Avcı Kuş İkonografisi ve Hünernâme’deki Betimlemeleri

7/28/2019 Avc Ku konografisi ve Hnernmedeki Betimlemeleri

1/17

Avc Ku konografisi ve Hnernmedeki BetimlemeleriNaln Trkmen*

Avclkla ilgili inanlar, simgeler ve buna bal olarak yaplan tm dzenlemeler

Trklerin yaamnda nemli bir yer tutmutur. Av sadece dinlenmek amacyla deil, spor ve

savaa ynelik eitim amacyla da yaplmaktadr. Halkla iletiim kurmak, onlarn dertlerini

dinlemek, gerektii zaman tefti yapmak iin de bir vesile kaynadr.1 Caferolu, bozkr

Trk devletiliinin en nemli unsurlarndan biri olan avcl mill devlet sporu olarak

nitelendirerek, avcln inan, itikat ve geleneklerle bir klt hline getirildiini ifade

etmektedir.2 Altay Trklerinde de, avclk sadece elence amal olmayp, ayn zamanda din

bir kimlik tad da bilinmektedir. Srek av, kutsal ruh dnyasnn bir paras olarak kabul

edilmitir.3 Bu av esnasnda atlar, avc kular zel olarak eitilmi ita ve pars gibi

hayvanlardan da yararlanlmtr.4 Devletin ileri gelenleri iin tertip edilen grkemli srek

avlar adeta asker bir manevra niteliinde olup,5 devletin yenilmezliini, gcn ve

muktedirliliini gsteren avlardr.

slm ncesi Orta Asyada grlen avclk gelenei, slmiyet sonras Anadoluda yeni

bir sentezle sregelmitir. Avclk Osmanl mparatorluu zamannda bir devlet tekilat

hline gelerek resmiyet kazanmtr. Av herkese zg bir ura olmayp, istenildii gibi

* Yrd. Do. Dr. Naln Trkmen, Marmara niversitesi Fen-Edebiyat Fakltesi Sanat Tarihi Blm, stanbul.1 tf Kahraman, Osmanl Devletinde Spor, Ankara 1995, s. 191-232; Ahmet Ik, Osmanl Devletinde Avc

Kuu Yetitiricilerinin Stats, stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Yaymlanmam Yksek Lisans

Tezi, stanbul 1986, s. 17; Ahmet Ik, Avc, slam Ansiklopedisi, C. 4, Trkiye Diyanet Vakf yaynlar,stanbul 1991, s. 113; Metin And, XVI. Yzylda Av ve Avclk, Hayat Tarih Mecmuas, S. 12, stanbul1970, s. 17; Metin And, 16. Yzylda stanbul-Kent-Saray-Gnlk Yaam, stanbul 1993, s. 154-156; AhmetCaferolu, Trklerde Av Klt ve Messesesi, VII. Trk Tarih Kongresi Ankara, 25-29 Eyll 1970, C. I,Ankara 1972, s. 169-175.Gnl ney, ran Seluklular ile Mukayeseli olarak Anadolu Seluklularnda Atl Avc Sahneleri, Anadolu(Anatolia), C. XI, Ankara 1969, s. 121-122; Ahmet ayc, Seluklularda Egemenlik Sembolleri, stanbul 2006,s. 282.

2 Caferolu, agm., s. 171.3 Gnl ney, Seluklu Figr Dnyas, Seluklu anda Anadolu Sanat, hzl. Doan Kuban, stanbul 2002, s.

407; Gnl ney, ran Seluklular ile Mukayeseli olarak Anadolu Seluklularnda Atl Avc Sahneleri,Anadolu (Anatolia), C. XI, Ankara 1969, s. 121.

4 Yaar oruhlu, Trk Sanatnda Av Sembolizmi,Arkeoloji ve Sanat, S. 76, stanbul 1997, s. 16.5

Kahraman, age., s. 191, 206-207; Caferolu, agm., s. 172; Ik, agm. s. 113; Gnl ney, ran Seluklular ileMukayeseli olarak Anadolu Seluklularnda Atl Avc Sahneleri, Anadolu (Anatolia), C. XI, Ankara 1969, s.121, 127.

Yl 1, Say 1, Ocak 2009 Trk Kltrnde Av Editrler: Emine Grsoy Naskali, Hilal Oytun Altun

ACTA TURCICA evrimii Tematik Trkoloji DergisiOnline Thematic Journal of Turkic Studieswww.actaturcica.com


2/17

Naln Trkmen, Avc Ku konografisi ve Hnernmedeki Betimlemeleri,Acta Turcica evrimii Tematik TrkolojiDergisi, Yl 1, Say 1, Ocak 2009 Trk Kltrnde Av

80

avlanlamaz ve hayvan beslenemezdi. rnein bir avn en nemli unsurlarndan olan kartal,

taz gibi hayvanlarn beslenmesi yasakt. Av blgeleri ve hayvan trleri divan kararyla

belirlenir, bu kararlara uyulmad takdirde ellerinden ahin ve kpekleri alnarak ar cezaya

arptrlrd.6

Kartal, ahin, doan, atmaca gibi yrtc kularla avlanma nemli avlanma usulleri

arasnda yer almaktadr. slmiyetten nce ve sonra Orta Asya Trk kltr tarihinde avc ku

ile avlanma ve bu tip kularn yetitirilmesi, Osmanl dneminde dzenli ve sistemli olarak

yaplanmtr.7 Bu balamda avc ku ve elinde yrtc ku tutan avc betimlemeleri de, iniden

minyatre kadar Trk sanatnn her alannda sevilen bir kompozisyon olarak, Trk ssleme

programndaki yerini almtr.

Avc kular, Trk mitolojisinin de en karakteristik hayvanlarndan olup, nemli bir yer

igal ederler. Bahaeddin gel, Emel Esin, Gnl ney ve Yaar oruhlu bu kularn

sembolik anlam ykleri zerinde incelemelerde bulunmulardr. Yaplan almalar

neticesinde ortak bir sylemden sz edebilmek mmkndr. rnein oruhlu, bu kularn

Orta Asya Trk topluluklarnda koruyucu ruh ve asalet sembol olarak kabul edilip,

slmiyetten nceki Trk devletlerinde hkmdarlarn ve devletin ileri gelenlerinin g,

kuvvet ve kudretinin bir gstergesi olduunu ifade etmektedir.8 Bir arma, bir totem nitelii

tayan kartal ve dier yrtc avc kular Reidd-dinin Cmit Tevrih ve Eblgazi

Bahadr Hann ecere-i Terakimesinde 24 Ouz boyunun sembolleri olarak dikkati

ekmektedir.9 Av kltrnn vazgeilmez hayvanlar olan bu kular, slmiyetten sonra da

alpln ve yiitliin temsilcisidirler.10 ney bu yrtc av hayvanlarnn nazarlk, tlsm

sembollerinin yan sra, bilgelik ve ariflik, klavuzluk, hatta talih ve ans anlamlarn da

tadndan, bir devlet kuu olarak deerlendirilebileceini ne srmtr.11 Yrtc av kular

6 And, age., 154; Ik, agm., s. 114.7 Ayrntl bilgi iin bk. smail Hakk Uzunarl,Osmanl Devletinin Saray Tekilt, Ankara 1984, s. 420-425;

Ik, agm., s. 10-37, 49-52.8 Yrtc avc kularla ilgili ayrntl bilgi iin bk. Yaar oruhlu, Trk Sanatnda Hayvan Sembolizmi, stanbul

1995, s. 73-92; Bahaettin gel, Trklerde Kartal ve Kartal Armas, Trk Kltr, S. 118, Ankara 1972, s.1134-1135; Bahaettin gel, Trk Mitolojisi (Kaynaklar ve Aklamalar ile Destanlar), C. I, Ankara 1989, s.583-600.

9 Bilgi iin bk. Faruk Smer, Ouzlar (Trkmenler) Tarihleri-Boy Tekilat-Destanlar, stanbul 1980; Gnlney, Anadolu Seluklu Mimarisinde Avc Kular, Tek ve ift Bal Kartal, Malazgirt Armaan, Ankara1972, s. 166-167; Emel Esin, Trk Sanatnda Atl Doanc konografisi Hakknda, Sanat TarihiYll 1974-1975 / VI, stanbul 1976, s. 421-422; oruhlu, age., s. 76.

10

Yaar oruhlu, age., s. 88.11 Gnl ney, Anadolu Seluklu Mimarisinde Avc Kular, Tek ve ift Bal Kartal, Malazgirt Armaan,Ankara 1972, s. 164-171.


3/17


81

Seluklu ssleme programnda ska kullanlan figrler olup, zellikle her mimari yap

biriminde farkl sembollerle hayat bulmutur.12

Genel olarak avc kularn yer ald betimlemelerin ikonografisinde bu kularn;

kuyruu dml, benekli bir at zerinde oturan avcnn kolunda tnedii grlmektedir.

Avc kaln deri eldivenli kolunu belirli bir hizada ne doru uzatarak kuu tamaktadr.13 Bu

tip kompozisyonlarda at ya drt nala koar ekilde ya da adeta poz verir gibi sakin yrme

pozisyonunda tasvir edilmitir. Bazen de bir gurup hlinde yol alan avclarn kolunda

betimlenmitir. Atlarn benekli olmas neyi, Orta Asya hayvan slubunun bir hatras

olabilecei fikrine yneltmitir.14 Gerekten de atl bozkr kltrne mensup topluluklarda

atlarn zerinde kk nokta, virgl gibi benekler grlmektedir. Bunlar, figr duraanlktan

kurtaran birer hareket motifi olarak deerlendirilir.15 Ayrca ney bu beneklerin bir tlsm,

byl bir sembol olarak da kabul edilebileceini vurgulamaktadr.16 Atlarn kuyruklarnn

dmleme temas ise, Trk-slm sanatnn nemli tasvirlerinden biridir. oruhlu, sava ve

ava giden atlarn kuyruklarnn dmlenmesi geleneinin sembolik anlamlarn aklarken,

bu durumun lm ve lme hazr olmay, matemi, herhangi bir nedenden dolay maruz

kalnan zorluklara kar gz pek mcadele etmeyi, yiitlii ifade edebileceini ne

srmtr.17 Grld gibi bu tasvirin uzants slm ncesi Trk sanatnn kaynaklarna

kadar ulamakta, o dnemin din, mitolojik, sembolik dncelerinin izlerini tamaktadr.

Geni kanatlaryla uzun sre uabilme zellikleri, keskin gz ve hassas koku alma

yetenekleriyle gl fiziksel zelliklere sahip olan avc kular, yetitirmek uzmanlk

gerektiren bir iti. Uzun bir sreten geerek sabrla eitilirdi. Bu konuda en nemli aama

kuun insana altrlmasyd. Yetitiricinin sol kolunda, kendi kulak hizasnda, eri

tutulmadan uzun sre tnemesi salanrd. Ava kmadan bir gn nce a braklan kuun,

avn paralamadan yakalama alkanl kazandrlmaya allrd.18

12 Ayrntl bilgi iin bk. ney, agm., s. 139-172; Gnl ney, Seluklu Figr Dnyas, Seluklu andaAnadolu Sanat, hzl. Doan Kuban, stanbul 2002, s. 375-381.

13 oruhlu, age., s. 88.14 Gnl ney, ran Seluklular ile Mukayeseli olarak Anadolu Seluklularnda Atl Avc Sahneleri,Anadolu

(Anatolia), C. XI, Ankara 1969, s. 124; Nejat Diyarbekirli, Artukoullarna Ait Olamas Muhtemel bir MezarTa, Trk Sanat Tarihi Aratrma ve ncelemeleri, C. I, stanbul 1963, s. 3-10.

15 Nejat Diyarbekirli,Hun Sanat, stanbul 1972.16 ney, agm., s. 124.17 Yaar oruhlu, Seluklu Sanatnda Grlen Kuyruu Dml At Tasvirlerinin konografik ve konolojik

Mahiyeti, Seluklu niversitesi VI. Mill Seluklu Kltr ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, 16-17 Mays1996, Konya 1997, s. 228-229, 239; Emel Esin, Alp ahsiyetinin Trk Sanatnda Grn, Trk Kltr,

S. 34, Ankara 1965, s. 774; Emel Esin, < Kuc > Trk Sanatnda Atl Doanc konografisi Hakknda,Sanat Tarihi Yll 1974-1975 / VI, stanbul 1976, s. 42318 Ayrntl bilgi iin bk. ney, agm., s. 129 dipnot 36dan; Ik, agm., s. 18-19.


4/17


82

Konunun banda da belirtildii gibi Osmanl Devleti zamannda avc ku yetitiricilii

ve eitimi bal bana bir devlet politikasdr. Bu dnemde avclk tekilat en st seviyeye

ulamtr. Padiahla birlikte av yapan topluluun banda rikb aalarndan ikr aalar

bulunmaktadr. Merkezdeki ku bakclar ile birlikte, Osmanl Devletinin snrlar iinde yer

alan tm resm avc kuu yetitirenlerin amiri durumundadrlar. Srayla akrcba,

ahinciba ve atmacacba eklinde gruplanmaktadr. Bunlar sarayn d halkndan (erkn-

byrun) olan avcbalardr. Bir de sarayn iinde, enderun ksmnda avclk ilerini yrten

sorumlusu doancbalarn olduu doanclar kouu (hne-i bzyan) mevcuttur. Grev

alanlar ve hizmet verdikleri yerler farkl olan bu iki ayr avc topluluundan doanc

kouundakiler sadece av esnasnda grevli iken, brun ksmndaki aalar yani akrcba,

ahinciba ve atmacacba, saraya avc ku temin etmek, eitmek ve onlar korumakla

ykmlydler.19 Taradaki avc ku yetitiricileri sayyad(avc kuunu yakalamak iin tuzak

kuranlar), kayac (yuvalarn bulunduu kayalklar gzetenler), yavrucu (yavrular eiten) gibi

yaptklar ilere gre eitli adlarla anlmaktayd.20 Hnernmenin av minyatrlerindeki

kollarnda avc ku tayan figrler, doanclar kouuna mensup doanclar ve ikr

aalardr. Doanclar ocann klk meknlar, Topkap Saraynn iindeki Enderunda

bulunurken, yazlk meknlar skdardaki Doanclar meydandr. Kaynaklar, doanclarn

bir blmnn srekli olarak kald, doanlarn besleyip eittikleri yerlerden biri olarak,

bugn mevcut olmayan Doanclar Sarayndan bahsetmektedir. Ayrca Doanclar Cami

olarak da bilinen akrcba Hasan Cami (H. 996/M. 1558) yaknnda avc kularn,

barndrld ve yetitirildii kuhanelerin mevcudiyetine de deinmilerdir.21

Elinde avc ku tutan doanc betimlemesi, Osmanl minyatr sanatnda da ok sk

kullanlan bir sahnedir. Konuyla ilgili ok sayda rnee, avla ilgili en zengin malzemenin

bulunduu Hnernme adl eserde rastlamak mmkndr. Bugn Topkap Saray Mzesi

Ktphanesinde bulunan iki ciltlik bu eser [TSMK H. 1523/H. 1524], Trk minyatrnn

bayaptlarndan biri olarak deerlendirilmektedir.22 III. Murat zamannda, ehnameci SeyyidLokman23 tarafndan Trke kaleme alnp, bata Nakka Osman olmak zere bir grup saray

19 Ik, agm., s. 11.20 Ik, agm., s. 45-47, 114; Uzunarl, age., s. 422-423.21 Davut Hut, skdarda Tarih Yer Adlar, II. skdar Sempozyumu Bildirileri / 12-14 Mart 2004, C. I,

stanbul 2005, s. 166; Sadi Nazm Nirven, Doanclar Saray, stanbul Ansiklopedisi (Reat Ekrem Kou),stanbul 1968, s. 4644-4645; Aye Hr, Doanclar, Dnden Bugne stanbul Ansiklopedisi, C. 3, stanbul1994, s. 80; Caner Akyel,stanbulun Semtleri-Doanclar, Editr: S. Faruk Gncolu, stanbul 2003, s. 13;smail Hakk Uzunarl, age., s. 423; Tahsin z,stanbul Camileri, C. II, Ankara 1965, s. 16.

22

Nigar Anafarta, Hnernme Minyatrleri ve Sanatlar, stanbul 1969; Zeren Akalay, Osmanl Tarihi ilelgili Minyatrl Yazmalar (ehnameler ve Gazanameler), stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Estetik veSanat Tarihi Enstits Yaymlanmam Doktora Tezi, stanbul 1972; Tahsin z, Hnername ve


5/17


83

nakka tarafndan resmedilmitir. Anafartann Saray arivinde bulduu bir belgenin nda

dier nakkalarda Ali elebi, Mehmet Bey, Veli Can, Molla Tiflis ve Mehmet Bursav adl

sanatlardr.24Hnernmenin 1. cildi 48.5 x 30.5 cm. boyutunda olup, 234 yaprak ve 45

minyatrden olumaktadr.25 1579da balanp, 1584de tamamlanmtr.26 Giri ksmnda,

Trk boylar ve ongunlar resimlerle birlikte aklanrken (Fotoraf 1), Seluklularla ilgili ksa

tarih bilgiler ve Topkap Saray hakknda aklamalara yer verilmitir. 1. cildin asl konusu

Osmanl Devletinin kurucusu Osman Gaziden balayarak Yavuz Sultan Selim Dneminin

sonuna kadar, tahta km Osmanl padiahlarnn saltanat yllarnda yaadklar nemli tarih

olaylar, kazandklar zaferleri, ahlaki vasflar, avlanmalar ve bu konudaki hnerleri

hakknda ayrntl bilgiler verilmektedir. Hnernmenin 2. cildi ise 0.43 x 0.30 cm.

boyutunda olup, 302 yaprakl ve 65 minyatrden olumaktadr.27 Bu cilt ise 1588de

tamamlanmtr.28 Kanun Sultan Sleymann tahta kndan lmne kadar geen olaylar

anlatlmaktadr. Kazand zaferler, gzel ahlak, yardmsever ve adaletli kiilii, avclktaki

ustal konu edilmitir.29

Hnernme minyatrleri genel olarak; dnemin tarih olaylarn, ekonomik, kltrel,

sosyal yaamn, kent dokusu ve mimari slubunu30 aksettiren tarih bir belgedir. O dnemde

Osmanl saray tekilatnda konumuz olan avcln ne kadar sistemli bir ekilde ele alnp,

belirli bir dzen erevesinde gerekletirildiini, grsel olarak izleyiciye sunan bir eserdir.

Bu minyatrlerden; padiahla birlikte ava itirak eden devlet adamlar ve solaklar, yenieriler,

ikr aalar, silahtar, ibrikdar, doanc, zaarc, sekban gibi her birinin vazifesi ayr olan

saray grevlileri tespit edilebilmektedir. Bunlarn portre zellikleriyle birlikte, giyim-kuam

ve aksesuarlar, atlarn eyer ve koum takmlar titiz bir detayclkla ele alnmtr. Ayrca ok-

yay, kl, mzrak, karg, topuz gibi av aletleri, ava katlan yrtc avc kular, eitli cinsteki

at ve kpekleri, avlanan hayvanlar bu minyatrlerden takip edilebilmek mmkndr. 31

Hnernmedeki betimlemelerinde gzleme dayanan, hikyeci bir slup vardr. Doal

olarak bu durum av sahneleri iin de geerlidir. Av betimlemelerinde padiah atyla birlikte

Minyatrleri, Gzel Sanatlar, S. 1, stanbul 1939, s. 3-14; Filiz aman, Hnername MinyatrlerindeTopkap Saray,Mze, S. 1, Ankara 1989, s. 37-43; Banu Mahir, Osmanl Minyatr Sanat, stanbul 2005.

23 ehnameci Lokmanla ilgili olarak ayrntl bilgi iin bk. Bekir Ktkolu, ehnmeci Lokman,Vekauinvis Makaleler, stanbul 1994, s. 12-13.

24 Anafarta, age., s. X-XII.25 Filiz aman, Zeren Tannd, Topkap Saray Mzesi slm Minyatrleri, stanbul 1979, s. 60.26 z, agm., s. 4.27 aman, Tannd, age., s. 61.28 z, agm., s. 9; Mahir, age., s. 58.29 Akalay, agm., s. 98-113.; z, agm., s. 7; Filiz aman, Hnerrnme Minyatrlerinde Topkap Saray,Mze,

S. 1, Ankara 1989, s. 38-39; aman, Tannd, age., s. 61.30 aman, agm., s. 37-43.


6/17


84

dier figrlere gre daha byk lekte olup, merkezde yer almaktadr. zleyici adeta bu

figre odaklanr. Devlet erkn ve saray grevlileri, bu merkezin evresinde gruplamtr.

Padiahn arkasnda, sa omuzlarnda onun klcn, oklarn ve tirkeini (ok antas) tayan

silahdarlar yer almaktadr. Hemen onun yannda gerektii zaman padiahn su ihtiyacn

karlayan ibrikdar, atnn zengisi ile megul olan piyadeleri bulunmaktadr.

Kompozisyonun yzey alanna, sekson ad verilen ok iri oban kpeklerine bakan

seksoncular, turna avlayan tazlar eiten turnaclar, bir elinde ucu gml hezeran denek,

dier elinde de hlta veya halta denilen elik tasmal32 kpekleri tutan sekbanlar, zaarclar ve

avc ku yetitiren doanclar serpitirilmitir. Atl figrler, minyatr sanatnn genel zellii

olarak ritmik bir dzen iinde birbirini kapatmayacak ekilde ard arda, diyagonal olarak

dizilmilerdir. Doanclar balarnda salarn iine alan siyah yumuak deriden yaplm

tyl balklar, lokmandenilen dmeli ya da cellanad verilen ferace tarz kaftanlar33 ile

genellikle sarp tepelerin ardndan, tiyatro sahnesinden seyirciye bakar gibi atl ya da yaya

olarak tasvir edilmilerdir. Avc kular, sadece doanclar ve ikr aalarnn kolunda deil,

padiahn kolunda da betimlenmilerdir. Hnkrn bu kular tutu ekilleri, kendinden emin

ve bu konudaki ustaln ortaya koyacak biimde marurdur. Nitekim Hnernamedeki av

temas, hnerlerin sergilendii, padiahn bir g gsterisine dnmtr. zellikle avc

kular, mcadelenin getirdii o sertlikle birlikte, zgrl ve yiitlii de bir arada toplayarak

adeta padiahn kolunda hayat bulmutur. Baka bir deyile padiahn sava kiilii ve

asaleti ile btnletirilerek tek bir g hlinde yanstlmtr.

Genel olarak eserdeki av sahnelerinin hareketlilik unsuruna bakldnda; hareketin

avn gerekletii noktada topland grlr. Mzrak ya da okla yaralanan hayvan ac iinde

kvranrken, dier av hayvanlarnn canhra ekilde sa sola kamalar kompozisyona bir

hareketlilik getirirken, dier ksmlarda da bir duraanlk sz konusudur. rnein zellikle

doanc figr ve padiahn maiyetinde bulunan baz figrler, fotoraf pozu izlenimini veren

sabit durular ve donuk hareketleri ile statik bir grnt sergilemektedir. Kompozisyonlarnalt blmnde genelde yrrken tasvir edilen zaarc ve saksoncular ise ellerindeki tazlarla

sahneye hareket katan figrlerdir.

Yrtc avc ku ve bunlar tayan avc tasviri, Orta Asya atl bozkr kltr ile nemli

balantlar kurabileceimiz bir tasvirdir. slamiyetten nce Trk topluluklarnn dnce ve

itikatlarnn slamiyet sonras Trk kltr ve sanatndaki bir yansmasdr. Osmanlda av

31 Ik, agm.,s. 14-17; z, agm., s. 9.32 And, agm., s. 18-20.


7/17


85

tekilat varlklarn XVIII. yzyln sonuna kadar devam ettirmilerdir. Zamanla ateli

silahlarn kullanmyla yrtc avc kular da grevlerini tamamlamlardr.

Fotoraflar

Fotoraf 1. Hnernme I. Cilt [TSMK H. 1523]. Trk boylar ve ongunlar hakknda bilgi

verilmektedir. (Tahsin z, 1939, s. 4.)

33 zzet Kumbaraclar, Serpular, Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayn, t.y., s. 16; Kahraman, age., s.194; konuyla ilgili olarakbk. Emin Cenkmen,Osmanl Saray ve Kyafetleri, stanbul 1948, s. 190-195.


8/17


86

Fotoraf 2. Hnernme I. Cilt [TSMK H.1523] y89b. I. Muradn bir av dnnde elindeki

bir doann karmas sahnesi. (Nir Anafarta, 1969; Zeren Akalay, 1972, s. 90.)


9/17


87

Fotoraf 3. Hnernme I. Cilt [TSMK H. 1523] y105a. Yldrm Bayezidin Yeniehirdeavlanma sahnesi. (Nir Anafarta, 1969; Zeren Akalay, 1972, s. 90.)


10/17


88

Fotoraf 4. Hnernme I. Cilt [TSMK H.1523] y116a. elebi Sultan Mehmedin Kzlrmak

kenarnda avlanmas. (Nir Anafarta, 1969; Zeren Akalay, 1972, s. 91.)


11/17


89

Fotoraf 5. Hnernme I. Cilt [TSMK H. 1523] y182b. II. Bayezidin Filibe dolaylarnda

bulunan Uzunovada avlanmas. (Nir Anafarta, 1969; Zeren Akalay, 1972, s. 95.)


12/17


90

Fotoraf 6. Hnernme I. Cilt [TSMK H.1523] y207b. Yavuz Sultan Selimin Ksknderesi civarnda avlanmas. (Nir Anafarta, 1969; Zeren Akalay, 1972, s. 96.)


13/17


91

Fotoraf 7. Hnernme II. Cilt [TSMK H. 1524] y53a. Kanun Sultan Sleymann su

srn vurmas. (Banu Mahir, 2005, Res. 65; Zeren Akalay, 1972, s. 100.)


14/17


92

Fotoraf 8. Hnernme II. Cilt [TSMK H.1524] y248a. ehzade Bayezidin lmnden

sonra meydana gelen olaylar srasnda baz ahslarn affedilmesi. (Hesna Haral, 2006, s. 70,

277; Zeren Akalay, 1972, s. 108.)


15/17


93

Fotoraf 9. Kpekli doanc betimlemesi. Levn. XVIII. Yzyl. (Sheyl nver, 1957, Res.

12.)

Kaynaklar

Akalay, Zeren, Osmanl Tarihi ile lgili Minyatrl Yazmalar (ehnameler ve Gazanameler),

stanbul niversitesi Edebiyat Fakltesi Estetik ve Sanat Tarihi Enstits

Yaymlanmam Doktora Tezi, stanbul 1972.Akyel, Caner,stanbulun Semtleri-Doanclar, Editr: S. Faruk Gncolu, stanbul 2003.

Anafarta, Nigr,Hnernme Minyatrleri ve Sanatlar, stanbul 1969.

And, Metin, XVI. Yzylda Av ve Avclk,Hayat Tarih Mecmuas, S. 12, stanbul 1970, s.

17-21.

And, Metin, 16. Yzylda stanbul-Kent-Saray-Gnlk Yaam, stanbul 1993.

Caferolu, Ahmet, Trklerde Av Klt ve Messesesi, VII. Trk Tarih Kongresi Ankara,

25-29 Eyll 1970, C. I, Ankara 1972, s. 169-175.Cenkmen, Emin, Osmanl Saray ve Kyafetleri, stanbul 1948.


16/17


94

aman, Filiz, Tannd, Zeren, Topkap Saray Mzesi slm Minyatrleri, stanbul 1979.

aman Filiz, Hnername Minyatrlerinde Topkap Saray,Mze, S. 1, Ankara 1989, s. 37-

43.

ayc, Ahmet, Seluklularda Egemenlik Sembolleri, stanbul 2006.

oruhlu, Yaar, Trk Sanatnda Hayvan Sembolizmi, stanbul 1995.

oruhlu,Yaar, Trk Sanatnda Av Sembolizmi,Arkeoloji ve Sanat, S. 76, stanbul 1997, s.

13-25.

oruhlu, Yaar, Seluklu Sanatnda Grlen Kuyruu Dml At Tasvirlerinin

konografik ve konolojik Mahiyeti, Seluklu niversitesi VI. Mill Seluklu Kltr

ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, 16-17 Mays 1996, Konya 1997, s. 227-267.

Diyarbekirli, Nejat, Artukoullarna Ait Olamas Muhtemel bir Mezar Ta, Trk Sanat

Tarihi Aratrma ve ncelemeleri, C. I, stanbul 1963, s. 3-10.

Diyarbekirli, Nejat,Hun Sanat, stanbul 1972.

Esin, Emel, Alp ahsiyetinin Trk Sanatnda Grn, Trk Kltr, S. 34, Ankara 1965,

s. 769-789.

Esin, Emel, Trk sanatnda Atl Doanc konografisi Hakknda, Sanat Tarihi

Yll 1974-1975/VI, stanbul 1976, s. 411-452.

Haral, Hesna, Osmanl Minyatrnde Kadn (Levn ncesi zerine Bir Deneme), Marmara

niversitesi Trkiyat Aratrmalar Enstits Trk Sanat Anabilim Dal

(Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi), stanbul 2006.

Hut, Davut, skdarda Tarihi Yer, II. skdar Sempozyumu Bildirileri /12-14 Mart 2004,

C. I, stanbul 2005, s. 160-170.

Hr, Aye, Doanclar, Dnden Bugne stanbul Ansiklopedisi, C. 3, stanbul 1994, s. 80-

81.

Ik, Ahmet, Osmanl Devletinde Avc Kuu Yetitiricilerinin Stats, stanbul niversitesi

Sosyal Bilimler Enstits Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, stanbul 1986.Ik, Ahmet, Avc, slam Ansiklopedisi, C. 4, Trkiye Diyanet Vakf yaynlar, stanbul

1991, s. 113-115.

Kahraman, tf, Osmanl Devletinde Spor, Ankara 1995.

Kumbaraclar, zzet, Serpular, Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayn, t.y..

Ktkolu, Bekir, ehnmeci Lokman, Vekauinvis Makaleler, stanbul 1994, s. 12-13.

Mahir, Banu, Osmanl Minyatr Sanat, stanbul 2005.

Nirven, Sadi Nazm, Doanclar Saray, stanbul Ansiklopedisi (Reat Ekrem Kou),stanbul 1968, s. 4644-4645.


17/17


95

gel Bahaettin, Trklerde Kartal ve Kartal Armas, Trk Kltr, S.118, Ankara 1972, s.

1128-1146.

gel, Bahaettin, Trk Mitolojisi (Kaynaklar ve Aklamalar ile Destanlar), C. I, Ankara

1989.

ney Gnl, ran Seluklular ile Mukayeseli olarak Anadolu Seluklularnda Atl Avc

Sahneleri,Anadolu (Anatolia), C.XI, Ankara 1969, s. 121-138; fot. LXV-XCIV.

ney, Gnl, Anadolu Seluk Mimarisinde Avc Kular, Tek ve ift Bal Kartal,

Malazgirt Armaan, Ankara 1972, s. 139-172.

ney, Gnl, Seluklu Figr Dnyas, Seluklu anda Anadolu Sanat, (Haz.: Doan

Kuban), stanbul 2002, s. 401-418.

z, Tahsin, Hnername ve Minyatrleri, Gzel Sanatlar, S. 1, stanbul 1939, s. 3-14.

z, Tahsin,stanbul Camileri, C. II, Ankara 1965.

Smer Faruk, Ouzlar (Trkmenler) Tarihleri-Boy Tekilat-Destanlar, stanbul 1980.

Uzunarl, smail Hakk, Osmanl Devletinin Saray Tekilt, Ankara 1984.

nver, Sheyl,Levn, stanbul 1957.

Documents

Avcı Kuş İkonografisi ve Hünernâme’deki Betimlemeleri