KIRIM-KONGO KANAMALI ATEŞİ

 

Kırım-Kongo Hemorajik Ateş (KKHA),keneler tarafından bulaştırılan ateş, cilt içi ve diğer alanlarda kanama gibi bulgular ile seyreden hayvan kaynaklı bir enfeksiyondur.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi Nedir?

Virüsün Tarihçesi

• 1944-45 Kırım– Kırım Kanamalı Ateşi

• 1956 Kongo– Kongo Hastalığı

• 1968– İki etkenin biyolojik olarak aynı olduğu

bulunmuş• 1979

– İki coğrafik bölgenin adına uygun olarak

Kırım-Kongo Kanamalı Ateş Virüs(Crimean-CongHemorrhagic Fever Virus; CCHFV)

Dünyada KKKA Endemik Bölgeler

KKKA VAK’ALARININ GÖRÜLDÜĞÜ AYLAR

0

20

40

60

80

100

120

Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim

Aylar

Vak

'a S

ayısı

Kırım-Kongo kanamalı ateşi virüsü

(Crimean-Congo hemorrhagic fever virus, CCHV)• Bunyaviridae familyasından Nairovirus cinsine

bağlı olan insanlarda Kırım-Kongo kanamalı ateşi hastalığı’na sebep olmaktadır.

Bunyavirus’un elektron mikroskobundaki görüntüsü

• İnfekte hayvanların doku ve kanı ile temas

• Kene ısırığı (veya ezilmesi) ile • İnfekte insanlardan • (Genellikle Nozokomiyal)• Laboratuvardano Hava yolu?o İnfekte sütün içilmesi ile?

Bulaş Yolu

KKKA NASIL BULAŞIR?

Henüz ergin olmamış Hylomma soyuna ait keneler, küçük omurgalılardan kan emerken virüsleri alır, gelişme evrelerinde muhafaza eder; ergin kene olduğunda da hayvanlardan ve insanlardan kan emerken bulaştırır.

Virüsün Rezervuarı ve VektörüKenelerKeneler

IxodidaeIxodidae (sert veya barınak kenesi)

ArgasidaeArgasidae (yumuşak veya arazi kenesi)

Hyalomma, Dermacentor, Rhipicephalus cinsleri

?

Larva Nimf Erkek erişkinkene

Dişi erişkinkene

Nimf (deriye yapışmış)

Erkek erişkinHyalomma

Dişi erişkinHyalomma

Dişi erişkinHyalomma kan emmiş

• Keneler otlaklar, çalılıklar ve kırsal alanlarda yaşayan küçük oval şekilli, 6-8 bacaklı, uçamayan, sıçrayamayan hayvanlardır.

• Hayvan ve insanların kanlarını emerek beslenirler ve bu sayede hastalıkları insanlara bulaştırabilirler.

KLİNİK

• İnkübasyon süresi virusun alınma yoluna bağlıdır

• Kene ısırmasını takiben inkübasyon süresi 1-3 gün olmak üzere, en fazla 9 gündür.

• İnfekte kan ve doku ile temas sonrası inkübasyon süresi 5-6 gün, en fazla 13 gün olabilmektedir.

• Klinik tablo hafif,orta ve ciddi-ağır formlardan biri şeklinde olabilir.

KLİNİK-2

• Başlangıç nonspesifik bazen ani başlayabilir• Genellikle ilk semptom şiddetli baş ağrısı• Daha sonra üşüme titreme ile yükselen ateş• Boğaz ağrısı• Aşırı halsizlik• Yorgunluk• Yaygın kas ağrısı ve eklem ağrısı ortaya çıkar

KLİNİK-3

• Şikayetlere baş dönmesi• Ense ağrısı• Fotofobi• Sarılık• Duygu durum değişikliği eklenebilir• Bulantı kusma olabilir,bunlara karın ağrısı

ve sulu ishal eklenebilir• Hastada huzursuzluk vardır

KLİNİK-4

• Birkaç gün içinde bilinç bulanıklaşır, konfü ve ajite hale gelebilir

• 2-4 gün sonra ajitasyon yerini bitkinlik ve depresyona bırakır

• Yüz kızarık, konjoktivalar konjestiyonedir• Hepatik tutulum mutlaka vardır, kc

enzimlerinde yükselme ve hepatomegali vardır

• LAP ve splenomegali de olabilir

KLİNİK-5

• Başlangıçta bradikardi, kanamalardan sonra taşikardi görülebilir

• Hastalığın 3-6.günlerinde ağız, burun ve mide gibi iç organlarda, mukozal yüzeylerde ve deride peteşiyal döküntüler ortaya çıkar

• Peteşiler ekimoza ilerleyebilir, hematemez, melena, epistaksis, hematürü, diş eti kanaması, vajinal kanama ve iç organ kanaması olabilir

KLİNİK-6

• İntestinal kanama karın ağrısı yapabilir ve akut batın ön tanısı ile hastalar opere edilebilir

• Kanamalar sonucu hipotansif kriz görülebilir• Ağır seyreden olgularda 5.günden sonra

hepatorenal sendrom ve akciğer yetmezliği gelişebilir

• Terminal dönemde kardiovasküler kollaps, şok, hepatorenal yetmezlik ve DIC gelişebilir

KLİNİK-7

• SSS tutulumu kötü prognoz göstergesidir• Hastalar beyin, karaciğer, böbrek, kalp ve

akciğer yetmezliğinden ölürler• Ölüm genellikle klinik bulguların

2.haftasında görülür• Hafif ve orta klinik seyir gösterenler

yaklaşık 9-10 günde iyileşir• Ateş 5. veya 12. güne kadar çıkar lizisle

düşer, nekahat dönemi uzun sürer

PLT

Inkubasyon

3-7 gün

Prehemorajik dönem 1-7 gün

Hemorajik dönem2-3 gün

Konvelesan dönem

Kanama(hematemez, melena, )Somnolans

AST

ALT

WBC

Fatalite

PCR: 9 gün

Miyalji, Ateş,Bulantı-kusmaİshal

7 g 10 g

days

DIC

IgM (7 g-4 ay) IgG (7 gün-5 yıl )

Ergönül Ö. Lancet ID 2006; 6: 203-214

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2002-2003)

*2002-2003 yıllarında adresi belirlenemeyen 11 vaka mevcuttur.

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller (Türkiye, 2004)

KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)KKKA Vakalarının Görüldüğü İller ( Türkiye, 2005)

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden Korunma

 

Hastalığın bulaşmasında keneler önemli bir yer tutmaktadır. Bu nedenle kene mücadelesi önemlidir fakat oldukça da zordur.

1. İnsanlar kenelerden uzak tutulabilir ise bulaş önlenebilir. Bu nedenle de mümkün olduğu kadar kenelerin bulunduğu alanlardan kaçınmak gerekir.    

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden Korunma

2. Kenelerin yoğun olabileceği çalı, çırpı ve gür ot bulunan alanlardan uzak durulmalı, bu gibi alanlara çıplak ayak yada kısa giysiler ile gidilmemelidir.

3. Bu alanlara gidenlerin lastik çizme giymeleri, pantolonlarının paçalarını çorap içine almaları,

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden Korunma

  

4. Ayrıca uzaklaştırıcı olarak WHO (Dünya Sağlık Örgütü) tarafında da önerilen DEET, dimetil ftellat, benzil benzoat ve indanol içeren uzaklaştırıcıları açık yerlere ve kıyafetlere uygulanması,

5. Bu kenelerle sıklıkla karşılaşılabilecek ortamda çalışması gerekenlerin kıyafetlerine WHO tarafından önerilen ilaçları uygulaması, önerebilinir.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden Korunma

6. Diğer canlılara ve çevreye zarar vermeden, haşere ilacı (insektisit) ile uygulamanın uygun görüldüğü durumlarda  çevre ilaçlanması yapılabilinir.

7. Kenelerin bulunduğu alanlara gidildiği zaman vücut belli aralıklarla kene için taranmalıdır.

Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinden Korunma

8. Vücuda yapışmış keneler uygun bir şekilde  kene ezilmeden, ağızdan veya başından tutularak bir cımbız veya pens yardımıyla sağa sola oynatarak alınmalıdır. Isırılan yer alkolle temizlenmelidir. Mümkünse kenenin tanı için alkolde saklanması uygun olur.

KENE KOVUCU İLAÇLAR

• Giysilere, çadır, uyku tulumu, koltuk, kanepe, halı, kilim perde, duvar gibi kenenin uzak tutulması istenen alanlara uygulanır. Uzun süreli koruma sağlar.

• Giysilere giymeden önce uygulanıp kuruduktan sonra giyilir.

Ken-Kov Aeresol (TAMAY)Anti-Kene Sprey (PCI)

• Sivrisinekler için piyasada mevcut olan direkt vücuda sürülen ilaçlar kenelere karşı da kullanılabilir. Kısa süreli koruma sağlar.

OF, KOV, SİN-KOV vb.

KENE KOVUCU İLAÇLAR

Kırsal alanlara gidildiğinde vücudun açıkta kalan kısımlarına repellent olarak bilinen böcek kovucu maddelerin sürülmesi, kenelerin birkaç saat vücuda yaklaşmalarını engellemektedir.

KENE KOVUCU İLAÇLAR

Park ve mesire yerleri gibi dar alanlarda ise çok yoğun kene olması durumunda, çevreye ve halk sağlığına yönelik etkileri iyi bilinen insektisit ilaçların uzmanların kontrolünde yapılması faydalı olabilir.

Kenelerin Habitatlarının Değiştirilmesi

• Herbisidal ilaç kullanımı• Arazi (anız) yakma• Arazinin sürülmesi• Kuru yaprak tabakasının hatta

orman taban örtüsünün kaldırılması

*Ekolojik bozulmaya yol açabilir, ancak zorunlu hallerde denenebilir

KENE ÇIKARILMASI• Keneler virüsü, vücuda yapıştıktan

hemen sonra vermeyip, bunun için belirli bir süre gerektiğinden kenenin en kısa sürede çıkarılması çok önemlidir.

• Keneler kesinlikle ezilmeden ve kenenin ağız kısmı koparılmadan bir cımbız veya pens yardımıyla kenenin vücuda yapıştığı yerden tutularak, sağa sola oynatılarak çıkartılmalıdır.

KENE ÇIKARILMASI

• Kene üzerine herhangi bir kimyasal madde (alkol, gaz yağı, kolonya vb.) kesinlikle dökülmemeli ve keneler sigara veya kibrit gibi fiziksel yöntemlerle uzaklaştırılmaya çalışılmamalıdır. Çünkü bu durumda keneler kusmakta ve mikrobu vücuda verebilmektedir.

• Mecbur kalınırsa (deri içinde kenenin başının kalması vb.) kenelerin cerrahi yöntemle çıkarılması gerekmektedir.

İple Kene Çıkarma

Tedavinin Amacı

Mortalitenin engellenmesi

Tedavi

• Spesifik tedavisi yoktur• Destek tedavisi (Kan replasmanı,

solunum-dolaşım desteği vb.)• Antiviral ilaç (Ribavirin) kullanılabilir.

• Hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler yaklaşık 9-10 günde iyileşir

• Mortalite oranı ortalama %30 (%8-80)

• İyileşen olgularda sekel görülmez• Ölüm klinik bulguların 2. haftasında

görülür

Prognoz

Ölüm karaciğer, böbrek ve akciğer yetmezlikleri nedeni ile olmaktadır.

Bilinen Enfeksiyonlar BrusellozQ AteşiRiketsiyozErlichiozLymeLeptospirozSalmonellozMalarya

Diğer VHFGüney AmerikaLassaRift ValleyHantaEbola & MarburgSarı HummaDengueKyasanurOmskAlkumra

Ayırıcı Tanı

Enfeksiyon dışıB12 eksikliğiFebril nötropeniToksikasyon

ÜÇÜNCÜ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞUNA SEVK ÖNERİLERİ

• 60 yaşından büyük olan hastalar• Eşlik eden (Diabetes mellitus, Kronik böbrek

yetmezliği, KOAH ve Hematolojik hastalıklar gibi) başka bir hastalığı bulunanlar

• Klinik durumu hızla bozulanlar (Peteşi, Ekimoz, Diş eti kanaması, burun kanaması vb.)

• Şuur bulanıklığı olanlar• Trombositleri 50.000/mm3’ün altında olanlar• CK yüksekliği >1000• Uzamış aPTT’si olanlar

TABURCU ETME ÖNERİLERİ

• Lökosit 4000/mm3, trombositleri de 150.000/mm3’ün üzerine çıkan ve kliniği düzelen hastalar taburcu edilip ayaktan izlenebilir

• Ancak aile bireylerine bulaş açısından hastaya ve aileye eğitim verilmeli.

TEŞEKKÜR EDERİZ