28
Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı Prof. Dr. Zeki Öngen İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı

Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

  • Upload
    alton

  • View
    134

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı. Prof. Dr. Zeki Öngen İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dalı. İ.Ü CerrahpaşaTF Acil birim’e tüm başvuruların akut koroner send. oranı. %5. Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı. Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz?. - PowerPoint PPT Presentation

Citation preview

Page 1: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Prof. Dr. Zeki Öngen

İ.Ü Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Kardiyoloji Anabilim Dalı

Page 2: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz?Göğüs ağrısı ile ne sıklıkta karşılaşıyoruz?

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

İngiltere’de 8000 erkek hastaİngiltere’de 8000 erkek hasta

%38%38

Çağrı merkezlerine yapılan tümbaşvuruların

Çağrı merkezlerine yapılan tümbaşvuruların

%25%25

Göteburg’da acil cerrahi dışındaki başvurularınGöteburg’da acil cerrahi dışındaki başvuruların

%20%20

İ.Ü CerrahpaşaTF Acilbirim’e tüm başvurularınakut koroner send. oranı

İ.Ü CerrahpaşaTF Acilbirim’e tüm başvurularınakut koroner send. oranı

%5%5

Eur Heart J 2002;23:1153-76

Page 3: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Farklı ortamlarda göğüs ağrısının nedenlerine göre dağılımıFarklı ortamlarda göğüs ağrısının nedenlerine göre dağılımı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Kalp 20 60 69 45Kalp 20 60 69 45

İskelet-kas 43 6 5 14İskelet-kas 43 6 5 14

Solunum 4 4 4 5Solunum 4 4 4 5

Sindirim 5 6 3 6Sindirim 5 6 3 6

Psikiyatrik 11 5 5 8Psikiyatrik 11 5 5 8

Öbür 16 19 18 26Öbür 16 19 18 26

Pratis

yen

Çağrı

mer

kezi

Ambu

lans

Acil

Eur Heart J 2002;23:1153-76

%

Page 4: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısı nedenleriGöğüs ağrısı nedenleri

Kalp - damar sistemi.

•Miyokard infarktüsü

•Angina pektoris

•Miyokardit

•Perikardit

•Aort darlığı

•Aort disseksiyonu

•Hipertrofik kardiyomiyopati

Kalp - damar sistemi.

•Miyokard infarktüsü

•Angina pektoris

•Miyokardit

•Perikardit

•Aort darlığı

•Aort disseksiyonu

•Hipertrofik kardiyomiyopati

Solunum sistemi.

•Plörit ya da pnömoni

•Trakeobronşit

•Pulmoner emboli

•Pulmoner hipertansiyon

•Pnomotoraks

•Tümör

Solunum sistemi.

•Plörit ya da pnömoni

•Trakeobronşit

•Pulmoner emboli

•Pulmoner hipertansiyon

•Pnomotoraks

•Tümör

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Sindirim sistemi.

•Özöfajit

•Reflü

•Özöfagus spazmı

•Peptik ülser

•Pankreatit

•Safra koliği

•Kolesistit

Sindirim sistemi.

•Özöfajit

•Reflü

•Özöfagus spazmı

•Peptik ülser

•Pankreatit

•Safra koliği

•Kolesistit

İskelet-kas :

•Kosto kondrit

•Fibrozit

•Kosta kırığı

•Herpes

İskelet-kas :

•Kosto kondrit

•Fibrozit

•Kosta kırığı

•Herpes

Psikiyatrik :

•Anksiyete

•Panik bozukluk

•Somatizasyon

Psikiyatrik :

•Anksiyete

•Panik bozukluk

•Somatizasyon

Page 5: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

SolunumsistemiSolunumsistemi

SindirimsistemiSindirimsistemi

PsikiyatrikPsikiyatrikİskelet-kassistemi

İskelet-kassistemi

Akut koroner sendromPulmoner emboliAort diseksiyonu

Pnömotoraks

Akut koroner sendromPulmoner emboliAort diseksiyonu

Pnömotoraks

İzlemeİzleme

İzlemeİzleme

ÖlümÖlüm

Göğüs ağrısı hangi durumda öncelik taşır?Göğüs ağrısı hangi durumda öncelik taşır?

Göğüs ağrısıGöğüs ağrısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 6: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs nasıl değerlendirmeli?Göğüs nasıl değerlendirmeli?

•Hastanın özellikleri.

•Ağrının niteliği.

•Eşlik eden semptomlar.

•Fizik muayene bulguları.

•Basit laboratuar incelemeleri

•Hastanın özellikleri.

•Ağrının niteliği.

•Eşlik eden semptomlar.

•Fizik muayene bulguları.

•Basit laboratuar incelemeleri

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 7: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Solunum sistemi: Plevra ağrılarıSolunum sistemi: Plevra ağrıları

Tutulan alanı yansıtır

Tutulan alanı yansıtır

Yereldir ve solunum ile

ilişkilidir

Yereldir ve solunum ile

ilişkilidir

İrritasyon sürdükçe

vardır

İrritasyon sürdükçe

vardır

Soluk almakla

artar

Soluk almakla

artar

•Dispne

•Öksürük

•Ateş

•Matite

•Raller

•Tuber sufl

•Plevra frotmanı

•Dispne

•Öksürük

•Ateş

•Matite

•Raller

•Tuber sufl

•Plevra frotmanı

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 8: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Solunum sistemi: Pulmoner emboliSolunum sistemi: Pulmoner emboli

Retrosternal ya da akciğer infarktüsünün yerleştiği alanın üzerinde

Retrosternal ya da akciğer infarktüsünün yerleştiği alanın üzerinde

Plöritiktir ya da angina pektorise benzer

Plöritiktir ya da angina pektorise benzer

Birden başlar ve dakikalar sürer. Genellikle 1 saatten kısadır.

Birden başlar ve dakikalar sürer. Genellikle 1 saatten kısadır.

Soluk almakla artarabilir

Soluk almakla artarabilir

•Dispne

•Taşikardi

•Taşipne

•Hipotansiyon

•Sağ kalp yetersizliği

•Ral, frotman

•Hemoptizi

•Dispne

•Taşikardi

•Taşipne

•Hipotansiyon

•Sağ kalp yetersizliği

•Ral, frotman

•Hemoptizi

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 9: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Solunum sistemi: PnömotoraksSolunum sistemi: Pnömotoraks

HemitoraksHemitoraks PlöritikPlöritik Birden başlarBirden başlar Eforla ilişkili olabilir

Eforla ilişkili olabilir

•Dispne

•Travma

•Solunum seslerinde azalma

•Dispne

•Travma

•Solunum seslerinde azalma

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 10: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Aort disseksiyonuKalp-damar sistemi: Aort disseksiyonu

Göğüs ön duvarı, sırta yayılabilir

Göğüs ön duvarı, sırta yayılabilir

Yırtıcı, batıcı,

parçalayıcı

Yırtıcı, batıcı,

parçalayıcı

Birden başalar

hiçbir ağrı kesici

teadaviye yanıt vermez

Birden başalar

hiçbir ağrı kesici

teadaviye yanıt vermez

•Hipertansiyon

•Marfan sendromu

•Hipertansiyon

•Marfan sendromu

•Aort yetersizliği üfürümü

•Nabız farklılığı

•Kan basıncı farklılığı

•Nörolojik bulgu

•Aort yetersizliği üfürümü

•Nabız farklılığı

•Kan basıncı farklılığı

•Nörolojik bulgu

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 11: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Perikardit ağrısıKalp-damar sistemi: Perikardit ağrısı

Sternum üzerinden ya

da kalp tepesinden

başlar, boyuna, sol

omuza yayılır,

anginadan daha

sınırlıdır.

Sternum üzerinden ya

da kalp tepesinden

başlar, boyuna, sol

omuza yayılır,

anginadan daha

sınırlıdır.

Keskin, bıçak batar

gibi.

Keskin, bıçak batar

gibi.

Birkaç saatten

birkaç güne kadar.

Azalıp artabilir.

Birkaç saatten

birkaç güne kadar.

Azalıp artabilir.

Soluk almakla, sırt üstü yatmakla artar. Dik oturmak,

öne eğilmekle

azalır

Soluk almakla, sırt üstü yatmakla artar. Dik oturmak,

öne eğilmekle

azalır

•Perikard frotmanı•Perikard frotmanı

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Page 12: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrıKalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

O2 sunumu

O2 istemi

Tipik iskemik ağrıTipik iskemik ağrı

Kararlı angina pektoris

Kararlı angina pektoris

Kararsız angina pektoris

Kararsız angina pektoris

Akut miyokard infarktüsü

Akut miyokard infarktüsü

AKUT KORONER SENDROM

Page 13: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Angina pektorisKalp-damar sistemi: Angina pektoris

Retrosternal, kollara, boyuna, çeneye,

epigastriyuma sırta

yayılabilir.

Retrosternal, kollara, boyuna, çeneye,

epigastriyuma sırta

yayılabilir.

Ağırlık, basınç,

sıkışma, yanma, ezilme,

hazımsızlık

Ağırlık, basınç,

sıkışma, yanma, ezilme,

hazımsızlık

10 saniye ile 10 dakika10 saniye ile 10 dakika

Egzersiz, soğuk hava, emosyonel

stres uyarır.

Dinlenme ve

nitratlarla geçer.

Egzersiz, soğuk hava, emosyonel

stres uyarır.

Dinlenme ve

nitratlarla geçer.

Ağrı sırasında

•S4

•Üfürüm

Ağrı sırasında

•S4

•Üfürüm

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

JACC 1999;33:2092-197

Page 14: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Angina pektorisin klinik sınıflamasıKalp-damar sistemi: Angina pektorisin klinik sınıflaması

Anamnezden altta yatan hastalığın koroner arter hastalığı olma olasılığı kestirilebilir.

Anamnezden altta yatan hastalığın koroner arter hastalığı olma olasılığı kestirilebilir.

1- Tipik angina pektoris.

2- Atipik angina pektoris.

3- Angina dışı göğüs ağrısı.

1- Tipik angina pektoris.

2- Atipik angina pektoris.

3- Angina dışı göğüs ağrısı.

JACC 1999;33:2092-197

Page 15: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Angina pektorisKalp-damar sistemi: Angina pektoris

1- Ağrı retrosternal mi yerleşiyor?

2- Egzersiz ya da emosyonel stres ile mi geliyor?

3- Dinlenmekle ya da dil altı nitrat ile geçiyor mu?

1- Ağrı retrosternal mi yerleşiyor?

2- Egzersiz ya da emosyonel stres ile mi geliyor?

3- Dinlenmekle ya da dil altı nitrat ile geçiyor mu?

3 Evet3 Evet

Tipik angina pektoris

Tipik angina pektoris

2 Evet2 Evet

Atipik angina pektoris

Atipik angina pektoris

1 Evet1 Evet

Angina dışı göğüs ağrısıAngina dışı göğüs ağrısı

Page 16: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Angina pektorisKalp-damar sistemi: Angina pektoris

Klinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığı

Klinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığı

•Klinik sınıfa

•Yaşa

•Cinsiyete

•Klinik sınıfa

•Yaşa

•Cinsiyete

Page 17: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKlinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığıKlinik sınıflamaya göre koroner arter hastalığı olasılığı

30-39 4 2 34 12 76 2630-39 4 2 34 12 76 26

40-49 12 3 51 22 87 5540-49 12 3 51 22 87 55

50-59 20 7 65 31 93 7350-59 20 7 65 31 93 73

60-69 27 14 72 51 94 8660-69 27 14 72 51 94 86

Yaş Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Erkek

Kadın

Angina dışı göğüs ağrısıAngina dışı göğüs ağrısı

Atipik angina pektoris

Atipik angina pektoris

Tipik angina pektoris

Tipik angina pektoris

%%

Page 18: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Kalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrıKalp-damar sistemi: Miyokard iskemisine bağlı ağrı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

O2 sunumu

O2 istemi

Tipik iskemik ağrıTipik iskemik ağrı

Kararlı angina pektoris

Kararlı angina pektoris

Kararsız angina pektoris

Kararsız angina pektoris

Akut miyokard infarktüsü

Akut miyokard infarktüsü

AKUT KORONER SENDROM

Page 19: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

• Kötüleşen angina pektoris: en az bir CCS sınıfı ilerlemesi ya da en az CCS III.

• Dinlenme anginası: > 20 dakika.• Yeni başlayan angina: İki aydan yeni ve

en az CCS III.• İnfarktüs sonrası angina: Akut

miyokard infarktüsünden sonraki 15 gün içinde angina.

• Kötüleşen angina pektoris: en az bir CCS sınıfı ilerlemesi ya da en az CCS III.

• Dinlenme anginası: > 20 dakika.• Yeni başlayan angina: İki aydan yeni ve

en az CCS III.• İnfarktüs sonrası angina: Akut

miyokard infarktüsünden sonraki 15 gün içinde angina.

Kararsız angina pektoris: tanımıKararsız angina pektoris: tanımı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısı

•CCS I: Aşırı

siddetli eforda

angina

•CCS II: Şiddetli

olağan eforda

angina

•CCS III: Hafif

olağan eforda

angina

•CCS IV:

Dinlenme

konumunda bile

angina

•CCS I: Aşırı

siddetli eforda

angina

•CCS II: Şiddetli

olağan eforda

angina

•CCS III: Hafif

olağan eforda

angina

•CCS IV:

Dinlenme

konumunda bile

angina

Page 20: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsüKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsü

Retrosternal, angina

pektorisin yayıldığı yerlere yayılır.

Retrosternal, angina

pektorisin yayıldığı yerlere yayılır.

Ağırlık, basınç,

sıkışma, yanma, ezilme,

huzursuzluk

Ağırlık, basınç,

sıkışma, yanma, ezilme,

huzursuzluk

Birden başlar, 30 dakikadan uzun sürer

Birden başlar, 30 dakikadan uzun sürer

Dinlenmeye ya da

nitratlara yanıt

vermez.

Dinlenmeye ya da

nitratlara yanıt

vermez.

•Dispne

•Halsizlik

•Terleme

•Bulantı, kusma

•Senkop

•Dispne

•Halsizlik

•Terleme

•Bulantı, kusma

•Senkop

YerleşimiYerleşimi NiteliğiNiteliği SüresiSüresi

Azaltan- artıran

faktörler

Azaltan- artıran

faktörler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Eşlik eden bulgu ve belirtiler

Page 21: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsüKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsü

Akut koroner sendromlu olguların %40’tan fazlası atipik semptomlar ile başvurabilir.

Akut koroner sendromlu olguların %40’tan fazlası atipik semptomlar ile başvurabilir.

Yayıldığı yerlerYayıldığı yerler

HazımsızlıkHazımsızlık

Batıcı ağrıBatıcı ağrı

Plöritik ağrıPlöritik ağrı

Soluk darlığıSoluk darlığıEur Heart J 2002;23:1089-40

Page 22: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsüKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsü

*NEJM 2000;342:1163-1170

10689 hasta*10689 hasta*

%17 AKS%17 AKS

%5’i eve%5’i eve

<55 yaş kadın<55 yaş kadın Beyaz ırktan olmama

Beyaz ırktan olmama

Soluk darlığıSoluk darlığıTanıtıcı olmayan

EKGTanıtıcı olmayan

EKG

Page 23: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsüKalp-damar sistemi: Akut miyokard infarktüsü

Am J Cardiol 2004;93:606-608

Akut miyokard infartüsü geçiren hastaları hastaneye getiren semptomAkut miyokard infartüsü geçiren hastaları hastaneye getiren semptom

Göğüs ağrısı 54 69 <0.001Göğüs ağrısı 54 69 <0.001

Solunum sistemi 20 16 0.012Solunum sistemi 20 16 0.012

Kadın % Erkek % p

Page 24: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıTÜMAR çalışmasında ağrı dışı semptomlarTÜMAR çalışmasında ağrı dışı semptomlar

1427,8

12,416,7

11,816,7

0 10 20 30

Dispne

Senkop

Kusma

KadınErkek

Page 25: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıBaşvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner

sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?Başvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner

sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?

• Göğüste huzursuzlukla birlikte hazımsızlık, bulantı, kusma

• Geçmeyen soluk darlığı• Aşırı halsızlık, başdönmesi, bilinç yitmesi,

terleme

• Göğüste huzursuzlukla birlikte hazımsızlık, bulantı, kusma

• Geçmeyen soluk darlığı• Aşırı halsızlık, başdönmesi, bilinç yitmesi,

terleme

İskemik ağrı eşdegeri bulgularİskemik ağrı eşdegeri bulgular

Page 26: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıBaşvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner

sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?Başvuru sırasında tipik semptom olmayan hangi hastada akut koroner

sendromdan kuşkulanılmalı (kadınlar için daha çok dikkat)?

Atipik semptomAtipik semptom

Yüksek riskYüksek risk

•Yaş

•Hipertansiyon

•Hiperkolesterolemi

•Aile öyküsü

•Sigara

•Yaş

•Hipertansiyon

•Hiperkolesterolemi

•Aile öyküsü

•Sigara

Tıpsal öyküTıpsal öykü

•İskemik kalp hastalığı

•Karotis hastalığı

•Periferik arter hastalığı

•Karın aortu anevrizması

•Diyabet

•İskemik kalp hastalığı

•Karotis hastalığı

•Periferik arter hastalığı

•Karın aortu anevrizması

•Diyabet

Hemodinami-ritm Hemodinami-ritm

•Hipotansiyon

•Taşikardi

•Bradikardi

•Konjesyon bulguları

•S3, yeni üfürüm duyulması

•Hipotansiyon

•Taşikardi

•Bradikardi

•Konjesyon bulguları

•S3, yeni üfürüm duyulması

Page 27: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıSONUÇ: Acil birimde göğüs ağrılı hastaya yaklaşım. Bir akım çizelgesi önerisiSONUÇ: Acil birimde göğüs ağrılı hastaya yaklaşım. Bir akım çizelgesi önerisi

Göğüs ağrısıGöğüs ağrısı

Tipik iskemik ağrı mı?Tipik iskemik ağrı mı?

Akut koroner sendrom mu?Akut koroner sendrom mu?

EVET

Angina eşdeğeri mi?Angina eşdeğeri mi?

HAYIR

Kararsız angina pektoris

Kararsız angina pektoris

Akut miyokard infarktüsü

Akut miyokard infarktüsü

EVET

Kararlı angina pektorisKararlı angina pektoris

İZLEİZLE

YATIRYATIR

İZLEİZLE

HAYIR

EVET

HAYIR

HAYIR

Yüksek risk +Yüksek risk +

Öykü +Öykü +

Ritm-hemodinami +

Ritm-hemodinami +

EVET

Page 28: Göğüs ağrılarının ayırıcı tanısı

Göğüs ağrısının ayırıcı tanısıBütün bu tanımlar, ölçütler ile tanıyı atlamamak olanaklı mı?Bütün bu tanımlar, ölçütler ile tanıyı atlamamak olanaklı mı?