HÜMANİSTİK ÖĞRENME

• Hümanistik yaklaşımlar bireyin öznel algıları üzerinde yoğunlaşırlar. Buna göre bireyin kendine dünyayı ve olayları yorumlama biçimi (fenomonolojisi) kişiliğin temelini oluşturur.

• İnsancıl psikologlar olarak ta bilinen hümanistler insanın özde iyi olduğu ve varlığını olumlu amaçlara yöneltme eğilimi taşıdığı görüşünü savunmaktadırlar. Dolayısıyla bireyin kendi doğasıyla uyum içinde yaşamak için bilinçli seçimler yaptığı görüşünden hareketle insanı merkeze alan bir yaklaşımı benimserler .

22

İnsancıl yaklaşımİnsancıl yaklaşım

• Her insan biriciktir.Her insan biriciktir.• İnsan doğuştan iyidir. Doğuştan getirdiği potansiyeli İnsan doğuştan iyidir. Doğuştan getirdiği potansiyeli

çevresindekilerle etkileşerek geliştirme çabası içindedir.çevresindekilerle etkileşerek geliştirme çabası içindedir.• En önemli iki temsilcisi Rogers ve Maslow’dur.En önemli iki temsilcisi Rogers ve Maslow’dur.

33

• Benlik bilinciBenlik bilinci (Benlik algısı ya da Benlik tasarımı) (Benlik algısı ya da Benlik tasarımı)• Bebek büyüdükçe yaşantılarının daha farkına varır, Bebek büyüdükçe yaşantılarının daha farkına varır,

kendisine ait olanlarla başkasına ait olanları ayırt kendisine ait olanlarla başkasına ait olanları ayırt etmeye başlar.etmeye başlar.

• Kendine ilişkin olanlardan kendine göre bir kavram Kendine ilişkin olanlardan kendine göre bir kavram geliştirir.geliştirir.

• Kim ve ne olduğunu, yeteneklerini, amaçlarını, Kim ve ne olduğunu, yeteneklerini, amaçlarını, inanışlarını, değerlerini ve ahlaki yükümlülüklerinin inanışlarını, değerlerini ve ahlaki yükümlülüklerinin farkına vararak kendine ilişkin bir benlik bilinci , farkına vararak kendine ilişkin bir benlik bilinci , benlik algısı geliştirir.benlik algısı geliştirir.

• Bu benlik olumlu ve olumsuz veya nötr olBu benlik olumlu ve olumsuz veya nötr olabilir.abilir.

CARL ROGERS 1902 - 1987CARL ROGERS 1902 - 1987

Benlik kavramı Benlik kavramı

44

İdeal benlikİdeal benlik

• Benlik kavramı kişinin ne olması gerektiği ile ilgili Benlik kavramı kişinin ne olması gerektiği ile ilgili kavramları da içerir. Kişinin olmak istediklerine ilişkin kavramları da içerir. Kişinin olmak istediklerine ilişkin görüşleri onun görüşleri onun ideal benliğiniideal benliğini oluşturur. oluşturur.

• Hem benlik hem de ideal benlik sosyal çevreyle Hem benlik hem de ideal benlik sosyal çevreyle etkileşerek gelişir.etkileşerek gelişir.

• Anne baba kardeşler öğretmenler birey için Anne baba kardeşler öğretmenler birey için önemlidir.önemlidir.

• Çevrenin değer verdiği davranışlar birey tarafından Çevrenin değer verdiği davranışlar birey tarafından benimsenir, değer verilmeyen davranışlar benimsenir, değer verilmeyen davranışlar tekrarlanmaz.tekrarlanmaz.

55

Benlik Saygısı (Özsaygı)Benlik Saygısı (Özsaygı)

• İdeal benlikle, benlik arasındaki fark bize benlik saygısını İdeal benlikle, benlik arasındaki fark bize benlik saygısını hakkında fikir verir.hakkında fikir verir.

• İdeal benlikle benlik arasındaki fark az ise bireyin benlik İdeal benlikle benlik arasındaki fark az ise bireyin benlik saygısı yükseksaygısı yüksek

• İdeal benlikle benlik saygısı arasındaki fark çok ise benlik İdeal benlikle benlik saygısı arasındaki fark çok ise benlik saygısı düşüktür.saygısı düşüktür.

• Bireyin kendini algılayışı başkalarının onu nasıl algıladığına Bireyin kendini algılayışı başkalarının onu nasıl algıladığına bağlıdır (bağlıdır (Ayna benlikAyna benlik).).

66

Benlik algısı gelişmiş bireylerin özellikleriBenlik algısı gelişmiş bireylerin özellikleri

• Başkalarının isteklerine göre değil de kendi Başkalarının isteklerine göre değil de kendi isteklerine göre davranır. Ancak bu sırada çevresinin isteklerine göre davranır. Ancak bu sırada çevresinin isteklerini beklentilerini kendi istekleri ile isteklerini beklentilerini kendi istekleri ile uzlaştırabilir.uzlaştırabilir.

• Değişik yaşantılara açıktır.Değişik yaşantılara açıktır.• Kendi kendine dürüsttür ve olumlu ve olumsuz Kendi kendine dürüsttür ve olumlu ve olumsuz

yönlerinin farkında dır.yönlerinin farkında dır.• Kendi ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.Kendi ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.

• Yaşamımızın ve davranışlarımızın sorumluluğu bize aittir

• Uygun koşullar sağlanırsa kişiler olumlu yönde gelişirler

• Tüm yönleriyle işlevsel insan?– Doğuştan getirdikleri ve benlik kavramı uyuşan insan– Kendi kararlarını alan– Özgür iradesini kullanan– Yaşamının sorumluluğunu alan – Kendini gerçekleştirmeye istekli

Koşulsuz olumlu kabul• Yaptığı davranışları dikkate almaksızın bir kişiyi

sevme ve tümüyle kabul etme

–Kişiler koşulsuz olumlu kabulle büyütülürse kendini gerçekleştirme eğilimleri artar

ABRAHAM HAROLD MASLOW (1908-1970)Temel varsayımları

İnsanı harekete geçiren ya da davranışını etkileyen ihtiyaçlar, tatmin edilmeyen ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçlar aşağıdan yukarıya doğru bir hiyerarşi biçiminde sıralanmıştır. İnsan bir basamaktaki ihtiyacı ancak daha alt basamaktaki ihtiyacı belli bir dereceye kadar tatmin edilmişse ortaya çıkar.

12

Ait olma ve Sevme-Sevilme İhtiyacı: İnsan toplumunun bir üyesi olarak kabul edilme, insanlarla birlikte olma, arkadaşlara sahip olma ihtiyacı duyar. Bu ihtiyaçların karşılanmaması yabancılaşma, yalnızlık, mutsuzluk gibi duyguların ortaya çıkmasına sebep olur.

Saygınlık İhtiyacı: Bunun içerisinde iki tür ihtiyaç bulunur. Birincide güç, başarı, yeterlilik, ustalık, güven, bağımsızlık istekleri; ikinci ise prestij, statü, ün, egemenlik, saygı görme, dikkat edilme, önemli bulunma, gurur ve beğenilme ihtiyaçları bulunmaktadır.

• Maslow, ortalama bir kişinin • fizyolojik ihtiyaçlarının % 85’ini, • güvenlik ihtiyaçlarının % 70’ini, • sosyal ihtiyaçlarının % 50’sini, • saygı görme ihtiyaçlarının % 40 • ve kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarını % 10’unu

tatmin etmiş olabileceğini ileri sürmüştür. • Bu yaklaşıma göre, kişiler halihazırda sahip Bu yaklaşıma göre, kişiler halihazırda sahip

oldukları şeylerden çok sahip olmak istedikleri oldukları şeylerden çok sahip olmak istedikleri şeyler tarafından davranışa sevk edileceklerdir. şeyler tarafından davranışa sevk edileceklerdir.

• Kendini Gerçekleştirme: • Kendini gerçekleştirme kavramını ilk kez

kullanan Maslow, her insanın değerli, kendine özgü, duyarlı ve iyiye yönelik bir özbenliğe sahip olduğunu belirtir.

• Maslow’a göre sağlıklı çocuk yaşamını tam ve dolu bir biçimde sürdürmeye çalışır. Sağlıklı yetişkinin amacı ise, kendini gerçekleştirmektir. Eğer çocuğa serbest seçme olanağı tanınacak olursa, çocuk kendisi için en uygun ve en yararlı olanı seçecektir .

1717

Kendini gerçekleştiren bireyin özellikleriKendini gerçekleştiren bireyin özellikleri

• Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.Kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul eder.• Gerçeği olduğu gibi kabul eder içinde bulunduğu ortama Gerçeği olduğu gibi kabul eder içinde bulunduğu ortama

kolay uyum sağlar.kolay uyum sağlar.• Daha derin kişiler arası iletişim kurabilir.Daha derin kişiler arası iletişim kurabilir.• Yaşamdan doyum alır.Yaşamdan doyum alır.• Özerk bir yapıları vardır çevrelerinden bağımsızdır.Özerk bir yapıları vardır çevrelerinden bağımsızdır.• Yaratıcıdır.Yaratıcıdır.

1818

Kendini gerçekleştiren bireyin özellikleriKendini gerçekleştiren bireyin özellikleri

• Sıklıkla doruk yaşantılar geçirir. Sıklıkla doruk yaşantılar geçirir. • Demokratik bir kişilik yapısına sahiptir.Demokratik bir kişilik yapısına sahiptir.• Kendiliğinden, doğal davranır.Kendiliğinden, doğal davranır.• Kendilerinin dışında kaldığı sorunlarla da ilgilidir.Kendilerinin dışında kaldığı sorunlarla da ilgilidir.• Amaçlar ve araçlar ile ilgili uygun ayrımları Amaçlar ve araçlar ile ilgili uygun ayrımları

yapabilir.yapabilir.• Yalnız kalabilme gücüne sahiptir.Yalnız kalabilme gücüne sahiptir.

1919

Kendini gerçekleştiren bireyin özellikleriKendini gerçekleştiren bireyin özellikleri

• İnsanlarla beraber olmaktan İnsanlarla beraber olmaktan hoşlanır ancak toplumsal hoşlanır ancak toplumsal kalıplara karşı çıkar.kalıplara karşı çıkar.

• İnsanlara yardımcı olmaktan İnsanlara yardımcı olmaktan zevk alır.zevk alır.

• Düşmanca olmayan bir Düşmanca olmayan bir mizah anlayışına sahiptir.mizah anlayışına sahiptir.

İhtiyaçlar hiyerarşisinin özellikleri

1. Sıralama yer değiştirmez. Alttaki ihtiyaç üstteki ihtiyacın yerine geçemez.

2. İhtiyaçların doyurulma durumu herkesin kendine özgüdür.3. Alt düzey ihtiyaç karşılanmadan üst düzeye geçilmez.4. Bir ihtiyaç için üstteki ihtiyaç feda edilebilir ama alttaki

ihtiyaç feda edilemez.5. İnsanlar tüm yaşamları boyunca kendini gerçekleştirme

ihtiyacını karşılamak üzere yaşarlar.6. Sosyo-kültürel faktörler ile aile Maslow’un ihtiyaçlarında

temel kriterlerdir.