอกดังออกมาและไม่มีน�้าหกออกมา ต่างจากขวดที่มีน�า้อยู่ครึ่งเดียว น�า้จะเคลื่อนที่ไปมาจนส่งเสียงกระฉอกและกระเด็นออกมานอกขวด ซึ่งเปรียบเหมือนกับคนที่ไม่ได้มีความรู้มาก แต่เที่ยวไปพร�า่พูดบอกเล่าความรู้ของตนให้กับผู้อื่น และเป็นที่มาของค�าว่า 半瓶子醋 [bànpíngzicù] นั่นเอง

มีแวว; มีอนาคตที่ดี

คนรู้ครึ่ง ๆ กลาง ๆ ที่อวดฉลาด

有出息

半瓶子醋

16

58

1

5

yán

แรกเริ่ม 颜 [yán] หมายถึง หน้าของผู้หญิงเขียนคิ้วแต่งหน้าทาปากเรียบร้อยแล้ว และต่อมามีความหมายถึง รูปร่างของหน้าจากนัยของหน้าผู้หญิง และมาหมายถึง สี จากนัยของสีสันบนใบหน้าของผู้หญิงที่แต่งหน้านั่นเอง

หน้า

颜 63 16

ch u

นอกจาก 抽 [ch u] จะหมายถึง สูบ (อย่างเช่น 抽烟 [ch uy n] สูบบุหรี่) แล้ว ยังสามารถหมายถึง ชัก ได้อีกด้วย เช่น 抽屉 [ch uti] ลิ้นชัก 抽动 [ch udòng] ชักกระตุก เป็นต้น

ชัก

抽 20124

mài gu nzi

ในสมัย 南宋 [Nán Sòng] ราชวงศ์ซ่งใต้ บรรดาพ่อค้าที่ต้องการรับสินค้าจากผู้ขนจากด่านของ 婺州 [Wùzh u] อูโจว รัฐอิสระในยุคนั้น จะต้องน�าเงินไปแลกซื้อ 关子 [gu nzi] กวนจึ เอกสารส�าคัญประเภทหนึ่งในสมัยนั้น เพื่อน�าเอกสารนี้ไปเบิกสินค้าจาก 临安 [Lín n] หลินอัน เมืองหลวงของอูโจว กล่าวคือ เอกสารนี้ท�าหน้าที่เหมือนกับ 提单 [tíd n] ใบตราส่งสินค้า หรือ Bill of Lading เอกสารส�าคัญที่ใช้ในการขนส่งทางทะเลในสมัยนี้นั่นเอง เรียกว่าเป็นขั้นตอนที่คัน่เราไว้จากสนิค้าหรอืสิง่ของซึง่เป็นสิง่ทีเ่ราต้องการจะได้มานัน่เอง ด้วยเหตนุีท้�าให้ค�าว่า 卖关子 [mài gu nzi] ขายใบตราส่ง จงึถกูน�ามาใช้ในความหมายของการอบุเรือ่งทีส่�าคญัหรอืน่าสนใจทีส่ดุเอาไว้ เหมอืนการทีจ่ะต้องไปแลกซือ้กวนจจึากด่านเพือ่ทีจ่ะน�าไปเบกิของทีส่ัง่ไว้นัน่เอง

อุบไว้

卖关子 23173