อธวฒน ชมแยม1 อตณฐ จรดล1 จ ำนงค อทยบตร1,2 และ กอบเกยรต แสงนล1,2

บทคดยอ กรดออกซำลก (OA) และกรดซำลซลก (SA) มบทบำทส ำคญในกำรเปนโมเลกลสงสญญำณเพอบรรเทำกำรเสอมตำม

อำยและรกษำคณภำพของผลไมหลงเกบเกยวโดยกระตนกลไกปองกนกำรตำนออกซเดชน งำนวจยนมวตถประสงคเพอศกษำผลของ OA และ SA ทระดบควำมเขมขนต ำเพอลดกำรเกดสน ำตำลของเปลอกผลล ำไยพนธดอระหวำงเกบรกษำทอณหภม 25±1 oซ โดยน ำผลล ำไยสดจมในสำรละลำย OA หรอ SA ทควำมเขมขน 1 และ 10 มลลโมลำร เปนเวลำ 10 นำท และผลล ำไยทจมในน ำกลนเปนชดควบคม จำกนนบรรจผลลงในกลองกระดำษลกฟกและน ำไปเกบรกษำท 25±1 oซ ควำมชนสมพทธ 82±5% เปนเวลำ 7 วน สมตวอยำงผลทกๆ วนเพอวเครำะหเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำล คำสเปลอกผล (คำ L* และ b*) กำรยอมรบคณภำพผลโดยรวม กจกรรมของเอนไซมโพลฟนอลออกซเดส (PPO) และปรมำณไฮโดรเจนเปอรออกไซด (H2O2) พบวำผลล ำไยทจมใน OA ควำมเขมขน 1 และ 10 มลลโมลำร มเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำลต ำกวำและคำสเปลอกผลสงกวำอยำงมนยส ำคญในระหวำงเกบรกษำเปนเวลำ 7 วน ขณะท SA มประสทธภำพต ำกวำในกำรลดกำรเกดเปลอกผลสน ำตำล ผลทจมใน OA มกจกรรมของเอนไซม PPO และปรมำณ H2O2 ทต ำกวำและมคณภำพผลโดยรวมสงกวำชดควบคม โดย OA 10 มลลโมลำร มประสทธภำพสงสดในกำรลดกำรเกดสน ำตำลและยดอำยกำรวำงจ ำหนำยจำก 2 วนเปน 4 วน ผลกำรทดลองนแสดงใหเหนวำกำรจมผลล ำไยใน OA ควำมเขมขนต ำ (10 มลลโมลำร) สำมำรถลดกำรเกดเปลอกผลสน ำตำลและรกษำคณภำพของผลล ำไยพนธดอในระหวำงเกบรกษำท 25±1 oซ ไดโดยกำรลดกจกรรมของเอนไซม PPO และกำรสะสม H2O2

ค ำส ำคญ: โมเลกลสงสญญำณ กลไกปองกนโดยกำรตำนออกซเดชน กำรเสอมสภำพ

1 ภำควชำชววทยำ คณะวทยำศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม เชยงใหม 50200 2 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงกำรเกบเกยว ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรอดมศกษำ กทม.

(อานตอหนา 2)

สวสดครบ ... ทานผอานทเคารพทกทาน ส าหรบ Postharvest Newsletter ฉบบน ทางศนยฯ ไดมการออกแบบใหม รวมทงเผยแพรในรปแบบออนไลนอยางเดยว เพอลดการใชกระดาษ เปนการชวยโลกจากภาวะโลกรอนอกทางครบ

ส าหรบเนอหาในฉบบ เรองเตมงานวจย เราน าเสนอเรอง ผลของกรดออกซาลกและกรดซาลซลกความเขมขนต าตอการเกดสน าตาลของเปลอกผลล าไยพนธดอระหวางเกบรกษา และนานาสาระ น าเสนอบทความเรอง ท าไมดอกมะลลาจงมกลนหอมเมอดอกบาน? จาก มหาวทยาลยเกษตรศาสตร และยงมงานวจยศนยฯ อก 2 เรองและผลสมฤทธงานวจยศนยฯ อก 2 เรองใหตดตามครบ

การเกดสน าตาลของเปลอกผลล าไยเปนปญหาส าคญทเกดขนภายหลงเกบเกยว ซงเรงอายการจ าหนายใหสนลงและลดมลคาของผลตผลลง (Jiang et al., 2002) สารประกอบสน าตาลนเกดจากความเครยดทผลล าไยไดรบภายหลงการเกบเกยว สงผลกระตนการสะสมอนมลอสระ เชน ไฮโดรเจนเปอรออกไซด (hydrogen

peroxide, H2O2) และอนมลไฮดรอกซล (hydroxyl radical, OH.) ซงเรงปฏกรยาออกซเดชนของสารชวโมเลกลภายในเซลล โดยมลพดในโครงสรางเซลลเปนเปาหมายส าคญทถกอนมลอสระเขาท าปฏกรยา มผลท าลายโครงสรางและหนาทของเมมเบรน โดยความเสยหายของเมมเบรนทเกดขนนท าใหเอนไซมพอลฟนอลออกซเดส (polyphenol oxidase, PPO) ในพลาสตดเรงปฏกรยาออกซเดชนสารประกอบฟนอลในแวควโอลกบออกซเจนไดผลตภณฑเปนสารสน าตาล (Chomkitichai et al., 2014)

ปจจบนนกวทยาศาสตรใหความสนใจเกยวกบระบบสงสญญาณทเกดขนในพช ระบบนมบทบาทส าคญในการควบคมการเจรญเตบโตและการตอบสนองตอความเครยด มรายงานวาการใหสารเคมบางชนด เชน ไนตรกออกไซด (nitric oxide, NO) กรดออกซาลก (oxalic acid, OA) และกรดซาลซลก (salicylic acid, SA) จากภายนอกในระดบความเขมขนต าๆ ทเหมาะสมสามารถชกน าใหพชทนทานตอความเครยดได โดยมผลกระตนระบบสงสญญาณใหท างานอยางรวดเรวและมประสทธภาพ รวมทงกระตนการแสดงออกของยนและการท างานของเอนไซมทเกยวของกบการตอบสนองตอสภาวะเครยด จนสามารถลดความเครยดออกซเดชนได (Liu and He, 2017) ในการทดลองนไดแสดงใหเหนวา OA และ SA ความเขมขนต าสามารถลดการเกดสน าตาลของเปลอกผลล าไยพนธดอระหวางเกบรกษา โดยคาดวาเกยวของกบกระบวนการสงสญญาณภายในเซลลของผลล าไย

เรองเตมงานวจย (ตอจากหนา 1)

เกบเกยวและคดเลอกผลล ำไยพนธดอ อำยประมำณ 180 วนหลงดอกบำน ขนำดผลใกลเคยงกน ไมมรอยกำรเขำท ำลำยของโรคและแมลงจำกสวนเกษตรกรในจงหวดล ำพน ตดกำนผลใหยำวประมำณ 0.3 เซนตเมตร แลวน ำผลเดยวเหลำนจมลงในสำรละลำย OA หรอ SA ควำมเขมขน 1 และ 10 มลลโมลำร เปนเวลำ 10 นำท และผลทจมในน ำกลนเปนชดควบคม ผงใหผวนอกแหง แลวบรรจผลลงในกลองกระดำษลกฟก (30 ผล/กลอง) และเกบรกษำทอณหภม 25±1oซ ควำมชนสมพทธ 82±5% เปนเวลำ 7 วน ท ำกำรสมตวอยำงผลในทกๆ วนมำวเครำะห ระดบกำรเกดสน ำตำลของเปลอกผล โดยกำรประเมนดวยสำยตำแลวบนทกเปนเปอรเซนตพนทท เกดสน ำตำลทเปลอกผล (โดยเปอรเซนตพนททเกดสน ำตำลทยอมรบคอไมเกน 25%) คำสของเปลอกผล โดยใชเครอง colorimeter (Minolta CR-200) แสดงในรปของคำ L* (สเขมหรอสออน) และคำ b* (สเหลอง) ประเมนกำรยอมรบคณภำพผลโดยรวม โดยใช 9-point hedonic scale (ระดบทยอมรบคอมำกกวำ 5) กจกรรมของเอนไซม PPO และปรมำณ H2O2 โดยวำงแผนกำรทดลองแบบสมสมบรณ (completely randomized design, CRD) จ ำนวน 3 ซ ำๆ ละ 30 ผล และวเครำะหควำมแตกตำงของกรรมวธทดลองดวยโปรแกรมส ำเรจรป SPSS for Windows version 15 ทระดบควำมเชอมน 95 เปอรเซนต โดยท ำกำรทดลองในชวงเดอนพฤษภำคมถงเดอนธนวำคม 2560 ณ หองปฏบตกำรสรรวทยำของพชและเทคโนโลยหลงกำรเกบเกยว ภำควชำชววทยำ คณะวทยำศำสตร มหำวทยำลยเชยงใหม

กำรเกดสน ำตำลของเปลอกผลล ำไยในทกชดกำรทดลองเพมขนตำมล ำดบเมอระยะเวลำกำรเกบรกษำเพมขน ผลทผำนกำรจมในสำรละลำย OA และ SA มเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำลต ำกวำชดควบคมอยำงมนยส ำคญทำงสถต ในชวง 7 และ 4 วนแรกของกำรเกบรกษำ ตำมล ำดบ โดยผลล ำไยทผำนกำรจมในสำรละลำย OA ควำมเขมขน 10 มลลโมลำร มเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำลต ำทสด และมเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำลต ำกวำ 25% ในชวง 4 วนแรกของกำรเกบรกษำ รองลงมำคอสำรละลำย OA ควำมเขมขน 1 มลลโมลำร ชดควบคม และชดทจมในสำรละลำย SA ซงมเปอรเซนตกำรเกดสน ำตำลต ำกวำ 25% เพยง 3, 2 และ 1 วนของกำรเกบรกษำ ตำมล ำดบ (Figure 1A) สวนกำรเปลยนแปลงสเปลอกผลล ำไยทแสดงในรปคำ L* และคำ b* พบวำผลทผำนกำรจมในสำรละลำย OA ทงสองควำมเขมขนมคำ L* และคำ b* สงกวำชดควบคมและชดสำรละลำย SA และมคำสงกวำชดควบคมอยำงมนยส ำคญทำงสถตตลอดระยะกำรเกบรกษำ (Figure 1B-1C) รวมทงยงพบวำผลล ำไยทผำนกำรจมในสำรละลำย OA และ SA ทงสองควำมเขมขนไดรบคะแนนกำรยอมรบคณภำพโดยรวม ซงพจำรณำจำก สเปลอกผล กลน ลกษณะเนอผล และรสชำต สงกวำชดควบคมเมอเกบรกษำเปนเวลำ 6 และ 5 วน ตำมล ำดบ (Figure 1D)

Peric

arp

bro

wn

ing

(%)

L* v

alu

e

Storage time (days)

b* v

alu

e

A B

C D

E F PP

O a

ctiv

ity (u

nit/m

g p

rote

in)

Overa

ll qu

ality

accep

tan

ce (s

co

re) H

2 O2 c

on

ten

t (µm

ol/g

FW

) กจกรรมของเอนไซม PPO ของทกชดการทดลองเพมขนเรอยๆ และสงทสดในวนท 2 แลวลดต าลงหลง

จากนน ผลล าไยทจมในสารละลาย OA และ SA มกจกรรมของเอนไซม PPO ต ากวาชดควบคมอยางมนยส าคญทางสถตในชวง 7 และ 3 วน ตามล าดบ โดยสารละลาย OA ความเขมขน 10 มลลโมลาร มประสทธภาพสงสด สามารถลดกจกรรมของเอนไซม PPO 24.04% เมอเปรยบเทยบกบชดควบคมในวนท 2 ของการเกบรกษา (Figure 1E) Figure 1 Changes in pericarp browning (A), L* (B) and b* (C) values, overall quality acceptance (D), PPO activity (E)

and H2O2 content (F) of longan fruit during storage at 25±1°C for 7 days. Bars (standard deviation) with the same letter in each sampling time are not significant difference. (n=3).

การจมผลล าไยในสารละลาย OA สามารถลดและชะลอการเกดสน าตาลของเปลอกผลล าไยไดดกวาสารละลาย SA (Figure 1A) รวมทงขนอยกบระดบความเขมขนของสารละลาย OA โดยสารละลาย OA ความเขมขน 10 มลลโมลาร มประสทธภาพสงกวาความเขมขน 1 มลลโมลาร สอดคลองกบคาสเปลอกผลทพบวาการจมผลล าไยในสารละลาย OA ชวยรกษาเปลอกผลล าไยไมใหมสคล าและมสเหลองไวไดดกวาการจมในสารละลาย SA โดยมคา L* และ b* สงและลดลงชากวานนเอง (Figure 1B-1C) ซงศกยภาพของ OA ในการลดการเกดสน าตาลนใหผลเชนเดยวกบงานทดลองใช OA ความเขมขนต า 2-4 มลลโมลาร (Zheng and Tian, 2006) และ OA ความเขมขนต า 10 มลลโมลาร (Mohamed et al., 2016) ทสามารถลดการเกดสน าตาลของเปลอกผลลนจและผลสม ตามล าดบ นอกจากนพบวาการจมผลล าไยในสารละลาย OA ยงชวยรกษาคณภาพและยดอายการเกบรกษา โดยไดรบคะแนนการยอมรบคณภาพโดยรวมสงกวาชดควบคมและชดสารละลาย SA (Figure 1D) ทงนสนนษฐานวาเปนผลมาจาก OA ชวยลดการเกดสน าตาลของเปลอกผลดงทกลาวมาขางตน ซงเปนดชนส าคญของคณภาพผลล าไยหลงการเกบเกยว

การจมผลล าไยในสารละลาย OA ยงชวยลดกจกรรมของเอนไซม PPO ไดดกวาสารละลาย SA (Figure 1E) ท าใหเกดปฏกรยาออกซเดชนของสารประกอบฟนอลต าลง ซงอาจเปนผลใหเปลอกผลเกดสน าตาลนอยลง โดยระดบความเขมขนดทสดคอ 10 มลลโมลาร ซงสามารถยบยงกจกรรมของเอนไซม PPO 24.04% เมอเปรยบเทยบกบชดควบคม ผลการทดลองนสอดคลองกบการศกษาทผานมาในผลสมทแสดงใหเหนวา OA ความเขมขน 10 มลลโมลาร สามารถลดกจกรรมของเอนไซม PPO ลง 56-62% สมพนธกบการเกดสน าตาลของเปลอกผลสมทลดลง (Mohamed et al., 2016) ในขณะทการจมผลล าไยในสารละลาย SA ลดกจกรรมของเอนไซม PPO ไดเพยงเลกนอยและในชวงแรกของการเกบรกษาเทานน ซงสงผลใหลดการเกดสน าตาลไดไมดเทากบสารละลาย OA นอกจากนการจมผลล าไยในสารละลาย OA ยงมผลลดการสะสมอนมลอสระ H2O2 ในเปลอกผลล าไยได (Figure 1F) สอดคลองกบผลการศกษาทผานมาในผลกลวยทพบวาการใช OA ความเขมขน 20 มลลโมลาร สามารถลดการสะสม H2O2 ในเปลอกผลกลวย ท าใหการเสอมสภาพของผลกลวยลดลง (Huang et al., 2013)

กลไกส าคญในการลดการเกดสน าตาลของ OA และ SA ความเขมขนต าอาจเกยวของกบการสงสญญาณ โดยสนนษฐานวา OA และ SA ท าหนาทเปนสารสงสญญาณหรอกระตนการสรางสารสงสญญาณขนท 2 (secondary messenger) เชน H2O2 ในชวงตนๆ ของระบบสงสญญาณ ซงไปกระตนการท างานของโปรตน mitogen-activated protein kinase (MAPK) ในกระบวนการถายสงสญญาณ สงผลใหมการตอบสนองระดบเซลลในเรองการสงเสรมการแสดงออกของยนและการท างานของเอนไซมในระบบตานออกซเดชน เชน เอนไซมแคตาเลส แอสคอรเบทเปอรออกซเดส กลตาไธโอนเปอรออกซเดส และซปเปอรออกไซดดสมวเทส (Rhee et al., 2003; Liu and He, 2017) ท าใหสามารถก าจดและลดปรมาณอนมลอสระ H2O2 ของเปลอกผล

ล าไยลง ซงเปนปจจยหลกของการชกน าใหเกดความเครยดออกซเดชนและความเสยหายของเมมเบรน จงท าใหปฏกรยาออกซเดชนระหวางสารประกอบ ฟนอลและออกซเจนโดยมเอนไซม PPO เปนตวเรงลดลง การเกด สน าตาลของเปลอกผลล าไยจงลดลงในทสด

ผลการศกษาครงนพบวา OA มศกยภาพชวยลดการเกดสน าตาลของเปลอกและรกษาคณภาพผลล าไยไดดกวา SA ทงนเกดจากการท OA ในระดบความเขมขน 1-10 มลลโมลารน เหมาะสมในการชกน าหรอกระตนใหระบบสงสญญาณในการตานออกซเดชนท างานไดดขน สงผลใหสามารถลดการสะสมอนมลอสระ H2O2 และลดการท างานของเอนไซม PPO ไดดกวา SA นนเอง

การจมผลล าไยพนธดอในสารละลาย OA ความเขมขน 10 มลลโมลาร สามารถชะลอและลดการเกดสน าตาลของเปลอกผลล าไยหลงการเกบเกยวใหผลดทสด ผานการลดกจกรรมของเอนไซม PPO และลดการสะสมอนมลอสระ H2O2

ขอขอบคณ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม และศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กทม. 10400 ทสนบสนนทนการวจยและเออเฟอสถานทในการท าวจยครงน

Chomkitichai, W., A. Chumyam, P. Rachtanapan, J. Uthaibutra and K. Saengnil. 2014. Reduction of reactive oxygen species production

and membrane damage during storage of ‘Daw’ longan fruit by chlorine dioxide. Scientia Horticulturae 170: 143-149. Huang, H., G. Jing, L. Guo, D. Zhang, B. Yang, X. Duan, M. Ashraf and Y. Jiang. 2013. Effect of oxalic acid on ripening attributes of banana

fruit during storage. Postharvest Biology and Technology 84: 22-27. Jiang, Y.M., Z. Zhang, D.C. Joyce and S. Ketsa. 2002. Postharvest biology and handling of longan fruit (Dimocarpus longan Lour.).

Postharvest Biology and Technology 26: 241-252. Liu, Y. and C. He. 2017. A review of redox signaling and the control of MAP kinase pathway in plants. Redox Biology 11: 192-204. Mohamed, M.A.A., A.F. Abd El-khalek, H.G. Elmehrat and G.A. Mahmoud. 2016. Nitric oxide, oxalic acid and hydrogen peroxide treatments to reduce

decay and maintain postharvest quality of ‘Valencia’ orange fruits during cold storage. Egyptian Journal of Horticulture 43: 137-161. Rhee, S.G., T.S. Chang, Y.S. Bae, S.R. Lee and S.W. Kang. 2003. Cellular regulation by hydrogen peroxide. Journal of the American Society

of Nephrology 14: S211-S215. Zheng, X. and S. Tian. 2006. Effect of oxalic acid on control of postharvest browning of litchi fruit. Food Chemistry 96: 519-523.

ศกษาผลของอายเกบเกยว ของทเรยนพนธหมอนทอง (อาย 93, 100, 107, 114, 121 และ 128 วนภายหลงดอกบาน) ตอการสกและความสมพนธของคณภาพเนอผล โดยเกบเกยวผลทเรยนจากสวนในจงหวดจนทบร รวม 5 สวนในชวงฤดเกบเกยว ป 2560 น ามาบมดวยเอทฟอน เกบรกษาทอณหภมหอง (28-30 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 70 เปอรเซนต) และตรวจสอบคณภาพทางเคมตงแตเกบเกยวจนกระทงผลสก พบวา ผลทเรยนมเปอรเซนตน าหนกแหงภายหลงการเกบเกยว เพมสงขน ตามอายผล และเมออายผล 114 วน และแกกวา เนอผลมคาน าหนกแหงมากกวา 32 เปอรเซนต จากการวเคราะหทางเคมและประเมนคณภาพทางประสาทสมผสของเนอเมอสก พบความสมพนธของน าหนกแหง กบน าตาลซโครส ปรมาณของแขงทงหมดทละลายน าได คะแนนชม และปรมาณไขมน ตามล าดบ มากกวาความสมพนธกบปรมาณแปง แสดงใหเหนคณลกษณะทางเคมของเนอทเรยน ทสมพนธกบคณภาพในการบรโภค สามารถใชคาดการณคณภาพของผล ไดเชนเดยวกบน าหนกแหง

: ทเรยน คณภาพ การประเมนคณภาพทางประสาทสมผส

1 ศนยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตร ก าแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน นครปฐม 73140 2 ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงการเกบเกยว ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา กรงเทพฯ 10400

ศกษาผลของการใชโอโซนไมโครบบเบลตอการลดปรมาณสารคลอไพรฟอสตกคางในผลสมเขยวหวานพนธสายน าผง โดยน าผลสมสายน าผงมาลางดวยโอโซนไมโครบบเบลทอณหภม 15, 20 และ 25 องศาเซลเซยส เปนเวลา 10, 20, 30, 40, 50 และ 60 นาท เปรยบเทยบกบชดควบคมทลางดวยน ากลน จากนนน าน าทใชลางผลสมสายน าผงของทกชดการทดลองมาวดคา pH, คาความสามารถในการเกดปฏกรยาออกซเดชนและรดกชน (oxidation reduction potential; ORP) และวเคราะหเปอรเซนตการลดลงของสารตกคางคลอไพรฟอสบนผลสมสายน าผง จากการทดลองพบวา การลางผลสมสายน าผงดวยโอโซนไมโครบบเบลทอณหภม 15 องศาเซลเซยส นาน 50 นาท โดยมคา pH เทากบ 7.6 และคา ORP เทากบ 991 mV สามารถลดปรมาณสารคลอไพรฟอสไดดท สด เท ากบ 80.40% โดยแตกตา งจากชดควบคม ท ลา งดว ยน า กล น ท ส ามา รถลดปรม าณสาร คลอไพรฟอสไดเพยง 5.17% อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) หลงจากนนน าผลสมสายน าผงไปเกบรกษาทอณหภม 25 องศาเซลเซยส นาน 7 วน เพอศกษาการเปลยนแปลงทางดานคณภาพ พบวา เปอรเซนตการสญเสยน าหนกสด, ปรมาณของแขงทงหมดทละลายน าได (total soluble solids; TSS), ปรมาณกรดทไทเทรตได (titratable acidity; TA), การเกดโรค และปรมาณวตามนซ ของผลสมสายน าผงในทกชดการทดลองไมมความแตกตางกนเมอเปรยบเทยบกบชดควบคมทลางดวยน ากลน ดงนนการลางดวยโอโซนไมโครบบเบลทอณหภม 15 องศาเซลเซยส สามารถลดปรมาณสารตกคางคลอไพรฟอสไดอยางมประสทธภาพมากทสด โดยไมมผลตอการเปลยนแปลงคณภาพของผลสมสายน าผง

โอโซนไมโครบบเบล สารคลอไพรฟอส สมสายน าผง

1 ภาควชาชววทยา คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมเชยงใหม 50200 2 ศนยวจยเทคโนโลยหลงการเกบเกยว คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เชยงใหม 50200 / ศนยนวตกรรมเทคโนโลยหลงเกบเกยว ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา, กรงเทพ 10400

(Jasminum sambac Ait.) พนธทนยมปลกไดแก พนธราษฎรบรณะ พนธแมกลอง และพนธชมพร เกษตรกรจะเกบเกยวดอกมะลลาสองชวงเวลา คอ เกบเกยวชวงเชาและชวงบาย โดยเรยกดอกมะลลาทเกบเกยวตอนเชาวา มะลลาสขาวอมเขยว หรอมะลลาดบ สวนดอกมะลลาทเกบเกยวในตอนบายจะเรยกวา มะลลาสขาว หรอมะลลาหอม

มะลลาสขาวอมเขยว: ดอกจะมสขาวอมเขยว ดอกตมปดสนท

มะลลาสขาว: ดอกมสขาวนวล ขนาดดอกตมใหญและมกลนหอมมากกวา (ภาพท 1)

0

ดอกมะลลาเมอเกบเกยวมาแลวจะบานภายใน 24 ชวโมง จงเปนทนาสนใจวาดอกมะลลาสงกลนหอมในระยะใดของการบานและมสารหอมระเหยแตกตางกนหรอไมในดอกมะลลาสองระยะน จากการท าวจยพบวาดอกมะลลาสขาวอมเขยวจะเรมบานภายในเวลา 12 ชวโมง โดยเรมพบดอกระยะเรมผลและระยะแยมเพมขนซงเปนระยะเวลาเดยวกนกบทดอกมกลนหอมสงสด ขณะทดอกมะลลาสขาวจะเรมบานไดเรวกวาดอกมะลลาสขาวอมเขยวโดยปรากฏระยะดอกเรมผลและดอกแยมเกดขนและมกลนหอมสงสดภายในระยะเวลา 6 ชวโมง หลงการเกบเกยว หลงจากนนดอกมะลลาทงสองระยะจะบานเตมทภายในเวลา 24 ชวโมง หลงการเกบเกยว (ภาพท 2 และ 3)

ภาพท 1 ดอกมะลลาสขาวอมเขยว หรอมะลลาดบ (ขวามอ) และมะลลาสขาว หรอมะลลาหอม (ซายมอ)

ภาพท 2 ระยะการบานของดอกมะลลา ไดแก ระยะดอกตม (S1: close bud) ระยะดอกผล (S2: just opening) ระยะดอกแยม (S3: partially opening) ระยะดอกแยมบาน (S4: half opening) และ ระยะดอกบาน (S5: fully opening)

ดอกมะลลาสขาวอมเขยวและดอกมะลลาสขาวมอตราการหายใจเพมสงขนในชวงระยะเรมตนของการบาน และมอตราการหายใจสงสดเกดขนเมอดอกอยในระยะดอกเรมผลและระยะดอกแยมซงเปนชวงทดอก มะลลาสขาวอมเขยวและดอกมะลลาสขาวมกลนหอมสงทสดอกดวย จากนนเมอดอกเรมบานไดอยางสมบรณพบอตราการหายใจลดต าลง ขณะทอตราการผลตเอทลนของดอกมะลลาสขาวอมเขยวและมะลลาสขาวกลบมปรมาณเพมมากขนหลงจากผานชวงทมการหายใจสงสด ในขณะเดยวกนเรมแสดงอาการกลบดอกเหยวเพมมาก

ขนสอดคลองกบอตราการผลตทเพมสงขน และมอตราการผลตเอทลนสงสดท 24 ชวโมงหลงการเกบเกยว ดอกมะลลาทงสองระยะความบรบรณแสดงอาการกลบดอกเหยวเกดขนชดเจน แตยงไมพบอาการกลบดอกเปลยนสเปนน าตาลหรอมวงเกดขน (ภาพท 4 และ 5)

0

1

2

3

4

5

0

20

40

60

80

100

0

1

2

3

4

5

0

20

40

60

80

100

เวลาหลงเกบเกยว (ชวโมง)

(A: LF)

(B: MF)

(%)

(S1)

ผ (S2)

(S3)

(S4)

(S5)

ภาพท 3 เปอรเซนตดอกเรมบานในระยะตาง ๆ และคะแนนกลนหอมของดอกมะลลาสขาวอมเขยว LF (A) และดอกมะลลาสขาว MF (B) ภายหลงการเกบเกยวแลวน ามาวางทอณหภม 25 องศาเซลเซยส

00.5

11.5

22.5

3

อตราการหายใจ

(mg

CO2

g-1h-1

)

0

5

10

15

20

อตราการผลตเอทลน

(nLC

2H4

g-1h-1

)

เวลาหลงเกบเกยว (ชวโมง)

ns

ns

ns

ns

ns

A

B

ภาพท 4 อตราการหายใจ (A) และการผลตเอทลน (B) ของดอกมะลลาสขาวอมเขยว (LF) และดอกมะลลาสขาว (MF) ภายหลงการเกบเกยวแลวน ามาวางทอณหภม 25 องศาเซลเซยส

A: ดอกมะลลาสขาวอมเขยว (LF)

ภาพท 5 การบานของดอกมะลลาสขาวอมเขยว (A) และดอกมะลลาสขาว (B) กอนเกบรกษา (วนท 0) ระหวางน ามาวางทอณหภม 25 องศาเซลเซยส เปนเวลา 24 ชวโมง

ดอกมะลลาสขาวอมเขยวและดอกมะลลาสขาวมองคประกอบของสารหอมระเหยทใหกลนหอมของดอกมะลลาเมอน าดอกตมมาวางไวทอณหภม 25 องศาเซลเซยส โดยใชวธ Headspace solid phase microextraction (HS-SPME) ประกอบดวย สารประกอบทงหมด 19 ชนด แบงเปน สารประกอบเอสเทอร 8 ชนด (cis hexenyl-1-acetate, methyl benzoate, benzyl acetate, ethyl benzoate, methyl salicylate, beta phenylethyl acetate, methyl anthranilate และ 3-hexen-1-ol benzoate) แอลกอฮอล 2 ชนด (benzyl alcohol และ linalool) เทอรพน 5 ชนด (1,3,7-octatrinene, linalool, germacrene D, germacrene B และ alpha farnesene) และสารอน ๆ 5 ชนด ไดแก benzyl nitrile, butaonic acid, indole, isoledene และ 1-hydroxy-1

การปลดปลอยสารหอมระเหยหลกในดอกมะลลาเปนสารประเภทเอสเทอรและเทอรพนเปนหลก ไดแก alpha farnesene, benzyl acetate, linalool, indole และ methyl benzoate ตามล าดบ มการปลดปลอยสารหอมแตละชนดในอตราสวนทจ าเพาะประกอบกนเปนกลนหอมเฉพาะของดอกมะลลา โดยมอตราการปลดปลอยแปรผนตามระยะการพฒนาของดอกมะลลา ซงมแนวโนมเพมขนเมอดอกก าลงพฒนาการบานอยในระยะดอกแยม (S3) และระยะดอกแยมบาน (S4) ท าใหดอกมะลลามกลนหอมสงสดเมอดอกก าลงบาน และมกลนหอมลดลงหลงดอกบานแลว

18 ชวโมง 24 ชวโมง 0 ชวโมง 6 ชวโมง 12 ชวโมง

B: ดอกมะลลาสขาว (MF) 18 ชวโมง 24 ชวโมง 0 ชวโมง 6 ชวโมง 12 ชวโมง

เมอพจารณาสดสวนของอตราการปลดปลอยกลนหอมหลกแตละชนดของดอกมะลลาหลงการเกบเกยวแลวหลงน ามาวางทอณหภม 25 องศาเซลเซยส ในดอกมะลลาสขาวอมเขยวและดอกมะลลาสขาวระยะดอกตม (ไมมกลนหอม) (0 ชวโมง) พบอตราการปลดปลอยสารหอมระเหยหลกต าทกชนด และมอตราการปลดปลอย linalool เปนหลกมากกวา 60% ของสารหอมระเหยหลงของมะลลาทง 5 ชนด เมอดอกพฒนาการบานเพมขนจะเรมปลดปลอยสารหอมแตละชนดสงขน โดยเฉพาะ alpha farnesene และ benzyl acetate เปนสวนใหญ จนถงชวงทมกลนหอมสงสดปรากฏสดสวนขององคประกอบสารหอมระเหยหลกชนด alpha farnesene มากทสด รองมา benzyl acetate, linalool, indole, methyl benzoate ตามล าดบ ภายหลงดอกบานสมบรณพบอตราการปลดปลอยสารหอมระเหยทกชนดลดลงและมสดสวนของ alpha farnesene, benzyl acetate และ linalool ปลดปลอยเปนสดสวนใกลเคยงกนทงสองระยะความบรบรณ สอดคลองกบกลนหอมลดลงภายในระยะเวลา 24 ชวโมง อยางไรกตามดอกมะลลาสขาวอมเขยวยงคงสงกลนหอมไดอยในระดบนอย ขณะทดอกมะลลาสขาวไมมกลนหอมแลว (ภาพท 6)

มะลลาสขาวอมเขยว (LF)

มะลลาสขาว (MF)

อตราการปลดปลอยสารหอมระเหย (u

g sc

ent/g

FW/h)

0

300000

600000

900000

1200000

1500000

1 2 3 4 5

ns

ns

ns

ns

*

0

300000

600000

900000

1200000

1500000

methylbenzoate

beta linalool benzylacetate

indole alphafarnesene

nsns

ns* ns

0

300000

600000

900000

1200000

1500000

1 2 3 4 5

less mature flower (LF) mature flower (MF)

***** **

0

300000

600000

900000

1200000

1500000

1 2 3 4 5

ns

*

*

*

ns

(ug s

cent/

gFW/

h)

(A): 0

(B): 6

(C): 12

(D): 24

สารหอมระเหยหลกของดอกมะลลา

ภาพท 6 อตราการปลดปลอยสารหอมระเหยหลกของดอกมะลลาสขาวอมเขยว (LF) และดอกมะลลาสขาว (MF) ภายหลงการเกบเกยวแลวน ามาวางทอณหภม 25 องศาเซลเซยส

(อานตอหนา 14)

การสงออกกลวยไมตดดอกไปยงสหรฐอเมรกามขอก าหนดใหรม methyl bromide (MB) เพอก าจดเพลยไฟ โดยในขณะรม MB ภายในหองรมมอณหภมคอนขางสง ดอกไมจงมการผลตเอทลนเพมขน สงผลใหคณภาพและอายการใชงานของดอกกลวยไมลดลงเมอถงประเทศปลายทาง ดงนนงานวจยน จ งศกษาสตรสารละลายบรรจ เ ปยก รวมกบการรมสาร 1-methylcyclopropene (1-MCP) เพอลดความเสยหายหลงการรม MB เมอน าดอกกลวยไมหวายพนธขาวสนาน และพนธ บรณเจตเสยบหลอดสารละลายบรรจเปยก (aluminum sulfate [Al2(SO4)3] 25 mg/L + 8-hydroxyquinoline sulfate (HQS) 225 mg/L + sucrose 4%) รวมกบทไมรม หรอรม 1-MCP แบบเมด (1/8 เมด ตอกลอง) หรอแบบผง (500 nl/l, นาน 2 ชวโมง) แลวรมดวย MB ความเขมขน 24 g/m3 นาน 90 นาท และจ าลองการขนสงเปนเวลา 1 วน พบวา คะแนนความสดเมอเปดกลองอายปกแจกน หลงจ าลองการขนสง ดอกบานเสอมสภาพ และ ดอกตมบานเพมไมแตกตางกนทางสถต ดงนนการใชสารละลายบรรจเปยกรวมกบการรม 1-MCP ไมสามารถรกษาคณภาพและยดอายการใชงานของดอกกลวยไมหวายพนธขาวสนาน และพนธบรณเจตหลงรม MB ได

ความนยมผกตดแตงพรอมบรโภค (fresh cut) มแนวโนมขยายตวเพมขน การใชเทคโนโลยหลงการเกบเกยวในการพฒนาระบบการผลต เพอใหสนคาปลอดภยมคณภาพไดมาตรฐานเปนทยอมรบของผบรโภค อยางไรกตามผกตดแตงพรอมบรโภคมอตราการหายใจสงกวาผกทไมไดผานการตดแตง เพราะมบาดแผลเกดขนจากการตดแตง เปนชองทางใหเชอจลนทรยเขาท าลายไดงาย ท าใหผกตดแตงเสอมสภาพเรว มอายการเกบรกษาสน การลดอณหภมดวยระบบสญญากาศเปนวธการลดอณหภมทรวดเรวและสม าเสมอทสด ผลตผลจะเยนลงอยางรวดเรวเมอเทยบกบการลดอณหภมโดยวธการอนๆ การลดอณหภมโดยวธน ด าเนนการในสภาพทมความดนต า ซงจะดดเอาอากาศออกจากหองลดอณหภม เมอความดนบรรยากาศลดลงท าใหน าในผลตผลเปลยนสถานะกลายเปนไอระเหยออกไปไดงายโดยใชความรอนจากผลตผลท าใหผลตผลมอณหภมลดต าลง โดยผลตผลทมพนทผวมากจะมการคายความรอนไดด งานวจยนมจดประสงคเพอหาพารามเตอรทเหมาะสมในการลดอณหภมแบบสญญากาศ ตอการคงคณภาพ และอายการวางจ าหนายผกกาดหอมตดแตงพรอมบรโภคซงประกอบดวยผกกาดหอมตดแตงสองชนด คอ ผกกาดหอมใบแดง และผกกาดหอมกรนโอค ในการศกษาสภาวะการลดอณหภมแบบสญญากาศ ผกกาดหอมตดแตงทผานการลดอณหภมตามสภาวะทเหมาะสมจะถกบรรจรวมกนในอตราสวน 1:1 ในบรรจภณฑสองชนด คอ ถงพอลโพรไพลน และถง พอลเอทลนเจาะร และเกบรกษาบนชนวางจ าหนายทอณหภม 4±1°C

จากการทดลองพบวาสภาวะทเหมาะสมตอการลดอณหภมผกกาดหอมใบแดง และผกกาดหอมกรนโอค โดยใชระบบสญญากาศ คอ การใชความดนสดทายภายในหองลดอณหภมท 6 และ 6.5 มลลบาร ตามล าดบ โดยใชระยะเวลาทผลตผลอยภายใตความดนทก าหนดเปนเวลา 5 นาท อายการวางจ าหนายของผกกาดหอมตดแตงพรอมบรโภคทงสองชนดทผานการลดอณหภมแบบสญญากาศมอายการวางจ าหนายเปนเวลา 8 วน ซงนานกวาผกกาดหอมตดแตงพรอมบรโภคทงสองชนดทไมไดผานการลดอณหภมซงมอายการวางจ าหนายเพยง 5 วน สวนชนดของบรรจภณฑพบวาไมมผลตออายการวางจ าหนาย

ลกษณะปรากฎของผกกาดหอมตดแตงพรอมบรโภคทไมผานการลดอณหภมแบบสญญกาศรวมกบการใช บรรจภณฑชนด PP(ก) และ PE(ข) แลวเกบรกษาทอณหภม 4±1 องศาเซลเซยส นาน 5 วน

ลกษณะปรากฎของผกกาดหอมตดแตงพรอมบรโภคทผานการลดอณหภมแบบสญญกาศรวมกบการใชบรรจภณฑชนด PP(ก) และ PE(ข) แลวเกบรกษาทอณหภม 4±1 องศาเซลเซยส นาน 8 วน

ก

ก

ข

ข