Upload
melania-a-dingkim
View
257
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
ISTILAH KADAZANDUSUN DAN
MURUTRIUH MENDORIGHEIDYA JOHN
MELANIA DINGKIM
KOPOINTUTUNAN ISTILAH KADAZANDUSUN
Tinaru Kadazandusun nopo nga tinaru di poimbilang tu’, hiti no pulau Borneo i
pungaranan do pogun Sabah o kiharo tinaru Kadazan Dusun. Tumanud nopo kooturan
do Kadazandusun Cultural Association (KDCA), haro 40 subetnik Kadazan Dusun
miagal ko’ Bonggi, Bundu, Dumpas, Gana, Garo, Idaan, Kadayan, Kimaragang om suai
poh.
Tumanud di Dayu Sansalu, Boros Kadazandusun nopo nga mantad boros Kadazan
om Dusun di numangan piomungo’ dumadi Kadazandusun sabaagi morujuk do
kaum, tulun, tinaru, masyarakat tulun sandad Sabah toi tulun di igulu pongion id
Sabah.
Tumanud di Low, Pinosotol om pinidot di Huguan Siou, Datuk Joseph Pairin Kitingan
o pomogunoon do istilah Kadazandusun soira pinudali kawagu ngaran di Kadazan
Cultural Association (KCA) nadadi do KDCA ontok toun 1989.
KOGUNOON OM KOPONSOLON DO ISTILAH KADAZANDUSUN.
Istilah “KADAZANDUSUN” id suang koposion tinaru masyarakat sabah nopo nga iso “Fenomena kawawagu”
pinaimbulai iti istilah “KADAZANDUSUN” sabap do gunoon do tulun politik om media
Kopomogunaan diti istilah nopo nga kitudu do popoiso do tinaru hiti sandad sabah.
Istilah “KADAZANDUSUN” diti nopo ogumu Manahak kasanangan do popoiso do majoriti tinaru id sandad sabah.
ISTILAH MURUT
KOPOINTUTUNAN “MURUT” id sabah nopo nga iso tinaru toi’ko masyarakat id poingion id tisan do
nuluhon toi’ko id poingion id tana di takawas.
tinaru “MURUT” nogi haro piagalan do tinaru “dusun” miagal ko koubasanan.
tumanud di PORLLARD, istilah murut nopo nga mantad boros “Purut” ih kikokomoi do “ Borian toi’ko nopung”.
Koubasanan nopo Tinaru “MURUT” it haro id sabah nga poingion id “ wilayah Kalimantan om Sarawak”
“RINAIT”KOPOINTUTUNAN
Pogulu po ih amu po nokorikot ugama Monotheis ih no ugama Islam om
Kristian tulun kadazandusun raitan do Pagan Om haro nogi minomungaran
diolo do “Kapir” tumanud di (Arena Wati ,1978). Mulong po ugudi tinaru
diti au obuli do anggapon do asio kotumbayaan sabap yolo toi’ko tinaru
kadazandusun diti haro no iso kotumbayaan ih raiton do “ Polytheis”.
Tumanud di Raymond Toim Tombung ( 1997) minimboros do tulun
kadazandusun di pogulu nopo nga haro iso kotumbayaan ih roitan do
animisme.
RINAIT
Tulun toi’ko tinaru kadazandusun di pogulu gisom nogi do baino diti nga
haro iso kotumbayaan di raitan do “rinait”. Rinait nopo diti nga iso
bontuk “hiis” id poboroson toi”ko sisindingon do bobolian.
KOGUOON DO RANAIT
Gunoon soira haro ritual toi’ko soira haro karamaian,momolingos toruol.
gunoon do tinaru kadazandusun di pogulu do momogompi do totonomon.
mokianu do kasanagan id koposion.
popoidu do sunduan di taraat id mogigion id tana.
RINAITImpit kou mion mogindo,
mogiigion hiti id tana.
Impit kou dalom tana,
insog kou misogundur,
impit kou hilo id sodu.
Kada kou ongoi ion hilo siba tu oliidan kou do watu,
Kada kou ongoi ion hilo sokid tu olisunan kou tutudan ku.
Impit kou mion mogindo,
mion do kayu,
mion do pampang, mion do tana.
Impit kou mion koromit,
kobinsakit dahai mindahu.
Tana topoit lagit toporot,
impit kou no tu au dati sunion do tanom-tanom,
kobinsakit dahai.
Simbual kou tundu undu diti tana,
tana toomis,lagit di kipaha tu sunion do tanom-tanom
I mion mogindo,potuntugo’ dikoyu hiti tana di umoon ku,pongiruak do tanom-tanom.Haro nopo dikoyu i kakung,i au kotunud,ngoyo no dikoyu gulio’.Hondii… nopongo no boros ku,monuturan dikoyu,sokiro au kou magakun,poipio’ om popointodon hiti dumoon ku om oilaan ku.Sokiro mindahu oku hiti nga tanak no tikus o adaan ku.
(Rosinah Sinti, Soince Bukut , Josnah Ali Amat, 2008:199)
KOMBURONGOH
Supik ku Komburongoh
Komburongoh rinokian
Supik ku pandaian himboh
Burok ku yang halib
Himboh ku tandaruh ngasuk
Supik ku pipompodok
Burok poinsolugok
Poimpompodok di munong
Poinsalugok di dila.
(Arena Wati, 1978 :73)
(Terjemahan bebas)
Aku bersama Komburongoh
Komburongoh semangat jantan
Kubersama yang lebih sakti
Kubuka ruang lalu
Sakti membuka panas memanjang
Kubersama jalan merentas
Kubuka lorong jalan setapak
Jalan singkat ke bibir atas
Jalan setapak di lidah.