Kafli 11tn í Chase … Flutningar og staðarval

Operations Management For Competitive Advantage

©The McGraw-Hill Companies, Inc., 2001CHASE AQUILANO JACOBS

ninth edition 1

Kafli 11tn í Chase …

Flutningar og staðarval

Staðarval, mörg viðmið

Aðferðir við staðarval

Flutningar, flutningaaðferðin



ninth edition 2

Staðarval og samkeppni, meginsjónarmið Framleiðsla staðsett nálægt markaði vegna

afhendingartíma, þjónustu, tolla og flutningskostnaðar.

Framleiðsla staðsett nálægt hráefnum eða réttu vinnuafli til að lækka kostnað eða fá aðgang að færni.



ninth edition 3

Staðarval, mörg viðmið

Nálægð við viðskiptavini Rekstrarumhverfið Kostnaður Samgöngur, fjarskipti Færni vinnuafls Hráefnabirgjar Staðsetning annarra (eigin og keppinauta)



ninth edition 4

Staðarval, fleiri viðmið

Frísvæði Stjórnmálaástand Lög, reglur, menning Tollabandalög Umhverfismál Bæjarfélagið, áhugi, þjónusta Samkeppnisstaða, alþjóðavæðing



ninth edition 5

Aðferðir við staðarval: “Factor Rating”

Fuels in region 0 to 330Power availability and reliability 0 to 200Labor climate 0 to 100Living conditions 0 to 100Transportation 0 to 50Water supply 0 to 10Climate 0 to 50Supplies 0 to 60Tax policies and laws 0 to 20

Tvær staðsetningar fyrir nýja verksmiðju (A og B) fá eftirfarandi “stigasvið” og stig, hærri stig þýða betri staðsetningu.

1231505424453484545

Þættir (viðmið) við staðarval Stigasvið

1561006396551445020

StaðirA B

Stig alls: 528 558

Besta lausn er B



ninth edition 6

AHP aðferðin

1. Viðmið skilgreind og þau vegin á móti hvert öðru, tvö í senn (hvort er mikilvægara) => vogtölur viðmiða

2. Valkostir skilgreindir og þeir metnir gagnvart hverju viðmiði um sig, hver á móti öðrum (tveir í senn) => einkunnir valkosta gagnvart hverju viðmiði

3. Samkvæmni prófuð, endurskoða etv. 4. Heildareinkunn reiknuð út frá vogtölum

viðmiða



ninth edition 7

Einkunnaskali AHP

1 Jafnt 3 Smá munur 5 Nokkur munur 7 Ákveðinn munur 9 Afgerandi munur



ninth edition 8

Tilbúið dæmi um AHP: Staðarval fyrir álverksmiðju á Íslandi

Viðmið: – Byggðarlag, þ.e. aðgengilegt vinnuafl, þjónusta– Höfn, þ.e. samgöngur og hafnaraðstaða– Orka, þ.e. nálægð við stóra virkjun

Valkostir:– Keilisnes– Eyjafjörður– Reyðarfjörður

Sjá Excel-skjal með AHP aðferðinni



ninth edition 9

Dæmi um AHP aðferðina 3. Skref: Samkvæmni prófuð:n = 3

1. Skref: Viðmið borin saman, tvö í senn => Vogtölur =>RI = 0,58

Samanburður: Normalíserað: Meðaltal =>Byggð Höfn Orka Byggð Höfn Orka Vogtölur A*w' A*w'/w'

Byggð 1 1/4 1/5 Byggð 0,10 0,08 0,12 0,10 0,30 3,01Höfn 4 1 1/2 Höfn 0,40 0,31 0,29 0,33 1,01 3,03Orka 5 2 1 Orka 0,50 0,62 0,59 0,57 1,73 3,04

Sum: 10,00 3,25 1,70 1,00 1,00 1,00 1,00 M= 3,02 CI = 0,012

CI/RI= 0,021Samkvæmni



ninth edition 10

2. Skref: Valkostir bornir saman => EinkunnirByggð: Samanburður: Normalíserað: Meðaltal =>

Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Einkunn A*w' A*w'/w'

Keilisnes 1 3 5 Keilisnes 0,65 0,67 0,63 0,65 1,95 3,01Eyjafj 1/3 1 2 Eyjafj 0,22 0,22 0,25 0,23 0,69 3,00Reyðarfj 1/5 1/2 1 Reyðarfj 0,13 0,11 0,13 0,12 0,37 3,00

Sum: 1,53 4,50 8,00 1,00 1,00 1,00 1,00 M= 3,00 CI = 0,002




ninth edition 11

Höfn: Normalíserað: Meðaltal =>Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Einkunn A*w' A*w'/w'

Keilisnes 1 1/3 1/2 Keilisnes 0,17 0,22 0,08 0,15 0,47 3,06Eyjafj 3 1 5 Eyjafj 0,50 0,65 0,77 0,64 2,13 3,33Reyðarfj 2 1/5 1 Reyðarfj 0,33 0,13 0,15 0,21 0,64 3,11

Sum: 6,00 1,53 6,50 1,00 1,00 1,00 1,00 M= 3,17 CI = 0,084

CI/RI= 0,144Ósamkvæmni

Orka: Samanburður: Normalíserað: Meðaltal =>Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Keilisnes Eyjafj Reyðarfj Einkunn A*w' A*w'/w'

Keilisnes 1 1/3 1/7 Keilisnes 0,09 0,05 0,11 0,08 0,25 3,01Eyjafj 3 1 1/5 Eyjafj 0,27 0,16 0,15 0,19 0,59 3,04Reyðarfj 7 5 1 Reyðarfj 0,64 0,79 0,74 0,72 2,27 3,14

Sum: 11,00 6,33 1,34 1,00 1,00 1,00 1,00 M= 3,07 CI = 0,033




ninth edition 12

4. Skref: Heildareinkunn reiknuð:

Byggð: Höfn: Orka: Heildar0,10 0,33 0,57 Einkunn

Keilisnes 0,65 0,15 0,08 0,16Eyjafjörður 0,23 0,64 0,19 0,35Reyðarfjörður 0,12 0,21 0,72 0,49



ninth edition 13

Þyngdarpunktsaðferðin Notuð til að staðsetja eina stöð (t.d.

birgðastöð) m.t.t. fjarlægða til annarra stöðva (t.d. markaða eða verksmiðja) og magns sem flytja þarf.

Aðferðin notar formúlur um hnit í tvívíðu rúmi og margfeldi af magni og vegalengd í beinni línu.



ninth edition 14

Þyngdarpunktsaðferðin, formúlur:

C = d V

V x

ix i

i

Cx = X coordinate of center of gravity

Cy = Y coordinate of center of gravity

dix = X coordinate of the ith location

diy = Y coordinate of the ith location

Vi = volume of goods moved to or from ith location

C = d V

Vy

iy i

i



ninth edition 15

Dæmi um þyngdarpunktsaðferðina

Question: What is the best location for a new Z-Mobile warehouse/temporary storage facility considering only distances and quantities sold per month?

Dæmi– Several automobile showrooms are located according to the

following grid which represents coordinate locations for each showroom.

S howroom No o f Z-Mo b ile s s o ld p e r mo nth

A 1250

D 1900

Q 2300X

Y

A(100,200)

D(250,580)

Q(790,900)

(0,0)



ninth edition 16

Ákvarða hnit markaða og magn sem flytja þarf

S ho wro o m No o f Z-Mo b ile s s o ld p e r mo nth

A 1250

D 1900

Q 2300

X

Y

A(100,200)

D(250,580)

Q(790,900)

(0,0)

To begin, you must identify the existing facilities on a two-dimensional plane or grid and determine their coordinates.

You must also have the volume information on the business activity at the existing facilities.



ninth edition 17

Reikna út hnit stöðvar

C = 100(1250) + 250(1900) + 790(2300)

1250 + 1900 + 2300 =

2,417,000

5,450 = x 443.49

C = 200(1250) + 580(1900) + 900(2300)

1250 + 1900 + 2300 =

3,422,000

5,450 = y 627.89

S ho wro o m No o f Z-Mo b ile s s o ld p e r mo nth

A 1250

D 1900

Q 2300X

Y

A(100,200)

D(250,580)

Q(790,900)

(0,0)

Nýja birgðastöðin fær staðsetninguna:

Z New location



ninth edition 18

Flutningar, flutningaaðferðin

Flutningaaðferðin byggir á línulegri bestun og lágmarkar kostnað (eða hámarkar hagnað) við að flytja Si einingar frá m sendistöðum (t.d. verksmiðjum) til n ákvarðanastaða sem hver þarf a.m.k. Dj einingar, m.t.t. vegalengda og flutningskostnaðar milli i og j, Cij.



ninth edition 19

Flutningalíkanið

Gögn: Flutningskostnaður Cij, magn sem senda á Si og móttekið magn Dj

Ákvörðunarbreytur: Xij = magn flutt frá i til j Markfall: Min z = i j Cij Xij Skorður: Sent magn: j Xij <= Si , öll i Móttekið: i Xij >= Dj , öll j Xij >= 0



ninth edition 20

Dæmi um flutninga:

Cij-fylki, kr/tonn:Grundarfj Akureyri Reyðarfj Gervi Sent (Si)

Keflavík 5 6 9 0 40Höfn 8 5 3 0 60Raufarhöfn 7 4 4 0 50Móttekið (Dj) 30 50 20 50 150

Kostnaður alls: z= 0

Xij-fylki, flutt magn í tonnum:Grundarfj Akureyri Reyðarfj Gervi Summa:

Keflavík 0 0 0 0 0Höfn 0 0 0 0 0Raufarhöfn 0 0 0 0 0Summa: 0 0 0 0



ninth edition 21

Flutninga-aðferðin

Ef summa af sendimagni er meiri en heildar þarfir móttökustaða þá er gervi dálki bætt við, allar kostnaðartölur = 0

Ef flutningsleið er lokuð (t.d. enginn vegur til) þá er sett inn mjög há kostnaðartala, t.d. Cij = 1000000



ninth edition 22

Byrjunaraðferðir

Norðvesturhorns-aðferðin Aðferð lægstu gilda Vogels fórnartölu-aðferð:

– Finn lægsta og næst lægsta gildi í hverri röð og hverjum dálki

– Vel þá röð eða þann dálk þar sem munurinn á þessum tölum er mestur (fær forgang)

– Set eins mikið magn og unnt er í reit með lægstu tölu (ódýrustu flutningsleið)



ninth edition 23

Bestunaraðferð

Stiklað á steinum:– Prófa að breyta núverandi lausn með því að

senda eina einingu eftir ónotaðri flutningsleið.– Passa að heildin stemmi eftir dálkum og röðum.– Ef stiklun gefur nettó-sparnað þá senda eins

mikið magn og unnt er, passa að engin tala verði neikvæð.

– Halda þannig áfram uns engin ónotuð flutningsleið gefur sparnað lengur => Besta lausn fundin.



ninth edition 24

Flutningaaðferðin, samantekt

Reikna út heildar flutningskostnað Meðal kostnaður finnst út frá fluttu magni,

ekki reikna gervidálkinn með! Nettó-sparnaðartölur ónotaðra flutningsleiða

segja til um hve mikið kostnaður á einingu þyrfti að lækka til að leiðin komi til greina.

Flutningaaðferðin er oft notuð við staðarval til að bera saman fáa kosti.

Documents

Kafli 11tn í Chase … Flutningar og staðarval