BeyazGeceler

BaşkasınınKarısı

Dostoyevski

Rusçaaslındançeviren:NihalYalazaTaluy

VarlıkYayınları

BeyazGeceler

OadamKalbininyakınında

Olsundiyemiyaratılmıştı?

İvanTurgenyev

BirinciGece

Nefisbirgeceydi.Tıpkıgençlikdevirlerimizdekigibibirgeceydiazizokuyucu.Gökokadaryıldızlı,öyleaçıktıki,insanbaşınıkaldırıncaisteristemez,“Şugöğünaltındaçeşitçeşithırçının,huysuzunbulunmasımümkünmü?”diyesormaktankendinialamıyordu.Busorudasaltgençişi,burcuburcugençlikkokanbirsorudurazizokuyucum.Tanrıbusorununsizinaklınızadasıksıkgelmesininasipetsin.Hırçın,huysuzinsanlardansözedinceogünküusluhalimianımsadım.Sabahtanberiiçimdetuhafbirsıkıntıvardı.Sankihepsibeniyapayalnızbırakmış,banasırtçevirmişlerdi.

Kuşkusuzbu“hepsi”ninkimlerolduğunusormakherkesinhakkıdır.Gerçekten,Petersburg’tatamsekizyıloturduğumhalde,hemenhemenhiçdostedinememiştim.Amadostbenimneyime?KocaPetersburgbaştanaşağıbenimdi;dahaneisterdim?BuyüzdenPetersburgyazlığagöçedince,hepsibenibıraktısandım.Yalnızkalmaktankorkuyordum.Tamüçgün,nedeninikendimdebilmeden,üzüntüiçindeşehriadımladımdurdum.Nevskiy’e,[1]birbahçeyeveyarıhtımagitsem;bakıyorum,bütünyılaynıyerde,aynısaattegörmeyealıştığımyüzlerdenhiçbiriyok.Gerçionlarbenibilmezama,benhepsinitanırım.Öyleyakındantanırımki,yüzlerisankiezberimdedir.Neşeliolduklarızamanhazduyarım;onlarsomurtuncabenimdeneşemkaçar.Hatta,Fontanka[2]önündengeçerkenherTanrı‘nıngünüaynısaattekarşılaştığımbirihtiyarlahemenhemendostolduk.Azametli,düşüncelibiryüzüvar.Yanımdangeçerkenkendikendinebirşeylermırıldanıpsolkolunusallıyor.Sağelindeuzunaltıntopuzlubirbastonvar.Odabenifarkettiveiçteniçeilgileniyor.Eminimki,osaatteFontankaönündengeçmesem,onundacanısıkılacak.Buyüzdenikimizde,heleneşeliolduğumuzzamanlar,nerdeysebirbirimiziselamlayacakgibioluyoruz.Geçenlerde,tamikigünrastlaşmamıştık.Üçüncügünkarşılaştığımızzaman,ikimizindeelişapkayagitti.Bereketzamanındatoparlanıpellerimiziindirdik;birbirimizleyalnızcakarşıdankarşıyailgilenerekgeçtik.

Evlerledetanışıklığımvar.Bengeçerken,herbiriönümeatılıpbütünpencereleriylebanabakargibidir.“Merhaba,nasılsınız?..Bendeiyiyim.Banamayıstabirkatekleyecekler!”Yahut:“Sağlığınıznasıl?..Benyarınonarımagiriyorum…”gibilerdenkonuşmalarınıduyargibioluyorum.Aralarındadahaçoksevdiğim,candandostlarvardır.Bunlardanbiri,buyazbirmimarınbakımıaltınagirecekmiş.Hergünyoklayacağım.Tanrıkorusun,bakımaalalımderkenbüsbütünyeryüzündenetmesinler.Açıkpembebirevciğinbaşınagelenhiçaklımdançıkmaz.Peksevimliküçücükbirkagiryapıydı.Banaöylegüleryüzle,biçimsiz,hantalkomşularınaöylegururlabakardıki,önündengeçerkeniçimhazladolardı.Geçenhaftaosokaktangeçerkendostumabirbakayımdedim;kulağımabirferyatçarptı:“Benisarıyaboyuyorlar;şuhalimebak!..”Vicdansızlar!Barbarlar!..Öylekıyasıyaboyamışlarki,fırçadeğmediknesütun,nesaçakkalmıştı.Zavallıdostumu,sapsarıbirkanaryayadöndürmüşlerdi.Üzüntüsündenazkalsınbendesarılıkoluyordum.OgünbugünGökİmparatorluğu[3]renginebürünenbiçareyebakmayacesaretedemiyorum.

Şimdiokuyucum,Petersburg’unetürlütanıdığımıherhaldeanlamışsınızdır.Demindediğimgibi,nedeninianlayanakadartamüçgünüzüntüdenkurtulamadım.Sokakta:“Şuyok,ötekinigöremedim,berikidegörünmüyor…”diyehuzursuzlukduydum.Evdede

rahatedemedim.İkigece,köşemdekieksikliknedir,nedenrahatedemiyorumdiye,kendimiyedimdurdum.Yeşil,isliduvarları,Matryona’nıntavandaustalıklaürettiğiörümcekağınışaşkınşaşkınsüzüyor,eveşyalarımızı,iskemleleritektekgözdengeçiriyordum.Nedenibunlarmıydıacaba?Gerçektenöylebirhuyumvardıki,odamdabiriskemleninyerideğişse,hementepematar.Pencereyebaktım,boşuna…İçimgenerahatetmedi!HattaMatryona’yıçağırıpörümcekağıvepasaklılığıyüzündentatlıtatlıazarladım.Kadınyanıtolarak,yalnızcaşaşkınlıklabenisüzüpyerinegitti;örümcekağıdahâlâolduğuyerdesallanıyor.Sonunda,ancakbusabahsorununneolduğunuanladım.Ama,bütünbunlarınnedeniPetersburg’unyazlığatüymüşolmasıydı.Kullandığımkabadeyimibağışlamanızıdilerim.Doğrusuüslupinceliğinidüşünecekhaldedeğilim.ÇünküPetersburgbaştanbaşayataşınmış,yadataşınmaküzerekimselerledoludur.Çünkü,arabatutanherkerliferliadambana,günlükişlerinibitiripyazlıktakiyuvasınadönensaygıdeğerbirailereisiolarakgörünmektedir.Çünküyoldangeçenlerdebambaşkabirhalvar.Bunlar,çevrelerinesanki:“Canım,bizburayaşöyle,geçerkenbiruğrayıverdik.İkisaatsonrayazlığagidiyoruz…”demekistergibidirler.Birgençkızbembeyaz,ipinceparmağıylacamavurup,çiçekçiyiçağırıyor.Hemen,bunlarıhavasızşehirapartmanındabaharveçiçeksafasısürmekiçindeğil,yazlıklara,evegötürmekamacıylaaldığınıdüşünüyorum.Bugibikeşiflerdeöyleustayımki,adamınyüzünebakarbakmaz,hangiyazlıktaoturduğunuyanılmadankestirebiliyorum.KamenniyveAptekarskiyAdaları‘nda,yahutPeterhofyolundaoturanlarince,zariftavırlı,çokşıkgiyimliveşehreinerkenkullandıklarızenginarabalarasahipolankimselerdi.Pargolovo’danötedeyerleşenler,ağırbaşlıinsanlardı.KrestovskiyAdasıyaşayanlarıhepneşeligörünürdü.Bazen,uzunyükarabasıdizileriylekarşılaşırdım.Üzerlerineçeşitlieveşyası,iskemleler,Türküslûbundaolanveolmayandivanlaryığılmış,buarabalarınyanısırahayvanınındizgininitutaraktembeladımlarlaarabacıyürürdü.Çoğuzaman,eşyayığınınınenüstündeevinkilidiküreğiolansıskabirhizmetçiotururdu.NevaveFontanka’danÇernayaDeresi’ne,yahutAdalar’agideneşyayıtaşıyanmavnalarabaktıkçabunlargözümdebüyür,onlarmavnadizileriyüzlercemavnalıkkafilelerhalindegörünürdü.BanaPetersburghalkı,akınakınyazlığagidiyor,şehirıssızbirçöledönmüşgibigeliyordu.Üzgünveküskündüm;benimgidecekbiryerimyoktu.Heryükarabasınınardınatakılmak,efendikılıklıheradamınarabasınasokulupbirliktegitmekistiyordum.Amahiçbiribeniçağırmıyordu,yüzümebilebaktıklarıyoktu.

Ogünokadaruzundolaştımki,herzamankigibi,neredeolduğumuunuttum.Azsonraşehirsınırınauğradığımıfarkettim.Birdenneşelenerek,geçidiatladım,ekilmiştarlalar,çayırlararasındanyürüdüm.Hiçyorgunlukduymuyor,bütünvarlığımla,üstümdenbiryükkalkmışgibihafiflikhissediyordum.Yoldangeçenlerbanaselamlayacakmışgibibakıyordu.Hepsişendi,hepsininağzındasigarasıvardı.Bendeogünkükadarcoşkunbirneşearasındaboğulmuş,sağlığıbozukbirşehirliolarak,uyanandoğanıngörüntüsündenodereceşaşkınlığadüşmüştümki,içimdesankiİtalya’daymışımgibibirduygubelirdi.

Baharıngelişiylegöğünbağışladığıhertürlüolanaklardanyararlanarakyeşillenen,renkrenkçiçeklebezenenPetersburgdoğasınınnedokunaklıhalivar!..Onu,bazen,yalnızcaacıdığımız,bazen,acımadolubirsevgiduyduğumuz,bazendehiçfarkındaolmadığımızcılız,hastalıklıbirkızabenzettim.Kızcağızın,osilik,zavallıhaliiçinde,ansızınolağanüstügüzellikleparlayıverdiğianlarvardır.Osıralarsiz,bumucizeninhangikudretlielsayesindeolduğunusormaktankendinizialamazsınız.Buhüzünlü,düşüncedolu

gözlereışıltılarveren,solgun,çökükyanaklarıpembeleştiren,ipinceyüzübirtutkudalgasıgezdirerekcanlandıranhangigüçtür?Nedenbugöğüsheyecanlainipkalkmayabaşlamıştır?Kızcağızınbütünvarlığındakibucanlanma,renklenmeninnedeninedir:Gülümsemesinekadarçekici,attığıkahkahalarnasıldaahenkliolmuştur.Çevreyebakınıpbirşeylerarar,birşeyleranlargibiolursunuz.Amaoangeçiyor.Yarınbelkigeneoeskidalgın,hüzündolubakışlakarşılaşacak,aynısolgunyüzü,hareketlerdeeskiboyunbüküklüğüveürkekliğigöreceksiniz.Hatta,belki,kızgınlığınizlerinisezeceksiniz.Ozamangözlerinizinönündeyanıpsönüverenbugeçicigüzelliğeacıyacaksınız.Çünküonaısınıpsevecekzamanınızolmamıştır.

Ogününgecesi,gündüzündendegüzelgeçti.Şehreçokgeçdöndüm.Eveyaklaştığımzamansaaton’uçaldı.Yolum,osaattepekıssızolankanalboyundangeçiyordu.Evimşehrinentenhaköşesindedir.Hemyürüyor,hemşarkısöylüyordum.Neşeliolduğumzamanlar,sevincinipaylaşacakdostu,ahbabıolmayankimsesizhermutluinsangibibendemutlakabirşeylermırıldanırdım.Tamosıradabaşımahiçummadığımbirserüvengeldi.

Kanalınparmaklığınadayanarakduranbirkadıngördüm.Parmaklığındemirineabanmış,görünüştekanalınbulanıksuyunuseyredalmıştı.Sarırenkli,pekhoşbirşapkasıvardı,cicilibicilibirpeleringiymişti.“Yamanbiresmergüzeligaliba…”diyedüşündüm.

Adımlarımıduymamışolmalıydı.Soluğumututup,kalbimhızlaçarparakönündengeçtiktensonradakıpırdamadı.Kendikendime:“Tuhafşey!Ammadalmış?”dedimvebirdenbiredurakladım.Boğukbirhıçkırıksesiduymuştum.Hayda!..Yüreğimburkuldu.Kadınlarakarşıhayliürkektim,amaböylebiranda!..Geridönüpyanınayaklaşarak:“Hanımefendi!”diyecekoldum.Amabuseslenişin,Russosyeteromanlarındabinlercekezyinelendiğiaklımageldi.Saltbuyüzdençekindim.Benuygunbirsözararkengençkızkendinegeldi,arkasınabaktı,toparlandı.Başınıeğerekönümdenkayargibiyürüdü.Hemenardındanyürüdüm.Kızfarkınavardı,öbürkaldırımageçti.Karşıyageçmeyecesaretedemedim.Kalbimyakalanmışbirkuşyüreğigibiçarpıyordu.Osıradabirolayyardımımayetişti.

Nerdençıkıverdiğininfarkındaolmadan,kaldırımda,kızaoldukçayakın,fraklıgörünüşüpektutarlı,amayürüyüşühiçtutarlıolmayanbiradambelirdi.Hafifçeyalpalayarak,duvarlarausulusultutunarakyürüyordu.Gençkız,gecesokaktabirisininardınatakılmasınıistemeyenbütüngençkızlargibiürkekadımlarlayıldırımhızıylagidiyordu.Kuşkusuzyalpalayanadamınoyürüyüşlekızaulaşmasınaolanakyoktu.Nasılsatalihbanabuseferdeyardımcıoldu.Bizimfraklızat,biranda,yerindenkopmuşgibi,gençkızınardındankoşmayabaşladı.Kızcağızrüzgargibiuçuyordu.Amaöteki,adımadımyaklaştıvesonundaulaştı.Gençkızbirçığlıkattı.Sağelimletuttuğumkalınbastonunogünyanımdabulunuşunaiçimdenşükrettim.Kendimiaynıandakarşıkikaldırımaattım.Sırnaşıkadamdurumuanladı,gücünhakkınıteslimetti.Sustu,adımlarınıağırlaştırdı.Ancakbizepeyceuzaklaştıktansonra,banaolanöfkesinioldukçakabasözlerledilegetirdi.Amadedikleripekuzaktangeliyordu.

Gençkıza:

—Elinizibanaverin;dedim.Ozamansizirahatsızetmeyecesaretedemez.

Kızkorkudan,heyecandanhâlâtitreyeneliniuzattı.Eynerdençıktığıbelliolmayanadam,

sanaoandakigönülborcumunderecesinibilseydin!Kıza,pekbellietmedenbaktım;çoksevimlive–tahminettiğimgibi–esmerdi.Siyahkirpiklerindehâlâdeminkikorkuyadakedergözyaşlarıparlıyordu.Amadudaklarındabirgülümsemebaşlangıcıvardı.Odagözucuylabenisüzdü,hafiftenkızardı,gözleriniindirdi.

—Gördünüzmü,dedim,benideminnedenuzaklaştırdınız?

Yanınızdaolsaydımbaşınızagelmeyecektibu.

—Sizitanımıyordumki.Sizideöylesandım…

—Şimditanıyormusunuz?

—Biraz.Örneğin,şimdititriyorsunuz;neden?

Kızınzekasınahayranoldum.Bu,güzelliğinyanındahiçdeküçümsenmeyecekbirözelliktir.

—Anladınızdemek!Karşınızdakiniilkbakıştaanladınız.Evet,kadınlarakarşıbirazçekingenim.Buandaben;oadamınsiziheyecanlandırdığıkadarheyecanlıyım.Oysakidüştebile,birkadınlakonuştuğumugörmüşdeğilim.

—Nediyorsunuz!..Sahimi?

—Evet.Elimhâlâtitriyor,değilmi?Hayatımdailkolaraksizinkigibigüzel,küçükbireledokunduğumiçin.Kadınlardanşimdiuzağım;hoş,onlarahiçbirzamanyaklaşmadımya.Yapayalnızım.Onlarlanasılkonuşulduğunubilebilmem.Hattaşimdibile–acabasaçmabirşeysöyledimmi?diyedüşünüyorum–.Açıksöyleyinbana;sizeöncedenhabervereyim,alıngandeğilim.

—Hayırhayır,tamtersine.Amamademaçıkkonuşmamıistiyorsunuz,sizekadınlarınçekingenliktenhoşlandığınıdasöyleyeyim.Hembundanbendehoşlanırım.Evimekadarsiziyanımdanbırakmayacağım.

Sevinçten,sankitıkanarak:

—Ya,bukadaryüzverirseniz,bendeçekingenliğibırakırım,dedim.Ozamanbütünçabamboşagider!

—Çabanızmı?Neçabası?..Bunubeğenmedimama.

—Bağışlayın.Ağzımdankaçtı.Birdahasöylemem.Amasizdehakverin,böylebirandaistemezmiyim…

—Kendinizibeğendirmekçabası,değilmi?

—Elbette…Neolurbanahakverin.Yirmialtıyaşındayım.İnsaniçinegirmedim.Güzel,düzgünkonuşmasınınerdenöğrenecektim?Herşeyiolduğugibisöylemekeniyisi…Kalbimkonuşurkensusmayıbilmem.Neyse…Sorunbudeğil…Evet,inanırmısınız,tekbirkadınlanekonuşmuşluğum,netanışıklığımvar…Yalnızhergün;benimkarşımabirkadınçıkmasınıhayalederdururum.Böylecekaçkereaşıkolduğumubilseniz.

—Aşıkmıoldunuz?Kime?

—Hiçkimseye.Birideale.Düşümegirenkadınlara.Hayalimdeöyleromanlaryaratıyorumki…Sizbenibilmezsiniztabii.Kuşkusuz,deminsöylediklerimhiçbirkadınla

karşıkarşıyagelmedimdemekdeğildir.İkiüçkadınlakarşılaştım;amakimdibunlarbilirmisiniz?Evsahiplerim.Sizebirşeysöylesemgülersiniz.Kaçkezsokakta,kibarbirkadına,tabiiyalnızsa,yaklaşıpkonuşmakaklımdangeçti.Yalnızca,çekingen,saygılıveiçtenkonuşacaktım.Onayalvaracaktım.Benimgibitalihsizbiradamınyalvarışınıdinlemeninkadınlıkgereğiolduğunusöyleyecektim.Ondanistediğimtoputopu,ağzımıaçaraçmazbenikovmaması,sonrakardeşçebirilgigöstererekiçtenbirikisözsöylemesiolacaktı.Varsıniçindenalayetsin,amaumutvericibirçiftsözüesirgemesinbenden.Ondansonrabirbirimizigörmesekdezararıyok!..Gülüyormusunuz?Hoş,bendesizieğlendirmekiçinkonuşuyorumya…

—Gücenmeyin.Niçingülüyorumbiliyormusunuz?Sizkendikendinizedüşmansınız.Birkeredenemektenneçıkardıkisanki.Belkibaşarırdınız.Sokaktadaolsaönemiyok.Nekadaryalınhareketedilirseokadariyi.Budalaolmayan,iyikalpliveoandabirşeyekızmamışhiçbirkadınsizden,çekineçekineyalvardığınızobirçiftsözüesirgemezdi.Amanaman,nelersöylüyorumben!..Haklısınız,elbettekisizikaçığınbirisanacaklardı.Bendeminkiyargıyıkendimegöreverdim.İnsanlarıazçokbilirim!

—Sağolun!diyebağırdım.Ahbuhareketinizinbenimiçinöneminibilemezsiniz!

—Peki,peki.Yalnızbanaşunusöyleyin;benimöylebirkadınolduğumunasılanladınız?Banayaklaşmayanasılcesaretettiniz?

—Nasılmı?Yalnızdım,vakitgeceydi;oadamdaölçüyütaşırmıştı…Bunuyapmaködevimdi.

—Hayır,hayır;deminkişeydensözediyorum.Karşıdaykenyanımagelmekistemedinizmi?

—Karşıdaykenmi?Vallahi,nesöyleyeyim;yanıtvermeyekorkuyorum…Bugünçokmutluyum.Biryürüyüşyaptım,şarkısöyledim,kıraçıktım.Buderecemutluolduğumuhiçanımsamıyorum.Siz…Belkibanaöylegelmişti…Bunuanımsattığımiçinaffedin:Bana,ağlıyorsunuzgibigelmişti.Dayanamadım,yüreğimburkuldu.Siziniçinnasılüzülmezdim?Kardeşçebirmerhametduymamsuçmudur?Merhametsözünübağışlayın.Doğrusöyleyin;içimdengelereksizeyaklaştığımiçinbanadarıldınızmı?

Kızgözleriniyereindirerekelimisıktı.

—Artıkbundansözaçmayalım.Zatensuçbende,benaçtımsözü.Hakkınızdaaldandığımamemnunum.Eh,evimegeldik.Şusokağagireceğim;ikiadımlıkyer…Hoşçakalın,teşekkürederim.

—Peki,birdahabirbirimizihiçgörmeyecekmiyiz?Böyleayrılacağızdemek?..

Gençkızgüldü:

—Gördünüzmü?Sizeikisözcükduymanınyettiğinisöylüyordunuz.Şimdide…Bununlabirliktekesinbirşeysöylemeyeceğim.Belkigenegörüşürüz.

—Yarıngelirimburaya.

—Pekdesabırsızsınız.Nerdeysekoşulilerisürüyorsunuz…

—İzinverin,diyesözünükestim.Eğergeneuygunsuzbirsözsöylersembağışlayın.Amaburayagelmedenyapamayacağım.Benbirhayalciyim;gerçekhayatıokadaraz

yaşıyorumki,buradageçirdiğimdakikalarbenimiçinbulunmazbirmutluluk.Onlarıhayalimdedönedöneyaşayacağım.Sizibirgece,birhafta,bütünbiryılhayalimdecanlandıracağım.Yarınyüzdeyüzgeleceğimburaya;tambuyerde,aynısaattebirgeceöncesinianımsayarakmutluluğumlasarhoşolacağım.Buyerişimdidensevdim.Şehirde,böyleikiüçyerimvar.Birindegeçenlerde,tıpkısizingibi,ağladım.Kimbilir,belkiondakikaöncesizdebiranıyüzündenağlıyordunuz…Kusurabakmayın,genegevezelikettim,belkideburadamutluanlargeçirmişsinizdir…

—Peki,dedigençkız.Yarınondageleceğimburaya.Neyapayım,sizikırmakelimdengelmiyor.Zatenburadabulunmamgerek.Amasizerandevuverdiğimisanmayın,işimvar,nasılolsagelecektim.Sizingelmenizdeiyiolacakdoğrusu.Bakarsınbugünkügibibirtatsızlıkçıkar…Buvar…Sonrasizigörmekdeisterim…Bazışeylersöylemekiçin.Amabeniayıplamayasınız?Benöylekolaycarandevuverenkızlardandeğilim…Sizedevermezdimama.Neyse,burasıgizolarakkalsın.Amaöncebirkoşulumvar.

—Koşulmu?Herkoşulunuzaşimdidenrazıyım!..diyebağırdım.Sözünüzdendışarıçıkmayacağım.Enufakbirsaygısızlığımıgörmeyeceksiniz.Zatenbenitanıdınızartık.

Kızgülerek:

—Tanıdığımiçinyarındavetediyorum,dedi.Evet,siziiyicetanıyorum.Yalnızşukoşullagelin;(bakın,apaçıkkonuşuyorumvesizdenheristediğimiyüzdeyüzyapmanızıricaediyorum),banaaşıkolmayın.Bu,olanaksızbirşey,sizekesinolaraksöylüyorum.Amaarkadaşoluruz;bunumennuniyetlekabulederim.Yalnızaşıkolmayın,çokricaederim.

Kızınuzattığıelişaşkınlıklasıkarak:

—Olmayacağım,dedim.Yeminediyorum.

—Hayır,yeminetmeyin.Barutgibibirdenalevleneceğinizibiliyorum.Böylekonuştuğumiçinayıplamayınbeni.Ah…Herşeyibilseydiniz.Benimdeneikiçiftsözedecek,nedeakıldanışacakkimsemvar…Böylebirinisokaktaarayacakdeğilimya…Sizbaşkasinıztabii.Sizisankiyirmiyıldırtanıyorgibiyim.Değişmeyeceksiniz,değilmi?

—Görürsünüz…Yalnızyirmidörtsaatnasılsabredeceğimibilemiyorum.

—Rahatrahatuyuyun.Hayırlıgeceler.Sizegüvendiğimiunutmayın.Deminkisözünüzçokhoşumagitti:Gerçektenkardeşçebirduygununhesabınıverecekdeğilsinizya!Vallahibunuöylehoşsöyledinizki,bütüniçimiolduğugibidökmekistedim.

—Benimerakadüşürdünüz.Neyinizvar?

—Yarınanlatırım.Şimdilikdediğimgibi,“gizolarakkalsın”.Siziniçindedahaiyi;bariuzaktanromanabenzesin.Belkiyarınanlatırım,amabelkideanlatmam…Sizinlebirkeredahaenineboyunakonuşuruz,birbirimizidahaiyitanırız.

—Yarınsizekendimeilişkinherşeyianlatacağım,herşeyi.Vallahi,düştegibiyim.Başkasınınyapacağıgibi,kızıpbenikovmadığınızapişmandeğilsinizya,doğrusöyleyin?İkidakikaiçindebenimutluettiniz.Evet,mutluettiniz.Buhareketinizlebenikendikendimlebarıştırdınız,kuşkularımıyokettiniz.Bazenöyleanlarımoluyorki…Amaartıkherşeyianlatacağım;hepsiniöğreneceksiniz.

—Peki,kabul.İlkinsizbaşlayacaksınız.

—Olur.

—Hoşçakalın.

—Gülegüle!

Ayrıldık.Bütüngecesokaksokakdolaştım.Evegirmekiçimdengelmiyordu.Ertesigünekadar!..Öylemutluydumki!

İkinciGece

Gençkızgülerek,ikielimibirdensıktı:

—İşteipleçektiğinizanakavuştunuz,değilmi?

—İkisaattirburadayım.Bütüngünnelerçektimbilemezsiniz.

—Bilirim,bilirim.Amabizdünkügibiboşgevezeliklevakitöldürmeyelim.Bakın,bundansonradahaakıllıcahareketetmeliyiz.Düngecehepbunudüşündüm.

—Nebakımdandahaakıllıolacağız?Benrazıyımama,vallahi,hayatımdaşimdiyekadarbudereceakıllıcahareketettiğimihiçanımsamıyorum.

—Sahimi?Pekala.Amailkin,ellerimibukadarsıkmayın.

Sonra,sizebugünsiziepeycedüşündüğümüdehabervereyim.

—Sonuç.

—Sonuçmu?..Herşeyebaştanbaşlamakgerekir.Çünkü,sizihiçtanımadığımı,dünçocukça,küçücükbirkızgibihareketettiğimianladım.Tabiisuçhepşuyufkayüreğimde.Hatamıdüzeltmekiçinsizeilişkinherşeyienincenoktasınakadaröğrenmeyekararverdim.Bunusizdenöğreneceğim.Başkasındanöğrenemeyeceğimiçin,banakendiniziolduğunuzgibianlatacaksınız.Haydi,hikayenizibekliyorum.

Bayağıkorktum.

—Nehikayesi?diyebağırdım.Hikayemolduğunukimsöyledisize?

Kızgülereksözümükesti:

—Canım,hayatınızanlatacakbirşeyolmadangeçmediya?

—Geçtiişte.Birbaşıma,tamanlamıylasipsivriyaşadım.Bununnedemekolduğunubilirmisiniz?

—Nasılyani?İnsanyüzügörmedenmiyaşadınız?

—Yoo,görmesinegördümama,geneyalnızdım.

—Kimseylekonuşmazmıydınız?

—Hiçkimseyle.

—Aa,merakettimdoğrusu:Neyinnesisiniz?Anlatsanıza.Durun,anladım:Herhaldebenimgibisizindebirninenizvar.Benimkikör.Hiçyanındanayrılmadım;neredeysekonuşmayıunutacağım.İkiyılönceyaramazlıketmiştim.Baktıki,benimlebaşaçıkamayacak,ogündensonraeteğiminucunukendieteğineiğnelemeyihuyedinmişti.Ninemkördür,amaçorapörer.Bendeyanındaoturarakyadikişdikeryadayükseksesleonakitapokurum.Tuhafdeğilmi,ikiyıldırböyleninemeiğneliolarakyaşıyorum.

—Vahvah,yazıkdoğrusu.Amabenimböylebirninemyok.

—Ninenizyoksanediyeevdeoturuyorsunuz?

—Demekillebenimnasılbiradamolduğumuöğrenmekistiyorsunuz?..

—Evet,yüzdeyüz.

—Enincenoktalarakadaröğrenmekistiyorsunuz,öylemi?

—Tamanlamıyla.

—Peki.Benbirtipim.

—Tipmi?..Netipi?..

Gençkız,enaşağıbiryılgülmemişgibibirkahkahasalıverdi.

—Ömürsünüzvallahi.Bakın,şuradabirsıravar;oturalım.Tenhaburası,gelengeçenyok;kimseduymazbizi.Haydibaşlayınhikayenize!Birhayathikayenizolmadığınadünyadainanmam;saklıyorsunuz.Birkeretipnedemekmiş?

—Tipmi?..Tip,kimseyebenzemeyen,gülünçbiradamdır;dedimvekızınçocukçakahkahasınabendekatıldım.Kendineözgübirtabiatdemektir.Peki,hayalcininneolduğunudabilmiyormusunuz?

Gençkızbirdenciddileşerek:

—Heleinsanındüşünmesigerekenbaşkaşeylervarken…diyeekledi.

—Tamam.MademkiÇinİmparatoruylaevlendiğinizoluyordu,benikolaycaanlardınız.Haydidinleyin.Amaşey…Benhenüzadınızıbilebilmiyorum.

—Heleşükür!Neçabukanımsadınız.

—Vallahiaklımagelmedi.Öylemutluydumki..

—AdımNastenka.

—Nastenka!..Okadarcıkmı?

—“Okadarcık…”Azmı?Peknankörsünüz!

—Yoo,azdeğil.Çok,hemdepekçokNastenka,iyiyüreklikızım.Pekçok;mademkiilkgündenbenimiçinyalnızcaNastenkaoldunuz…

—Değilmiya!Haydibaşlayın.

—Başlayalım.SizeoldukçagülünçbirhikayeanlatacağımNastenka.

Yanınaoturarak,ukalalığavaranbirciddilikleezberokuyormuşgibikonuşmayabaşladım:

—Nastenka;Petersburg’da,–belkibilmezsiniz–oldukçatuhafköşelervar.BuralarıngüneşisankiöbürPetersburglularıaydınlatangüneşdeğildir:Sankiyalnızbuyerleriçinısmarlanmışyepyeni,bambaşkabirgüneştir…Buköşelerdeapayrıbirhayatyaşanır,azizNastenka.Bu,çevrenizdefıkırfıkırkaynayanhayatabenzemeyenbaşka,bizimciddizamanımızadeğilde,masalalemlerineyaraşanbirhayattır.Buhayat;tamanlamıylafantastikateşin,idealinveaynızamandayazıkkiazizNastenka,bayağıdemeyelimama,renksiz,düpedüzvebasitşeylerinbirkarışımıdır.

—AmanYarabbi!..Bunebiçimbaşlangıç.Bakalım,dahanelerişiteceğiz?

—İşiteceksinizNastenka.(Vallahi,sizeNastenkademeyedoyamayacağımgaliba!)Bu

köşedeyaşayanvehayalcidenilengaripinsanlarınhayatınailişkinbirşeylerişiteceksiniz.Hayalcinintambirtanımınıyapmakgerekirse;insandançok,arakademedebiryaratık,demekyerindeolur.Oturmakiçinçoğuzamancehenneminbucağındakiyerleriseçer.Gündüzışığındankaçmakistiyormuşgibi,oralarasığınır.Birköşeyeyerleşincede,sümüklüböceğinduvarayapışmasıgibi,ayrılmakbilmez.Dahadoğrusu,bubakımdanhepevciğiylebirlikteyaşayankaplumbağayabenzer.İsli,nursuz,sigaradumanısinmişvemutlakayeşileboyalışudörtduvarakarşıbubağlılıknedendirdersiniz?Niçinbugülünçadam,eksileeksiletektükkalanahbaplarındanbirievinegelinceonuşaşkın,utangaç,hattarenktenrengegirerekkarşılar?Okadarki,içeriadımataratmazinsanın,buevdeyabircinayetişlenmişyadakalpparabasıyorlardiyesigelir.Yahutda,evsahibi;sankiölmüşbilinmeyenbirşairindostuolarakvehareketini“Kutsalbirödev”.diyeadlandırarak,basımevlerindenbirineimzasızbirmektuphazırlamış,şimdide,basılmasıiçinbirtakımşiirlerçiziktirmekleuğraşmaktadır.Niçinevsahibiylekonuğubirtürlükonuşacaksözbulamazlar?Başkazamanlarçalçene,kahkahasıbololan,latifcinseilişkinveöbürneşelikonularısevenadamındilinedentutuluverir?Builkveherhaldesonziyarette–çünküböylebirkarşılaşmadansonraikincikezgelmeyiaklındangeçirmeztabii–niçinziyaretçideevsahibininşaşkın,donukhalinigörünceonungibiolur?Heleevsahibininkonuşmayıcanlandırmakiçinkarşısındakigibi,toplumhayatına,kadınlarailişkinkonulardabilgiligörünmek,kendiniyanlışlıklakapısınıçalanzavallıkonuğunzevkineuydurmakistemesinenedemeli?

Buziyaretinebinkerepişmanolankonuk,potlarınıdüzeltmeyeuğraşanevsahibininelindenelinikurtardıktansonra,şapkasınıkapıp,biranöncekaçmakiçinnedenönemliveaceleişleruydurur?Niçinbuahbapdışarıfırlarfırlamazşuacayipadamınaslındahiçdefenaolmayanbirçocukolduğunubildiğihalde,nedenonudüşündükçebirkıyaslamayapmaktankendinialamaz?Adamcağızınhalini,yaramazçocuklarınelinedüşüphırpalananbirkediyavrusunabenzetmiştir.Hayvancıkzalimellerdenkurtuluncaodanınkaranlıkbirköşesine,biriskemleninaltınasinmişti.Oradatüyleridikendiken,aksırıptıksırarak,özgünyüzceğizinipençesiyletemizleyip,dışdünyaya,hattamerhametlikalfakadınınbeylerinsofrasındangetirdiğiyiyeceğebiledüşmandüşmanbakmıştı.Oadamınbubenzetişiyapmasınınnedenineydi?

BenişaşkınlıktangözleriveağzıaçıkdinleyenNastenka,sözümükesti:

—Doğrusuben,nebunlarınniçinböyleolduğunu,nedebanaböyletuhaf,gülünçsorularsormanızınnedeninibilebilirim.Bildiğimtekşey;bütünbuanlattıklarınızıntıpıtıpınabaşınızagelmişolduğu…

Çokciddibirtavırla:

—Kuşkusuz,dedim.

—Ohaldedevamedin.Nedeolsa,sonundaneolacağınıöğrenmekistiyorum.

—Demekkahramanımızın,dahadoğrusubenim–çünküolayınkahramanıdoğrudanben,kulunuzum–neyaptığımıöğrenmekistiyorsunuzNastenka,öylemi?Ahbabımınumulmadıkziyaretininbeniniçinallakbullakettiğine,bütünbirgünümüaltüstettiğinemeraklandınız.Odakapısıaçılıraçılmaztelaşlanmamın,yüzümünkızarmasının,konuğumukabuletmektekibeceriksizliğiminnedeninivebuyüzdennekadarezildiğimisizeanlatmamımıistiyorsunuzNastenka?

—Evet,istediğimbu.Hemçokgüzelanlatıyorsunuz.Yalnızbukadargüzelanlatmasanızolmazmı?Konuşmuyordakitapokuyorsunuzsanki.

Gülmemigüçlükletutarak,ağırciddibirtavırla:

—Nastenka,dedim.Güzelanlattığımıbendebilirim.Başkatürlükonuşamam.AzizNastenka,benşimdi,yedimühürlüçekmecedebinyılhapistensonraözgürlüğekavuşanSüleymanPeygamberinruhugibiyim.Bizupuzunbirözlemdensonra–çünkübensiziçoktandırtanıyordum–birbirimizekavuştuk.Zatennezamandırbirisiniarıyordum.Aradığımsizdiniz.Sizibuluncabaşımdakibinlercekapakaçıldı.Eğeriçimdekisözselitaşmazsaboğulurum.Bununiçinbeniusluuslu,sözümükesmedendinlemeniziricaederim;yoksasusar,hiçkonuşmam.

—Aman,sakınha!..Ağzımıaçmayacağımbirdaha.Dinliyorum.

—Devamediyorum:Günümüzünençoksevdiğimsaati;bütüniş,görevvezorunluklarınbittiğisaattir.Herkesbiranönceyemeğiniyiyipbirazuzanıpdinlenmekiçinevinegitmekteaceleeder.Yolda,oakşam,gecevekalanserbestzamaniçintasarılarkurulur.Kahramanımızda…–izninizle,hikayemiüçüncükişidensözedergibianlatayım,kendimianlatmaktansıkılıyorum–Evet,kahramanımızdaişsizgüçsüzolmadığıiçin;osaatteiştendönenlerinselinekapılarakyürür…Çökük,solgunyüzündetuhafbirhoşnutlukbelirmektedir.SoğukPetersburggöğündegüneşışığınınağırağırsoluşunailgiylebakmaktadır.Amabunabakıyordemekdoğrudeğil.Çünkübakmaz,çokyorgunmuşyadabaşka,dahameraklıbirşeyleuğraşıyormuşgibi,bilinçsizbirseyiriçindedir.Buhaldeçevreyleancaküstünkörü,bilinçsizbirşekildeilgilenebilir.Ertesigünekadarsıkıcıişlerdenkurtulduğunahoşnut,derstensonrasevdiğioyuna,yaramazlığakavuşanbirokulöğrencisigibisevinçiçindedir…OnaprofildenbakınızNastenka.Zayıfsinirlerinevehastalıkderecesindeduyguluhayalgücünebusevincinyaptığıolumluetkiyigörürsünüz.Birdenbirdüşünceyedaldı…Yemeğinimidüşünüyordersiniz?Yoksa,ogününakşamınımı?Nereyebakıyoracaba?Yıldırımhızıylakoşanatlarınçektiğipırılpırılbirarabaiçindekikadınıgösterişlibirtavırlaselamlayanheybetliadamımıdüşünüyor?HayırNastenka;artıkbuayrıntılaraönemverdiğiyokonun!O,şuandanbaşlayarakkendi,özelhayatınınzenginliğiiçindedir.Karşısında,neşeyleparıldayanakşamgüneşininsonışıklarıonuniçinanlamdoluydu;ısınankalbindebiryığınhayalcanlandırdı.Öncelerigözündenhiçbirşeykaçırmadığıyoldanşimditamamıylailgisizyürüyor.Jukovskiy’i[4]okudunuzsaonutanırsınız:“HayalTanrıçası”hünerlieliylebüyülükasnağındanaltınipliklegörülmemiş,olağanüstübirhayatınşekillerini,resimlerinidokumayabaşladı.Belkihepohünerlieliylekahramanımızırahatrahatyürüdüğügranitkaldırımdanbillurgöğünyedincikatınauçuruvermiştirbile…Denemekiçindurdurup,birdenbire,buandaneredeolduğunu,hangisokaklardangeçtiğinisorsanız,yüzdeyüznegeçtiğiyolun,nebulunduğuyerinfarkındadır.Öfkesindenkızarırvedurumukurtarmakiçinbiryalanuydurur.Birkerekibarbirihtiyarkadınsokakortasındaonudurdurup,kaybettiğiyolusoracakoldu.Kahramanımızkorkuylairkildi,azkalsınbağıracaktı;asıkbiryüzleyolunadevamediyor.Gelengeçeninonabakıpgülümsediğinin,hattaarkasındanbaktığının,küçükbirkızınonaürkekürkekyolverirkenyüzündebirdenbirebelirendalgıngülümsemeyiveelhareketlerinigörüncebastığıkahkahanınfarkındadeğildir.Amayorulmakbilmeyenhayal,ihtiyarkadıncağızı,meraklıyolcuları,gülenküçükkızıveFontanka’yıkaplayanmavnalarda(kahramanımızınoradangeçtiğinivarsayarsak)akşamyemeğiyiyentayfayı

dakapıp,örümcekağınınsineklerisarışıgibialtınkaneviçesininüzerinekondurdu.Adamcağız,hepsiniiçinesindirerekevceğizinedöndü.Sofrayaoturupyemeğinibitireliepeyolduğuhalde,ancakhizmetinigörendalgınvedaimaküskünMatryonamasayıtoplayıpçubuğunugetirdiğizaman,ayılabildi.Şaşkınlıkla,yemeğinnasılgeçtiğini,neyediğinihiçfarketmediğinianladı.Odakarardı.Ruhundaboşluk,hüzünvardı.Çevresindekihayalülkesiyıkılıyor,birizbırakmadanyıkılıyordu.Herşey,düşgibi,gürültüsüz,sessizcegelipgeçmişti.Şimdihayallerininnelerolduğunubileanımsamıyordu.Amaiçinisızlatanyenibirduygu,kışkırtıcıbiristekbelirsizbiryığınyenihayalçağırıyor…Küçükodadaderinbirsessizlikvardır;yalnızlıkvetembellikhayalgücünüokşuyor.Hayaldünyasıhayalbulmaya,ihtiyarMatryona’nınmutfaktakendisiiçinpişirdiğikahveninsuyugibiincedeninceyekaynamayabaşlamıştır.Yavaşyavaştaşıyor;gelişigüzelaldığıkitap,üçüncüsayfayıbulmadanhayalcimizinelindendüşüyor.Hayalgücügenehareketegeldi.Önündeyepyenibirdünya,yeniçekicibirhayatbirdenbirebütünparlaklığıylabelirdi.Yenihayalleronayenimutlulukgetiriyor!Çeşnisideğişik,aldatıcı,tatlıbirzehir!..Gerçekhayatımızdanonaneartık!Odünyanıngörüşüylesizinlebenimhayatımızpektembel,pekağırveuyuşukgeçiyor.Hepimizkaderimizeküsüz,hayattanbezmişiz.Gerçektendeöyle;bakın,ilkbakıştasankibirbirimizedargınmışızgibi,nekadarsoğukgörünüyoruz.Bunabaktıkçahayalcimiz,“Zavallılar!..”diyedüşünüyor.Budüşüncesindeşaşılacakyanyok.Önündeucubucağıgörünmeyencanlıbirtablogibibüyülümasaldünyasıvar.Tabiibudünyanınbaşkahramanının,hayalcimizindeğerlikişiliğiolduğunusöylemeyegerekyok.Şuçeşitçeşitserüvenlere,gürülgürülakanhayallerebakın!Belkikurduğuhayallerinneyeilişkinolduğunusoracaksınız?Herşeyeilişkin…Öncelerikendikabuğunda,kimsedenbeğenigörmedenyaşayan,amasonundabaşarıyaulaşanşairidüşünün.Hayalindenelercanlandırmaz;Hoffman’laarkadaşlığı,BartolomeGecesi,DianaVernon,KazanşehrialınırkenİvanVasilyeviç‘inkahramanlığı,KlaraMobray,EvfiaDens,YanGus’unPapazlarKonseyi’ninönündekiduruşu,Robert’deölülerindirilmesi…(Bununmüziğinianımsarmısınız?Sankimezarlıkkokar…)MinnaveBrenda,Berezina’dakisavaş,Danton,Kleopatraoisuoiamanti[5]Kolomna’daufacıkbiryuva…İçinde,onu–tıpkısizingibimeleğin–ağzını,gözleriniaçarakderinşaşırtıyladinleyensevimlibiryaratık…

DediğimgibiNastenka;butembelliktiryakisi,sizin,benimaradığımızhayatıneyapsın!O,buhayatıküçümser,değersizbulur.Amabelkibirgün,beğenmediğibuhayatınbirgünüiçin,hemdezevk,mutlulukdüşünmeden,pişmanlıkvesonsuzbirkederiçindebütünohayaliyıllarınıgözdençıkarmayarazıolacağınıhiçaklınagetirmiyor.Bukorkunçanhenüzçatmadığıiçin,hiçbiristeğiyoktur.Çünküo,heristediğininüstündedir,herşeyesahiptir;herşeyikanıksamıştır.Kendihayatınınyapıcısıolduğuiçinonaheranistediğişekliverebilir.Zatenhayaldünyasıöylekolay,öyledoğalyaratılıyorki,bunlarınhayalolduğunainanılmıyorbile.Odünyadainsanaherşeydüzmebirseraptan,aldatıcıbirhayaldenibaretgibideğil,gerçeğintakendisiolarakgörünüyor.Ozamanniçinhayalcininruhusıkıntıyladoluyor,nabzıyanaklarınaakmayabaşlayıpbütünvarlığınıtanımlarasığmazbirsevinçkaplıyor?Niçinuykusuzgeçirdiğigeceleronuniçineşsizbirneşe,mutlulukanıolarakçabukgeçiyor?..Kahramanımızancakgüneşinilkpembeliğipencereyiyaldızlarkeniçsarsıntılarıiçindehırpalanmış,amagenedederinbirhazduyarakkendiniyatağaatar.Petersburg’aözgügarip,fantastikbirsabahışığıodayıaydınlatmıştır.

ÖyledirNastenka!Onabaktıkçasizdealdanırsınız.Kalbiniyaşayanhayalleringözlegörünür,elletutulurşeylerolduğunainandırmayabaşlar.Oysaki,hepsiyalandır!..HemdeneyalanNastenka,neyalan…Örneğin;aşıkolmuştur…Seviyor…Sevgininsevinçlerini,heyecanını,üzüntülerinibütünkalbiyletadıyor.Bakınşununyüzüne:Buadamındelicehayallerininsevgilinedirbilmedenkurulduğunainanabilirmisiniz?Demek,oateşliaşkyalnızcabirdüştenbaşkabirşeydeğilmiş.Pekiama,dünyadanbirlikteuzaklaşarak,hayatlarını,içdünyalarınıbirleştirerekyıllarcaeleleyürüdükleridedoğrudeğilmi?Ayrılıkanında;çevrelerindekopanfırtınadanhabersiz,siyahkirpiklerindensızangözyaşlarınıgötürenrüzgaraaldırmadansevgilisiningöğsündeağlayankızkimdiröyleyse?..Ohaldebudahayaldi.Sevgi,umutdoludolaştıklarıyıkık,hüzünverici,yollarınıyosunlarkaplamışbahçenindeaslıyokmu?Yaoihtiyar,suratsızvehırçınkocasıylaoturduğudedelerdenkalmagaripev…Adam,birbirlerindenbilegizledikleriaşkınkorkuluğuydu.Aşklarıtemizvegünahsızdı;amainsanlargenedefenadırNastenka!Yıllarsonra,uzakbirmemlekette,yabancıgökaltında,daimasıcak,ebedigüzelliklerşehrinde,parlakbirsaraybalosunda(saraysızdaolmazha!)müziksesleriarasındaonunlayenidenkarşılaştı.Gülvemersinağaçlarıylaçevrilibirtaraçadarastlaştılar.Kadın,yüzündenmaskeyiatarak:“Serbestim!..”diyefısıldadı,sevdiğiadamınkollarıarasınaatıldı.Birbirlerinesarılarakbirandakederi,ayrılıkıstıraplarını,uzaktakalanyurttakikasvetlievi,ihtiyarkocayı,karanlıkbahçedesonolaraköpüştüklerisırayı,herşeyiunuttular…

Tamosırada,odanızasırıkgibiuzun,babacan,gevezebirarkadaşınızdalıp:“Birader,şimdiPavlosk’tangeliyorum,”diyebağırırsa,komşununağacındançaldığıelmayıcebinesokarkenyakalananafacançocukgibikızmazmısınızNastenka?Düşünün;ihtiyarkontölmüş,mutlulukkapılarıaçılmıştır…OysaadamPavlosk’tangeliyor!..

Sustum.Kendimizorlayarakgülmekistediğimaklımdadır.Tamtersine,boğazımyanıyor,çenemtitriyor,gözlerimgittikçebuğulanıyordu…İrileşmişgözlerininzekibakışınıbendenayırmayanNastenka’nınçocukçabirneşeylebirkahkahasalıvermesinibekliyordum.Bukadarfazlaaçıldığıma,içimidöktüğüme,kitapgibikonuştuğumapişmandım.Nasılolsa,kendihakkımdayargımıvermiştim;karşımdakininbenianlayacağındaneminolmadannediyeaçılmıştım?AmaNastenka’nınhiçsesçıkarmadığınıgördüm.Azsonraelimisıktıveürkekbirilgiylesordu:

—Demekbütünhayatınızıhepböylegeçirdiniz?

—Evet,hepböyle…GalibasonumdaböyleolacakNastenka.

—Hayır,olmayacak;dedi.Olmasın.Bugidişlebendeömrümüninemindizinindibindegeçirmeyetutsakolacağım.Böyleyaşanmaz.

Artıkduygularımıgizlemiyordum.

—BiliyorumNastenka,biliyorum!diyebağırdım.Şuandaherzamankindençok,eniyiyıllarımıboşuboşunayitirdiğimibiliyorum.Bu,beni,derecesizüzüyor.ZatenTanrı,bunlarıanlamamiçinbanasizingibibirmeleğiyolladı.Şuandayanınızdaoturupsizinlekonuşurkenyarınıdüşünmekiçimdengelmiyorartık.Çünkübuyarın,geneyalnızlık,geneküflü,gereksizbirhayattaşıyor…Yanınızda,gerçekhayattabukadarmutluolduktansonraneyihayaledebilirim?Benireddetmediğiniz,hayatımdahiçolmazsaikigeceyaşamamaolanakverdiğiniziçinTanrısizdenrazıolsun.

Nastenka’nıngözlerindeyaşlarparladı.

—Hayır,hayır!Böyleolmaz!..diyebağırdı.Birbirimizdenayrılmayacağız.İkigecenedirki!

—AhNastenka,benikendikendimleuzunbirzamaniçinbarıştırdığınızıbiliyormusunuz?Artık,aradabiryaptığımgibi,kendihakkımdaokadarkötüdüşünmeyeceğim.Biliyormusunuz,belkihayatımdaişlediğimsuçvegünahı–böylebirhayatsuçvegünahtanbaşkanedirki?–unuturumNastenka.Eminolun,öylekederli,bunaltıcıanlarımolduki,bendeherkesgibigerçekbirhayatyaşayabilecekmiyimdiyekuşkulanıyordum.Oanlardagerçekdünyadannekadaruzaktaolduğumu,duygularımınkörlendiğinihissediyor,kendimelanetokuyorum.Çünkühayaldünyasındageçirdiğimgecelerinsarhoşluğundanayılmakpekacıklıoluyor.Oysakiçevremizdegürülgürülakaninsanselinecanlı,nerenklibirdünyadır.Hayatkasırgasınakendilerinikaptırmışbuinsanlarınherşeyigerçektir:Saatleribirbirinebenzemez;yeniliklerle,başkabaşkaheyecanlarladoludur.Sınırsızsandığımızhayaldeyoksulluk,tekdüzelikvar.Önüneçıkanilkgölgenin,birdüşüncenin,güneşikarartanilkbulutuntutsağıdıro.Hayaldünyasıincinir,yorulurda…Sonsuzdediklerihayal,süreklibirgerginlikiçindebulunmaktantükeniyor.Çünküzamangeçipinsanolgunlaştıkça,eskiülkülerinyerineyenilerinikoyamayıncayıkıntılararasındanyenibirşeylerbulupçıkarmakzorunluğuoluyor.Ozamanhayalci,tıpkıateşyakmakisteyince,sönmüşküllerikarıştırarakközaradığımızgibi,vaktiylekalbiniduygulandırıpgözleriniyaşartaneskihayallerinicanlandırmayaçalışıyor.BiliyormusunuzNastenka?Benartıkoanlamsız,ürünsüz,amaruhumunazizsaydığıhayaldünyasınahoşçakaldedim.Yalnızcaarkadakalantatlıbirgeçmişgibianımsıyorum.Budünyanınbanaanıolarakbıraktığıyerlerizamanzamandolaşarak,haliniçindegerigelmezgeçmişiyaşamayıpekseverim.Bununiçinbirgölgegibiamaçsızvebaşıboşşehrinıssızsokaklarındasıksıkdolaşırım.Neleranımsarımozamanlar…Örneğintambiryılönce,aynısaatte,aynıkaldırımda,şimdikigibiyalnızbaşımaüzgün,hüzünlüdolaşıyordum.Ogünküdüşündüklerimaklımageldikçebunlarınhiçdeiçaçıcışeylerolmadığınıanımsıyorum.Amaruhumbugünkünegöredahahuzurluydu,şimdikigibiyakamıkurtaramadığımkaradüşüncelerim,gecegündüzrahatvermeyenvicdanazabımyoktu.Şimdi“Hanihayaller?”diyesormaktankendimialamıyorum.Başsallayıp:“Yıllarneçabukgeçiyor…”demektenbaşkaçareyok.Bukezyenibirsorukarşınızadikiliveriyor:“Pekiama,geçenyıllar,ömrüneniyiyıllarıneolacak?..Yaşadınmı,yoksayalnızcayaşadığınımısandın?..”İçinizdekises:“Bak,çevrendeherşeynasılgittikçesoğuyor…”demektedir.Umutsuzluk;yalnızlıkiçindeyıllargeçecek;sarsakihtiyarlıkbastonunadayanarakkarşınızadikilecek.Herşeyhüzüne,kederebürünecek…Yaşadığınızoparlakdünyasönecek,hayaller,sarıyapraklargibibirbirdökülecek…AhNastenka,ozamanhemyapayalnızkalmak,hemdearkandanacıyacakbirşeyinolmadığınıbilmek,–çünküyitirdiklerininhepsideğerisıfırolanhayaller;nekadaracı,değilmi?

—Amanüzmeyinbeni!

Nastenkayanağındansüzülenbirdamlagözyaşınısilerek:

—Bundansonrabunlarınhiçbiriolmayacak!dedi.Yalnızdeğilsiniz;benvarımartık.Başımanegelirsegelsin,ayrılmayacağız.Bakın,benbasitbirkızım.Ninemöğretmentuttuğuhaldeçokokumadım.Bununlabirlikteeminolun,sizitümüyleanlıyorum.Çünküdeminanlattıklarınızınhepsini,ninemeteğimikendieteğineiğnelediğizamandanberiben

deyaşadım.Tabiibunlarısizinkadargüzelanlatamazdım;okumuşdeğilimben.

DuygulusöylevimeveyükseküslubumasaygıduyanNastenkabusözleriçekinmedensöyledi.

—Amabanaaçıldığınıziçinçokhoşnutum.Şimdisiziiyicetanıyorum.Birşeysöyleyeyimmi?Bendesizehikayemi,hemdehiçbirşeygizlemedenanlatmakistiyorum.Sonrasizdenakıldanışacağım.Çokakıllıbiradamsınız.Banafikirverirsiniz,değilmi?

—VallahiNastenka,şimdiyekadarkimsenindanışmanı,heleakılhocasıolmadım.Amabukezbundancaymanınyerindeolacağınainanıyorum.Peki,söyleyingüzelNastenka,bendennasılbirfikiristiyorsunuz?Açıkkonuşun.Şuandaokadarneşeli,mutlu,cesurvezekiyimki,sizekolaycayanıtvereceğim.

Nastenkagülereksözümükesti:

—Yoo…Yoo!..Banayalnızcaakıllıcadeğil;yürekten,kardeşçe,sankibenihayatınızboyuncaseviyormuşsunuzgibifikirvermelisınız.

—Hayhay,olurNastenka!diyebağırdım.Siziyirmiyıldırsevmişolsamgenebugünküheyecanlasevemezdim.

—Öyleyseverinelinizi.

Elimiuzattım.

—Şimdisırabenimhikayemegeldi.

Nastenka’nınHikayesi

—Hikayeminyarısını,yanibirbüyükannemolduğunubiliyorsunuzzaten…

Gülereksözünükestim:

—Öbüryarısıdabununkadarkısaise…

—Susunvedinleyin.Herşeydenöncebirkoşulumvar:Sözümükesmeyeceksiniz.Çünküşaşırırımsonra.Haydidinleyinusluuslu:

İhtiyarbirninemvar.Çokküçükkenöksüzkaldığımiçinbeniyanınaaldı.Ninembesbellivaktiyledahazenginmiş.Halaeskigünlerinianımsar.BanaFransızcaöğretti,öğretmendetuttu.Onbeşyaşımdayken(şimdionyedideyim)dersleresonverdik.İşteosıralarbiryaramazlıkyaptım.Neyaptığımısöylemem,önemsizbirsuçtu,okadar.Amaninembirsabahbeniyanınaçağırdı.Gözlerikörolduğuiçinbanagözkulakolamayacağını,ardımdankoşamayacağınısöyledi.Buyüzdenbenadamolanakadarhepeteğineiğnelikalacaktım.İlkzamanlarçokağırımagitti.Elişiyaparken,dersçalışıpkitapokurkenbiradımuzaklaşamıyordum.Birkeresindeninemikandırmakistedim,yerimeFyokla’yıoturttum.Fyokla,hizmetçimizdir;kulaklarıduymaz.Kadınbenimiskemlemeoturdu.Ninemkoltuğundakestirirkenbitişiğimizdekibirarkadaşımagittim.Amasonukötüoldu:Ninemuyanıncayanındabenimoturduğumusanmış,birşeysormuş.Fyokla,nineminkonuştuğunugörüyor,amakulağıişitmediğiiçinyanıtveremiyormuş…Sonundabaşkaçarebulamamış,iğneyiçıkarıpmutfağakaçmış…

Nastenkasözünükeserekkahkahaylagülmeyebaşladı.Bendeonakatıldım.AmabengülmeyebaşlayıncaNastenkadurdu.

—Yoo.Ricaederim,ninemlealayetmeyin.Ben,olayıngülünçlüğünegülüyorum…Neyapalım,ninemböyleişte.Amabengenedeazıcıkseverimonu.Ogünyediğimpaparayıömrümceunutamam.Yenidenyerimeoturttular…Haddinvarsakıpırdan!Haa,şunusöylemeyiunuttum:Bizim,yaninineminbirevivardır.Evdediysem,küçücük,üçpencereli,ahşap,ninemkadaryaşlıbirşey…Tavanarasıdavar.Yenibirkiracıtaşınınca…

—Demekeskikiracıdavardı…dedimsözgelişi.

—Elbette.Amasizingibigevezedeğildi.Hoş,adamcağızındiliağzındadönmezdiya!..Kupkuru,dilsiz,kör,topalbirihtiyardı.Sonunda,ömrünütüketipölüverdi.Bununüzerinebizeyenibirkiracıgerekti.Kiracısızyapamayızbiz:Ninemindulaylığıazıcıkbirşey…Yenikiracımızdaaksigibigençbiradamdı.Buralıdeğildi,taşralı…Pazarlıketmediğiiçinninemodayıhemenverdi.Sonrada“YenikiracımıznasılNastenka:Gençmi,yaşlımı?”diyebanasordu.Yalansöylemekistemedim.“Şeydedim,peköylegençdeğil,amayaşlıdasayılmaz.”

—“Görünüşünasıl,yakışıklımı?”

Geneyalansöylemedim:“Yakışıklı,”dedim.Ninemsöylenmeyebaşladı:

—“HayTanrınıncezası!Kızımbak,benbunlarısanaherifegönlünükaptırmayasındiye

söylüyorum.Negünlerekaldık.Odayıkiralıyordiye,neidüğübelirsizbiradamı“sevimli”buluyoruz.Eskidenböylemiydi?”

Zatennineminhersözüeskigünlerebağlanır.Eskidenodahagençmiş,güneşeskidendahaçokısıtırmış,sütşimdikigibiçabucakkesilmezmiş…Yaniherşeyiniyisieskidenmiş.Benoturduğumyerdesesçıkarmıyordum,ama“Ninem,kiracımızgençmi,yakışıklımıdiyesormaklabenikendisikışkırtıyor.”diyedüşünüyordum.Bubirkereaklımagelmiştidesonra,çorapörerkenilmiklerisaymayabaşlayıncaunutuverdim.

Birsabahkiracımızbizeuğradı.Ninemodasınınduvarlarınıkağıtlamayıvaatetmişti.Sözsözüaçtı…Ninemdeçeneçalmayabayılır.Biraralıkbana:“HadiNastenka,odamagitdehesaptahtasınıgetir!”dedi.Hemenkalktım.Nedensemüthişkızardım.Oanda,ninemineteğineiğneliolduğumdaaklımdançıkmasınmı?Kiracıgörmedenusulcacıkiğneyiçıkaracakyerde,yerimdenbirfırlayışfırladımki,nineminkoltuğudabenimlebirliktegeldi…Oandakiracınınherşeyiöğrendiğinianladım,dahaçokkızardım.Olduğumyerdedurakaldım.Sonra,birdenbire,ağlamayabaşladım.Öyleutanmış,öyleüzülmüştümki,gözlerimdünyayıgörmekistemiyordu.Heleninem:“Neduruyorsunkız,söylediğimiyapsana!”diyebağırınca,hüngürhüngürboşandım.Kiracı,ondanutandığımıgörüncehemenvedalaşarakgitti.

Ogündenberi,koridordanezamanbirpatırtıduysamfenalıklargeçiriyordum.Kiracıgeliyordiyeusulcacıketeğimdeniğneyiçıkarıyordum.Amaherdefasındaaldanıyordum:Gelenodeğildi.İkihaftageçti.Birgünkiracımızhaberyolladı:Fransızcabirsürükitabıvarmış.Hepsigüzel,okumayadeğerkitaplarmış.Ninemincanısıkılıyorvearzuediyorsaonaokumamiçinverebilirmiş.Ninemmemnunluklakabuletti.Yalnızkitaplarıngerçekteniyiolupolmadığınımerakediyordu,“AhlâkıbozucuolmasınNastenka,”diyordu.“Böylekitaplarıokutmamsana,kötüşeylerkaparsın.”

—Nelerkaparımnineciğim?Neleryazılıbukitaplarda?

—Delikanlılarıntemizailekızlarını,evlenmevaadiylenasılana-babaocağındankaçırıpsonrasokakortasındabıraktıklarını,kızlarınnasılsokağadüştükleriniyazarlar.BenböylekitaplardançokokudumNastenka.Gecelerigizligizli,sabahakadarokurdum.Senbunlarasakınelsürme…Hangikitaplarıgöndermiş?

—HepWalterScott’unromanlarınineciğim.

—WalterScott’unromanlarımı?Bundabirdolapolmasın?

Kitaplarabakbirkere:Belkiiçineaşkmektubufalankoymuştur.

—Birşeyyok.

—Cildiniçinebak.Kafirlerbazenorayasokarlar.

—Cilttedeyoknineciğim.

—Eh,iyiöyleyse.

BöyleceWalterScott’uokumayabaşladık.Biraydakitaplarınhemenhemenyarısınıtamamladık.Adamcağızdabizedurmadankitapyolluyordu.Puşkin’inyapıtlarındanbirkaçınıgönderdi.Hiçkitapsızkalmadık.Artıkperipadişahınınoğluylaevlenmeyidüşünmüyordum.•

Birgünonunlamerdivendekarşılaştık.Ninemdışardanbirşeyistemişti.Odurdu:Benkızardım,odakızardı,amahemengüldü.

Selamlaştık.Nineminhatırınısordu.Sonra:“Kitaplarıokudunuzmu?”diyesordu.

—“Okudum,”dedim.

—“Ençokhangisinibeğendiniz?”

—“İvanhoeilePuşkin’inkitaplarını.”Ogünkükonuşmamızbukadarcıktı.

Birhaftasonragenemerdivendeyakaladıbeni.Ogünninemyollamamıştı,kendimbirşeyiçininiyordum.Saatüçedoğruydu.Kiracımızheposaatteevegelirdi.“Merhaba,”dedi.“Merhaba”diyekarşılıkverdim.

—“Bütüngünbüyükannenizinyanındaoturmaktancanınızsıkılmıyormu?”

Bunusoruncabirutandım,birkızardımki!..Başkalarınınhalimianlamasıpekgücümegitti.Hiçkarşılıkvermedenyolumagitmekistedim,amayapamadım.

—“Siziyibirkızsınız;dedi.Böylekonuştuğumiçinkusurumabakmayın.Eminolun,siziniyiliğinizibüyükannenizdendeçokistiyorum.Görüşecekkimsenizyokmusizin?”

Olmadığınısöyledim.BirMaşenkavardı,amaodaPiskov’agitmişti.

—“Benimletiyatroyagelirmisiniz?”

—“Tiyatroyamı?..Pekiamaninem?..”

—“Ninenizeduyurmayız.”

—“Yoo…dedim.Benninemialdatacakkızdeğilim.Hoşçakalın.”

Banakısaca:

—“Gülegüle,”dedi,okadar.

Birdebaktım,yemektensonrabizegeldi.Oturdu,ninemleuzunuzunkonuştu.Nereleregittiğimizi,ahbabımızolupolmadığınısordu.Sonra,birdenbire:“Bugünoperaya,‘SevilBerberi’nebirlocaaldım;dedi.Ahbaplarlagidecektimama,işlerivarmış,gelemiyorlar.Biletelimdekaldı.”

Ninem;“SevilBerberimi?”diyesordu.“Şu,benimgençliğimdeoynanan‘SevilBerberi’olmasın?”

Kiracı:“Takendisi,”dedi,yangözlebanabaktı.Ozamanherşeyianladım,kızardım.Heyecandankalbimkütkütatmayabaşladı.

—“Demekoeski‘SevilBerberi…‘Heygidigünlerhey!..Gençliğimdebizimevdeküçükbirsahnemizvardı.Rozina’yıbenoynamıştım.”

—“Bugecegitmekistemezmisiniz?Biletlerimyanmasınbari.”

Ninemrazıoldu.

—“Hayhay,gidelim.BenimNastenkatiyatroyüzügörmemiştir.”

Sevincimdençıldıracaktım!Hemenhazırlandık.Giyindik,kuşandık.Ninemmüzikiçingidiyordu.Dahadoğrusubunubenieğlendirmekiçinyaptı.Nemegerek,altıngibikalbi

vardır.Tabii,bizekalsatiyatroyagitmekaklımızdanbilegeçmezdi.‘SevilBerberi’ninüzerimdebıraktığıetkidensözaçmayacağım.Kiracımıztiyatrodabanaöyletatlıbakıyor,okadargüzelkonuşuyorduki,gündüz,tiyatroyayalnızgitmemizisaltbenidenemekiçinönerdiğiniosaatanladım.Sevinçtenkabımasığmıyordum!Ogecekendimdenpekhoşnut,sondereceneşeliydim.Kalbimmüthişçarpıyordu;ateşimdebirazyükseldi.Bütüngece‘SevilBerberi’nisayıkladım.

Ogecedensonrabizesıksıkgelirsanıyordum.Oysakitamaksiçıktı.Hemenhementümüyleayağınıkesti.Aydabirkerebizitiyatroyaçağırmakiçinuğruyordu.Birikikeregittik.Amabenpekhoşnutdeğildim.Ninembenimleilgilenmediğiiçinbuçağrılarıacıyarakyaptığınıvebaşkahiçbirşeyolmadığınıanlıyordum.Gitgideüstümebirhalgeldi:Oturduğunyerdeoturamazoldum;nekitapokuyabiliyordum,necanımelişiyapmakistiyordu.Bazenbirgülmetutar,ninemikızdırmayabaşlardım;bazeniçiniçinağlardım.Sonundaöylezayıfladımki,nerdeyseyatağadüşecektim.Operamevsimigeçti.Kiracımızbüsbütünuğramazoldu.Aradabir,hepmerdivendekarşılaştığımızzamanlar,başıylahiçkonuşmadan,beniselamlayıpgeçiyordu.Ciddi,benimlekonuşmakistemiyorgibibirhalivardı.Oinipsokağaçıktıktansonradabenmerdivenortasındapancargibikıpkırmızıbeklerdururdum.Zatenonugörürgörmezkanbeynimevuruyordu.

Artıkhikayembitmeküzere.Tamgeçenyılınmayısındakiracımızninemegeldi.BuradakiişinibitiripbiryıliçinMoskova’yagideceğinisöyledi.Bunuduyarduymaz,iskemleyeyığılıverdim.Ninemhiçbirşeyinfarkındadeğilditabii.Kiracı,bizimlevedalaşıpodasınagitti.

Neyapacaktım?..Düşündümtaşındım,kararımıverdim.Ertesigüngidecekti.Bendekararımıyerinegetirmekiçinogecenineminyatmasınıbekledim.Tasarladığımgibiyaptım.Birbohçayabirkaçkatelbise,çamaşırkoydum.Bunualıpkiracımızınoturduğutavanarasınaçıktım.İçimdenbütüncanımçekilmişgibiydi.Merdiveniçıkmambelkibirsaatsürdü.Odakapısınıittim;benigörüncehayaletgörmüşgibibirçığlıkattı.Sonrayanımakoştu,banasuverdi.Ayaktaduracakhaldedeğildim.Birazkendimegelincebohçamıyatağınınüstünebıraktım.Yanınaçöküp,yüzümüellerimlekapayarakikigözümikiçeşmeağlamayabaşladım…Besbelliodaoandaherşeyianladı.Önümdeöylesolgunduruyorduki,içimsızladı.

—“BenidinleyinNastenkadiyebaşladı.Benyoksulbiradamım;hiçbirşeyim,hattadoğrudürüstbirkonumumbileyok.Evlensek,nasılbakarımsize?”

Uzunuzunkonuştuk.Ninemineteğineiğneliolarakoturmaktanbıktığımı,gözümünalabildiğinekaçacağımı,neolursaolsunonunlabirlikteMoskova’yagideceğimisöyledim.Onsuzyaşayamayacağımıdaekledim.Utanç,sevgi,gurur,herşeybirdenkabardıiçimde.Sankikıvranarakyatağınadüştüm.Reddedileceğimdenöylekorkuyordumki!

Birkaçdakikasandalyedesessizceoturdu.Sonrakalkıpyanımageldi,elimituttu.Oda,gözleriyaşararak:

—“Nastenka,iyiyüreklisevgilikızım!dedi.Benidinleyin.Sizeyeminlesöylüyorum:Eğergününbirindeevlenecekdurumagelirsem,hayatımınbiricikmutluluğusizolacaksınız.Bakın:Moskova’datambiryılkalacağım.İnşallah,işlerimuzgider.Dönüşümde,beniozamanakadarunutmazsanız,birleşirmutluoluruz,yeminediyorumsize.Amaşimdibunahakkımyok!Amabirdahasöylüyorum;biryılsonradeğilsebile,

birgünyüzdeyüzolacak.Tabiisizbaşkasınıyeğlemezseniz.Siziherhangibirvaatlebağlamakistemem.”

Ertesigüngitti.Ninemebirşeyaçmamayakararverdik.Öyleistedi.İştehikayembittidemektir.Tambiryılgeçti.Ogeldi;üçgündürburadave…Ve…

Sonunuöğrenmekiçinsabırsızlanarak:

—Veneoldu?diyeNastenka’nınsözünükestim.

—Vehâlâgörünmedi;diyeyanıtverdi.Sessedayok…

Sözünükesti,birazdurdu,başınıeğdi.Sonra,birdenbireyüzünüelleriylekapayarakhıçkırmayabaşladı.Ağlayışındaniçimparalandı.Sonunböylegeleceğinihiçbeklemiyordumdoğrusu.

Ürkek,sokulganbirsesle:

—TanrıaşkınızaağlamayınNastenka,dedim.Nerdenbiliyorsunuz?Belkihenüzgelmemiştir…

—Hayır,hayır;burada…Buradaolduğunubiliyorum!Ovakitsözleşmiştik.Gitmedenbirgeceöncekonuştuklarımısizeanlattımya…Buraya,rıhtımaçıkmıştık.Saatondu.Şusırayaoturduk.Artıkağlamıyor,söylediklerinizevkiçindedinliyordum.Moskova’dandönerdönmezbizegeleceğinivebenonureddetmezsemninemeherşeyiaçabileceğimizisöyledi.Şimdiburadaolduğunubiliyorum,amabizegelmedi;hâlâgelmedi!..

Nastenkayenidenboşandı.Üzüntüiçindeyerimdenfırladım:

—Bununbirçaresiyokmudurdersiniz?Şey…Bengidiponunlagörüşsem,olmazmı?Nastenka?

Başınıkaldırarakbanabaktı:

—Olurmuacaba?

Toparlanarak:

—Yok,yokolmaz!dedim.Sizbirmektupyazıneniyisi.

Nastenkabaşınıeğdi,yüzümebakmadan,kesinbirtavırla:

—Buhiçolmaz,dedi.

Benfikrimisavunmayadevamettim:

—Nedenolmayacakmış?Mektuptanmektubafarkvar,yazılışabakar.VallahiinanınbanaNastenka,sizekötübirşeyyapmanızıöğütleyecekdeğilim.Herşeyyolunagirer.İlkadımıatmışsınızdaşimdineden…

—Olmaz,olmaz.Kendimizorlaonunbaşına…

Gülümseyerek:

—İlahiNastenka;diye,sözünükestim.Düşündüğünüzşeyebakın.Budanerdençıkıyor…Zatensizonuaramaktahaklısınız:Sizesözvermiş.Hemanladığımagöre,kibarbiradam,dürüsthareketetmiş.

Hemkonuşuyor,hemdeNastenka’yıinandırmakiçinkullandığımmantığahayran

oluyordum.

—Bugençneyaptı?diyedevamettim.Sözvererekbağlandı.

Evlenecekolursa,sizdenbaşkasınıalmazmış.Biryandandasizibüsbütünserbestbırakmış.İstediğinizandaonureddedebilirsiniz.Şuhaldeilkadımıatmaksizedüşer.Durumunuzondandahaayrıcalıklı.Örneğin,sözünügerivermekisteseydiniz…

—Şey…Sizolsaydınıznasılyazardınız?

—Neyi?

—Omektubu?..

—Bakınnasılyazardım:İlkin“SayınBayım!”diyebaşlardım…

—“SayınBayım…”yüzdeyüzgereklimi?

—Tabii.Amabakın…Banakalırsa…

—Peki,peki.Sonra?

—“SayınBayım!Özürdileyerek…”Yoközürdilemeyefalangerekyok.Bulunduğunuzdurumherşeyiaçıklamaktadır.Kısacaşöyledersiniz:“Sizebusatırlarıyazıyorum.Sabırsızlığımıhoşgörün.

Tambiryılumutiçindeyaşadıktansonratekbirkararsızlıkgününebiledayanamıyorum.Belkiburayageldiktensonraniyetinizideğiştirdiniz.Butakdirdemektubumdansitemettiğimveyasizisuçladığımanlamınıçıkarmayın.Çünkükalbinizehükmetmekelimdeolmadığıiçinsizisuçlayamam.Kaderimböyleymiş!

“Asilruhlubiradamsınız.Sabırsızlığınbanayazdırdığıbusatırlarıhoşgörürsünüzumarım.Unutmayınki,bunlarıyazanzavallı,kimsesizbirkızdır.Okadaryalnızki,akılverecek,yolgösterecektekkimsesiyok.Kalbinesözgeçiremediysesuçonunmu?Amabiraniçinbileolsa,kalbimegirenbukuşkuyüzündenbenibağışlayın.Sizisevmişvehâlâsevmekteolanbirisinikırmayıaklınızdanbilegeçirmeyeceğinizibiliyorum.”

Nastenka:

—Evet.Tamdüşündüğümgibi!diyebağırdı;gözlerisevinçleparladı.Sorunumuçözümlediniz.SiziTanrıgönderdi.Çokteşekkürederim!

Kızınneşelenenyüzünehayranlıklabaktım.

—Neyeteşekkürediyorsunuz?Tanrınınbenigönderdiğinemi?

—Elbette.

—AhNastenka,bazıinsanlararamızdayaşadığıiçinşükrederizya…Bendesizerastladığımveömrümünsonunakadaraklımdançıkmayacağınıziçinbuşükranduygusuiledoluyum.

—Pekicanım,peki.Şimdidinleyinbeni.Onunlagelirgelmez,verdiğimbiradresemektupyazmasıiçinsözleşmiştik.Adressahiplerisevimli,çoktemiz,iyikalpliinsanlar.Tabii,işinaslınıbilmiyorlar.Şayetmektupyazamazsa,–mektuptaherşeyyazılmaztabii–ozamanPetersburg’adöndüğügününgecesi,saatondaburayagelecekti!Öylekararlaştırmıştık.Döndüğünüöğrendim.Amabugünüçüncügündürnemektupvar,ne

kendisi…Sabahlanninemibırakıpçıkamıyorum.Mektubumusiz,sözettiğimkimseleregötürüverin.Onunadresineyollarlar.Yanıtgelirse,yarınsaatondaburayagetirirsiniz.

—İyiamamektup…Dahamektupyazacaksınız…Bu,ancaköbürgünolur.

Nastenkabozuldu:

—Mektupmu?..Öyleya…Ama…diyekekeledi,sonrasözünübitirmedenyüzünüöteyeçevirdi.Kızarmıştı.

Birdenbire,elimebirzarftutuşturduğunuhissettim.Bu,öncedenhazırlanmış,zarfıkapalımektuptu.Belleğimdezarif,sevimlibiryüzcanlandı.

—R,i-Ro;s,i-si;n,a-na…diyebaşladım.İkimizbirden:

—Rosina!diyebağırdık.

Ben,coşkunlukiçindenerdeyseNastenka’yıkucaklayacaktım.

O,kızarmışyüzüyle,siyahkirpiklerindeboncukboncuktitreşengözyaşlarıylagülüyordu.Sonraçabukçabukkonuşarak:

—Haydibugünlükbukadar.Hoşçakalın!dedi.İştemektup.Budagötüreceğinizadres.Gülegüle!Hoşçakalın.Yarıngörüşürüz.

İkielimialarakkuvvetlicesıktı.Sonraokgibi,oturduğusokağadaldı.Durduğumyerdearkasındanuzunuzunbaktım.

Karanlıktatümüylegözdenkaybolmuştu.İçimden,“Evetyarına…Yarınakadar!”diyeyineledim.

ÜçüncüGece

Bugünkü,elemli,yağmurlu,içkarartanhavayıtıpkıgelecektekiihtiyarlığımabenzettim.İçimdebirtakımgaripdüşünceler,bellibelirsizduygular,henüzaçıklayamadığımsorularbirbirinikovalıyordu.Amabendebunlarınhiçbirinibirsonucabağlayacaknegüç,nedeistekvar.Yapacağımişdeğildirbuzaten!

Bugüngörüşmeyeceğiz.Dünayrılırkenortalığısisbürümüş,bulutlaryavaşyavaşgöğükaplamayabaşlamıştı.Havanınyarınabozacağınısöyledim.Nastenkasesçıkarmadı,kötübirkehanettebulunmakistemedibesbelli.

—Yağmuryağarsagörüşemeyiz,dedi;gelmeyeceğimben.

Nastenka,belkidebugünküyağmurunfarkınavarmamıştı,diyedüşündüm.Amagerçektengelmedi…

Dünüçüncübuluşmamız,üçüncübeyazgecemizdi.

Sevinçvemutlulukinsanınekadargüzelleştiriyor!..Kalpsevgiyletaşarkeniçtekinibaşkasınınkalbinedökmek,çevredeherşeyinneşelendiğini,gülüpsöylediğinigörmekistiyor.Düngözlerindebanasonsuzbirşefkatveiyilikvardı.Banasokuluyor,gözleriminiçinebakıyor,kalbimegiriyordusanki!..Mutluolmanınverdiğiişvebazlık…Oysakiben…Bütünbunlarainanıyordum.Sanıyordumki,oda…

Amabununasıldadüşünebiliyordum?Nasıl,herşeyinbaşkasınailişkinolduğunu,benimzerrecehakkımolmadığınıanlayamayacakkadarkörleşmiştim!Banagösterdiğişefkat,özenvesevginin…Evet,banaolansevgisininyakındabaşkasınakavuşmanınverdiğisevinçtenayrılmışbirmutlulukpayıolduğununasıldaanlayamadım!..Boşuboşunabeklediktensonra,adamgelmeyince,Nastenkasomurttu,ürktü,ödlekbirhalaldı.Bütünhareketleri,inceliğini,işveveneşesiniyitirdi.İşintuhafı,haliyle,banakarşıdahailgilioldu.Sankikendisiiçinözlediğiveeldeedememektenkorktuğuşeydenbirparçayıbanasunmakistiyordu.ZavallıNastenkabukorkuluveşaşkınhaliylesonunda,onusevdiğimianlamıştıgaliba…Anlamışvetalihsizsevgimeacımıştı.Zateninsanlarmutsuzolmadıkçabaşkalarınınmutsuzluğunuanlayamıyor.Ozamanduygulardahaincelipgüçleniyor.

Buluşmamızabüyükbirheyecanlagelmiştim.Gelişinidarbekledim.Nelerişiteceğimibilmiyor,buişinnasılsonaereceğinikestiremiyordum.Nastenka,sevinçtengözleriışıldayarakyanıtbekliyordu.Yanıt,çağrısınakoşarakgelensevgilisiolacaktı.Nastenkabendentambirsaatöncegelmişti.İlkinherşeye,hersözümekahkahalarlagülüyordu.Biraralıksustum.

—Niçinbukadarneşeliolduğumubiliyormusunuz?dedi.Sizebaktıkçaseviniyorum.Sizibugünöyleseviyorumki.

—Öylemi?dedimvekalbimhızlaçarpmayabaşladı.

—Sizi,banaaşıkolmadığınıziçinbudereceseviyorum.Sizinyerinizdebaşkabirisiolsabanarahatvermezdi.Burnumasokulur,ahlar,oflarlatürlütürlüşeyleristerdi.Oysakisiztamanlamıylacandostusunuz!

Nastenkabunlarısöylerkenelimiöylesıktıki,azkalsınbağıracaktım.Güldü.Sonraciddileşerek:

—Vallahi,çokiyiarkadaşsınız,dedi.SizibanaTanrıgönderdi.Şimdiyanımdabulunmasaydınızhalimneolurdu?Birkereçıkarcıdeğilsiniz.Banakarşıtertemizbirsevginizvar.Benevlendiktensonragenearkadaş,kardeştendahayakınikiarkadaşolacağız.Sizi,hemenhemenonusevdiğimkadarseveceğim…

Oandaderinbirkederduydum.Genede,nedense,içimdengülmekgeldi.

—Sinirbunalımıgeçiriyorsunuz,dedim.Onungelmeyeceğinidüşündükçekorkuyorsunuz.

—Aşkolsunsize!Vallahi,birazdahaazmutluolsaydım,güvensizliğinizvesitemlerinizyüzündenağlardım.Amaneyalansöyleyeyim,evet,içimpekrahatdeğil!..Neysebunlarısonradüşünürüm.Evet,evet,haklıolduğunuzuaçıkçasöylerim.Gerçektentuhafbirhalimvar.Baştanaşağıbekleyişkesildim;bütünduygularımsankibirsisperdesindengeliyor.Amanbırakalımşuduygukonusunu.

Osıradaayaksesleriduyuldu.Karanlıktanbizedoğrugelenbirisiçıktı.İkimizdetitredik.Nastenkaçığlığınızortuttu.Elinibıraktımveçekilmekiçindavrandım.Amaaldanmıştık:Gelenodeğildi.

Nastenkaeliniyenidenbanauzattı.

—Nedenkorktunuz?Niyebıraktınızelimi?..Onubirliktekarşılayacağız.Birbirimizinekadarsevdiğimizigörmesiniistiyorum.

Arkasından:

—Birbirimizinekadarseviyoruz…diyeyineledim.

Kendikendime:“AhNastenka,Nastenka,dedim.Busözlerindenebüyükgerçekvar!Doğru,birsevgibazen,kalbimizibuzgibiyapar,ruhumuzuağırlaştırır.Seninelinsoğukken,benimkiateşgibi…GözlerinbağlıseninNastenka!Ah,mutlubirinsanbazenneçekilmezoluyor.Amasanakızmakelimdemiki!..”

Sonundataştım:

—SizebugününasılgeçirdiğimianlatayımmıNastenka?

—Nasılgeçirdiniz?Evet,çabukanlatın.Niyeşimdiyekadarbirşeysöylemediniz?

—İlkin,verdiğinizişleriyaptım;ahbaplarınızagidipmektubunuzubıraktım.Sonra…Evedöndüktensonrauykuyayattım.

Nastenka,gülereksözümükesti:

—Hepsibumu?

—Hemenhemen…Buluşmamızdanbirsaatönceuyandım.

Sankihiçuyumamıştım.Neolduğumuanlayamadım.Gelirkensizebunlarıanlatmakistiyordum.Zamandurmuş,oandaiçimdekiduygularsonsuzlaşmışgibiydi.Biran,sonsuzlukkadarsürdü;hayatdurmuştubenimiçin…Uyandığımzaman,vaktiyleduyduğumbildik,amaunutulmuştatlıbirezgikulağımdaçınlıyordu.Sankihayatım

boyuncaiçimdenkopmakistiyormuşveancakşimdi…

—AmanYarabbi,bunlarnasılşeyler?diyesözümükestiNastenka.Birteksözcüğünüanlayamıyorum.

—OysakisizebutuhafduyguyuanlatmayınekadaristerdimNastenka!..

Yalvaransesimdezayıf,gizlibirumutseziliyordu.

Nastenka’nınhalibirdenbiredeğişti.Neşeli,afacan,gevezeoldu.Kolumagirerekgülüyor,benimdegülmemiistiyordu.Utangaççasöylediğimhersözünonda,çınlayanuzunbirkahkahaşeklindeyankısıoluyordu…Tamkızmayabaşlamışken,Nastenkabuseferişvelibirtavırtakındı:

—Doğrusu,banaaşıkolmadığınızabirazüzülüyorum.İnsananlaşılmazbiryaratık,değilmi?Saflığımıbeğenmediğinizisöyleyemezsinizherhalde.Çünküsizeherşeyi,aklımagelenensaçmaşeyibileolduğugibianlatıyorum.

Uzaktan,şehrinkulesindençanındolgun,ölçülüsesiduyuldu.

—Galibaonbiriçalıyor;dedim.

Nastenkabirdenbiresustu,gülmesinikesti;saymayabaşladı.Sonraürkek,kararsızbirsesle:

—Evet…Onbir,dedi.

Saatinvuruşlarınısaydırmaklaneşesinikaçırdığımiçinpişmanoldum.Hırçınlığınıyüzündenkendimekahrettim.Zavallıkızhesabınaiçiniçinüzüldüm.Suçumunasılbağışlatacağımıbilemiyordum.Nastenka’yıavutmaya,adamıngelmeyişiiçinönemlivegerçeğeuygunnedenlerbulmayaçalıştım.OandaNastenka’yıkandırmakiştendeğildi.Budurumdabulunanherinsan,herteselliyebaşvurur,suçluyutemizeçıkarmakiçinenküçükkanıtabilesevinesevinesarılır.Bende,gittikçeateşlenerekveönüneserdiğimkanıtlarınaçıklığınakendimdebayılarakbaşladım:

—Nasılgelebilirdi;tabiikigelemezdi.Beniöyleşaşırttınızki,zamankavramınıyitirdim…Bakın,kendinizhesabedinNastenka:Mektubunuzualdığınıveşuveyabunedenlegelemeyeceğinikabuledelim.Sizebununlailgiliyazmışsa,mektubunuancakyarınalabilirsiniz.Benyarınerkenceyoklar,yanıtısizegetiririm.Bintürlüolasılıkvar:Örneğin,mektupgeldiğindeevdedeğildir.Belkişuanakadarmektubunuzelinegeçmemiştir.Herşeyolabilir.

—Elbette.Doğrusubunlarınhiçbiriaklımagelmedi.

Nastenkauysaluysalkonuşurkensesinde,müziğibozanuyumsuzbirnotagibi,sözlerineuymayan,gizlibirdüşünceninetkisisezilebiliyordu.Devamederek:

—Bakınneyaparsınız,dedi.Yarınonaolabildiğinceerkengidersiniz.Yanıtıalınca,hemenbanabirhaberulaştırın.Evimibiliyorsunuz,değilmi?

Nastenkabirkeredahaadresiniyineledi.Sonrabirdenbire,uysal,ödlekbirhalaldı.Görünüştebeniçokdikkatlidinliyordu.Amabiraralıkbirşeysorunca,yanıtveremedi;bozuldu,başınıöteyeçevirdi.Gözlerininiçinebaktım:Tahminettiğimgibi,ağlıyordu…

—NeyapıyorsunuzNastenka,neyapıyorsunuzTanrıaşkınıza!Çocuksunuzvallahi.

Çocuklukbuyaptığınız.Bırakın,yeterartık.

Gülümsemek,kendinitoplamakistedi.Amaçenesititriyor,göğsükabarıpiniyordu.Kısabirsessizliktensonra:

—Sizidüşünüyorum,dedi.Okadariyisinizki,bunuanlamamakiçintaşolmakgerek.Şimdiaklımanegeldi,biliyormusunuz?İkinizarasındakıyaslamayaptım.Niçinosizdeğil?Niçinsizingibideğil?..Sizdenkötüo;genedesizdençok,onuseviyorum!

Yanıtvermedim.AmaNastenkabirşeysöylememibeklemiyorduzaten.

—Belkionuhenüziyiceanlayamıyorum;diyedevametti.Yalnızçokiyibiliyorum;ondandaimakorkargibiyim.Pekciddiydi,gururlugörünüşüvardı.Tabii,bununyalnızgörünüşteolduğunu,benimkalbimdendahayumuşakbirkalbiolduğunubiliyorum.Bohçamıalıpodasınaçıktığımgecekibakışınıdünyadaunutamam.Amagenedeonapekfazlasaygıduyduğumiçin,banabirbirimizindengideğilizgibigeliyor.

—YanılıyorsunuzNastenka.Onudünyadaherşeydençok,kendinizdendeçoksevdiğiniziçinöylegeliyorsize.

—Evet,orasıöyle…dedisaflıklaNastenka.Şimdiaklımanegeldibiliyormusunuz?Artıkondansözaçmayacağım.Şundanbundankonuşacağız.Çoktandıraklımatakılanbirşeyvar:Niçininsanlarıneniyisibilesürekliolarakbaşkalarındanbirşeysaklıyormuşgibidururvesusar?Sözlerimizitartarakkonuştuktansonraniçinkarşımızdakineiçimizidökmemeli?..Herkesolduğundansertgörünmekistiyor.Duygularınıkolaycaaçıklarsaküçülecekmişgibibirkuşkuvar.

Oandabendeduygularımdanherzamankindençokçekindiğimiçin,sözünükestim:

—DoğrusöylüyorsunuzNastenka.Amabuhalinbirçoknedenivardır.

—Hayırmayır;örneğinsiz,dedi;sizbaşkalarınahiçbenzemezsiniz.Bilmem,duyduklarımısizenasılanlatayım.Banaöylegeliyorki,siz…Hattaşimdibile…Benimiçinbirşeyfedaetmektesiniz…

Nastenkabanaürkerek,yanyanbaktı.

—Böylekonuştuğumiçinkusurumabakmayın.Bencahilbirkızım,henüzdünyayıtanımıyorum.Bazenkonuşmayıbilebeceremiyorum.

Sesindegizlibirduygununtitreyişivardı.Bunakarşın,gülümsemeyeçalıştı.

—Genedesizenekadarteşekkürborçluolduğumu,benimiçinyapılanıhissettiğimisöylemekistiyorum…Tanrısizidemutluetsin!Geçengünhayalciliğiniziçinanlattıklarınızınhiçbiridoğrudeğil.Yani,bunlarsizindeğildemekistiyorum.Sizdahaiyisiniz;ogünkendinizitanımladığınızdanbambaşkabiradamsınız.Birgünsevecekolursanız,sevdiğinizkızlamutluolacaksınızinşallah!Okıziçindileyecekbirşeyimyok.Çünküsizinlenasılolsatalihliolacak.Bunubilereksöylüyorum,çünkükadınım;sözlerimeinanın.

Nastenkasustuveelimikuvvetlesıktı.Heyecanımdankonuşamıyordum.Birkaçdakikaböylegeçti.Sonrabaşınıkaldırarak:

—Evet,galibabugüngelmeyecek;dedi.Geçolduartık.

Onuinandırmayaçalışarakkesinbirsesle:

—Yarıngelir,dedim.

Nastenkaneşelendi.

—Evet,banadaöylegeliyor;ancakyarıngelebilir.Öyleyseşimdilikhoşçakalın.Yarıngörüşürüz.Yağmuryağarsabelkidegelmem.Ozamanöbürgünyüzdeyüz,neolursaolsun,geleceğim.Sizdemutlakagelin.

VedalaşırkeneliniuzatanNastenka,temizbakışınıgözlerimedikerek:

—Artıkdaimabirlikteyiz,değilmi?dedi.

AhNastenka!..Şimdikiyalnızlığımıbilseydin…

Saatdokuzuçalarkenodamdaduramadım.Havanınkötülüğünealdırmadansokağafırladım.Herzamankiyerimizegittim,sırayaoturdum.HattaNastenka’nınsokağınakadaryürüdüm.Amautandım,evlerinebirkaçadımkaladurdum.Pencerelerinebakmadangeridöndüm.Evegelince,içimde,ozamanakadarhiçduymadığımbirsıkıntıvardı.Havaaksigibirutubetli,kasvetli.İyibirgeceolsa,sabahakadargezecektim.Neyapalım,yarınıbekleyeceğim.Yarın,herşeyiapaçıkortayakoyacak!

Amabugündemektupyoktu.Zatenolmamasıgerekti.Artıkbirlikteydiler…

DördüncüGece

Tanrım,herşeybitti!

Saatdokuzdagittim.Nastenkaoradaydı.Uzaktanfarkettim.İlkgördüğümgünkügibi,rıhtımındemirparmaklığınadayanmış,duruyordu.Yaklaştığımıduymamıştı.

Heyecanımıgüçlükletutarak:

—Nastenka!diyeseslendim.

Anibirhareketledöndü.

—Hadi?Hadi.Hadiçabuk!

Şaşkınlıklabaktım.Parmaklığıeliyletutarak:

—Mektupneredediyorum,getirdinizmimektubu?diyeyineledi.

Şaşkınlığımbirazgeçince:

—Bendemektupyok…diyebildim.Onunlagörüşmedinizmi?

Halagelmedimi?

Nastenka’nınyüzündebirdamlakankalmadı.Uzunzaman,sessizcebanabaktı.Sonumudunukırmıştım.Sonunda,tıkanacakgibititrekbirsesle:

—Eldennegelir!..dedi.Bendenböyleyüzçevirdiktensonra…

Gözleriniindirdi,sonrabanabakmakistedi,bakamadı.Birkaçdakikaheyecanınıyenmeyeçalıştı.Sonra,birdenbiresırtınıbanaçevirerek,parmaklığayaslandı,ağlamayabaşladı.

—Yapmayıncanım…dedim,amabudurumkarşısındadevamedemedim.Hemnesöyleyebilirdim?

—Avutmayaçalışmayınbeni;ondansözaçmayınbirdaha…diyeağlıyorduNastenka.Benibukadarinsafsızca,kalpsizcebırakmadığınısöylemeyin!..diyordu.Amabununiçinyaptı,niçin?..Neyaptımben?Ouğursuzmektubumdamıbirşeyvardıacaba?..Hıçkırıklarkonuşmasınıkesti.Onabaktıkçakalbimparçalanıyordu.

—Nekadaracımasız,insafsızdavrandı…Birsatırbileyazmadı,tekbirsatır!Yanıtverseydidebenisevmediğini,istemediğinisöyleseydi.Bütünsuçuonusevmekolanzavallı,savunmasızbirkızıaşağılamak,onukırmakkolaydır.Ah,şuüçgüniçindenelerçektim,Yarabbim!..Birincikeznasılayağınagittiğimi,nasılkarşısındaküçülerekağlayıpbirdamlaaşkdilendiğimidüşündükçefenaoluyorum.Oda,bütünbunlardansonra…

Nastenka’nınsiyahgözleribirdenbirealevgibiparladı:

—Sizebirşeysöyleyeceğim.Bunaolanakyok!Evet,doğalbirşeydeğilbu…Yasizyadabenaldandık…Belkimektubumualmadı.Belkihâlâhiçbirşeydenhaberiyokadamın?Sizsöyleyin,Tanrıaşkınıza,buderecebarbarca,kabahareketedilebilirmi?Tekbirsözcükyazmadı…Dünyanınenaşağılıkadamınabilebundançokmerhametedilir.Yoksahakkımdafenabirşeymiişitti?Belkibirisidedikodufalanyapmıştır?..Söyleyin,bunane

dersiniz?

Nastenka,sankibağırarakkonuşuyordu.

—Nastenka,yarınsizinadınızaonagideceğim.

—Ee?..

—Hepsinianlatıpyanıtisteyeceğim.

—Sonra?

—Sizbirmektuphazırlarsınız.“Hayır”demeyinNastenka.Hareketinizesaygıgöstermesigerek.Herşeyiöğrenecek;şayet…

—Hayırkardeşimhayır,istemem.Bukadarıyeter.Artıkbendennetekbirsöz,nebirsatıryazı…Yeter!Bundansonraonusevmeyeceğim,benimiçinyoko!U..nu.ta..ca..

Sözünübitirmedi.Onusırayaoturttum.

—ÜzmeyinkendinizibukadarNastenka.Oturunşuraya.

—Birşeyimyok.Birazağladım,okadar…Gözyaşlarıkurur…

Onunuğrunaöleceğimi,kendimikanalaatacağımımısandınız?

Kalbimdoluydu.Birşeysöylemekistedim,beceremedim.

Nastenkaelimitutarakdevametti:

—Söyleyinbana:Sizböyleyapmazdınız,değilmi?Ayağınızagelenkızıyüzüstübırakmazdınız.Onunzayıf,budalakalbiyleküstahçaalayetmezdiniz!Acırdınız,değilmi?..Bukızınyapayalnızolduğunu,kendisini,kalbiniyönetemediğini;kendinisizisevmektenkoruyamadığınıhiç,hiçbirşeydesuçluolmadığınıanlardınız…Ah

Tanrım!..

Artıkheyecanımıtutamadım:

—Nastenka!..Benimahvediyorsunuz.Dayanamayacağımartık!..diyebağırdım.Fazlasusamayacağım.Kalbimdebirikenlerisizesöylemedenyapamam.

Oturduğumyerdendoğruldum.Nastenkaelimielinealdı.Şaşkınlıklayüzümebakıyordu.Sonra:

—Neoldunuz?diyesordu.

—BenidinleyinNastenka.Sizesöyleyeceklerim,belkisaçma,aptalcahayallerdenibaret.Bunlarınaslagerçekleşmeyeceğinibildiğimhaldesusamıyorum.Uğrunaacıçektiğinizşeyinhatırıiçinsöyleyeceklerimibağışlayın.

Nastenkaağlamıyorduartık.Banadiktiğigözlerindegaripbirşaşkınlığınparıltılarıvardı.

—Neymişo?..Nenizvar?

—Bu,olacakşeydeğil,amasiziseviyorumNastenka…Söyleyeceğimbuydu.

Elimiumutsuzluklasalladım:

—Bakalımbundansonrabenimleeskisigibikonuşabilecekmisiniz,söylediklerimi

dinleyecekmisiniz?

Nastenkasözümükesti:

—Neçıkarbundan?Benisevdiğiniziçoktandırbiliyorum.Yalnız,beniaşkladeğilde,herkesgibisevdiğinizisanıyordum…Demeköyledeğildi…

—Evet,öncedenyalnızcaöylesevdim.Amaşimdi…Bendetıpkıbohçanızlaonagittiğinizgünkügibi,karşınızdayım.Hattasizdendahakötüdurumdayım,çünküo,başkakimseyisevmiyordu.

Oysaki,sizinkalbinizdolu…

—Amannelersöylüyorsunuz!Nedemekistediğinizianlamadım.Niçinbunları,yanihangiamaçlasöylüyorsunuz?Hemböyle,birdenbire…Öff!..Bendesaçmalıyorum.Amasiz…

Nastenkabüsbütünşaşırdı.Yanaklarıkızardı,bakışlarınıindirdi.

—NeyapayımNastenka,neyapayım?Suçişledim.Güveninizikötüyekullandım.Amahayır;suçludeğilimNastenka!Bütünvarlığımladuyuyorumbunu!Kalbimbanahaklıolduğumusöylüyor.Çünküben,siziincitemem,sizehiçbirkötülüğümdokunmaz.Dostunuzdum.Yinedeöyleyim;hiçbirşeyeihanetetmişdeğilim,gözlerimdenyaşlarakıyorNastenka.Varsınaksın.Bununkimseyezararıyok,kurur…

Nastenkabenisırayaoturttu.

—Oturuncanım,oturun!AmanTanrım!

—HayırNastenka,oturmayacağım.Buradakalamamartık.Bundansonrabenigörmeyeceksiniz.Yalnızşunusöyleyeyimki,sizinekadarsevdiğimiaslaöğrenemeyecektiniz.Gizimisaklayacaktım.Bencilliğimleüzmekistemezdim.Amadayanamadım;sizaçtınız…Suçbenimdeğil,sizin…Artıkbeniyanınızdankovmalısınız…

Zavallıkızutangaçlığınıelindengeldiğikadargizlemeyeçalışarak:

—Kovankim,bensizikovmuyorumki…dedi.

—Demekkovmuyorsunuz?Oysaki,benkendimkaçacaktım…Zatengideceğim,amaiçimidöktüktensonra.Deminsitemlerinize,gözyaşlarınıza,acılarınızadayanamadım.DayanamadımNastenka,çünkü…(olduğugibisöyleyeceğim)Çünküsizi,aşkınızıreddettiler…Ozamankalbiminsizeolansevgimlenekadardoluolduğunuanladım.Busevgininhiçbirişeyaramadığınanekadaracındığımıanlatamam!AmaiçimtaştıNastenka,dayanamadım,bunlarısöylemekzorundakaldım.

—Evet,söyleyin,hepsinisöyleyin.Bunusizdenistememtuhafınızagidecek…Genedesöyleyin,konuşun.Nedeninisizesonrasöylerim.Herşeyianlatacağımsize.

—AnlatacaknevarNastenka,banayalnızcaacıyorsunuz.Yitirdiğinizşeygerigelecekgibideğil.Ağızdançıkansözdeöyledir,değilmi?..Artıkherşeyibiliyorsunuz.Böylebaşlıyorbu.Pekgüzel.Şimdibakınsizoturup,ağlarken,şunudüşünüyordum:(Sizedüşündüklerimidesöyleyeceğim.Hoş,bunlarolacakşeylerdeğilya!)Düşündümki,belkibirşeyolurda…Şuveyabunedenle…Onuartıksevemezsiniz…Ozaman–bunudünde,öncekigündedüşünmüştüm–,neyapıpyapıpkendimisizesevdirecektim.Sizkendiniz

söylemiştinizbunu.Benihemenhemensevdiğinizisöyleyensizdeğilmisiniz?..İştesöyleyeceklerimaşağıyukarıbunlardı.Birde,benisevseydinizneolacağınısöylememkaldı.Bakın,sevgilidostum–herşeyekarşındostumsunuz–benbasit,yoksul,değersizbirinsanım.Gerçibunlarınhiçbirininönemiyok…(ŞaşkınlığımdansıralıyorumbunlarıNastenka…)Yani,demekistiyorumki,bunlarakarşınsiziöylesevecek,öylesevecektimki,tanımadığımoadamısevseniz,sevmeyedevametsenizbileaşkımsizirahatsızetmeyecek,yükolmayacaktı.Yalnızcayanınızdasiziniçinçarpan,borçlulukdolu,sıcakbirkalpolduğunubilecek,bunuherananlayacaktınız.Bukalp,siziniçin…AhNastenka,Nastenka!..Nehalegetirdinizbeni!

Nastenkasıradanhızlakalktı.

—Ağlamayın!Ağlamanızıistemiyorum.Kalkınhadi,yürüyelim.Ağlamayındiyorumsize!..

Nastenkamendiliylegözlerinisilerek:

—Hadigidelim,dedi.Belkibenimdesizesöyleyeceğimvar…Evet,mademkibenibıraktıveunuttuonusevdiğimhalde(sizialdatmakistemiyorum…)Şey…Banayanıtverin:Örneğin,eğerbendesizisevmişolsaydım,eğeryalnızca…Ah,aşkınızlaalayederek,banaaşıkolmadığınıziçinövünereksizinasılincittiğimidüşündükçeiçimsızlıyor.Bununasıldüşünemedim,nasıltahminedemedim?..Çok,amaçokaptallıkettim.Evet,kararımıverdim,herşeyisöyleyeceğim!

—Birdakika,Nastenka.Bengideyimartık.Sizeyalnızcasıkıntıveriyorum.Öyleya!Şimdi,benimlealayettiğiniziçinvicdansızısıçekiyorsunuz.İstemembunu…Kendikederinizyetmiyormuşgibi…Amasuçbenimtabii.HoşçakalınNastenka!

—Durun;benidinleyin.Bekleyebilirmisiniz?

—Neyibekleyeceğim?

—Onuseviyorum,amabugeçer,geçmesigerek.Geçmemesineolanakyok.Hattageçiyorbile,bunuhissediyorum.Nebelli,belkibugünbilesonaerecek.Çünküondannefretediyorum,benimlealayettio.Oysaki,sizbenimlebirlikteağladınız,onungibibeniyüzüstübırakmadınız.Sizseviyorsunuz;o,sevginedirbilmedi.Bende,bendeseviyorumsizi…Evet,seviyorum,sizinbenisevdiğinizgibiseviyorum!Sizeöncedesöylemiştim:Ondandahaiyi,dahasoyluolduğunuziçinseviyorumsizi.Çünkü…Çünküo…

Zavallıkızheyecanınşiddetialtındaezilereksözlerinibitiremedi,başınıomuzuma,sonragöğsümebırakıpiçiniçinağlamayabaşladı.Avutucusözlerimişeyaramadı.Nastenka’nınağlamasıbirtürlükesilmiyordu.Sinirlibirhareketleelimisıkıyor,hıçkırıklararasında:

—Birazdurun,şimdisusacağım.Sizebirşeysöyleyeceğim…diyeyineliyordu.Aklınızabirşeygelmesin…Saltsinirimdenağlıyorum.Şimdigeçer.

Sonundasustu,gözlerinisildi.Yürümeyedevamettik.Konuşmakistedim,amabırakmıyor,birazdahabeklememiricaediyordu.Susuyorduk…Sonunda,birazkendinitoparlayaraksözebaşladı.Hafif,titreksesindekalbimesaplanıptatlıtatlısızlatantitreyişlervardı:

—Sakınbenihoppa,hafifbirkızsanmayın.Öylekolaycaunutupihanetedecekinsandeğilim…O,bunlarıayakaltınaaldı,beniincitti,kalbimikırdı.Artıksevmiyorumonu,

sevmiyorum.Ancakbenianlayanulugönüllü,inceruhlubirisinisevebilirim;çünkükendimdeöyleyim…O,banayaraşıkdeğil.Neyapalım,kısmetböyleymiş!Böylehareketetmekledahaiyietti:İçyüzünüşimdidenanladım…Bitti.

Nastenkaelimisıktı.

—Hemdekimbilir,belkionaolanaşkım,duygularımın,hayalleriminaldanışındanibaretti.Belkibusaltnineminbaskısındankurtulmakiçinyaptığımbiryaramazlıktı.Onu,onungibibiradamıdeğil,banaacıyanbirinisevmemgerekirdive…Ve…Bırakalımbunuartık.

Nastenkaheyecandantıkanaraksözünükesti.Sonra:

—Sizeşunusöylemekistiyordum,diyedevametti;eğeronusevmeme(hayır,sevmişolmama)karşınsizde…Yanisiz,aşkınızın,kalbimdekinikovacakkadargüçlüolduğunagüveniyorsanız…Acıyarak,yapayalnız,avuntusuzveumutsuzbeniherzamansevecekseniz,yeminederim,gönülborcum…Şey,sevgim,sizinsevginizeyaraşırolacaktır.Elimikabulediyormusunuz?

Sevincimdentıkanarak:

—Nastenka!..diyebağırdım…AhNastenka!..

O,sakinolmayaçalışarak:

—Yetercanım,yeter,dedi.Söyleyeceklerimizitamamladık,değilmi?Sizdemutlusunuz,bende.Keselimartık.

—PekiNastenka,peki!Keselim,evet.Artıkmutluyum!Bende…Bendemutluyum.BaşkaşeylerdensözaçalımNastenka:Hadibaşlayalım!

Amanekonuşacağımızıbilemiyorduk.Gülüyor,hıçkırıyor,ipe-sapagelmezbirsürüsözediyorduk.Yayakaldırımındanyürürkengeridönüyor,karşıyageçiyor,sonradurarakyenidenrıhtımadönüyorduk.Çocuklaşmıştıksanki…

—BenşimdilikyalnızoturuyorumNastenka,dedim.İlerde…

Şimdilikgelirimbinikiyüzruble,amazararyok…

—Elbettecanım.Ninemindulaylığıdavar;bizeyükolmaz.

Onuyanımızaalırız.

—Tabii,yalnızbenimdeşuMatryona’mvar…

—Fyokla’yıdaunutmayalım!

—Matryonaiyikadındır.Tekkusuru,kafasıbomboştur.Amabununönemiyok,değilmi?

—Neolacakcanım.İkisibirliktegeçinirgiderler.Yalnızsizhemenyarınbizetaşınmalısınız.

—Nasıl,sizemi?..Pekiöyleolsun…

—Evet,odamızıkiralarsınız.Bizimçatıarasıvarya,boşduruyor.Soylukişilerdenihtiyarbirkadınoturuyordu,çıktı.Nineminşimdigençbirkiracıistediğinibiliyorum.“Niçingençistiyorsun?”diyesordum.“İhtiyarladım,dedi,evimizdegençbirerkekolsaiyiolur.

Sakın,sanakocaaradığımıaklınagetirmeNastenka!”Amaben,bununiçinolduğunuhemenanladım.

—İlahiNastenka!..

Güldük.

—Şey,azkalsınunutuyordum:Neredeoturuyorsunuz?

—N-ninköprüsününyanında,Barannikov’unevinde.

—Ha,şubüyükev,değilmi?

—Evet,büyükçebirev.

—Biliyorum.Güzelevdir.Artıksizondanvazgeçindebiranöncebizetaşının.

—YarındanteziyokNastenka.Evkiramdansizeborçluyumama,ziyanıyok.Birkaçgünekadaraylığımıalacağım.

—Bendebelkidersvereceğim.Öncekendimçalışır,sonradersvermeyebaşlarım.

—Tamam!Yakındabirikramiyedealırımbelki…

—Şuhalde,yarındanbaşlayarakkiracımolacaksınız…

—Öyle.OynarsaSevilBerberi’negideriz.

Nastenkaguldü:

—Hayhay,gideriz.Yalnız“SevilBerberi”nedeğil,başkabiroyuna…

—Tamam;başkabiroyuna…Kuşkusuzbudahaiyiolur,düşünemedim.

Konuşmamızarasındakendimizdengeçmişgibiydik.Bazenyürürkenduruyor,ordauzunuzunkonuşuyorduk.Sonrageneyürümeyedevamediyor,epeyuzağagidiyor,kahkahalaragözyaşlarımızıkatıyorduk…AradabirNastenkaevegitmekzamanıgeldiğinisöylüyor,alıkoymaktançekindiğimiçin,onuevinekadargötürmeküzereoyoladönüyordum.Amabirçeyreksonragenerıhtımda,sıranınönündeolduğumuzugörüyorduk.BazenNastenkaiççekiyor,gözlerinemleniyordu.Ozamanbanabirürkeklikgeliyor,buzkesiliyordum.Amao,hemenelimeyapışıyor,benisürüklemeyebaşlıyor;genegevezelikederek,konuşarakdolaşmayakoyuluyorduk.

SonundaNastenka:

—Artıkevegitmeliyim,dedi.Çokgeçolduherhalde.Bukadaryaramazlıkyeter.

—HaklısınızNastenka.Yalnızbenuyuyamamartık;evegitmeyeceğim.

—Bendeuyuyamayacağımgaliba.Amasizgenegötürünbeni.

—Elbette!

—Buseferdoğrucaevegideriz.

—Tabiicanım,tabii…

—Sözmü?..Çünkünedeolsaevegitmemgerek.

Gülerek:

—Söz!dedim.

—Hadigidelim.

—Gidelim…GöğebakınNastenka,göğebakın!Yarınolağanüstübirgünolacak.Gökmasmavi,heleay!..Şusarıbulutabakın;ayıkaplayacak,bakın,bakın…Aa,geçti…BakınNastenkabakın!

AmaNastenkabulutabakmıyordu.Hareketsiz,taşkesilmişgibiyerindeduruyordu.Birazsonra,usulusul,ürkekbirhallebanasokuldu.Elimdeduranelititredi;yüzünebaktım…Banadahakuvvetledayandı.

Oandaönümüzdengençbiradamgeçti.Amabirikiadımilerlediktensonrageriyedoğrubirkaçadımattı.Kalbimhızlaçarpmayabaşladı.Yavaşça:

—KimbuNastenka?diyesordum.

Nastenkabanadahaçoksokularak:

—O…diyefısıldadı.O.

Güçlükleayaktadurabildim.Arkamızdanbirsesin:

—Nastenka!..SenmisinNastenka?..dediğiniduydum.

Oandadelikanlıbizedoğrubirkaçadımilerledi.Neçığlıktıo!..YaNastenka’nınürpermesi,kolumdansıyrılarakötekinedoğrukoşması!..Olduğumyerdenonlarabakıyordum.AmaNastenka’nıngençadamakollarınıuzatıpboynunaatılmasıylabanadönmesibiroldu.Birrüzgar,şimşekhızıylayanımakoştu.Ben,olanbiteninfarkınavarıncayakadarkollarınıboynumadoladı,dudaklarımaiçten,sıcakbiröpücükkondurdu.Sonra,tekbirsözsöylemedengeneöbürününyanınakoştu,ellerindentutarakardındançekti.

Durduğumyerden,uzunuzunarkalarındanbaktım…Sonundaikisidegörünmezoldu.

Sabah

Gecelerimosabahbitti.Tatsızbirgündü.Yağanyağmurkederlikederlipenceremincamınavuruyordu.Odamkaranlıktı,dışardapuslubirhavavardı.Başımhemağrıyor,hemdönüyordu;bütünvücudumuyavaşyavaşbirtitremenöbetisarıyordu.

BiraralıkMatryona’nınsesiniduydum:

—Postacımektupgetirdibeyim.

Sandalyedenfırladım:

—Mektupmu?..Kimden?..

—Bilmemkibeyim.Senbak,belkiiçindekimdenolduğuyazılıdır.

Zarfıaçtım.Ondandı:

“Bağışlayınbeni!diyordu.Ayaklarınızakapanarak,sizdenafdiliyorum.Hemsizi,hemkendimialdattım.Bubirdüş,birhayaldi.Bugünsizidüşünerekkahroldum.Neolur,bağışlayınbeni!

Suçlamayınbeni,çünküsizekarşıhiçyalanımyoktu.Siziseveceğimdemiştim.Siziseviyor,sizekarşısevgidendebüyükbirduygubesliyorum.Tanrım!Olanakolsadaikinizibirdensevebilseydim…Neolurdusiz,oolsaydınız!(Busözlerbanayabancıdeğildi,)Siziniçinşimdineleryapmakistemezdim.Nekadarhüzünlüvekederliolduğunuzuanlıyorum.Sizikırdım.Amasevgiylekinbirkalpteuzunzamanbarınamaz.Sizdebeniseviyorsunuz.

Sizeteşekkürediyorum!Evet,sevginiziçinteşekkürediyorum.Çünkühayalime,uyanıncabileuzunzamanunutulmayantatlıbirdüşişlediniz.Çünkübanakalbinizikardeşçeaçtınız,yaralıkalbimehuzur,mutlulukvermekistediğinizanıyaşadıkçaunutmayacağım.Benibağışlamaklakalbimdegömülüsizeaitanılansonsuzminnetduygularımlabirkatdahayüceleştirmişolacaksınız.Buanıyıruhumdaölünceyekadarsaklayacağım.Kalbimihanetbilmez;dahadün,bağlıolduğukimseyebiraniçindenasıldönüverdiğinigördünüz.

Birbirimiziyitirmeyeceğiz.Bizegelir,bizleriunutmazsınız.Herzamanarkadaşım,kardeşimolacaksınız.Karşılaştığımızzamanbanaeliniziuzatırsınızdeğilmi?Uzatacaksınız;benibağışladınız,değilmi?Benieskisigibiseveceksiniz,değilmi?

Evet,sevinbeni,unutmayın.Çünkübuandabendesiziöyleseviyorumki!..Sevginizelayığım,hakedeceğimonuazizdostum!

Önümüzdekihaftaonunlaevleniyoruz.Benieskisigibiseviyor,aslaunutmamış.Ondansözaçtığımiçindarılmayın.Sizeonunlabirliktegelmekistiyorum.Onuseveceksinizolurmu?

Bağışlayın,unutmayınvesevin.

SizinNastenka’nız.”

Mektubudönedöneokudum.Gözlerimdoldu.Sonundakağıtelimdendüştü.Yüzümüellerimleörttüm.

Matryona’nınsesiduyuldu:

—Beyoğlum,birşeysöyleyeceğimsana!

—Nevarnine?

—Tavandakibütünörümcekleritemizledim.İstersendüğünyap,konukçağır;tamsırası…

Matryona’yabaktım.Henüzdinçbirkocakarıydı.Amabilmemneden,oandaonugözlerininiçisönmüş,yüzübumburuşuk,sırtıikibüklümgördüm…Nedeninibilmediğimhalde,odamdabanabukadıngibi,birdenbireyaşlanmışgöründü.Duvarlar,ocanlısarılığınıkaybetmiş,bozlaşmıştı…

Yoksagüneşyenibiryağmurbulutuarkasınasaklandığıiçinmiherşeyiböylekara,ışıksızgördüm?Belkidebusoğuk,hüzünlügörünüm,benibekleyenyuvanıntablosuydu.Kendimi,şimdiolduğumgibi,amatamonbeşyılsonra,aynıodada,aynıyalnızlıkiçinde,yıllargeçtiğihaldehiçakıllanmayanMatryonailebirliktegörürgibioldum.

AmasanakinbağlamakmıNastenka…Aydın,pürüzsüzmutluluğunugölgelemek,acıbirsitemlekalbinekedervermek;vicdansızısıduyurarakentatlıanlarındasenikederçarpıntısınauğratmak;gelinolduğungün,siyahbüklümlerinisüslediğinnarinçiçeklerdenbirtekinibilesoldurmak?..BunumuyapacağımbenNastenka,asla,asla!Otertemiz,sevimligülümseyişinparlaklığını,mutluluğunuhiçyitirmesin.Yalnızlıkiçindeyaşayanvesanakarşışükrandoluolankalbetattırdığınmutlulukanıiçinsanahayırduaediyorum.

Tanrım!Neuzunandıo!Birinsanhayatıiçindeolsa,azmıydı?

BaşkasınınKarısı

I

—İzninizlebirşeysoracağımbeyefendi…

Yoldangeçenkişibirdenirkildi;akşamınsekizinde,sokakortasındakarşısınaçıkıverenyenot[6]kürkügiymişadamabirazürkerekbaktı.BirPetersburgyerlisisokaktahiçtanımadığıbirisiylekonuşursaherzamanürkerzaten.Yenotkürklüadam:

—Affedersiniz,rahatsızettim,diyedevametti.Amabilmemki…Şey,herhaldebağışlarsınızbeni.Biliyormusunuz,keyfimpekyerindedeğilde…

Kürkyakalıpaltogiyengençadam,yenot’lununhalindekihuzursuzluğufarketti.Adamınyüzükarmakarışık,benzisolgun,sesititrekti.Dağınıkkonuşuyor,sözcüklerağzındangüçlükleçıkıyordu.

Mevkivesınıfbakımındankendisindenbelkidahaküçükbirisinericacıolmakzorundakalmanınonanekadargüçgeldiğibelliydi.Ayrıcaricası,böylegösterişlibirkürk,pahalı,gözalıcıkoyuyeşilkumaştanfrakgiyen,göğsündeçeşitlinişanlartaşıyanbiradamiçinbiraztuhaf,hoppaca,hattailgisizgörünüyordu.Yenotkürklüadamınbuyüzdennederecerahatsızolduğuaçıkçabelliydi.Heyecanınıbastıraraktatsızsahneyibiranönceuygunşekildebitirmekistedi:

—Affınızıdilerim;birazrahatsızımdedimya…Benitanımazsınız.Rahatsızettiğimiçinyenidenözürdilerim;vazgeçtim.

Kürkgiyenadamnezaketleşapkasınıkaldırarakkoşaradımlarlayolunadevametti,şaşkınlıktanputkesilengenciyolortasındabırakarakkaranlıktakayboldu.

Genç,“garipadam!..”diyedüşündü.Sonratoparlandı,kendiişinianımsadı.Karşısındadurduğusayısızkatlıapartmanınönündegezinmeyebaşladı.Ortalığıgitgidesiskapladığıiçin,dolaşmasıpekgözeçarpmayacaktı,delikanlıbundançokhoşnuttu.Genedesaatlerdirmüşteribekleyenbirarabacınıngözüneilişmiştigaliba.

—Affedersiniz…

Gezinmeyedevamedengençbirdahairkildi:Karşısındademinkiyenotkürklüadamvardı.

—Affedersiniz,genekarşınızdayım…diyebaşladı.Amaöylesanıyorumki…Kibarbirinsansınız.Toplumsaldurumumugözönünealmayın,şey…Amacımıanlatamıyorumgaliba;sorunuyalnızcainsanlarınherzamankarşılaşabileceklerisorunlardanbiriolarakdüşünün;karşınızdabüyükbirricadabulunmakzorundaolanbirinsan…

—Elimdengelirse…Buyrun,sizidinliyorum.

Gizlemliadamsarardı,dudaklarıisterikbirgülüşleçarpılarak:

—Yoksasizdenparafilanmıisteyeceğimisandınız?dedi.

—Ricaederim.

—Yo,rahatsızettiğiminfarkındayım,kusurabakmayın.Amaartıkkendikendimekatlanamazoldum.Beniiyicesapıtmış,çıldırmaküzerebiradamsayabilirsiniz.Genede

aklınızabaşkaşeygelmesın.

Gençadamcesaretvermekisteyen,birazdasabırsızcabirbaşsallamasıyla:

—Pekipeki,asılsorunagelin,dedi.

—Öylemi?Sizyaştagençbiradamıntembelçocuklargibibeniazarlamasıpekyerindedeğil.Demekiyiceoynatmışım!..Benibuküçülmüşhalimlenasılbuluyorsunuz,doğrusöyleyin?

Gençadambozuldu,yanıtvermedi.Yenotkürklüadamkesinbirtavırla:

—Öğrenmekistediğimisizeaçıkçasoracağım,dedi.Buralardabirbayangörmedinizmi?Sormakistediğimbuydu.

—Birbayanmı?

—Evet.

—Görmesinegördümama…Okadarçokgeçtiki…

Gizemliadamacıacıgülümsedi.

—Haklısınız.Nedediğiminfarkındadeğilim,kusurabakmayın.Tilkikürklü,koyukadifebaşlıklı,yüzüsiyahtülleörtülübirbayangörüpgörmediğiniziöğrenmekistiyorum.

—Hayır,görmedim…Evet,görmedimgaliba.

—Yaa!..Özürdilerimöyleyse.

Gençadambirşeysoracakoldu,amayenotkürklüadamsabırlaonubirkeredahaşaşkınlıkiçindebırakarakortadanyokoldu.Öteki,paltosununlutryakasınıkaldırarakiçinden:“Cehennemekadaryolunvar…”diyeonuuğurladı,sayısızkatlıapartmanınönündeçevreyikollayarakgezinmeyedevametti.İçiniçinkızıyordu:“Saatsekizegeliyor,hâlâçıkmadı…”Kaleninsaati8’içaldı.

—Öff!..Tanrıbelasınıversin!..

—Affedersiniz.

Kaldırımdagezinengençyüzünüburuşturdu:

—Bendeözürdilerimsizi,şey…Amayerdenbitmişgibikarşımaçıkıverdiniz,boşbulundum…diyeözürdiledi.

—Evet,genegeldim.Belkibusinirlihalimigaripbuluyorsunuzama…

—Ricaederim,sözüuzatmadan,amacınızısöyleyin.Neistediğinizihâlâbilmiyorum.

—Acelenizne?Bakın,sizeherşeyiaçık,kısacaanlatacağım.Neyapalım,bazıdurumlardaaykırıyaratılışlıinsanlardabirbirineuymakzorundakalır.Amasizpeksabırsızsınızdelikanlı!..Pekala;sorunşu…Bilmemki,nasılanlatayım…Amaherşeyianlatmayakararverdiğimegöre,söyleyeceğim.Birbayanarıyorum;obayanınşimdineredeolduğunuyüzdeyüzöğrenmemgerek.Tabiiadını,kimolduğunusizeaçıklamamgerekmez,değilmi?

—Pekipeki,sonra?..

—“Sonra”mı?Bunebiçimkonuşma,sesinizintonu!..Kusurabakmayın,belki

“delikanlı”dememekırıldınız,amakötüamacımyoktu.Sözünkısası,banabüyükbiriyilikyapmakisterseniz,sorunşu:Bubayan,namuslubirkadın,tanıdık,sondereceiyibiraileden…Banabuişionlaryükledi…Benimailemyok,bekarım;anladınızmı?

—Ee?

—Durumumutakdiredindelikanlı.(Affedersiniz,genedelikanlıdiyorum…)Birdakikakaybetmeyegelmez!Düşününobayan…Şey,buapartmandakimleroturuyorbiliyormusunuz?

—Çokkimse…

Yenotkürklüadamdoğalgörünmeyeçalışarakhafifçegüldü:

—Yerdengöğekadarhaklısınız.Zihnimbirazdağınık,bendefarkındayımbunun,amasesinizniyeöyle?Şaşkınlığımıitirafediyorum.Gururunuzincindiysesizdebenimküçülmemetanıkoldunuzişte.Dediğimgibi,sözügeçenkimsesoyluolmaklabirlikte,kişiliğibakımındanhafifçedir.Kusurabakmayın,ondansankibiryapıtmışgibisözediyorum.KendisidePolde-Kok’u[7]dilindendüşürmez;herşeybuPolde-Kok’unbaşıaltındançıkıyorzaten…

Gençadamkonuşanaacıyarakbaktı.Öteki,dilibüsbütündolaşaraksonundasustu,anlamsızbirsırıtmaylakarşısındakinebaktı.Sonranedensetitreyeneliylepaltosununyakasınasarıldı.Gençadambirikiadımgerileyerek:

—Buevdekimlerinoturduğunusordunuz,dedi.

—Evetsiz,sizdeçokkimsebulunduğunusöylediniz.

—Öyle.Amaburada…Bildiğimegöre,SofyaOstafyevnadaburadaoturuyor.

Gençadambunufısıltıhalinde,sankiüzülereksöyledi.

—Gördünüzmü,gördünüzmüya!Birşeylerbiliyorsunuzsiz,delikanlı!

—Yok,vallahihiçbirşeybilmiyorum.Siziüzgüngördümde…

—Öyleya.Zatenaşçıkadındandemin,burayagiripçıktığınıöğrendim.Amasizrastgetiremedinizonu.SofyaOstafyevna’yagelmiyor,otanımazbileonu!

—İyiöyleyse.Affedersiniz,izninizle…

Tuhafadamacıbiralayla:

—Tabiiumurunuzdadeğilbunlar!dedi.

—Durumunuzunnedeninibilemiyorum,diyekarşılıkverdidelikanlı.Yoksaihanetemiuğradınız,açıkçasöylesenize…

Sonra,durumlarınınbenzerliğinivurgulayanbirgülümsemeyle:

—Hiçdeğilsebirbirimizinhalineacırız!diyeekledi,hafifçeeğilerekyenotkürklüadamıselamlamakistedi.

Amaötekibirtürlüayrılmakistemiyordu.

—Amannediyorsunuzsizde!diyebağırdı.Evet,doğrusunusöylemekgerekirsedüşündüğünüzgibi…Tabiiolağanşeylerbunlar.Genedeilginizçokduygulandırdıbeni;

gençlerarasında…Şey,yaşçaartıkgençdeğilim,bekaranlamındagençdiyorum.

—Öyleöyle,belli!Peki,negibiyardımımdokunabilirsize?

—Bakın;sizdekabuledersinizki,SofyaOstafyevna’yıziyaretetmek…Gerçisözügeçenbayanınnereye,hangidaireyegirdiğinikesinolarakbilmiyorum;bildiğimyalnızca,buevegirdiği…Sizburalardadolaşırkenbendekarşıyandageziniyordum.Bayanınburadaolduğunubildiğimiçinçıkmasınıbekliyordum.Kendisine,hareketininnedereceayıp,çirkinolduğunuaçıklamakistiyordum…Nedemekistediğimianlıyorsunuztabii…

—Hımm…Evet…Anlıyorum.

—Amaonunladoğrudandoğruyailgiliolduğumusanmayınsakın!Başkasınınkarısıo.Kocasıtaorada,Voznesenskiköprüsündebekliyorbeni;kadınıhemyakalamakistiyor,hemkararveremiyor.Çünkübütünkocalargibibirtürlüinanamıyor…

(Yenotkürklübeygülümsemeyeçalışarak)onunarkadaşıyım,diyedevametti.Oldukçasaygınbiradamım,yanisandığınızgibideğilim.

—Olabilir.Sonra?

—Hiç.Kadınıyakalamayaçalışıyorum.Buişiüzerimealdım.Neyapayım,kocasınaacıyorum!..Amabugençbayanınsonderecekurnazolduğunundafarkındayım.(Polde-Kok’unromanlarınıyastığınınaltındaneksiketmez!)Bununiçinnasılolsakaş-gözarasındaelimdenkaçıverecek…Neyalansöyleyeyim,burayagelişiniaşçıkadındanöğrendim,duyarduymazdeligibikoştum.Elimleyakalamakistiyordum…Zatençoktandırkuşkulanıyordum…Bununiçinsizdenricaedecektim,nasılolsaburadadolaşıyorsunuz…Şey,kimolduğunuzubilmeden…

—Önemiyokonun,istediğinizisöyleyin.

—Pekiefendim.Yanidemekistiyorumki,sizinletanışmakonurunaermediğimhalde…Adınızısormayaçekinirimçünkü…Herneyse,hoşbirrastlantıoldu,tanıştıkişte.

Kürkününiçindetitreyenadam,delikanlınıneliniateşliateşlisıktı:

—Baştanyapmalıydımbunuama,bulunduğumdurumdagörgükuralıkiminumurunda!..

Yenotkürklüadamhemkonuşuyor,hemyerindeduramayıpçevreyemeraklabakınıyor,ayaklarınıoynatıyor,sudaboğulanbirigibiikidebirgençadamınkolunayapışıyordu.

—Bakın,sizdenarkadaşça,–teklifsizliğimihoşgörün–şunuricaedecektim:Sizhemkarşıyanda,hemarkamerdivenkapısınınaçıldığısokağınkaldırımlarında,yanibirdikdörtgeninüçkenarıboyuncadolaşın.Bendebüyükkapınınönünütutacağım.Böyleliklekaçırmayızonu…Tekbaşımakalırsamkaçıracağımdankorkuyorum.Görürgörmezbanaseslenin.Ahnedeliyimben!..Öneriminsaçmalığını,uygunsuzluğunuancakşimdianladımama…

—Ricaederim,bundanevarki!

—Hayırhayır,bağışlanırgöstermeyinbeni,kendimdedeğilim,ömrümdebuderecesersemliketmedim.Hükümgiymişbirsuçlugibihissediyorumkendimi.Amasizinleaçıkkonuşacağımdelikanlı:Siziaşıksandımda.

—Buralardaneyaptığımıöğrenmekistediniz,öylemi?

—Soylugenç,sayınbeyefendi;sizinoadamolduğunuzuaklımdanbilegeçirmedim.Böylebirdüşünceylelekeleyememsizi.Amagenede…Şey…Biraşıkolmadığınızainandırabilirmisinizbeni?

—Tabii,dahadoğrusuaşığım,amakarınızınaşığıdeğilim.

Böyleolmasaşimdiburadadeğil,onunyanındabulunurdum.

—Karımmı?Benimkarımolduğunukimsöyledisize?Bekarımben;anlayacağınız,aşıkbenim.

—ŞuVoznesenskiköprüsündebekleyenadamınkarısınınaşığımısınız?

—Evet,haklısınız…Saçmaladımdoğrusu.Neyapalım,birbirineengelolmayanbağlarbunlar.Hemşunudakabuletmeliyizdelikanlı;zamanımızdabazıserbestlikler…

—Pekipeki,anladık.

—Onunkocasıdeğilimben,bunuanlatmakistiyorum.

—Pekala,öyleolsun.

—Zatenöyle.Doğrusu,saltkendikendimiyatıştırmakiçinaçıyorumbunlarısize.

—Amabenimhuzurumukaçırdınız,işimeengeloldunuz.Siziçağıracağımasözveriyorum.Yalnızçokricaederim,gidinburadan,benirahatbırakın.Benimdebeklediğimvarçünkü.

—Pekiefendim,başüstüne,gidiyorum.Garipsabırsızlığınızasaygımvar,anlıyorumbunu,delikanlı.Şuandaçokiyianlıyorumsizi…

—Eksikolmayın.

—Hadihoşçakalın.Şey,kusurabakmayın,generahatsızediyorumsizi…Bilmemki,nasılsöyleyeyim…Banabirdahanamusveonurunuzüzerineonunaşığıolmadığınızayeminedermisiniz?

—AmanTanrım!..

—Sonbirsorucanım:Sizin…Yaniilgiliolduğunuzbayanınkocasınınsoyadınıbiliyormusunuz?

—Elbette…Sizinsoyadınızdeğil,meraketmeyin.

—Soyadımıneredenbiliyorsunuz?

—Banabaksanıza,sizburadaçeneçalarkenheriföbüryandankaçacak.Neduruyorsunuz?Sizinkinintilkikürküylekukuletasımıvar?Benimkidamalıpelerinlemavikadifeşapkagiyiyor…Varmıdahadiyeceğiniz?

Sırnaşıkadambirdenbiredöndü:

—Nee?Mavikadifedenşapkamı?Benimkinindedamalıpelerinlemavikadifeşapkasıvar!..

—HayTanrınınbelası…Neçıkarbundan,olmayacakşeydeğilya!Amafarketmezbenimiçin,çünkübenimkiorayagitmez.

—Neredeöyleyse?

—Canım,söyledimyasize…

—Vallahihiçsıkılmayoksizde!..Pekala,söyleyeyim:Benimkininüçüncükatıncaddeyebakankısmındaahbaplarıvar;adınısöyleyecekdeğilimtabii…

—Tanrım!Bizimdecaddeüzerindeüçüncükattaahbaplarımızvar.Birgeneral…

—Generalmi?

—Generalya.Adınıdasöyleyeyim:GeneralPolovitzin.

—Vaycanına!Yokyok,odeğilbu,değil.(Hayaksişeytan!)

—Odeğildemek?

—Değiltabii…

—Değilha?..

İkisidesusmuş,şaşkınşaşkınbirbirlerinebakıyordu.Gençadamdurgunluğuüstündenatmakistergibisilkindi,karşısındadurana,öfkeyle:

—Nebakıyorsunuzöyle?diyebağırdı.

Kürklüadamgenetelaşlandı:

—Efendim,şey…Sizeaçıkçasöylüyorum…

—Ee,yetergevelemeniz,birazdahaakıllıcakonuşalım.Davamızortak.Önce,oradakiminizolduğunusöyleyin.

—Yanibildiklerimdenkimlerolduğunusöylemekistiyorsunuz?..

—Evet.

—Gördünüzmüya!Amacınızınneolduğunugözlerinizdenanladımzaten!

—Haykahretsin!Öyledeğil,düşündüğünüzbudeğil;körmüsünüz,sizinkiylebirlikteolsamşimdisizinlekonuşabilirmiyim!Ammadaçattık.Banane,istersöyleyin,istersöylemeyin,vızgelir!..

Delikanlıkızgınlıklatopuklarıüzerindeikikeredöndü,elinisalladı.

—Birşeydemedimben,diyetelaşlandıkürklü.Vallahi,onurlubirinsangibihepsinianlatacağımsize.Dinleyin.Bilinki,ilkin,yalnızbaşınagelirdiburaya;üçüncükattakilerakrabasıdır.Benimdebirşeydenkuşkulandığımyoktu.DünEkselanslakarşılaştık;bana,üçhaftadanberibaşkaevetaşındıklarınısöylemezmi?Ka…şey,benimdeğil,oadamın,Voznesenskiköprüsündebekleyeninkarısıdahabirgünöncebuevegittiğinisöylemişti.Aşçıkadındanöğrendiğimegöre,EkselansındairesiniBobinitzinadındabirgençadamtutmuş…

—Şeytancanınıalsınnamussuzun!..

—Yaa!..Aklımbaşımdangittiefendim,dehşetiçindeyim…

—Tasamınbüyüğüsizindehşetedüşmeniz!..Vaycanına!

Hah,iştegöründü;işte,işte!..

—Nerede,nerede?Sizgerekirse,“İvanAndreyiç!”diyesesleniverin,benhemenyetişirim.

—Pekipeki.Hayaksişeytan…İvanAndreyiç!..

TıkanarakgerisingeriyegelenİvanAndreyiç:

—Buradayım!diyehaykırdı.Neoldu,gördünüzmü?Nerede?

—Hayır,yokbirşey,yok…Yalnızcaobayanınadınısoracaktım.

—Gla…

—Nee?Glafiramı?

—Yoo…Hayır…Glafiradeğil…Affedersiniz,adınısöyleyememsıze.

Kürklüadambunusöylerkenbenzikülgibiydi.Delikanlı:

—Öyleya,Glafiraolmadığınıbendebiliyorum.ÖtekideGlafiradeğil,diyehomurdandı.Neysebununönemiyok,asılyanındakimolduğunumerakediyorum.

—Nerede?

—Orada!HayTanrıbelanızıversin!(Delikanlıöfkesindendurduğuyerdetepiniyordu.)

Öteki,birtürlükanaatgetiremediğiiçin,sorularınadevamediyordu:

—İyiama,nedenbenağzımıaçaraçmazhemen“Glafira”diyeyapıştırdınız?AdınınGlafiraolduğununerdenbildiniz?

—Elininkörü!AdınınGlafiraolmadığınısöyleyensizdeğilmiydiniz?

—Ricaederimbeyefendi,nebiçimkonuşmabu!..

—Ee…Yeterartık,karınızmıneoluyorbukadın,çıkarınbaklayıağzınızdan?..

—Yo,karımdeğil;evlideğilimki…Amasizinyerinizdeolsamdelikanlı,felaketeuğramış,onurlu,sonderecesaygıdeğerdeğilsedekibar,efendibiradamaadımbaşıbelaokuyarak,şeytanıanarakkonuşmazdım.

—Evet,şeytanalsınsizi!Yüzünüzesöylüyorumişte,duydunuzmu?

—Öfkelisiniz,ağzınızdançıkanıkulağınızduymuyor,bununiçinsizeyanıtverecekdeğilim.AmanTanrım,bunlardakim?

—Nerede,nerede?

Hızlıadımsesleri,kahkahalarduyuldu,oldukçacivelekikikız,sokakkapısındandışarıfırladı.Kürklüadamladelikanlıonlarasokuldular.Kızlaryüzvermedi:

—Çekilsenizeyahu…Neoluyorsunuz?

—Hadiçekilinşuradan!..

—Bizimkilerdeğilmiş…

—Değiliztabii…Bildiğinizkızlardandeğiliz.Hişt,arabacı!..

—BuyurMatmazel,nereye?

—Pokrov’e.Gel,senidegötüreyimAnnuşka.

—Peki,şöylegeçeyim…Çekarabacı!..Amakuşgibiuçurbizi…

Arabayolaldı.

—Kimdençıktılardersiniz?

—AmanYarabbim!..İçerigirseknasılolur?

—Nereyegireceğiz?

—HanişuBobinitzinmine,ona.

—Yo,olmaz.

—Neden?

Kürklüadamçaresizliklebaşınısalladı:

—Bengirerdimama,malımıbilirim:Oradaolsabile,hemenbiryalanuydurur,zeytinyağıgibisuyunüstüneçıkar…Örneğin,benibirisiyleyakalamakiçingeldiğinisöyler,suçuüstümeatar.

Delikanlıdişlerinigıcırdatarak:

—Ah,belkişuandaorada,içerdeolduğunudüşünüpdegirememek!..Canım,neduruyorsunuzburada,gitsenizeogenerale.

—Taşındılardedikya.

—İyiya.Oonlaragiripçıkarkensizdegidebilirsiniz.Generalintaşındığınıbilmiyormuşgibi,karınızıalmakbahanesiylegidersinız.

—Sonra?

—SonraBobinitzin’indairesindegerekenkimseyiyakalarsınız…Neanlamazşey…

—Benyakalamışımyakalamamışımsizene,niyebukadarilgileniyorsunuz,delikanlı?Demekhaklıymışım!..

—Öf…Bıktırdıbusözleriniz!Utanıngülünç,akılsızadam,utanın!..

—Pekiniyebukadarsinirleniyorsunuz?Öğrenmekistediğinizne?..

—Öğrenmekistediğimmi?Aman,sizinleuğraşacakdeğilim,yalnızdagiderim.Buradakalın,arşınlayınkaldırımları…

Sabrıtaşankürklüadam:

—Fazlailerigidiyorsunuz,beyefendi!diyebağırdı.

Gençadamdişlerini,yumruklarınısıkmış,öfkedenköpürereküstüneyürüdü:

—İlerigidiyormuşum…Kimekarşı,kime?

—Ricaederim…

—Evet,kimsinizsiz,kimekarşıilerigidiyorum?Adınızsanınızne?..

—Nediyesöyleyeyimsize,delikanlı.Adımıneyapacaksınız?Söyleyemem,olanağıyok.

Pekala,bendegeleceğimsizinle.Hadibirliktegidelim,herşeyerazıyım.Yalnızeminolun,banadahanazikdavranmanızyerindeolur.İnsanhiçbirdurumdasoğukkanlılığıeldenbırakmamalı;üzüntünüzünnedeninikestirebiliyorum,bununlabirliktekendinizikaybetmemelisiniz.Henüzçokgençsiniz…

—Sizdeyaşlısınız.Neçıkarbundan?Boşuboşunaçeneyarıştırmaktayararyok.Ayağımınaltındadolaşmayınbari.

—Nedenyaşlıoluyormuşum?Yaşlılığımıdanerdençıkardınız?Tabiidurumumagörebelki…Hemayakaltındadolaştığımyok.

—Pekipeki.Çekilinde…

—Yoo,siznereyebendeoraya!..Engelolamazsınız;bendekatıldım.Birlikteyiz!..

—Onadapeki.Yalnızgürültüyok.Yavaş…

Merdivendenüçüncükatatırmandılar;sahanlıkzifirikaranlıktı.Gençadamdurdu,kürklüye:

—Kibritinizvarmı?diyesordu.

—Nekibriti?

—Canım…Şey,sigaraiçmezmisiniz?

—Haa,evet!Var;buyrun,işte…

Kürklüadamtelaşlaceplerinikarıştırmayabaşladı.

—Ammadaakılsız!..diyehomurdandıdelikanlı.Şey…Şukapıgaliba…

—Bu,bu;evetbu,bu!..

—“Bu-bu-bu!”Nebağırıyorsunuz,yavaşkonuşamazmısınız?

—Çokküstahsınızbeyefendi!Benimiçimkanağlıyor,siz…

Işıkparladı…

—Kapıdakipirinçtabelayıgörüyormusunuz,üzerinde“Bobinitzin”yazılı,değilmi?

—Evetevet,Bobinitzin…

—Kapıyıçalmalı.

—Çalmalıya…diyeyineledikürklüadam.

—Çalın!..

—Yo,öncesizçalın.

—Korkak!..

—Busözünüzüiadeederim.

—Hadidefolunöyleyse!..

—Gizimisizesöylediğimepişmanım…diyemırıldandıkürklüadam.

—Hoppala!..Neyaptımsize?

—Dahaneolsun:Kederimigördünüz,huzursuzluğumdanyararlanmakistiyorsunuz.

—Huzursuzluğunuzpekumurumdabenim!..

—Enfes!Nekusursuzbirahlâk…

Yenotkürklüadamöfkesindentıkanırgibiydi.Delikanlıonakafatutmayadevamediyordu:

—Ahlâkçılıktaslamaksizemidüştü!..

—Ahlâksızlıkdeğildenesizinki…Aldatılanherkocayıhımbılmısanıyorsunuz?

—Demekokadınınkocasısizsiniz?HanikocasıVoznesenskiköprüsündebekliyordu?Buyırtınmaya,telaşanedenne?

—Aşığıbelkidesizsiniz?

Gençadam,kürklüyüanlamlıbirbakışlasüzdü:

—Böyledevamedersenizgerçektenhımbıllığınızıkanıtlayacaksınız.Söylediklerimaçık,değilmi?

Yenotkürklüadam,başınabirkovakaynarsudökülmüşgibigerisıçradı:

—Onunkocasıolduğumusöylemekistiyorsunuz,öylemi?

—Şşt…Duydunuzmu?

Biransessizcedurdular.Sonundakürklüadam:

—Odur,dedi.

—Değil.

Ortalıkgenesessizleşti.Bobinitzin’indairesindenbirtakımseslerduyuldu.Kürklüadamfısıltıyla:

—Nealıpveremediğimizvarbizimbeyefendi,anlamıyorum!dedi.

—Durupdururkengücenensizdiniz…

—Amasabrımınsonaşamasınagetirdinizbeni.

—Susunazıcık.

—Henüzçokgençbiradamolduğunuzukabuledin…

—Susundedikya!..

—Evet,budurumdakibirkocayahımbıldanbaşkaşeydenmez,bunubendekabulediyorum.

—Kapanmayacakmıçenenizbe!..

—Mutsuzbirkocayabudereceazılıdüşmanlığınızıanlamıyorum.

—Haho!..Odur,o!..

İçerdekiseslerbirankesildi.

—Omudersiniz?

Gençadamheyecanla:

—O,o,o!..diyeyineledi.Sonrakürklüyüalaylasüzerek:Pekiama,sizeneoluyor,niyebukadartelaşlanıyorsunuz?

Kürklüadamınyüzüsapsarıkesildi,hıçkırırgibi:

—Beyefendi,dedi;şuyüzdeyüzki,çoküzgünümbeyefendi…Nekadarküçüldüğümüyeterderecedegördünüz;karanlıktabelliolmuyorama,yarınsabah…Sabahkarşılaşacağımızıummamya,genedebundançekindiğimisanmayın.Zatenbütünbusorunlabendeğil,Voznesenskiköprüsündekiarkadaşımilgili.Yeminederimkio.Mutsuzbiradam,çokdaiyiahbabım…İzinverin,herşeyianlatayımsize.Candandostuzonunla;böyleolmasaonunadınabudereceüzülürmüydüm!Kaçkeresöyledim:Evlenmeknenegerekikigözüm,neyineksikdiye…İyibiryerin,paran,pulunvar.Nediyebirfettanınşımarıklığıuğrunabunlarıgözdençıkarıyorsun!Doğrudeğilmi?Yok,illeevleneceğimdiyetutturdu.Ailemutluluğufilan…Alsanaailemutluluğunu!Birzamanlarelinkocalarınıaldatırkenşimdibununacısınıtadıyor…Kusurabakmayın,zorunlukaldımdaaçtımbunu.Evet,mutsuzbiradamo,çiledolduruyor!..

Kürklüadamağlargibihıçkırdı,yanındakikızgınlıkladişlerinigıcırdattı:

—Cehennemindibine…Hepsininde,dünyadaenayigezençok!Siznesinizki?

—Bukadarıfazlaartık;bütünnezaketime,içtenliğimekarşıbuşekildekonuşmanız…

—Affınızıdilerimbeyefendi,soyadınızıbağışlarmısınız?

—Soyadımıneyapacaksınız?

—Nemiyapacağım?..

—Bağışlayın,söyleyemem.

Delikanlıbirdenbire:

—Şvabrin’itanırmısınız?diyesordu.

—Şvabrin’imi?..

—Evet,Şvabrin’i.Nasıl,birazanlargibioldunuz,değilmi?

Paltolugenç,yenotkürklüadamatakılırgibisöyledibunu.

Ötekişaşkınbirhalle:

—Şvabrinsaygıdeğerbiridir,dedi.Kabalığınızıbağışlıyorum.

—Dolandırıcı,satılmışruhlu,rüşvetçi,madrabazınbiri,devletsoyguncususizinŞvabrin!Yarınöbürgünsanıksandalyesineoturacaktır.

Yenotkürklüadamınbetibenzikülgibiydi.

—Affedersiniz,dedi;okişiyihiçtanımıyorsunuz,hakkındaenufakbilginizyokgaliba…

—Kişiolaraktanımıyorum,amapekeminbirkaynaktanbilgialdım.

—Hangikaynaktanbeyefendi?Nekadarüzgünolduğumugörüyorsunuz.

—Ahmak,kıskançherifinbiriymiş,karısınasahipolamıyor.

Merakettinizdesöyledim.

—Kusurabakmayın,düşüncenizbaştanbaşayanlış,delikanlı.

OandaBobinitzin’indairesindenyinebirtakımgürültüler,açılankapıylakonuşmasesleriduyuldu.İkisininağzındanbir,“Aa!..”çıktı.Yaşlıadamınrengigeneattı:

—Yoyo,odeğilbu,değil!..diyekekeledi.Oolsaydısesindentanırdım.Artıkkuşkumkalmadı,odeğil.

—Susarmısınızbiraz?..

Gençadamsırtınıduvarayapıştırdı.Kürklüadam,ona:

—Benkaçıyorum,beyefendi,dedi.Benimkideğil…Çokmemnunoldum!..

—Pekala;gidin,uğurlarolsun.

—Sizniyegitmiyorsunuz?

—Sizene?

TamosıradaBobinitzin’inkapısıaçıldı,kürklüadamdahafazladuramadı,merdivendenpaldırküldürindi.Birkadınlabirerkekduvarayapışakalangencinönündengeçtiler,adamcağızınkalbiduracakgibioldu.Öncebildiğibirkadınsesiduyuldu,arkasındanbirerkekkısıkseslekonuşmayabaşladı:

—Üzülmeyincanım,benarabamıçağırtayım.

—Ah!..Evet,peki…Çağırtın.

—Buradazaten;hemengelir.

Kadınyalnızkaldı.Gençadambirdenbirekadınıelindenyakaladı:

—Ettiğinyeminlerbumu,Glafira!diyehaykırdı.

Kadınbirçığlıkattı:

—Ayyy!..Kimo?Tvorogov,sizmisiniz?AhTanrım…Neişinizvarburada,Tvorogov?

—Kimdioyanınızdaki?

—Kocamcanım,kimolacak.Gidinburadan,çabuk.Şimdigelir.Polovitzin’lerdeydik.Gidin,Tanrıaşkınızagidin!

—Polovitzinlerbuevdençıkalıüçhaftaoldu.Herşeyibiliyorumartık.

—Ayyy!..

Kadınsokakkapısınadavrandı.Gençadamonaulaştı.

—Kimdenduydunuzbunu?diyesordukadın.

—Kocanız,İvanAndreyiçsöyledihanımefendi.İştekendisideburada.

GerçektenİvanAndreyiçkarşılarındaydı.

—Eyvah!diyebağırdıkürklüadam;demeksizdinizha?

GlafiraPetrovnagerçekbirsevinçleonadoğruatıldı:

—A,c’estvous?[8]Tanrım,başımanelergeldi!Polovitzinler’egittim,düşün!Onlarşimdiİsmailovskiköprüsücivarındaoturuyorlar;söylemiştimsana,değilmi?Dönüştebirkızaktuttum.Atlarbirdenbireparladı,kızağımızparamparçaolmazmı!..Buraya,yüzadımlıkyeredüştüm…Arabacıyıgötürdüler.Deliolacağımsandım,bereketversinMösyöTvorogov…

—Nee?

MösyöTvorogov,MösyöTvorogov’dançokbirtaşheykelebenziyordu.

—Evet,MösyöTvorogov,eksikolmasınbeniburadagörünceevegötürmeyiönerdi.Amasizgelincegerekkalmadı…Teşekkürlerimikabuledinİvanİlyiç.

Kadın,şaşkınşaşkınbakanİvanİlyiç‘ineliniçimdiklercesinesıktı.

—MösyöTvorogov’laahbaplığımızyenideğil,Skorlupovlar’ınbalosundatanışmıştık;galibasözetmiştimsana…Unuttunmuyoksa,Kokocuğum?

—Unuturmuyumcanım,dediKoko’su.SonrabayTvorogov’uneliniateşliateşlisıktı.Çokçokmemnunoldum.

Birdenbire,kısıkseslibirinin:

—Kimbunlar,neoluyor?Gidiyoruz,hadi!diyeseslendiğiduyuldu.

Sırıkboylubiradam,üçününönünedikildi,saplıgözlüğünüçıkararakyenotkürklüadamıincelemeyebaşladı.

—Ooo,nerelerdenböyleMösyöBobinitzin?diyecıvıldamayabaşladıkadın.Düşünün,atlarkızağımıdevirdiler…Şey,tanıştırayımsizi:Kocam…Jean;MösyöBobinitzin,Kaprovlar’ınbalosunda…

—Haa…Evet…Çokmemnunoldumefendim.Gidipbirarabaçağırayımşekerim.

—Evetevet,birarabaçağırJean;dehşetlikorktum,hâlâtitriyorum,bayılacağımnerdeyse…(Tvorogov’ayavaşça):

—Bugecekimaskelibaloyagel…diyefısıldadı.Sonra,yükseksesle:HoşçakalınMösyöBobinitzin,dedi.YarınKarpovlar’ınbalosundagörüşürüz,değilmi?

—Hayırefendim,bağışlayın.Buradaolandansonragöremezsinizbeniartık.

BayBobinitzinbirşeylerdahahomurdandı,ayaklarınıbitiştirerek,iri,kalınpabuçlarınıbirbirineçarptıvekızağınabindi.Bayandakocasınınçağırdığıarabayakuruldu.Yenotkürklüadampekbitkingörünüyordu;arabanınyanındahareketsizduranpaltolugencebönbönbakıyordu.Delikanlınınyüzündekisırıtışdaepeyceyavandı.

—Bilmemki…diyebaşladıkürklü.

Gençadam,meraklı,birazdaçekingenbirhalleeliniuzatarak:

—Tanıştığımızaçokmemnunoldumbeyefendi,dedi.

—Bende,bendeçokmemnunoldum.

—Kaloşunuzudüşürdünüzgaliba…

—Benmi?Sahi…Eksikolmayın,teşekkürler.Nezamandırlastikalmayıdüşünüyorum…

Delikanlıiçtenbirilgiyle:

—Lastikayağıterletirmiş,dedi.

Karısıarabadan:

—GeliyormusunJean,çabukol!diyeseslendi.

—Evet,doğru,terletirmiş…Geliyorumhayatım,geliyorum.Konuşmayadaldıkda…Tambuyurduğunuzgibi,terletirayakları.Efendimizninizle…

—Ricaederimefendim!..

—Tanıştığımızasonderecememnunoldum.

Yenotkürklüadamarabayabindi,arabahareketetti.Gençadamolduğuyerdenşaşkınlıkdolubirbakışlaarabayıuğurladı.

II

ErtesigünİtalyanOperası‘ndabirtemsilvardı.

İvanAndreyiçtiyatrosalonunabombagibidaldı.Oanakadarkimseondamüzikdüşkünlüğügörmemişti.İtalyanOperası’nagidişlerindetatlıtatlıkestirdiğiherkesçebilinirdi.Hattabirkaçkeredostlarınabununpekzevkliolduğunu,primadonnanınsesininbeyaz,yumukbirkedininmiyavlamasıgibininniyerinegeçtiğinisöylemişti.AmaİvanAndreyiç,bunuçokönceleri,geçenmevsimsöylüyordu.Oysakişimdideğiltiyatroda,evinde,geceleribileuyuyamazolmuştu.BöyleceogecetıklımtıklımdoluOperasalonunabombagibidalıncadenetlemememurununbilekuşkusunuuyandırdı.AdamcağızınkaygılıbakışıİvanAndreyiç‘inelbisesininyancebindebirkamakabzasıarıyordu.Şunudasöyleyelimki,osıralaroperadaikipartiçarpışıyordu.Herbirikendiprimadonnasınıtutuyordu.Partininbirinexxx-istler,ötekinexxx-nistlerdiyorlardı.Gruplarınikisidemüziğeoderecedüşkündüki,tiyatroidaresigüzellikvegüzelliğintemsilcisiprimadonnalarakarşıbutaşkınsevgigösterisindensankikorkmayabaşlamıştı.Buyüzden,aksaçlıbirihtiyarın–gerçisaçlarıtamanlamıylaakdeğildiya–dahadoğrusu,ellisinde,dazlakça,kerliferlibiradamın,birdelikanlıhızıylasalonadalışınıgörenmemur,elindeolmadan,DanimarkaPrensiHamlet’in“İhtiyarlıkböylebirkendinisalıverirse,gençlikneoluracabailh…”sözlerinianımsadı,birkamagörmekkaygısıylaİvanAndreyiç‘infrakınıncebineyanyanbaktı.Amaocepteyalnızcaparacüzdanıvardı,okadar.

İvanAndreyiç,salonadalardalmazikincikattakilocalarıhızlıbirbakışlasüzdü,kalbiduracakgibioldu;ooradaydı,localardanbirindeoturuyordu!..LocadabirdekarısıvebaldızıylaGeneralPolovitzin,generalinsondereceçevik,gençyaverivesivilelbisegiyenbiradamdahavardı.İvanAndreyiçolancadikkatiylebuadamıseçmeyeçalışırkenöteki,yaverinarkasınageçereklocanınkaranlığınagömüldü.

O,başkayeregittiğinisöylediğihaldeburadaydı!..

ZatenİvanAndreyiç‘imahvedenşey,GlafiraPetrovna’nınbirzamandanberiheradımındagörünmeyebaşlayanikileşmeydi.Locadakisiviladam,bardağıtaşıransondamlaydı.İvanAndreyiçkoltuğayığılırcasınaçöktü.Oysakiolaypekbasitti,üstündebukadardurmayanedenyoktu…

Söylemeyiunutmayalımki,İvanAndreyiç‘inkoltuğubirincikatlocalardoğrultusundaydı.İkincikattakisözkonusulocatamkoltuğununüstünegeliyordu.BuaksilikyüzündenİvanAndreyiç,yukardaolanıbitenigöremezditabii.Oturduğuyerdekızıyor,kaynayansemavergibiköpürüpkabarıyordu.Birinciperdeninfarkındabileolmadı,aryalarıntekbirnotasıkulağınagirmedi.Müziğiniyiyanlarındanbiri,insanınduygularınıyansıtmasıdır,derler.Sevinenadamiçindesevinç;üzgünkimsehüzünbulurmuş.İvanAndreyiç‘inkulaklarıoandafırtınauğultularıyladoluydu.Hayranlıkçığlıklarıbüsbütünhırçınlaştırdıonu.Bereket,birinciperdebitmişti.Amaperdeinerkenkahramanımızınbaşınahiçbirkaleminyeterikadaranlatamayacağıbirolaygeldi.

Bazentiyatrodaüstkatlardanprogramfilandüştüğüolur;helepiyesseyircileriesneten,sıkıcıbirnesneysebuolayçevredekileriepeyeğlendirir.İncekağıtparçasınıntaüstkattansalınasalınainişiniderinbirilgiyleseyredenlerbununkoltuktaçevresindenhabersiz

oturanseyircininbaşınakonuşunakıskısgülerler.Adamınsonrakiutangaçhali(utanacağıyüzdeyüzdür)gerçektengörülmeyedeğer.Benkendiadıma,bayanlarınlocakenarlarınakoyduklarıdürbünlerebaktıkçahuylanırım:Bunlardanbiriumulmadıkbirandaaşağıiniverecekmişgibigelir…Amaböyleacıolasılıklartasarlamanınyerideğilburası.Bukonuyubizihertürlühileden,dolandırıcılıktan–evinizdevarsa–hamamböceklerindenkorunmaçarelerigösterengazetelerebırakıyorum.

AmaİvanAndreyiç‘inbaşınagelenhalşimdiyekadarhiçbiryerdeyazılmışdeğildir:Öncedesöylediğimizgibi,epeydazlakkafasınadüşenşeyneprogram,nedekağıtparçasıydı.Bununneolduğunusöylemeyebileçekiniyorum;kıskanç,öfkeliİvanAndreyiç‘inçıplak–dahadoğrusu–yeryersaçtanyoksunsaygıdeğerbaşınamiskokulubiraşkmektubudüşmüştü…İnsanbuahlâkbozucunesneninsözünüetmeyeutanıyordoğrusu!Hesaptaolmayanbuçirkinolay,zavallıİvanAndreyiç‘ibaşınabirfareyahutvahşibirhayvandüşmüşgibişaşırtmış,ürkütmüştü.

Kağıdınbiraşkmektubuolduğundanhiçkuşkusuyoktu.Romanlardakigibikokulu,pembebirkağıttı,eldivenlibirkadınelindegizlenecekkadarminnacık,muskaşeklindekatlanmışbiraşkmektubu…Besbelliverildiğisıradadüşürülmüştü.Gerekenellere,programlabirlikteuzatılırken,belkigeneralinçevikyaverininbirkolçarpmasıyladüşürülmüştü.Yaverzarifbirreveraslaözürdilerkensabırsızlanansivilgencinelineyalnızcaogereksizprogramgeçti…Olaytuhaf,tatsızdıama,İvanAndreyiç‘indurumudahadatatsızdı.Soğukterlerdöküyordu.Mektubuavucundasımsıkıtutarak:

—Predestine[9]diyefısıldadı;predestine!..Kurşunsuçluyubulur…Yok,öyledeğil;nesuçumvarbenim?Vurabalıyaderlerbuna!..

Böylebirolaylasersemleyenkafadannelergeçmezki!İvanAndreyiçoturduğukoltuktataşkesilmiş,diridençokölüyebenziyordu.Osıradasalondakiler,şarkıcıyacoşkuncagösteriyapmayabaşladığıhaldeİvanAndreyiçolayıherkesinfarkettiğineemindi.

Fenahaldebozulmuş,kızarmıştı;tertemizbirtopluluktayakışıksızbirşeyyapmışgibiyerindibinegeçmekistedi.Sonundabütüncesaretinitoplayarakgözleriniçevredegezdirdi.Solundakizüppecebirgence:

—Sonaryapekenfesti!..dedi.

Coşkunluktankendindengeçmiş,oturduğuyerdetepinengenç,İvanAndreyiç‘iilgisizbirbakışlasüzdüktensonrasesinidahaiyiduyurmakiçinelleriniboruşeklindeağzınagötürdü,sevdiğiartistinadınıhaykırmayabaşladı.İvanAndreyiçpekhoşnuttu:“Çokşükür,farkınavarmadılar…”diyedüşündü,arkayabaktı.Arkasındaoturanşişmanbiradamdaonunlailgilenmiyordu,sırtınıdönmüş,dürbünlelocalarısüzüyordu.“Güzel…Bunudaatlattık!”diyesevindiİvanAndreyiç.Ötekilerzatengörmüşolamaz,gözlerinikoltuğununyanındakilocayaçevirdi,birdeniçicızzetti.Locadakigenç,güzelkadınsandalyeninarkalığınayaslanarak,ağzınıkapamış,katılakatılagülüyordu.

İvanAndreyiç,“Ahşukadınlar…”diyemırıldanmaktankendinialamadı,seyircilerinayaklarınabasabasakapıyadoğruyürüdü.

Şimdiokuyucularımıbudurumüzerinedüşünüpkararvermeyeçağırıyorum:İvanAndreyiç‘inoandahareketlerindehaklıolmasınaolanakvarmıydı?BolşoyTiyatrosu’ndadörtkatloca,beşincikattadaparadibulunduğubilinir.Sözkonusumektubunillebir

locadan,hemdeyüzdeyüzPolovitzinler’inlocasındandüştüğünükimilerisürebilirdi?Paradiseyircileriarasındadakadınyokmuydu?..Amatutku,helekıskançlık,tutkularınengüçlüsüdeğilmidir?

İvanAndreyiçfuayeyekoştu,ışığayaklaşarakzarfınmühürünükopardı,okumayabaşladı:

“Hemenşimdi,temsilbiterbitmezbuluşalımG.caddesindeki‘xxx’sokağınınköşesindeK.ninevi;üçüncükatınsolundakikapı…Tanrıaşkına,sansfaute[10]gel!”

MektuptakielyazısındanpekeminolmayanİvanAndreyiç,konununbirrandevuolduğunuanlamıştıtabii.İlkaklınagelenşey;suçlularıyakalayıpkötülüğükökündenkesmekti.Hattahemenoandahareketegeçmekistedi,amanasıl,neredenbaşlamakgerektiğinikestiremedi.İkincikatakoştu,amaaklınıtoplayıpgeridöndü.Neyapacağını,kendinineyanaatacağınıbilemiyordu.Boşdurmamakiçinbirdeaynıkatınkarşıyanınageçipkapısıaçıkbulunanbirlocayabaktı.Yüreğinesuserpildi:Beşkattadayukardanaşağıyaaynıdoğrultudabulunanlocalarhepgençkadınveerkeklerledoluydu.Mektupbunlarınherhangibirindendüşmüşolabilirdi.BukezİvanAndreyiçsankibulocalarınhepsininonakarşıdüşmancasözbirliğiettiğindenkuşkulandı.Huzurukaçtı,ikinciperdeoynarkensalonagirmedi,tiyatronunkoridorlarındabiraşağıbiryukarıdolaşıyordu.Biraralıkgişeyebaşvurmayıdüşündü:Dörtkattakilocalarınbiletlerinialanlarınadlarınısoracaktı;amagişekapanmıştıartık.Sonundasalondanşiddetlihaykırışlar,alkışsesleriduyuluncatemsilinbittiğinianladı.Paradiden,primadonnalarıtutangrupbaşlarınınsesleriortalığıçınlatıyordu.AmaİvanAndreyiç‘inbunlarlauğraşacakhaliyoktu,hareketşeklinibelirlemeyeuğraşıyordu.VestiyerdenpaltosunualarakG.caddesininyolunututtu.Suçlularıkaçırmadansıcağısıcağınayakalayıp,dünkündendahaşiddetlidavranmayakararvermişti.

Evikolaycabuldu,sokakkapısındanmerdiveninilkbasamağınaadımatarkenoldukçaşıkbirgencin,sankikolununaltındansüzülerekönegeçtiğini,basamaklarıikişerikişeratlayaraküçüncükataçıktığınıgördü.Yüzünüseçmemeklebirlikteonu,dünkügencebenzetti.Kalbiduracakgibioldu.DelikanlıİvanAndreyiç‘iikikatgeçti.Üçüncükattabirkapı,gelenibekliyorlarmışgibi,zilçalınmadanaçıldı.DelikanlınıniçeridaldığınıgörenİvanAndreyiçdeüçüncükata,kapıhenüzkapanmadanyetişti.Neyapmakgerektiğinikapınınönündebiranserinkanlılıkladüşündü.Tamoandasokakkapısınınönündeduranbirarabanıngürültüsü,kapınınaçıldığıduyuldu.Birisiağıradımlarla,inlergibiöksürerekmerdivendençıkıyordu.Kaybedecekvakityoktu.İvanAndreyiçaralıkdurankapıyıiterekardınakadaraçtı,aşağılanmışbirkocahışmıylaiçeridaldı.Birhizmetçiyolunukesmekistedi,arkasındanbiruşakçıktı,amaİvanAndreyiç‘itutabileneaşkolsun!Karanlıkikiodayışimşekhızıylageçtiktensonrakendinibiryatakodasındabuldu.Genç,güzelbirkadınınkarşısındaydı.Kadınkorkudantirtirtitriyor,neyeuğradığınıanlamadanİvanAndreyiç‘edehşetiçindebakıyordu.Tamosıradabitişikodadan,yatakodasınayaklaşanağıradımlarınsesigeldi:Bu,deminmerdivenlerdençıkanaynıayaksesleriydi.

Gençkadın,ellerinibirbirinevurarak:

—AmanYarabbi,kocam!..diyebağırdı.Yüzü,üzerindekisabahlıkgibibembeyazoldu.

İvanAndreyiç,yanlışyeregeldiğini,çocukça,anlamsızbirişyaptığını;merdivendeyeterikadardüşünüpolgunbirkararvermediğinianladı.Amaişiştengeçmişti!Kapıaçıldı,

adımlarınıntokluğunabakılırsa“ağırbirkoca”olanadam,odanıneşiğindeydi…

İvanAndreyiç‘inoandakendihakkındanedüşündüğünübilemiyorum.Kadınınkocasıylakarşılaşıp,bilinçsizhareketettiğini,bağışlanmazbirdensizlikyaptığınıaçıklayaraközürdilediktensonrasıvışmasınaengelolanneydi?Bunudaanlayamadım…Kuşkusuzbugidişpekşanlıbirgidişolmazdı,amahiçolmazsamertçe,içtenlikliolurdu.Gelgelelim,İvanAndreyiç,DonJuan’lığa,yahutLovelas’lığaözenmişgibi,geneçocukçadavrandı.İlkin,karyolayıçevreleyenperdeyesarındı,saklanmakistedi.Sonra,iyicebozulansinirlerinesözgeçiremedi,korkuaklıbastırdı.Yereçöktü,karyolanınaltınadaldı.Aşağılanmışbirkocaolarakyadakendiniöylegörerek,İvanAndreyiçbaşkabirkocaylayüzyüzegelmeyedayanamıyordu,belkievinegirmeninadamıaşağılamaolduğundanürkmüştü.Şuveyabunedenle,nasılolduğunukendidebilemedenyatağınaltınasokuldu.İşingaribi,kadındabunupekuysalcakabuletmişti…Besbellidilitutulacakkadarkorkmuştutazecik!

Kocasıinleyerek,oflayıppuflayarakodayagirdi,tamihtiyarişi–makamlıbirsesle–karısınahayırlıakşamlardiledi.Sonra,sırtındanağırbiryükatanadamınhalsizliğiylebirkoltuğaçöküpboğukboğuköksürmeyebaşladı.DeminöfkedenkaplankesilenİvanAndreyiçbirdenbirekuzulaştı,kedikarşısındakıpırdanamazhalegelenfareyedöndü:Korkudansolukalamıyordu.Oysakibütünaşağılanankocalarınmutlakasaldırganolmadığınınörneğikendisiydi.Amaoanda,yadüşünemediğindenyadabaşkabirnedendenaklınagelmedibunlar.Sessizsessiz,eliylesakınasakınaçevresiniyoklayarakyatağınaltındaolabildiğincerahatyerleşmeyebaşladı.Osıradaelinibaşkabirelinyakaladığınıduyunca,nekadarşaşırdığınıtahminedersiniztabii;karyolanınaltındaondanbaşkabiridahavardı!..Duyulurduyulmazbirsesle:

—Kimsiniz?diyefısıldadı.

Görünmeyenadam,aynıfısıltılısesle:

—Emrettinizbeyim,kimolduğumusöyleyecekmişim!..diyeyanıtverdi.Birpotkırdınız,sesiniziçıkarmayınbari.

—Amaefendim…

—Susun!

Fazlalıkadam;(karyolanınaltındaancakbirkişininuzanacağıkadaryerolduğunagöreİvanAndreyiçötekiadamıfazlagörüyordu),İvanAndreyiç‘iacıdanbağırtacakkadarkuvvetleelinisıktı.

—Amanneyapıyorsunuzbeyefendi!..diyeseslenecekoldu

İvanAndreyiç.

—Şşşt…

—Sıkıştırmayınbukadar,yoksabağırırım.

—Helebağırın,birdeneyindegörelim!

İvanAndreyiçutancındankıpkırmızıoldu.Bilinmezadamsert,öfkelikonuşuyordu.Belkifeleğinkırkçemberindengeçmiş,böyledurumlaraalışıkbiradamdı,oysakiİvanAndreyiçbukonudapekdeneyimsizdi;dar,karanlıkyerdeboğulacakgibiydi,kanıntepesine

çıktığınıhissediyordu.Amaçaresizdi,yüzükoyun,kımıldamadanyatmakzorundaydı.Boyuneğdi,sustu.

Kadınınkocası:

—Pavelİvanıç‘daydıkruhum,diyebaşladı.Preferans’a[11]oturduk.Birdekhi-khi-khi!..(Öksürükfaslı)Şey…Sırtımı…Khi-khi…Aman…Khi-khi…

İhtiyarbirsüre,gözlerindenyaşfışkırıncayakadaröksürdü,sonra:

—Sırtım…dedi;sırtımaöyleağrıgirdiki…Şukörolasıhemoroityokmu,neayaktadurduruyor,neoturtuyor.Khi-khi-khi!..Oturamadımcanım,khi-khi-khi-khi..

Yenidenbaşlayanöksürükbunalımısahibindendahaömürlüolacakgibiydi.Sonundaihtiyarcıkikiöksürükarasındadilinizahmetleoynatarakbirşeylergevelemeyebaşladı,amaanlayabileneaşkolsun!..

—Neolurbirazöteyeçekilinbeyefendi!diyefısıldadızavallı

İvanAndreyiç.

—Emredersiniz.Yervarmıki,çekileyim?

—Öyleama,benneyapayım,sığamıyorumburaya.Ömrümdeilkkezacıdurumadüştüm.

—Bendebuderecetatsızbirortamdailkkezbulunuyorum.

—Ricaederim,delikanlı!

—Susunbe!

—Nedensusacakmışım?Sonderecesaygısızbirgençsiniz.Anladığımagöre,hayligençsiniz;sizdenyaşlıyım…

—Susundedikya.

—Aa,fazlailerigidiyorsunuz.Karşınızdakimolduğundanhaberinizyokgaliba,beyefendi!

—Karyolanınaltındayatanbiradamsınız,biliyorum.

—Evet,amabenimburadabulunmam…Şey…Birçeşitsürpriz,dahadoğrusuyanlışlıkeseri.Sizdealdanmıyorsam,ahlâksızlığınızyüzünden…

—Aldandınızişte!

—Beyefendi,unutmayınsizinbüyüğünüzüm.

—Bulunduğumuzdurumdabüyükküçükolmaz,eşitizbeyefendi.Ricaederim,yüzümüellemeyin.

—Affedersiniz,karanlıktabirşeyseçemiyorum;budaracıkyeresığamıyorum.

—Şişmanlığıncezasıbu!

—AmanYarabbi,ömrümdebuderecehakareteuğramamıştım,aşağılanmamıştım!

—Öylemi,demekkaryolaaltındandahaaşağısınagirmediniz?

—Beyefendi,kimolduğunuzubilmiyorum;buhalinbaşınızanasılgeldiğindende

haberimyok,amabenimburadabulunmamtamanlamıylabirhatayüzünden.Düşündüğünüzgibideğilimben,beyefendi.

—Yattığınızyerdeitişmeden,rahatdurursanızsizinleilgilendiğimyok.Konuşmayıdakessenizdahaiyiolacak.

—Amasizdebanabirazyeraçmazsanızbiryerimeinecek.

Ölümümdensorumluolursunuzbeyefendi,eminolun.Saygıdeğerbirinsan,birailebabasıyım.Buhaledayanamamben!

—Suçkimin!Hadişuyanageçin.İştesizebiryer;amabundanfazlasıdayok!

BirazgenişlemektensonderecememnunolanİvanAndreyiç,uyuşmuşkollarıylabacaklarınıoynatmayıdenedi.

—Soylugenç!Beyefendi!Hakkınızdayanlışdüşündüğümüanladım,dedi.Sizindepekiyidurumdaolmadığınızbelli,amaelimdennegelir!Hakkımdakidüşüncenizdebendenyanadeğilgaliba…İzinverin,sizekimolduğumu,burayabilmeyereknasıldüştüğümüanlatayım,belkiozamanhakverirsinizbana.Eminolun,tahminettiğinizamaçlagelmedimburaya.Olanlardandehşetlikorkuyorumşimdi!

—Susmayacakmısınızsizyahu!Konuştuğumuzuduyarlarsaasılozamanbaşımızagelecektenkorkun.Şşşt…Herifbirşeylersöylüyor.

Gerçektenihtiyarınöksürüğübirazdindi.Miskinmiskingeveleyerek:

—İşteböylecanımıniçi…dedi.Böyleya…Khi-khi…Felaketdoğrusu.Fedoseyİvaniç,“Cıvanperçemiyapraklarınıkaynatıpiçmeyideneyin”diyor.-“Sülükyapıştırdım,”dedim.Oda,“CıvanperçemidahaiyiAleksandrDemyanıç,dedi;sökerçünkü…”Khi-khi-k-hi…Sennedersinruhum?AhTanrım…Khi-khi-khi…

—Öyleya,denersenfenaolmaz;dedikarısı.

—Fenaolmazya.“Belkiveremsiniz,”dedibana;khi-khi-khi…Yo,dedim,sadecenikris,birdemideiltihabıvar…Khi-khi-khi…Herifilleveremdiyetutturdu.Senkhi-khi…Sennedersinşekerim,veremmiyimacaba?

—Amannelersöylüyorsunuz!

—Değilmiya!Veremmişim…Sensoyunupyatsanaşekerim.Khi-khi-khi…Nezledeüstelik…Öff!..YatağınaltındaiyicebunalanİvanAndreyiç:

—Öff…Aman!..diyehızlasoludu.Neolur,çekilinbiraz.

—Şaşıyorumsizevallahi,hiçrahatduramazmısınız?

—Sizdebenimlebozdunuzdelikanlı,muştalayıpduruyorsunuz.Galibabubayanınaşığısınız.

—Çenenizitutun.

—Susmayacağım!Banakumandaedemezsiniz.Kadınınaşığısınız;benimsuçumolmadığınagöre,vızgelir,yakalansakdaumurumdadeğil!

Gençadamdişlerinigıcırdatarak:

—Sesinizikesmezseniz,beniburayazorlagetirdiğinizisöylerim,dedi.Servetinikaybetmişamcamsınızdiyetanıtırım…Ozamanbendendeğil,sizdenkuşkulanırlar.

—Alayınsırasıdeğil,beyefendi.Sabrımıtüketiyorsunuz!

—Şşşt…Bakın,yineliyorum;susmazsanızsizisusturmanınçaresinibulurum.Belakesildinizbaşıma!Buradaolmasanıziyikötüsabahlardım,sonradanasılolsaçıkardım.

—Yo,bensabahakadarduramamburada!Benimgibiağırbaşlı,nüfuzlubiradamiçin…Şey,budageceburadamıkalacakdersiniz?

—Kim?

—Şuihtiyar.

—Kalırya.Bütünkocalarsizingibideğilki,evdegeceleyenleridevar.

İvanAndreyiçkorkudanbuzkesildi:

—Beyefendi;eminolunbendegecelerievimdegeçiriyorum.Builkolarakbaşımageliyor,yeminederim.Benitanımıyorsunuzsiz.Kimsinizbeyim,kimsiniz?Neolur,arkadaşlıkadınasöyleyinbunu!

—Banabakın,güçkullanmayazorlamayınbeni!

—İzinverindebaşımagelenbukepazeceişianlatayımbari.

—Sözünsırasıdeğil.Hiçbirşeybilmekdeistemiyorum.Sesinizikesin,yoksa…

—Yapamamki…

Karyolanınaltındahafifitişmeoldu,İvanAndreyiçsustu.İhtiyarınçatlaksesiduyuldu:

—Şekerim,buodadakedimivar,birtakımmırıltılarduyuyorum.

—Nekedisi,nerdençıkarıyorsunuzbunları?

Kadınınkocasıylakonuşacaksözbulamadığıbelliydi.Şaşkınlıktanhâlâkendinegelemiyordu.Adamınsonsözleriyleirkildi,odakulakkesildi:

—Nekedisi?

—Basbayağıkedi.Geçengünevegeldim,bakıyorum:BizimVaska,çalışmaodasındakoltuğunakurulmuş,mırıldayıpduruyor.“Neo,Vasenka?”dedim.Mırmırlamayadevametti.Tıpkıdainsanfısıltısınabenziyor…İçimden,“Bakşuşeytanınişine,ölümümüçağırıyorgaliba…”dedim.

—Saçmalıyorsunuzbugün,ayıpvallahi!

—Pekipeki,darılmacanım,ölmemiistemezsin,bilirim.İşolsundiyesöyledim.Soyundayatsanaşekerim,senyatanakadarburadaoturayım…

—Hayırhayır,yatmamdaha…Sonra…

—Pekicanım,peki;darılma.Şey…Faremivarburadane?

—Ay,neoluyorsizebugünanlamıyorum:Yokkediler,yokfareler…NedirbuTanrıaşkınıza!

—Birşeyyokcanım…Khi-khi!Birşeydemedimben.AmanYarabbi,khi-khi-khi!..

Yatağınaltındakigençadam:

—Öylegürültüediyorsunuzki,herifsonunda…diyefısıldadı.

—Halimibilseniz,burnumkanıyor.

—Kanasın,neyapalım?Adamgidinceyekadardişinizisıkın,sesçıkarmayın.

—Amadurumumudüşünün,delikanlı;hemyanımdayatanınkimin,neyinnesiolduğunubilmiyorum…

—Öğrenirsenizelinizenegeçeceksanki?Benkimolduğunuzumerakediyormuyum?Peki,söyleyinadınızı,bende…

—Yok,yok,negereğivar!Benyalnızca,buradabulunuşumunanlamsızlığını…

—Şşt…Herifgenebirşeylersöylüyor.

—Vallahişekerim,kulağımamırıltılargeliyorbenim.

—Hiçbirşeyyok.Kulağındakipamuğuiyiceyerleştirmedindeondanöylegeliyor.

—Pamukdedinde,burada,üstkatta…Khi-khi…Üstkatta…Khi-khi…

—Üstkattamı?..diyebirdenbirefısıldadıdelikanlı.Hayaksişeytan,benburayısonuncukatsanıyordum.İkincikatmışdemek!

—Buevinkatlarıylanedenbukadarilgileniyorsunuz?diyekarşılıkverdiİvanAndreyiç.Bendeburayısonkatsanmıştım,demekbirkatdahavar…

Öksürüğübiraralıkkesilenihtiyar:

—Birisikımıldanıyororada,dedi,vallahikımıldanıyor!

Gençadam,İvanAndreyiç‘inelleriniyakaladı,olancahızıylasıktı.

—Duydunuzmudediğini,sesçıkarmayın!

—Ricaederimellerimibırakın,beyefendi.Bırakınbeni!

—Şşşt!..

Kısabiritişme,arkasındangeneherşeysessizleşti.

—Nefisbirparçayarastladımdemin,diyeyenidenbaşladıihtiyar.

—Neparçası,dedikarısı.

—Canım,öncelerideanlatmıştımsana;merdivendegüzelbirkadınlakarşılaşırımbazen…Yoksasöylemeyiunutmuşmuydum?..Belleğimdebirşeyvarşusıralar.Kılıçotu…Khi-khi…

—Ne?

—Kılıçotuiçmeliyimdiyorum;çokiyiymiş…Khi-khi-khi…Çokyararlıymış.

Yatağınaltındakigenç,geneöfkeyledişlerinigıcırdattı:

—Herifkonuşuyordu,engeloldunuz!diyesöylendi.

İhtiyarınkarısı:

—Güzelbirkadınamırastladın,dedi;sonra?

—Efendim?..

—Güzelbirkadınarastlamışındiyorum.

—Kimrastlamış?

—Sen,kimolacak!

—Benmi,nezaman?..Ha,sahi…

Gençadam,unutkanihtiyarcığıgayretegetirmekistergibi:

—Heleşükür!Hadikocamumya,hadi!..diyefısıldıyordukonuş,devamet!

—Ahbeyefendi,nekorkunçşey,dehşettentüylerimdikendikenoldu.Dünkügibi,tıpkıdünkügibi…

—Şşşt…

İhtiyar,gıcırtılıbirsesle:

—Evetevet,hatırladım,dedi.Pekoynakşey!Birgözlerivar…

Mavişapkalı…

—Mavişapkalımı…Vaycanına!

—Odur,o!..Onunmavişapkasıvar…AhYarabbim!diyebağırdıİvanAndreyiç.

Gençadamyenidenellerineyapışıpezercesinesıktı:

—Odediğinizkim,kimdensözediyorsunuz?

Budefa“Şşşt”diyenİvanAndreyiçoldu:

—Şşşt…Adamkonuşuyor,dinleyelim…Zatenmavişapkanınneönemivar,herkesinmavişapkasıolabilir.

İhtiyardevamla:

—Şeytangibikurnaz!dedi.Buradaahbaplarıvarmış.Gözlerifıldırfıldır…Ahbaplarınadabaşkaahbaplarıgeliyorolmalı…

—Bizenecanım,diyesözünükestikarısı.

—Pekicanım,peki,darılma!dedi.İstemezsenanlatmam.Keyfinyerindedeğilbugecegaliba.

—Şey,sizburayanasıldüştünüz?diyesordugençadam.

—Hayda,demindinlemekistemiyordunuz,şimdibirdenbirebuilginiye?

—Neilgisi,vızgelirbana!Anlatmasanızdaumurumdadeğil.

—Darılmayındelikanlı,nesöylediğiminpekfarkındadeğilim.Yanidemekistiyorumki,buişleilgilenmenizboşunaolmamalı…Kimolduğunuzusorabilirmiyim?Şimdilikbildiğimtekşey,tanımadığımbiradamsınız…Öff,iyicezırvaladımgaliba!

Birşeydüşünürgibigörünengençadam:

—Benirahatbırakın,diyeterslediİvanAndreyiç‘i.Amaötekisusmuyordu:

—Öyleysebenhepsinianlatacağımsize.Belkisizegücendiğimiçinanlatmayacağımısandınız?Asla.İşteelimiuzatıyorum.Yalnızcaüzgünüm,okadar.Amaçokricaederim,sizdehepsini,tabaşından,burayanasılgeldiğinizifilan,hepsinianlatın.Niçin,nenedenlegeldiniz?Eminolun,sizehiçdarılmıyorum;vallahibillahidarılmıyorum,işteelim!Yerintozundanpektemizdeğilgaliba.Amazararıyok,yüceduygularımızıifadeederkenbunlarönemlisayılmaz.

—Haysizideelinizide!..Kıpırdanacakyeryokkeneliniburnumasokuyor!..

—Beyefendi,budavranışınızkarşısındabirinsandeğildeeskibirpabuçvarmışgibi…

İvanAndreyiçöfkelikonuşuyordu,amaöfkesindebirgevşeklik,sesindeyalvarmaifadesiseziliyordu:

—Biraznazikolunbanakarşı…Azıcıkhiçolmazsa…Herşeyianlatacağımsize.Birbirimizipekalasevebilirdik.Sizievime,yemeğedavetederdim.Oysabuşekildeburadayanyanayatmamızbileolanaksız.Hakkımdayanılıyorsunuzdelikanlı.Bilmiyorsunuzki…

Gençadam,İvanAndreyiç‘insözünükeserek,heyecanla:

—Acabanezamanrastlamışona?dedi.Belkihâlâbekliyorbeni?..Aman,neolursaolsun,çıkacağımburadan!

—Odediğinizkim?Kimdensözediyorsunuz,delikanlı?Orada,üstkattaolan…Yarabbim,beniniçinböylesıkıntıyasoktun!

İvanAndreyiçsıkıntısındansırtüstüdönmeyeçalıştı.

—Kim,kim!..Öğrenipdeneyapacaksınız?Zatençıkıyorumartıkben!

UmutsuzluğusonhaddibulanİvanAndreyiç,delikanlınınfrakınınkuyruğunayapıştı:

—Neyapıyorsunuz,nereye?..‘Benneolacağım?

—Banane!Buradakalacaksınıztabii.Banaengelolursanız,ihtiyarbenikarısınınaşığısanmasındiyedeminsöylediğimgibi,iflasetmişamcamolduğunuzusöylerim.

İvanAndreyiçüzgünbirhalle:

—Anlamsızsözlerbunlar,delikanlı,diyefısıldadı.Kimseinanmazbuna,küçükbirçocukbile…

—Öyleysegevezeliketmeyin;yereyapışın,usluusluyatın.Hattageceyiburadageçirin.Sabahbirpundunagetiripçıkar,kaçarsınız,kimsefarkınavarmaz.Bençıktıktansonra,yatağınaltındabirkişidahaolduğukimseninaklınagelmez.Düzineylegelecekdeğillerya!Hoşsiztekbaşınızabirdüzineyebedelsiniz.Hadi,azıcıkçekilin,çıkacağımben.

—Benimlealaymıediyorsunuzdelikanlı?Yabeniöksürüktutarsa?..

—Şşşt…

Galibabiraralıkkestirmişolanihtiyargenehuylandı:

—Nedirbu,dedi.Yukardadabirpatırtıvar.

Karyolanınaltındakilerilgilendiler:

—Yukardapatırtımı?..

—Duydunuzmu,delikanlı,yukardabirşeyleroluyor?..

—Duydum.

—AmanTanrım,bençıkacağım,delikanlı!

—Öylemi?Benkalacağımama…Vızgelirbanaoradaolanlar.Aklımanegeldi,biliyormusunuz?Sizdealdatılmışbirkocasınız.

—Nee?!..Şuterbiyesizliğebak,neredençıkardınızbunu?Nedenaldatılmışkocaolayım…Evlideğilimkiben!..

—Evlideğilmiş…Atma!

—Belkibiraşığımben…

—Aşıkmı?..Tamam!

—Beyefendi,ricaederimbeyefendi!..Pekala,hepsinianlatacağımsize.Belkiozamanüzüntümehakverirsiniz.Düşündüğünüzgibideğilim,evlideğilimben.Sizingibibekarım.Oşey…Arkadaşım…Çocuklukarkadaşım…Bendeaşığım.Banadediki,“Çokmutsuzum,azapiçindeyim…Karımdankuşkulanıyorum.”Aklıbaşındabirbiçimde,“Kimdenkuşkulanıyorsun?”diyesordum.Amasizbenidinlemiyorsunuzbeyefendi.Dinleyin,ricaederim,dinleyin.“Kıskançlıkgülünçşey,dedim;suçtur!”-“Değil,dedi;yalnızcamutsuzbirinsanım…Azapçekiyorum,kuşkununverdiğiıstırap…”-“Neyapayım,dedim,eniyidostumsun,çocuklukarkadaşımsın.Zevkçiçeklerinibirliktetoplar,sefahatdalgalarınabirlikteatılırdık…”AmanYarabbi,nesöylediğiminfarkındadeğilim!Gülüyorsunuzdelikanlı,buhalinizledeliedeceksinizbeni!

—Zatendelisiniz.

—Delisözünüağzımaalıralmazbunusöyleyeceğinizitahminettimzaten.Peki,gülündelikanlı.gülün!Bizdegençtik,bizdekadınlarıbaştançıkarmasınıbilirdik…Öff,beyinhummasınatutulacağımben…

—Şekerim,birisiaksırıyorburada,nasılşeybu?diyegevelediihtiyar.Senmiaksırdınyoksa?

—Tanrım,senbanasabırver!dedikarısı.

Karyolanınaltındanbirtıslamaduyuldu.Kadıntelaşlandı:

—Yukardakileringürültüsü…

—Evetevet,onlar…Sanasöylemişmiydim:Demin,khi-khi-khi…İncebıyıklı,ikidirhembirçekirdekbirzüppeye…Khi-khi…

Amanöff…Belim…Birzüppeyerastladım…

—İncebıyıklı…diyefısıldadıİvanAndreyiç.Sizsinizgaliba,sizdensözediyor!..

—HeyYarabbi,nebiçimadamsınız!Bananerederastlayacak,burada,yanınızdayım.Ellemeyinyüzümü!

—Fenalıkgeliyorbana…

Oandagerçektenüstkattanbirtakımgürültülerduyuldu.

—Neolabilirbu?diyemırıldandıgenç.

—İnsanlıkadınayardımedinbanabeyefendi,dehşetiçindeyim!

—Şimdisesçıkarmayında…

—Nedersinbuşamatayaşekerim,dayanılırgibideğil!Hemyatakodamızınüstünde…Adamgönderipsordurayımmı?

—Neilgisivar!

—Pekicanım,senbilirsin.Çoköfkelisinbugün.

—Gidipyatsanartık.

—Ah,hiçsevmiyorsunbeni,Liza!

—Seviyorumcanım,seviyorum…Tanrırızasıiçingidin,çokyorgunum.

—Pekipeki,gidiyorum.

İhtiyaryerindenkalkmayaçabalarkenkarısı,birdenbire:

Hayır,gitmeyin…Gitmeyin!diyebağırdı.Yokgidin,gıdin!..

—Sanabirşeyleroldubugün,ruhum.Birgidin,birgitmeyin…Khi-khi…Sahidengidipyatayım…Khi-khi-khi…Panafidinler’inküçükkızlarıvaryakhi-khi-khi…Bebeğini,oyuncakbebeğinigörsen,Nürnberg’dengetirmişler.Amanebebek!..Khi-khi…

—Şimdidebebekfaslımı?

—Khi-khi-khi!..Amasonderecegüzelbirbebek!..Khi-khi…

—Heleşükür,kalktımoruk,dedigençadam.Ogidincebizdeçıkarız.Duydunuzmu?..Sevinsenize!

—Ah…İnşallah,inşallah!

—Busizedersolsun.

—Neden?Evet,anlıyorum…Amasizbanadersvermekiçinhenüzçokgençsiniz,delikanlı.

—Genedevereceğimama…Dinleyin.

—Aman…Eyvah,aksırıktuttu!..

—Sakınha!Aksırındagörürsünüz!

—Neyapayım,farekokusundanboğuluyorum!Neolur,cebimdenmendilimiçıkarın,kımıldanacakdurumdadeğilim…Öff,nedirbuçektiklerim,suçumnebenim!

—Alınmendilinizi.Neyaptığınızagelince,şimdisöyleyeyimsize:Kıskançsınız.Kimbilirnelerneleruydurup,delidİvanegibielaleminevinedalarakortalığıbirbirinekatıyorsunuz.

—Ortalığıbirbirinekattığımyok,delikanlı.

—Susunartık!

—Hembanaahlâkdersiveremezsiniz,sizdençokdahaerdemliyim,delikanlı.

—Susacakmısınız?

—Yarabbim,senbilirsin!

—Ortalığıaltüstedipgençbirkadınıkorkuttunuz,zavallıbelkibuyüzdenhastadüşecek…Herşeydençokrahatagereksinenhemoroitlisayınbirihtiyarınhuzurunukaçırdınız.Neden?Çünkükafanızabirsürüsaçmalıkyerleşti,kendinizineyanaatacağınızıbilemiyorsunuz.Durumunuzunnederecekötüolduğununfarkındamısınız?Anlıyormusunuzbunu?

—Anladım,farkındayımama,genedehakkınızyokbeyefendi…

—Susun.Nehakkındansözediyorsunuz?Buişinsonununçokkötüolabileceğinidüşündünüzmü?Yatağınaltındançıkacağınızzamankarısınısevenbuihtiyarınnehalegeleceğinidüşündünüzmühiç?..Gerçifaciakahramanlığısizdençokuzak,karyolanınaltındançıkıncasizigörenlerinkahkahadankırılacağınaeminim.Sizibirdemumışığındagörmekisterdim,kimbilirnekadargülünçsünüz!

—Bendesizigörmekisterdim.Budurumdasizdebenimkadargülünçsünüz.Üstelikahlâksızlıkdamgasıdayedinizdelikanlı!

—Genemiahlâksözü!Buradabulunmamınnedeninibiliyormusunuzsiz?Yanlışlıklagirdimbenburaya.Tanrıbelalarınıversiniçerialanların!Belkibukadınındabeklediğibirisivardı;(Sizdeğiltabii)anlamsızyürüyüşünüzüduyuncakorktu,telaşlandı,bendeyatağınaltınagirdim.Karanlıktızaten…Yoo,üsteçıkmakiçinbanahikayeanlatmayakalkışmayın;gülünç,kıskançbirihtiyarsınız.Şimdiyekadarniçinburadakaldığımıbiliyormusunuz?Yoksakorktummusandınız?Hayırefendim,sizeacıdığımiçin:Bensizneyapardınız?Evsahipleriylekarşıkarşıyagelinceputkesilirdiniz.

—Odaneden?Konuşamayacağımıdaneredençıkardınız?..

Vay,şimdideköpeklerhavlamayabaşladı!

—Sahi…Çenenizdurmuyordaondanhavlıyor.Hayvanuyuyordu,besbellisizuyandırdınız.Asılfelaketşimdi.

Gerçekten,birköşede,minderdeuyuyanbirfinobirdenbireuyandı,yabancıkokuyualıncatizbirhavlamaylayatağınaltınaatıldı.

—Vaypishayvan,eleverecekbizi…diyehomurdandıİvanAndreyiç.Yakalandıkdemektir…Tanrınıncezası!

—Tabansızlığınızyüzünden,hakkettinizbunu.

Evsahibi,köpeğiçağırdı:

—Burayagel,Ami!

FakatAmioralıdeğildi,karyolanınaltındaİvanAndreyiç‘esaldırıyordu.

—Amişka’nınhalituhafbugün…BesbellifaredenyadakediVaska’danhuylandı.Yatağınaltındanaksırıkseslerigeliyordememişmiydim?Vaska’dırbu,nezleolmuş

hayvan.

Gençadam:

—Kıpırdamayın,aldırmazsanızdururbelki…dedi.

—Amanellerimibırakınbeyefendi,tutmayınellerimi!diyedebeleniyorduİvanAndreyiç.

—Yavaş,sesiziniçıkarmayın.

—Amaköpekburnumuısırıyorefendim,burunsuzmukalayımsizinyüzünüzden!..

Biritişmebaşladı.İvanAndreyiçellerinikurtardı.Köpekala-.bildiğinehavlıyordu.Birdenhavlamayıkesti,incecikbirseslecırladı.

—Ayy!..diyeçığlıkattıkadın.

Gençadamfısıltıhalinde:

—Neyaptınızcanavar,ikimizidemahvettiniz!dedi.Bırakınhayvanı.Haykahretsin,boğuyor!..Yapmayın,bırakınhayvanı,canavar!Kadınkalbinibilmezsinizsiz,köpeğiniöldürürsenizikimizideeleverir.

Amaişiştengeçti.İvanAndreyiçkendinikorumakiçinfinonunboğazımsıktı,hayvancağızbirçığlıkatarakoracıktacanverdi.

—Mahvolduk!..diyemırıldandıgençadam.

KadınyukardayırtınıpAmişka’sınıçağırıyordu:

—Amişka!..AmanYarabbi,Amişka’yaneyaptılar?İci,[12]Amişka,ici!..Canavarlar,barbarlar!..Ayy,fenaoluyorum…

İhtiyarcıkkoltuğundadoğruldu:

—Nediro?..Neoldu?..diyetelaşlıtelaşlıbağırıyordu.Neoldunhayatım?Amişka,burayagel!Amişka,Amişka!..Vaskaonuyiyemezya!..Genededövmelibukediyi;biraydırokşamadıknamussuzu!PraskovyaZaharyevna’yasöyleyeyimyarın,nedersinşekerim?

Köpeğiparmaklarını,dilinişaklatarakçağıranihtiyarbirdenbirekarısınaatıldı:

—Eyvah,neoldunkarıcığım,sarardın…AmanYarabbi…Heykızlar,burayagelin!

İhtiyarcıkodadakoşuşmayabaşladı.Kadın:

—Yabancıvarburada,yatağımınaltında…diyemırıldandı.Amişka,neyaptılarsana,Amişka’m!..

—Kimmişonlar?Amişka!..Burayagelinçocuklar!

İhtiyar,uşağınelindenmumukaparakkaryolanınaltınaeğildi.

—Kimvarorada?..Kimsiniz?..Gelinçocuklar,çabuk!..

İvanAndreyiç,boğduğuAmişka’nınleşininyanındasolukalmadanyatıyordu.Oysakigençadam,ihtiyarınherhareketinikolluyordu.İhtiyar,duvardanyanageçipkaryolanınaltındabeklenmedikkonuklarıararken,gençadamsürünerekyatağınaltındançıktı,arkasınabakmadankaçmayabaşladı.Delikanlıyıfarkedenihtiyarınkarısı,duyulur

duyulmazbirsesle:

—Kimsiniz?..dedi.Bensizi…

—Öbürcanavaroradakaldı,diyesözünükeserekatıldıdelikanlı.Amişka’nızıoöldürdü!

Kadın:

—Ayy…diyeçığlığıbastı.Amagençadamınyerindeyelleresiyordu.

Osıradakadınınkocası,İvanAndreyiç‘iayağındanyakalamış,dışarısürüklemeyeçalışıyordu.

—Birivarburada…Pabucunuyakaladım!

—Katil,Amişka’mınkatili!..diyebağırıyordukarısı.

İhtiyar,ayağınıyerevurarak:

—Çıkınoradan,çıkın!..diyordu.Kimsiniz,çıkındiyorum!Söyleyin,kimsiniz?..Aman,netuhafadambu!

—Haydutbunlar!..

SonundaİvanAndreyiçdışarıçıktı.

—KölenizolayımEkselans,neoluradamlarınızıçağırmayın,yalvarırımsize,çağırmayınEkselans!Hiçgereğiyok.Evinizdenyakapaçaatılacakadamdeğilim,yapamazsınızbunu…Benimdekendimegöre…Şey…BiryanlışlıkolduEkselans;izinverirsenizarzedeyim…

İvanAndreyiçhıçkırıklarlaağlayarakkonuşuyordu:

—Hepkarım…Yanibenimdeğil,başkasınınkarısı,benevlideğilim…Can-ciğerbirdostum,çocuklukarkadaşım…

İhtiyar,olduğuyerdetepinerek:

—Neçocuklukarkadaşı,hırsızınbirisiniz!diyebağırıyordu.

Evimisoymayageldiniz…Çocuklukarkadaşıymış!..

—HayırEkselans,hırsızdeğilim,birisininçocuklukarkadaşıyım…Yanlışlıkla,istemeyerekoldu.Yanlışkapıdangirdim.

—Öyleya,şimdiçıktığınızyerdenbellioldubu,beyefendi!

—Ekselans,eminolun,tahminettiğinizgibiadamdeğilim.Yanılıyorsunuz.SondereceyanılıyorsunuzEkselans.Banadikkatlebakarsanız,üzerimdekibazıişaretlerdenhırsızolamayacağımıanlarsınız.Ekselans,ahEkselans!..

İvanAndreyiçbukezyalvararakellerinigençkadınauzattı:

—Hanımefendi,sizbirkadınsınız,barisizanlayınbeni!Evet,Amişka’nızıbenöldürdüm,amasuçumyokbunda.Vallahisuçumyok!Hepkarımınyüzünden…Mutsuzbirinsanım…Boyunazehiriçiyorum.

—Neiçtiğinizbeniilgilendirmez.Şuhalinizegöre,şimdideepeyyuvarlamışolmalısınız.Burayanasılgirdiğinizianlatınbeyefendi?

İhtiyargerçektenİvanAndreyiç‘inhalindenverütbeişaretlerindenhırsızolmadığınıanlamıştı.Öfkesindenzangırzangırtitriyordu.

—Soruyorumsize,nasılgirdinizburaya?..Haydutgibi…

—Ricaederim,haydutdeğilimEkselans!Hepkıskançlıkyüzünden.HerşeyianlatacağımsizeEkselans,açıkça,olduğugibi,özbabamaanlatıyorgibianlatacağım…Zatenbabamyerindesiniz…

—Neyim,neyim?..

—BelkiincittimsiziEkselans;böylegençbirbayanla,yaşınızagöre…Şey…Yaniböylebirçiftinmutluluğunugörmekgerçekteninsanahazveriyordemekistiyorum…AdamlarınızıçağırmayınEkselans…Tanrıaşkınızaçağırmayın!Gülerlerbana,bilirimonları.Bundan,uşaklarlaahbaplıkettiğimanlamınıçıkarmayın,benimevimdedeuşaklarvarEkselans,hepgülerlereşekler!Prenshazretleri!..Yanılıyorsam,birprenslekonuşmakonuruna…

—Hayır,yanılıyorsunuz,prensdeğilim.Prenslikfalanvererektavlamayaçalışmayınbeni.Buraya,evimenasılgirdinizonuanlatın,beyefendi!

—Prenshazretleri…YaniEkselans–affedersiniz,prenssanıyordumsizi.Benzettim…Yanılmışım…Olurbazen,ahbaplarımdanBayPozirev’inevindegörmekleonurlandığımPrensKorotoukhov’aöylebenziyorsunuzki!Görüyorsunuzya,tanıdıklarımarasındaprenslerdevar,yaniahbabımınevindebirprenslegörüştüm.Benizannettiğinizkimsesaymanızahakkınızyok;hırsızdeğilim.AdamlarınızıçağırmayınEkselans;hemçağırıpdaneolacaksanki?

—Peki,nasılgirdinizburaya,kimsiniz?diyebağırdıkadın.

—Öyleya,kimsiniz?dedikocası.Bende,yatağınaltınaVaskagirdidetıksırıpduruyorsanmıştım,şekerim.Oysakibuymuş!Şuişebak:Peki,kimolduğunuzusöylesenize?

İhtiyarcıkgenetepinmeyebaşladı.İvanAndreyiç:

—KonuşamamkiEkselans,dedi,sözünüzünbitmesinibekliyorum,zarifşakalarınızıdinliyorum…Banagelince,hayligülünçbirhikayebuEkselans.Hepsinibirbiranlatacağım.Zatendurumkendiliğindenaçıklanacak,adamlarınızabaşvurmayagerekkalmayacakdemekistiyorum.SoyluluğunuzayaraşırşekildedavranınEkselans!Yatağınızınaltındançıkmakbenihiçdeğiştiremez,vakarımdanzerrecekaybetmişdeğilim.Amasonderecekomikbirhikayebu,Ekselans!

İhtiyarınkarısınadönerek,yaltaklananbirhalle:

—Helehanımefendigülmektenkırılacaklar!diyeekledi.Sahnedekıskançbirkocagöreceksiniz.Bakın,nekadarküçülüyorum,bilebileküçülüyorum.Evet,Amişka’yıbenöldürdüm,ama…Şey,vallahinesöylediğiminfarkındadeğilimartık.

—Peki;nasılgirdinizburaya?

—GeceninkaranlığındanyararlanarakEkselans,geceninkaranlığındanyararlanarak…Suçluyum.BağışlayınbeniEkselans?Ezilerekaffınızıdiliyorum.Sakınbeniaşıkfalansanmayın,yalnızcaaşağılanmışbirkocayım.Aşıkdeğilim,asla.Sayıneşinizdesondereceerdemlibirhanımefendidirdiyebilirim,temizvegünahsız!

İhtiyaryenidenköpürdü:

—Ne,nasılsözbu?diyehaykırdı.Ağzınızdançıkanıkulaklarınızduymuyorgaliba.Çıldırdınızmıyoksa,karımhakkındanecesaretleböylekonuşuyorsunuz?

Kadın:

—Canavar,Amişka’mınkatili!..diyeyenidenağlamayabaşladı.Üstelikküstahlıkediyor…

İvanAndreyiçbüsbütünşaşkınadöndü:

—Ekselans,saçmaladımben,düpedüzsaçmaladım!Beni,aklıbaşındaolmayanbirisayın.Tanrıaşkınıza,aklımınbaşındaolmadığınıkabuledin!Onurumadınasöyleyeyim;banakarşıdavranışınızbüyükbirlütuftur.Teşekküriçinelimiuzatmakisterdimama,cesaretedemiyorum.Yatağınızınaltındayalnızdeğildim,amcaolarak…Tüh,genesaçmaladım…Yanidemekistiyorumki,aşıkolamamben…

İvanAndreyiçgeneihtiyarınkarısınadöndü:

—Darılmayınbanahanımefendi!Aşkınnasıl,neincebirduyguolduğunubilirsiniz,kadınsınızçünkü.Aman,yoksagenemizırvalıyorum?..Demekistiyorumki,benimgibiihtiyarın,dahadoğrusuyaşlıbiradamınaşığınızolmasınaolanakyok.AşıkolmakRitchardson’a,yaniLovelas’ayakışır…Bakıngenedilimdolaşıyor…Neyse,okumuş,edebiyattananlayanbiradamolduğumugörüyorsunuzEkselans.Amahanımefendigülüyorlar!Olsun.Sizigüldürdüğümiçinçokmutluyumhanımefendi.

İhtiyarınkarısıgülmektenkatılıyordu.

—Nekomikadambu,nekomik!

Karısınıngüldüğünesevinenihtiyar:

—Gerçektenkomik,hemkir-pasiçinde…dedi.Hırsızolamazo,şekerim.Yalnızburayanasılgeldiğinibirtürlüanlamadım.

—HaklısınızEkselans,gelişimtuhaf,çoktuhafoldu,tıpkıromanlardakigibi…Olacakşeymibu:Geceyarısındansonra,büyükşehirde,birevinyatakodasında,karyolaaltındabiradam…Gülünç,acayipdeğilmi?Rinaldo-Rinaldini’yianımsatıyor…AmabudahahiçEkselans,hiçbirşeydeğil!Sizehepsinibirbiranlatacağım.Hemhanımefendiyeyenibirfinogetireceğim,enfesbirfino!..Tüyleriupuzun,ayaklarıkısamıkısa,ikiadımyürüyüncetüylerindendolaşıpdüşüyor…Yalnızşekerlebeslenir.GetireceğimonuEkselans,yüzdeyüzgetireceğim!

—Kah-kah-kah,kah-kah-kah!..

İhtiyarınkarısıgülmekten,uzandığıkanapedekendinioyanabuyanaatıyordu.

—Amansinirimtuttu…Öff…Öff!..Nekomikadambuböyle!..

—Çokkomikya!Khi-khi-khi…Hemkomikhemtoztoprakiçinde…Kah-kah-kah!..Khi-khi-khi…

İvanAndreyiçiyicecoştu:

—Artıktamanlamıylamutluyum.Elinizisıkmakisterdimama,Ekselansbuhalimle

cesaretimyok.Mutluyum,çünküaldandığımıanladım,gözlerimaçıldıartık.Haksızyerekuşkuyadüşmüştüm…

Gülmektengözlerindenyaşgelengençkadın:

—Karısı…Karısıdavarmış!..diyeinledi.

—Evliymişdemek…Sahimi?diyeatıldıihtiyar.Dünyadaaklımagelmezdi!

—AhEkselans,karım…Suçheponda,dahadoğrusuondadeğil,bende,kuşkulanıyordumondan;buapartmanda,üstkattakidairelerdenbirinderandevusuolduğunuzannediyordum.Bunaaitbirmektupgeçtielime…Gidipbastırayımderkenkatlarıkarıştırdım,yatağınızınaltındakalakaldım…

—Khe-khe-khe!..

—Kah-kah-kah!..

OnlarabakarakİvanAndreyiçdekahkahayıbastı.

—Kah-kah-kah!..Ohnekadarmutluyum…Hepimizindirlik,mutlulukiçindeyaşadığımızıbilmeknehoş,netatlışey!Karımıntümüylesuçsuzolduğunahemenhemeninandım.İnanmaktahaklıyım,değilmiEkselans?

—Kah-kah-kah!..Khi-khi-khi…

Gülmekten,öksürmektensolukalmayaçalışanihtiyar,karısına:

—Sözettiğikim,biliyormusun,şekerim?dedi.

—Kim?..Kah-kah-kah!..Kim?

—Ogençzüppeylekırıştırıpdurangüzeltazevarya,yüzdeyüzo!Bahsegirerimbununkarısıdıro.

—YooEkselans,oolmadığınaeminim,kesinolarakeminim.

Bayangülmeyikeserek:

—Boşunavakitkaybetmeyin,yukarıçıkın;dedi.Belkiyakalarsınızdaha…

—Gerçektenöyle.Hemengideyim.Gideyimama,kimseyibulamayacağımki…Zatenoradakikadınınkarımolmadığınakesinolarakeminim.Karımevdedirşimdi.Hepben…Ahkıskançlığımyokmu!İvanAndreyiçbirdendurakladı:

—Yoksagitsem,yakalayabilirmiyimdersiniz,Ekselans?

—Kah-kah-kah!..

—Khi-khi-khi…Khi-khi-khi…

—Gidingidin!Amadönüştebizeuğrayın,haberverin!diyebağırdıkadın.Yahutdahaiyisi,yarınsabahgelin,karınızıdabirliktegetirin,tanışmakistiyorum.

—Başüstüneefendim.HoşçakalınEkselans,hoşçakalınhanımefendi!Bizimbayanıdagetireceğim,mutlakagetireceğim…Tanıştığımızasonderecememnunum.Herşeyinböyleumulmadıkşekildeiyiyebağlanmasınaöyleseviniyorum,öyleseviniyorumki!..

—Finoyudaunutmayın!Herşeydenöncefinoyugetirin!

ÇıkmaküzereevsahipleriniselamlayanİvanAndreyiçyenidendurdu:

—Getireceğimhanımefendi,yüzdeyüzgetireceğim.Öylecicişeyki…Sankişekercidükkanındançıkmış.Pekdetuhaftır,yürürkenayaklarıtüylerinedolaşıpikidebirdüşüyor…Vallahiöyle!Karıma,“Nedenhepdüşüyorbu?”diyorumdakarım,“Nazından!”diyegülüyor.Şekerdenyapılmışdersiniz,vallahiEkselans,şekerden!..Hoşçakalınhanımefendi,Ekselans!Tanıştığımızaçok,pekçokmemnunoldum!

İvanAndreyiçüstüsteselamlayarakçıktı.İhtiyar,arkasından:

—Şey…Burayabakın!..Birazgelirmisinizbeyefendi?diyeseslendi.İvanAndreyiçüçüncükezdöndü.

—KedimizVaska’yıbulamıyoruz.Yatağınaltındaykenordayokmuydu,görmedinizmi?

—HayırEkselans,üzgünüm,görmeyiçokisterdim,onurduyardım…

—Nezlesivarhayvanın,durmadanhapşırıyor…Dayakisterkerata.

—Evet,buyurduğunuzgibiEkselans,evcilhayvanlarıeğitmekniyetinearasıraokşamakgerekir.

—Efendim?Nedediniz?

—Evcilhayvanlarıyolagetirmekiçindayakcezasıbirebirdirdiyorum.

—Öylemi?..Hadigülegüle,esenlikle…Yalnızcabunusoracaktım.

İvanAndreyiçsokağaçıkınca,inmeinecekmişgibi,uzunzamanolduğuyerdekıpırdanamadı.Şapkasınıçıkarıpalnındakisoğukterisildi,gözleriniyumdu;birşeylerdüşündü,sonraevininyolunututtu.

EvegelipGlafiraPetrovna’nıntiyatrodandöneliçokolduğunuduyuncaşaşkınlıktanağzıaçıkkaldı.Kadıncağız,dişağrısınatutulmuş,doktorçağırtmış,sülükgetirtmiş.Yatağagiripkocasınıbekliyormuş.

İvanAndreyiçilkinalnınabiryumrukindirdi,sonrauşağına,yıkanıptemizlenmesiiçingerekenşeylerigetirmesiniemretti.Ancakkendineçekidüzenverdiktensonrakarısınınyatakodasınagirmeyecesaretetti.

Kadınhemensaldırıyageçti:

—Neredeydinizbuzamanakadar?Şuhalinizebakın!Bet-benizkalmamış…Neredeydiniz?Bunehalefendim;karınızölüyor,sizikocaşehirdebulabileneaşkolsun!Neredeydiniz,soruyorumsize!Yoksagene,dünkügibi,bilmemkimeverdiğimrandevuyubozmakhevesiyleardımımıkolladınız?..Ayıp,ayıp!Nebiçimkocasınız,alememaskaraolacaksınızbugidişle.

—Şekerim…diyebaşladıİvanAndreyiç.

Fenahaldebozulmuştu.Sözünükeserekcebindenmendiliniçıkardı.Aslında,devametmekiçinnesözcük,necesaretbulabiliyordu.ÜstelikcebindenmendiliylebirlikteAmişka’nınleşifırlayıncaİvanAndreyiç‘inşaşkınlığı,korkuvedehşetianlatılırgibideğildi.Adamcağızişlediğisuçuörtbasediphakettiğicezadansıyrılmakgayretiylekaryolanınaltındançıkarkenhayvanınleşinicebinesokmuştu.

Amişka’yıgörenGlafiraPetrovnaçığlığıbastı:

—Bune,köpekleşimi?..Neredenbuldunuzbunu?Neleryaptınız,neredeydiniz?Söylesenize;söyleyinçabuk,neredeydiniz?..

İvanAndreyiç,Amişka’dandahaölühaldeydi.

—Cicim,dedi.Şey…Cicim…

Kahramanımızıbaşkaseferekadarburadabırakalım.Çünkübundansonrabambaşka,yenibirolaybaşlıyor.Belkibaşkabirgünadamcağızınbaşınagelenbütünfelaketlerivekadersillelerinianlatmakfırsatınıbuluruz.Amasizdekabuledinki,kıskançlıkaffedilmezbirtutku,hattabelalarınbüyüğüdür.

Dipnotlar

[1]EskiPetersburg’unenişlekcaddesi.[2]Şehirdengeçenbirnehir.[3]Yani,Çinlilerin.[4]Rusklasikşairlerindenbiri.[5]Veaşıkları.[6]Amerikanfaresininbirçeşidi.[7]OzamanlaraçıksaçıkromanlaryazanbirFransızyazar.[8]Sizmisiniz?[9]Mukadder.[10]Yüzdeyüz.[11]Biriskambiloyunu.[12]Buraya!