การพัฒนาระบบการส่งเสริม ...odpc7.ddc.moph.go.th › journal › files › 1912554_11-26.pdf · 2017-06-30 · ค ำส ำคัญ:

11สำ�นกง�นปองกนควบคมโรคท 6 ขอนแกนปท 19 ฉบบท 1 ตลาคม 2554 - มนาคม 2555

การพฒนาระบบการสงเสรมสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก

โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชน อบต.หนองผอ

อ�าเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ

Family and Community Participation in Oral Health Promotion

System Development of Children in Nongphu Child Care Center,

Khaowong District, Kalasin Province

พกลพร ภอาบออน ท.บ.* Pikulporn Bhuarbon D.D.S

วงศา เลาหศรวงศ ปร.ด. (การจดการภาครฐ)** Wongsa Laohasiriwong Ph.D. (Public Health Sector Management)

* โรงพยาบาลเขาวง อ�าเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ Khaowong Hospital, Khaowong District, Kalasin Province

**ภาควชาบรหารการสาธารณสข คณะสาธารณสขศาสตร Department of Public Health Administration, Faculty of Public Health,

มหาวทยาลยขอนแกน Khon Kaen University

บทคดยอ การวจยเชงปฏบตการนมวตถประสงคเพอพฒนาระบบงานสงเสรมสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก

อบต.หนองผออ.เขาวงจ.กาฬสนธใชกระบวนการมสวนรวมของครอบครวและชมชนเกบรวบรวมขอมลโรคฟนผใน

เดกและพฤตกรรมตางๆทเกยวของรวมกบการสงเกตสนทนากลมและสมภาษณเชงลกดวยแบบบนทกขอมลทผวจย

สรางขนน�าเสนอขอมลเชงปรมาณดวยคารอยละคาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานคามธยฐานและใชสถตpairedt-test

เพอเปรยบเทยบความแตกตางกอนและหลงการพฒนาระบบทระดบนยส�าคญ0.05(p-value<0.05)

ผลการศกษาเดกในศนยพฒนาเดกอบต.หนองผอจ�านวน174คนอายเฉลย4.8±1.2ปพบอตราการเกด

โรคฟนผรอยละ79.3ภายหลงการพฒนาระบบพบวาผปกครองมความรในเรองสาเหตของการเกดฟนผชวงเวลาท

ควรเรมตนแปรงฟนใหเดกและการปลอยใหเดกหลบคาขวดนมท�าใหเกดฟนผรอยละ55.1และ50.6ดานทศนคต

พบวารอยละ86.8เหนดวยวาเมอเดกมฟนน�านมผจ�าเปนตองไดรบการรกษาและรอยละ85.6เหนดวยวาการฝกให

เดกแปรงฟนกอนเขานอนเปนสงจ�าเปนการปฏบตพบวารอยละ46.0และ69.5ของผปกครองพาเดกไปรบบรการ

ทนตกรรมและตรวจความสะอาดชองปากเดกหลงแปรงฟนสรปวาผปกครองมความรทศนคตและการปฏบตในการ

ดแลสขภาพชองปากเดกเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต(p-value<0.001)ครเดกเลกจดกจกรรมเรยนรและฝกทกษะ

การดแลชองปากใหกบเดกผบรหารศนยพฒนาเดกเลกใหการสนบสนนงบประมาณและก�าหนดนโยบายเดกเลกสขภาพ

ฟนดและทนตบคลากรมการปรบเปลยนบทบาทเปนผสนบสนนใหขอมลและกระตนใหเกดการเปลยนแปลง

การน�าแนวคดการมสวนรวมมาใชในการสงเสรมสขภาพชองปากเดก สงผลใหเดกไดรบการดแลสขภาพชอง

ปากอยางเหมาะสมจากครอบครวศนยพฒนาเดกเลกและทนตบคลากร

ค�ำส�ำคญ:การสงเสรมสขภาพชองปากการมสวนรวมศนยพฒนาเดกเลก

12 สำ�นกง�นปองกนควบคมโรคท 6 ขอนแกน ปท 19 ฉบบท 1 ตลาคม 2554 - มนาคม 2555

Abstract Theobjectiveofthisactionresearchwastodevelopanoralhealthpromotionsystemofchildreninchildcare

centerthroughfamilyandcommunityparticipation.Thestudywasconductedfrom174childrenandtheirfamily

inNongphuchildcarecenter,Khaowongdistrict,KalasinProvince.Quantitativedatawascollectedfromchildren

oralhealthstatus,oralhealthbehaviorsurvey.Qualitativedatawascollectedbyparticipatoryobservation,focus

groupdiscussion,indepthinterview.Thedatawereanalyzedusingdescriptivestatisticsinrelationtofrequency

distribution,percentage,mean,standarddeviation,medianandpairedt-testwithstatisticallysignificant0.05

(p-value<0.05)tocomparethedifferenceofdatabeforeandafterthedevelopment.

Theresultsfoundthat174children,age4.8±1.2years,mostofthechildrenhaddentalcaries(79.3%).

Afterthesystemimplementationitwasfoundthattheparents’knowledge,attitudeandbehaviorswerestatistically

significantimproved(p-value<0.001).Theparentshadincreasingknowledgeabouttimeperiodtobegintooth

brushingandsleepingwithbottlefeedingwerecausesdentalcaries(55.1and50.6%).Theparentshaveincreasing

positiveattitudeofdental treatment if theirchildrenhaddentalcariesandbrushingbeforebedtime(86.8and

85.6%).Theparents’behaviorwasimproved;theirchildrenreceiveddentaltreatmentbydentalpersonaland

oralexaminationaftertoothbrushingbytheirparents(46.0and69.5%).Theteacherhadactivitiesandexercise

forchildrenaboutteethbrushing.Thechildcarecenterannouncedoralhealthpromotionpoliciesandallocated

financial support aswell as continuously organizedoral health promotion activities.Dental health personnel

reorientedtheirchildoralhealthstrategiesformhealtheducatortofacilitatorandadvocacy.Thisstudydemonstrated

theapplicationoffamilyandcommunityparticipationconceptstodevelopedoralhealthpromotionprogramswhich

successfullyimprovedchildren’soralhealthcarebehavior.

Keywords:Oralhealthpromotion,Participation,ChildCareCenter

บทน�ำ เดกเลกเปนวยทมการเจรญเตบโตและพฒนาการ

ทงดานรางกายสตปญญาและสงคมอยางรวดเรว จาก

รายงานผลการส�ารวจสภาวะสขภาพชองปากระดบ

ประเทศในปพ.ศ.2549-2550พบวาเดกไทยอาย3ป

มอตราการชกของโรคฟนผรอยละ61.4และในเดกอาย

5ป มอตราชกของโรคฟนผสงขนถงรอยละ 80.64(1)

แมวาโรคฟนผเปนปญหาสขภาพทไมรนแรงแตสงผล

กระทบอยางมากตอพฒนาการดานสตปญญาบคลกภาพ

และคณภาพชวตของเดกโรคฟนผทลกลามจะท�าใหเดก

มอาการปวดนอนไมหลบ เคยวอาหารจ�าพวกเนอสตว

และผกผลไมไมได ซงสงผลตอภาวะโภชนาการของ

เดก(2-3)ปจจยส�าคญตอการเกดโรคฟนผในเดกเลกทพบ

สอดคลองกนหลายการศกษา คอพฤตกรรมในการ

บรโภคขนมนมรสหวาน เครองดมทมน�าตาลและการ

ท�าความสะอาดชองปากทไมดพอ(4-6)มรายงานวาเดก

เลกทมการบรโภคขนมกรบกรอบมากจะสงผลใหเดก

รบประทานอาหารมอหลกและผกผลไมลดลง(7) การ

ท�าความสะอาดชองปากพบวาผปกครองสวนใหญมก

ละเลยไมใหความส�าคญกบการแปรงฟนหรอปลอยให

เดกแปรงฟนเองโดยไมมการควบคมดแล(8)

การด�าเนนงานสงเสรมสขภาพชองปากในเดกใน

ศนยพฒนาเดกเลกทผานมาสวนใหญเปนการด�าเนนการ

โดยทนตบคลากรและครเดกเลกในรปแบบ“หมอคดให

ครท�า”(9)และมงเนนไปทการลดโรคฟนผ ซงพบวาไม

ประสบความส�าเรจในระยะยาว เนองจากขาดการมสวน

รวมจากผปกครองและศนยพฒนาเดกเลกจากแนวคด

การสงเสรมสขภาพแนวใหม ไดเปลยนแนวทางการ

ด�าเนนงานจากการเนนเรองการลด “โรค” (disease

oriented)มาเนนเรองการสราง “สขภาพด” (health


oriented)(10) ท�าใหการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพชอง

ปากเดกไมจ�ากดเฉพาะทนตบคลากรเพยงฝายเดยวอก

ตอไปแตเปนบทบาทททกคนทเกยวของสามารถเขามาม

สวนรวมในการแกไขปญหาไดและการทจะท�าใหสงเหลา

นเกดขนตองไดรบความรวมมอจากผปกครองครเดกเลก

และผบรหารศนยเดกเลกเปนหลก เพราะการสงเสรม

สขภาพชองปากเดกเปนเรองของการปรบเปลยน

พฤตกรรมทงการกนและการท�าความสะอาดชองปาก

ซงผปกครองและครตองเอาใจใสก�ากบดแลและฝกฝน

ใหเดกมพฤตกรรมทเหมาะสม และปฏบตจนเปนนสย

รวมกบการจดการดานสงแวดลอมการสรางแรงสนบสนน

ทางสงคม(11) และงบประมาณจากผ บรหาร ส วน

ทนตบคลากรตองเปลยนบทบาทจากการเปนผ สอน

(educator) มาเปนผ ใหข อมล กระต น ช วยเหลอ

(facilitator)และใหการชแนะสนบสนน(advocacy)(11)

เนนการพฒนาศกยภาพ“คน”และ“ชมชน”ซงเปน

กระบวนการทท�าใหประชาชนมความสามารถในการ

ควบคมและสรางเสรมสขภาพของตนเองใหดขน

ดงนนเพอใหการสงเสรมสขภาพชองปากเดกเลก

มการพฒนาอยางตอเนองผวจยจงเลอกศนยพฒนาเดก

เลกอบต.หนองผออ�าเภอเขาวง จงหวดกาฬสนธ เปน

กรณศกษาเพอพฒนาระบบการด�าเนนงานสงเสรม

สขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก โดยใช

กระบวนการมสวนรวมของครอบครวและชมชน ใหทก

ฝายทมสวนเกยวของไดเขามามสวนรวมในการด�าเนน

การตงแตการรบรสภาพปญหา เหนความจ�าเปนทตอง

ด�าเนนการและรวมกนก�าหนดรปแบบหนาทความ

รบผดชอบในการด�าเนนงานรวมกน เพอใหไดระบบ

ตนแบบในการท�างานสงเสรมสขภาพชองปากเดกเลก

ตอไป

วตถประสงค เพอพฒนาระบบงานสงเสรมสขภาพชองปากเดก

ในศนยพฒนาเดกเลกโดยใชกระบวนการมสวนรวมของ

ครอบครวและชมชนในศนยพฒนาเดกเลก อบต.

หนองผออ.เขาวงจ.กาฬสนธ

วธกำรศกษำ รปแบบกำรศกษำ

การศกษานเปนการวจยเชงปฏบตการ (Action

research)ประกอบดวย4ขนตอนคอ

1. การศกษาสถานการณปญหาและพฤตกรรม

ตางๆเกยวกบสขภาพชองปากเดก2.น�าเสนอขอมลแก

ผเกยวของและรวมกนก�าหนดแนวทางการด�าเนนงาน

3. การด�าเนนกจกรรมใน 3 ระดบ คอ ครอบครว

ศนยพฒนาเดกเลกและทนตบคลากร4. การตดตาม

ประเมนผลกอนและหลงด�าเนนกจกรรม

ประชำกรและกลมตวอยำง ผปกครองและเดกในศนยพฒนาเดกเลก อบต.

หนองผออ.เขาวงจ.กาฬสนธจ�านวน174คนรวมทง

ครผดแลเดกและผบรหารศนยเดกเลก โดยด�าเนนการ

ศกษาตงแตตลาคม2551-เมษายน2553

เครองมอและกำรเกบรวบรวมขอมล แบบบนทกการเกบขอมลเชงปรมาณไดแกแบบ

ตรวจชองปาก โดยดดแปลงจากแบบส�ารวจสขภาพ

ชองปากโครงการพฒนารปแบบสงเสรมทนตสขภาพเดก

กอนวยเรยน ศนยทนตสาธารณสขระหวางประเทศ

ผตรวจชองปากผานการปรบมาตรฐาน% agreement

รอยละ84และKappaเทากบ0.87และแบบสอบถาม

ผปกครองทผวจยสรางขน2ชดโดยชดท1เปนการศกษา

สถานการณปญหาสขภาพชองปากเดกประกอบดวย

ขอมลทวไปพฤตกรรมการแปรงฟนการบรโภคนมและ

ขนมปญหาสขภาพชองปากและการรกษาทไดรบ และ

ชดท2เปนแบบประเมนความรทศนคตและการปฏบต

ของผปกครองในการดแลสขภาพชองปากเดก เพอ

เปรยบเทยบผลการศกษากอนและหลงด�าเนนกจกรรม

ซงแบบสอบถามผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา

(Contentvalidity)โดยผเชยวชาญ3ทานและตรวจสอบ

ความเทยง (Reliability)ดวยวธ Cronbach’sAlpha

Coefficientไดคาความเทยงในภาพรวมเทากบ0.84

การเกบขอมลเชงคณภาพไดแกการสนทนากลม

(Focus group discussion) ในกล มผ ปกครอง การ


สมภาษณเชงลก(In-depthinterview)ในผบรหารศนย

เดกเลก ครเดกเลกและตวแทนผปกครอง และใชการ

สงเกต(Observation)ระหวางการด�าเนนกจกรรมตางๆ

การวดและการแปลผลความร ทศนคตและ

พฤตกรรมเกยวกบการสงเสรมสขภาพชองปากเดก

1. การวดความรวดโดยการสอบถามตามแบบสอบถาม

ทสรางขนจ�านวน11ขอ

ถาตอบถกได1คะแนน

ถาตอบผดหรอไมแนใจได0คะแนน

ชวงคะแนนความรอยระหวาง0-11คะแนน

2. การวดทศนคต เปนการวดความรสก “เหนดวย”

หรอ“ไมเหนดวย”หรอ“ไมแนใจ”ตามแบบสอบถาม

จ�านวน10ขอมเกณฑการใหคะแนนดงน

ความคดเหนขอทศนคตเชงบวกขอทศนคตเชงลบ

เหนดวย 3คะแนน 1คะแนน

ไมแนใจ 2คะแนน 2คะแนน

ไมเหนดวย 1คะแนน 3คะแนน

3. การวดการปฏบตเปนการวดความสม�าเสมอในการ

ปฏบต จ�านวน 8 ขอ แบงการวดเปน 3 ระดบ

และมเกณฑการใหคะแนนดงน

การปฏบตเกณฑการใหคะแนน

เปนประจ�าหรอทกครง 3คะแนน

เปนบางครง 2คะแนน

ไมไดปฏบต 1คะแนน

กำรวเครำะหขอมล

ขอมลเชงปรมาณทไดจากการเกบรวบรวมขอมล

น�ามาตรวจสอบความถกตองและความครบถวนสมบรณ

บนทกและวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร

ส�าเรจรปวเคราะหขอมลโดยใชความถรอยละคาเฉลย

สวนเบยงเบนมาตรฐานคามธยฐานและpaired t–test

เพอเปรยบเทยบความแตกตางของความรทศนคตและ

การปฏบตของผปกครองในการดแลสขภาพชองปากเดก

กอนและหลงด�าเนนการ

ขอมลเชงคณภาพท�าการตรวจสอบขอมลแบบ

สามเสา (Data triangulation) โดยตรวจสอบขอมลจาก

แหลงทตางกน ใชวธเกบขอมลทตางกน เพอยนยนวา

ขอมลถกตองเปนจรงและวเคราะหเชงเนอหา(Content

analysis) ทไดจากผใหขอมลเพอสรปเชอมโยงความ

สมพนธและเหตผลในประเดนปญหาทศกษา

จรยธรรมในกำรวจย การศกษาในครงนผ านการรบรองจากคณะ

กรรมการจรยธรรมการวจยในมนษย มหาวทยาลย

ขอนแกน

กจกรรมด�ำเนนกำร การพฒนาระบบสงเสรมสขภาพชองปากเดก

โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชนด�าเนนการ

4ขนตอนคอ

ขนตอนท 1 การศกษาสถานการณปญหาและ

พฤตกรรมตางๆ ทเกยวของกบสขภาพชองปากเดก

ประกอบดวยการตรวจสภาวะโรคฟนผเดกและส�ารวจ

ขอมลพฤตกรรมตางๆทเกยวของกบสขภาพชองปากเดก

จากผปกครอง

ขนตอนท 2น�าเสนอผลการส�ารวจแกผเกยวของ

ประกอบดวยตวแทนผปกครองผน�าชมชนนายกองคการ

บรหารสวนต�าบลหนองผอ ปลดและหวหนาสวนการ

ศกษาขององคการบรหารสวนต�าบลหนองผอครเดกเลก

ของศนยพฒนาเดกเลก อบต.หนองผอ เจาหนาท

สาธารณสขศนยสขภาพชมชนหนองผอ ศนยสขภาพ

ชมชนบานนาตาหลวและทนตบคลากรทประชมไดรวม

กนวเคราะหขอมลปญหาปจจยตางๆทเกยวของกบ

สขภาพชองปากเดกทบทวนแนวคดการสงเสรมสขภาพ

และการมสวนรวมของชมชนในการสงเสรมสขภาพ

การวางแผนเพอด�าเนนการแกไขปญหาทประชมไดรวม

กนก�าหนดแนวทางการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพ

ชองปากเดกใหครอบคลม3ระดบไดแก

ระดบครอบครวก�าหนดใหมการจดกจกรรมเพอ

พฒนาศกยภาพการดแลสขภาพชองปากเดก ให

ผปกครองแตละคนไดมโอกาสพดคยแลกเปลยนเรยนร

ประสบการณในการดแลสขภาพชองปากเดกโดยทนต-

บคลากรเปนผกระตน ชแนะ และสนบสนนขอมลทาง

วชาการ


ระดบศนยพฒนาเดกเลก ก�าหนดใหมกจกรรม

การประชมบคลากรทเกยวของเพอใหผ บรหารศนย

พฒนาเดกเลก เจาหนาทสวนการศกษาองคการบรหาร

สวนต�าบลหนองผอครเดกเลกแมครวเหนความส�าคญ

และมความรความเขาใจในบทบาทของตนเอง ในการ

สงเสรมสขภาพชองปากเพอใหเดกมสขภาพชองปากทด

เพอใหมการก�าหนดนโยบายและใหการสนบสนนงบ

ประมาณในการจดอาหารทปลอดภยและมประโยชน

การจดกจกรรมแปรงฟนหลงอาหารกลางวนในศนย

พฒนาเดกเลก

ระดบผใหบรการทนตสขภาพ ท�าหนาทเปนผ

ประสานงาน ใหขอมลสนบสนนทางวชาการ และจด

กจกรรมตรวจสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก

และทาฟลออไรดวานชปละ2ครงมการแจงผลการตรวจ

ใหครเดกเลกและผปกครองทราบ ใหค�าแนะน�าและ

ใหการรกษาทเหมาะสมในรายทมปญหา

ขนตอนท 3การด�าเนนการตามแผนการพฒนา

ม3 รปแบบคอ1)การจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร

ประสบการณในการดแลสขภาพชองปากเดกในกลม

ผปกครองทงหมด10ครงกระจายไปในแตละชมชนทง

10หมบานในเขตต�าบลหนองผอ เพอสงเสรมกระตน

ใหผปกครองไดเกดการแลกเปลยนเรยนรระหวางกนเพอ

ใหผปกครองเหนความส�าคญ และเกดการปรบเปลยน

พฤตกรรมในการดแลสขภาพชองปากเดก2) ผบรหาร

ศนยเดกเลกก�าหนดนโยบาย“เดกเลกสขภาพฟนด”และ

สนบสนนงบประมาณในการจดอาหารปลอดภย และ

กจกรรมการแปรงฟนหลงอาหารกลางวนในศนยพฒนา

เดกเลกและ3)การตรวจสขภาพชองปากเดกและทาฟล

ออไรดวานชแจงผลการตรวจแนะน�าใหผปกครองพาเดก

ทมปญหาไปรบการรกษาโดยทนตบคลากร

ขนตอนท 4 การตดตามประเมนผลมการประชม

ตดตามผลการด�าเนนงาน3ครง การประเมนผลเปน

การเกบขอมลการเปลยนแปลงทเกดขนจากการพฒนา

ทง3ดาน โดยผวจยรวมกบตวแทนผปกครองและคร

ผดแลเดกเลกหลงการด�าเนนงาน1ป

ผลกำรศกษำ 1. สถำนกำรณปญหำโรคฟนผและพฤตกรรม

ตำงๆ ทเกยวของกบสขภำพชองปำกเดก

จากการศกษาพบวาเดกในศนยพฒนาเดกเลก

อบต.หนองผอจ�านวน174คนสวนใหญเปนเพศหญง

รอยละ54.0อายเฉลย4.8ป(S.D=12)ผลการตรวจ

ชองปากพบวามอตราการชกของโรคฟนผสงถงรอยละ

79.3 คาดชนฟนน�านมผถอนอด (decay-missing-

filling-tooth: dmft) เทากบ6.0ซ/คน เดกสวนใหญ

รอยละ62.7อาศยอยกบพอแม เดกสวนใหญรอยละ

69.2แปรงฟนดวยตนเองโดยไมมผปกครองดแลมเพยง

รอยละ34.3ทเดกแปรงฟนเปนประจ�าทกวน เดกสวน

ใหญบรโภคขนมกรบกรอบเปนประจ�าทกวนรอยละ70.2

และ45.4ของผปกครองระบวาเดกเคยมปญหาสขภาพ

ชองปากเชนปวดฟนฟนผ เหงอกบวม เปนตนมเดก

เพยงรอยละ25.9ทเคยไดรบการตรวจชองปากและ

รกษาทนตกรรมดงตารางท1,2


ตำรำงท 1ขอมลทวไปและผลการตรวจชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลกอบต.หนองผอ(n=174)

ขอมลทวไปจำ�นวน

(คน)รอยละ

ฟนผ ฟนไมผ

จำ�นวน

(คน)

รอยละ จำ�นวน

(คน)

รอยละ

1. เพศ

ชาย 80 46.0 63 78.8 17 21.3 หญง 94 54.0 75 79.8 19 20.12. อ�ย

2 ป 6 เดอน-3 ป 6 เดอน 33 19.0 21 63.6 12 36.4 3 ป 7 เดอน-4 ป 6 เดอน 45 25.9 36 80.0 9 20.0 4 ป 7 เดอน-5 ป 6 เดอน 35 20.1 29 82.9 6 17.1

≥ 5 ป 7 เดอน 61 35.1 52 85.2 9 14.8

(X = 4.8 ป, S.D.=1.2, Min=2.6, Max=7.0)

(Mean=6.2, S.D.=5.1, Median=6.0, Min.=0, Max.=20.0)

ตำรำงท 2 ขอมลทวไปของผปกครองและพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก อบต.

หนองผอ(n=174)

ขอมลทวไปของผปกครอง/พฤตกรรมกำรดแลสขภำพชองปำกเดกจ�ำนวน


1. เพศของผทดแลเดก

ชาย 22 12.6

หญง 152 87.4

2. ควำมเกยวของของผทดแลเดกกบเดก

พอ/แม 108 62.1

ยา/ยาย 49 28.2

ป/ตา 12 6.9

อนๆ(ลง/ปา/นา/อา) 5 2.8

3. พฤตกรรมกำรแปรงฟนของเดก

-กำรควบคมก�ำกบดแลของผปกครอง

เดกแปรงเอง 119 69.2

เดกแปรงเองโดยมผปกครองดแล 45 26.2


ขอมลทวไปของผปกครอง/พฤตกรรมกำรดแลสขภำพชองปำกเดกจ�ำนวน


เดกแปรงเองและผปกครองแปรงใหซ�าอก 6 3.5

ผปกครองเปนคนแปรงให 4 2.3

- ควำมสม�ำเสมอในกำรแปรงฟน วนละ 2 ครง

แปรงฟนเปนบางวน 115 66.9

แปรงฟนเปนประจ�าทกวน 59 34.3

4. พฤตกรรมกำรบรโภคขนมและเครองดมทมน�ำตำลเปนประจ�ำทกวน

(เลอกตอบเพยง 1 ขอ)

ขนมถงกรบกรอบ 122 70.2

ลกอมหมากฝรงชอคโกแลต 37 21.3

นมเปรยวนมรสหวานนมถวเหลองน�าอดลม 11 6.3

ขนมปงเคกเบเกอร 2 1.1

ขนมไทยขนมพนบาน 2 1.1

5. ปญหำสขภำพชองปำกและกำรรกษำ

ไมเคยมปญหา 95 54.6

เคยมปญหาเชนปวดฟนฟนผเหงอกบวมเปนตน 79 45.4

6. กำรรบบรกำรตรวจฟนหรอรกษำฟน

ไมเคย 129 74.1

เคย 45 25.9

ตำรำงท 2 ขอมลทวไปของผปกครองและพฤตกรรมการดแลสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลก อบต.

หนองผอ(n=174)(ตอ)

2. ผลกำรด�ำเนนกจกรรมกำรสงเสรมสขภำพ

ชองปำกเดกในระดบครอบครว

จากการจดกจกรรมกลมแลกเปลยนเรยนรการ

ดแลสขภาพชองปากเดกในกลมผปกครอง กลมยอย

8-19คน/ครงจ�านวน10ครงมผเขารวมกจกรรมรอย

ละ86.2ภายหลงด�าเนนกจกรรมพบวาผลการประเมน

ความรของผปกครองเกยวกบสขภาพชองปากเดกนน

ผปกครองมความรเกยวกบสขภาพชองปากของเดกเพม

ขน โดยประเดนทผปกครองมความรเพมขนมากทสด

ไดแก ฟนผเกดจากแมงกนฟนเพมขนรอยละ 71.2

รองลงมาคอเดกควรเรมตนแปรงฟนเมอมฟนขนครบ

เพมขนรอยละ55.1และเดกทนอนหลบคาขวดนมเปน

ประจ�าไมไดมผลท�าใหเดกฟนผเพมขนรอยละ 50.6

ดงตารางท3


ตำรำงท 3 จ�านวนและรอยละความรของผปกครองเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดกจ�าแนกรายขอกอนและ

หลงด�าเนนการ(n=174)

ควำมรของผปกครองเกยวกบกำรดแลสขภำพ

ชองปำกเดก

มควำมร ควำม

แตกตำง

(รอยละ)

กอนด�ำเนนกำร หลงด�ำเนนกำร

จ�ำนวน รอยละ จ�ำนวน รอยละ

1. เดกจะมฟนน�านมขนครบในชวงอายระหวาง

2-3ป

118 67.8 162 93.1 25.3

2. ฟลออไรดในยาสฟนชวยปองกนไมใหเกด

ฟนผได

164 94.3 174 100.0 5.7

3. ฟนผในระยะเรมตนจะเกดสด�าบนตวฟน 162 93.1 172 98.9 5.8

4. ฟนผเกดจากแมงกนฟน 25 14.4 149 85.6 71.2

5. ฟนผทเปนรแตไมมอาการปวดบวมหรอ

เปนหนองสามารถรกษาไดโดยการอดฟน

123 70.7 164 94.3 23.6

6. การทเดกมฟนผรนแรงหลายซท�าใหเดกเปน

โรคขาดสารอาหารได

71 40.8 150 86.2 45.4

7. การดมนมรสจดท�าใหเกดฟนผไดนอยกวา

การดมนมรสหวาน

137 78.7 169 97.1 18.4

8. การทเดกนอนหลบคาขวดนมเปนประจ�าไม

ไดมผลท�าใหเดกฟนผ

63 36.2 151 86.8 50.6

9. เดกควรเรมแปรงฟนเมอมฟนน�านมขนครบ 61 35.1 157 90.2 55.1

10.ผปกครองควรดแลใหเดกแปรงฟนวนละ3

ครงในตอนเชาหลงอาหารกลางวนและ

กอนนอน

145 83.3 153 87.9 4.6

11.ผปกครองควรพาเดกไปพบทนตบคลากรเพอ

ตรวจสขภาพชองปากอยางนอยทก6เดอน

139 79.9 171 98.3 18.4

กอนด�าเนนการMean=6.9,S.D.=1.9

หลงด�าเนนการMean=10.2,S.D.=0.9

การประเมนทศนคตของผ ปกครองเกยวกบ

สขภาพชองปากเดกพบวาผปกครองมทศนคตในภาพ

รวมเกยวกบสขภาพชองปากเดกทดขน ผ ปกครองม

ทศนคตเปลยนแปลงดขนโดยมผปกครองรอยละ86.8

เหนดวยวาเมอมฟนน�านมผจ�าเปนตองไดรบการรกษา

และผปกครองรอยละ84.4 เหนดวยวาการฝกใหเดก

แปรงฟนกอนเขานอนเปนสงจ�าเปนดงตารางท4


ตำรำงท 4 จ�านวนและรอยละของทศนคตของผปกครองเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดก จ�าแนกเปนรายขอ

กอนและหลงด�าเนนการ(n=174)

ทศนคตของผปกครองเกยวกบกำรดแล

สขภำพชองปำกเดก


จ�ำนวน รอยละMean

(S.D.)จ�ำนวน รอยละ

Mean

(S.D.)

1. กำรท�ำควำมสะอำดฟนน�ำนมไมจ�ำเปน

เทำกบกำรท�ำควำมสะอำดฟนแท

1.6

(0.9)

2.9

(0.4) เหนดวย 48 27.6 5 2.9 ไมแนใจ 6 3.4 16 9.2 ไมเหนดวย 120 69.0 153 87.92. กำรถอนฟนน�ำนมในเดกจะท�ำใหเดก

สำยตำไมด

1.6

(0.9)

2.9

(0.4) เหนดวย 36 20.7 4 2.3 ไมแนใจ 37 21.3 18 10.3 ไมเหนดวย 101 58.0 152 87.43. ฟนน�ำนมผไมจ�ำเปนตองรกษำ 0.9

(1.3)

2.8

(0.5) เหนดวย 114 65.5 10 5.7 ไมแนใจ 12 6.9 13 7.5 ไมเหนดวย 48 27.6 151 86.84. ถำพอแมมฟนผ ลกกมกจะมฟนผ

ไปดวย

1.7

(0.8)

2.7

(0.6) เหนดวย 42 24.1 12 6.9 ไมแนใจ 31 17.8 25 14.4 ไมเหนดวย 101 58.0 137 78.75. กำรฝกใหเดกแปรงฟนกอนเขำนอน

เปนสงจ�ำเปน

1.1

(0.9)

2.8

(0.4) เหนดวย 83 47.7 149 85.6 ไมแนใจ 34 19.5 21 12.1 ไมเหนดวย 57 32.8 4 2.36. เดกทรบประทำนขำวนอยควรใหรบ

ประทำนขนม

1.6

(0.9)

2.9

(0.5) เหนดวย 48 27.6 7 4.0 ไมแนใจ 10 5.7 12 6.9 ไมเหนดวย 116 66.7 155 89.1


ทศนคตของผปกครองเกยวกบกำรดแล





Mean

(S.D.)

7. กำรรบประทำนผกและผลไมท�ำให

ฟนไมผ

2.5

(0.7)

2.8

(0.4) เหนดวย 115 66.1 145 83.3 ไมแนใจ 37 21.3 25 14.4 ไมเหนดวย 22 12.6 4 2.38. กำรใหเดกบวนปำกหลงจำกดมนมชวย

ใหเดกฟนไมผ

2.7

(0.6)

2.9

(0.4) เหนดวย 138 79.3 155 89.1 ไมแนใจ 20 11.5 17 9.8 ไมเหนดวย 16 9.2 2 1.19. เดกควรใชยำสฟนส�ำหรบเดกใน

กำรแปรงฟน

2.7

(0.7)

2.9

(0.2) เหนดวย 149 85.6 171 98.3 ไมแนใจ 2 1.1 2 1.1 ไมเหนดวย 23 13.2 1 0.610. กำรฝกใหเดกแปรงฟนเปนหนำทของ

ผปกครอง

2.7

(0.6)

2.9

(0.5) เหนดวย 146 83.9 160 92.0 ไมแนใจ 13 7.5 3 1.7 ไมเหนดวย 15 8.6 11 6.3

กอนด�าเนนการMean=2.2,S.D.=0.3

หลงด�าเนนการMean=2.8,S.D.=0.2

ตำรำงท 4 จ�านวนและรอยละของทศนคตของผปกครองเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดก จ�าแนกเปนรายขอ

กอนและหลงด�าเนนการ(n=174)(ตอ)

การปฏบตของผปกครองเกยวกบสขภาพชองปาก

เดกนนพบวาผปกครองมการปฏบตในการดแลสขภาพ

ชองปากเปนประจ�าเพมขน โดยเฉพาะการก�ากบดแลให

เดกดมนมจากแกวหรอกลองแทนการใชขวดนมเพมขน

จากรอยละ42.0 เปน89.7 การตรวจดความสะอาด

ชองปากเดกหลงแปรงฟนทกครงเพมขนจากรอยละ23.0

เปน 69.5 และมการก�ากบดแลใหเดกแปรงฟนเปน

ประจ�าทกวนอยางนอย 2ครงเชาและเยนเพมขนจาก

รอยละ40.8เปน80.5ส�าหรบการพาเดกไปรบบรการ

ตรวจและรกษาฟนอยางนอยปละ2ครงเปนประจ�าเพม

ขนจากรอยละ10.4เปน46.0ดงตารางท5


ตำรำงท 5 การปฏบตของผปกครองในการดแลสขภาพชองปากเดกเปรยบเทยบกอนและหลงด�าเนนการ(n=174)

กำรปฏบตของผปกครองในกำรดแล





Mean

(S.D.)

1. ก�ำกบดแลใหเดกรบประทำนอำหำรครบ

ทง 3 มอหลก อยำงเพยงพอ

2.8

(0.4)

2.9

(0.2)

ปฏบตบางครง(1-4วน/สปดาห) 28 16.1 10 5.7

ปฏบตเปนประจ�า(≥5วน/สปดาห) 146 83.9 164 94.3

2. ก�ำกบดแลไมใหเดกรบประทำนขนมท

มแปงและน�ำตำลมำก เชน ขนมถง

ขนมกรบกรอบ ลกอม ชอกโกแลต

หมำกฝรง เปนตน

2.3

(0.5)

2.6

(0.5)

ไมไดปฏบตเลย 5 2.9 3 1.7



3. ก�ำกบดแลใหเดกรบประทำนอำหำรวำง

จ�ำพวกผกและผลไมแทนขนมทหวำน

และเหนยวตดฟน

2.2

(0.6)

2.5

(0.7)




4. ก�ำกบดแลใหเดกดมนมรสจดแทนกำร

ดมนมรสหวำน นมเปรยว น�ำอดลม

2.2

(0.6)

2.4

(0.6)




5. ก�ำกบดแลใหเดกดมนมจำกแกวหรอ

กลองแทนกำรดดนมจำกขวดนม

2.3

(0.7)

2.9

(0.3)




6. ก�ำกบดแลใหเดกแปรงฟนทกวน

ทงตอนเชำและเยนหรอกอนนอน

2.3

(0.6)

2.8

(0.4)

ไมไดปฏบตเลย 12 6.9 0 0




กำรปฏบตของผปกครองในกำรดแล





Mean

(S.D.)

7. ตรวจดควำมสะอำดของชองปำกของเดก

ทกครงหลงกำรแปรงฟน

2.1

(0.6)

2.7

(0.5)




8. ผปกครองพำเดกไปรบกำรตรวจและ

รกษำทนตกรรมในรอบ 1 ปทผำนมำ

1.5

(0.7)

2.4

(0.6)


ปฏบต1ครง 54 31.0 83 47.7

ปฏบต2ครง 18 10.4 80 46.0

เปรยบเทยบผลการประเมนความรทศนคตและการปฏบตของผปกครองเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดก

กอนและหลงด�าเนนการพฒนาระบบพบวาผปกครองมความรทศนคตและการปฏบตของผปกครองเกยวกบการดแล

สขภาพชองปากเดกเพมขนอยางมนยส�าคญทางสถต(p-value<0.0001)ดงตารางท6

ตำรำงท 6 การเปรยบเทยบความร ทศนคต และการปฏบตของผปกครองเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดก

กอนและหลงด�าเนนการ(n=174)

รำยกำร x S.D. paired t -test p-value

1. ควำมรของผปกครองเกยวกบกำรดแลสขภำพชองปำก

เดก (11 คะแนน)

กอนด�าเนนการ 6.9 1.9 -30.24 <0.0001 หลงด�าเนนการ 10.2 0.92. ทศนคตของผปกครองเกยวกบกำรดแลสขภำพชองปำก

เดก (3 คะแนน)

กอนด�าเนนการ 2.2 0.3 -29.876 <0.0001 หลงด�าเนนการ 2.8 0.23. กำรปฏบตของผปกครองเกยวกบกำรดแลสขภำพ

ชองปำกเดก (3 คะแนน)

กอนด�าเนนการ 2.2 0.3 -23.143 <0.0001 หลงด�าเนนการ 2.6 0.2

ตำรำงท 5 การปฏบตของผปกครองในการดแลสขภาพชองปากเดกเปรยบเทยบกอนและหลงด�าเนนการ

(n=174)(ตอ)



ชองปำกเดกในระดบศนยพฒนำเดกเลก

3.1ความรวมมอในการด�าเนนงาน

จากการด�าเนนงานครงนท�าใหผบรหารศนยพฒนา

เดกเลกหวหนาสวนการศกษาขององคการบรหารสวน

ต�าบลหนองผอครเดกเลก เจาหนาทสาธารณสขศนย

สขภาพชมชนหนองผอศนยสขภาพชมชนบานนาตาหลว

และทนตบคลากรมโอกาสท�างานรวมกนโดยไดไปศกษา

ดงานในศนยพฒนาเดกเลกบานดงหม ต�าบลคมเกา

อ�าเภอเขาวง ซงมผลการด�าเนนงานดานการสงเสรม

สขภาพชองปากของเดกในศนยเดกเลกผานเกณฑการ

ประเมนดเดนระดบอ�าเภอท�าใหเกดความสมพนธอนด

เกดการประสานงานกนระหวางหนวยงานทเกยวของ

ไดแกองคการบรหารสวนต�าบลหนองผอยอมรบนโยบาย

อาหารปลอดภยและการแปรงฟนหลงอาหารกลางวน

สนบสนนงบประมาณจ�านวน10บาทตอคนตอวนเปนคา

อาหารกลางวนและสนบสนนงบประมาณจ�านวน10บาท

ตอคนตอวนเปนคาอาหารวางนมรสจดและอปกรณใน

การแปรงฟนเพมเตมจากงบประมาณทเคยไดรบแมครว

จดอาหารวางและอาหารกลางวนโดยเนนคณคาทาง

อาหารทไดรบครดแลเดกก�ากบดแลการกนอาหารกลาง

วนอาหารวางและนมและหาวธปรบเปลยนพฤตกรรม

การกนขนมของเดกโดยอนญาตใหเดกกนขนมไดเฉพาะ

เวลาหลงรบประทานอาหารกลางวนและแปรงฟนหลงรบ

ประทานอาหารบรณาการเรองกจกรรมสนทนาการกบ

การแปรงฟนรวมกบฝกการใชกลามเนอมดเลก

3.2 การจดการสภาพแวดลอมใหเออตอการม

สขภาพชองปากทด

ศนยพฒนาเดกเลก อบต.หนองผอ ไดจดการ

สงแวดลอมทเดกมการบรโภคอาหารทปลอดภยและ

เหมาะสม โดยเปลยนอาหารวางจากขนมกรบกรอบท

เหนยวตดฟนเปนผลไมและขนมพนบานแทน เชน จด

ขาวตมมดทโรยดวยมะพราวแทนขนมปบหรอขนมถง

และจดเมนอาหารกลางวนทหลากหลายเปนอาหารทเดก

ชอบผกจะหนใหมขนาดเลกเพอใหเดกรบประทานไดงาย

ตกอาหารใหเพยงพอกบความตองการเดกแตละคนชวย

ใหเดกรบประทานอาหารอมในมอและลดการกนขนมอก


ชองปำกเดกในระดบบรกำรทนตสขภำพ

ทนตบคลากรไดปรบบทบาทการท�างานจากการ

เปนผสงการเปนผประสานงานสนบสนนเพอใหกจกรรม

ตางๆด�าเนนการไดตามศกยภาพและความตองการของ

พนทท�าใหเกดความสมพนธทดขนระหวางทนตบคลากร

และผเกยวของ จากผลการตรวจชองปากเดกพบวา

เดกทกคนในศนยพฒนาเดกเลกไดรบการตรวจฟนทา

ฟลออไรดวานชและแจงผลการตรวจเพอใหผปกครอง

พาเดกทมปญหาฟนผไปรบการรกษาทนตกรรมโดยพบ

วามเดกทไดรบค�าแนะน�าใหไปรบการรกษาทนตกรรม

จ�านวน138ราย(รอยละ79.3)มเดกไปรบการรกษา

ทนตกรรม55ราย(รอยละ39.9)

วจำรณและขอเสนอแนะ การศกษานแสดงใหเหนถงขนตอนและกระบวน

การของการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพชองปากเดกโดย

การมสวนรวมของครอบครวและชมชนทเนนการสราง

เสรมสขภาพชองปากทดมากกวาการลดโรคฟนผเพยง

อยางเดยวและใหความส�าคญกบแนวคดเรองปจจยเสยง

รวม(12)ของโรคฟนผซงมสาเหตมาจากอาหารและความ

ไมสะอาดของชองปากการท�างานภายใตกรอบแนวคดท

กวางขนตองอาศยการท�างานรวมกนของบคลากรหลาย

ฝายทเกยวของรวมถงชมชนโดยกลวธและกจกรรมตางๆ

ทน�ามาใชไดผลนนมาจากการท�างานรวมกนระหวาง

ผปกครองเดกผบรหารศนยเดกเลกครผดแลเดกเลก

และทนตบคลากรในรปแบบรวมกนคดรวมกนท�าตาม

บรบทของพนท ท�าใหผทเกยวของเหนศกยภาพตนเอง

ไมใชหนาทของทนตบคลากรเพยงฝายเดยวอกตอไปผ

ปกครองของเดกผบรหารศนยเดกเลกและครเดกเลกม

ทศนคตทดขนไมรสกวาทนตบคลากรเปนผสงการแลว

ใหครเปนผปฏบตเกดการท�างานเปนทมเดยวกนทนต-

บคลากรเปลยนบทบาทจากการเปนผ สอนมาเปน

ผกระตนใหความชวยเหลอ สนบสนนและชแนะการ

ด�าเนนการเทานน การศกษานแสดงใหเหนวาหาก

ผก�าหนดนโยบายเปนชมชนเองจะท�าใหเกดการท�างาน

รวมกนจนสามารถผลกดนใหเกดการสรางเสรมสขภาพ


ของภาคประชาชนอยางยงยน

สภาพสงคมและสงแวดลอมทบคคลอาศยอยเปน

ปจจยทเปนตวก�าหนดพฤตกรรมสขภาพและสขภาพ

ความรหรอทศนคตสวนบคคลเปนปจจยปลายเหต(13)

ดงนนการสรางเสรมสขภาพชองปากเดกจงเนนมาตรการ

ระดบครอบครวสงคมและสงแวดลอมดงเชนการพฒนา

ศกยภาพผ ปกครองในการดแลสขภาพชองปากเดก

รปแบบกจกรรมจงไมใชอบรมใหความร แตใชรปแบบ

การจดกจกรรมกลมเพอใหผปกครองของเดกไดพดคย

แลกเปลยนเรยนรระหวางผปกครองดวยกนเอง โดย

ทนตบคลากรเปนผกระตนและใหขอมลทางวชาการเสรม

ท�าใหผ ปกครองทเขารวมกจกรรมมการพดคยแลก

เปลยนกนมากขนมบรรยากาศทเปนกนเองและสงทได

แลกเปลยนกนผปกครองมความรสกวาสามารถน�าไป

ปฏบตไดจรงจากการเหนตวอยางของผปกครองคนท

ท�าไดการพฒนาศกยภาพผปกครองในการดแลสขภาพ

ชองปากเดกดวยวธการแบบนเหนไดชดวามบรรยากาศ

ทดกวาการประชมหรอการอบรมใหความรแบบทนต-

บคลากรเปนผใหความรเพยงอยางเดยวเพราะความจรง

แลวผปกครองสวนใหญมความรเรองโรคฟนผและสาเหต

ทท�าใหเกดฟนผเปนอยางด แตไมสามารถปฏบตได

ดงนนการพดคยกนระหวางผปกครองดวยกนเองจะท�าให

เหนตวอยางและวธการจากผปกครองทสามารถท�าไดจรง

จากการด�าเนนงานในระยะแรกพบวานโยบาย

ศนยเดกเลกปลอดขนมไมสามารถด�าเนนการไดอยางตอ

เนองเนองจากมผปกครองบางสวนไมเหนดวยเพราะถา

ไมมขนมแลวเดกจะไมยอมไปศนยพฒนาเดกเลกดงนน

การปรบรปแบบใหมความยดหยนขนโดยเปลยนขนมให

เปนอาหารทปลอดภยแทน เชน ขาวตมมดทโรยดวย

มะพราวผลไมสดขาวโพดตมโดยอนญาตใหเดกน�ามา

แทนขนมไดหรอหากน�าขนมมาผปกครองตองก�ากบดแล

ใหเปนขนมทมประโยชนไมหวานไมมนไมเคมและคร

เดกเลกก�าหนดเวลาใหเดกรบประทานขนมไดเฉพาะชวง

เวลาหลงจากทเดกรบประทานอาหารกลางวนแลว และ

ใหเดกแปรงฟนพรอมกนในชวงเวลากอนนอนตอนบาย

พบวาไดรบการยอมรบจากผปกครองและเดกมากขน

แมวาเดกจะน�าขนมมาแตกสามารถลดการกนขนมลงได

เนองจากเดกรบประทานอาหารกลางวนเพยงพอแลวจง

กนขนมนอยลง มเดกบางคนทน�าขนมมาแตกไมรบ

ประทานสวนกจกรรมการแปรงฟนหลงอาหารกลางวน

กอนด�าเนนการพบวาครใหเดกแปรงฟนหลงรบประทาน

อาหารกลางวนจรงแตหลงจากนนเดกกรบประทานขนม

และเขานอนในตอนบายโดยไมไดแปรงฟนซ�าอกหลงจาก

ทนตบคลากรไดใหขอมลทางวชาการชแจงเหตผลความ

ส�าคญของการแปรงฟนจงท�าใหครเกดความเขาใจมาก

ขนและสามารถปรบรปแบบไดอยางเหมาะสมซงจะเหน

ไดวานโยบายทถกก�าหนดโดยสวนกลางโดยไมค�านงถง

บรบทของพนท ท�าใหไมสามารถปฏบตจรงไดในระยะ

ยาวดงนนการด�าเนนโครงการสรางเสรมสขภาพรวมกบ

ชมชนไมสามารถก�าหนดรปแบบกจกรรมไดอยางตายตว

เนองจากกจกรรมจะเกดขนจากการรบทราบปญหาและ

วเคราะหแนวทางแกไขทเหมาะสมกบบรบทของพนท

นนๆการด�าเนนโครงการจงเปรยบเสมอนงานศลปะท

ตองใชการเรยนรและท�าความเขาใจชมชนเปนพนฐาน

และอางองขอมลวชาการจากหลกฐานทางวทยาศาสตรท

ดทสด

การศกษานไดประเมนผลการด�าเนนงานพฒนา

ระบบการสงเสรมสขภาพชองปากเดกในศนยพฒนาเดก

เลก โดยการมสวนรวมของครอบครวและชมชนเพยง

ระยะสนเทานนไมไดประเมนผลส�าเรจของงานสงเสรมสข

ภาพชองปากทสภาวะชองปาก จ�านวนฟนผลดลงหรอ

การไดรบการรกษาทนตกรรมทมากขน ซงเปนการ

ประเมนผลในระดบสดทายของงานสรางเสรมสขภาพ(14)

เพราะการด�าเนนงานสรางเสรมสขภาพทยงยนไมไดเกด

จากการใหบรการทนตกรรมปองกนในโรงพยาบาลทเกด

จากทนตบคลากรเพยงฝายเดยวแตเกดจากคนในชมชน

ทเปนเจาของสขภาพเหนพองและรวมกนขบเคลอนให

เกดการเปลยนแปลงสภาวะแวดลอมใหเปนมตรตอ

สขภาพ(10) ซงเปนผลส�าเรจในขนตนทจะสงผลใหเกด

การเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในชมชนตามมาซง

ถอเปนความส�าเรจในระยะกลาง(11)


สรป การพฒนาระบบการด�าเนนงานสงเสรมสขภาพ

ชองปากเดกในศนยพฒนาเดกเลกอบต.หนองผอครงน

เปนการด�าเนนงานรวมกนระหวางผปกครองผบรหารคร

ศนยเดกเลกและทนตบคลากรจากกจกรรมกลมแลก

เปลยนเรยนรของผปกครองเกดการเรยนรระหวางกลม

ผปกครองดวยกนเอง

ผปกครองเหนความส�าคญของการดแลสขภาพ

ชองปากเดกและสามารถก�ากบดแลใหเดกมพฤตกรรม

สขภาพทเหมาะสมไดจรงในศนยพฒนาเดกเลกนโยบาย

อาหารปลอดภยและกจกรรมการแปรงฟนหลงอาหาร

กลางวนเปนนโยบายและกลวธทเกดจากความคดของ

คนในชมชนท�าใหเกดการยอมรบมความเหมาะสมกบ

พนท และสามารถปฏบตไดจรงอยางตอเนองมากกวา

นโยบายทถกก�าหนดหรอสงการจากหนวยงานราชการ

และใหชมชนเปนผปฏบต การปรบบทบาทการท�างาน

สงเสรมสขภาพชองปากเดกจากการเปนผสอนหรอผสง

การมาเปนผสนบสนนความรทางวชาการและกระตนให

ความชวยเหลอ ท�าใหเกดความสมพนธในแนวราบ

ระหวางบคลากรสาธารณสขกบชมชน เกดการท�างานใน

รปแบบของทมงานสงเสรมสขภาพชองปากเดก จน

สามารถผลกดนใหเกดการสรางเสรมสขภาพชองปาก

ของเดกในศนยเดกเลกไดอยางยงยน

กตตกรรมประกำศ ขอขอบพระคณเดกและผปกครองในศนยพฒนา

เดกเลกอบต.หนองผอและคณะผบรหารครผดแลเดก

ประจ�าศนยเดกเลกและทนตบคลากรทเกยวของทกทาน

ทไดใหขอมลตางๆทเปนประโยชนและใหความรวมมอ

ในการวจยครงนเปนอยางด

เอกสำรอำงอง1. ศรรกษนครชย,สรอยศรทวบรณ,บญนตยทวบรณ,

อารยาพงษหาญยทธ,ภทรวดลลาทววฒ,สกฤตา

จตตไมตร.รายงานการศกษาผลกระทบของโรคฟน

ผตอคณภาพชวตของเดก.กรงเทพมหานคร:คณะ

ทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยมหดล/ส�านกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ;2548.

2. CasamassimoPS.Relationshipsbetweenoraland

systemichealth.PediatrClinNorthAm2000;47:

1149-57.

3. จตตพรนพนธกจ.ปจจยทมอทธพลตอการเกดฟน

ผในเดกอาย1-3ปของจงหวดเชยงรายป2549.

วทยาสารทนตสาธารณสข.2550;12:16-28.

4. สณวงศคงคาเทพ,ขนษฐรตนรงสมา,องศณาฤทธ

อย.พฤตกรรมการบรโภคอาหารรสหวานกบปญหา

ฟนผและโรคอวนของเดกไทยอายต�ากวา 5 ป.

กรงเทพมหานคร:ออนพรนชอพ;2550.

5. TeresaA.DentalCariesandBeverageConsumption

in Young Children. Pediatrics 2003; 112:

184-91.

6. BruceAD,JonathanDS,CynthiaLO,TeresaAM,

StevenML,MichaelJK.Therelationshipbetween

healthful eating practices and dental caries in

children aged 2-5 years in theUnited states,

1988-1994.JADA2004;135:55-66.

7. วภาพรลอมสรอดม.ความเขาใจและการปฏบตแบบ

ชาวบานเกยวกบโรคฟนผในเดกปฐมวยกรณศกษา

หมบานแหงหนงในอ�าเภอนคมค�าสรอย จงหวด

มกดาหาร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหา

บณฑต (ทนตกรรมส�าหรบเดก)บณฑตวทยาลย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย;2545.


8. กองทนตสาธารณสข กรมอนามย กระทรวง

สาธารณสข. รายงานผลการส�ารวจทนตสขภาพ

แหงชาตครงท 6พ.ศ.2549-2550.กรงเทพฯ:

องคการทหารผานศก;2551.

9. มาลวนทนาศร.การประเมนผลการปรบพฤตกรรม

บรโภคทมผลตอโรคฟนผของเดกเลก ในศนย

พฒนาเดกเลกต�าบลล�าไทรอ�าเภอล�าลกกาจงหวด

ปทมธาน. วทยาสารทนตสาธารณสข.2551;13:

7-18.

10.WorldHealthOrganization.TheOttawa charter

forhealthpromotion:HealthPromotion1.Geneva:

WorldHealthOrganization;1986.

11.WorldHealthOrganization.WHO information

seriesonschoolhealth.Oralhealthpromotion:an

essential elementof ahealth-promotion school.

Geneva:WorldHealthOrganization;2003.

12. Sheiham S,Watt R. The common risk factor

approach:arationalbasisforpromotingoralhealth.

CommunityDentOral Epidemiol 2000; 28:

399-406.

13.MarmotM,WilkinsonRG.Socialdeterminantsof

health.Oxford:OxfordUniversityPress,2003:

1-16.

14.WattR,FullerS,HarnettR,TreasureE,Stillman

LC.Oral health promotion evaluation-time for

development.CommunityDentOralEpidemiol

2001;29:161-6.

Documents

การพัฒนาระบบการส่งเสริม ...odpc7.ddc.moph.go.th › journal › files › 1912554_11-26.pdf · 2017-06-30 · ค ำส ำคัญ: