T.C.

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI

İLKÖĞRETİM 5. SINIF MATEMATİK DERS KİTAPLARININ

ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA

DEĞERLENDİRİLMESİ

İmge ÇAKIR

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA/2009

T.C.

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALI

İLKÖĞRETİM 5. SINIF MATEMATİK DERS KİTAPLARININ

ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA

DEĞERLENDİRİLMESİ

İmge ÇAKIR

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM

YÜKSEK LİSANS TEZİ

ADANA/2009

Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü’ne,

Bu çalışma, jürimiz tarafından Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı’nda YÜKSEK

LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan: Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM

(Danışman)

Üye : Yrd. Doç. Dr. Perihan DİNÇ ARTUT

Üye : Öğr. Gör. Dr. Mediha SARI

ONAY

Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim elemanlarına ait olduklarını onaylarım.

......./......./2009

Prof. Dr. Nihat KÜÇÜKSAVAŞ

Enstitü Müdürü

Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil

ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri

Kanunu’ndaki hükümlere tabidir.

ii

ÖZET

İLKÖĞRETİM 5. SINIF MATEMATİK DERS KİTAPLARININ ÖĞRETMEN

VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ DOĞRULTUSUNDA DEĞERLENDİRİLMESİ

İmge ÇAKIR

Yüksek Lisans Tezi, İlköğretim Bölümü, Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı

Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM

Ocak 2009, 97 sayfa

Bu araştırmada, 2007–2008 öğretim yılında Adana ili genelinde okutulan

ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitabı ve ders kitabına yardımcı materyallerin

(öğrenci çalışma kitabı ve öğretmen kılavuz kitabı), teknik-tasarım-düzenleme; içerik;

dil ve anlatım ile ölçme-değerlendirme özellikleri açısından öğretmen ve öğrenci

görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Tarama modeli kullanılarak yapılan bu araştırmada, verileri toplamak amacıyla

araştırmacı tarafından hazırlanan öğretmen ve öğrenci anket formları kullanılmıştır.

Anketler, Adana ili merkez ilçeleri olan Seyhan ve Yüreğir ilçelerinde yer alan 31

ilköğretim okulunda 135 sınıf öğretmeni ve 560 öğrenciye uygulanmıştır.

Araştırmanın amacı doğrultusunda uygulamaya katılan öğretmen ve öğrencilerin,

araştırma konusu olan ders kitabı hakkındaki görüşlerine ilişkin frekans, yüzde ve

aritmetik ortalama değerleri saptanmıştır.

Araştırma bulgularına göre öğretmen ve öğrencilerin, ders kitabını genel olarak

teknik, tasarım ve düzenleme özellikleri açısından yeterli; ancak içerik, dil-anlatım ve

ölçme- değerlendirme özellikleri açısından kısmen yetersiz buldukları görülmüştür.

Bu araştırma ile öğretmen ve öğrencilerin, kullandıkları matematik ders kitabını

yetersiz buldukları; kaliteli baskısı ve sağlam cildi olan, daha renkli, eğlenceli; bireysel

çalışmalara olanak verecek biçimde geniş konu anlatımlarına, bol örnek ve alıştırmalara

yer veren matematik ders kitaplarına sahip olmak istedikleri sonucu ortaya çıkmıştır.

iii

Anahtar Kelimeler: Matematik, Ders Kitapları, Eğitim Programı, İlköğretim

iv

ABSTRACT

THE EVALUATION OF THE FIFTH GRADE MATHEMATICS TEXTBOOKS

OF THE PRIMARY EDUCATION ACCORDING TO THE VIEWS OF THE

TEACHERS AND STUDENTS

İmge ÇAKIR

Master Theses;Department of Primary Education, Division of Elemantary

Teaching

Supervisor: Asst. Prof. Dr. Kamuran TARIM

January 2009, 97 pages

In this study it is aimed to evaluate the fifth grade mathematics textbooks and

auxiliary materials (student workbooks and teacher’s guide books) which, are used at

primary schools in Adana during the educational year 2007-2008. The textbooks are

investigated with the features of physical appearance; content; language and the

expression; and evaluations.

Research has been performed in Survey Model. The teacher and the student

questionnaire forms which were developed by the researcher were used as data

gathering instrument. The questionnaires were applied to 135 teachers and 560 students

at 31 primary schools in Seyhan and Yüreğir districts of Adana.

Under the direction of the aims of the resarch, those were set that are

dissociations of frequency, percentage and mean regarding the opinions of those

participants in the application about the book which is the subject of the research.

The findings of the study have been demonstrated that the teachers and students

agree with the features of the textbook such as, physical appearence but they are

indecisive about the features of the textbook such as; content, language and expression,

and evaluations.

v

In the lights of the research they are concluded that teachers and students find

the mathematics textbook insufficient; they want their textbook having quality printing

and binding, more colorful and enjoyable. In addition they want to have such a

mathematics textbook that having extensive lecturing, lots of examples and practices

which enable them to make individual studying.

Keywords: Mathematics, textbooks, curriculum, primary education

vi

ÖNSÖZ

Okul ortamında sağlıklı ve verimli öğrenmelerin gerçekleşmesi için öğretim

araçlarına gerek duyulmaktadır. Kalıcı öğrenmelerin sağlanmasında diğer öğretim

araçlarına oranla ders kitapları en önemli yere sahiptir. Ders kitaplarının öğretimdeki

işlevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmesi için kitapların şekil ve içerik yönünden

gerekli olan nitelikleri göstermesi gerekir. Ders kitaplarının kullanılabilirliğinin

değerlendirilmesi açısından öğretmen ve öğrencilerin ders kitaplarına ilişkin görüşlerini

belirtmeleri ders kitaplarının kullanıcıları olmaları nedeniyle büyük önem taşımaktadır.

Bu araştırmada, Adana ili genelinde okutulan ilköğretim 5. sınıf matematik ders

kitabının, öğrenci çalışma kitabının ve öğretmen kılavuz kitabının, öğretmen ve öğrenci

görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen

bulguların alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Bu araştırma beş ana bölümden oluşmuştur. Araştırmanın birinci bölümünde

problem cümlesi, araştırmanın amacı, önemi, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlar ele

alınmıştır. İkinci bölümde kuramsal açıklamalar ve ilgili araştırmalar, üçüncü bölümde

araştırmanın yöntemi sunulmuştur. Dördüncü bölümde araştırmadan elde edilen

bulgular ve bulgulara ilişkin yorumlara, beşinci bölümde ise sonuç, tartışma ve önerilere

yer verilmiştir.

Araştırmanın başlangıcından bitimine kadar değerli görüş ve eleştirileriyle beni

yönlendiren çok değerli danışman hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Kamuran TARIM’a,

anket hazırlama aşamasında yardımlarını esirgemeyen, Sayın Yrd. Doç. Dr. Perihan

DİNÇ ARTUT’a, Yrd. Doç. Dr. Özlem KAF HASIRCI’ya, Sayın Yrd. Doç. Dr. Ayten

İFLAZOĞLU SABAN’a, Yrd. Doç. Dr. Filiz YURTAL’a, Yrd. Doç. Dr. Mahinur

COŞKUN’a ve Öğr. Gör. A. Pınar BAL’a teşekkür ederim.

Ayrıca, araştırmanın uygulama aşamasının gerçekleştirilmesine katkıda bulunan,

değerli zamanlarını ayırarak ilgi ve yardımlarını esirgemeyen tüm idarecilere,

öğretmenlere ve öğrencilere teşekkür ederim.

vii

Çalışmalarımda bana destek olan, her zaman moral veren değerli arkadaşlarım

İlknur MAZMAN’a ve Mustafa ÇAKMAK’a, her zaman ve her yerde destekleriyle

yanımda olan aileme sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Adana, Ocak 2009

İmge ÇAKIR

NOT: Bu araştırma Ç.Ü. Araştırma Fonu Saymanlığınca desteklenmiştir.

(EF2007YL15)

viii

İÇİNDEKİLER

Sayfa No

ÖZET………………………………………………………………………..…………..ii

ABSTRACT...….…………………………………………………………….………...iv

ÖNSÖZ………….……………………………………………………………………...vi

TABLOLAR LİSTESİ………………………………………………………...……...xii

EKLER LİSTESİ………………………………………………………………..….....xi

BÖLÜM I

GİRİŞ

1.1. Problem……………………………………………….…………………………....2

1.2. Araştırmanın Amacı……………………………………………………………….3

1.3. Araştırmanın Önemi…………………………………………………………….…4

1.4. Sayıltılar………………………………………………………………………..…..4

1.5. Sınırlılıklar………………………………………………………………………....4

1.6. Tanımlar……………….………………………………………………………..….5

BÖLÜM II

KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

2.1. Matematik Öğretimi ve Önemi……………………………………………………...6

2.1.1. İlköğretim Programında Matematiğin Yeri……………………………….….7

2.2. Ders Kitabı ve Ders Kitabına Yardımcı Materyaller………………..……….……....9

2.3. Ders Kitaplarının Kullanımı ve Eğitimdeki Önemi………………………………..10

2.4. Ders Kitabının Nitelikleri……….………………………………………………….13

2.4.1. Ders Kitabının Biçimsel (Teknik, Tasarım ve Düzenleme) Özellikleri……..15

2.4.2. Ders Kitabının İçerik Özellikleri………………………………….…………16

2.4.3. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Özellikleri…………...……………………...17

2.4.4. Ders Kitabının Ölçme- Değerlendirmeye İlişkin Özellikleri………………...17

ix

2.5. Matematik Öğretiminde Ders Kitapları ……………………………………………18

2.6. İlgili Araştırmalar……………………...…………………………………………..19

2.6.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar……………………………………………19

2.6.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar…………………………………………..24

BÖLÜM III

YÖNTEM

3.1. Araştırmanın Modeli……………………………………………………..………....27

3.2. Evren ve Örneklem……………………………………………………..………..…27

3.3. Veri Toplama Araçları…………………………………………..………………….28

3.3.1. Öğretmen Anket Formu……...…………………..........…………………..…29

3.3.2. Öğrenci Anket Formu……………………………………………………......29

3.4. Verilerin Toplanması…………………………………………………………..…...29

3.5. Verilerin Analizi………………………………………………………………..…..30

BÖLÜM IV

BULGULAR

4.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik Bulgular..…..32

4.1.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik

Öğretmenlerin Görüşlerine İlişkin Bulgular ……………………..…………32

4.1.2. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik

Öğrencilerin Görüşlerine İlişkin Bulgular …………………...…….……….35

4.2. Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin Bulgular ………………….……………..36

4.2.1. Ders Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmenlerin Görüşlerine

İlişkin Bulgular ……………………...……………………………………...36

4.2.2. Ders Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğrencilerin Görüşlerine

İlişkin Bulgular ……………………...……………………………...………40

4.3. Ders Kitabının Yardımcı Materyallerinin İçerik Bölümüne Yönelik Bulgular.…...41

4.3.1. Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmen

Görüşlerine İlişkin Bulgular ………………..................................……….…42

x

4.3.2. Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğrenci

Görüşlerine İlişkin Bulgular……….……………………………..….………44

4.3.3. Öğretmen Kılavuz Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmen

Görüşlerine İlişkin Bulgular……………...………………………..………..45

4.4. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne İlişkin Bulgular …………………...…..46

4.4.1. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne Yönelik Öğretmenlerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular ……………………………….…………..…...46

4.4.2. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne Yönelik Öğrencilerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular …………………………..……...…….……...48

4.5. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik Bulgular ….………49

4.5.1. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik

Öğretmenlerin Görüşlerine İlişkin Bulgular ..……………….……...………49

4.5.2. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik Öğrencilerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular …………………….………...…...…………...51

4.5.3. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının Ölçme ve

Değerlendirme Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşleri …………………….52

4.6. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğretmen ve Öğrenci

Görüşlerine İlişkin Bulgular ……………………………….……………………...54

4.6.1. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğretmen Görüşlerine

İlişkin Bulgular ………...…………………………………………………...54

4.6.2. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğrenci Görüşlerine

İlişkin Bulgular …...………………….……………………………………..57

BÖLÜM V

TARTIŞMA

5.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım, Düzenleme Bölümüne İlişkin Tartışma ………..60

5.2. Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin Tartışma…………………………………61

5.3. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne İlişkin Tartışma ………………………65

5.4. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne İlişkin Tartışma…………….65

5.5. Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Önerilere İlişkin Tartışma………..…….66

xi

BÖLÜM VI

SONUÇ VE ÖNERİLER

6.1. Sonuçlar…………………………………………………………..………………..68

6.1.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenlenmesine İlişkin Öğretmen ve

Öğrenci Görüşlerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar………………………..……68

6.1.2. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin Öğretmen ve

Öğrenci Görüşlerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar …………...……..…………69

6.1.2.1. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin

Öğretmen Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar……...…………….69

6.1.2.2. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin

Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar.……….…………….71

6.1.3. Ders Kitabının Dili ve Anlatımına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci

Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar………...……………………………...72

6.1.4. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin Ölçme ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen

Sonuçlar…………...……………………………………………………...…72

6.1.5. Ders Kitabının Geliştirilmesine İlişkin Öğretmen ve Öğrenci

Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar……………...………………………...73

6.2. Öneriler…………………………………………………………..………………...74

KAYNAKÇA………………………………………………………..…………………76

EKLER…………………………….…………………………………………………..83

ÖZGEÇMİŞ……………………….…………………………………………………...97

xii

TABLOLAR LİSTESİ

Sayfa No

Tablo 1. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve

Düzenleme Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel

İstatistikler.…………………..…………….……………………………...…32

Tablo 2. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve

Düzenleme Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel

İstatistikler.…………………....……………………………………………..35

Tablo 3. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin

Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.……..………………..……37

Tablo 4. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne

İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait En Olumlu % Değerleri…………............39

Tablo 5. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne

İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.………….……………40

Tablo 6. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.…..……..42

Tablo 7. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik

Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.…..……….44

Tablo 8. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının İçerik

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.….…..….45

Tablo 9. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Dil ve Anlatım

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler………….47

Tablo 10. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Dil ve Anlatım

Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler.…..……...48

Tablo 11. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler…..….…49

Tablo 12. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler……..……52

Tablo 13. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının Ölçme ve

xiii

Değerlendirme Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel

İstatistikler ………………….………………………………………………53

Tablo 14. Ders Kitaplarının Geliştirilmesi İçin Öğretmen Önerilerine Ait Frekans

Değerleri……………………………….………………..………………….54

Tablo 15. Ders Kitaplarının Geliştirilmesi İçin Öğrenci Önerilerine Ait

Frekans Değerleri………….……………………………………..…………57

xiv

EKLER LİSTESİ

Sayfa No

EK 1: İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi

Araştırması Öğretmen Anketi……….…………………………………………. 83

EK 2: İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi

Araştırması Öğrenci Anketi……………………………………………………..89

EK 3: Uygulama Yapılan Öğretmen Anket Formlarının Adana İli Seyhan

İlçesine Bağlı Resmi İlköğretim Okulları…………….………………...………92

EK 4: Uygulama Yapılan Öğretmen Anket Formlarının Adana İli Yüreğir

İlçesine Bağlı Resmi İlköğretim Okulları………….…….………………...…...93

EK 5: Onay Belgesi………………………………………..…………………...……...94

1

BÖLÜM I

GİRİŞ

Günümüzde bilginin hızla artması, iletişim olanaklarının çoğalması, teknolojinin

yaygınlaşması eğitimden beklenenleri de değiştirmiştir (Doğan, 1997,1). Geçmişte

eğitim bireye sadece bilgi ve beceri kazandırmayı ve çocuğu yetişkin toplumuna

hazırlamayı amaçlarken; bugün eğitimde bunun yanı sıra bireylerin ihtiyaç duyduğu

bilgi ve beceriyi nerede, nasıl kazanabileceğini öğretmek ve sürekli değişen toplum

koşullarına uyum sağlayabilecek her türlü soruna yeni çözümler getirebilecek bireyler

yetiştirilmesi amaçlanmaktadır (Razon, 1990). Eğitimde amaçlar eğitim programlarında

yer almakta ve yetiştireceğimiz bireylerde hangi istendik özelliklerin geliştirilmesi

gerektiği vurgulanmaktadır. Eğitim programları ise okullarda öğretim programlarına

dayalı olarak hazırlanmış ders kitapları ile uygulamaya konmaktadır. Bu nedenle ders

kitapları öğrenme ortamlarının önemli bir parçasını oluşturmaktadır.

Eğitim sisteminde yapılan bütün etkinliklerde öğrenmenin oluştuğu etkileşim

ortamının etkililiğini artırmak amaçlanmaktadır. Bu nedenle sayısal ve yapısal

değişmeleri merkeze almak yerine, sınıftaki öğrenme sürecinin niteliğinin geliştirilmesi

gerekmektedir (Fidan, 1996, 3). Eğitim süreçlerinin geçerlilik ve güvenirliği ile etkililik

ve verimliliği insanın öğrenmesi ile ilgili kuramsal bilgilerin sistemli ve bilinçli olarak

uygulamaya dönüştürülmesine bağlıdır (Alkan, Deryakulu ve Şimşek, 1995, 3). Bu da

ancak çağın gerektirdiği ihtiyaçları karşılayabilecek, iyi tasarlanmış öğretim programları

ile mümkün olabilir

Bilim ve teknolojide değişen koşullar yaşam pratiğimizi önemli ölçüde

değiştirdiğinden günümüzde artık bilginin aktarılabilir olmadığına, ancak kişinin aktif

çabası sonucunda zihinde yapılandırıldığına inanılmaktadır. Bu değişikliklerle birlikte

genelde eğitime özelde özellikle de matematik eğitimine bakış açımız farklılaşmaktadır

(Olkun ve Toluk-Uçar, 2006, 3). Uygarlıkların yaratılmasında, ülkelerin gelişmesinde

ve kalkınmasında, matematik önemli bir konuma ve işleve sahiptir. Çağımızda

matematiği kullanabilme ve anlayabilme gereksinimi önem kazanmaktadır. Bu durum

hazırlanan matematik öğretim programlarında değişiklik ihtiyacını doğurmakta ve

2

dolayısıyla programın uygulama aracı olan ders kitaplarında da değişiklikler

yapılmasını gerektirmektedir.

1.1.Problem

Dünyada 1990 sonrasında teknolojik gelişmelerin hızlanması, dünden bugüne, her

üretimin yenisini, daha kalitelisini ortaya çıkarmaktadır. Yeni buluşlar, birbirini

izlemektedir. Bilimsel bulgular, bir zamanlar değişmez doğrular olarak kabul ettiğimiz

bilgilerin zamanla yanlış olduğunu kanıtlamakta, bilgi birikimimize zamanla yeni

bilgiler eklenmektedir. (Ceyhan ve Yiğit, 2005, 56). Yaşadığımız çağın etkileri sonucu

bireylerin yaşantılarında değişiklikler olması; onları yarınki hayata hazırlamayı

amaçlayan eğitim programlarında da değişiklikler yapılmasını gerektirmektedir

(Albayrak ve Aydın, 2001).

Eğitim anlayışlarının değişmesi, ülkemizde de programların değişmesini, ders

kitaplarının yenilenmesini gerektirmiştir. Gelişmiş ülkelerin matematik programlarından

ve ülkemizdeki matematik eğitimi deneyimlerinden yaralanılarak hazırlanan yeni

matematik programı, 2005–2006 öğretim yılında ülkemizdeki okulların tamamında

uygulamaya konulmuştur. Bu uygulama ile birlikte programa uygun ders kitapları

hazırlanmış; öğretmen kılavuzu, öğrenci ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabı şeklinde

tüm ilköğretim okullarına ücretsiz olarak dağıtılmaya başlanmıştır.

Yıllardır çeşitli kesimler tarafından dile getirilen, hükûmet programlarında ve

kalkınma planlarında da yer alan, çeşitli nedenlerden dolayı bir türlü uygulamaya

konulamamış olan bu proje, amaç analizi iyi yapıldığında ve uygulamada meydana

gelebilecek problemler giderildiğinde son derece olumlu bir projedir. Ancak, ülkemizde

bu tür projelerin uygulanması son derece zor ve riskli olduğundan geçtiğimiz yıllar

içerisinde eğitimde reform niteliği taşıyan ve diğer bazı ülkelerde çok başarılı olmuş

çeşitli projelerin uygulamaya konulduğu, ancak bunların etkin bir şekilde

uygulanamayarak başarısız oldukları görülmüştür (Bayrakcı, 2005). Bu nedenle

yenilenen ilköğretim programında yaşanan aksaklıkları ve buna bağlı olarak değişen

ders kitaplarının eksikliklerini belirleyebilmek ve bu eksikliklerin giderilerek eğitim-

öğretimi daha iyi duruma getirilebilmek açısından ders kitapları ile ilgili çalışmaların

yapılmasına gerek duyulmaktadır.

3

Yapılan bu araştırma ile 2005 yılında uygulamaya konulan öğretim programlarına

uygun olarak hazırlanan matematik ders kitaplarının ve ders kitaplarına yardımcı

materyallerin öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi ve ortaya

çıkan aksaklıkların giderilmesi için önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda

araştırmanın problem cümlesi, “İlköğretim 5. sınıf matematik ders kitaplarının

değerlendirilmesine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri nelerdir?” şeklinde

oluşturulmuştur.

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu çalışmanın genel amacı ilköğretim 5. sınıf öğretmenleri ve 5. sınıf

öğrencilerinin Milli Eğitim Yayınevine ait İlköğretim Beşinci Sınıf Matematik Ders

Kitabı ve bu ders kitabının yardımcı materyallerine ilişkin genel görüşlerini

belirlemektir.

Bu genel amaç doğrultusunda aşağıda belirtilen sorulara yanıt aranmıştır.

1. İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin kullandıkları matematik ders kitabına ilişkin;

a. Teknik, tasarım ve düzenleme ile ilgili,

b. İçerik ile ilgili,

c. Dil ve anlatım ile ilgili,

d. Ölçme ve değerlendirme ile ilgili görüşleri nelerdir?

2. İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kullandıkları matematik ders kitabına ilişkin;

a. Teknik, tasarım ve düzenleme ile ilgili,

b. İçerik ile ilgili,

c. Dil ve anlatım ile ilgili,

d. Ölçme ve değerlendirme ile ilgili görüşleri nelerdir?

3. İlköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitaplarının

geliştirilmesine ilişkin önerileri nelerdir?

4. İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitaplarının

geliştirilmesine ilişkin önerileri nelerdir?

4

1.3. Araştırmanın Önemi

Okul ortamında sağlıklı ve verimli öğrenmelerin gerçekleşmesi için öğretim

araçlarına gerek duyulmaktadır. Kalıcı öğrenmelerin sağlanmasında diğer öğretim

araçlarına oranla ders kitapları en önemli yere sahiptir. Ders kitaplarının öğretimdeki

işlevlerini en iyi şekilde yerine getirebilmesi için kitapların şekil ve içerik yönünden

gerekli olan nitelikleri göstermesi gerekir. Ders kitaplarının kullanıcıları olan, öğretmen

ve öğrencilerin ders kitaplarına ilişkin görüşlerini belirtmeleri ders kitaplarının

kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Ders

kitapları öğretim programlarının temel unsurlarından biri olması nedeniyle, ders

kitaplarının değerlendirilmesi dolaylı da olsa yenilenen programdaki aksaklıkların da

ortaya çıkarılmasını sağlayacaktır. Özellikle ders kitaplarının yeni olması ve matematik

ders kitaplarının değerlendirilmesi ile ilgili araştırmaların fazla olmaması nedeniyle bu

araştırmanın yapılmasına gerek duyulmuştur.

1.4. Sayıltılar

Araştırma aşağıdaki sayıltılara dayalı olarak gerçekleştirilmiştir:

1. Araştırma için seçilen okulların Adana ili Seyhan ve Yüreğir ilçelerinde

bulunan ilköğretim okullarını temsil ettiği varsayılmaktadır.

2. Araştırmacı tarafından sunulan ankete, öğretmen ve öğrencilerin içten ve yansız

cevap verdiği varsayılmaktadır.

1.5. Sınırlılıklar

Bu araştırma;

1. 2007–2008 öğretim yılında Adana ilindeki ilköğretim okullarında okutulan

ilköğretim beşinci sınıf matematik ders kitabı ve ders kitabına yardımcı materyalleri ile

sınırlıdır.

2. Adana ili Seyhan ve Yüreğir ilçelerinde bulunan resmi ilköğretim okulları ile

sınırlıdır.

3. Araştırma, örnekleme alınan ilköğretim beşinci sınıf öğretmenleri ve öğrencileri

ile sınırlıdır.

5

1.6. Tanımlar

Matematik: Biçim, sayı ve çoklukların yapılarını, özelliklerini ve aralarındaki

ilişkileri usbilim yoluyla inceleyen ve sayılbilgisi, cebir, uzambilgisi gibi dallara ayrılan

bilimdir (Türk Dil Kurumu Matematik Terimleri Sözlüğü, 1983).

Ders Kitabı: Bir eğitim programında yer alan hedef, içerik, öğretme-öğrenme

süreci ile ölçme değerlendirme boyutlarına uygun olarak hazırlanmış ve öğrenme

amaçlı kullanılan basılı bir öğretim materyalidir (Demirel ve Kıroğlu, 2006,9).

Öğretim: İçsel bir süreç ve ürün olan öğrenmeyi destekleyen ve sağlayan dışsal

olayların planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi sürecidir (Sungur, 2005, 397).

Öğretim Programı: Okulda ya da okul dışında bireye kazandırılması planlanan

bir dersin öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan yaşantılar düzeneğidir (Demirel,

2003, 6).

6

BÖLÜM II

KURAMSAL AÇIKLAMALAR VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

2.1. Matematik Öğretimi ve Önemi

Bütün toplumlarda matematik öğretimine büyük önem verilmekte ve toplumun

her kesiminde, öğrencilerin matematik dersinde gösterdikleri başarı düzeyinin, diğer

derslerdeki başarı gösterme düzeylerini belirlemede etkili olduğu görüşü yaygın olarak

bilinmektedir (Karaçay, 1985,10).

Baykul (1999, 36)’a göre matematik, “insan tarafından zihinsel olarak yaratılan

bir sistemdir”. Altun (2000, 2), matematiği insanın kendisinin icat ettiği; diğerinin ise,

matematiğin evrende var olduğu, insanın onu zaman içinde fark etmesi olarak ifade

etmiştir. Hacısalihoğlu, Mirasyedioğlu ve Akpınar (2003, 40), matematik, “dünyayı

görmenin ve anlamanın bir yoludur. Kısaca, matematik kendi içinde soyut ancak somuta

uygulanabilen evrensel bir dildir”.

Matematiğin tanımı, insanların matematiğe bakış açılarına ve ilgilerine göre

değişse de çevrelerindeki olayları anlamak amacıyla matematiği yarattıklarını ve bunu

evrensel bir dil haline getirmek için kendine özgü sembol ve formüllerle ifade ettiklerini

söylemek mümkün olabilir.

Matematik öğretiminde temel amaç insanlarda doğuştan var olan düşünebilme

kabiliyetini geliştirmektir. Matematik öğretimi, bireylerin sadece matematiksel işlemler

yapmasını değil, bildiklerini uygulayan, matematik yapan, problem çözen, iletişim

kuran ve bunları yapmaktan zevk alan insanlar yetiştirmeyi amaçlamaktadır.

Matematik,” birçok bilim dalının kullandığı bir araç olup, ayrıca modern insanın

objektif ve özgür düşünmesine, özgüveninin artmasına, karşılaştığı problemlerdeki

sebep-sonuç ilişkilerini açıklamasına yardımcı olacak yetenek ve becerilerinin

gelişmesine yardımcı olmaktadır” (Özdaş, 1998). Matematik eğitimi, bireylerin yaratıcı

7

düşünme becerilerini geliştirir; fiziksel ve sosyal çevrelerini, dünyayı anlamada

bireylere bilgi, beceri ve estetik duyguları kazandırır (Minisker, 2006, 12).

Matematik öğretiminde sadece belirlenen hedef ve davranışlara ulaşmaya

çalışmak, öğrencinin matematiksel bilgileri günlük yaşamla ilişkilendirmesini

engelleyici bir yaklaşımdır (Köroğlu ve Yeşildere, 2004, 29). Öğretmenler, matematiği

etkili öğretmek için sadece bilgi aktarmak yerine, öğrencilerin matematik aracılığı ile

matematiksel düşünme ve süreçlerini anlamalarına yardımcı olmalıdır (Çakmak, 2004).

Günümüzdeki teknolojik gelişmeler ve sosyal yaşamdaki karmaşıklığın artması okul

programlarında matematikteki konuların da değişmesine ve programa yeni konuların

eklenmesini gerektirmektedir (Yıldızlar, 2001, 3).

2.1.1. İlköğretim Programında Matematiğin Yeri

Türkiye’de Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte geliştirilen programlarda matematik

dersinin gereğine inanıldığı, ancak elverişsiz koşullar ve henüz bu alanda yetişmiş birey

sayısının yetersizliği nedeniyle ilk programlarda matematiğe yeterince yer ayrılamadığı

görülmektedir. 1924, 1926, 1936, 1948 ve 1968 eğitim programları kapsamında

matematik dersine yer verilmekle birlikte ayrı bir öğretim programı olarak farklı bir

kitapta yer alacak şekilde hazırlanmamıştır. Daha sonra 1983, 1990, 1998, 2004

yıllarında geliştirilen ve uygulanan ilkokul ve de ilköğretim programlarında ayrı birer

kitap halinde matematik dersi öğretim programları hazırlanmasına yer verilmiştir.

İlköğretim okulları Matematik Dersleri Öğretim Programı (2004) MEB (Milli

Eğitim Bakanlığı)-TTKB (Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı) Komisyonunun

çalışmalarıyla yenilenmiş, ülke genelinde 1000 kadar okulda 2004–2005 Öğretim

yılında pilot çalışma başlatılmıştır (TTKB, 2004). Hazırlanan yeni ilköğretim matematik

programı, MEB’ in daha önceki dönemlerde geliştirmiş olduğu matematik öğretim

programlarından (MEB 1983, 1990, 1998) oldukça farklıdır. Önceki programların

yapılandırılması tümüyle “davranışçı yaklaşım”ın çerçevesinde oluşturulmuş olup konu

içerikleri, hedef ve davranışlarla betimlenmektedir (Altım, 1995; MEB, 1998; Baykul,

1999). Yenilenen programda bu yaklaşım bir kenara bırakılmış, yeni bir yaklaşım

benimsenmiş ve yeni bir terminolojiye yer verilmiştir. Önceki programda “amaç”,

“hedef”, “hedef ve davranışlar”dan bahsedilirken yeni programda bu terminoloji terk

8

edilerek yerine “kazanım” ifadesi kullanılmıştır. Bu kullanım programın benimsediği

“yapılandırmacı yaklaşım”a uygun olarak seçilmiştir.

İlköğretim Matematik Programının (2005) vizyonu; matematik eğitimi alanında

yapılan milli ve milletlerarası araştırmalar, gelişmiş ülkelerin matematik programları ve

Türkiye’deki matematik eğitimi deneyimleri temel alınarak hazırlanmıştır. 2005

matematik programı “Her çocuk matematiği öğrenebilir.” ilkesine dayanmakta; ayrıca

programda, hayatında matematiği kullanabilen, problem çözebilen, çözümlerini ve

düşüncelerini paylaşabilen, ekip çalışması yapabilen, matematikte özgüven duyabilen

ve matematiğe yönelik olumlu tutum geliştiren bireylerin yetiştirilmesi isteği

belirtilmektedir (İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu, 2005).

İlköğretim matematik programında (2005); içeriklerin düzenlenmesinde

genellikle tematik yaklaşım göz önüne alınmıştır ve bu çerçevede öğrenme alanları ile

alt öğrenme alanları belirlenmiştir (İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı ve

Kılavuzu, 2005). Bu program ile eski programlara göre öğrenme-öğretme sürecinde

daha fazla somut araç-gereç kullanımı özendirilmekte ve bununla ilgili somut örneklerin

verildiği görülmektedir. Yine bu program ile ölçme ve değerlendirme sadece öğrenme

sonucunu değil, süreci de değerlendirmeye yönelik ele alınmaktadır. Hem öğrencinin

kendini değerlendirmesi için hem de öğretmenin öğrenciyi değerlendirmesi için değişik

ölçme aracı örneklerine (tutum ölçekleri, öz değerlendirme, akran değerlendirme, proje

değerlendirme, grup değerlendirme, öğrenci çalışma raporları değerlendirme, genel

öğrenci izleme, problem çözme becerileri değerlendirme, ürün dosyası değerlendirme,

performans değerlendirme vb) yer verilmektedir.

İlköğretim Matematik Dersi Öğretim Programı (2005) genel itibariyle önceki

programlardan tamamen farklı bir felsefe ve yaklaşımla, bireyin öğrenmesini ve bilgiyi

yapılandırmasını öngören uygulama vurgularıyla, farklı değerlendirme anlayışıyla

2004–2005 Eğitim Öğretim Yılında dokuz ilde (İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Van,

Hatay, Samsun, Bolu ve Diyarbakır) 120 ilköğretim okulunun birinci kademe

sınıflarında pilot olarak uygulanmaya başlanmıştır. 2005–2006 öğretim yılı itibariyle de

bütün ilköğretim okullarında uygulanmaya başlanmıştır. Henüz pilot uygulama süreci

içindeyken birtakım eksiklikler yeterince belirlenmeyip bir sonraki yıl yurt genelinde

9

uygulama aşamasına geçilmiştir. Bu süre içerisinde program ile ilgili çeşitli

araştırmalara (Çakır [2006] tarafından hazırlanan “İlköğretim Dördüncü Sınıf

Matematik Ders Kitapları İle İlgili Öğretmen Görüşleri” Kulantaş [2007] “4. ve 5. Sınıf

Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Öğrenci Ders ve Çalışma Kitapları İle Öğretmen

Kılavuz Kitaplarının, Öğretmen, Öğrenci ve Veli Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”

adlı doktora tezinde) yer verilmekle birlikte programın uygulanmasının yeni oluşu ve

alanda yeterince araştırma yapılmamış olduğunun bilinmesi program ve ögeleri ile ilgili

araştırmaların yapılması gereğini arttırmaktadır.

2.2. Ders Kitabı ve Ders Kitabına Yardımcı Materyaller

Yazılı gereçler milattan önce 4000 yılından beri; insanların bilgilerini,

düşüncelerini, inançlarını, sevgi, sevinç, acı gibi duygularını birbirlerine anlatmada

önemli bir kaynak olmuştur. Okulların kurulmasıyla birlikte yazılı gereçler ve bunlar

içinde özellikle de ders kitapları, gerek öğretmenler gerekse öğrenciler için temel bilgi

kaynaklarından biri haline gelmiştir. Eğitim uygulamalarının başlamasıyla birlikte ders

kitapları bu uygulamalarda öğretmenin görevini de üstlenmiş ve temel bilgi kaynağı

olmuştur (Kaya, 2006, 77).

Milli Eğitim Bakanlığı, Ders Kitapları Yönetmeliğinde (MEB, 2004) ders kitabı,

“her tür ve derecedeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında kullanılacak olan, konuları

öğretim programları doğrultusunda hazırlanmış, öğrenim amacı ile kullanılan basılı

eser” olarak tanımlanmaktadır. Çalık (2001, 1) ders kitaplarını, okullardaki öğrenme ve

öğretme süreçlerinde kullanılan “tamamlayıcı öğretim materyalleri” olarak tanımlarken;

Duman ve Çakmak (2004, 18) ders kitaplarını, “ders konularına ait bilgileri, sıralı ve

doğru bir biçimde, öğrencilerin kendi kendilerine öğrenmelerini sağlamak amacıyla

hazırlanan araçlar” olarak tanımlamaktadır.

Kısacası, ders kitaplarını eğitimin amaçlarını gerçekleştirmek üzere öğrencinin

öğrenmesine rehberlik eden en önemli öğretim materyalleri olarak tanımlayabiliriz.

Ancak bir ders kitabı ne kadar iyi olursa olsun, eğitim amaçlarına ulaşmak için ders

kitabına ek olarak çeşitli gereçlerin kullanılması gerekmektedir. Ne kadar mükemmel

görünürse görünsün, bir ders kitabı, çocukların kişisel gereksinim ve ilgilerini tam

anlamıyla karşılamaktan uzaktır. Bunun en büyük nedeni, genellikle ders kitapları

10

yazarlarının çok geniş bir alandan seçtikleri konuları mümkün olduğu kadar

yoğunlaştırmak ve sınırlandırmak istemeleridir. Bu bakımdan öğretmenler çocukların

daha ayrıntılı bilgi edinmeleri için daha başka ve çeşitli kaynaklara gerek

duymaktadırlar (Ceyhan ve Yiğit, 2005, 66).

Bir ders kitabını alandaki diğer ders kitaplarından üstün kılan özelliği ders

kitabının etkililiğidir. Bir ders kitabının etkili olabilmesi için; ders kitabının programla

örtüşmesi, ders kitabındaki sözel ve görsel bilgilerin öğrencilere hitap etmesi yanında

ders kitabıyla birlikte yardımcı materyallerin de kullanıma sunulması gerekmektedir.

Bu anlayış doğrultusunda 2005–2006 öğretim yılında tüm ülkede uygulanmaya

başlayan yeni ilköğretim programı ile birlikte ders kitapları; öğrenci çalışma kitabı ve

öğretmen kılavuzu ile birlikte takım halinde sunulmaya başlanmıştır.

Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği’ne göre;

Öğrenci Çalışma Kitabı: İlgili öğretim programlarında yer alan amaç ve

açıklamalar doğrultusunda dersin öğrenilmesini kolaylaştıracak ve öğrencilerin

yeteneklerinin geliştirilmesine yardımcı olacak çeşitli örnek, alıştırma, işlenen ünitelerle

ilgili internet adresleri, okuma kaynakları ve diğer etkinlikleri kapsayan basılı eser ile

üniteleri görsel ve işitsel yönden destekleyen CD, DVD, VCD gibi ek materyalleri

kapsayan seti,

Öğretmen Kılavuz Kitabı: İlgili öğretim programlarında yer alan hedef ve

açıklamalar doğrultusunda ders kitabının daha etkili kullanımını sağlayacak çeşitli

örnek, alıştırma; işlenen ünitelerle ilgili internet adresleri, okuma kaynakları ve diğer

etkinlikleri kapsayan, öğretmenlerin yaralanması için hazırlanan basılı eseri, ifade

etmektedir (MEB, 2004).

2.3. Ders Kitaplarının Kullanımı ve Eğitimdeki Önemi

Ders kitapları öğretimde öğretmenin gücünü daha iyi kullanmasına, vermek

istediklerini daha sistematik vermesine; öğrencinin de öğretmenin anlattıklarını istediği

zaman, istediği yerde ve istediği hızda tekrar etmesine imkan veren temel materyallerdir

(Aycan, Kaynar, Türkoğuz ve Arı, 2001)

11

Ders kitapları ilköğretim ve ortaöğretim okullarında sınıf yaşamının önemli bir

parçasıdır. Ders kitapları kime, ne zaman, nasıl ve neyin öğretileceği hakkında fikir

edinmek için bir yapı sağlamakta; ayrıca okullarda öğretim programı ders kitapları

aracılığıyla tanıtılmaktadır (Akt. Nicol & Crespo, 2006, 331).

Ders kitapları, öğrenme-öğretme sürecinde özellikle planlı eğitim

uygulamalarında öğrencilerin neler öğreneceğini ve öğretmenlerin ise neler öğreteceğini

önemli ölçüde etkileyen bir kaynak olmasından dolayı hem öğrenme, hem de öğretme

süreçleriyle ilişkili bir araçtır (Tertemiz, Ercan ve Kuyubaşı, 2004, 34). Sheldon

(Akt.Garigner, 2001, 2), öğretmenlerin sınıf materyallerini geliştirmenin oldukça zor ve

uzun bir süreç olduğunu düşündüklerini; bu nedenle, ulaşılması kolay olan ders

kitaplarını kullanmayı etkili yol gibi gördüklerini belirtmiştir.

Allwright (1990), öğretim materyallerinin; öğrencilere öğrenmeyi öğretmesi,

öğrenme-öğretme etkinliklerinin geliştirilmesi için kaynak olması ve öğretmenlere neler

yapacakları ile ilgili açıklamalar vermesi gerektiğini ifade etmiştir. Allwrigth’a göre,

ders kitapları öğretim materyali olarak kullanılan vazgeçilmezlerdir. O’Neill (1990) ise

Allwright’ın aksine, materyallerin öğrenci ihtiyaçlarını karşılamaya uygun olması

gerektiğini, ders kitaplarının ise hiçbir özel öğrenci grubu için özellikle

tasarlanmadığını, öğrencilerin ders kitaplarını derse hazırlanmada ve gözden geçirmede

kullanmaları gerektiğini, para ve zaman açısından ders kitaplarının etkili olduğunu ve

dersleri düzenleme ve geliştirmede ders kitaplarının göz önüne alınması gerektiğini

belirtmiştir (Akt. Kitao ve Kitao 1997).

Kitap, eğitim açısından; kullanma kolaylığı olan, her öğrencinin ulaşabildiği,

bilgilerin dolaysız olarak verildiği, sürekli kullanılabilen, her an başvurulabilen, sözel

öğretimin boşluklarını doldurabilen bir araçtır. Bu özellikleri ile ders kitapları okullarda

öğretmen ve öğrenciler tarafından işlevsel olarak kullanılmaktadır (Kılıç ve Seven,

2004, 26).

Ders kitabı, gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerde her zaman önemli bir

eğitim aracı olmuştur. Ülkemizde okul eğitiminde de ders kitapları her zaman önemli

bir yere sahip olmuştur. Çağdaş anlamda eğitim programları ve bu kapsamda öğretim ve

ders programları yürürlükte olmadığı zamanlarda, bir derse ait program yerine bile

12

kullanıldıkları görülmüştür. Hatta ders kitapları, okul programlarının üstlenmiş olduğu

toplumsal, siyasal, ekonomik ve bireyi geliştirme işlevlerini yerine getirmek

bakımından büyük önem taşımaktadır (Tertemiz, Ercan ve Kuyubaşı, 2004, 34).

Dünyadaki eğitim uygulamalarında diğer gereçlere göre öğrencilerin daha çok

ders kitaplarından öğrendikleri bilinmektedir. Shannon (1982) tarafından

gerçekleştirilen araştırmada, öğrencilerin sınıftaki zamanlarının %70’i ile %95’ ini ders

kitaplarıyla ilgili etkinliklere harcadıkları ortaya çıkmıştır. Amerika, İsveç, Yunanistan,

Avustralya ve Japonya’da yapılan bir başka araştırmada da, bu ülkelerde derslerde en

fazla kullanılan araç-gerecin ders kitabı olduğu ortaya çıkmıştır (Petterson & Others,

1991). Türkiye’de ise Seven (2001)’in 7 ilde yaptığı araştırmada, ders kitabının %72,64

oranı ile ülkemizde de en fazla kullanılan araç-gereç olduğu; yine %69,5 oranında her

ders kullanıldığı ortaya çıkmıştır. Bu nedenle ders kitaplarının yüz yüze eğitimde

önemli bir yere sahip olduğu; eğitim uygulamalarında da hem öğretmenlerin hem de

öğrencilerin ders kitaplarını öğretme ve öğrenme amaçlı olarak yoğun bir biçimde

kullandıklarını söyleyebiliriz (Kaya, 2006, 82-83; Kılıç ve Seven, 2004, 26). Bununla

birlikte bazı ülkelerde ders kitaplarına verilen önemin yerini ders kitaplarına duyulan

güvensizlik alabilmekte ve ders kitaplarına güvenen öğretmenler tembel ya da pasif

öğrenmeye teşvik eden olarak tanımlanabilmektedir (Tolman et al., 1998; Issett, 2004;

Akt. Newton ve Newton, 2006, 71).

Ders kitapları, eğitim sürecinde vazgeçilmez olarak kullanılan en temel öğretim

materyalidir. Sınıfta en çok ders kitaplarının kullanılmasının birinci nedeni

organisazyondur. Ders kitapları eğitim programına uygun olarak hazırlanmıştır. Eğitim

programındaki amaçlar, içerik, etkinlikler ve değerlendirme özelliklerine uygun bilgiler

sırayla yer almaktadır. İkinci neden, bir öğretim aracı olarak kitabın kullanılmasıdır.

Pek çok öğretmenin bir ders kitabı seçmesinin ve kullanmasının üçüncü nedeni

rahatlığıdır. Takip etmesi, ödevlendirilmesi vs. kolaydır. Başka bir neden de öğrenci

değerlendirmesinin amaçlanmasıdır. Çünkü bir ders kitabı bilginin özünü sağlar ve

merkezi bilgi toplanmasını sağlar (Yanpar ve Yıldırım, 1999, 47). Ayrıca ders kitapları,

sınıf içi etkinliklerin saptanmasına, düzenlenmesine; hedeflere erişilip erişilmediğinin

kontrolüne ve ölçülmesine yardımcı olmaktadır (Genç, 2002, 1).

13

Özetle, ders kitapları öğretim programları ile öğrenci arasındaki bağın

kurulmasını sağlayan; öğretmenlerin dersleri daha sistematik şekilde yürütmesine ve

öğrencilerin öğrendiklerini istedikleri yerde, istedikleri zamanda ve sürede tekrar

etmelerine fırsat veren önemli materyallerdir.

2.4. Ders Kitabının Nitelikleri

Bir ders kitabının öğrenmeyi kolaylaştırma, çalışma, öğrenilenleri gözden

geçirmeye yardımcı olma gibi çeşitli fonksiyonları vardır. Diğer taraftan kitap yoluyla

öğrenci, öğretmenin anlattıklarını istediği zaman, istediği yerde ve istediği tempoda

tekrar etme imkanı bulur. Bütün bunlar dikkate alındığında hazırlanan ya da

hazırlanacak olan ders kitaplarının niteliği önemlidir (Duman ve Çakmak, 2004, 19).

İyi ders kitapları ilgi çekici bilgi aktarıcılarından daha fazlasıdır; öğrencilerin

yaşamlarına yöneliktir, öğrencilerin özet çıkarmasına ve ilgili sorular sormasına

yardımcı olur, içeriği doğru şekilde değerlendirmek amacıyla grafikler kullanır,

kavramları mantık çerçevesinde sunar ve uygun sözcükleri kullanır ( Irvin, 1993, 3).

Eğitim uygulamalarında öğretmen, derslik ve ders kitaplarının yeterli olmadığı

durumlarda sorunlar katlanarak artar. Bu sorunları en aza indirebilmek için, ders araç ve

gereçlerinin niteliğini artırmak gerekir. Çünkü kaliteli eğitim kaliteli ders kitapları ile

gerçekleşecektir (Kılıç, 2006, 39). Öncelikle, kitaplar gerek bilgi içeriği (akademik

yönden), gerekse sunuşu (eğitsel yönden) açısından çağı yakalamalıdır. Bu nedenle,

kitaplardaki bilgiler güncel olmalı, örnekler ve konular 20 sene öncesinin değil,

bugünün gerçeklerini yansıtmalıdır (Argüden, 2003). Ders kitapları yorumları çoğulcu

bir yaklaşımla sunmalı, farklı görüşleri savunan kaynakları da kapsamalı, toplumun

değerlerini, bakış açılarını, değişim ve gelişmeleri yansıtan araçlar olmalıdır.

Yalın (2000, 124), bir yazılı materyalin (ders kitapları, ders notları, kılavuz

kitaplar, okul gazetesi, bildiriler, vs) öğretimsel etkililiğinin (1) materyalin okunabilirlik

düzeyi, (2) materyalin içeriği ve (3) materyalin tasarımı (düzenlenmesi, dış görünümü)

olmak üzere üç temel değişkene bağlı olduğunu; yazılı materyallerin tasarımında ise

tutarlılık, sayfa düzeni, görsel materyaller, yazı türü, yazı boyutu, yazı stili ve

vurgulama araçlarının kullanımının dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir.

14

Etkili bir ders kitabı öğrencinin ilgisini çekmeli, öğrencide derse karşı ilgi

uyandırmalıdır. Konunun ana hatlarını gösteren resimler, grafikler, hikayeler vs.

olmalıdır. Öğrencinin kendi kendine öğrenmesi için fırsatlar sunabilmeli, çocuğun

kitapla bağını kuvvetlendirici yaşantılar verebilmelidir (Yanpar ve Yıldırım, 1999, 53).

Milli Eğitim Bakanlığı, Ders Kitapları Yönetmeliğini son olarak 17.03.2004

tarih ve 25405 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelik ile yeniden düzenlemiş

ve yönetmeliğin adı “Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları

Yönetmeliği” olarak değiştirmiştir. Bu yönetmeliğe göre;

Ders Kitapları:

a) Anayasaya ve kanunlara aykırı hususları içeremez.

b) 1739 sayılı Millî Eğitim Temel Kanununda yer alan Türk Millî Eğitiminin

Genel Amaçlarında belirtilen "Atatürk İlke ve İnkılâplarına ve Anayasada ifadesini

bulan Atatürk Milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin millî, ahlâkî, insanî, manevî ve

kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven

ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel

ilkelere dayanan demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye

Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış hâline getirmiş

yurttaşlar olarak yetiştirmek" hükmüne ve Türk Millî Eğitiminin Temel İlkelerine

uygun olarak hazırlanır.

c) Temel insan haklarına aykırılık taşıyamaz. Cinsiyet, ırk, din, dil, renk, siyasî

düşünce, felsefî inanç, mezhep ve benzeri ayrımcılık içeremez.

ç) Bilimsel ilke ve yöntemlere uygun olarak hazırlanır.

d) Reklâm niteliğinde ögeleri içeremez. (MEB, 2004).

Ders kitaplarının nitelikli olabilmesi için; genel olarak, teknik, tasarım ve

düzenleme; içerik; dil ve anlatım ile ölçme ve değerlendirme açısından

değerlendirilebilir.

Ders kitaplarında bulunması gereken nitelikleri değerlendirmede genel olarak

alınan ölçütler biçimsel (teknik, tasarım ve düzenleme) özellikler, içeriksel özellikler,

dil ve anlatım özellikleri ve ölçme değerlendirme özellikleri bakımından ele

alınmaktadır.

15

2.4.1. Ders Kitabının Biçimsel (Teknik, Tasarım ve Düzenleme) Özellikleri

Ders kitaplarının öğretimsel açıdan verimliliğinde kitabın tasarım ve düzen

açısından önemi büyüktür. İyi tasarlanmış bir ders kitabında bulunması gereken

özellikler;

• Kitapta kullanılan malzemeler; görsellerin daha iyi baskı vermesini,

dayanıklılık ve kullanım kolaylığını sağlamalıdır. Bunun için kitapta kullanılan kağıdın

gözü yormaması için mat; yazıların rahat okunabilmesi için beyaz; baskının

dağılmaması ve arka yüze geçmeyecek şekilde kalın olması gerekmektedir (Kılıç ve

Seven, 2004, 146–147).

• Ders kitaplarının uzun süre kullanılması için, kitaplar sağlam ve düzgün

ciltlenmelidir. Kitaplar ciltlenirken, iki yana düz olarak açılmasına, sayfalarda yer alan

basılı ögelerin, belirli bir bakış açısından görülmesine dikkat edilmelidir (Kılıç ve

Seven, 2004, 149–150).

• Sayfaların biçimi birbirleri ile tutarlı olmalıdır. Sayfa düzenleri birbirinden

değişik, yazı boyutu ve yazı tipi birbirinden farklılık göstermemelidir. Kenar boşlukları,

satır aralıkları ve boşlukların kullanımında tutarlı olunmalıdır (Yalın 2000, 125).

• Sayfada yer alan metinlerin yerleşimi okunan metnin anlaşılması açısından

önemlidir. İyi düzenlenmiş bir sayfada; metindeki paragraflar birbirinden rahatlıkla

ayrılabilmeli, okuma, not alma ve aranan bilgiyi bulmayı kolaylaştırmak için sayfa

kenar boşlukları geniş tutulmalı ve böylelikle okuyucunun dikkati sayfanın merkezine

çekilmelidir (Yalın, 2000, 125).

• Ders kitaplarında metinlerin başlığı dışında kalan bölümlerde yazı boyutu

öğrencilerin yaşlarına uygunluk göstermelidir (Ceyhan ve Yiğit, 2005, 90).

• Ders kitapları genel baskı ilkeleri dışında mutlaka bir öğretim tasarımı

modeline ve eğitsel yaklaşıma dayanmalıdır. Kitaptaki konular sınıfta anlatılıyormuş

gibi belli bir yaklaşıma uygun yöntem ve teknikler kullanılarak tasarlanmalıdır (Usta,

2004, 71).

16

Ders kitapları; hem içerik açısından hem de biçimsel bakımdan öğrenci için

öğrenmeyi zevkli hale getirmeli; öğrencileri çalışmaya, araştırma, gözlem ve deney

yapmaya, düşünmeye özendirmeli ve yönlendirici hazırlık soruları, araştırma konuları,

deneyler ve işlemleri içermelidir. Özgürce düşünebilen, sağlam kişilikli; dünyayı seven

çağdaş bireyler yetiştirmek amaçlanıyorsa, ders kitaplarını hazırlarken, bireyin gelişim

özellikleriyle birlikte öğretim ilkeleri göz önünde tutularak içeriğin anlatım ve

biçimsellik bakımından uygunluğu sağlanmalıdır (Tertemiz, Ercan ve Kuyubaşı, 2004,

42–46).

2.4.2. Ders Kitabının İçerik Özellikleri

Bir ders kitabının en önemli bölümü içeriğidir. Ders kitapları dersin öğretim

programlarının gerçekleştirilmesinde bir araç olduğu için; ders kitaplarının

hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, dersin öğretim programıdır

(Duman, Karakaya, Çakmak, Eray ve Özkan, 2001, 11).

Milli Eğitim Bakanlığı Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı

(EARGED) tarafından geliştirilen program geliştirme modelinde, ders kitabında yer

alan ünitelerin, konuların ve alt başlıkların sıraya konması belirtilirken, içerik

düzenlemede; konuların basitten karmaşığa doğru sunulması, ön şart nitelikteki

bilgilerin öne alınması, bütünden parçaya doğru gidilmesi, kronolojik sıraya göre

düzenlenmesi, kolaydan zora, somuttan soyuta, olaylardan kavram ve genellemelere,

yakından uzağa doğru gidilmesine dikkat edilmesi gerektiği belirtilmiştir (Tertemiz vd.,

2004, 44-45).

Ders kitapları belirli bir özel konu alanı ile ilgili hedef davranışları

kazandırmak amacıyla hazırlandığı için, içeriği hedefe uygun olarak düzenlenmelidir.

Ders kitapları çocukların düşünme becerilerini ve sosyal becerilerini geliştirici nitelikte

olmalıdır. Kavramların tanımı, olayların açıklanması, ilkeler, bunlarla ilgili örnek

olaylar, olası çözümler yer almalıdır (Yanpar ve Yıldırım, 1999, 48). Uygulamalı eğitim

teorik eğitimden daha etkilidir ve öğrencilerin bağımsız öğrenme yeteneklerini geliştirir.

Ders kitapları öğretmenler olmadan da kullanılabilecek, deneylerle uygulamayı teşvik

eden, çeşitli görev ve etkinlikler içermelidir (Argüden, 2003).

17

Ders kitabında öğrenilen bilgilerin günlük yaşamdan soyutlanmasını

engellemek için öğrenci ile sözlü etkileşim içinde olmalarını sağlayacak etkinlikler yer

almalı, anlatılan konu görsel araçlarla ve çizimlerle desteklenmelidir (Delice,

2006,273).

Bir ders kitabı içeriğinin, evrensel anlamı ve bilimsel geçerliliği olmalı;

kültürel ve sosyal bakımdan anlamlı olmalı; öğrencilerin gelişim düzeyine, ilgi ve

ihtiyaçlarına uygun; anlayışta genişlik ve derinliğine gelişme sağlayacak nitelikte

olmalıdır (Tertemiz vd., 2004, 48).

2.4.3. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Özellikleri

Ders kitapları, anadil bilincinin kazandırılması için doğru ve düzgün Türkçe ile

yabancı sözcüklerden arınmış biçimde yazılmalıdır (Demirel, 2000, 41). Eğitimin

etkinliğini artırmak için ders kitapları hem öğrencilerin dil yeteneklerine uygun, hem de

onların dil ve kavramsallaştırma yeteneklerini geliştirici nitelikte yazılmalıdır (Argüden,

2003).

2.4.4. Ders Kitabının Ölçme- Değerlendirmeye İlişkin Özellikleri

Ders kitapları öğrencilerin gelişim seviyesine uygun ödev ve etkinlikler

içermelidir. Öğrencilerin öz değerlendirme yeteneklerini ve sürekli gelişme

motivasyonlarını geliştirmek üzere ölçme-değerlendirme fırsatları sunmalıdır (Argüden,

2003).

Ders kitaplarında yer alan soruların çeşitleri değişik olmalıdır. Bilgi düzeyini

ölçen sorular yanında, kavrama, uygulama vs. sorularını içermelidir (Yanpar ve

Yıldırım, 1999, 48).

Özetle, bir ders kitabının yeterlilik gösterebilmesi için ders kitabından:

• Öğrencinin derse ilgisini artırması,

• Konuların amaçlarını açıkça ortaya koyması,

• Öğrencinin ilgisini dersin önemli bölümlerine yönlendirmesi,

• Bilginin depolanması için yarar sağlaması,

• Yeterince örnek ve uygulamaya yer verilmesi,

• Öğrenciyi bilgi ve becerilerini geliştirmek için özendirmesi,

18

• Öğrenciye problemi anlamayı ve çözmeyi öğretmesi,

• Öğrencinin kendini değerlendirmesi için seçenekler sunması,

• Öğrenciyi, benlik, iç kontrol, çalışma vb. yönlerden gelişmeye özendirmesi

beklenmektedir (Tertemiz vd., 2004, 34) .

2.5. Matematik Öğretiminde Ders Kitapları

Eğitim, “sadece belirli somut yaşantılar kolleksiyonu değildir. Bu yaşantıların

aralarında sınıflandırılması, organize edilmesi, ayırt edilmesi ve ilişkilerinin saptanarak

yönetilebilecek bir forma sokulması gerekir” (Alkan, 1997, 122). İlköğretim ders

kitapları içinde matematik ders kitaplarının ayrı bir yeri vardır. Matematik öğretiminin

temel amacı, öğrencilere matematikle ilgili bilgi ve becerileri gerekli olan durumlarda

kullanabilecekleri ve yine gerekli durumlarda yeni bilgilere uyarlama becerisi

kazandırmaktır. Bu temel amacı gerçekleştirebilmek kuşkusuz birçok unsurun dikkate

alınmasıyla mümkündür (Çakmak, 2004, 1).

Öğrencilerin matematik dersleriyle ilgili olarak endişe ve korkuya sahip

oldukları yönünde genel bir kanaat bulunmaktadır. Bu korkunun sadece Türkiye’de

değil bütün Dünyada olduğu da bilinmektedir (Akt. Başar, Ünal ve Yalçın, 2001).

Gerçekte matematik güç, tümden soyut ve karmaşık değildir. Bu şekilde anlaşılmasına

yol açan faktör, matematik derslerinde kullanılan yöntemlerin öğrenci için güç, soyut ve

karmaşık oluşudur. Bu yöntemler, matematiğin yaşamla olan ilişkisinin görülmesini

engellemekte, öğrencilerin matematiğe karşı olumsuz tutum ve yüksek düzeyde kaygı

geliştirmelerine neden olmaktadır (Erdem, Abdik, Eken, Aydın, Apaydın, Özcan ve

Veznedaroğlu, 2001). Ayrıca, matematik derslerindeki başarısızlığın nedenleri arasında,

kitaplardaki ifadelerin karmaşık ve anlamsız oluşu, verilen örneklerin günlük yaşamla

yeterince ilişkilendirilmemesi gibi faktörler bulunmaktadır.

Birçok sınıf ortamında matematiksel kavram ve süreçler tartışılırken öğrencilerin

“bu konuyu niye öğrenmem gerekiyor?” veya “bunu öğrenmem ne işime yarayacak?”

gibi sorularla çok sık karşılaşılması sınıf içerisinde ele alınan matematik içeriğinin ve

öğretim yöntem ve tekniklerinin aslında öğrencinin günlük yaşamıyla pek bağlantılı

olmadığını göstermektedir (Pedrotti & Chamberlain, 1995; Akt. Cankoy, 2001). Bu

sorunları gidermek için öğrencilerin düzeylerine uygun, matematiğin yaşamla ilişkisini

19

kuran yöntemlere ve materyallere yer verilmelidir. Diğer ders kitaplarında olduğu gibi

matematik ders kitaplarının hazırlanmasında da dikkate alınması gereken pek çok etken

vardır.

Matematik ders kitaplarının sahip olması gereken önemli özelliklerden biri,

öğrencilerin matematiksel fikirlerini inşa etmek ve bu fikirleri geliştirmeye yardımcı

olmaktır. Öğrencilerin en yaratıcı oldukları bir dönemde kitaplar, onlara cevapları

vermek yerine, yeni sorulara ve kişisel araştırmaya yöneltecek nitelikte olmalıdır

(Argüden, 2003).

2.6. İlgili Araştırmalar

Bu bölümde araştırma konusuyla ilgili yurt içinde ve yurt dışında yapılan

çalışmalara yer verilmektedir.

2.6.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

Toprak (1993) tarafından hazırlanan “İlkokul Ders Kitaplarının Öğretim

Programlarına Uygunluğunun Değerlendirilmesi” başlıklı yüksek lisans çalışmasında,

ilkokul 4. ve 5. sınıf Matematik, Fen Bilgisi, Sosyal Bilgiler ve Türkçe ders kitaplarının

ilgili derslerin amaçlarına uygunluğu, konuların işlenişi ve düzenlenişi, öğrencilerin ilgi

ve ihtiyaçlarına ne derece uygun olduğu, dil, anlatım ve dış yapı özellikleri yönünden

incelenmiştir. Bu araştırmanın sonucunda; Sosyal Bilgiler ve Türkçe kitaplarının

programın amaçlarına uygun olmadığı, konuların işlenişinde programda belirtilen ve

uyulması gereken ilke ve amaçlara uygunluk açısından yetersiz kaldığı, içeriğin

seçilmesi konusunda gerekli önem ve hassasiyetin gösterilmediği, kitaplarda bireysel

farklılıkların dikkate alınmadığı gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

Esirgemez (1995) tarafından yapılan “İlkokullarda Matematik Ders Kitaplarının

Öğrenmeyi Sağlamadaki Katkıları Yönünden Öğretmen Görüşleri” adlı yüksek lisans

çalışmasında, ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşleri doğrultusunda, ilkokul

matematik ders kitapları ele alınmıştır. Araştırma sonucunda, ilkokul matematik ders

kitaplarının öğrenmeye etkilerindeki eksik ve yetersizlikleri ortaya koymuştur.

20

Çakır (1997, 162–163), “İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Eğitim Öğretime

Uygunluğunun Değerlendirilmesi” başlıklı tezinde aşağıdaki sonuçlara ulaşmıştır.

1. Konularda kullanılan üslubun, öğrenci seviyesine uygun olduğu,

2. Kitaplar forma sayısı ve büyüklük açısından uygun olduğu,

3. Kitapların, kapak, kağıt ve cilt bakımından istenilen nitelikte olmadığı,

4. Kitapların, konuları destekleyen görsel öğeler açısından yeterli olmadığı,

5. Sözlü anlatımı geliştirici özelliklerin bulunmadığı,

6. Türkçe kitaplarının bireysel farklılıkları dikkate almadığı,

7. Kitapların baskısının temiz olmadığı,

8. Cildinin sağlam olmadığı,

9. Türkçe ders kitaplarının öğrencinin ilgisini çekebilecek nitelikte olmadığı,

öğrencileri gözleme yöneltmediği, ünitelere ait bilgileri öğrencilerin kendi kendine

öğrenmelerini sağlayamadığı, hayat tecrübelerini artırıcı niteliklere sahip olmadığı

belirlenmiştir.

Dayak (1998) tarafından hazırlanan “İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders

Kitaplarının Eğitim Öğretime Uygunluğunun Değerlendirilmesi” isimli çalışmada,

1997–1998 öğretim yılında okutulan 5. sınıf matematik ders kitaplarının, öğretmen ve

öğrenciler tarafından yetersiz bulunduğu, öğrenci düzeyine uygun olmadığı; ayrıca 5.

sınıf matematik ders kitaplarının matematik öğretimi için yeterli düzeyde bir araç

olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Toluk ve Olkun (2002, 563–581) ”Türkiye’de Matematik Eğitiminde Problem

Çözme: 1-5. Sınıflar Matematik Ders Kitapları” adlı makalelerinde incelenen matematik

ders kitaplarının, problem çözme açısından geleneksel yaklaşımı sergilediği

bulunmuştur. Bu nedenle, özellikle matematik ders kitaplarında alıştırmalar ve sorular

kısmının daha yeterli olması yönünde daha fazla özen gösterilmesi gerektiği

vurgulanmıştır.

Kayabaşı (2003) tarafından hazırlanan “İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları

İle İlgili Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri (Sakarya İli Örneği)“ adlı yüksek lisans

tezinde; ilköğretim okullarında görev yapan sınıf ve sosyal bilgiler öğretmenleri ile

ilköğretim 4., 5., 6., 7., ve 8. sınıf öğrencilerinin ders kitaplarını içerik, tasarım, estetik

açıdan nasıl değerlendirdiğini belirlemek amacıyla yapılan araştırmada; sosyal bilgiler

21

ders kitabının tasarım ve estetik yönünden genel olarak hitap ettiği kitleye uygun olduğu

ancak, içerik açısından öğrenci seviyesine uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Işık (2003) tarafından hazırlanan “İlköğretim Okullarının 7. Sınıflarında Okutulan

Matematik Ders Kitaplarının İçerik, Öğrenci Seviyesine Uygunluk ve Anlamlı

Öğrenmeye Katkısı Yönünden Değerlendirilmesi” adlı doktora tezinde ilköğretim

okullarının 7. sınıfında okutulan matematik ders kitapları içerik, öğrenci seviyesine

uygunluk ve anlamlı öğrenmeye katkısı yönünden öğretmenlerin görüşleri de dikkate

alınarak değerlendirilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı ve özel yayınevleri tarafından

basılan matematik ders kitapları hakkındaki öğretmen görüşleri arasındaki farkın

incelenmesinde, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından basılan ders kitaplarına ait

ortalamalar özel yayınevleri tarafından basılan ders kitaplarına oranla daha yüksek

olmasına rağmen genel olarak görüşlerin birbirine yakın oldukları tespit edilmiştir.

Ancak, konuların öğrencilerin daha önce sahip olması gereken bilgi birikimlerinin

dikkate alınarak sunulmasında, örneklerin verilişinde yakından uzağa, somuttan-soyuta

doğru giden bir yol izlenmesi, yeni kavramların önceki kavramların üzerine

dayandırılarak verilmesinde, somut, nümerik, geometrik ve sembolik gösterimler

kullanılarak kavram gelişimine katkıda bulunulması gibi konularda Milli Eğitim

Bakanlığı tarafından basılan matematik ders kitapları ile özel yayınevleri tarafından

basılan matematik ders kitapları arasında Milli Eğitim Bakanlığı kitapları lehine 0,05

önem düzeyinde anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Arseven (2003) tarafından yapılan “İlköğretim 7. Sınıf Matematik Ders

Kitaplarına İlişkin Öğretmen, Öğrenci ve Uzman Görüşleri” adlı yüksek lisans tezinde,

ders kitaplarının geliştirilmesine ilişkin öğrenci, öğretmen ve uzman görüşleri

incelenmiştir. Bu çalışmanın sonucunda; ders programıyla ders kitabında mevcut olan

öğrenme-öğretme etkinliklerinin birbiriyle tutarlı olmadığı, ders kitaplarının yardımcı

materyallerle desteklenmediği, ders kitabının fiziksel özelliklerinin yeterli ancak bazı

eksikliklerin olduğu, konuların ilgili olduğu dersin dışındaki alanlarla

ilişkilendirilmediği, verilen bilgilerin ezbere yönelik olduğu, “Atatürk ve yapmış olduğu

inkılâplarla ilgili problem ve soru” olmadığı, ders kitaplarının öğrenme-öğretme

ilkelerine uygun olarak hazırlanma konusunda önemli eksikliklerin olduğu, genel olarak

dil ve anlatım yönünden yeterli olduğu gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

22

Özel (2003), “İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Sosyal Bilgiler

Branş Öğretmenleri, İlköğretim Müfettişleri ve İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin

Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi” adlı yüksek lisans tezinde; ders kitabının fiziksel

görünüm, şekil, resim, grafik ve tasarım bölümüne ilişkin branş öğretmenleri ile

müfettişlerin yarıdan fazlasının, öğrencilerin ise büyük çoğunluğunun kitap kapağının

sağlamlığı, ilgi çekiciliği, kitapların sayfa düzeni ve kitaplarda bulunan resim, grafik

gibi görsel unsurların yetersiz buldukları; içerik açısından ders kitapların programa

uygun olduğu, okuma parçalarının ve başlıkların konularla tutarlı olduğu ancak kitapta

yer alan konuların birbirinin devamı olacak şekilde sıralanmadığı ve kronolojik

sıralamanın yanlış yapıldığı, kitapta içerik olarak cumhuriyet dönemine yeterli yer

verilmediği, diğer derslerle bağlantı kurmalarına yardımcı olmadığı; dil ve anlatım

yönünden ise öğrenci seviyesine uygun olduğu, ders kitaplarında ölçme

değerlendirmeye önem verilmediği gibi sonuçlara ulaşılmıştır.

Ünsal ve Güneş (2003), “İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Fizik

Konuları Yönünden İncelenmesi” adlı çalışmalarında ilköğretimin 6. sınıfında

okutulmak üzere, Millî Eğitim Bakanlığınca hazırlanmış ve 1993–1999 yılları arasında

temel ders kitabı olarak kullanılması uygun görülmüş olan Fen Bilgisi ders kitabındaki

Fizik konularının; içerik, eğitsel tasarım, görsel sunum, dil ve anlatım yönlerinden

incelemişlerdir. Bu çalışmanın sonucunda söz konusu kitaptaki Fizik konularının yer

aldığı üniteler analiz edildiğinde; özellikle içerik, eğitsel tasarım ve görsel sunum

bakımlarından, sıkıntıların olduğu görülmüştür.

Altun (2004), “Lise Matematik Ders Kitaplarının Kullanım Şekli ve Sıklığı” adlı

makalelerinde liselerde matematik ders kitaplarının kullanım şekli ve sıklığını,

öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda incelenmiştir. Bu araştırmada öğretmenlerin

günümüzde ders kitaplarını kullanma sıklığının eski yıllara göre azaldığını, ders

hazırlarken test kitaplarından daha çok yaralandıklarını, ayrıca ders kitabının

nitelikleriyle ilgili olarak konuların uygulamalı çalışmalara ve testlere yer verilmesi

gerektiğini, ders kitabında yer alan örneklerin tek tip olduğu ve kitapları ancak

öğretmenlerin anlayabildiği belirtilmiştir.

Semerci ve Semerci (2004) “İlköğretim (1-5. Sınıf) Matematik Ders Kitaplarının

Genel Bir Değerlendirilmesi” adlı makalelerinde genel olarak değerlendirilen

23

matematik ders kitaplarının “yeterli” olduğunu; ancak, Türkiye’de matematik

ortalamalarının düşük olduğu düşünülürse, matematik ders kitapları hazırlanırken “çok

yeterli” olması için çalışmalar yapılması gerektiğini, bu çalışmalarda matematik ders

kitaplarının konu ayrıntısına inilerek daha fazla kaynak taranmasına, daha fazla

alıştırma ve seçmeli soru bulundurulmasına dikkat edilmesi gerektiğini belirtmişlerdir.

Çakır (2006) tarafından hazırlanan “İlköğretim Dördüncü Sınıf Matematik Ders

Kitapları İle İlgili Öğretmen Görüşleri” adlı yüksek lisans tezinde 2005–2006 eğitim

öğretim yılında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından dağıtılan ders kitaplarının seçiminde

öğretmenleri herhangi bir etkisi olmadığı ve öğretmenlerin ders kitaplarını zümre

öğretmenleri ile birlikte seçmek istedikleri; öğretmenlerin ders kitaplarının görsel

özelliklerine ilişkin genel olarak olumlu düşüncelere sahip oldukları, biçimsel

özelliklerine ilişkin karasız oldukları, içerik açısından genel olarak olumlu düşüncelere

sahip oldukları, alıştırma ve değerlendirme özelliklerine ilişkin görüşlerde kararsız

oldukları, ders kitaplarına yardımcı materyaller hakkında olumlu düşüncelere sahip

oldukları ayrıca öğretmenlerin ders kitaplarının özellikleri ile ilgili sorulara verdikleri

yanıtlarda, Milli Eğitim Yayınevi’nin kitapları ile Top Yayıncılık’ın bastığı kitaplar

arasında anlamlı bir fark olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır.

Kayıkcı (2006) tarafından yapılan “İlköğretim Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen

Bilgisi ve Matematik Ders Kitaplarında Görsel Tasarım Sorunları” adlı yüksek lisans

tezinde, ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerinin bütününün dikkate alınmadan

hazırlandığı sonucu ortaya çıkmıştır.

Kulantaş (2007) “4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Öğrenci Ders

ve Çalışma Kitapları İle Öğretmen Kılavuz Kitaplarının, Öğretmen, Öğrenci ve Veli

Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi” adlı doktora tezinde, sosyal bilgiler ders

kitabının, öğrenci çalışma kitabının ve öğretmen kılavuz kitabının içerik; fiziksel ve

görsel özellikler; dil ve anlatım; ölçme ve değerlendirme boyutları açısından

eksikliklerin bulunduğu sonucu ortaya çıkmıştır.

24

2.6.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Rock (1992) tarafından yapılan bir araştırmada 7. sınıf seviyesinde altı

matematik ders kitabının nitelikleri ve içeriksel yapıları incelenmiş yenilenen programa

uygunluğu araştırılmıştır. Çalışmanın sonucunda seçilen ders kitaplarının yenilenen

programın niteliklerini düşük düzeyde gösterdiği bu yüzden reform için istenilen

özellikleri yansıtmada başarısız olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Kulm, Roseman ve Treistman (1999) tarafından yapılan araştırmada ilköğretim

seviyesindeki matematik ve fen ders kitaplarının Ulusal Araştırma Kurulu tarafından

belirlenen Ulusal Eğitim Standartlarıyla ne derece örtüştüğünü belirlemek amacıyla

“Proje 2061” adı altında program değerlendirme materyalleriyle matematik ve fen ders

kitapları incelenmiştir. Matematik ders kitapları; matematiksel içerik, program

organizasyonu, değerlendirme, uluslar arası geçerlilik, öğretimde planlama ve

değerlendirme dallarında değerlendirilmeye tabi tutulmuş ve araştırma sonucunda,

Amerikan okullarında yaygın olarak kullanılan matematik ve fen ders kitaplarında

önemli eksiklikler olduğu ortaya çıkmıştır.

Kuehl (2001) tarafından yapılan bir çalışmada yüksek okul öğrencilerinin ders

kitaplarında yer alan teoremleri ve tanımlamaları anlamalarını geliştirmek, öğrencilerin

matematiksel fikirler geliştirmelerini sağlamak, ders kitaplarını okumada öğrencileri

etkin kılmak ve matematiği öğrenmede öğrencilerin bağımsız olmalarına yardım etmek

amacıyla ders kitaplarını okuma stratejileri öğrencilere öğretilmiştir. Bu çalışma

sonucunda öğretmenlerin ders tasarımlarında değişiklik olduğu görülmüştür. Çalışma

süresince öğrencilerin ders kitaplarını anlamaları için matematiksel fikirlerini

geliştirmeyi sağlayacak ve öğrenilenleri pekiştirecek dersler tasarlanmıştır. Bu

öğretimsel yöntemle öğrencilerin bağımsız öğrenme becerilerinin geliştiği sonucuna

ulaşılmıştır.

Kalder (2001) tarafından New York’ta bulunan bölge okullarında ders kitapları

seçiminde kullanılan ilkeler ve süreçler bakımından benzerlikler ve farklılıklar

incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda bölge okullarının kitap seçme süreçleri,

yöntemleri arasında büyük benzerlikler olduğu, ancak kitap seçiminde en önemli farkın

yöneticilerin etkisi konusunda olduğu ortaya çıkmıştır. Bir bölgede kitap seçimi için

25

oluşturulan komisyonda fikir birliği oluşturularak karar alınırken, diğer bölgede ise

idare kararları tarafından işbirlikli sürecin kısa tutulduğu görülmüştür.

Yan ve Lianghuo (2002) Singapurlu matematik öğretmenlerinin ilköğretimin

ikinci kademesinde en yaygın kullanılan iki ders kitabının öğretmenler tarafından nasıl

kullanıldığını 28 öğretmene anket uygulayarak araştırmış ve araştırma sonucunda

matematik ders kitaplarının öğretimde önemli olduğu ancak tek kaynak olmadığı

sonucuna ulaşılmıştır.

Florio (2006) tarafından yapılan bir çalışmada, 1800 ve 1900’lü yıllarda

kullanılan cebir ders kitaplarının içerik analizi yapılmıştır. Çalışmada 28 cebir ders

kitabı arasında benzerlikler ve farklılıklar üzerine çalışılmış ve günümüzde kullanılan

ortaöğretim ders kitapları, konuların kapsamı, konuların sırası, kullanılan kelimeler ve

problem türleri açısından analiz edilmiştir. Bu çalışmanın sonucunda 20. yüzyılın

başında ders kitaplarında dikkate değer bazı değişikliklerin olduğu, ama çoğunda

içeriğin aynı kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.

Newton ve Newton (2006) tarafından yapılan çalışmada öğretmen adaylarının

matematiksel düşünmeden kaçma eğiliminde oldukları, daha çok sayısal kısma önem

verdikleri belirtilerek, ilköğretim matematik ders kitaplarının öğretmenlerin profesyonel

gelişimlerini destekleyen uygulama araçları olarak hizmet edip etmediği araştırılmıştır.

İngiltere’de okutulan 18 ilköğretim matematik ders kitabı incelenerek yapılan

araştırmanın sonucunda bazı ders kitaplarının dersi tanıtma ve yapılandırma

potansiyeline sahip olmasına rağmen öğretmenlerin matematik eğilimlerini

değiştirmede pek ikna edici olmadıkları, dolaylı yoldan matematik eğitiminin alışılmış

algoritma ve işlemlerle sayısal becerilerin geliştirilmesi olduğu mesajını verme

eğiliminde oldukları ortaya çıkmıştır.

Ülkemizde ve yurt dışında yapılan araştırmalar ders kitaplarının eğitim-

öğretimde önemli bir yere sahip olduğunu; ancak ders kitaplarının bütünüyle istenilen

yeterliliklere sahip olamadığını ortaya koymuştur. Yapılan araştırmalar eğitim-

öğretimde kaliteyi artırmak için ders kitaplarının tüm yönleriyle incelenmesi gerektiğini

göstermektedir. Ders kitaplarının istenilen niteliklere ulaştırılabilmesi için; öncelikle

öğretmenlerin ve öğrencilerin ders kitaplarını kullanırken karşılaştıkları sorunları

26

belirlemek ve bu sorunların giderilmesine yönelik öneriler sunmak gerekmektedir. Bu

sorunların daha iyi belirlenebilmesi için de ders kitaplarının değerlendirilmesine ilişkin

öğretmen ve öğrenci görüşlerine yer verecek yeni çalışmalar yapılmasına ihtiyaç

duyulmaktadır.

27

BÖLÜM III

YÖNTEM

Bu bölümde; araştırmanın modeli, çalışma grubu, veri toplama araçları, verilerin

toplanması ve verilerin çözümlenmesi ile ilgili bilgiler yer almaktadır.

3.1. Araştırmanın Modeli

İlköğretim beşinci sınıf matematik ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri

açısından değerlendirilmesinin yapıldığı bu araştırma tarama modelinde bir çalışmadır.

Karasar (2005, 79), genel tarama modellerini çok sayıda elemandan oluşan bir evrende,

evren hakkında genel bir yargıya varmak amacı ile evrenin tümü ya da ondan alınacak

bir grup, örnek ya da örneklem üzerinde yapılan tarama düzenlemeleri olarak ifade

etmektedir.

3.2. Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini, Adana ili merkez ilçeleri olan Seyhan ve Yüreğir’de

bulunan resmi ilköğretim okullarında 2007–2008 eğitim-öğretim yılında görev yapan

beşinci sınıf öğretmenleri ile bu okullarda okuyan ilköğretim beşinci sınıf öğrencileri

oluşturmaktadır.

Adana ilinde okutulan ilköğretim beşinci sınıf matematik ders kitabının öğretmen

ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesinin yapıldığı bu araştırmanın

evrenini temsil eden örneklemde okullar, Adana ili merkez ilçelerinde bulunan

ilköğretim okulları arasından “tesadüfî küme örnekleme” (Simple Random Sampling)

yoluyla seçilmiştir. Araştırma kapsamına alınan öğrenciler ise amaçlı örneklem

tekniklerinden, önceden belirlenmiş bir dizi ölçütü karşılayan durumlarda kullanılan

ölçüt örnekleme yöntemi (Yıldırım ve Şimşek, 2005, 112) kullanılarak belirlenmiştir.

Araştırma örneklemi içerisinde Seyhan ilçesine bağlı 20 (bkz. Ek–3, 92), Yüreğir

ilçesine bağlı 11 okul (bkz. Ek–4, 93) olmak üzere toplam 31 ilköğretim okulunda görev

yapan 135 öğretmen ve 2007–2008 eğitim-öğretim yılında ilköğretim beşinci sınıfta

okuyan, ders notları, derse katılımları ve kitap okuma alışkanlığı gibi özellikleri iyi olan

560 öğrenci öğretmenler tarafından belirlenerek, araştırma kapsamına alınmıştır.

28

Araştırma kapsamında anket uygulanan ve anket maddelerinin tümünü eksiksiz

cevaplayan öğretmen ve öğrencilerin kişisel bilgilerine ilişkin veriler incelendiğinde;

Öğretmenlerin (135 kişi)

• % 54.1’inin (73 kişi) kadın ve % 45.9’unun (62 kişi) ise erkeklerden oluştuğu;

% 6.7’sinin (9 kişi) 20–30, % 44.4’ünün (60 kişi) 31–40, %36.3’ünün (49 kişi) 41–50,

% 11.9’unun (16 kişi) 51–60 ve % 0.7 sinin (1 kişi) 61 ve daha yukarı yaş grubunda

oldukları ,

• % 17.0’sinin (23 kişi) eğitim enstitüsü, % 23.0’ünün (31 kişi)

yüksekokul/akademi, % 35.6’sının (48 kişi) eğitim fakültesi ve % 24.4’ünün (33 kişi)

ise diğer (Fen-Edebiyat Fakültesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Ziraat Fakültesi,

AÖF ön lisans) bölümlerden mezun oldukları,

• (% 3.7)’sinin (5 kişi) 1–5 yıl, (% 14.1)’inin (19 kişi) 6–10 yıl, (% 30.4)’ünün

(41 kişi) 11–15, (% 16.3)’ünün (22 kişi) 16–20, (% 14.1)’inin (19 kişi) 21–25, (%

21.5)’inin (29 kişi) 26 ve üstü yıllık kıdeme sahip oldukları.

• Öğrencilerin (560 kişi) ise % 53’ünü (297 kişi) kızların ve % 47’sini (263

kişi) erkeklerin oluşturduğu görülmektedir.

3.3. Veri Toplama Araçları

Araştırmanın amaçları doğrultusunda veri toplama araçları olarak; araştırmacı

tarafından hazırlanan öğretmen ve öğrenci anket formları kullanılmıştır. Öğretmen ve

öğrencilere uygulanan anket formlarının oluşturulmasında öncelikle anket formları

araştırma konusu olan matematik ders kitabının değerlendirilmesi ile ilgili hazırlanan

tezler, konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzları ve ders kitaplarını değerlendirme

ölçekleri incelenerek, geniş bir kaynak taraması yapılmıştır. Taslak olarak hazırlanan

anket formları uzman görüşleri ve öğretmen görüşleri alınarak yeniden düzenlenmiştir.

Düzenlenen anket formlarında yer alan maddelerin anlaşılırlığını belirlemek amacıyla

10 öğretmen ve 41 öğrenciye pilot olarak uygulanmıştır. Pilot uygulama sonunda anket

formlarındaki eksiklikler düzeltilerek anket formlarına son şekli verilmiştir.

29

3.3.1. Öğretmen Anket Formu

Belirlenen ilköğretim okullarındaki beşinci sınıf öğretmenlerinin kullandıkları

matematik ders kitabı ile ilgili görüşlerini almaya yönelik olarak anket formu

geliştirilmiştir. Anket formu iki bölümden oluşmakta olup birinci bölümde öğretmenlere

yönelik kişisel bilgiler (5 soru) sorulmakta; ikinci bölümde ise öğretmenlerin genel

anlamda kullandıkları matematik ders kitabının teknik, tasarım ve düzenleme

bakımından (18 soru); dil ve anlatım bakımından (4 soru); içerik bakımından (38 soru);

ölçme ve değerlendirme bakımından (9 soru) görüşlerini ortaya çıkarmayı amaçlayan

toplam 69 soru ve matematik ders kitaplarının geliştirilmesine yönelik öğretmenlerin

önerilerini almak için açık uçlu bir soru yer almaktadır. Ankete verilen cevaplar beşli

likert tipinde; “kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, karasızım, katılmıyorum, kesinlikle

katılmıyorum” şeklinde ifade edilmiştir (bkz. Ek–1, 83).

3.3.2. Öğrenci Anket Formu

Belirlenen ilköğretim okullarındaki beşinci sınıf öğrencilerinin kullandıkları

matematik ders kitapları ile ilgili görüşlerini belirlemeye yönelik olarak anket formu

geliştirilmiştir. Geliştirilen anket formu teknik, tasarım ve düzenleme; dil ve anlatım;

içerik; ölçme-değerlendirme ve ders kitaplarının geliştirilmesine yönelik bir açık uçlu

soru olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Anket formunda öğrencilerin genel

anlamda matematik ders kitabı ile ilgili görüşlerinin belirlenmesi için teknik, tasarım ve

düzenleme bölümüne ilişkin 8 soru; içerik bölümünde ders kitabına yönelik 11 soru ve

öğrenci çalışma kitabına yönelik 5 soru olmak üzere toplam 16 soru; dil ve anlatım

bölümüne yönelik 3 soru; ölçme ve değerlendirmeye yönelik 4 soru ile öğrencilerin ders

kitaplarının geliştirilmesine yönelik önerilerini almak üzere bir açık uçlu soru yer

almaktadır. Öğrenci anketine verilen cevaplar üçlü likert tipinde; “katılıyorum,

karasızım, katılmıyorum” şeklinde ifade edilmiştir (bkz. Ek–2, 89).

3.4. Verilerin Toplanması

Anket formlarının, tesadüfi örnekleme yoluyla seçilen okullardaki öğretmen ve

öğrencilere uygulamak için; Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne

başvurulmuştur. Enstitünün yazısı ile anket formları Adana İl Milli Eğitim

30

Müdürlüğü’ne gönderilerek, gerekli onay yazısı (bkz. Ek–5, s.94) alındıktan sonra

uygulamaya geçilmiştir.

Araştırmacı tarafından geliştirilen öğrenci anket formları, öğrencilerin kitabın

tamamı hakkında yorum yapabilmeleri açısından öğrencilere okulların kapanmasına üç

hafta kala, öğretmen anket formları ise öğretmenlere nisan-mayıs ayları içinde

uygulanmıştır. Böylece öğretmenler ve öğrenciler tüm yıl kullandıkları kitapları daha iyi

değerlendirebildikleri düşünülmüştür. Uygulama sırasında, örnekleme alınan okullara

gidilerek okul yöneticilerine anket hakkında bilgi verilmiş ve Milli Eğitim

Bakanlığı’ndan alınan izin belgesi sunulmuştur. Anket formları örneklemi oluşturan

öğretmen ve öğrencilere araştırmacı tarafından doğrudan ulaştırılmıştır, anket

formlarının etkili doldurulması açısından okullarda bulunulmuştur. Örneklemi oluşturan

öğretmen ve öğrencilere uygulanan anketlerden; öğrenci anketlerinin tamamına eksiksiz

ulaşılmış, dağıtılan 150 öğretmen anketinin ise 135 tanesine (% 90) ulaşılmıştır.

3.5. Verilerin Analizi

Araştırma kapsamında elde edilen veriler, bilgisayar ortamında analiz edilmeden

önce bütün anket formlarının anket yönergesine göre cevaplanıp cevaplanmadığına

bakılmıştır. Ayrıca eksik bırakılan madde olup olmadığı ve açık uçlu soruların dikkate

alınarak cevaplanıp cevaplanmadığı kontrol edilmiştir.

Araştırmanın uygulama aşamasında elde edilen verilerin analizi, bilgisayar

ortamında SPSS 11.5 programında yapılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda

uygulamaya katılanların, araştırma konusu olan ders kitabı hakkındaki görüşlerine

ilişkin frekans (f), yüzde (%) ve aritmetik ortalama ( X ) değerleri saptanmıştır.

Araştırma verilerini yorumlamak için öğretmen ve öğrenci anketleri için; aralık

sayısı seçenek sayısına bölünerek elde edilen ölçekler hazırlanmıştır (Kaptan, 1995) .

Buna göre;

Beşli likert tipinde hazırlanan öğretmen anketinden elde edilen verileri

yorumlamak için (4/5=0.80) aşağıda belirtilen ölçek kullanılmıştır.

1.00 - 1.80 “kesinlikle katılmıyorum”

1.81- 2.60 “katılmıyorum”

31

2.61- 3.40 “kararsızım”

3.41- 4.20 “katılıyorum”

4.21- 5.00 “kesinlikle katılıyorum” olarak tanımlanmıştır.

Üçlü likert tipinde hazırlanan öğrenci anketinden elde edilen verileri yorumlamak

için (2/3=0.66) aşağıda belirtilen ölçek kullanılmıştır. Buna ölçeğe göre;

1.00- 1.66 “katılmıyorum”

1.67- 2.33 “kararsızım”

2.34- 3.00 “katılıyorum” olarak tanımlanmıştır.

Öğretmen anketi ve öğrenci anketi sonunda bulunan açık uçlu soruya verilen

cevaplar, kodlanmış ve bu cevapların tekrarlandığı durumlarda frekansları alınarak tablo

oluşturulmuştur. Açık uçlu soruya yanıt veren kişilerin bakış açılarını yansıtmak ve

betimlenen durumu okuyucunun zihninde daha canlı bir şekilde resmetmesini sağlamak

için doğrudan alıntılara yer verilmiştir. Bulguları sunarken öğretmenlerden ve

öğrencilerden alıntı yapıldığından öğretmenlere verilen numaralar (örneğin, 1 gibi)

alıntıların sonuna eklenmiştir. Oluşturulan tablonun madde ve frekansları üzerinde

amaçlara yönelik yorumlar yapılmıştır.

32

BÖLÜM IV

BULGULAR

Bu bölümde, araştırmaya konu olan ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitabının

öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi amacı ile uygulanan

anketlerden elde edilen bulgulara yer verilmiştir.

4.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik Bulgular

Araştırmanın genel amaçları doğrultusunda, araştırmaya konu olan ilköğretim 5.

sınıf matematik ders kitabının teknik, tasarım ve düzenlenmesine ilişkin öğretmen ve

öğrencilerin görüşlerini belirten bulgular aşağıda sunulmuştur.

4.1.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik

Öğretmenlerin Görüşlerine İlişkin Bulgular

Araştırmanın örneklemini oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin

matematik ders kitabının teknik, tasarım ve düzenlenmesi ile ilgili bulgular Tablo 1’de

verilmiştir.

Tablo 1. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

1.Matematik ders kitabının kapağı öğrencilerin dikkatini çekecek niteliktedir.

f 12 59 18 38 8 3.21 % 8.9 43.7 13.3 28.1 5.9

2.Kitabın cildi sağlamdır. f 12 53 6 41 23 2.92

% 8.9 39.3 4.4 30.4 17.0 3.Kitabın sayfa düzeni ilk bakışta göze hoş görünmektedir.

f 11 74 13 29 8 3.37 % 8.1 54.8 9.6 21.5 5.9

4. Kitaptaki kenar boşlukları öğrencinin dikkatini sayfanın merkezine çekecek şekilde düzenlenmiştir.

f 10 62 31 28 4 3.34

% 7.4 45.9 23.0 20.7 3.0

33

Tablo 1.’in Devamı

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

K

esin

likle

K

atılm

ıyor

um

X

4. Kitaptaki kenar boşlukları öğrencinin dikkatini sayfanın merkezine çekecek şekilde düzenlenmiştir.

f 10 62 31 28 4 3.34

% 7.4 45.9 23.0 20.7 3.0

5.Kitap sayfalarında kullanılan kâğıdın beyazlığı, üzerindeki yazı ve grafik gibi unsurların rahat görülmesini sağlamaktadır.

f 22 76 20 15 2 3.74

% 16.3 56.3 14.8 11.1 1.5

6.Matematik ders kitabının içindekiler bölümünde aranılan konulara rahat ulaşılmaktadır.

f 28 62 22 18 5 3.66

% 20.7 45.9 16.3 13.3 3.7

7.Kitapta kullanılan resim, grafik vb. görseller ilgili oldukları konular hakkında gerekli ipucunu vermektedir.

f 20 58 39 15 3 3.57

% 14.8 43.0 28.9 11.1 2.2

8. Kitapta kullanılan görsellerin renkleri açık ve net görünmektedir.

f 25 69 26 12 3 3.74 % 18.5 51.1 19.3 8.9 2.2

9. Matematik ders kitabındaki görsellerin renkleri canlıdır.

f 25 68 30 12 0 3.78

% 18.5 50.4 22.2 8.9 0.0 10. Matematik ders kitabından öğrencilerin nasıl yararlanacağına ilişkin bir açıklama bulunmaktadır.

f 16 42 42 30 5 3.25 % 11.9 31.1 31.1 22.2 3.7

11. Görsel öğeler ait olduğu konu ile ilgili sayfalarda kullanılmaktadır.

f 23 73 28 10 1 3.79 % 17.0 54.1 20.7 7.4 0.7

12. Ders kitabında bulunan görseller akılda kalıcıdır.

f 14 48 44 27 2 3.33 % 10.4 35.6 32.6 20.0 1.5

13. Kitaptaki yazının baskısı; açık,net ve anlaşılır. f 24 64 29 14 4 3.66 % 17.8 47.4 21.5 10.4 3.0

14. Kitaptaki yazının baskısı göz sağlığına uygundur.

f 22 68 31 10 4 3.69

% 16.3 50.4 23.0 7.4 3.0

15. Ders kitabındaki başlıklar dikkat çekicidir. f 10 48 37 37 1 3.34 % 7.4 35.6 27.4 27.4 0.7

16. Ders kitabındaki alt başlıklar dikkat çekicidir. f 12 41 43 36 3 3.17

% 8.9 30.4 31.9 26.7 2.2 17. Ders kitabındaki başlıklar açık ve etkili bir biçimde ifade edilmiştir.

f 11 49 43 29 3 3.26 % 8.1 36.3 31.9 21.5 2.2

18. Sayfalar sınıf seviyesine uygun şekilde tasarlanmıştır.

f 10 58 33 28 6 3.28 % 7.4 43.0 24.4 20.7 4.4

N: 135 Genel Ortalama 3.45

Toplam X = 62.10/ 18= 3.45

34

Tablo 1’de matematik ders kitabının teknik, tasarım ve düzenleme bölümüne

yönelik hazırlanan maddelere verilen öğretmen yanıtlarının yüzde oranları

incelendiğinde; öğretmenlerin yarıdan fazlasının, ders kitabı kapağının dikkat çekici

olması (% 52.6 kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum); sayfa düzeninin göze hoş

görünmesi (% 62.9); kenar boşluklarının dikkati sayfanın merkezine çekecek şekilde

düzenlenmesi (% 53.3); ders kitabında kullanılan kâğıt beyazlığının yazı, grafik gibi

unsurların rahat görülmesi (%72.6); içindekiler bölümüne rahat ulaşılması (% 66.6);

kitapta kullanılan görsellerin açık, net olması (% 69.6) ve görsellerin konu ile ilgili

sayfalarda bulunması (% 71.1) , öğrencilere ilgili konu hakkında gerekli ipuçlarını

vermesi (% 57.8); kitaptaki yazı baskısının açık, net,anlaşılır (% 65.2) ve göz sağlığına

uygun olması (%66.7); sayfaların sınıf seviyesine göre tasarlanması (% 50.4)

görüşlerine katıldıkları görülmektedir

Matematik ders kitabının cildinin sağlam olması görüşüne öğretmenlerin %

48.2’si olumlu (kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum), % 47.4’ü olumsuz

(katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum)ve % 4.4’ü kararsızım şeklinde görüş

belirtmişlerdir. Bu bulguya göre öğretmenlerin kitap cildinin daha sağlam olması

gerektiğini düşündükleri söylenebilir.

“Matematik ders kitabından öğrencilerin nasıl yararlanacağına ilişkin bir

açıklama bulunmaktadır.”, ifadesine öğretmenlerin % 31.1’i “katılıyorum” ve

“kararsızım”; % 22.2’si “katılmıyorum” ; % 11.9’u “kesinlikle katılıyorum” ve % 3.7’si

“kesinlikle katılmıyorum” biçiminde görüş belirtmişlerdir. Araştırmaya katılan

öğretmenlerin verdikleri yanıtlara göre, öğrencilerin ders kitabından nasıl

yararlanacağına ilişkin yapılan açıklamaların olup olmadığı konusunda öğretmenlerin

kararsız kaldıkları görülmektedir.

Tablo 1’de ders kitabında yer alan görsellerin akılda kalıcı olması (12. madde),

konu başlıklarının dikkat çekici olması (15. ve 16. madde), başlıkların etkili biçimde

ifade edilmesi (17. madde) görüşlerine verilen öğretmen yanıtları incelendiğinde,

öğretmenlerin bu maddelere ilişkin kararsız kaldıkları söylenebilir.

Tablo 1’de, öğretmenlerin matematik ders kitabının teknik, tasarım ve

düzenleme bölümüne ilişkin hazırlanan 18 maddeye verdikleri yanıtların genel aritmetik

35

ortalamasına baktığımızda 3.45 (katılıyorum) düzeyinde olduğu görülmektedir. Bu

ortalamaya göre araştırmaya katılan öğretmenlerin matematik ders kitabının teknik,

tasarım ve düzenleme bölümüne ilişkin olumlu görüşlere sahip oldukları ortaya

çıkmaktadır.

4.1.2. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme Bölümüne Yönelik

Öğrencilerin Görüşlerine İlişkin Bulgular

Örneklem grubunu oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin ilköğretim 5. sınıf

matematik ders kitaplarının teknik, tasarım ve düzenleme bölümüne ilişkin

görüşlerinden elde edilen bulgular Tablo 2’de sunulmuştur.

Tablo 2. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenleme

Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

X

1. Matematik ders kitabının kapağı dikkat çekicidir. f 223 179 158 2.11 % 39.8 32.0 28.2

2. Matematik ders kitabının cildi sağlamdır. f 268 110 182 2.15 % 47.9 19.6 32.5

3. Ders kitabının içindekiler bölümü kullanılarak aranılan konulara rahat ulaşılmaktadır.

f 440 62 58 2.68 % 78.6 11.1 10.4

4. Kitabın sayfa düzeni ilk bakışta göze hoş görünmektedir.

f 350 146 64 2.51 % 62.5 26.1 11.4

5. Kitapta kullanılan resim, şekil, tablo v.b. görsellerin renkleri açık ve net görünmektedir.

f 404 110 46 2.63 % 72.1 19.6 8.2

6. Kitapta kullanılan görsellerin renkleri canlı görünmektedir.

f 346 141 73 2.48 % 61.8 25.2 13.0

7. Matematik ders kitabında kullanılan resim, grafik, şema vb. görseller konuların içeriği hakkında ipucu vermektedir.

f 375 129 56 2.56

% 67.0 23.0 10.0 8. Matematik ders kitabındaki başlıklar dikkat çekicidir. f 243 180 137

2.18 % 43.4 32.1 24.5 N= 560 Genel Ortalama 2.41

Toplam X = 19.30/ 8= 2.41

Tablo 2’de görüldüğü gibi “Matematik ders kitabının kapağı dikkat çekicidir.”

maddesine öğrencilerin % 39.8’i “katılıyorum”, % 32.0’si “kararsızım” ve % 28.2’si

“katılmıyorum”; “Matematik ders kitabının cildi sağlamdır.”, maddesine ise

36

öğrencilerin % 47.9’u “katılıyorum”, % 32.5’i “katılmıyorum” ve % 19.6’sı

“kararsızım” biçiminde yanıt verdikleri görülmektedir. Bu bulgulara göre öğrencilerin

kitap kapağının dikkat çekici olması ve cildinin sağlam olması görüşlerine kısmen

katıldıkları söylenebilir.

Tablo 2. incelendiğinde; öğrencilerin en olumlu görüşü % 78.6 oranı ile ders

kitabının içindekiler bölümünün kullanılarak aranılan konulara rahat ulaşılmasına ilişkin

hazırlanan anketin 3. maddesine verdikleri görülmektedir. Öğrencilerin büyük bir

çoğunluğunun ders kitabında kullanılan görsellerin renklerinin açık ve net göründüğünü

(% 72.1); bu görsellerin konuların içeriği hakkında ipucu verdiğini (% 67.0); sayfa

düzeninin ilk bakışta göze hoş göründüğünü(% 62.5) ve görsellerin renklerinin canlı

göründüğünü(% 61.8) düşündükleri görülmektedir.

Ders kitabında kullanılan başlıkların dikkat çekici olmasına ilişkin hazırlanan (8.

madde) maddeye verilen öğrenci yanıtları % 43.4 “katılıyorum”, % 32.1 “kararsızım”

ve % 24.5 “katılmıyorum” biçimindedir. Öğrencilerin bu görüşlere kısmen katıldıkları

anlaşılmaktadır.

Ders kitabının teknik, tasarım ve düzenleme bölümüne ilişkin genel aritmetik

ortalama değerinin 2.41 (katılmıyorum) düzeyinde olması, öğrencilerin ders kitabının

teknik, tasarım ve düzenleme bölümüne ilişkin olumsuz görüşlere sahip olduklarını

ortaya çıkarmaktadır.

4.2. Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin Bulgular

Araştırmanın genel amaçları doğrultusunda, araştırmaya konu olan ilköğretim 5.

sınıf matematik ders kitabının içeriğine ilişkin öğretmen ve öğrencilerin görüşlerini

belirten bulgular aşağıda sunulmuştur.

4.2.1. Ders Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmenlerin Görüşlerine İlişkin

Bulgular

Araştırma kapsamına alınan matematik ders kitabının içeriğine ilişkin

hazırlanan 23 maddeye verilen öğretmen yanıtlarının frekans (f), yüzde (%) ve aritmetik

ortalama ( X ) değerleri Tablo 3’te verilmiştir.

37

Tablo 3. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin

Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler B. İÇERİK Ders Kitabında K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

19. İçerik matematik eğitimindeki çağdaş öğretim yaklaşımları(drama, işbirliğine dayalı öğretim vb.) dikkate alınarak düzenlenmiştir.

f

17

41

47

23

7

3.28 % 12.6 30.4 34.8 17.0 5.2

20. İçerikte matematiksel hata vardır. f 7 27 41 51 9 2.79 % 5.2 20.0 30.4 37.8 6.7

21. İçerikte gereksiz bilgi ve ayrıntı yoktur. f 7 45 32 36 15 2.94 % 5.2 33.3 23.7 26.7 11.1

22. Matematik kitabındaki konular aynı sınıfta okutulan diğer derslerle ilişkilendirilmiştir.

f 20 63 35 14 3 3.61 % 14.8 46.7 25.9 10.4 2.2

23. Ders kitabında matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik etkinlikler yer almaktadır.

f 14 64 38 14 5 3.50 % 10.4 47.4 28.1 10.4 3.7

24. İçerikte verilen standart, norm, yasa ve istatistikî veri vb. bilgiler günceldir.

f 20 73 31 8 3 3.73 % 14.8 54.1 23.0 5.9 2.2

25. İçerikte tanımlanmayan terimler, sözlük bölümünde sınıf seviyesine uygun şekilde açıklanmıştır.

f 16 59 33 17 10 3.40 % 11.9 43.7 24.4 12.6 7.4

26. Matematik kitabındaki içerik, teknolojileri ve bilimsel yöntemleri kullanmaya yönlendirmektedir.

f 13 53 44 18 7 3.34 % 9.6 39.3 32.6 13.3 5.2

27.Öğrenme ve alt öğrenme alanları arasında, programdaki ağırlıkları dikkate alınarak kapsam bakımından işlenişe uygun bir denge kurulmuştur.

f 14 46 40 25 10 3.21

% 10.4 34.1 29.6 18.5 7.4

28. Konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici, günlük yaşamla ilgili çalışmalara yer verilmektedir.

f 16 61 36 19 3 3.50 % 11.9 45.2 26.7 14.1 2.2

29. Öğrencilerin gelişim farklılıklarını dikkate alan etkinlikler bulunmaktadır.

f 6 37 54 31 7 3.02 % 4.4 27.4 40.0 23.0 5.2

30. Öğrencilerin ilgisini çekecek örneklere yer verilmektedir.

f 8 48 45 29 5 3.18 % 5.9 35.6 33.3 21.5 3.7

31. Matematik ders kitabındaki kavramlar günlük hayattan yararlanılarak verilmektedir.

f 14 61 43 13 4 3.50 % 10.4 45.2 31.9 9.6 3.0

32. Matematik ders kitabında yer alan konular öğrencilerin karşılaştırma yapmasına fırsat vermektedir.

f 8 53 43 26 5 3.24 % 5.9 39.3 31.9 19.3 3.7

33. Matematik ders kitabında yer alan konular öğrencilerin neden-sonuç ilişkisi kurmalarını sağlamaktadır.

f 10 46 50 24 5 3.23 % 7.4 34.1 37.0 17.8 3.7

34. Ders kitabında yer alan problemler günlük hayatta karşılaşılan durumları yansıtmaktadır.

f 10 62 30 28 5 3.32 % 7.4 45.9 22.2 20.7 3.7

35. Ders kitabındaki problemler öğrencilerin ilgisini çekecek niteliktedir.

f 9 41 39 37 9 3.02 % 6.7 30.4 28.9 27.4 6.7

36. Ders kitabındaki alıştırmalar öğrencilerin yorum yapmasını ve yeni çözümler üretmesini sağlamaktadır.

f 13 43 46 22 11 3.18 % 9.6 31.9 34.1 16.33 8.1

38

Tablo 3. ün Devamı

B. İÇERİK Ders Kitabında K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

37. Matematik ders kitabı, programda öngörülen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik etkinlikleri içermektedir.

f 15 47 42 25 6 3.29

% 11.1 34.8 31.1 18.5 4.4

38. Kitapta problem kurmayı ve çözmeyi geliştirecek gerçek yaşam durumlarına yer verilmektedir.

f 12 53 41 20 9 3.28 % 8.9 39.3 30.4 14.8 6.7

39. Konular öğrencilerin daha önce sahip olması gereken matematik önbilgileri dikkate alınarak sunulmaktadır.

f 8 57 34 28 8 3.21 % 5.9 42.2 25.2 20.7 5.9

40. Problemler öğretmenden destek almadan öğrenciler tarafından anlaşılabilecek düzeydedir.

f 6 19 46 43 21 2.60 % 4.4 14.1 34.1 31.9 15.6

41. Matematik ders kitabında yer alan etkinlikler öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmektedir.

f 12 39 42 35 7 3.10 % 8.9 28.9 31.1 25.9 5.2

N= 135

Genel Ortalama 3.23

Toplam X = 74.47/ 23= 3.23 Tablo 3. incelendiğinde, ders kitabında içeriğin çağdaş öğretim yaklaşımları

(drama, işbirliğine dayalı öğretim vb.) dikkate alınarak düzenlendiği görüşüne

öğretmenlerin % 34.8’inin “kararsızım”, % 30.4’ünün “katılıyorum”, % 17.0’sinin

“katılmıyorum” yanıtını verdikleri görülmektedir. Bu bulguya göre, öğretmenlerin ders

kitabında içeriğin düzenlenmesinde çağdaş öğretim yaklaşımlarının dikkate alınmasına

kısmen katıldıkları söylenebilir.

İçerikte matematiksel hata olduğu görüşüne öğretmenlerin % 37.8’i

katılmamaktadır. İçerikte gereksiz bilgi ve ayrıntı olmadığı görüşüne ise öğretmenlerin

% 33.3’ü katılırken, % 26.7’si katılmamakta, % 23.7’si kısmen katılmaktadırlar. Bu

bulgulara göre öğretmenlerin ders kitabında kısmen matematiksel hatalar olduğunu ve

kısmen gereksiz ayrıntılara yer verildiğini düşündükleri söylenebilir.

39

Tablo 4. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin

Öğretmen Görüşlerine Ait En Olumlu % Değerleri Madde

No Olumlu Görüş Belirtilen Maddeler

(kesinlikle katılıyorum ve katılıyorum) %

24 İçerikte verilen standart, norm, yasa ve istatistikî veri vb. bilgiler günceldir. 68.9

22 Matematik kitabındaki konular aynı sınıfta okutulan diğer derslerle ilişkilendirilmiştir.

61.5

23 Ders kitabında matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik etkinlikler yer almaktadır.

57.8

28 Konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici, günlük yaşamla ilgili çalışmalara yer verilmektedir.

57.1

31 Matematik ders kitabındaki kavramlar günlük hayattan yararlanılarak verilmektedir.

55.6

34 Ders kitabında yer alan problemler günlük hayatta karşılaşılan durumları yansıtmaktadır.

53.3

Tablo 4’te, öğretmenlerin çoğunluğunun (% 68.9) matematik ders kitabı ile ilgili

bilgilerin güncel olduğu; konu anlatımlarında diğer derslerle ilişkilendirildiği (% 61.5),

ders kitabında yer alan etkinliklerin öğrencilerin matematiğe karşı olumlu tutum

geliştirmelerine yönelik olduğu (% 57.8), problemlerin günlük hayatta karşılaşılan

durumları yansıttığı (% 53.3), kavramların günlük hayattan yaralanılarak verildiği (%

55.6) ve konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici günlük yaşamla ilgili çalışmalara yer

verildiği (% 57.1) görüşlerine katıldıklarını göstermektedir.

Öğretmenler ders kitabının içeriğine yönelik en olumsuz görüşü problemlerin

öğretmen desteği olmadan öğrenciler tarafından anlaşılabilecek düzeyde olmasına

ilişkin hazırlanan 40. maddede belirtmişlerdir. Tablo 8’de bu maddeye verilen öğretmen

yanıtlarının % 34.1 oranında “kararsızım”, % 31.9 oranında “katılmıyorum”, % 14.1

oranında “katılıyorum” biçiminde verildiği görülmektedir. Bu durumda öğretmenlerin

çoğunlukla bu görüşe katılmadıkları söylenebilir.

“Kitapta öğrencilerin gelişim farklılıklarını dikkate alan etkinliklerin bulunması”

görüşüne öğretmenlerin % 40’ı kararsız kalırken % 23’ü katılmamaktadır.

Öğretmenlerin ders kitabında yer alan etkinliklerin öğrencilerin gelişim farklılıkları

dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi gerektiğini düşündükleri söylenebilir.

Tablo 3’te araştırma kapsamına alınan ders kitabının içeriğine ilişkin hazırlanan

23 maddenin genel aritmetik ortalama değerinin (3.23) kararsızım düzeyinde olduğu

40

görülmektedir. Bu bulguya göre, öğretmenlerin ders kitabının içeriğine yönelik

hazırlanan maddelerle ilgili görüşlere kısmen katıldıkları ortaya çıkmaktadır.

4.2.2. Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğrencilerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Öğrencilerin ders kitabının içerik bölümüne ilişkin görüşlerinin frekans (f),

yüzde (%) ve aritmetik ortalama ( X ) değerleri Tablo 4’te sunulmuştur.

Tablo 5. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin Öğrenci

Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

B.İÇERİK

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

X

9. Matematik ders kitabında yer alan konular dikkat çekicidir.

f 317 154 89 2.40 % 56.6 27.5 15.9

10. Ders kitabında yer alan örnekler dikkat çekicidir. f 300 180 80 2.39 % 53.6 32.1 14.3

11. Matematik kitabında yer alan konulara günlük hayatta karşılaşılmaktadır.

f 336 163 61 2.49 % 60.0 29.1 10.9

12. Ders kitabındaki konuların anlaşılmasında zorluk çekilmektedir.

f 123 150 287 1.70 % 22.0 26.8 51.3

13. Kitaptaki tablo, şema gibi görseller konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

f 425 88 47 2.67 % 75.9 15.7 8.4

14. Konuların daha iyi anlaşılması için matematik kitabında daha çok resim, şekil, tablo v.b. görsellere yer verilmelidir.

f 398 105 57 2.60 % 71.1 18.8 10.2

15. Ders kitabında araştırma yapmayı gerektiren etkinlikler bulunmaktadır.

f 424 85 51 2.66 % 75.7 15.2 9.1

16. Ders kitabındaki etkinlikler yeni bilgiler öğrenilmesini sağlamaktadır.

f 395 121 44 2.62 % 70.5 21.6 7.9

17. Matematik kitabındaki problemler öğretmenden destek almadan yapılmaktadır.

f 143 223 194 1.90 % 25.5 39.8 34.6

18. Ders kitabında yer alan problemler günlük hayattaki problemlere benzemektedir.

f 296 160 105 2.34 % 52.9 28.6 18.6

19. Matematik ders kitabında yer alan etkinlikleri yapmakta zorluk çekilmektedir.

f 141 172 247 1.81 % 25.2 30.7 44.1

N= 560 Genel Ortalama 2.32

Toplam X = 25.58/ 11=2.32 Tablo 5. incelendiğinde öğrencilerin en olumlu görüşü % 75.9 katılım oranı ile

ders kitabında yer alan görsellerin konunun daha iyi anlaşılmasını sağladığına ilişkin

41

olan 13. maddede belirttikleri görülmektedir. Bu görüşe paralel olarak öğrencilerin %

71.1’i konuların daha iyi anlaşılması için daha fazla görsellere yer verilmesini

istemektedir.

Öğrencilerin % 75.7 gibi büyük bir çoğunluğu ders kitabında araştırma yapmayı

gerektiren etkinliklerin bulunduğunu ve % 70.5’i etkinliklerin yeni bilgiler

öğrenilmesine yardımcı olduğu görüşündedir.

Öğrencilerin % 56.6’sı matematik ders kitabında yer alan konuların dikkat çekici

olduğunu, % 60’ı konularla günlük hayatta karşılaşıldığını, % 53.6’sı örneklerin dikkat

çekici olduğunu ve % 52.9’u problemlerin günlük hayattaki problemlere benzediğini

düşünmektedirler.

“Konuların anlaşılmasında zorluk çekilmektedir” görüşüne öğrencilerin %

51.3’ü “katılmıyorum”, % 26.8’i “kararsızım” ve % 22’si “katılıyorum” yanıtını

vermiştir. “Matematik ders kitabında yer alan etkinlikleri yapmakta zorluk çekildiği”

görüşüne öğrencilerin % 44.1’i “katılmıyorum”, % 30.7’si “kararsızım” ve % 25.2’si

“katılıyorum” biçiminde yanıt vermişlerdir.

“Ders kitabında yer alan problemlerin öğretmenden destek alınmadan yapılması”

(17. madde) görüşüne öğrencilerin % 39.8’nin kararsız kaldığı, % 34.6’sının

katılmadığı görülmektedir. Ders kitabında yer alan bazı problemlerin anlaşılmasında

öğrenciler tarafından zorluk yaşandığı söylenebilir.

Ders kitabının içeriğine ilişkin hazırlanan maddelere verilen öğrenci yanıtlarının

aritmetik ortalama değerinin 2.32 (kararsızım) düzeyinde olması öğrencilerin ders

kitabının içeriğine ilişkin kısmen olumlu düşüncelere sahip olduğunu göstermektedir.

4.3. Ders Kitabının Yardımcı Materyallerinin İçerik Bölümüne Yönelik Bulgular

Araştırma kapsamına alınan matematik ders kitabının yardımcı materyallerine

ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşlerine ilişkin bulgular üç bölümde sunulmuştur.

42

4.3.1. Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmen Görüşlerine

İlişkin Bulgular

Araştırma kapsamına alınan matematik ders kitabının yardımcı materyali olan

öğrenci çalışma kitabı ile ilgili hazırlanan 7 maddeye ait öğretmen görüşlerine ilişkin

frekans (f), yüzde (%) ve aritmetik ortalama ( X ) değerleri Tablo 6’da verilmiştir.

Tablo 6. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne

İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

B. İÇERİK Öğrenci Çalışma Kitabında K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

42. Matematik çalışma kitabı, programda öngörülen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik etkinlikleri içermektedir.

f 14 60 40 17 4 3.46

% 10.4 44.4 29.6 12.6 3.0

43.Öğrenci çalışma kitaplarındaki alıştırmaların sayısı yeterlidir.

f 9 25 36 41 24 2.65 % 6.7 18.5 26.7 30.4 17.8

44. Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler için çalışma kitabındaki alıştırmalarda çeşitlilik sağlanmıştır.

f 8 24 39 49 15 2.71

% 5.9 17.8 28.9 36.3 11.1

45.Çalışma kitabında yer alan problemler günlük hayatta karşılaşılan durumları yansıtmaktadır.

f 13 46 42 31 3 3.25

% 9.6 34.1 31.1 23.0 2.2 46. Problemlerde kullanılan sayılar çözüm için gerekli olan işlemin özelliğine uygundur.

f 15 51 50 15 4 3.42

% 11.1 37.8 37.0 11.1 3.0 47.Öğrenci çalışma kitabındaki alıştırmalar öğrencilerin yorum yapmasını ve yeni çözümler üretmesini sağlamaktadır.

f 9 45 54 22 5 3.22 % 6.7 33.3 40.0 16.3 3.7

48. Çalışma kitabında yer alan etkinlikler öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmektedir.

f 10 45 51 21 8 3.20

% 7.4 33.3 37.8 15.6 5.9

N= 135 Genel Ortalama 3.13

Toplam X = 21.91/ 7= 3.13 “Matematik çalışma kitabı, programda öngörülen beceri, değer ve tutumları

kazandırmaya yönelik etkinlikleri içermektedir.” , maddesine öğretmenlerin % 44.4’ü

“katılıyorum”, % 10.4’ü “kesinlikle katılıyorum” biçiminde görüş belirtmişlerdir. Bu

bulguya göre öğretmenlerin yarısından fazlasının (% 54.8) çalışma kitabında yer alan

43

etkinliklerin programda öngörülen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik

olduğunu düşündükleri söylenebilir.

Tablo 6. incelendiğinde; öğrenci çalışma kitaplarındaki alıştırmaların sayısının

yeterli olmasına ilişkin hazırlanan 43. maddede belirtilen öğretmen görüşlerinin %

30.4’ü “katılmıyorum”, %17.8’i “kesinlikle katılmıyorum” şeklinde olduğu

görülmektedir. Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler için çalışma kitabındaki

alıştırmalarda çeşitlilik sağlandığı (44. madde) görüşüne öğretmenlerin % 36.3’ü

“katılmıyorum”, % 11.1’i “kesinlikle katılmıyorum” yanıtını verdiği görülmektedir.

Bu maddelere ilişkin öğretmen yanıtları incelendiğinde araştırmaya katılan

öğretmenlerin yaklaşık yarısının öğrenci çalışma kitabında yer alan alıştırma sayısının

yeterli olmadığını ve öğrenme güçlüğü çeken öğrencilere yönelik alıştırma türünde

çeşitlilik sağlanmadığını düşündükleri söylenebilir.

Tablo 6’da, “çalışma kitabında yer alan problemlerin günlük hayatta karşılaşılan

durumları yansıttığı” görüşüne (% 34.1 katılıyorum, % 9.6 kesinlikle katılıyorum) ve

“problemlerde kullanılan sayıların çözüm için gerekli olan işlemin özelliğine uygun

olduğu” görüşüne (% 37.8 katılıyorum,% 11.1 kesinlikle katılıyorum) öğretmenlerin

çoğunluğunun katıldığı görülmektedir.

“Öğrenci çalışma kitabında yer alan alıştırmaların öğrencilerin yorum yapmasını

ve yeni çözümler üretmesini sağlaması”na ilişkin öğretmenlerin % 40.0’ı ve “kitapta yer

alan etkinliklerin öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmeye yönelik olduğu”na ilişkin

görüşlere öğretmenlerin % 37.8’i “kararsızım” yanıtını vermiştir. Bu görüşlere

“katılıyorum” yanıtını veren öğretmenler ise araştırmaya katılan öğretmenlerin üçte

birini oluşturmaktadır. Kararsız kalan öğretmen sayısının üçte birden fazla olması

öğretmenlerin belirtilen bu görüşlere kısmen katıldıkları şeklinde açıklanabilir.

Tablo 6’da araştırma kapsamına alınan matematik ders kitabının yardımcı

materyali olan öğrenci çalışma kitabı ile ilgili hazırlanan 7 maddeye ait öğretmen

görüşlerine ilişkin genel aritmetik ortalama değerinin (3.13) kararsızım düzeyinde

olması öğretmenlerin öğrenci çalışma kitabı hakkındaki görüşlere kısmen katıldıklarını

göstermektedir.

44

4.3.2. Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğrenci Görüşlerine

İlişkin Bulgular

Ders kitabına yardımcı materyal olan öğrenci çalışma kitabının içeriğine ilişkin

öğrenci görüşlerine ait bulgular Tablo 7’de sunulmuştur.

Tablo 7. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğrenci Çalışma Kitabının İçerik Bölümüne

İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler B.İÇERİK

Öğrenci çalışma kitabı K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

X

20. Çalışma kitabındaki etkinliklere yönelik açıklamalar öğretmenden yardım almadan anlaşılmaktadır

f 221 187 152 2.12 % 39.5 33.4 27.1

21. Çalışma kitabındaki problemleri çözmek için bırakılan yerler yeterlidir.

f 188 148 224 1.93 % 33.6 26.4 40.0

22. Çalışma kitabında yeterli sayıda alıştırma bulunmaktadır.

f 362 105 93 2.48 % 64.6 18.8 16.6

23. Çalışma kitabındaki alıştırmalar daha iyi öğrenmeyi sağlamaktadır.

f 378 117 65 2.55 % 67.5 20.9 11.6

24. Matematik çalışma kitabında öğrenilen konuları tekrar etmek için daha fazla çalışma sayfasına yer verilmelidir.

f 342 128 90 2.45 % 61.1 22.9 16.1

N= 560 Genel Ortalama 2.30

Toplam X = 11.53/ 5= 2.30

Tablo 7. incelendiğinde; öğrencilerin çalışma kitabına ilişkin, alıştırmaların

daha iyi öğrenmeyi sağlaması (% 67.5), yeterli sayıda alıştırma bulunması (% 64.6) ve

konu tekrarı için daha fazla çalışma sayfasına yer verilmesi (% 61.1) görüşlerine

çoğunlukla katıldıkları görülmektedir.

Tablo 7’de, öğrencilerin çalışma kitabındaki etkinliklere ilişkin açıklamaları

öğretmenden yardım almadan anlamalarına ilişkin maddeye öğrencilerin % 39.5’i

“katılıyorum”, % 33.4’ü “kararsızım” ve % 27.1’i “katılmıyorum” biçiminde yanıt

vermiştir. Yüzde oranlarının birbirine yakın olması bazı etkinliklerin öğretmenden

yardım alınmadan öğrenciler tarafından anlaşılamadığını ortaya koymaktadır.

Problemleri çözmek için bırakılan yerlerin yeterli olmasına (21.madde) ilişkin öğrenci

yanıtları incelendiğinde öğrencilerin % 40.0’ının katılmadığı görülmektedir. Bu görüşe

45

katılanların oranının % 33.6, kararsız kalanların oranının ise % 26.4 olması öğrencilerin

ders kitabında soru çözmek için daha fazla yer bırakılmasına ihtiyaç duyduklarını

göstermektedir.

Öğrenci çalışma kitabının içeriğine ilişkin öğrenci yanıtlarının aritmetik

ortalama değerinin 2.30 düzeyinde olması, öğrencilerin genel olarak çalışma kitabı ile

ilgili kısmen olumlu görüşlere sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

4.3.3. Öğretmen Kılavuz Kitabının İçerik Bölümüne Yönelik Öğretmen

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Araştırma kapsamına alınan matematik ders kitabının yardımcı materyali olan

öğretmen kılavuz kitabı ile ilgili hazırlanan 8 maddeye ait öğretmen görüşlerine ilişkin

bulgular Tablo 8’de sunulmuştur.

Tablo 8. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının İçerik Bölümüne

İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

B. İÇERİK Öğretmen Kılavuz Kitabında, K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

49. Ünite girişlerinde ulaşılmak istenen kazanımlar belirtilmektedir.

f 41 75 14 5 0 4.12 % 30.4 55.6 10.4 3.7 0.0

50. Konu ile ilgili yapılacak ön hazırlığa ilişkin olarak gerekli araç-gereç ve materyaller belirtilmektedir.

f 36 76 18 4 1 4.05

% 26.7 56.3 13.3 3.0 0.7 51. Öğretmen kılavuz kitabı etkinliklerle ilgili gerekli açıklama ve uyarıları içermektedir.

f 36 67 26 5 1 4.28

% 26.7 49.6 19.3 3.7 0.7 52. Konuların işleniş süreleri belirtilmektedir. f 35 82 14 2 2

4.13 % 25.9 60.7 10.4 1.5 1.5 53. Konuların işlenişine etkili biçimde yer verilmektedir.

f 23 52 40 16 4 3.54 % 17.0 38.5 29.6 11.9 3.0

54. Konular diğer derslerle, önceki konularla ve ara disiplinlerle ilişkilendirilmektedir.

f 21 66 35 11 2 3.68 % 15.6 48.9 25.9 8.1 1.5

55. Öğretim programında yer alan değer, tutum ve becerileri kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikleri içermektedir.

f 16 54 46 15 4 3.46 % 11.9 40.0 34.1 11.1 3.0

56. Konu ile ilgili derinlemesine bilgi için öğretmene farklı kaynaklar tavsiye edilmektedir.

f 9 61 28 30 7 3.25 % 6.7 45.2 20.7 22.2 5.2

N= 135 Genel Ortalama 3.81

Toplam X = 30.51/ 8= 3.81

46

Tablo 8. incelendiğinde “öğretmen kılavuz kitabına ilişkin ünite girişlerinde

ulaşılmak istenen kazanımların ve konuların işleniş sürelerinin belirtilmesi”, “konu ile

ilgili ön hazırlık için gerekli olan materyallerin belirtilmesi” ile “etkinliklerle ilgili

gerekli açıklama ve uyarıları içermesi” görüşlerine öğretmenlerin üçte ikisinden

fazlasının olumlu (katılıyorum-kesinlikle katılıyorum) yanıt verdiği görülmektedir.

Öğretmenlerin yarısından fazlasının ise “öğretmen kılavuz kitabında konuların

işlenişinin etkili biçimde işlenildiği”; “konuların diğer derslerle, önceki konularla ve ara

disiplinlerle ilişkilendirildiği”; “programda yer alan değer, tutum ve becerileri

kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikleri içerdiği”; “konu ile ilgili

derinlemesine bilgi için farklı kaynaklar tavsiye edildiği”ne ilişkin hazırlanan maddelere

katıldıkları görülmektedir. Öğretmen kılavuzunun içeriğine ilişkin öğretmen yanıtları

incelendiğinde öğretmenlerin kılavuz kitabına ilişkin olumlu görüşlere sahip oldukları

ortaya çıkmaktadır.

4.4. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne İlişkin Bulgular

Araştırmanın genel amaçları doğrultusunda, araştırmaya konu olan ilköğretim 5.

sınıf matematik ders kitabının dil ve anlatımına ilişkin öğretmenler ile öğrencilerin

görüşlerine ait bulgular aşağıda sunulmuştur.

4.4.1. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne Yönelik Öğretmenlerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Araştırmanın örneklemini oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin

matematik ders kitabının dil ve anlatım bölümü ile ilgili hazırlanan 4 maddeye

verdikleri cevaplara ilişkin bulgular Tablo 9’da sunulmuştur.

47

Tablo 9. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne İlişkin

Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler C. DİL VE ANLATIM K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

57. Matematik ders kitabında yer alan konu anlatımlarında mantık bakımından tutarlılık, fikir bütünlüğü vardır.

f 12 56 49 13 5 3.42 % 8.9 41.5 36.3 9.6 3.7

58. Ders kitabının dili anlaşılmaktadır. f 21 59 38 11 6 3.57 % 15.6 43.7 28.1 8.1 4.4

59. Öğrencilerin yeni terimler öğrenmelerini sağlamaktadır.

f 16 54 43 16 6 3.42 % 11.9 40.0 31.9 11.9 4.4

60. Yazım ve noktalama hataları vardır. f 6 30 43 44 12 2.80 % 4.4 22.2 31.9 32.6 8.9

N= 135 Genel Ortalama 3.30

Toplam X = 13.21 / 4= 3.30

Tablo 9’daki yüzde oranları incelendiğinde; % 59.3 (% 43.7 katılıyorum, %

15.6 kesinlikle katılıyorum) oranı ile araştırmaya konu olan ders kitabının dilinin

anlaşılır olmasına ilişkin hazırlanan 58. maddeye öğretmenlerin en yüksek oranda

katıldıkları görülmektedir. Ayrıca öğretmenlerin % 41.7’si ders kitabında anlatılan

konularda mantık bakımından tutarlılık, fikir bütünlüğü olması görüşüne katılırken, %

36.3’ü kararsız kalmaktadır. Öğrencilerin yeni terimler öğrenmesini sağladığını

düşünenler ise öğretmenlerin yarısını (% 40 katılıyorum ve % 11.9 kesinlikle

katılıyorum) oluşturmaktadır.

Ders kitabında yazım ve noktalama hatalarının olduğuna ilişkin görüşe

öğretmenlerin % 32.6’sı “katılmıyorum”, % 31.9’u “kararsızım”, % 22.2’si

“katılıyorum”, % 8.9 “kesinlikle katılmıyorum” ve % 4.4’ü “kesinlikle katılıyorum”

biçiminde görüş bildirmişlerdir. Bu maddeye ilişkin öğretmen yanıtlarına göre ders

kitabında yazım ve noktalama hatalarının çok fazla olmadığı söylenebilir.

Araştırmaya konu olan matematik ders kitabının dil ve anlatım bölümüne ilişkin

hazırlanan 4 maddeye verilen yanıtlar incelendiğinde öğretmenlerin ders kitabının dil ve

anlatım özellikleri açısından öğretmenlerin yarısının olumlu görüş belirttiği, üçte birinin

ise kararsız görüş belirttiği görülmektedir. Aritmetik ortalamanın 3.30 düzeyinde olması

48

ise öğretmenlerin genel olarak dil ve anlatım özelliklerine kısmen katıldıklarını ortaya

koymaktadır.

4.4.2. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne Yönelik Öğrencilerin Görüşlerine

İlişkin Bulgular

Örneklem grubunu oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kullandıkları

ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitabının dil ve anlatım bölümüne ilişkin bulgular

Tablo 10’da sunulmuştur.

Tablo 10. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne

İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

C. DİL VE ANLATIM K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

X

25. Kitapta kullanılan yazı dili rahat anlaşılmaktadır. f 433 88 39 2.70 % 77.3 15.7 7.0

26. Matematik ders kitabında yer alan cümlelerde bilinmeyen kelimelerle sık karşılaşılmaktadır.

f 161 201 198 1.93 % 28.8 35.9 35.4

27. Ders kitabında yazım ve noktalama yanlışları vardır. f 150 168 242 1.83 % 26.8 30.0 43.2

N= 560 Genel Ortalama 2.15

Toplam X = 6.46 / 3= 12.15

Tablo 10. incelendiğinde öğrencilerin en olumlu görüşü % 77.3 katılım oranı ile

kitapta kullanılan yazı dilinin rahat ve anlaşılır olmasına ilişkin hazırlanan 25. maddede

belirttikleri görülmektedir.

Ders kitabında yer alan cümlelerde bilinmeyen kelimelere sık karşılaşıldığı

görüşüne öğrencilerin % 35.9’u “kararsızım”, % 35.4’ü “katılmıyorum” ve % 28.8’i

“katılıyorum” şeklinde görüş belirtmişlerdir. Bu bulgulara göre öğrencilerin bilinmeyen

kelimelerle zaman zaman karşılaştıkları söylenebilir.

Yazım-noktalama yanlışlarının olmasına ilişkin görüşe öğrencilerin üçte

birinden fazlasının(% 43.2) katılmadığı, % 30’nun kararsız olduğu, % 26.8’inin ise bu

49

görüşe katıldığı görülmektedir. Ders kitabında yazım ve noktalama yanlışlarının yer yer

olduğu söylenebilir.

Tablo 10’da genel aritmetik ortalama değerinin 2.15 kararsızım düzeyinde

olması öğrencilerin ders kitabının dil ve anlatım bölümüne ilişkin görüşlere kısmen

katıldığı anlaşılmaktadır.

4.5. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik Bulgular

Araştırmanın genel amaçları doğrultusunda, araştırmaya konu olan ilköğretim 5.

sınıf matematik ders kitabının ölçme ve değerlendirme bölümüne ilişkin öğretmenler ile

öğrencilerin görüşlerini belirten bulgular aşağıda sunulmuştur.

4.5.1. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik Öğretmenlerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Araştırmanın örneklemini oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğretmenlerinin

matematik ders kitabının ölçme ve değerlendirme bölümü ile ilgili bulgular Tablo 11’de

verilmiştir.

Tablo 11. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Ölçme Ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

61. Alıştırmalar her seviyedeki öğrencinin kendini değerlendirilmesine fırsat tanımaktadır.

f 8 34 48 37 8 2.97 % 5.9 25.2 35.6 27.4 5.9

62. Matematik ders kitabında her konu için hazırlanan ölçme-değerlendirme soruları yeterlidir.

f 8 24 36 49 18 2.66 % 5.9 17.8 26.7 36.3 13.3

63. Ölçme değerlendirme çalışmaları öğrencilerin henüz kazanamadığı bilgi ve becerileri kazanmaya teşvik etmektedir.

f 8 32 49 35 11 2.93 % 5.9 23.7 36.3 25.9 8.1

64. Matematik ders kitabında üst düzey düşünme becerilerini geliştirici nitelikte sorulara yer verilmektedir.

f 10 41 43 32 9 3.08 % 7.4 30.4 31.9 23.7 6.7

65. Matematik ders kitabında yer alan sorular öğrencileri araştırma ve inceleme yapmaya teşvik etmektedir.

f 10 45 50 24 6 3.21 % 7.4 33.3 37.0 17.8 4.4

50

Tablo 11.’in Devamı D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

66. Ünite sonlarındaki sorular öğrenci kazanımlarını ölçecek niteliktedir.

f 10 49 44 22 10 3.20 % 7.4 36.3 32.6 16.3 7.4

N= 135 Genel Ortalama 3.00

Toplam X = 18.05/ 6= 3.00

Tablo 11. incelendiğinde, ders kitabında yer alan alıştırmaların her seviyedeki

öğrencinin kendini değerlendirmesine fırsat verdiği görüşüne öğretmenlerin %

35.6’sının (kararsız) kısmen katıldığı, % 27.4’ünün katılmadığı, % 25.2’sinin katıldığı

görülmektedir. Bu maddeye ilişkin öğretmen yanıtlarına göre, öğretmenlerin üçte

birinin ders kitabında yer alan alıştırmaların her öğrencinin seviyesine uygun olmadığını

düşündükleri söylenebilir.

Uygulanan anketin 62. maddesindeki matematik ders kitabında her konu için

hazırlanan ölçme değerlendirme sorularının yeterli olduğu görüşüne öğretmenlerin %

49.6’sının olumsuz görüş belirttiği (% 36.3 katılmıyorum ve % 13.3 kesinlikle

katılmıyorum) ve % 26.7’sinin kararsız kaldığı görülmektedir. Öğretmenlerin ders

kitabında yer alan konulara ait ölçme, değerlendirme sorularını yeterli bulmadıkları

söylenebilir.

“Ders kitabında yer alan ölçme-değerlendirme çalışmalarının öğrencilerin henüz

kazanamadığı bilgi ve becerileri kazanmaya teşvik edici olduğu”nu kısmen olarak gören

öğretmenler, araştırmaya katılan öğretmenlerin % 36.3’ünü oluşturmaktadır. Bu

maddeye ilişkin öğretmenlerin % 25.9’u “katılmıyorum”, % 23.7’si ise “katılıyorum”

yanıtını vermiştir. Bu bulgulara göre, öğretmenlerin ölçme değerlendirme çalışmalarının

kazanılamayan bilgi ve becerilerin kazanılmasında yeterli düzeyde teşvik edici

olmadığını düşündükleri söylenebilir.

“Matematik ders kitabında üst düzey düşünme becerilerini geliştirici nitelikte

sorulara yer verilmektedir.”, ifadesine ilişkin öğretmenlerin % 31.9’u “kararsızım”, %

51

30.4’ü “katılıyorum”, % 23.7’si “katılmıyorum” biçiminde görüş belirtmiştir.

Öğretmenlerin ders kitabında öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirici

nitelikte sorulara kısmen yer verildiğini düşündükleri anlaşılmaktadır.

Tablo 11’de yüzdelik değerlere bakıldığında, öğretmenlerin “ders kitabında yer

alan soruların öğrencileri araştırma ve incelemeye teşvik etmesi”ne ilişkin hazırlanan

65. maddeye % 40.7 oranında olumlu görüş belirttikleri (% 33.3 katılıyorum ve % 7.4

kesinlikle katılıyorum), % 37.0’sinin kısmen katıldığı görülmektedir. Bu bulgu

öğretmenlerin ders kitabındaki soruların öğrencileri araştırmaya teşvik ettiğini

düşündükleri biçiminde açıklanabilir.

Ünite sonlarındaki soruların öğrenci kazanımlarını ölçecek nitelikte olduğuna

ilişkin hazırlanan maddeye öğretmenlerin % 36.3’ü “katılıyorum”, % 32.6’sı

“kararsızım” ve % 16.3’ü “katılmıyorum” biçiminde yanıt vermişlerdir.

Tablo 11’de, genel aritmetik ortalama değerinin 3.00 (kararsızım) düzeyinde

olması, öğretmenlerin ders kitabının ölçme-değerlendirme bölümüne yönelik görüşlere

kısmen katıldıklarını, bu bölümün daha iyi hazırlanması gerektiğini düşündüklerini

ortaya koymaktadır.

4.5.2. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne Yönelik Öğrencilerin

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Örneklem grubunu oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kullandıkları

matematik ders kitabının ölçme ve değerlendirme bölümüne ilişkin görüşlerine ait

bulgular Tablo 12’de sunulmuştur.

52

Tablo 12. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitabının Ölçme Ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğrenci Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler

D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME K

atılı

yoru

m

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

X

28. Matematik ders kitabının konu sonunda yer alan alıştırmalar neler öğrenildiğinin anlaşılmasını sağlamaktadır.

f 427 84 49 2.67 % 76.3 15.0 8.8

29. Kitaptaki ünite değerlendirme soruları neler öğrenildiğinin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.

f 426 86 48 2.67 % 76.1 15.4 8.6

30. Matematik ders kitabında daha fazla soruya yer verilmelidir.

f 296 158 106 2.33 % 52.9 28.2 18.9

31. Matematik ders kitabında yer alan akran(arkadaş) değerlendirmeleri derslerde ya da ders dışında uygulanmaktadır.

f 236 206 118 2.21 % 42.1 36.8 21.1

N= 560 Genel Ortalama 2.47

Toplam X = 9.88 / 4= 2.47

Tablo 12. incelendiğinde; öğrencilerin çoğunluğunun (% 76.3’ünün) matematik

ders kitabında konu sonunda yer alan alıştırmaların ve (% 76.1’inin) ünite

değerlendirme sorularının neler öğrenildiğini anlamaya yardımcı olduğunu düşündükleri

anlaşılmaktadır. Ayrıca öğrencilerin % 52.9’u matematik ders kitabında daha fazla

soruya yer verilmesi (30. madde) gerektiğini düşünmektedir.

Tablo 12’nin genel aritmetik ortalama değerlerine bakıldığında; 2.47 olmasından

hareketle öğrencilerin ders kitabının ölçme ve değerlendirme bölümüne ilişkin olumlu

görüşlere sahip oldukları söylenebilir.

4.5.3. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının Ölçme ve

Değerlendirme Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşleri

Öğretmenlerin matematik ders kitabına yardımcı olan öğretmen kılavuz

kitabının ölçme değerlendirme bölümüne ilişkin görüşlerini belirten frekans (f), yüzde

(%) ve aritmetik ortalama ( X ) değerleri Tablo 13’te sunulmuştur.

53

Tablo 13. İlköğretim 5. Sınıf Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabının Ölçme ve

Değerlendirme Bölümüne İlişkin Öğretmen Görüşlerine Ait Betimsel İstatistikler D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabında; K

esin

likle

K

atılı

yoru

m

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

X

67. Konuya giriş ve motivasyon sağlama çalışmalarında öğrencinin dikkatini çekecek açıklamalar bulunmaktadır.

f 16 57 40 18 4 3.46

% 11.9 42.2 29.6 13.3 3.0 68. Ölçme değerlendirme çalışmalarına yönelik açıklama ve yönergeler bulunmaktadır.

f 14 64 41 12 4 3.53 % 10.4 47.4 30.4 8.9 3.0

69. Ölçme değerlendirme çalışmalarına ilişkin ölçütler kullanışlıdır.

f 10 45 43 24 13 3.11 % 7.4 33.3 31.9 17.8 9.6

N= 135 Genel Ortalama 3.36

Toplam X = 10.10 / 3= 3.36

Matematik öğretmen kılavuz kitabında konuya giriş ve motivasyon

çalışmalarında öğrencinin dikkatini çekecek açıklamaların bulunduğu görüşüne

öğretmenlerin % 42.2’si “katılıyorum”, % 29.6’sı “kararsızım”, % 13.3’ü

“katılmıyorum”, % 11.9’u “kesinlikle katılıyorum”, %3’ü “kesinlikle katılmıyorum”

biçiminde görüş belirtmişlerdir. Bu bulgulara göre öğretmenlerin yarıdan fazlasının (%

54.1) kılavuz kitapta konuya giriş ve motivasyon çalışmalarında bulunan açıklamaların

öğrencilerin dikkatini çekecek nitelikte olduğunu düşündükleri söylenebilir.

Tablo 13’te öğretmenlerin yarıdan fazlasının (% 57.8 katılıyorum ve kesinlikle

katılıyorum) kılavuz kitapta ölçme değerlendirme çalışmalarına yönelik açıklama ve

yönergelerin bulunduğunu düşündükleri, öğretmenlerin % 30.4’ü bu görüşe katılıp

katılmamakta kararsız kaldıkları, % 11.9’unun katılmadığı (katılmıyorum-kesinlikle

katılmıyorum) görülmektedir.

Anketin 69. maddesinde, ölçme değerlendirme çalışmalarına ilişkin ölçütlerin

kullanışlı olduğu görüşüne öğretmenlerin % 33.3’ü “katılıyorum”, % 31.9’u

“kararsızım” ve % 17.8’inin “katılmıyorum” şeklinde görüş belirttiği görülmektedir.

Öğretmen kılavuz kitabının ölçme-değerlendirme bölümünün özelliklerine

ilişkin öğretmen yanıtlarının genel ortalaması 3.36 (kararsızım) düzeyindedir. Yüzde

54

oranlarına bakıldığında ve ortalamanın katılıyorum sınırına yakın olması göz önüne

alındığında, öğretmenlerin öğretmen kılavuz kitabının ölçme-değerlendirme bölümüne

yönelik olumlu görüşlere sahip olduğu söylenebilir.

4.6. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğretmen ve Öğrenci

Görüşlerine İlişkin Bulgular

Araştırmanın genel amaçları doğrultusunda, ilköğretim 5. sınıf matematik ders

kitaplarının geliştirilmesine ilişkin öğretmenlerin ve öğrencilerin görüşlerini belirten

bulgular aşağıda sunulmuştur.

4.6.1. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğretmen Görüşlerine

İlişkin Bulgular

Örneklem grubunu oluşturan 135 öğretmenin 56’sı matematik ders kitaplarının

geliştirilmesi için önerilerde bulunmuştur. Ders kitaplarının geliştirilmesine ilişkin

öğretmen önerileri Tablo 14’te sunulmuştur.

Tablo 14. Ders Kitaplarının Geliştirilmesi İçin Öğretmen Önerilerine Ait Frekans

Değerleri

Öğretmen Önerileri f

Daha fazla alıştırma ve problemlere yer verilmeli. 21

Sorular, öğrenci seviyesine, bireysel farklılıklara uygun olmalı. 17

Konu anlatımı daha açık, net ve anlaşılır olmalı. 15

Tekrar testleri olmalı. 11

Örnekler daha fazla olmalı, değişik şekillerle ifade edilmeli. 10

Konular daraltılıp içeriğin ayrıntıları artırılmalı. 9

Etkinlikler ve konu değerlendirmeleri paralel olmalı. 8

Sorular açık, net ve anlaşılır olmalı. 7

Günlük hayattan örnekler verilmeli 7

Gereksiz ayrıntılara yer verilmemeli. 7

Anlatım ilgi çekici olmalı. 6

Özel yayınlar gibi renkli, ilgi çekici, eğlenceli olmalı. 5

Ölçekler kaldırılmalı 4

Ünite dizilişi tekrar düzenlenmeli (Doğal Sayılar 1. ünite olmalı) 3

Konuların işleniş süresi saat bazında belirtilmeli. 2

55

Tablo 14. incelendiğinde; öğretmenlerin çoğunlukla matematik ders kitabında

daha fazla alıştırma ve problemlere yer verilmesi gerektiğini; bu soruların

hazırlanmasında öğrencilerin bireysel farklılıkların dikkate alınarak, anlaşılır biçimde

ifade edilmesi gerektiğini düşündükleri söylenebilir. Sorulara yönelik öğretmen

görüşlerinden bazıları aşağıda belirtilmiştir.

“Bazı soruların içeriklerinin kısa tutulması gerekir, uzun içerikli sorular

öğrencileri sıkmaktadır (58).”

“Daha çok alıştırma ve probleme yer verilmeli. Düşünmeyi destekleyici

problemler olmalı (40).”

Matematik ders kitaplarında gereksiz ayrıntılara yer verilmemesi gerektiğini

öğretmenlerin bir kısmı şu şekilde ifade etmiştir:

“Öğrenci ders kitabında, konu girişlerindeki anlamayı kolaylaştırmaya ve dikkat

çekmeye yönelik olan giriş bölümü, öğrencilerin konuya dikkatini çekmemektedir.

Öğrencilerin dikkatini dağıtmaktadır. Matematikte anlatılmak istenen konuya (öze)

ulaşana kadar, öğrenci konu dışı konulara kaymaktadır (41).”

“Matematik konuları ile diğer derslerin konularını ilişkilendirme o kadar çok

yapılmış ki; konuların bütünlüğü ortadan kalkmıştır. Örneğin, konuların işleniş bütünü

bitmeden başka bir konuyla ilişkilendirilmiş, konular yarım yarım anlatılmış, bir konu

bitmeden başka konuya geçilerek bütünlük bozulmuştur (64).”

Tablo 14’te öğretmenlerin, ders kitabında konu anlatımına daha çok yer

verilmesini, konu anlatımlarının açık, anlaşılır biçimde sunulmasını, etkinliklerin

değerlendirme sorularıyla örtüşmesini önerdikleri görülmektedir. Öğretmenlerden bir

kısmı bu görüşleri aşağıda belirtildiği gibi ifade etmişlerdir:

“Etkinlikler ile konu değerlendirmeleri paralel olmalıdır. Problemler kimi zaman

öğrencilere karışık gelmektedir. Daha sade hazırlanabilir. Günlük yaşantıyla birebir

örtüşmelidir. Ünite sonundaki sorular öğrenci kazanımlarına yönelik olmalıdır (62).”

56

“Bilgi daha açık ve net anlaşılır verilmelidir. Konuyla ilgili günlük hayatta

kullanılabilir açık soru ve problemlerle örnekler verilmelidir. Değerlendirme soruları

daha çok olmalıdır (43).”

“Daha güzel ve ilgi çekici anlatım olmalıdır. Örnek çözümler daha çok

olmalıdır (37).”

Ayrıca öğretmenler matematik konularının azaltılıp, daha ayrıntılı işlenmesini,

konu anlatımlarında öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerinin dikkate alınmasını

önermişlerdir. Öğretmenlerin bu konu hakkındaki ifadelerine aşağıda yer verilmiştir.

“Konu sayısı çok fazla. Yeterli tekrar yapamıyoruz. Ara ara tekrar testleri

konulabilir. Doğal sayılar 1. ünite olmalı (15).”

“Konuların kavranması için gerekli olan hazır bulunuşluk düzeyi çok yüksek

tutulmuştur. 5. sınıf konularını kavratmak için alt sınıflarda verilen bilgiler yeterli

değildir. Konular basite indirgenerek alt sınıflara da yayılmalıdır (31)”.

“Bol alıştırma, problem olmalıdır. Ölçekler kaldırılmalı, kalabalık sınıflarda

uygulamak mümkün değildir (98).”

“Problem ve alıştırma sayısı az, örnekler yetersizdir. Süre belirli değil, konulara

göre dağılımı saat bazında belirtilebilir (88)”.

Öğretmenlerin matematik ders kitaplarında daha fazla soruya yer verilmesini,

daha renkli olarak basılmasını, öğrencilerin bireysel farklılıklarının dikkate alınarak

tasarlanmasını, öğrencilerin tek başına da çalışmalarına olanak verecek biçimde daha

fazla konu anlatımına ve örneklere yer verilmesini istedikleri söylenebilir.

57

4.6.2. Matematik Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Öğrenci Görüşlerine

İlişkin Bulgular

Örneklem grubunu oluşturan 560 öğrencinin 335’i matematik ders kitaplarının

geliştirilmesi için önerilerde bulunmuştur. Ders kitaplarının geliştirilmesine ilişkin

öğrenci önerileri Tablo 15’te sunulmuştur.

Tablo 15. Ders Kitaplarının Geliştirilmesi İçin Öğrenci Önerilerine Ait Frekans

Değerleri

Öğrenci Önerileri f

Daha fazla alıştırma ve problemlere yer verilmeli. 119

Konu anlatımı daha çok olmalı 85

Daha fazla görsel olmalı 81

Eğitici, eğlendirici etkinlik ve sorular (su doku, bulmaca vb.) olmalı. 51

Soruları çözmek için yeterli alan bırakılsın. 37

Konu anlatımı daha açık, net ve anlaşılır olmalı. 33

Daha düşündürücü sorular olmalı 33

Kapak dikkat çekici olmalı. 31

Örnekler daha fazla olmalı. 27

Cildi sağlam olmalı 21

Konu sonlarında test olmalı. 17

Görseller daha anlaşılır olmalı, gerçek hayattan (fotoğraf) olmalı 16

Problemler kısa, anlaşılır olmalı. 15

Günlük hayattan örnekler verilmeli 12

Daha kolay sorular olmalı 10

Problemler resimlerle açıklanmalı 10

Yazılar daha büyük, kalın ve renkli yazılmalı 10

Noktalama işaretlerine dikkat edilmeli 9

Etkinlikler ve konu değerlendirmeleri paralel olmalı. 8

Sorular açık, net ve anlaşılır olmalı. 7

Özel yayınlar gibi renkli, ilgi çekici, eğlenceli olmalı. 7

Konu başlarında neler öğrenileceğine ait bölüm olmalı 7

Ünite özeti olmalı 7

Soruların cevapları doğru olmalı 6

Kısa notlar bulunmalı 5

Sözlük bölümü daha kapsamlı olmalı 5

Kendinden kaplı olmalı 4

58

Tablo 15.’in Devamı Öğrenci Önerileri f

Görseller az, kâğıt renkli olmalı 3

Origami etkinliklerinin anlatımı daha anlaşılır olmalı 3

Çalışma cd’leri, sesli anlatım olmalı 3

Tablo 15. incelendiğinde; öğrencilerin matematik ders kitaplarında en çok

alıştırma-problem sayısının fazla olmasını istedikleri; konu anlatımına daha geniş yer

verilmesini, görsellerin bol olmasını, eğlendirici oyun ve etkinliklere yer verilmesini

istedikleri görülmektedir. Bu görüşlere ilişkin ifadeler aşağıda belirtilmiştir:

“Matematik kitabımızın daha eğlenceli hale gelmesi, evde tekrar etmek için daha

çok konu ile ilgili bilgi ve soruların olması, derse daha konsantrasyonlu olmak için daha

renkli ve güzel şekillerin çizilmesini isterim (140).”

“Problemlerin daha fazla olmasını istiyorum. Konuların daha iyi anlatılmasını,

daha fazla örnekler verilmesini ve daha çok görseller olmasını istiyorum (298).”

“Matematik ders kitabının sonunda her alıştırmayla ilgili test olmasını ve

eğlence sayfası olmasını isterdim (474).”

“Problem çözmek için daha çok yer bırakmak lazım ve biz de kitabın üstüne

işlem yapalım ve deftere yapmayalım (523).”

“Origami etkinliklerinin anlatımı yetersiz. Bence yazı ile anlatılsa daha iyi olur.

Örnek çözümlü problemler DPY gibi sınavlarda çıkan sorularla ilgili testler olabilir

(273).”

Öğrencilerin ders kitaplarının geliştirilmesine ilişkin önerilerini öğrencilerden

ikisi aşağıdaki gibi açıklamıştır:

“Matematik ders kitabının kapağı daha dikkat çekici olabilir, cildi daha sağlam

yaptırılmalı, kitapta kullanılan resim, şekil, tablo vb. görsellerin çizgileri bazı kitaplarda

59

biraz kaymış. Matematik çalışma kitabındaki problem çözmek için bırakılan yerler

yeterli değildir (484).”

“Kitapta eğlence sayfaları olmasını, daha çok alıştırma olmasını, düşündürücü

soruların her sayfada olmasını, resimlerin fazlalaştırılmasını istiyorum (159).”

Öğrencilerin ders kitabının geliştirilmesi için yaptıkları öneriler incelendiğinde,

ders kitaplarının kaynak kitaplar gibi olmasını istedikleri görülmektedir. Bu bulguya

göre öğrencilerin renkli, bol örnekli, alıştırmalı, geniş konu anlatımlı, kaliteli baskısı ve

sağlam cildi olan ders kitaplarına sahip olmak istedikleri biçiminde yorumlanabilir.

60

BÖLÜM V

TARTIŞMA

5.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım, Düzenleme Bölümüne İlişkin Tartışma

Öğretmen ve öğrenci görüşlerine dayalı olarak yapılan bu çalışmada, ders

kitabının teknik, tasarım ve düzenlemesine ilişkin öğretmenler ve öğrenciler; kitap

kapağının dikkat çekici olması ve cildinin dayanıklı olması konusunda %50’ye yakın bir

bölümü olumlu görüş belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmenlerin %50’den fazlasının ders

kitabında sayfa düzeninin öğrenci seviyesine uygun olarak hazırlandığı görüşüne

katıldığı, yaklaşık %45’inin ise bu görüşe katılmadığı ortaya çıkmıştır.

Araştırmaya konu olan ders kitabının teknik, tasarım ve düzenleme özelliklerine

ilişkin belirtilen olumsuz özellikler; Esirgemez (1995), Dayak (1998), Arseven (2003)

ve Çakır (2006)’ın ulaştıkları sonuçlarla paralellik göstermektedir. Matematik ders

kitapları üzerine yapılan bu araştırmalarda, matematik ders kitaplarının kapak ve sayfa

düzenlerinin dikkat çekici olmaması, kitap cildinin sağlam olmaması geçmişten

günümüze ders kitaplarının hazırlanmasında, kapak tasarımına ve kitabın dayanıklı

olmasına çok fazla özen gösterilmediğini ortaya koymaktadır. Oysa ki, ilköğretim

çağındaki çocukların okumayı sevme ve iyi okuma alışkanlığı kazanmasında, ders

kitaplarının başlangıç olması nedeniyle çocuklar için hazırlanacak kitapların niteliğine

büyük önem ve özenin gösterilmesi gerekmektedir.

Araştırmaya konu olan ders kitabının görsel özelliklerine ilişkin öğretmen ve

öğrencilerin; kitapta bulunan görsellerin renklerinin açık, net ve canlı olduğunu;

görsellerin ilgili konularla aynı sayfada bulunduğunu ve konular hakkında gerekli

ipucunu verdiğini düşündükleri görülmektedir. Kayıkcı (2006) tarafından yapılan

çalışmada matematik ders kitabının hazırlanmasında görsel öğelerde öğrenci düzeyine

uyulduğu ve renklerin amaca uygun olarak kullanıldığı; görsel öğelerin ilgili metnin

yakınında yer aldığı sonucu ile Çakır’ın (2006) araştırma bulgularından elde edilen

öğretmenlerin görsel öğelerin içerikleriyle uygun ve altındaki açıklamaların konuya

uygun olduklarını düşündüğü sonucu, bu araştırmanın sonuçları ile paralellik

göstermektedir.

61

Araştırmaya katılan öğretmenlerin (%40–43)’ü ve öğrencilerin (%43)’ü yaklaşık

yarısı ders kitabında kullanılan başlıkların ve alt başlıkların dikkat çekici olması

konusunda olumlu görüş bildirmişlerdir. Arseven (2003), Çakır (2006) tarafından

yapılan araştırmalarda matematik kitabında yer alan başlıkların açık, anlaşılır ve dikkat

çekici nitelikte olduğu sonucuna ulaşılması bu araştırmanın sonuçları ile tutarlılık

göstermektedir.

5.2. Ders Kitabının İçerik Bölümüne İlişkin Tartışma

Araştırmaya katılan öğretmenlerin, ilgili matematik ders kitabında içeriğin

matematik eğitimindeki çağdaş eğitim yaklaşımlarının dikkate alınarak düzenlendiği

konusunda öğretmenlerin % 42.8’i olumlu görüş belirtmiştir. Araştırmadan elde edilen

sonuçların tersine, Esirgemez (1995) tarafından yapılan araştırmada matematik ders

kitaplarındaki, yöntemin amaca uygunluğu matematik kuramlarının güncelliği

yönünden yeterli olmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Işık (2003) tarafından elde edilen

sonuçla bu araştırmanın sonucu ise paralellik göstermektedir. İlköğretim programının

yenilenmesi ile birlikte ders kitaplarının çağdaş yaklaşımlar dikkate alınarak

düzenlenmesini gerektirmiştir.

Ders kitabının içeriğinde matematiksel hatalar olduğu görüşüne ilişkin

öğretmenlerin %27’si matematiksel hatalar olduğu, %30’unun kısmen matematiksel

hatalara yer verildiğini düşündüğü, %43’ünün ise matematiksel hatalar olmadığını

düşündükleri ortaya çıkmıştır. Gereksiz ayrıntılara yer verilmediği görüşüne

öğretmenlerin genel olarak %38’inin katıldığı, %24’ünün kararsız görüş bildirdiği ve

%37’sinin ise bu görüşe katılmadığı sonucu ortaya çıkmıştır. Benzer sonuçlar Dayak

(1998) ve Arseven’in (2003) sınıf matematik ders kitapları üzerine yaptığı çalışmalarda

da ortaya çıkmıştır. Gereksiz ayrıntı ve bilgiler öğrencilerin dikkatlerinin dağılmasına

yol açmakta ve öğrenmeye karşı isteksizliğe neden olabilmektedir. Bu nedenle ders

kitaplarında yer alan öğrencilerin ilgisini dağıtabilecek gereksiz ayrıntıların kaldırılması

gerektiği söylenebilir.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin, matematik ders kitabında yer alan bilgilerin

güncel olduğunu, matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik etkinliklerin

bulunduğunu, konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici, günlük yaşamla ilgili çalışmalara

62

yer verildiğini düşündükleri görülmektedir. Dayak (1998) ve Kılıç (1999) tarafından

yapılan ders kitapları ile ilgili araştırmalarda bilgilerin güncel olmadığı; son yıllarda

yapılan araştırmalarda ise [Çakır (2006), Özsoy (2007), Kulantaş (2007)] bilgilerin

güncel olduğu sonucunun ortaya çıkması ders kitaplarının geçmişte daha uzun yılar

kullanılmasından kaynaklanan sorunların, son yıllarda yenilenen programla birlikte ders

kitaplarının güncellenmesi ile ortadan kalktığını göstermektedir. Ayrıca yeni ilköğretim

programının yapılandırmacı anlayışı temel alması, ders kitaplarında öğrencinin gerçek

yaşam tecrübelerinden yararlanmasını sağlayacak, matematiğe karşı olumlu tutum

geliştirmeye yönelik etkinlik ve projelere yer verilmesini sağlamaktadır.

Araştırmaya katılan öğretmenlerin, matematik ders kitabında içeriğin diğer

derslerle ilişkilendirilmesini yeterli gördükleri; ancak öğretmenlerin bir kısmı içeriğin

diğer derslerle ilişkilendirilmesinde aşırıya gidildiği ve öğrencilerin ilgisini esas

konudan uzaklaştırdığı görüşünü belirtmişlerdir. Çakır (2006)’ın araştırmasında da

öğretmenlerin, matematik ders kitabında yer alan konuların diğer derslerle ilişkisi

kurulduğu yönünde görüş belirtmeleri bu araştırmanın sonuçlarını desteklemektedir.

Öğretmenlerin %48’i matematik kitabındaki içeriğin, teknolojileri ve bilimsel

yöntemleri kullanmaya yönlendirdiğini düşündükleri ortaya çıkmıştır. Işık (2003)

tarafından yapılan çalışmada, öğretmenlerin, ders kitabındaki konuların sunumunda

elektronik teknolojinin sınıf ortamında kullanılmasını sağlayacak bir formata sahip

olmadığını düşündükleri ortaya çıkmıştır. Bu çalışmalardan elde edilen sonuçlara göre,

günümüzde ders kitapları ile birlikte konuların sunumunda televizyon, bilgisayar gibi

teknolojik araçların daha sık kullanılmaya başlandığı ortaya çıkmaktadır.

Ders kitabında öğrenme ve alt öğrenme alanları arasında uygun bir denge

kurulduğu görüşüne yaklaşık %44’ü olumlu, %30’u kararsız ve %36’sının olumsuz

yönde görüş belirtmişlerdir. Özel (2003)’in sosyal bilgiler ders kitabına yönelik yaptığı

ve Çakır (1997)’ın Türkçe ders kitaplarına yönelik yaptıkları araştırmalardan ders

kitaplarında yer alan konuların özenli ve dengeli seçilmediği sonucuna ulaşılması bu

araştırma sonucu ile tutarlılık göstermektedir. Ders kitabında yer alan konuların uygun

seviye, yoğunluk ve sırayla ele alınması, ders konularının öğretilmesini ve

öğrenilmesini daha kolay hale getirecektir (Özel, 2003, 128).

63

Konu işlenişinde öğrencilerin neden-sonuç ilişkisini kurmalarını sağladığı

görüşüne öğretmenlerin %41.5’i olumlu görüş belirtirken, %37’sinin kararasız, %21.5’i

olumsuz görüş belirtmiştir. Konuların öğrencilerin sahip olması gereken ön bilgileri

dikkate alınarak sunulduğu görüşüne ise öğretmenlerin %48’i olumlu, %26’sı olumsuz,

%25’i kararsız yönde görüş bildirmiştir. Araştırmaya katılan öğretmenleri yanıtlarına

göre öğretmenlerin konu işlenişinde öğrencilerin neden-sonuç ilişkisini kurmalarını

kısmen sağladığını ve konuların öğrencilerin sahip olması gereken ön bilgileri kısmen

dikkate alınarak sunulduğunu düşündükleri şeklinde yorumlanabilir. Dayak (1998, 153)

tarafından yapılan araştırmada ders kitaplarının öğrencilerin bilgi birikimlerine uygun

olarak hazırlanmadığı sonucu ile bu araştırmanın sonucu benzerlik göstermemekte

ancak; Arseven (2003, 81) tarafından yapılan araştırmada da konuların öğrencilerin

karşılaştırma yapmasına, edinilen bilgilerden hareketle sonuçlar çıkarmaya ve neden-

sonuç ilişkilerini kurmaya yöneltecek şekilde işlenmiş olmasına öğretmenlerin kararsız

görüş belirtmeleri bu araştırmanın sonucunu desteklemektedir. Geçmişten günümüze

yapılan bu araştırmalar ders kitaplarının daha iyi duruma geldiğini göstermektedir.

Ders kitabında konuların neden-sonuç ilişkisi kurularak sunulmasına dikkat edilmesi,

öğrencilerin ilgili konu alanında daha sağlıklı şemalar oluşturmasını ve gerekli bilgi

transferlerini kolay yapmasını sağlamış olacaktır (Kılıç ve Seven, 2004, 88).

Ders kitabında yer alan problemlerin günlük hayatta karşılaşılan durumları

yansıtmasına ilişkin hazırlanan maddeye öğretmenlerin yarısından fazlasının (% 53)

katıldığı, ancak aritmetik ortalamasının kararsızım düzeyinde (3.32) olduğu

görülmektedir. Bu bulgulara göre öğretmenlerin, ders kitabında yer alan problemlerin,

günlük hayatta karşılaşılan durumları yeterli düzeyde yansıtmadığını düşündükleri

söylenebilir. Ders kitabında yer alan soruların öğrencilerin ilgisini çekecek nitelikte

olması ve alıştırmaların öğrencilerin yorum yapmasını, yeni çözümler üretmesini

sağlaması görüşlerine ilişkin öğretmenlerin yaklaşık %45’i olumlu görüş belirtirken,

yaklaşık %35’i kısmen olumlu yönde görüş belirtmiş ve yaklaşık %20’si olumsuz yönde

görüş belirtmiştir. Işık (2003) tarafından yapılan matematik ders kitaplarına yönelik

araştırmada kitapta problem kurmayı ve çözmeyi geliştirecek gerçek yaşantı

durumlarına yer verildiği görüşüne öğretmenlerin çoğunluğunun kısmen yanıtını

vermesi ile bu araştırmadan elde edilen sonuçlar uygunluk göstermektedir.

64

Öğrenciler ders kitabında yer alan konuların ve problemlerin anlaşılmasında,

etkinliklerin yapılmasında kısmen zorluk yaşandığını ifade etmişlerdir. Öğretmenlerin

ders kitabında yer alan problemlerin öğrenciler tarafından anlaşılmasında zorluk

yaşandığını belirtmeleri öğrenci görüşleriyle paralellik göstermektedir. Bu sonuçlar

Dayak (1998) ve Işık (2003, 126) tarafından yapılan araştırma sonuçlarından elde edilen

“problemlerin öğretmenden destek almadan öğrenciler tarafından rahatlıkla

çözülemediği” görüşü ile paralellik göstermektedir. Etkili bir ders kitabı öğrencinin

kendi kendine öğrenmesine fırsatlar vermelidir. Bu nedenle ders kitabında yer alan

konuların sunumu ve problem cümlelerinin tekrar gözden geçirilmesi ve düzeltilmesi

mevcut ders kitaplarının daha faydalı hale gelmesini sağlayacaktır.

Araştırmaya katılan öğretmenler öğrenci çalışma kitabında yer alan alıştırma

sayısının ve çeşitliliğinin yeterli olmadığını düşünürken; araştırmaya katılan öğrenciler

alıştırma sayısını yeterli görmüş, ancak daha fazla çalışma sayfasına yer verilmesini

istemişlerdir. Dayak (1998, 154); Arseven (2003,89); Işık (2003, 108) Çakır (2006, 67)

tarafından yapılan araştırmaların sonuçları bu araştırmanın sonuçları ile tutarlılık

göstermektedir. Alıştırma çalışmalarının öğrenmeyi pekiştirmesi ve öğrencinin kendini

değerlendirmesi açısından önemi düşünüldüğünde daha fazla alıştırmaya yer verilebilir.

Öğretmenler, ders kitabı ve öğrenci çalışma kitabında yer alan etkinliklerin

öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmesi görüşüne öğretmenlerin %41’i olumlu,

%38’i kararsız, %21’i olumsuz yönde görüş belirtmişlerdir. Kulantaş (2007) tarafından

yapılan araştırmada etkinliklerin öğrencilerin mevcut yeteneklerini ortaya çıkaracak ve

geliştirecek nitelikte olmasına ilişkin öğretmenlerin %70’inin kısmen yanıtını vermesi

bu araştırmanın sonuçlarını desteklemektedir. Yeni ilköğretim programına göre,

öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenmesi, bilgiyi yapılandırması temel alınmıştır.

Etkinliklerin düzenlenmesinde öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate alarak, farklı

becerilerini geliştirmeye dikkat edilerek yeniden düzenlenmesi öğrencilerin derse karşı

olumlu tutum geliştirmelerinde de etkili olacaktır.

Öğretmenler, kılavuz kitabın içeriğine ilişkin, ünite girişlerinde ulaşılmak istenen

kazanımların belirtildiği, ön hazırlığa ilişkin gerekli araç-gereç ve materyallerin

belirtilmesini, etkinliklerle ilgili gerekli açıklama ve uyarıları içerdiğini belirtmişlerdir.

Ayrıca öğretmenler, konuların işleniş sürelerini ve işlenişine etkili biçimde yer verildiği,

65

konuların önceki konularla ve ara disiplinlerle ilişkilendirildiği; programda yer alan

değer, tutum ve becerileri kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikleri içerdiği

görüşüne katılırken; kılavuz kitapta konu ile ilgili derinlemesine bilgi için farklı kaynak

önerilmesi konusunda yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Bu sonuçlar Çakır (2006)

tarafından yapılan matematik ders kitaplarına yardımcı öğretmen kılavuz kitaplarına

ilişkin çıkan sonuçlarla paralellik göstermektedir.

5.3. Ders Kitabının Dil ve Anlatım Bölümüne İlişkin Tartışma

Araştırma kapsamına alınan öğretmen ve öğrenciler ilgili ders kitabının dil ve

anlatım yönünden anlaşılır olduğunu, mantık bakımından tutarlılık ve fikir bütünlüğü

olduğunu düşünmektedirler. Toprak (1993) tarafından yapılan araştırmada, bu araştırma

sonucunun aksine, ders kitaplarının dil ve anlatım bakımından yetersiz kaldığı sonucuna

ulaşılmıştır. Arseven (2003, 87) ve Özsoy (2007) tarafından yapılan araştırmaların

sonuçları ise bu araştırmanın sonucu ile benzerlik göstermektedir. Geçmişten günümüze

yapılan araştırma sonuçları, ders kitaplarının dil ve anlatım özellikleri açısından olumlu

yönde geliştirildiğini ortaya koymaktadır.

5.4. Ders Kitabının Ölçme ve Değerlendirme Bölümüne İlişkin Tartışma

Öğretmenler, matematik ders kitabında yer alan üst düzey düşünme becerilerini

geliştirici nitelikte hazırlanan soruları yeterli görmemektedirler. Bu sonuç Arseven

(2003, 89)’in çalışmasından elde edilen sonuçlarla paralellik göstermektedir.

Günümüzde eğitimin en önemli amaçlarından biri, değişik koşullara uyum

sağlayabilecek, esnek ve açık düşünebilecek bireyler yetiştirmek olduğundan

öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirmelerine yönelik çalışmalara daha

fazla yer verilmelidir. Bu nedenle ders kitaplarının bu konuda gerekli desteği

verebilecek nitelikte hazırlanmasına özen gösterilmesi gerekmektedir (Seferoğlu ve

Akbıyık, 2006, 199).

Ders kitabında yer alan ölçme-değerlendirme sorularının, yeterli olması; her

seviyedeki öğrencinin kendini değerlendirmesine fırsat verecek nitelikte olması, öğrenci

kazanımlarını ölçecek nitelikte olması ve kazanılamayan bilgi ve becerilerin

kazanılmasına teşvik edecek nitelikte olmasına ilişkin belirtilen görüşlere öğretmenlerin

kısmen katıldığı görülmüştür. Işık’ın (2003, 125) çalışmasında, matematik ders

66

kitaplarında yer alan ünite sonlarındaki soruların öğrencilerin kazanmaları gereken

davranışları ölçecek nitelikte olduğu araştırmaya katılan öğretmenler tarafından kısmen

tatmin edici bulunması bu araştırmanın sonuçları ile uygunluk göstermektedir. Özsoy

(2007, 51) tarafından yapılan araştırmada fen ve teknoloji kitaplarında yer alan

değerlendirme sorularının dersin işlenişi, amaç ve öğrenci seviyesine kısmen uygun

olduğu sonucu da bu araştırmanın sonuçlarını desteklemektedir.

Araştırma kapsamına alınan öğrenciler ders kitabının ölçme-değerlendirme

bölümüne yönelik konu ve ünite sonlarındaki soruların, neler öğrenildiğinin

anlaşılmasına yardımcı olduğu ve ders kitabında daha fazla soruya yer verilmesi

gerektiğini belirtmişlerdir. Matematik ders kitabında yer alan akran

değerlendirmelerinin derslerde ya da ders dışında uygulandığı görüşüne öğrenciler,

genel olarak kısmen yanıtını vermişlerdir. Çakır (2006, 68) tarafından yapılan

araştırmada öğretmenlerin, matematik ders kitabında öğrencilerin birbirlerini

değerlendirilmesine ilişkin tekniklere yer verildiğini düşündükleri sonucu çıkmıştır.

Çakır (2006) tarafından yapılan araştırmada böyle bir sonucun çıkması ders kitaplarında

akran değerlendirmelere yönelik tekniklerin olduğu ancak; çok fazla uygulanmadığını

ortaya çıkarmaktadır. Akran değerlendirmesi bireylerin yalnızca bağımsız çalışmalarını

değil, aynı zamanda kendi performans ve gelişimlerini değerlendirmelerini zorunlu

kıldığından; değerlendirme süreci ile ilgilenmek, öğrencinin öğrenmeye yaklaşımı,

öğrencinin kendi güç ve zayıflıkları ve becerileri hakkında değerlendirme yapmasını

sağlamaktadır. Bu nedenle akran değerlendirmelerinin uygulanmasına daha fazla önem

verilmesi gerekmektedir.

5.5. Ders Kitabının Geliştirilmesine Yönelik Önerilere İlişkin Tartışma

Ders kitabının geliştirilmesine yönelik öğrencilerin öğretmenlerden daha çok öneri

getirdikleri görülmektedir. Bu durum ders kitabının kullanılmasında öğrencilerin daha

etkin olması ve kitapta karşılaşılan eksikliklerin öğrenciler tarafından daha net

belirlenmesi olarak açıklanabilir. Öğrencinin göz ardı edildiği durumlarda yapılan

işlemler, istenilen sonuçların elde edilmesini sağlamada yeterli olmayacağından (Kılıç

ve Seven, 2004, 22) öğrencilerin gelişim düzeyine uygun ve öğrencilerin önerileri göz

önünde bulundurularak ders kitaplarının tasarlanmasına özen gösterilmelidir.

67

Araştırma sonunda öğrencilerin ders kitaplarında daha fazla oyun ve etkinliklere

yer verilmesini istedikleri ortaya çıkmıştır. Tural (2005, 183) tarafından yapılan

çalışmada oyun ve etkinliklerle işlenen matematik dersinde öğrencilerin derse karşı

ilgisini kaybetmeden, eğlenerek aktif biçimde derse katıldığı, bu süreç içerisinde

öğrencilerin tutumlarında ve erişilerinde olumlu gelişmeler görüldüğü sonucuna

ulaşılmıştır. Tural (2005) tarafından yapılan araştırmadan elde edilen sonuçlar, ders

kitaplarında daha fazla oyun ve etkinliklere yer verilmesi gerektiği görüşünü

desteklemektedir.

Öğretmen ve öğrencilerin getirdikleri önerilerin başında daha fazla soruya ve konu

anlatımlarına yer verilmesini istemeleri göze çarpmaktadır. Oysa bu programda

matematik derslerinde bazı problemler ve bu problemlerin çözüm yolları değil,

düşünme ve çeşitli problemlere çözüm yolları bulmayı öğrenme ön planda tutulmaktadır

(Umay, 2004). Böyle bir önerinin gelmesi bu programın uygulama aşamasında hala eski

programın uygulanmasına ilişkin alışkanlıklardan vazgeçilemediğini ortaya

çıkarmaktadır.

68

BÖLÜM VI

SONUÇ VE ÖNERİLER

Bu bölümde araştırmanın örneklemini oluşturan ilköğretim 5. sınıf öğretmenleri

ve öğrencilerinin araştırmaya konu olan ilköğretim 5. sınıf matematik ders kitabına

ilişkin görüşlerinden elde edilen sonuçlar ve sonuçlar doğrultusunda geliştirilen

önerilere yer verilmiştir.

6.1. Sonuçlar

Araştırmanın örneklemini oluşturan öğretmen ve öğrencilerin ders kitabına ilişkin

teknik, tasarım ve düzenleme; içerik; dil ve anlatım; ölçme değerlendirme açısından

belirttikleri görüşlerin analizinden elde edilen sonuçlar ve ders kitabının geliştirilmesine

ilişkin önerilerden oluşmak üzere beş bölümde açıklanmıştır.

6.1.1. Ders Kitabının Teknik, Tasarım ve Düzenlenmesine İlişkin Öğretmen ve

Öğrenci Görüşlerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar

Araştırmaya konu olan ders kitabının teknik, tasarım ve düzenlenmesine ilişkin

hazırlanan ankete verilen öğretmen ve öğrenci yanıtlarının analizinden elde edilen

sonuçlar şunlardır:

• Öğretmenlerin % 52.6’sı, öğrencilerin ise % 39.8’ine göre ders kitabının

kapağı dikkat çekicidir.

• Öğretmenlerin % 48.2’si, öğrencilerin % 47.9’una göre ders kitabının cildi

sağlamdır.

• Öğretmenlerin % 62.9’u, öğrencilerin % 62.5’i sayfa düzeninin göze hoş

göründüğünü düşünmektedir. Öğretmenlerin % 53.3’ü kenar boşluklarının öğrencinin

dikkatini merkeze çekecek şekilde düzenlendiği ve % 50.4’ü sayfaların sınıf seviyesine

uygun olarak tasarlandığı görüşündedir.

• Öğretmenlerin % 66.7’si, öğrencilerin % 78.6’sı ders kitabının içindekiler

bölümünden aranılan konulara rahatlıkla ulaşıldığı görüşüne katılmaktadır.

• Öğretmenlerin % 69.6’sı, öğrencilerin % 72.1’i ders kitabında yer alan

görsellerin renklerinin açık ve net göründüğünü; öğrencilerin % 67’si görsellerin

konuların içeriği hakkında ipucu verdiğini düşünmektedir.

69

• Kitapta kullanılan başlıklar öğretmenlerin % 43.0’ü, öğrencilerin ise % 43.4’ü

tarafından çekici bulunmaktadır.

• Ayrıca öğretmenlerin % 71.1’i görsellerin ait olduğu konu ile ilgili aynı

sayfada kullanıldığını, % 45.9’u görsellerin akılda kalıcı olduğunu; % 65.2’sinin yazı

baskısının açık, net ve anlaşılır bulduğu, % 66.7’sinin yazı baskısının göz sağlığına

uygun olduğu görüşüne katılmaktadır.

6.1.2. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin Öğretmen ve

Öğrenci Görüşlerinden Ortaya Çıkan Sonuçlar

Ders kitabının ve ders kitabına yardımcı materyallerin içeriğine ilişkin hazırlanan

maddelere verilen öğretmen ve öğrenci yanıtlarından elde edilen sonuçlar aşağıda

sunulmuştur.

6.1.2.1. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin Öğretmen

Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar

Ders kitabının içeriğine ilişkin hazırlanan maddelere verilen öğretmen

yanıtlarından öğretmenlerin üçte birinden fazlasına göre;

• İçerik çağdaş öğretim yaklaşımlarının dikkate alınarak düzenlenmiştir (%

43.0).

• İçerikte matematiksel hata yoktur (% 44.4).

• Öğrenme ve alt öğrenme alanları arasında, programdaki ağırlıkları dikkate

alınarak kapsam bakımından işlenişe uygun bir denge kurulmuştur (% 44.4).

• Ders kitabında yer alan örnekler öğrencilerin ilgisini çekmektedir (% 41.5).

• Konular öğrencilerin neden-sonuç ilişkisini kurmasını sağlayacak biçimde

sunulmaktadır (% 41.5).

• Alıştırmaların öğrencilerin yorum yapmasına ve yeni çözümler üretmesine

yardımcı olmaktadır (% 41.5).

Ders kitabının içeriğine ilişkin öğretmenlerin yarısına yakın bir bölümüne göre;

• İçerik, teknolojileri ve bilimsel yöntemleri kullanmaya yönlendirmektedir (%

48.9).

70

• Kitapta problem kurmayı ve çözmeyi geliştirecek gerçek yaşam durumlarına

yer verilmektedir (% 48.1).

• Konular öğrencilerin daha önce sahip olması gereken matematik önbilgileri

dikkate alınarak sunulmaktadır (% 48.1).

• Problemler öğretmenden destek alınmadan öğrenciler tarafından

anlaşılabilecek düzeyde değildir (% 47.4).

Ders kitabının içeriğine ilişkin öğretmenlerin yarıdan fazlasının olumlu görüş

belirttikleri nitelikler ise şunlardır:

• Ders kitabındaki konular aynı sınıfta okutulan diğer derslerle

ilişkilendirilmiştir (% 61.5).

• Kitapta matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik etkinlikler

bulunmaktadır (% 57.8).

• İçerikte verilen standart, norm, yasa ve istatistikî veri vb. bilgiler günceldir (%

68.9).

• İçerikte tanımlanmayan terimler, sözlük bölümünde sınıf seviyesine uygun

şekilde açıklanmıştır (% 55.6).

• Konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici günlük yaşamla ilgili çalışmalara yer

verilmiştir (% 57.0).

• Kavramlar, günlük hayattan yararlanılarak verilmiştir (% 55.6).

Öğretmenlerin ders kitabının içeriğine ilişkin kısmen katıldıkları görüşlerden elde

edilen sonuçlar şunlardır:

• Ders kitabında yer alan etkinlikleri öğrencilerin farklı becerilerini kısmen

geliştirmektedir.

• Gereksiz bilgi ve ayrıntıya kısmen yer verilmiştir.

Öğrenci çalışma kitabının içeriğine ilişkin hazırlanan maddelere verilen öğretmen

yanıtlarından; öğretmenlerin, öğrenci çalışma kitabında yer alan etkinliklerin,

programda belirtilen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik olduğunu

düşündükleri; ayrıca, problemlerde kullanılan sayıların çözüm için gerekli olan

işlemlerin özelliğine uygun olduğunu düşündükleri ortaya çıkmıştır.

71

Araştırmaya katılan öğretmenler, öğrenci çalışma kitabında yer alan alıştırma

sayısının yeterli olmadığı (% 48.1) ve alıştırmalarda öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler

için çeşitlilik sağlanmadığı (% 47.4) yönünde görüş belirtmişlerdir.

Öğretmen kılavuz kitabının içeriğine ilişkin öğretmenlerin belirttikleri görüşlerin genel

ortalaması 3.81’dir. Bu ortalamadan öğretmenlerin, öğretmen kılavuz kitabının içeriğine

karşı olumlu görüşlere sahip oldukları ortaya çıkmaktadır. Öğretmenlerin öğretmen

kılavuzu için belirttikleri olumlu görüşler şunlardır:

• Ünite girişlerinde ulaşılmak istenen kazanımlar belirtilmektedir (% 86.0).

• Konu ile ilgili yapılacak ön hazırlığa ilişkin olarak gerekli araç-gereç ve

materyaller belirtilmektedir (% 83.0).

• Kılavuz kitapta etkinliklerle ilgili gerekli açıklama ve uyarılar yer almaktadır

(% 76.3).

• Konuların işleniş süreleri belirtilmektedir (% 86.6).

• Konuların işlenişi etkili biçimde sunulmuştur (% 55.5).

• Konular, diğer derslerle önceki konulara ve ara disiplinlerle ilişkilendirilmiştir

(% 64.4).

• Programda yer alan değer, tutum ve becerileri kazandırmayı kolaylaştıracak

yöntem ve teknikler verilmektedir (% 51.9).

Öğretmenler kılavuz kitabında öğretmene farklı kaynaklar tavsiye edilmektedir (%

51.9).

6.1.2.2. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin İçeriğine İlişkin Öğrenci

Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar

Öğrencilerin yarısından çoğunun belirttiği görüşlere göre;

• Ders kitabında yer alan konular (% 56.6) ve örnekler (% 53.6) dikkat çekicidir.

• Ders kitabında yer alan konulara (% 60.0) ve problemlere (% 52.9) günlük

hayatta karşılaşılmaktadır.

• Konuların anlaşılmasında zorluk yaşanmamaktadır (% 51.3).

• Görseller konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır (% 75.9).

• Daha fazla görsellere yer verilmelidir (% 71.1).

• Araştırma yapmayı gerektiren etkinlikler bulunmaktadır (% 75.7). Etkinlikler

yeni bilgiler öğrenilmesini sağlamaktadır (% 70.5).

72

• Öğrencilerin üçte birinden fazlasına göre; ders kitabında yer alan etkinliklerin

yapılmasında zorluk yaşanmamaktadır (% 44.1). Öğrencilerin % 34.6’sına göre ise

problemler öğretmenden destek alınmadan yapılamamaktadır.

Öğrenci çalışma kitabının içerik özelliklerine ilişkin hazırlanan maddelere verilen

öğrenci yanıtlarının analizinden çıkan sonuçlar aşağıda sunulmuştur:

• Çalışma kitabında yeterli sayıda alıştırma bulunmaktadır (% 64.6).

• Alıştırmalar konuların daha iyi öğrenilmesini sağlamaktadır (% 67.5).

• Çalışma kitabında yer alan etkinlik açıklamalar anlaşılmaktadır (% 39.5).

• Çalışma kitabında problem çözmek için bırakılan yerler yeterli değildir (%

40.0).

• Öğrenilen konuların tekrarı için daha fazla çalışma sayfasına yer verilmelidir

(% 61.1).

6.1.3. Ders Kitabının Dili ve Anlatımına İlişkin Öğretmen ve Öğrenci

Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar

Araştırmaya konu olan ders kitabının dili ve anlatımına ilişkin hazırlanan ankete

verilen öğretmen ve öğrenci yanıtlarının analizinden elde edilen sonuçlar şunlardır:

• Öğretmenlerin % 50.4’üne göre, ders kitabındaki konu anlatımlarında mantık

bakımından tutarlılık, fikir bütünlüğü bulunmaktadır.

• Öğretmenlerin % 59.3’üne göre, öğrencilerin % 77.3’üne göre ders kitabının

dili rahat anlaşılmaktadır.

• Öğretmenlerin % 51.9’u öğrencilerin yeni terimler öğrenmesini sağladığını

düşünmektedir.

• Öğretmenlerin % 41.5’i, öğrencilerin ise % 43.2’si yazım ve noktalama

yanlışlarının bulunmadığını düşünmektedir.

6.1.4. Ders Kitabının ve Yardımcı Materyallerin Ölçme ve Değerlendirme

Bölümüne İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerinden Elde Edilen Sonuçlar

Ders kitabının ölçme ve değerlendirme özellikleri açısından hazırlanan maddelere

verilen öğretmen yanıtlarının genel ortalaması 3.36’dır. Bu ortalamaya ve yüzde

dağılımlarına göre, öğretmenler ders kitabını ölçme ve değerlendirme açısından

73

değerlendirirken çoğunlukla kararsızım biçiminde görüş belirttikleri görülmüştür.

Ölçme-değerlendirme açısından ortaya çıkan sonuçlar şunlardır:

• Alıştırmalar her seviyedeki öğrencinin kendini değerlendirmesine fırsat

vermemektedir.

• Ders kitabında her konu için hazırlanan ölçme-değerlendirme soruları yeterli

değildir.

• Ölçme-değerlendirme çalışmaları öğrencilerin henüz kazanamadığı bilgi ve

becerileri kazanmaya kısmen teşvik etmektedir.

• Üst düzey düşünme becerilerini geliştirici nitelikteki sorulara kısmen yer

verilmektedir.

• Sorular öğrencileri araştırma ve inceleme yapmaya teşvik etmeye yeterli

değildir.

• Ünite sonlarındaki sorular öğrenci kazanımlarını ölçecek niteliktedir.

Öğretmen kılavuzunun ölçme-değerlendirme özelliklerine ilişkin sonuçlar

şunlardır:

• Ölçme-değerlendirme çalışmalarına yönelik açıklama ve yönergeler

bulunmaktadır.

• Ölçme-değerlendirme çalışmalarına ilişkin ölçütler kullanışlıdır.

Ders kitabının ölçme ve değerlendirme özelliklerine yönelik öğrenciler olumlu

görüşlere sahiptir. Bu sonuçlara göre;

• Ders kitabının konu ve ünite sonlarında yer alan sorular neler öğrenildiğinin

anlaşılmasında yardımcı olmaktadır.

• Ders kitabında daha fazla soruya yer verilmelidir.

• Akran değerlendirmeleri kısmen uygulanılmaktadır.

6.1.5. Ders Kitabının Geliştirilmesine İlişkin Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerinden

Elde Edilen Sonuçlar

İlköğretim 5. sınıf matematik ders kitabının geliştirilmesine yönelik olarak,

öğretmen ve öğrencilerin matematik ders kitaplarında en çok alıştırma-problem

sayısının arttırılmasını; konu anlatımlarına daha geniş yer verilmesini, görsellerin bol

olmasını, eğlendirici oyun ve etkinliklere yer verilmesini istedikleri sonucu ortaya

çıkmıştır.

74

6.2. Öneriler

İlköğretim çağındaki çocukların okumayı sevme ve iyi okuma alışkanlığı

kazanmasında, ders kitaplarının başlangıç olması nedeniyle çocuklar için hazırlanacak

kitapların niteliğine büyük özen gösterilmesi gerekmektedir. Araştırma sonuçlarına

dayanılarak, matematik ders kitaplarının daha nitelikli duruma getirilmesi için aşağıda

maddeler halinde verilen önerilerde bulunulabilir:

1. Öğrencilerin öğrenmeye ilgi duyabilmesi için kitap kapaklarının daha dikkat

çekici tasarlanması, sayfa düzeninin ilk bakışta göze hoş gelecek şekilde düzenlenmesi,

görsel unsurlara daha fazla yer verilmesi ve görsel unsurların daha açık,net, canlı olarak

basılması gerekmektedir. Kitapların öğretim yılı boyunca öğrenciler tarafından rahat

kullanılabilmesi için, kitap ciltlerinin daha dayanıklı hale getirilmesi sağlanmalıdır.

Öğrencilerin dikkatini çekmek için kitap sayfalarında ünitelere göre farklı renkler

kullanılabilir. Kitaplar kendinden kaplı olabilir.

2. Ders kitabında yer alan etkinliklerin, matematiğin eğlendirici yanını ortaya

çıkaracak oyunlar, bulmacalar, zekâ problemleri, fıkra ve bilmeceler şeklinde

hazırlanmasına özen gösterilerek matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeleri

sağlanmalıdır.

3. Öğrencilerin bilimsel düşünme gücünü geliştirmesine yardımcı olunmalıdır.

4. Öğrencilerin konuları kavramaları ve pekiştirmelerini sağlamak amacıyla,

alıştırma sorularında çeşitlilik sağlanmalı ve daha fazla soruya yer verilmelidir.

Soruların daha anlaşılır biçimde ifade edilmesine özen gösterilmelidir. Ders ve çalışma

kitabında geçmiş kazanımların hatırlanmasına yönelik tekrar testleri olmalıdır.

5. Ders kitabında ve öğrenci çalışma kitabında öğrencilerin not alıp, soruları

çözebileceği uygun boşluklar bırakılmalı, gerektiğinde defter olarak kullanılabilmeleri

sağlanmalıdır.

75

6. Öğretmen kılavuzunda belirtilen ünite işleniş süreleri, konulara göre

dağıtılmalıdır. Konular daraltılıp, içeriği zenginleştirilmelidir. Araştırmaya katılan

öğretmen görüşlerine göre, ünite dizilişi tekrar gözden geçirilmelidir.

7. 2005–2006 öğretim yılından bu yana Milli Eğitim Bakanlığı tarafından

öğretmen ve öğrencilere ders kitapları, ders kitabına yardımcı unsur olan öğrenci

çalışma kitapları ve öğretmen kılavuz kitapları ile birlikte set olarak dağıtılmaktadır.

Ancak bunların yanında CD, slayt vb. yardımcı unsurların da sete eklenmesi ders

kitabının daha etkili olmasını sağlayacaktır.

76

KAYNAKÇA

Albayrak, M. ve Aydın, Y. (2001), 1983’ten 2002’ye İlköğretim Matematik Dersi

Program,.http://www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK5/b_kitabi/PDF/Matema

tik/Bildiri/t203.pdf 25.12.2008 tarihinde ulaşıldı.

Alkan, C. (1997), Eğitim Teknolojisi, Ankara: Anı Yayıncılık

Alkan, C. , Deryakulu D. ve Şimşek, N. (1995), Eğitim Teknolojisine Giriş, Ankara:

Önder Matbaacılık

Alkan H. ve Altun, M. (1998), Matematik Öğretmenliği Matematik Öğretimi, (Editör:

Özdaş, A.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları No: 1072

http://www.aof.edu.tr/kitap/ioltp/2289/unite01.pdf 10.05.2007 tarihinde

ulaşıldı.

Altun, M. (2000), Eğitim Fakülteleri ve Sınıf Öğretmenleri İçin: Matematik Öğretimi (8.

Baskı), Bursa: Alfa Yayınları

Altun, M. (2004), Lise Matematik Ders Kitaplarının Kullanım Şekli ve Sıklığı,

Matematikçiler Derneği Bilim Köşesi.

http://www.matder.org.tr./bilim/bilim/asp. adresinden 03.06.2007

tarihinde ulaşıldı.

Anonim, Derslere Göre Çalışma Yöntemleri

http://www.konya.meb.gov.tr/rehberlik/rehkonu/ders.doc 10.01.2007

tarihinde ulaşıldı.

Argüden, Y. (13 Haziran 2003), Okul Kitapları. Dünya Gazetesi

http://www.arge.com/Yayinlarimiz/Makaleler/Turkiye/OkulKitaplari.asp

x 01.06.2007 tarihinde ulaşıldı.

Arseven, A. (2003), “İlköğretim 7. Sınıf Matematik Ders Kitaplarına İlişkin Öğretmen,

Öğrenci ve Uzman Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,

Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Aycan, Ş. , Kaynar, Ü.H., Türkoğuz, S. ve Arı, E. (2001), “İlköğretimde Kullanılan

Ders Kitaplarının Bazı Kriterlere Göre İncelenmesi”, V. Ulusal Fen

Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 60 Celal Bayar

Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Manisa

http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek5/b_kitabi/PDF/Fen/Bildiri/t60d.pdf

01,06.2006 tarihinde ulaşıldı.

77

Başar, M., Ünal, M. ve Yalçın, M. (2001),”İlköğretim Kademesiyle Başlayan

Matematik Korkusunun Nedenleri”, “V. Fen Bilimleri ve Matematik

Eğitimi Kongresi”

http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek5/b_kitabi/PDF/Matematik/Bildiri/t2

12d.pdf adresinden 10.06.2007 tarihinde ulaşıldı.

Baykul, Y.(1999), İlköğretimde Matematik Öğretimi (3. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık

Bayrakcı, M. (2005), “Ders Kitapları Konusu ve İlköğretimde Ücretsiz Ders Kitabı

Dağıtımı Konusu Projesi”, Milli Eğitim Dergisi, 165 ,1-10

Cankoy, O. (2001), Matematik ve Günlük Yaşam Dersi İle İlgili Görüşler. V. Ulusal

Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı, 215

http://www.fedu.metu.edu.tr/UFBMEK5/b_kitabi/PDF/Matematik/Bildiri

/t215d.pdf 10.06.2007 tarihinde ulaşıldı.

Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2005), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (3. Baskı). Ankara:

Anı Yayıncılık

Çakır, A. (2006), “İlköğretim Dördüncü Sınıf Matematik Ders Kitapları İle İlgili

Öğretmen Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir

Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Çakır, F. (1997), “İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Eğitim Öğretime Uygunluğunun

Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul:

Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Çakmak, M. (2004), İlköğretimde Matematik Öğretimin ve Öğretmenin Rolü.

Matematikçiler Derneği Bilim Köşesi,

http://www.matder.org.tr/bilim/bilim/mcimo.asp?ID=84 07.06.2007

tarihinde ulaşıldı.

Çalık, T. (2001), Türkçe Ders Kitaplarının Biçimi ve Tasarımı. (Editör: Küçükahmet,

L.) Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Türkçe 1-8. Ankara: Nobel

Yayın Dağıtım

Çoker, D., Karaçay, T. (1983), Matematik Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK

Dayak, E. (1998), “İlköğretim 5. Sınıf Matematik Ders Kitaplarının Eğitim Öğretime

Uygunluğunun Değerlendirilmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,

İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Delice, A. (2006), Öğrenme Anlayışlarının Işığında Ders Kitabı Hazırlama Matematik

Örneği. (Editör: Demirel Ö., Kıroğlu, K.). Konu Alanı Ders Kitabı

İncelemesi (2. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık

78

Demirel, Ö. (2000), Planlamadan Değerlendirmeye Öğretme Sanatı (2. Baskı).Ankara:

Pegem A Yayınevi

Demirel, Ö. (2003), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme (5. Baskı),

Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Demirel, Ö. , Kıroğlu, K. (2006), Eğitim ve Ders Kitapları. (Editör: Demirel Ö.,

Kıroğlu, K.).Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı). Ankara:

Pegem A Yayıncılık

Duman, T., Karakaya, N., Çakmak, M., Eray, M. ve Özkan, M. (2001), (Editör:

Küçükahmet, L.,), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu-Matematik

1-8. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.

Doğan, H. (1997), Eğitimde Program ve Öğretim Tasarımı. Ankara: Önder Matbaacılık

Duman, T. ve Çakmak, M. (2004), Ders Kitabının Nitelikleri. (Editör: Küçükahmet, L.)

Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (2. Baskı). Ankara: Nobel

Yayın Dağıtım

Erdem, M., Abdik E., Eken, F., Aydın,E., Apaydın, H., Özcan, İ. ve Veznedaroğlu, L.

(2001), Uygulanabilir Bir Matematik Öğretim Programı Yapısı. V.

Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi

http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek5/b_kitabi/PDF/Matematik/Bildiri/t2

26d.pdf adresinden 10.06.2007 tarihinde ulaşıldı.

Ersoy, Y.(2003), Matematik Okur Yazarlığı- I: Genel Amaçlar ve Yeterlikler,

http://www.matder.org.tr./bilim/moy1gavy.asp? ID=51 05.02.2007

tarihinde ulaşıldı.

Esirgemez, M. (1995), “İlkokullarda Matematik Ders Kitaplarının Öğrenmeyi

Sağlamadaki Katkıları Yönünden Öğretmen Görüşleri”, Yayınlanmamış

Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Florio, L.(2006), What Happened To The Old Math? A Content Analysis Of Early

American Algebra Textbooks, Southern Connecticut State University

Fidan, N. (1996), Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara: Alkım Yayınları

Garinger, D. (2001), Textbook Evaluation, TEFL Web Journal http://www.teflweb-

j.org/v1n1/garinger.html adresinden 20.01.2007 tarihinde ulaşıldı.

Genç, A. (2002), İlk ve Ortaögretim Okullarında Yabancı Dil Ders Kitabı Seçimi,

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22: 74–81 {2002}

79

Hacısalihoğlu, H. H., Mirasyedioğlu, Ş. ve Akpınar, A. (2003) İlköğretim 1-5

Matematik Öğretimi: Matematikte Yapılandırıcı Öğrenme ve Öğretme,

Ankara: Asil Yayın Dağıtım.

Irvin, B.B. (1993), A Content Analysis Of The Writing Assigments Contained In The

Four Basal Mathematics Textbook Series Adopted By The State Of Texas,

Denton- Texas: University Of North Texa

Işık, C. (2003), “İlköğretim Okullarının 7. Sınıflarında Okutulan Matematik Ders

Kitaplarının İçerik, Öğrenci Seviyesine Uygunluk ve Anlamlı

Öğrenmeye Katkısı Yönünden Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış

Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü

Kalder, R. (2001), A Study Of The Mathematics Textbook Adoption Process In

Selected New York State School Districts, United States- New York:

Columbia University Teachers Collage

Kaptan, S. (1995), Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Ankara: Tekışık Wrb

Ofset Tesisleri

Karaçay, T. (1985), Matematik Öğretiminin Bugünkü Durumu ve

Değerlendirilmesi.,Türk Eğitim Derneği III. Öğretim Toplantısı, Ankara:

Türk Eğitim Derneği Yayınları

Karasar, N. (2005), Bilimsel Araştırma Yöntemi (14.Baskı), Ankara: Nobel Yayın

Dağıtım

Kaya, Z. (2006), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara: Pegem A

Yayıncılık.

Kayabaşı, B. (2003), “İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitapları İle İlgili Öğretmen ve

Öğrenci Görüşleri (Sakarya İli Örneği)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans

Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Kayıkcı, M. (2006), “İlköğretim Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik Ders

Kitaplarında Görsel Tasarım Sorunları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans

Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Kılıç, S. (1999), “İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarına İlişkin Sınıf

Öğretmenlerinin ve Müfettişlerin Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek

Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

Kılıç, D. (2006), Ders Kitabının Öğretimdeki Yeri, (Editör: Demirel Ö., Kıroğlu,

K.).Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı). Ankara: Pegem A

Yayıncılık

80

Kılıç, A. ve Seven, S: (2004), Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (4. Baskı). Ankara:

Pegem A Yayıncılık

Kitao, K ve Kitao, K.S. (1997), Selecting And Devolping Teaching/ Lerarning

Meterials, The Internet TESL Journal, Vol. IV, No. 4, April

http://iteslj.org/Articles/Kitao-Materials.html adresinden 07.06.2007

tarihinde ulaşıldı.

Köroğlu, H. ve Yeşildere, S. (2004), İlköğretim Yedinci Sınıf Matematik Dersi

Tamsayılar Ünitesinde Çoklu Zeka Teorisi Tabanlı Öğretimin Öğrenci

Başarısına Etkisi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı2

(2004) 25-42

Kuehl, B. (2001), Improving Reading Comprehension of Mathematical Text, United

States: Utah State University

Kulantaş, N. (2007), “4. Ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Öğrenci Ders

Ve Çalışma Kitapları İle Öğretmen Kılavuz Kitaplarının, Öğretmen,

Öğrenci Ve Veli Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış

Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Kulm, G., Roseman, J. ve Treistman, M. (1999), A Benchmarks-Based Approach to

TextbookEvaluation,

http://www.project2061.org/publications/textbook/articles/approach.htm

adresinden 05.06.2007 tarihinde ulaşıldı.

Milli Eğitim Bakanlığı, (2004), Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği.

Minisker, M. (2006), (Editör: Gür, H.) Matematik Öğretimi, İstanbul: Lisans Yayıncılık

Newton, D. P. ve Newton, L. D. (2006), Could Elementary Mathematıcs Textbooks

Help Gıve Attentıon To Reasons In The Classroom?. Educational Studies

in Mathematics 64: 69–84

Nicol, C. C. ve Crespo, S. M. (2006), Learning To Teach With Mathematics Textbooks:

How Preservice Teachers İnterpret And Use Curriculum Materials.

Educational Studies in Mathematics. 62: 331–355

Olkun, S. ve Toluk, Z. (2003), İlköğretimde Etkinlik Temelli Matematik Öğretimi.

Anlara: Anı Yayıncılık

Olkun, S. ve Toluk-Uçar, Z. (2006), Yeni İlköğretim Programları ve Öğretmen

Yeterlikleri Işığında: İlköğretimde Matematik Öğretimine Çağdaş

Yaklaşımlar, Ankara: Ekinoks Yayıncılık

81

Özel, H. (2003), “İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Sosyal Bilgiler

Branş Öğretmenleri, İlköğretim Müfettişleri ve İlköğretim 7. Sınıf

Öğrencilerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış

Yüksek Lisan Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü

Özsoy, H. (2007), “İlköğretim 4.-5. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Öğrenci,

Öğretmen ve Veli Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi”,

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Razon, N. (1990), Yaratıcı Toplum Yolunda Çağdaş Eğitim, İstanbul: ÇYDD Yayınları

1.

Rock, S.(1992), An Examination Of Selected Features Of Six Mathematics Textbooks At

Seventh Grade Level, The University of Wisconson-Madison

Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006), Eleştirel Düşünme ve Öğretimi, Hacettepe

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 30, 193–200

http://193.140.216.63/200630S%C3%9CLEYMAN%20SAD%C4%B0%

20SEFERO%C4%9ELU.pdf adresinden 29.12.2008 tarihinde ulaşıldı.

Semerci, Ç. ve Semerci, N. (2004), İlköğretim (1-5. Sınıf) Matematik Ders Kitaplarının

Genel Bir Değerlendirilmesi, Milli Eğitim Dergisi 162, 1-5

Sungur, N. (2005), Gelişim Öğrenme ve Öğretim: Kuramdan Uygulamaya (12. Baskı),

Ankara: Gazi Kitabevi.

Tertemiz, N., Ercan, L. ve Kuyubaşı, Y. (2004), Ders Kitabı ve Eğitimdeki Önemi.

(Editör: Küçükahmet, L.), Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (2.

Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Toluk, Olkun (2002), Türkiye’de Matematik Eğitiminde Problem Çözme: 1-5. Sınıflar

Matematik Ders Kitapları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2),

563-581

Toprak, T. (1993), “İlkokul Ders Kitaplarının Öğretim Programlarına Uygunluğunun

Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

Tural, H. (2005), “İlköğretim Matematik Öğretiminde Oyun ve Etkinliklerle Öğretimin

Erişi ve Tutuma Etkisi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

82

Umay, A. (2004), Matematik Eğitiminde Değişim. Matematikçiler Derneği Bilim

Köşesi, http://www.matder.org.tr/Default.asp?ID=80 25.06.2008

tarihinde ulaşıldı.

Usta, E. (2004), Ders Kitaplarında Yenilikler. (Editör: Küçükahmet, L.), Konu Alanı

Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu (2. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım

Ünsal, Y. ve Güneş, Y. (2003), İlköğretim 6. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Fizik

Konuları Yönünden İncelenmesi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt

23, Sayı 3, 115-130

Yalın, H. İ. (2000), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme (3. Baskı), Ankara:

Nobel Yayın Dağıtım

Yan, Z. ve Liaanghuo, F. (2002), Textbook Use By Singaporean Mathematics Teachers

at Lower Secondary School Level, Mathematics Education for a

Knowledge-Based Era, 2.

Yangın, B. (2006), Ders Kitabına Yardımcı Materyaller(Editör: Demirel Ö., Kıroğlu,

K.) , Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi (2. Baskı). Ankara: Pegem A

Yayıncılık

Yanpar, T., Yıdırım, S. (1999), Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme, Ankara:

Anı Yayıncılık

Yeni Matematik Dersi Öğretim Programı Öğretmen Kılavuz Kitapları. (2005), Ankara:

Can Matematik Yayınları

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5.

Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık

Yıldızlar, M. (2001), İlköğretim Okulu Öğrencileri İçin Matematik Problemlerini

Çözebilme Yöntemleri, Ankara: Eylül Kitap ve Yayınevi

83

EKLER

EK 1: İLKÖĞRETİM 5. SINIF MATEMATİK DERS KİTAPLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ÖĞRETMEN ANKETİ Sayın Öğretmenim;

Bu anket, ders kitabı olarak kullandığınız MEB yayınevine ait İlköğretim 5. Sınıf

Matematik Ders Kitabı ve Öğretmen Kılavuz Kitabı’nın görüşleriniz doğrultusunda

genel olarak değerlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Elinizdeki anket iki bölümden

oluşmaktadır. Birinci bölümde kişisel bilgilerinize ait sorular, ikinci bölümde ise

matematik ders kitabına ilişkin 69 madde ve bir adet açık uçlu soru bulunmaktadır.

Vermiş olduğunuz cevaplar yalnız bu araştırma için kullanılacak ve bilgiler saklı

tutulacaktır. Elinizdeki ankete adınızı ve soyadınızı yazmanıza gerek yoktur.

Ankete göstermiş olduğunuz ilgi ve yardımlarınız için şimdiden teşekkür ederim.

İmge ÇAKIR Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Öğrencisi BÖLÜM I Bu bölümde kişisel durumunuza ilişkin sorular yer almaktadır. Her soruda duruma uygun seçeneği lütfen işaretleyiniz.

A. Cinsiyetiniz

1. ( ) Kız 2. ( ) Erkek

B. Yaşınız

1. ( ) 20–30 3.( ) 41–50 5.( ) 61 ve yukarı

2. ( ) 31–40 4. ( ) 51–60

C. Eğitim Durumunuz

1. ( ) 2 Yıllık Eğitim Enstitüsü 3.( ) Eğitim Fakültesi

2. ( ) Yüksekokul/Akademi 4.( ) Diğer (Yazınız…………….)

D. Meslekteki Kıdeminiz

1. ( ) 1–5 yıl 3. ( ) 11–15 yıl 5. ( ) 21–25 yıl

2. ( ) 6–10 yıl 4. ( ) 16–20 yıl 6. ( ) 26 yıl ve daha fazla

84

E. Çalıştığınız Okulun Adı:

BÖLÜM II

Bu bölümde matematik ders kitabına ilişkin ifadeler yer almaktadır. Her maddeyi lütfen dikkatle okuyunuz ve size uygun gelen seçeneği (X) işareti koyarak görüşünüzü belirtiniz

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

1.Matematik ders kitabının kapağı öğrencilerin dikkatini çekecek niteliktedir.

2.Kitabın cildi sağlamdır. 3.Kitabın sayfa düzeni ilk bakışta göze hoş görünmektedir.

4. Kitaptaki kenar boşlukları öğrencinin dikkatini sayfanın merkezine çekecek şekilde düzenlenmiştir.

5.Kitap sayfalarında kullanılan kâğıdın beyazlığı, üzerindeki yazı ve grafik gibi unsurların rahat görülmesini sağlamaktadır.

6.Matematik ders kitabının içindekiler bölümünde aranılan konulara rahat ulaşılmaktadır.

7.Kitapta kullanılan resim, grafik vb. görseller ilgili oldukları konular hakkında gerekli ipucunu vermektedir.

8. Kitapta kullanılan görsellerin renkleri açık ve net görünmektedir.

9. Matematik ders kitabındaki görsellerin renkleri canlıdır.

10. Matematik ders kitabından öğrencilerin nasıl yararlanacağına ilişkin bir açıklama bulunmaktadır.

11. Görsel öğeler ait olduğu konu ile ilgili sayfalarda kullanılmaktadır.

12. Ders kitabında bulunan görseller akılda kalıcıdır.

13. Kitaptaki yazının baskısı; açık,net ve anlaşılır.

14. Kitaptaki yazının baskısı göz sağlığına uygundur.

15. Ders kitabındaki başlıklar dikkat çekicidir.

85

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

16. Ders kitabındaki alt başlıklar dikkat çekicidir.

17. Ders kitabındaki başlıklar açık ve etkili bir biçimde ifade edilmiştir.

18. Sayfalar sınıf seviyesine uygun şekilde tasarlanmıştır.

B. İÇERİK 19. İçerik matematik eğitimindeki çağdaş öğretim yaklaşımları(drama, işbirliğine dayalı öğretim vb.) dikkate alınarak düzenlenmiştir.

20. İçerikte matematiksel hata vardır. 21. İçerikte gereksiz bilgi ve ayrıntı yoktur. 22. Matematik kitabındaki konular aynı sınıfta okutulan diğer derslerle ilişkilendirilmiştir.

23. Ders kitabında matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye yönelik etkinlikler yer almaktadır.

24. İçerikte verilen standart, norm, yasa ve istatistikî veri vb. bilgiler günceldir.

25. İçerikte tanımlanmayan terimler, sözlük bölümünde sınıf seviyesine uygun şekilde açıklanmıştır.

26. Matematik kitabındaki içerik, teknolojileri ve bilimsel yöntemleri kullanmaya yönlendirmektedir.

27.Öğrenme ve alt öğrenme alanları arasında, programdaki ağırlıkları dikkate alınarak kapsam bakımından işlenişe uygun bir denge kurulmuştur.

28. Konularla ilgili öğrenmeyi destekleyici, günlük yaşamla ilgili çalışmalara yer verilmektedir.

29. Öğrencilerin gelişim farklılıklarını dikkate alan etkinlikler bulunmaktadır.

30. Öğrencilerin ilgisini çekecek örneklere yer verilmektedir.

31. Matematik ders kitabındaki kavramlar günlük hayattan yararlanılarak verilmektedir.

32. Matematik ders kitabında yer alan konular öğrencilerin karşılaştırma yapmasına fırsat vermektedir.

86

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

33. Matematik ders kitabında yer alan konular öğrencilerin neden-sonuç ilişkisi kurmalarını sağlamaktadır.

34. Ders kitabında yer alan problemler günlük hayatta karşılaşılan durumları yansıtmaktadır.

35. Ders kitabındaki problemler öğrencilerin ilgisini çekecek niteliktedir.

36. Ders kitabındaki alıştırmalar öğrencilerin yorum yapmasını ve yeni çözümler üretmesini sağlamaktadır.

37. Matematik ders kitabı, programda öngörülen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik etkinlikleri içermektedir.

38. Kitapta problem kurmayı ve çözmeyi geliştirecek gerçek yaşam durumlarına yer verilmektedir.

39. Konular öğrencilerin daha önce sahip olması gereken matematik önbilgileri dikkate alınarak sunulmaktadır.

40. Problemler öğretmenden destek almadan öğrenciler tarafından anlaşılabilecek düzeydedir.

41. Matematik ders kitabında yer alan etkinlikler öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmektedir.

Öğrenci çalışma kitabında, 42. Matematik çalışma kitabı, programda öngörülen beceri, değer ve tutumları kazandırmaya yönelik etkinlikleri içermektedir.

43.Öğrenci çalışma kitaplarındaki alıştırmaların sayısı yeterlidir.

44. Öğrenme güçlüğü çeken öğrenciler için çalışma kitabındaki alıştırmalarda çeşitlilik sağlanmıştır.

45.Çalışma kitabında yer alan problemler günlük hayatta karşılaşılan durumları yansıtmaktadır.

46. Problemlerde kullanılan sayılar çözüm için gerekli olan işlemin özelliğine uygundur.

47.Öğrenci çalışma kitabındaki alıştırmalar öğrencilerin yorum yapmasını ve yeni çözümler üretmesini sağlamaktadır.

48. Çalışma kitabında yer alan etkinlikler öğrencilerin farklı becerilerini geliştirmektedir.

87

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

Öğretmen kılavuz kitabında, 49. Ünite girişlerinde ulaşılmak istenen kazanımlar belirtilmektedir.

50. Konu ile ilgili yapılacak ön hazırlığa ilişkin olarak gerekli araç-gereç ve materyaller belirtilmektedir.

51. Öğretmen kılavuz kitabı etkinliklerle ilgili gerekli açıklama ve uyarıları içermektedir.

52. Konuların işleniş süreleri belirtilmektedir. 53. Konuların işlenişine etkili biçimde yer verilmektedir.

54. Konular diğer derslerle, önceki konularla ve ara disiplinlerle ilişkilendirilmektedir.

55. Öğretim programında yer alan değer, tutum ve becerileri kazandırmayı kolaylaştıracak yöntem ve teknikleri içermektedir.

56. Konu ile ilgili derinlemesine bilgi için öğretmene farklı kaynaklar tavsiye edilmektedir.

C. DİLVE ANLATIM 57. Matematik ders kitabında yer alan konu anlatımlarında mantık bakımından tutarlılık, fikir bütünlüğü vardır.

58. Ders kitabının dili anlaşılmaktadır. 59. Öğrencilerin yeni terimler öğrenmelerini sağlamaktadır.

60. Yazım ve noktalama hataları vardır. D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 61. Alıştırmalar her seviyedeki öğrencinin kendini değerlendirilmesine fırsat tanımaktadır.

62. Matematik ders kitabında her konu için hazırlanan ölçme-değerlendirme soruları yeterlidir.

63. Ölçme değerlendirme çalışmaları öğrencilerin henüz kazanamadığı bilgi ve becerileri kazanmaya teşvik etmektedir.

64. Matematik ders kitabında üst düzey düşünme becerilerini geliştirici nitelikte sorulara yer verilmektedir.

88

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

Kes

inlik

le

Kat

ılıyo

rum

Kat

ılıyo

rum

Kar

arsız

ım

Kat

ılmıy

orum

Kes

inlik

le

Kat

ılmıy

orum

65. Matematik ders kitabında yer alan sorular öğrencileri araştırma ve inceleme yapmaya teşvik etmektedir.

66. Ünite sonlarındaki sorular öğrenci kazanımlarını ölçecek niteliktedir.

Matematik Öğretmen Kılavuz Kitabında; 67. Konuya giriş ve motivasyon sağlama çalışmalarında öğrencinin dikkatini çekecek açıklamalar bulunmaktadır.

68. Ölçme değerlendirme çalışmalarına yönelik açıklama ve yönergeler bulunmaktadır.

69. Ölçme değerlendirme çalışmalarına ilişkin ölçütler kullanışlıdır.

E. Matematik ders kitaplarının geliştirilmesi için sizin önerileriniz nelerdir?

89

EK 2: İLKÖĞRETİM 5. SINIF MATEMATİK DERS KİTAPLARININ

DEĞERLENDİRİLMESİ ÖĞRENCİ ANKETİ

Sevgili Öğrenciler;

Bu anket, bu ders yılı içinde kullandığınız İlköğretim 5. Sınıf Matematik

Ders Kitabı hakkındaki görüşlerinizi öğrenmek için hazırlanmıştır. Her cümleyi

lütfen dikkatle okuyunuz, sizce uygun olan seçeneğe (X) işareti koyarak

görüşünüzü belirtiniz. Doğru ya da yanlış cevap yoktur.

İçten ve doğru verdiğiniz bilgiler için şimdiden teşekkür ederim.

İmge ÇAKIR

Çukurova Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü

Yüksek Lisans Öğrencisi

Cinsiyetiniz: ( ) Kız ( ) Erkek

Okulunuzun Adı:

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

K

atılı

yoru

m

K

arar

sızı

m

K

atılm

ıyor

um

1. Matematik ders kitabının kapağı dikkat çekicidir. 2. Matematik ders kitabının cildi sağlamdır. 3. Ders kitabının içindekiler bölümü kullanılarak aranılan konulara rahat ulaşılmaktadır.

4. Kitabın sayfa düzeni ilk bakışta göze hoş görünmektedir.

5. Kitapta kullanılan resim, şekil, tablo v.b. görsellerin renkleri açık ve net görünmektedir.

6. Kitapta kullanılan görsellerin renkleri canlı görünmektedir.

7. Matematik ders kitabında kullanılan resim, grafik, şema vb. görseller konuların içeriği hakkında ipucu vermektedir.

8. Matematik ders kitabındaki başlıklar dikkat çekicidir.

90

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

K

atılı

yoru

m

K

arar

sızı

m

K

atılm

ıyor

um

B.İÇERİK 9. Matematik ders kitabında yer alan konular dikkat çekicidir.

10. Ders kitabında yer alan örnekler dikkat çekicidir.

11. Matematik kitabında yer alan konulara günlük hayatta karşılaşılmaktadır.

12. Ders kitabındaki konuların anlaşılmasında zorluk çekilmektedir.

13. Kitaptaki tablo, şema gibi görseller konunun daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır.

14. Konuların daha iyi anlaşılması için matematik kitabında daha çok resim, şekil, tablo v.b. görsellere yer verilmelidir.

15. Ders kitabında araştırma yapmayı gerektiren etkinlikler bulunmaktadır.

16. Ders kitabındaki etkinlikler yeni bilgiler öğrenilmesini sağlamaktadır.

17. Matematik kitabındaki problemler öğretmenden destek almadan yapılmaktadır.

18. Ders kitabında yer alan problemler günlük hayattaki problemlere benzemektedir.

19. Matematik ders kitabında yer alan etkinlikleri yapmakta zorluk çekilmektedir.

Matematik Öğrenci Çalışma Kitabında, 20. Çalışma kitabındaki etkinliklere yönelik açıklamalar öğretmenden yardım almadan anlaşılmaktadır.

21. Çalışma kitabındaki problemleri çözmek için bırakılan yerler yeterlidir.

22. Çalışma kitabında yeterli sayıda alıştırma bulunmaktadır.

23. Çalışma kitabındaki alıştırmalar daha iyi öğrenmeyi sağlamaktadır.

24. Matematik çalışma kitabında öğrenilen konuları tekrar etmek için daha fazla çalışma sayfasına yer verilmelidir

91

A. TEKNİK, TASARIM VE DÜZENLEME

K

atılı

yoru

m

K

arar

sızı

m

K

atılm

ıyor

um

C. DİLVE ANLATIM 25. Kitapta kullanılan yazı dili rahat anlaşılmaktadır.

26. Matematik ders kitabında yer alan cümlelerde bilinmeyen kelimelerle sık karşılaşılmaktadır.

27. Ders kitabında yazım ve noktalama yanlışları vardır.

D. ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 28. Matematik ders kitabının konu sonunda yer alan alıştırmalar neler öğrenildiğinin anlaşılmasını sağlamaktadır.

29. Kitaptaki ünite değerlendirme soruları neler öğrenildiğinin anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.

30. Matematik ders kitabında daha fazla soruya yer verilmelidir.

31. Matematik ders kitabında yer alan akran(arkadaş) değerlendirmeleri derslerde ya da ders dışında uygulanmaktadır.

E. Matematik ders kitabınızda olmasını istediğiniz özellikleri belirtiniz.

92

EK 3: UYGULAMA YAPILAN ADANA İLİ SEYHAN İLÇESİNE BAĞLI

RESMİ İLKÖĞRETİM OKULLARI

No Okulun Adı

1 AGİAD İlköğretim Okulu

2 Birinci İnönü İlköğretim Okulu

3 Celalettin Seyhan İlköğretim Okulu

4 Emine Sapmaz İlköğretim Okulu

5 Fazilet Kibritoğlu İlköğretim Okulu

6 Gazi İlköğretim Okulu

7 Güzelyalı İlköğretim Okulu

8 İsmet İnönü İlköğretim Okulu

9 Kasım Sacide Ener İlköğretim Okulu

10 Manas İlköğretim Okulu

11 Necatibey İlköğretim Okulu

12 Petrol Ofisi İlköğretim Okulu

13 Ramazanoğlu İlköğretim Okulu

14 Sadıka Sabancı İlköğretim Okulu

15 Seyhan İlköğretim Okulu

16 Süreyya Nihat Oral İlköğretim Okulu

17 Yenişehir İlköğretim Okulu

18 Yeşilevler İlköğretim Okulu

19 23 Nisan İlköğretim Okulu

20 Yunus Emre İlköğretim Okulu

93

EK 4: UYGULAMA YAPILAN ADANA İLİ YÜREĞİR İLÇESİNE BAĞLI

RESMİ İLKÖĞRETİM OKULLARI

No Okulun Adı

1 Anadolu İlköğretim Okulu

2 Cengiz Topel İlköğretim Okulu

3 Dervişler İlköğretim Okulu

4 Efes Pilsen İlköğretim Okulu

5 Karşıyaka İlköğretim Okulu

6 Kiremithane İlköğretim Okulu

7 Mehmet Ali Yılmaz İlköğretim Okulu

8 Sarıçam İlköğretim Okulu

9 Ticaret Borsası İlköğretim Okulu

10 Töbank İlköğretim Okulu

11 Yavuzlar İlköğretim Okulu

94

EK.5 İZİN BELGESİ

95

96

97

ÖZGEÇMİŞ

KİŞİSEL BİLGİLER

Adı - Soyadı : İmge ÇAKIR

Doğum Tarihi : Adana/ 29.04.1982

E-posta : imgecakir82@hotmail.com

ÖĞRENİM DURUMU

2005- 2009 : Yüksek Lisans, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı.

2003-1999 : Lisans, Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı.

1999- 1996 : Lise, Çağrı Bey Lisesi, Adana

1996-1993 : Ortaokul, Gazi Ortaokulu, Adana

1993-1988 : İlkokul, İsmet İnönü İlköğretim Okulu,Adana

İŞ DENEYİMİ :

2007- : Adana İli Pozantı İlçesi Atatürk İlköğretim Okulu

2007-2006 : Adana İli Ceyhan İlçesi Yeşilbahçe İlköğretim Okulu

2006-2005 : Şanlıurfa İli Suruç İlçesi Özgören İlköğretim Okulu

2005-2003 : Ağrı İli Doğubeyazıt İlçesi Atabakan Köyü İlköğretim Okulu