12 »» 17 »»

داعش رۆژانه توانای به رهه مهێنانی 70هه زار به رمیل نه وتی هه یه

««8داعش‌نه‌وت‌به‌كێ‌‌ده‌فرۆشێ‌؟

ریکالم

کورد‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌به‌غداكورد به هه مان داواكارییه كانی رابردو

ده چێته وه به غدا

3 »»

11

100 ئێزیدی له به شی رۆژئاوای چیای ش���ه نگال كه به قه ندی���ل ناوده برێت ماوه ی دو هه فته یه له خه ڵكی و جیهانی ده ره وه داب���ڕاون و ت���ا ئێس���تا هیچ نه یانگه یش���توه تێ ، الیه نێك كه س و ئه وان له ڕێگ���ه ی ئاوێنه وه داواكارن ئه گینا فریایانبكه ون كات به زوترین

روبه ڕوی مردن ده بنه وه .ئاوێنه ، زاخۆ: وه لید حه سه ن موراد كه یه كێكه له و ك���ورده ئێزیدیانه ی له ئاواره كانی دیكه ی چیای شه نگال دابڕاون، له په یوه ندییه كی ته له فونیدا به ئاوێن���ه ی راگه یان���د ك���ه ئه گه ر به زوتری���ن كات نه چن به هانایانه وه و فریایان نه كه ون به رگه ی سێ رۆژی

تر ناگرن و گیان ده سپێرن.ئه و وتی "ماوه ی دو هه فته یه له نێو چیای شوێنی رژدترین سه ختترین و له بارێكی گیرمانخواردوه و شه نگالدا زۆر خراپداین، تا ئێستا ده كه سمان

لێمردوه ".وتیش���ی "له وه ته ی رومانكردوه ته هاوكاری���ی و هی���چ چیای���ه ئ���ه م نه كراوه و پێ���وه په یوه ندییه كم���ان له تینوێت���ی و ده مری���ن خه ریك���ه برس���ێتیدا، به تایبه تی كه كه س���ی پی���رو په ككه وت���ه و ژن و نه خۆش و

منداڵمان له گه ڵدایه ".ئ���ه و داوای له ئاوێن���ه ك���رد كه ده نگیان بگه یه نن به جیهانی ده ره وه و وتی "تكایه ك���ی زۆر له هه مو الیه نه په یوه ندیداره كان و رێكخراوه مرۆیی و ئه مه ریكی و بیانی���ه كان ده كه ین كه به زوترین كات بێن به ده م هاوارمانه وه و فریامانبكه ون، ئه گینا له ماوه ی سێ چوار رۆژی ئاین���ده دا زۆربه مان له م

چۆڵه وانییه دا ده مرین".

‌‌‌‌تیراژ:‌‌4500 ‌ ‌ ‌ ‌ ‌‌‌‌‌ ‌ کۆمپانیای‌باڵڤ‌پەیک‌ئاوێنە‌دابەش‌دەکات‌نرخی‌‌1000دینار‌‌ ‌ ‌ ‌‌ ته‌له‌فۆن:‌‌‌‌‌3201274 ‌ ناونیشان:‌سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌شۆڕش-‌به‌رامبه‌ر‌ئاماده‌یی‌شۆڕشی‌کوڕان‌

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )441( سێشەممە 2014/8/19

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

ئه گه ر پارێزگار دو ساڵ به دو ساڵ نه بێت سلێمانی ئارام نابێت

««9کێشه‌ی‌پارێزگاری‌سلێمانی‌

12

ئاوێنه‌‌شوێنی‌‌100ئێزیدی‌دابڕاو‌ئاشکرا‌ده‌کات‌"به‌زوترین‌كات‌فریامانكه‌ون"

به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگ‌ده‌بنه‌‌شوێنی‌‌گه‌شت

18خه‌ونی‌سه‌ربه‌خۆیی‌و‌خه‌می‌داهاتو دەربارەی‌ناسیۆنالیزم‌و‌ڕاسیزم

نزیكه ی 20 گه نج له الیه ن ئاسایش���ه وه به گومانی په یوه ندیكردن به داعش���ه وه له هه ڵه بجه ده ستگیركراون، ئه ندامێكی ئیسالمییش بزوتنه وه ی سه ركردایه تی به ش���ێوه یه كی "پێویس���ته ده ڵێ���ت هۆشیارانه ده ستگیربكرێن و ته ڕو وشك

به یه كه وه نه سوتێنرێت".ئه و به پێ���ی هه ڵه بج���ه : ئاوێن���ه ، زانیارییان���ه ی به ئاوێن���ه گه یش���تون، له چه ن���د رۆژی راب���ردودا ژماره ی���ه ك

داموده زگا له الی���ه ن هه ڵه بجه گه نجی ئه منیه كانی شاره كه وه ده ستگیركراون، به اڵم هیچ الیه نێكی ئه منیی ئاماده نین لێدوان له وباره ی���ه وه بده ن و هه واڵه كه

پشتڕاست یاخود ره تبكه نه وه .به ده س���تگیكردنی س���ه باره ت ئ���ه م گه نجان���ه ، كامی���ل مه حم���ود ئه ندام���ی س���ه ركردایه تی بزوتنه وه ی ئیس���المی به ئاوێن���ه ی راگه یان���د كه هۆش���یارانه به شێوه یه كی پێویس���ته

وش���ك ت���ه ڕو ده س���تگیربكرێن و به یه ك���ه وه نه س���وتێنرێت، ئ���ه و وتی "پێویس���ته ئاس���ایش له گه ڵ یه كێتی هه ڵمه تێك���ی كۆببێت���ه وه و زانای���ان هۆشیاركردنه وه بۆ ئه وگه نجانه بكرێت

تاوه كو به هه ڵه دا نه برێن".ئاوێنه هه وڵیدا زانیاری له به رپرسانی داموده زگاكان���ی ئاس���ایش وه ربگرێت س���ه باره ت به هۆكاری ده ستگیركردنی ئ���ه و گه نجان���ه ، ب���ه اڵم ئاماده نه بون

له مباره وه لێدوان بده ن.چه كدارانی دروستبونی له سه ره تای ده وڵه تی ئیس���المی ناسراو به داعش، چونه هه ڵه بج���ه گه نجی ژماره ی���ه ك ریزه كانیه وه و تا ئێس���تا 3 كه س���یان كوژراون و 4 كه سیشیان گه ڕاونه ته وه و

له الیه ن ئاسایشه وه ده ستگیركراون.

نزیكه‌ی‌‌‌20گه‌نجی‌‌هه‌ڵه‌بجه‌‌به‌گومانی‌‌په‌یوه‌ندیكردن‌به‌داعشه‌وه‌‌ده‌ستگیر‌ده‌كرێن

له جه له وال رافیده ین بانكی به ڕێوه به ری ئام����اژه ب����ه وه ده كات كه ب����ه ر له وه ی به س����ه ر ده س����ت داعش چه كداران����ی جه له والدا بگرن، به ته له فۆن ئاسایش����ی ئاگاداركردوه ت����ه وه و پاش هاتنیش����یان بانكه كه ی راده س����تكردون ت����ا له الیه ن خه ڵكه وه په الم����ار و تااڵن نه كرێت، ئه و وت����ی "دوای ئه وه هیچ زانیارییه كم نییه 23 ملی����ار دین����اری ن����او بانكه كه چی

لێهات".ئاوێن����ه ، گه رمی����ان: عه بدولحه می����د ره ش����ید ع����ارف، به ڕێوه ب����ه ری بانكی رافیده ین له جه له وال به ئاوێنه ی راگه یاند كه بانكه كه پێش����تر له الیه ن هێزه كانی پارێزگاری ئاسایش����ه وه پێش����مه رگه و لێده ك����را ت����ا ئه وكاته ی ش����ارۆچكه كه ب����ۆ چه كداران����ی داعش چۆڵك����را، ئه و وتی "ب����ڕی زیاتر له 23 ملی����ار دینار

له بانكه كه دا بو".س����ه باره ت به چاره نوس����ی ئ����ه و بڕه پاره ی����ه ش، وتی "ئ����ه وه ی له خه ڵكه وه

پێمگه یشتوه ئه وه یه پاره كه له ناو بانكدا ماوه ت����ه وه ، به اڵم وه ك خ����ۆی زانیاری

له باره یه وه نیه ".وتیشی "پێش����تر له گه ڵ قایمقامیه تی خانه قین و به ڕێوه به ری ناحیه ی جه له وال پاره كه گواستنه وه ی بۆ گفتوگۆمانكرد بۆ خانه قین، به اڵم به هۆی ئه وه ی ئه مین س����ندوقی بانكه كه یه كێك له كلیله كانی البوو ئاماده نه بو كلیله كه مان بۆ بهێنێت ،

نه مانتوانی پاره كه بگوازینه وه ".به ڕێوه ب����ه ری حه س����ه ن، ئه ن����وه ر ناحی����ه ی جه ل����ه وال ئه وه ی ب����ۆ ئاوێنه پشتڕاستكرده وه كه هه وڵی گواستنه وه ی پاره كه ی����ان داوه ، ئ����ه و وت����ی "پێش مانگێك له چۆڵكردن����ی جه له وال هه وڵی گواس����تنه وه ی پاره كه م����ان داوه ، به اڵم

نه توانرا پاره كه بگوازرێته وه ".س����ه باره ت به چاره نوسیش����ی كه ئایا داعش پاره كه ی بردوه یان نا، ئه و وتی

"ئێمه ئاگاداری ئه وه نین".

‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌بانكی‌‌رافیده‌ین‌له‌جه‌له‌وال:هیچ‌زانیارییه‌كم‌نییه‌‌

‌23ملیار‌دیناره‌كه‌‌چی‌‌لێهات

په رله مانتارێك���ی یه كێت���ی ئام���اژه به وه ده كات كه "پارت���ی و گۆڕان به هه ماهه نگی په رله مانیان خنكاندوه "، له به رامبه ریش���دا سه رۆكی فراكس���یۆنی پارتی له په رله مان پێیوای���ه "فراكس���یۆنی یه كێت���ی دۆڕاوی په رله مانی كوردس���تانه "، په رله مانتارێكی گۆڕانیش ده ڵێت "سه رۆكی په رله مان له م بارودۆخه دا نایه وێ���ت په رله مان كۆبێته وه بۆ ئه وه ی ناكۆكی نێ���وان په رله مانتارانی

یه كێتی و پارتی زیاتر په ره نه سێنێت".په رله مانت���اری هه ولێ���ر: ئاوێن���ه ، له په رله مان���ی یه كێت���ی فراكس���یۆنی كوردستان گۆران ئازاد به ئاوێنه ی راگه یاند كه چه ن���د رۆژێكه نزیكه ی 30 په رله مانتار واژۆمان كۆكردۆته وه بۆ ئه وه ی په رله مانی

كوردس���تان دانیش���تنێكی تایبه ت بكات ش���ه نگال و به روداوه كان���ی س���ه باره ت هۆكاره كانی ئه و شكسته و به رپرسیاریه تی روداوه كان و ئاواره بونی سه دان هه زار كه س و بردن���ی ژنانی ئێزیدی و كێ به رپرس���یاره ل���ه و روداوانه ، به اڵم س���ه رۆكی په رله مان به هه ماهه نگی له گه ڵ پارتی نایانه وێت ئه و

دانیشتنه بكرێت.ئه و وت���ی "له به رچاوی هه م���وان رونه و له ترس���ی ئه وه ی نه ب���ادا شكس���ته كانی پارتی له س���نوری ش���ه نگال باس بكرێت و راس���تیه كانی پش���ت چۆڵكردنی شه نگال په رله م���ان س���ه رۆكایه تی رونبێت���ه وه ، نایه وێ���ت ئه و دانیش���تنه بكرێت، پارتی و

گۆڕان په رله مانیان خنكاندوه ".

فراكسیۆنی س���ه رۆكی له به رامبه ریشدا پارت���ی له په رله مانی كوردس���تان "ئومێد ك���ه راگه یان���د به ئاوێن���ه ی خۆش���ناو" "ترساوه كان ئه وانه ن كه دۆڕاوی په رله مانن، دۆڕاوی په رله مانیش فراكسیۆنی سه وزه ".

وتیش���ی "ئێمه له وه ناترس���ین باس���ی راس���تیه كانی پش���ت چۆڵكردنی شه نگال بكرێ���ت، به ڵكو ئێم���ه له وه ده ترس���ین په رله مانت���اره یه كێتیه كانی ناو په رله مان كه هه ریه كه یان س���ه ر به باڵێكن، له الیه ن كه سێكه وه قورمیش���كراوبن و بێن ده ستی چه وری خۆیان له په رله مان به ئێمه بسڕنه وه

یان زیاتر خه ڵك بترسێنن".وتیشی "هه ر ئه وان بون كاتێك مه خمور له الیه ن داعش���ه وه داگیركرا دڵیانخۆشبوو

چه پڵه یان لێده داو مه كینه ئیعالمیه كانیان خه ڵكی هه ولێریان تۆقاندبو، دڵخۆش���بون پێش���مه رگه ی هێ���زی به شكس���ته كانی كوردس���تان، كه ئه وان پێیانوابو شكستی

پارتییه ".قسانه ش���دا، ئ���ه و له به رامب���ه ر گ���ۆڕان فراكس���یۆنی په رله مانتارێك���ی ك���ه "س���ه رۆكی راگه یان���د به ئاوێن���ه ی په رله مان نایه وێت له م كاته هه س���تیاره دا په رله مان كۆبێته وه ، چونكه ترس���ی له وه پارتی یه كێتی و په رله مانتاره كان���ی هه یه له په رله م���ان بكه ون���ه ملمالنێ���ی حزبی و دۆخه كه زیاتر بشڵه قێت، ئه مه شی به رونی

به یه كێتی و پارتی وتوه ".

"په‌رله‌مان‌له‌ترسی‌‌په‌ره‌سه‌ندنی‌‌ناكۆكی‌‌په‌رله‌مانتارانی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌كۆنابێته‌وه"‌

3

53

6

خێزانێکی ئاواره ی ئێزیدی فۆتۆ: رێبین چاالک

ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

سه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌پێشمه‌رگه‌‌ئه‌وه‌‌ئاشكرا‌ده‌كات،‌كه‌‌هه‌مو‌جۆره‌‌چه‌كێكی‌‌سوك‌و‌قورس‌گه‌یشتوه‌ته‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌به‌شێك‌له‌و‌

چه‌كانه‌ش‌به‌سه‌ر‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگدا‌دابه‌شكراون.‌ئه‌ندامێكی‌‌لیژنه‌ی‌‌

پێشمه‌رگه‌ی‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستانیش‌ده‌ڵێت،‌"شه‌رمه‌‌سیمای‌‌حزبایه‌تی‌‌

به‌به‌ره‌كانی‌‌شه‌ڕه‌وه‌‌ببینرێ‌".

پڕچه‌ككردن����ی‌‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌بۆ‌داعش،‌ چه‌كداران����ی‌‌ روبه‌روبون����ه‌وه‌ی‌‌

یه‌كێتی‌‌ ئه‌مه‌ری����كا‌و‌ واڵتان����ی‌‌ له‌الیه‌ن‌ئه‌وروپ����ا‌به‌رده‌وام����ه‌،‌س����ه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌وه‌زاره‌تی‌‌پێشمه‌رگه‌‌كه‌‌پێی‌‌باش‌نه‌بو‌ناوی‌‌باڵوبكرێته‌وه‌،‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ئاش����كراكرد‌كه‌‌"هه‌مو‌جۆره‌‌چه‌كێكی‌‌س����وك‌و‌قورس‌بۆ‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردس����تان‌هاتوه‌"،‌به‌شی‌زۆری‌ئه‌و‌چه‌كانه‌ش‌له‌الی����ه‌ن‌ئه‌مه‌ریكاو‌چیكه‌وه‌‌نێردراوه‌،‌دیارترینیشیان‌چه‌كی‌‌جۆری‌‌

)ئێم‌دو(ه‌‌كه‌‌وه‌ك‌دۆشكه‌‌وایه‌.‌ئه‌و‌س����ه‌رچاوه‌یه‌‌باسی‌‌له‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌بڕیاره‌‌س����ه‌ره‌تای‌‌مانگ����ی‌‌ئه‌یلول‌ئه‌وروپاش‌ یه‌كێتی‌‌ ته‌قه‌مه‌ن����ی‌‌ چه‌ك‌و‌بگاته‌‌ده‌س����ت‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌،‌ئه‌و‌

جه‌ختی‌‌ل����ه‌وه‌ش‌كرده‌وه‌‌كه‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌چه‌كانه‌‌له‌سه‌ره‌تادا‌راده‌ستی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌پێشمه‌رگه‌‌ده‌كرێت،‌دواتر‌به‌بێ‌‌جیاوازی‌‌به‌سه‌ر‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگدا‌دابه‌ش‌ده‌كرێن.‌بۆ‌هۆكاری‌‌ئه‌وه‌ش‌كه‌‌چه‌كه‌كان‌ته‌نها‌له‌فرۆكه‌خانه‌ی‌‌هه‌ولێره‌وه‌‌دێنه‌‌هه‌رێم،‌

پێیوابو‌كه‌‌"هه‌ولێر‌پایته‌خته‌".لیژن���ه‌ی‌‌ ئه‌ندام���ی‌‌ ه���اوكات‌پێش���مه‌رگه‌‌و‌س���ه‌رۆكی‌‌فراكس���یۆنی‌‌كوردس���تان،‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌‌ ئ���ازادی‌‌ئه‌بوكاروان‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌"وه‌ك‌هاواڵتیه‌كی‌‌ئاس���ایی‌‌هه‌واڵ���ی‌‌هاتنی‌‌چه‌ك‌و‌ته‌قه‌مه‌نی‌‌نوێ‌‌بۆ‌پێش���مه‌رگه‌‌له‌كه‌ناڵه‌كانی‌‌راگه‌یاندنه‌وه‌‌بیستومانه‌،‌

بۆیه‌‌ورده‌كاریه‌كه‌ی‌‌نازانین".‌وتیشی‌،‌پێشمه‌رگه‌وه‌‌ به‌وه‌زیری‌‌ "په‌یوه‌ندیمان‌كردوه‌،‌پێیوتین‌چه‌ك‌هاتوه‌‌و‌به‌س���ه‌ر‌دابه‌شی‌‌ پێشمه‌رگه‌دا‌ هێزی‌‌ یه‌كه‌كانی‌‌

ده‌كه‌ین".‌دابه‌شكردنی‌‌ به‌چۆنێتی‌‌ س���ه‌باره‌ت‌ئ���ه‌و‌چه‌كان���ه‌ش،‌ئ���ه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌‌باس���ی‌‌له‌وه‌‌كرد‌كه‌‌دو‌رێگا‌هه‌ن‌بۆ‌دابه‌شكردنی‌‌ئه‌و‌چه‌كانه‌،‌یان‌به‌موڵكیی‌‌بدرێته‌‌پێش���مه‌رگه‌كان،‌یاخود‌به‌زیمه‌‌پێیانبدرێ���ت،‌دواتر‌كه‌‌ش���ه‌ڕ‌ته‌واوبو‌ئه‌و‌ "به‌مه‌رجێك‌ لێیانوه‌ربگیرێت���ه‌وه‌،‌كه‌س���ه‌ی‌‌پێیده‌درێت‌سه‌ر‌به‌وه‌زاره‌تی‌‌

پێشمه‌رگه‌‌بێت".

‌ئه‌بو‌كاروان‌ئه‌وه‌ی‌‌نه‌شارده‌وه‌‌كه‌‌تا‌ئێستاش‌سیمای‌‌حزبایه‌تی‌‌به‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگه‌وه‌‌دیاره‌،‌"‌له‌شه‌رمیش‌گه‌وره‌تره‌‌ك���ه‌‌س���یمای‌‌حزبایه‌ت���ی‌‌به‌به‌ره‌كانی‌‌

شه‌ڕه‌وه‌‌ببینرێ‌".‌له‌الیه‌ن‌خۆیشیه‌وه‌‌سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌كوردستان،‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌ پێش���مه‌رگه‌‌ئ���اری‌‌هه‌رس���ین‌ك���ه‌‌ئێس���تا‌وه‌ك‌له‌به‌ره‌كانی‌‌ش���ه‌ڕه‌،‌ پێش���مه‌رگه‌یه‌ك‌جه‌ختی‌‌له‌وه‌‌كرده‌‌كه‌‌پێویسته‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌چه‌كانه‌ی‌‌وه‌ك‌هاوكاریی‌‌بۆ‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌دێن،‌س���ه‌ره‌تا‌راده‌ستی‌‌له‌وێوه‌‌ بكرێن‌و‌ وه‌زاره‌تی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌

به‌سه‌ر‌پێشمه‌رگه‌دا‌دابه‌شبكرێن.‌

ئه‌و‌وتی‌‌"له‌حاڵه‌ت���ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌گه‌ر‌وه‌زاره‌تی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌به‌هه‌ر‌هۆكارێك‌نه‌یتوانی‌‌ئه‌و‌چه‌كان���ه‌‌وه‌ربگرێت‌یان‌رێگریی‌‌بۆ‌دروس���تكرا،‌ئ���ه‌وا‌ده‌بێت‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس���تان‌ك���ه‌‌نوێنه‌ری‌‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان���ی‌‌تێدایه‌‌بێته‌‌وه‌اڵم‌و‌كارێ���ك‌بكات‌كه‌‌ئ���ه‌و‌چه‌كانه‌ی‌‌دێن‌وه‌زاره‌تی‌‌ كۆنترۆڵ���ی‌‌ له‌ژێ���ر‌ ته‌نه���ا‌

پێشمه‌رگه‌دا‌بێت".په‌یوه‌ن���دی‌‌ چه‌ندینج���ار‌ ئاوێن���ه‌‌به‌رپرس���ی‌ حیكم���ه‌ت‌ به‌هه‌ڵگ���ورد‌وه‌زاره‌ت���ی‌ هۆش���یاریی‌ راگه‌یان���دن‌و‌پێش���مه‌رگه‌وه‌‌كرد،‌به‌اڵم‌به‌رده‌س���ت‌

نه‌بو.

هانا‌چۆمانی‌

جیاوازی‌‌له‌پێدانی‌‌پاره‌‌بۆ‌هاتوچۆكردن‌به‌ئۆتۆمبێلی‌‌تایبه‌تی‌‌له‌نێوان‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌و‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێران،‌به‌شێك‌له‌هاواڵتیانی‌‌

هه‌رێمی‌‌نیگه‌رانكردوه‌،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌كه‌سێك‌له‌هه‌رێمه‌وه‌‌بڕواته‌‌ئێران‌ده‌بێت‌زیاتر‌له‌‌‌300دۆالری‌‌ئه‌مه‌ریكی‌‌بدات،‌به‌اڵم‌هاواڵتیانی‌‌

ئێرانی‌‌نزیكه‌ی‌‌‌50هه‌زار‌دینار‌ده‌ده‌ن‌بۆ‌هاتنه‌ناو‌خاكی‌‌هه‌رێم.

ئه‌می���ر‌س���لێمان‌ك���ه‌‌ش���ۆفێرێكی‌‌كوردستانیه‌و‌به‌ئۆتۆمبێلی‌‌خۆی‌‌چوه‌‌بۆ‌ئێ���ران،‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"به‌داخه‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌جیاوازییه‌،‌من‌نزیكه‌ی‌‌‌300دۆالر‌خه‌رجیم‌بو،‌چونكه‌‌له‌ڕێی‌‌كۆمپانیایه‌ك‌ڕێكاره‌‌یاساییه‌كانم‌ته‌واوكرد،‌سه‌ره‌ڕای‌‌تانك���ی‌‌ ئێرانی���ش‌ له‌س���نوری‌‌ ئ���ه‌وه‌‌ئۆتۆمبێله‌ك���ه‌ت‌چه‌ن���د‌به‌نزینی‌‌بوێت‌ده‌بێت‌ئه‌وه‌نده‌‌پاره‌‌بده‌یت,‌بۆ‌نمونه‌‌ئه‌گه‌ر‌تانكی‌‌به‌نزینی‌‌ئۆتۆمبێله‌كه‌ت‌60 لیت���ر‌به‌نزینی‌‌بگرێت،‌ب���ۆ‌هه‌ر‌لیترێك‌‌1700توم���ه‌ن‌)‌600دیناری‌‌عێراقی‌(ت‌

لێوه‌رده‌گرن".له‌به‌رامب���ه‌ردا‌محه‌م���ه‌د‌غالمرزای���ی‌‌ئه‌وی���ش‌ مه‌هاب���اده‌و‌ دانیش���توی‌‌هه‌رێمی‌‌ هاتۆت���ه‌‌ خۆی‌‌ به‌ئۆتۆمبێل���ی‌‌كوردس���تان،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌هی���چ‌گله‌ییه‌ك‌له‌وته‌كانی���دا‌به‌دیناكرێت،‌چونكه‌‌وه‌ك‌خ���ۆی‌‌ده‌ڵێت،‌"چه‌ندینجار‌هاتوم‌و‌هیچ‌كێشه‌‌نه‌بوه‌و‌نرخه‌كه‌ش���ی‌‌زۆر‌كه‌مه‌،‌هه‌میشه‌‌به‌ئۆتۆمبێلی‌‌خۆم‌دێم,‌چونكه‌‌تێچونی‌‌بارمته‌ی‌‌نێوان‌ئێران‌و‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌نزیكه‌ی‌‌‌55هه‌زار‌دیناری‌‌

عێراقیه‌".هاوكات‌فه‌رمانبه‌رێكی‌‌به‌شی‌‌هاتوچۆی‌‌ئۆتۆمبی���ل‌له‌خاڵ���ی‌‌س���نوریی‌‌حاجی‌‌راگه‌یاند،‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ تایبه‌ت‌ ئۆمه‌ران‌"ئۆتۆمبێلی‌‌ئێرانی‌‌دێنه‌‌س���ه‌ر‌سنوری‌‌كۆماری‌‌ئیس���المی‌‌و‌بیم���ه‌‌وه‌رده‌گرین‌به‌بڕه‌‌پاره‌یه‌ك���ی‌‌كه‌م‌و‌الی‌‌ئێمه‌ش‌50 هه‌زار‌دیناریان‌لێوه‌رده‌گیرێت‌ئاس���ایی‌‌دێته‌‌هه‌رێ���م،‌به‌اڵم‌ئه‌گ���ه‌ر‌ئۆتۆمبێله‌‌عێراقی���ه‌كان‌بڕۆنه‌‌ئێران،‌ده‌بێت‌له‌ڕێی‌‌كۆمپانی���اوه‌‌بچ���ن،‌ئه‌وه‌ش‌ب���ۆ‌ئه‌وان‌

نزیكه‌ی‌‌‌300دۆالر‌ده‌كه‌وێت"‌.جیاوازییه‌،‌ ئ���ه‌و‌ ه���ۆكاری‌‌ له‌باره‌ی‌‌به‌رپرس���ی‌‌گومرگی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌حاجی‌‌

ئۆمه‌ران،‌مه‌س���عود‌بارتێلی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"ئێران‌ئه‌ندامه‌‌له‌و‌ڕێككه‌وتنه‌ی‌‌له‌نێ���وان‌واڵتاندا‌هه‌یه‌‌ك���ه‌‌داخڵبونی‌‌كات���ی‌‌پێده‌ڵێن‌و‌له‌نیویۆرك‌له‌س���اڵی‌‌‌1954به‌س���تراوه‌و‌رێككه‌وتنێكی‌‌تریش‌هه‌یه‌‌به‌ناوی‌‌ئه‌سته‌نبوڵ‌له‌ساڵی‌‌1990 به‌س���تراوه‌،‌به‌اڵم‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌ده‌وڵه‌ت‌نی���ه‌‌و‌عێراقیش‌ئه‌ن���دام‌نیه‌،‌بۆیه‌‌چون���ی‌‌ئۆتۆمبێلی‌‌ئه‌وان‌بۆ‌ئێران‌

زه‌حمه‌ته‌و‌خه‌رجیی‌‌زۆری‌‌ده‌وێت".‌مه‌س���عود‌بارتێل���ی‌‌زیات���ر‌ده‌دوێت‌و‌ده‌ڵێت،‌"ئێران‌داوای‌‌بیمه‌ی‌‌ئۆتۆمبێل‌ده‌كات،‌ب���ۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌گه‌ره‌نت���ی‌‌ئه‌وه‌‌بكرێ���ت‌ك���ه‌‌ئۆتۆمبێل���ه‌‌عێراقیه‌ك���ه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌بۆیه‌‌كه‌فیلی‌‌پێویسته‌.‌ئه‌و‌كۆمپانیایه‌ش‌كه‌‌كه‌رتی‌‌تایبه‌تن‌ده‌بێته‌‌كه‌فیلی‌‌خه‌ڵك‌و‌له‌به‌رامبه‌ردا‌‌250دۆالر‌له‌هاواڵتیان‌وه‌رده‌گیرێت‌و‌له‌بری‌‌هه‌موان‌

ڕێككه‌وتن‌له‌گه‌ڵ‌ئێران‌ده‌كات".به‌كۆمپانیای‌‌ په‌یوه‌ندیك���رد‌ ئاوێن���ه‌‌ش���ه‌ووڕۆژ‌ك���ه‌‌تایبه‌ت���ه‌‌به‌ڕاییكردنی‌‌ك���ه‌‌ هاواڵتیان���ه‌ی‌‌ ئ���ه‌و‌ مامه‌ڵ���ه‌ی‌‌به‌ئۆتۆمبێلی‌‌خۆی���ان‌ده‌یانه‌وێت‌بڕۆنه‌‌ئێران،‌ب���ه‌اڵم‌ئاماده‌نه‌بون‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌

لێدوان‌بده‌ن.

ئا:‌هێمن‌مامه‌ند

ئه‌مڕۆ‌سێ‌شه‌ممه‌‌ژماره‌ی‌‌هه‌شتی‌‌ئه‌و‌كۆبۆنه‌‌كۆتاییهات‌كه‌‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌به‌نزین‌درابو‌

به‌شۆفێران،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌كه‌‌ئێران‌له‌دوێنێوه‌‌بڕیاریدا‌نرخی‌‌

به‌نزین‌له‌سه‌ر‌سنوری‌‌كوردستان‌به‌رزبكاته‌وه‌.

هه‌رچه‌نده‌‌س����ه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌س����امانه‌‌ وه‌زاره‌ت����ی‌‌ وه‌زی����ران‌و‌ئه‌وه‌یان‌ پێش����وتر‌ سروش����تیه‌كان‌به‌په‌رله‌م����ان‌و‌خه‌ڵكی‌‌كوردس����تان‌گرانی����ی‌‌ پرس����ی‌‌ ك����ه‌‌ راگه‌یان����د‌به‌نزین‌و‌قه‌یران����ی‌‌به‌نزین‌ته‌نیا‌دو‌مانگه‌،‌ب����ه‌اڵم‌دو‌مان����گ‌تێپه‌ڕی‌‌و‌كۆبۆن����ی‌‌ پس����وڵه‌كانی‌‌ ژم����اره‌ی‌‌هات‌و‌ كۆتایی‌‌ شوفێرانیش‌ به‌نزینی‌‌قه‌یران����ی‌‌به‌نزینیش‌هه‌ر‌وه‌ك‌خۆی‌‌

ده‌مێنێته‌وه‌.ئه‌و‌كۆبۆنه‌ی‌‌كه‌‌به‌ش����وفێران‌درا‌ته‌نی����ا‌‌9ژماره‌ی‌‌پێ����وه‌‌بو‌كه‌‌هه‌ر‌

ش����وفێران‌ به‌ژماره‌یه‌ك‌ هه‌فته‌یه‌ك‌په‌نج����ا‌لیتری����ان‌پێوه‌رده‌گرت،‌له‌و‌كات����ه‌وه‌ی‌‌ك����ه‌‌ئه‌و‌كۆبۆن����ه‌‌دراوه‌‌به‌شوفێران‌ته‌نیا‌یه‌ك‌كۆبۆنی‌‌ماوه‌،‌ژماره‌ی‌‌ سێش����ه‌ممه‌‌ ئه‌مڕۆ‌ چونكه‌‌هه‌شتی‌‌كۆبۆنه‌كه‌‌كۆتایی‌‌پێهات.

س����ه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌وزه‌و‌س����امانه‌‌سروش����تیه‌كانی‌‌په‌رله‌مان‌د.شێركۆ‌جه‌وده‌ت‌كه‌‌له‌فراكسیۆنی‌‌یه‌كگرتوی‌‌به‌نوێكردنه‌وه‌ی‌‌ ئیسالمیه‌‌سه‌باره‌ت‌كۆبۆنه‌ك����ه‌‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یان����د"‌تازه‌ناكرێته‌وه‌،‌ كۆنه‌ك����ه‌‌ كۆبۆن����ه‌‌به‌ڵكو‌هاوش����ێوه‌ی‌‌كارتی‌‌ده‌نگدان‌ده‌كرێ����ت‌به‌كارتی‌‌زی����ره‌ك‌و‌هه‌مو‌هاواڵتیه‌كی����ش‌مافی‌‌وه‌رگرتنی‌‌ئه‌و‌

كارته‌‌زیره‌كه‌ی‌‌هه‌یه‌".به‌نزینیش‌ به‌نرخ����ی‌‌ س����ه‌باره‌ت‌ك����ه‌‌پێش����وتر‌وه‌زی����ری‌‌س����امانه‌‌سروشتیه‌كان‌و‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌راگه‌یاندب����و‌ ئه‌وه‌ی����ان‌ وه‌زی����ران‌به‌رزبون����ه‌وه‌ی‌‌نرخی‌‌به‌نزین‌كاتیه‌و‌ته‌نیا‌بۆ‌دو‌مانگه‌،‌د.ش����ێركۆ‌وتی‌‌"ت����ا‌ئێس����تاش‌وه‌زاره‌تی‌‌س����امانه‌‌

سروش����تیه‌كان‌سوره‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌نرخی‌‌به‌نزین‌به‌كۆبۆن‌هه‌ر‌به‌‌800 دین����ار‌بێت‌و‌بێ‌كۆبۆنیش‌به‌هه‌زارو‌

دوسه‌دو‌په‌نجا‌دینار‌بێت".ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدای����ه‌‌كه‌‌له‌دوێنێوه‌‌ئێ����ران‌بڕیاریداوه‌‌نرخ����ی‌‌هه‌ر‌لیتر‌به‌نزینێك‌له‌مه‌رزی‌‌په‌روێزخان‌بۆ‌ئه‌و‌ئوتومبێالنه‌ی‌‌كه‌‌له‌ئێران‌ده‌ڕۆنه‌ده‌ر‌ل����ه‌‌2400تمه‌ن����ه‌وه‌‌به‌رزبكاته‌وه‌‌بۆ‌

‌3500تمه‌ن.فه‌رمانداری‌‌ ره‌زای����ی‌‌ ئه‌فش����ینی‌‌قه‌سری‌‌ش����یرین‌رایگه‌یاند‌كه‌‌"ئه‌م‌بڕیاره‌ی����ان‌به‌ئامانج����ی‌‌رێگه‌گرتنه‌‌له‌به‌قاچاغ‌بردن����ه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌به‌نزین‌

بۆ‌هه‌رێمی‌‌كوردستان".به‌پێی‌‌ئاژانس����ی‌‌میه����ری‌‌ئێرانی‌‌هاوكات‌له‌گه‌ڵ‌‌هێرش����ه‌كانی‌‌داعش‌ب����ۆ‌س����ه‌ر‌موس����ڵ‌‌و‌كوردس����تان‌رێ����ژه‌ی‌‌به‌قاچاغ‌بردن����ه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌به‌نزی����ن‌به‌ره‌و‌كوردس����تان‌و‌عێراق‌له‌زیادبوندای����ه‌و‌رۆژانه‌‌‌300تا‌350 هه‌زار‌لیتر‌به‌قاچاغ‌ده‌برێته‌‌هه‌رێمی‌‌

كوردستان.

تایبه‌ت)441(‌سێشه‌ممه‌‌22014/8/19

كێ‌‌ده‌بێته‌‌خاوه‌نی‌‌ئه‌و‌چه‌كانه‌ی‌‌ره‌وانه‌ی‌‌كوردستان‌ده‌كرێن؟

له‌هه‌رێمه‌وه‌‌بۆ‌ئێرانرۆیشتن‌به‌‌‌300دۆالر،‌هاتن‌به‌‌‌50هه‌زار‌دینار

كۆبۆن‌نامێنێت‌ئێران‌نرخی‌‌به‌نزین‌له‌سه‌ر‌سنور‌به‌رزده‌كاته‌وه‌

‌ریکالم

3(441( سێشه ممه ‌2014/8/19هه‌نوکه

‌100ئێزیدی‌‌له‌چیای‌‌شه‌نگال‌دابڕاون‌:‌فریامان‌که‌ون ئا: رێبین چاالك، زاخۆ

100 ئێزیدی له به شی رۆژئاوای چیای

شه نگال كه به قه ندیل ناوده برێت له خه ڵكی و جیهانی ده ره وه دابڕابون و

تا ئێستا هیچ كه س و الیه نێك نه یانگه یشتوه تێ و له ڕێگه ی ئاوێنه وه

داواكارن به زوترین كات فریایان بكه ون ئه گینا روبه ڕوی مردن ده بنه وه .

وه لید حه س����ه ن موراد كه گه نجێكی كورده ئێزیدیه كان����ه و دوای ئه وه ی دو هه فته له مه وب����ه ر چه كداره كان ده ڤه ری ش����ه نگالیان گه مارۆدا، ئ����ه م و چه ندین ك����ه س و خێ����زان له گوندی "س����یوارتێ خدرێ "ی س����ه ر به كۆمه ڵگه ی جزیره وه روه و چیای شه نگال هه ڵهاتن و له به شی رۆژئ����اوای چیاك����ه دا ك����ه به قه ندی����ل

ناوده برێت گیرسانه وه .وه لی����د له په یوه ندییه ك����ی ته له فونیدا له گ����ه ڵ رۆژنامه ی ئاوێنه ، داوایكرد گه ر به هانایانه وه و نه چ����ن كات به زوتری����ن فریایان نه كه ون به رگه ی س����ێ رۆژی تر

ناگرن و گیان ده سپێرن.ئه و وتی "م����اوه ی دو هه فته یه له نێو س����ه ختترین و رژدترین ش����وێنی چیای شه نگالدا گیرمانخواردوه و له بارێكی زۆر

خراپداین".وتیش����ی "تا ئێس����تا هیچ هاوكاریی و په یوه ندییه كمان پێوه نه كراوه و خه ریكه

له برس����ا ده مرین، به تایبه تی كه كه سی نه خ����ۆش و پیرو په ككه وت����ه و مناڵمان

له گه ڵدایه ".ناوب����راو ئام����اژه ی ب����ه وه ك����رد كه شوێنه كه یان زۆر به رزو سه خت و دژواره له به رئه وه چه كدارانی داعش نه یانتوانیوه ده ستیان بیانگاتێ ، وه لید وتی "مه ترسی ئه وه مان زیاتر له س����ه ره كه ئێستا نان و خواردنمان ال نه ماوه ، ئاوی چیاكه پاكژ

نییه و به كه ڵكی خواردنه وه نایه ت".وتیشی "تا ئێس����تا له م كه ژو كێوه دا نزیكه ی ده كه س����مان لێم����ردوه و باری ژن و ئ����ه و ده رونی����ی ته ندروس����تیی و له گه ڵیش����ماندان منااڵنه ی په ككه وته و

زۆر خراپه ".وه لید ئاماژه ی به وه كرد كه ئه م 100 كه سه ی له و شوێنه دا ماونه ته وه ، ته نها ش����ه ش گه نجیان چه كیان بۆ به رگریی له خۆك����ردن به رامب����ه ر به چه كداران����ی داعش پێی����ه و ئه ودواییان زۆربه ی پیرو په ككه وته ن و ئه م ش����ه ش گه نجه ش بۆ ماونه ته وه و له وان پارێزگاریی داكۆكی و

به جێیاننه هێشتون.ئه و وتی "تكایه كی زۆر له هه مو الیه نه په یوه ندی����داره كان و رێكخ����راوه مرۆیی و ئه مه ریك����ی و بیانی����ه كان ده كه ی����ن كه به زوترین كات بێن به ده م هاوارمانه وه و به فرۆکه فریامانبكه ون، ئه گینا له ماوه ی سێ چوار رۆژی ئاینده دا زۆربه مان له م

چۆڵه وانییه دا ده مرین".

ئا: هێمن مامه ند

دوای روداوه كانی شه نگال، ژماره یه ك په رله مانتار واژۆیان كۆكردۆته وه بۆ ئه وه ی باس

له هۆكاره كانی ئه م روداوه بكه ن، به اڵم تا ئێستا ئه م دانیشتنه سازنه كراوه ، په رله مانتارێكی

یه كێتی ده ڵێت "پارتی و گۆڕان به هه ماهه نگی په رله مانیان

خنكاندوه "، له به رامبه ریشدا سه رۆكی فراكسیۆنی پارتی له په رله مان

ده ڵێت "فراكسیۆنی یه كێتی دۆڕاوی په رله مانی كوردستانن".

په رله مانت����اری ئ����ازاد گ����ۆران

له په رله مانی یه كێت����ی فراكس����یۆنی به روداوه كانی س����ه باره ت كوردستان ش����ه نگال و بێده نگی����ی په رله مان بۆ ئاوێن����ه وتی "چه ن����د رۆژێكه نزیكه ی 30 په رله مانت����ار واژۆمان كۆكردۆته وه ب����ۆ ئ����ه وه ی په رله مانی كوردس����تان س����ه باره ت تایب����ه ت دانیش����تنێكی به روداوه كانی ش����ه نگال و هۆكاره كانی به رپرس����یاریه تی شكس����ته و ئ����ه و س����ه دان ئاواره بون����ی روداوه كان و هه زار كه س و بردن����ی ژنانی ئێزیدی و كێ به رپرس����یاره له و روداوانه ، به اڵم س����ه رۆكی په رله م����ان به هه ماهه نگیی له گه ڵ پارتی نایانه وێت ئه و دانیشتنه

بكرێت".رونه و هه موان "له به رچاوی وتیشی

له ترس����ی ئه وه ی نه بادا شكسته كانی پارتی له سنوری شه نگال باسبكرێت و راستیه كانی پشت چۆڵكردنی شه نگال په رله مان س����ه رۆكایه تی رونبێته وه ، نایه وێت ئه و دانیشتنه بكرێت، پارتی و

گۆڕان په رله مانیان خنكاندوه ".له به رامبه ریشدا سه رۆكی فراكسیۆنی پارتی له په رله مانی كوردستان "ئومێد راگه یاند كه به ئاوێن����ه ی خۆش����ناو" "ترس����اوه كان ئه وان����ه ن ك����ه دۆڕاوی په رله مانی����ش دۆڕاوی په رله مان����ن،

فراكسیۆنی سه وزه ".ناترس����ین ل����ه وه "ئێمه وتیش����ی باسی راس����تیه كانی پشت چۆڵكردنی ش����ه نگال بكرێت، به ڵك����و ئێمه له وه ده ترس����ین په رله مانتاره یه كێتیه كانی

ن����او په رله مان كه هه ریه كه یان س����ه ر كه س����ێكه وه له الی����ه ن به باڵێك����ن، ده س����تی بێ����ن قورمیش����كراوبن و چ����ه وری خۆیان له په رله م����ان به ئێمه بس����ڕنه وه یان زیاتر خه ڵك بترسێنن، چونك����ه ه����ه ر ئ����ه وان ب����ون كاتێك مه خمور له الیه ن داعش����ه وه داگیركرا دڵیانخۆشبو چه پڵه یان لێده داو مه كینه ئیعالمیه كانی����ان خه ڵك����ی هه ولێریان به شكسته كانی دڵخۆشبون تۆقاندبو، كه كوردستان، پێش����مه رگه ی هێزی

ئه وان پێیانوابو شكستی پارتییه ".قسانه ش����دا ئ����ه و له به رامب����ه ر گۆڕان فراكس����یۆنی په رله مانتارێكی كه خۆی نه یویس����ت ن����اوی بهێنرێت به ئاوێن����ه ی راگه یان����د " له راس����تیدا

س����ه رۆكی په رله مان ل����ه و بارودۆخه له به ره كانی پێشمه رگه هێزه كانی كه جه نگه و دۆخه كه نائاس����اییه نایه وێت

له ئێستادا ئه و دانیشتنه بكرێت".په رله مانتاره ك����ه ی گۆڕان وتیش����ی "سه رۆكی په رله مان ترسی له وه هه یه په رله مانتاره كان����ی یه كێت����ی و پارتی له په رله م����ان بكه ونه ملمالنێی حزبی و یه كتربكه ن و له شكس����ته كانی ب����اس دۆخه كه زیاتر بشڵه قێت، بۆیه به رونی به یه كێت����ی و پارت����ی وتوه له ترس����ی تێكچون����ی یه كڕیزی����ی نیش����تیمانیی هێزه كانی ك����ه س����اته دا ل����ه وكات و پێش����مه رگه له به ره كان����ی جه نگ����ه و له دڵه ڕاوك����ێ كوردس����تان خه ڵك����ی ده ژی ئه و دانیشتنه سازبكرێت، بۆیه

له ئێستادا چه ند لیژنه یه ك پێكهاتوه و ئ����ه و لیژنان����ه كاری خۆی����ان ده كه ن س����ه باره ت به ده رخستنی راستیه كانی

روداوه كه ی شه نگال".هه رچی گۆران ئ����ازاد په رله مانتاری یه كێتی����ه ئه م پاس����اوه ی س����ه رۆكی په رله مان به ناڕه وا ده بینێت، ئه و وتی س����ه رۆكی په رله م����ان ده یه وێت خۆی هه ر دوربخات����ه وه و له حه قیقه ته ك����ه له ناوچه یه ك به ره كانی جه نگ رۆژێك به س����ه رده كاته وه كه ئیشی ئه و نییه ، به ڵكو ئیشی ئه و ئه وه یه دانیشتنێكی تایبه ت له س����ه ر روداوه كه ی شه نگال بێته بكرێت و س����ه رۆكی هه رێمی����ش په رله م����ان و له ب����اره ی ئ����ه م روداوه

رونكردنه وه بدات".

ئا: هاوكار حسێن

وه فدی دانوستانكاری كورد به هه مان داواكاری سااڵنی رابردوو بێ هیچ

مه رجێك ده چنه وه سه ر مێزی دانوستانی پێكهێنانی حكومه تی

نوێی عێراق و به شێك له چاودێرانیش داواده كه ن ئه مجاره كورد به مه رجی

دیاریكردنی كات و نێوه ندگیریی نێوده وڵه تیی بڕواته وه به غدا.

له س���ه ر داوای لیس���تی هاوپه یمانی نیشتمانیی ش���یعه كان، كورد ژماره ی دانوس���تانكاری لیژن���ه ی ئه ندامان���ی ده كاته س���ێ ك���ه س، له كاتێكدا پێنج الیه نی سیاس���یی ك���وردی )یه كێتی ، یه كگرتو( كۆم���ه ڵ و گ���ۆڕان، پارتی ، عێراق، له په رله مانی كورسین خاوه نی ئه مه ش وایكردوه هه رجاره و دو الیه نیان به شداریی دانوس���تانه كانی پێكهێنانی

كابینه ی نوێی حكومه تی به غدا نه بن.هێش���تا ئاوێنه زانیاریه كانی به پێی لیژن���ه ی دانوس���تانكاری ك���ورد هیچ خۆیان���دا له ن���او كۆبونه وه یه كی���ان ئه نجامنه داوه بۆ دیاریكردنی به رنامه ی كارو ئ���ه و داواكارییان���ه ی ك���ه كورد نوێ���دا. هاوكات هه یه ت���ی له كابینه ی له پارتی دیموكراتی كوردستان هۆشیار زێباری و یه كێتی نیشتمانی كوردستان گۆڕان بزوتن���ه وه ی روان���دزی و فریاد

جه الل جه وهه ر و یه كگرتوی ئیس���المی نه جی���ب عه بدواڵ باڵه ته ی���ی و كۆمه ڵی ئیسالمی كوردس���تانیش زانا رۆستایی دانوس���تان لیژن���ه ی ئه ندام���ی وه ك

دیاریكراون. مه كته بی ئه ندامی باوه مراد، مه ولود ئیس���المی یه كگرت���وی سیاس���یی كوردس���تان، به ئاوێن���ه ی راگه یان���د، "بڕیاری دانانی س���ێ كه س له لیژنه ی دانوس���تاندا، له س���ه ر داوای لیس���تی هاوپه یمانی نیش���تمانی شیعه كان بوه ، ئێم���ه ش له الی���ه ن خۆمانه وه ش���ێوه رێكخستنێكمان بۆ كردوه كه هه ر پێنج

الیه نه كه به شداربن". به ش���ێك له چاودێران و ش���اره زایانی سیاس���یی پێیانوای���ه ك���ورد به په ند وه رگرتن له رابردو، ئه مجاره پێویس���ته عێ���راق حكومه ت���ی پێكهێنان���ی به دوخاڵی سه ره كیه وه : ببه س���تێته وه واده یه كی دیاریكراو بۆ جێبه جێكردنی خواسته كانی ، بونی الیه نی سێیه م وه ك

نێوه ندگیر.د. س���ه ردار قادر، پسپۆڕی زانسته سیاس���ییه كانی زانك���ۆی س���لێمانی ، "پێویس���ته راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی سه ركردایه تی كورد پێكهێنانی كابینه ی نوێ ببه ستێته وه به دو شته وه ، یه كه م، واده یه ك���ی زه مه نی���ی ، ئه گ���ه ر نه بو هه ڵوێس���تی هه بێت. دوه م، به بێ هیچ نێوه ندگیرییه ك���ی نێوده وڵه ت���ی وه ك

نه ت���ه وه یه كگرتوه كان ی���ان ئه مه ریكا نه چێت���ه هیچ حكومه تێك���ی داهاتوی

عێراق". له س���اڵی 2010 و پێكهێنانی كابینه ی ك���ورد به غ���دا، حكومه ت���ی نوێ���ی به وه ره قه یه ك���ی چه ن���د خاڵیه وه چوه دانوستانه كانی پێكهێنانی كابینه كه وه ، به اڵم ن���ه ك هیچ خاڵێكیان وه ك خۆی جێبه جێنه ك���ران، به ڵك���و كۆتایی ئه م كابینه یه به وه هات كه وه زیره كانی كورد كش���انه وه و په یوه ندییه كان���ی هه ولێرو به غدا تا ئاس���تی پچ���ڕان نزیكبۆوه و به ش���ه بودجه ی ك���ورد به ت���ه واوی بۆ ماوه ی هه ش���ت مانگ بڕدرا كه هێشتا

به رده وامیی هه یه .یه كێك له پرسیاره باوه كانی زۆرینه ی كوردس���تانیان ئه وه یه كه پێویس���تی له بنیاتنانه وه ی ك���ورد به ش���داربونی حكومه ت���ی نوێ���ی عێراق���دا چی���ه ؟ له كاتێك���دا له رابردودا كورد هه میش���ه حكومه ته كانی پێكهێنانه وه ی ره گه زی به هێزبونی له حاڵه ت���ی ب���وه و ناوه ند ئ���ه م حكومه تش���دا بوه ت���ه وه مایه ی هه ڕه شه له س���ه ری . ئه و مامۆستایه ی زانك���ۆ ده ڵێت، "بێگوم���ان هه مو ئه و مه ترس���یانه ی رابردو هه بون له ئارادان، به اڵم ناكرێت كورد ته ریك بێت له عێراق، تائێمه پارچه یه ك بین له عێراق، ده بێت به شداری بكه ین له و حكومه ته ی له به غدا دروس���ت ده بێت، چونكه ناتوانیت بێ

ئ���ه وه هی���چ بكه یت، بۆیه چاره س���ه ر ئه وه یه ئه مجاره ده بێت به به رنامه یه كی تایبه ته وه به شداربێت له حكومه تی نوێ كه په یوه س���تی بكات���ه وه به واده یه كی

دیاریكراوو الیه نێكی نێوده وڵه تیه وه ".دوش���ه ممه ی رابردو فوئاد مه عسوم سه رۆك كۆماری عێراق، به مه رسومێكی كۆماریی ژماره )152(، حه یده ر عه بادی وه ك كاندیدی گه وره ترین فراكس���یۆنی له هاوپه یمان���ی عێ���راق په رله مان���ی نیش���تمانی ش���یعه كان بۆ پێكهێنانی

حكومه تی نوێ راسپارد.عه ب���ادی راب���ردوش ش���ه وی له ئه كاونت���ی تایبه تی خ���ۆی له تۆڕی هێڵ���ه فه یس���بوك، كۆمه اڵیه ت���ی راگه یاندو حكومه ته كه ی گش���تیه كانی سه رنجڕاكێش���ترین خاڵ ك���ه ئاماژه ی ژم���اره ی كه مكردن���ه وه ی پێ���داوه ، وه زاره ته كانه بۆ 15 دانه و كه مكردنه وه ی موچ���ه ی په رله مانتاران ب���ۆ ته نها 5 ملیۆن دین���ارو كه مكردنه وه ی بودجه ی

وه زاره ته كان به رێژه ی %70. به پێی ئه و زانیارییانه ی كه ده س���ت ئاوێن���ه كه وت���ون، تێك���ڕای الیه ن���ه سیاسیه كان هاوڕان بۆ پێداگرتن له سه ر چه ن���د خاڵێك له وان���ه ، مامه ڵه كردنی نوێ���ی حكومه تی عێ���راق له گه ڵ ئه و بارودۆخه نوێیه ی به سه ر ئه و ناوچانه دا هاتوه كه م���اده ی 140 ده یانگرێته وه و ئێستا به ش���ێكی زۆری له ژێر ده ستی

زیادكردن���ی پێش���مه رگه یه ، هێ���زی پرس���ی هه رێ���م، بودج���ه ی به ش���ه مامه ڵه كردنی سه ربه خۆییانه ی هه رێمی كوردستان به نه وت و وزه وه ، مه سه له ی

چاره سه ركردنی پرسی پێشمه رگه .زان���ا رۆس���تایی ، ئه ندام���ی لیژنه ی دانوس���تانكار له كۆمه ڵ���ی ئیس���المی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "بڕیاره هه فت���ه ی داهات���و لیژنه ك���ه یه كه مین ئه نجامب���دات و خ���ۆی كۆبون���ه وه ی به رنامه ی كاری دابڕێژێت، وه ك الیه نه كوردس���تانیه كانیش داواكاریه كانم���ان ئاش���كراو رونن، كه مه سه له ی بودجه و نه وت و پێش���مه رگه و ماده ی 140". ئه و خواس���تانه ش هه م���ان ئه وانه بون كه كورد 4 س���اڵ له مه وب���ه ر داوایده كردو

به اڵم هیچیان جێبه جێنه كران.له ئێس���تادا الیه نه كوردییه كان هیچ مه رجێكی���ان نی���ه بۆ به ش���داریكردن الیه نی چاوه ڕوانی به غداو له حكومه تی راس���پێردراو ده كه ن بۆئ���ه وه ی دوایین قس���ه ی خۆی���ان له ب���اره ی چۆنیه تی به ش���داریكردنه كه بك���ه ن، وه ك عه لی ئیس���المیش، ئه میری كۆمه ڵی باپیر، س���ه ركرده كانی كۆبونه وه ی ل���ه دوای پێن���ج الیه نه سیاس���ییه كه له هه فته ی رابردودا، باس���ی لێوه كرد، "بڕیارماندا بۆئه وكاته ی قس���ه ی خۆمان هه ڵبگرین كه عه بادی له گه ڵ الیه نه سیاسییه كان

كۆده بێته وه ".

په‌رله‌مانتارانی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌،‌شیرو‌تیر‌له‌یه‌ك‌ده‌سون"له‌ترسی‌‌په‌ره‌سه‌ندنی‌‌ملمالنێی‌‌نێوانیان‌په‌رله‌مان‌كۆنابێته‌وه‌"

كورد‌به‌هه‌مان‌داواكارییه‌كانی‌‌رابردو‌ده‌چێته‌وه‌‌به‌غدا‌

کورد ئه مجاره ده بێت

به به رنامه یه كی تایبه ته وه

به شداربێت له حكومه تی نوێ

كه په یوه ستی بكاته وه

به واده یه كی دیاریكراوو الیه نێكی

نێوده وڵه تیه وه

مناڵێکی ئاواره ی ئێزیدی

هەنوکە(441( سێشه ممه 42014/8/19

له ئه نفاله وه بۆ شه نگال جینۆسایدێك‌له‌هه‌ناوی‌بێده‌نگیدا

ئا: محه مه د ره ئوف

به درێژایی مێژو گه لی كوردستان روبه روی ده یان جینۆسایدو كوشت و

بڕو له ناوبردن بۆته وه ، به جۆرێك به شێكی زۆری ئه و تاوانانه

له بێده نگی و شاراوه ییدا رویانداوه ، نه بۆته ماتریاڵی كارله سه ركردنی ناوخۆیی و نێوده وڵه تی، له مڕۆشدا ئه و تاوانانه ی كه روبه روی كورده

ئێزدیه كانی شه نگال ده بنه وه ، ده بێته به شێك له دوباره بونه وه ی ئه و

جینۆسایدو تاوانانه ی كه به رامبه ر به گه لی كورد كراوه ، تاوانی كوشتوبڕو

له ناوبردنی كورده ئێزدیه كانی شه نگال، له فۆرم و شێوه ی تاوانه كه دا هاوشێوه ی تاوانی ئه نفال و كوشت و بڕی كوردانی دێرسیمه ، ئه م تاوانه جیاواز له تاوانه كانی پێشو به هۆی

به رباڵویی میدیاو ماس میدیاو تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كانه وه ، ئاسانتر

له پێشو به دۆكیۆمێنت ده كرێت و وه ك به ڵگه نامه یه كی جدیی و به رجه سته ده خرێته به رده م داداگای تاوانه كان.

شه نگال و كۆمه ڵكوژیی ئێزدیه كان هێرش����ی هێزه كانی داعش له رۆژی 2014/8/3 بۆ س����ه ر قه زای شه نگال له ناحیه كان����ی ش����ه نگال )ق����ه زای س����نونێ + قه ی����ره وان پێكدێت و 97 گوند له خۆده گرێ����ت و روبه ری قه زاكه 3188 ك����م2و زیات����ر ل����ه 320 هه زار كه سی تیادا ده ژین كه زیاتر له 85%ی ك����وردی ئێزدی����ن(. ئێزدیه كانی ئه و كۆمه ڵكوژی����ی و روب����ه روی قه زای����ه تاوان����ی گه وره بونه وه له )كوش����تن و س����ه ربڕین و ئاواره بون و ده ستدرێژیی و به پێی سه رچاوه كچه كانیان(، بردنی ناره س����میه كان زیاتر له )هه زار( كه س ك����وژراون و )500( ك����چ و ژنی گه نجی ئێزدیه كان ب����راون، زیاتر له 100 هه زار كه سیان ئاواره ی چیای شه نگال بون، نزیكه ی 200 بۆ 500 كه س����یش له پیرو منداڵ له برس����ان و تینوتی����دا مردون، درێژیه كه ی 77 ش����ه نگال )چی����ای پانیه كه ی چوارگۆش����ه یه و كیلۆمه تر به رزیه كه ش����ی كیلۆمه ت����ره و 131463 مه تره ، له باك����وری رۆژهه التی ش����ه نگاله وه ب����ۆ باك����وری رۆژئاوای ش����ه نگال درێژده بێته وه (، ئه م دۆخه بۆ ئێزدیه كانی كوردس����تان تاوانێكی گه وره ی����ه و هاوش����ێوه ی كاره س����اتی كورده تری ئه نفال و جینۆسایده كانی به وه ی له الی����ه ك به هۆی كوردبونیان و له الیه كیش به هۆی بیروباوه ڕه كه یانه وه ، روبه روی ئه و تاوانه گه وره یه بونه ته وه ، )ئێزدی����ه كان له جیهان����دا زیاتر له )2 ملی����ۆن و 500 هه زار( كه س����ن و زیاتر ل����ه 800 هه زاری له كوردس����تان ده ژین شێخان، له )ش����ه نگال، به تایبه تیش به حزان����ی، زومار، قوش، س����یمێل، خانك����ێ(و )500 ه����ه زاری( له توركیا له )ماردین و سێرت، به تایبه ت ده ژین ئورفا، قارس(و )30 هه زاری( له سوریا له )قامیش����لۆ، به تایبه تیش ده ژی����ن له جۆرجیاو ژماره یه كیشیان عه فرین( ئه رمینیاو ئه ڵمانیاو نه مساو فه ره نساو

ئه مه ریكا ده ژین. بیروباوه ڕی خاوه نی كه ئێزدیه كان تایبه تی خۆیان����ن )باوه ڕیان به خودا هه یه و فریشته ی مه له ك تاوس له الیان پیرۆزترین فریشته یه ( هاوكات خاوه نی كتێبی ره ش����ن و به رۆژو ده بن و نوێژو عیباده تی خۆیان هه یه و په رس����تگای له ق����ه زای ك����ه اللش����ه پیرۆزی����ان

شێخانه (.روب����ه روی مێ����ژو به درێژای����ی جینۆسایدو كوشتار بونه ته وه به هۆی بیروباوه ڕه كه یانه وه ، له س����اڵی 1743 له الیه ن نادر شای پادشای فارسه كانه وه بڕیاری كوش����تنیان دراوه و له س����اڵی عوس����مانیه كانه وه له الی����ه ن 1872 1915 له س����اڵی جینۆس����ایدكراون و به رامبه ر توركه كاندا له جینۆس����ایدی زۆری ژماره یه ك����ی به ئه رمه نی����ه كان ئێزیدی له ناوبران و له ساڵی 1935یشدا عێراق س����وپای به ده ستی جارێكیتر روبه روی كوشتن و له ناوبردن بونه وه و له پرۆسه كانی ئه نفالیشدا ژماره یه كیان لێئه نفالكراو له ساڵی 2007یشدا به هۆی كرده وه ی تیرۆریستیه وه به هه زارانیان

بونه قوربانی.

جینۆسایدی ئێزدیه كان له شه نگالپرس����ی كۆمه ڵكوژی����ی ئێزدیه كان����ی نێوده وڵه تی����دا له ئاس����تی ش����ه نگال ده چێته چوارچێوه ی جینۆسایده وه كه له رێكه وتننامه ی نه ته وه یه كگرتوه كان بۆ قه ده غه كردنی جینۆساید له 9ی كانونی دوه می1948 مۆركراوه و تیایدا پێناسه ی جینۆس����اید كراوه )بریتیه له و كارانه ی هه ڵته كاندنی تێك����دان و به مه به س����تی گش����تی یان به ش ب����ه ش ئه نجامبدرێت دژ به كۆمه ڵێك����ی نه ته وه یی ، ئه تنیكی ،

نه ژادیی ، ئاینی و شتی له و چه شنه (. له م په یماننامه یه دا جینۆساید به مانای هه ریه ك ل����ه م كرده وانه ی خواره وه دێن كه به نیه تی )intent( له ناوبردنی ته واو یان به ش����ێك له گروپێك����ی نه ته وه یی و یان ئێتنیك����ی )etnhnic(، ره گه زیی

ئایینی ) assuch( ئه نجامبدرێن. به وپێی����ه ش جینۆس����اید ئ����ه م بوارانه

له خۆده گرێت: كوشتنی ئه ندامانی گروپه كه

زیانگه یاندنی زه ینیی جدیی به ئه ندامانی كۆمه ڵگه

به ئه نقه س����ت دانان����ی گروپێ����ك له ژێر بارودۆخ����ی وا كه به ته واوی گروپه كه یا به شێكی ، له باری فیزیكییه وه له ناوببات

سه پاندنی ئیجرائاتی وا كه به مه به ستی له ناو پێش����گرتن بێت له )منداڵب����ون(

گروپه كه به زۆر جیاكردنه وه ی منااڵنی گروپه كه

كۆمه ڵكوژی����ی و پرس����ی له ئێس����تادا ئاواره ب����ون و ده س����تدرێژیی بۆ س����ه ر ئێزدیه كان له ش����ه نگال و چیای شه نگال به ته واوی ده چێته چوارچێوه ی پێناسه ی

جینۆس����ایدی نێوده وڵه تی����ه وه ، له گه ڵ ته واوی بڕگه و ماده كانیدا دێته وه :

له كوش����تن و له ناوبردن����ی گروپێك����ی دیاریكراوی وه ك ئێزدیه كان.

له كوش����تن و له ناوبردن����ی گروپێك����ی ئایین����ی دیاریكراو هه وڵ����دان بۆ به زۆر

گۆڕینی ناسنامه كه ی.گه مارۆدان����ی ئێزدی����ه كان له چی����ای ش����ه نگال و برس����یكردن و رێگریك����ردن

له سه رچاوه ی بژێوییان.هه وڵدان ب����ۆ س����ڕینه وه ی گروپێكی س����ڕینه وه ی ئێزدی����ه كان و ئیتنیك����ی

یه كجاره كیان.راسته وخۆی كۆمه ڵكوژیی كوش����تن و

فیزیكیی ئێزدیه كان.

داع����ش كرده وان����ه ی ئ����ه و هه م����و كردویان����ه به ئێزدی����ه كان به رامب����ه ر برس����یكردن و له كوش����تن و گه مارۆدان و چوارچێوه ی ده چێته ده ستدرێژیكردن،

جینۆسایدی نه ته وه یه كگرتوه كانه وه .به اڵم مامه ڵه كردن و هه وڵ و هه نگاوه كان به جینۆسایدناس����اندنی به ئاراس����ته ی ئه و پرس����ه ده بێ����ت به وریایی و له الیه ن كه سانی پسپۆڕی یاسای نێوده وڵه تیه وه ئاماده بكرێت و بخرێته رو، له وه ی ناساندنی جینۆسایدی ئێزدیه كان له شه نگال ده بێت له سه ر بنه مای جینۆسایدی مرۆیی بێت، جینۆسایدی به ئاراسته ی كاركردن واتا پێكهاته و ئیتنیكێك����ی دیاریكراو، نه ك كارك����ردن له س����ه ر داعش خ����ۆی وه ك ئه وه ی جینۆسایدی ئه نجامداوه ، كه به م دیوه دا كاره كه ئاڵۆزتر ده كات به وپێیه ی داعش بۆخۆی به رێكخراوێكی تیرۆریست كۆمه ڵكوژیی جینۆس����ایدو ناسێنراوه و

پیشه و كارێتی ، بۆیه پێویسته كاركردن له و پرس����ه دا زیاتر له روی دیوی مرۆیی

ئه و تاوانه دا بێت.

گرنگیی به جینۆسایدناساندنهه وڵ����دان بۆ به جینۆسایدناس����اندنی تاوان و كۆمه ڵكوژیی ئێزدیه كان له شه نگال هه نگاوێكی گرنگ و كاریگه ره چ بۆ پرسی ئێزدیه كان و رێگریكردن له دوباره بونه وه ی ئه و تاوانه و له هه مانكاتیش����دا بۆ گه لی كوردیش ره وایه تی پرسی كورد ده باته

نێوه نده نێوده وڵه تیه كانه وه :دژ تاوان����ی به جینۆسایدناس����اندنی رێگریكردن بۆ هه وڵێك����ه به ئێزدیه كان له دوباره بونه وه ی ت����اوان و كۆمه ڵكوژیی

به رامبه ریان.پرسی پێكهاته ی ئێزدی له ناوچه یه كی لۆكاڵی����ه وه ده باته ناوه نده سیاس����ی و نه ت����ه وه جیه����ان و دیپلۆماس����یه كانی

یه كگرتوه كان.چاودێریكردن و پاراس����تن و ئه رك����ی هاوكاریكردن����ی ئێزدی����ه كان ده كه وێته

ئه ستۆی نه ته وه یه كگرتوه كان.ره وایه تی زیاتر ده داته مافه كانی گه لی كوردس����تان له نێوه نده نێوده وڵه تیه كان

له پاراستن و چاودێریكردن.

ب����ۆ هه نگاون����ان ب����ه اڵم دژ تاوان����ی به جینۆسایدناس����اندنی به ئێزدیه كان، پێویس����تی به چه ند رێ و ش����وێنێك هه یه كه له الیه ن داموده زگا

په یوه ندیداره كانه وه بگیرێته به ر:كۆكردن����ه وه و ب����ۆ هه وڵ����دان به دۆكیۆمێنتكردن����ی ته واوی ئه و به ڵگه ڤیدیۆیی و نوس����راوو وێنانه ی كه له سه ر

ئه و تاوانه هه ن.تۆماركردنی هه مو ئه و چیرۆكانه ی كه له زاری ده ربازبوانه وه له س����ه ر تاوانه كه

ده گێڕدرێنه وه .خاڵی گرن����گ ئه وه یه كه پێویس����ته ناوه ن����ده نێوده وڵه ت����ی و ل����ه دادگای نێوده وڵه تیه كاندا ئه و پرسه به جینۆساید بناس����رێت، ن����ه ك له ئاس����تی ناوخۆیی هه رێم یان عێراق، بۆ ئه وه ی پرس����ه كه پرسێكی ببێته ناوخۆییه وه له پرسێكی

جیهانی.پێویس����ته پارێ����زه ری نێوده وڵه ت����ی لێكۆڵینه وه له تاوانه كه بكه ن و پارێزه ری نێوخۆیی ئاماده كاریی و هاوكاریی بكه ن، بۆ ئه وه ی تاوانه ك����ه له چوارچێوه یه كی

نێوده وڵه تیدا بناسرێت.قه ره بوی نێوده وڵه تی����دا له ئاس����تی

مادیی و مه عنه ویی بكرێنه وه .ئه ركی پاراس����تنی ئێزدیه كان بخرێته یه كگرت����وه كان و نه ت����ه وه ب����ه رده م ئه نجومه نی ئاساییش بۆ ئه وه ی پرسی ئێزدیه كان ببێته پرسێكی نێوده وڵه تی.

له نێوان ئه نفال و شه نگالدا ئه گه رچی گه لی كوردستان به درێژایی مێ����ژو روب����ه روی ده یان جینۆس����ایدو كوشتن و كۆمه ڵكوژیی بۆته وه و به شێك ش����ێوه دا له ف����ۆرم و له تاوانه كانی����ش هاوش����ێوه ن و له یه كده چ����ن، تاوانی دژ به ئێزدیه كان له شه نگال و چیای شه نگال ل����ه روی ف����ۆرم و ش����ێوه ی تاوانه كه وه له كۆمه ڵكوژیی دێرسیم )1937(و تاوانی

ئه نفال )1988( ده چێت. به اڵم له نێوان ئه نفال و ش����ه نگالدا خاڵ����ه لێكچوه كان

زۆرن و نزیكن لێكه وه ، له وانه ش:هه ردو پرۆس����ه كه له ژێر په رده و ناوی ئاینی پیرۆزی ئیس����امدا ئه نجامدراوه و بكه ران����ی بۆ ره وایه ت����ی به تاوانه كه یان ئاین����ی ئیس����امیان كردۆت����ه بیان����و، به بیانوی كافربونی ئه نفالدا له پرۆسه ی گه لی كورد به عس ك����وردی ئه نفالكرد، ئه ویش ب����ۆ ره وایه تیدان به كۆمه ڵكوژیی كورد، له ش����ه نگالیش داعش به به هانه ی كافربون����ی ئێزدی����ه كان ئ����ه و تاوانه ی له گوندی كۆچۆی ئه نجامدا، ه����ه روه ك سه ر به قه زای شه نگال داعش مۆڵه تی دو رۆژ ده ده نه ئه و گونده ئێزدیه بۆ ئه وه ی موسڵمان بن و دواتر له رۆژی 16ی ئابدا

312 پیاوی ئه و گونده ده كوژن.پرۆس����ه ی ئه نفال بۆ س����ه ر خه ڵكی به هه زاران تیای����دا ئه نجامدراو مه ده نی ژن و من����داڵ ئاواره ب����ون و م����اڵ و حاڵی خۆیان جێهێش����ت و له جێگ����ه ی خۆیان هه ڵكه ن����ران، له ش����ه نگالیش به هه زاران

ژن و منداڵ ئاواره بون.مردن له برساو تینوێتیدا، شایه تحاڵێكی ئه نفال ده ڵێت له نوگره س����ه لمان زۆرێك ده مردن و له برسا په ككه وته كان له پیرو دواتر س����ه گ ته رمه كه یان����ی ده خوارد، ش����ایه تحاڵێكی ده ربازب����وی ئێزدیه كان

ئاماژه به وه ده كات كه ئێمه 200 كه س بوین زیاتر له 20 كه سمان لێمردن و سه گ

ته رمه كانی ده خوارد.ده س����تدرێژییكردنه سه ر ژنان و كچان له ه����ه ردو پرۆس����ه كه دا، ده ربازبویه كی ده ڵێت تۆپ����زاوا له زیندان����ی ئه نف����ال م����ن به چ����اوی خ����ۆم كچێك����ی جوانم س����ه ربازه كان ئ����ه وه ی دوای بین����ی ده س����تدرێژییان كردبوه س����ه ری شێت بوبو ده یویس����ت خۆی بكوژێت، دواتر به زنجیر به س����تبویانه وه ، ده ربازبویه كی ش����ه نگالیش ده ڵێت، سێ كچی ئێزدی ده س����تدرێژییان كرابوه س����ه ر وه ختبو ش����ێت ببن داوایان ده ك����رد بیانكوژین، به اڵم نه مانكوش����تن بۆیه خۆیان له سه ر

چیاكه وه فڕێدایه خواره وه .ب����ردن و فرۆش����تنی كچ����ان له نێوان ئه نفال و ش����ه نگالدا دوب����اره ده بێته وه ، كچی به س����ه دان ئه نفالدا له پرۆس����ه ی گه نج بران و درانه س����ه رۆك عه شیره ت و ئه فس����ه ره كان، له ش����ه نگالیش به وته ی په رله مانتاران زیاتر له 500 كچی ئێزدی

له الیه ن داعشه وه براون و فرۆشراون. ژماره یه كی چاره نوس����ی دیارنه مانی زۆری ژن و من����داڵ له هه ردو پرۆس����ه ی

ئه نفال و شه نگالدا.حاڵ و ماڵ و به تااڵنبردن و وێرانكردنی

سامان له ئه نفال و شه نگالدا.

بردن و فرۆشتنی كچان له نێوان ئه نفال و

شه نگالدا دوباره ده بێته وه ، له پرۆسه ی

ئه نفالدا به سه دان كچی گه نج بران و درانه

سه رۆك عه شیره ت و ئه فسه ره كان

له شه نگالیش به وته ی په رله مانتاران زیاتر له 500 كچی ئێزدی له الیه ن داعشه وه براون و فرۆشراون

شایه تحاڵێكی ئه نفال ده ڵێت له نوگره سه لمان

زۆرێك له پیرو په ككه وته كان له برسا

ده مردن و دواتر سه گ ته رمه كه یانی

ده خوارد شایه تحاڵێكی ده ربازبوی ئێزدیه كان

ئاماژه به وه ده كات كه ئێمه 200 كه س بوین زیاتر له 20 كه سمان

لێمردن و سه گ ته رمه كانی ده خوارد

‌‌ئا:‌ئاراز‌محه‌مه‌د‌

له‌نێو‌به‌شێك‌له‌خه‌ڵكی‌‌گه‌رمیان،‌بردنی‌‌پاره‌ی‌‌ناو‌بانكی‌‌جه‌له‌وال‌وه‌ك‌تۆمه‌ت‌له‌الیه‌ن‌الیه‌نگرانی‌‌

الیه‌نێكی‌‌سیاسیه‌وه‌‌ئاراسته‌ی‌‌الیه‌نی‌‌به‌رامبه‌ر‌ده‌كرێت،‌ئه‌وان‌ناوی‌‌چه‌ند‌كه‌سێكی‌‌دیاریكراو‌ده‌هێنن‌و‌ده‌ڵێن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌ده‌ستی‌‌به‌و‌پاره‌یه‌‌بگات،‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كشانه‌وه‌‌و‌جه‌له‌والی‌‌راده‌ستی‌‌داعش‌كرد،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌بانكه‌كه‌‌و‌به‌رپرسانی‌‌ئیدارییش‌ده‌ڵێن،‌تا‌ساتی‌‌كشانه‌وه‌ی‌‌

پێشمه‌رگه‌‌زانیارییان‌هه‌یه‌‌و‌له‌باره‌ی‌‌چاره‌نوسییه‌وه‌‌هیچ‌نازانن.

‌پاره‌ی‌‌بانكه‌كه‌ی‌‌جه‌له‌وال‌چی‌‌لێهات؟‌ئه‌م���ه‌‌ئه‌و‌پرس���یاره‌یه‌‌كه‌‌مێش���كی‌‌گه‌رمیانی‌‌ ناوچ���ه‌ی‌‌ زۆری‌‌ خه‌ڵكێكی‌‌به‌خۆی���ه‌وه‌‌خه‌ری���ك‌ك���ردوه‌،‌ئه‌وان‌به‌سه‌رسوڕمانه‌وه‌‌ده‌ڵێن:‌چۆن‌دو‌مانگ‌جه‌له‌وال‌له‌نێو‌تاق‌و‌تۆق‌و‌ئاگری‌‌شه‌ڕدا‌سوتا،‌كه‌س‌بیری‌‌له‌گواستنه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌پاره‌ی���ه‌‌نه‌كردوه‌ته‌وه‌‌تا‌س���ه‌ره‌نجام‌چاوه‌ڕواننه‌ك���راودا،‌ له‌هه‌نگاوێك���ی‌‌جه‌له‌وال‌له‌الیه‌ن‌داعشه‌وه‌‌گیراو‌وتیان‌

‌23ملیار‌دیناره‌كه‌ش‌تیاچو؟!ع���ارف،‌ ره‌ش���ید‌ عه‌بدولحه‌می���د‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌بانكی‌‌رافیده‌ین‌له‌جه‌له‌وال‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌بانكه‌كه‌‌پێش���تر‌پێش���مه‌رگه‌‌و‌ هێزه‌كان���ی‌‌ له‌الی���ه‌ن‌ئاسایش���ه‌وه‌‌پارێزگاری���ی‌‌لێده‌كرا‌تا‌ئه‌وكاته‌ی‌‌شارۆچكه‌كه‌‌بۆ‌چه‌كدارانی‌‌

داعش‌چۆڵكرا.‌

وتیش���ی‌،‌ب���ڕی‌‌زیاتر‌ل���ه‌‌‌23ملیار‌دین���ار‌له‌ن���او‌بانكدا‌بو،‌س���ه‌باره‌ت‌به‌چاره‌نوسیش���ی‌‌له‌ئێس���تادا‌ئه‌وه‌ی‌‌وت،‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌خه‌ڵكه‌وه‌‌پێیانگه‌یشتوه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ك���ه‌‌پاره‌ك���ه‌‌له‌ن���او‌بانكدا‌ماوه‌ته‌وه‌،‌ب���ه‌اڵم‌وه‌ك‌خۆی‌‌زانیاری‌‌

له‌باره‌یه‌وه‌‌نیه‌.ئاماژه‌ش���یدا،‌ ره‌ش���ید‌ عه‌بدولحه‌مید‌قایمقامیه‌تی‌‌خانه‌قین‌و‌ له‌گه‌ڵ‌ پێشتر‌جه‌ل���ه‌وال‌ ناحی���ه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌گفتوگۆی���ان‌كردوه‌‌بۆ‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‌پاره‌ك���ه‌‌بۆ‌خانه‌قین،‌ب���ه‌اڵم‌به‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌مین‌سندوقی‌‌بانك‌به‌ناوی‌،‌برایم‌سه‌عید،‌كه‌‌یه‌كێك‌له‌كلیله‌كانی‌‌الب���وه‌‌ئاماده‌نه‌ب���و‌كلیله‌كه‌ی���ان‌بۆ‌چه‌ندینج���ار‌ س���ه‌ره‌ڕای‌‌ بهێنێ���ت‌و‌داوالێكردن���ی‌‌هه‌ر‌جاره‌ی‌‌به‌بیانویه‌ك‌رێگریی‌‌ك���ردوه‌،‌نه‌یانتوانیوه‌‌پاره‌كه‌‌

بگوازنه‌وه‌.ئاشكراشیكرد،‌به‌رله‌وه‌ی‌‌خودی‌‌خۆی‌‌به‌ته‌له‌فۆن‌ جێبهێڵێ���ت،‌ بانكه‌ك���ه‌ی‌‌ئاسایش���ی‌‌ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌‌و‌پاش‌هاتنیش���یان‌بانكه‌كه‌ی‌‌راده‌ستكردون‌تا‌له‌الیه‌ن‌خه‌ڵك���ه‌وه‌‌په‌المار‌و‌تااڵن‌

نه‌كرێت.به‌رپرس���انی‌‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌به‌رله‌وه‌ی‌‌داعش‌كۆنتڕۆڵی‌‌جه‌له‌وال‌بكات،‌هه‌س���ت‌به‌مه‌ترس���ی‌‌دۆخه‌كه‌‌كردوه‌و‌هه‌وڵی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌و‌‌23ملی���ار‌دیناره‌ی���ان‌له‌بانكی‌‌جه‌له‌والوه‌‌بۆ‌بانك���ی‌‌خانه‌قین‌داوه‌،‌

به‌اڵم‌هه‌وڵه‌كانیان‌مایه‌پوچ‌بوه‌.به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌ حه‌س���ه‌ن،‌ ئه‌ن���وه‌ر‌ناحی���ه‌ی‌‌جه‌له‌وال‌ئه‌وه‌ی‌‌ب���ۆ‌ئاوێنه‌‌

هه‌وڵ���ی‌‌ ك���ه‌‌ پشتڕاس���تكرده‌وه‌‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌پاره‌كه‌یان‌داوه‌،‌ئه‌‌و‌وتی‌‌"پێ���ش‌مانگێك‌له‌چۆڵكردنی‌‌جه‌له‌وال‌هه‌وڵی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌پاره‌كه‌یان‌داوه‌،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌‌نه‌هێنان���ی‌‌ئه‌و‌كلیله‌ی‌‌له‌الی‌،‌برایم‌سه‌بع‌‌بو،‌نه‌توانرا‌پاره‌كه‌‌

بگوازرێته‌وه‌".‌وتیش���ی‌،‌"ئه‌و‌فه‌رمانبه‌ره‌‌دانیشتوی‌‌شارۆچكه‌ی‌‌سه‌عدییه‌یه‌‌و‌سه‌ره‌ڕای‌‌ئه‌و‌

داواكارییانه‌ی‌‌ئاراسته‌ی‌‌كرا‌كلیله‌كه‌ی‌‌بۆ‌نه‌هێنان".

سه‌باره‌ت‌به‌چاره‌نوسی‌‌كه‌‌ئایا‌داعش‌پاره‌ك���ه‌ی‌‌بردوه‌‌یان‌ن���ا‌وتی‌‌"ئێمه‌‌راش���یگه‌یاند‌ نین".‌ ئ���ه‌وه‌‌ ئاگاداری‌‌"كه‌‌پێشمه‌رگه‌‌كشایه‌وه‌‌پاره‌كه‌‌هه‌ر‌له‌بانكه‌ك���ه‌دا‌بو،‌ئیت���ر‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌داعش‌ش���كاندویه‌تی‌‌یان‌نا‌زانیارمان‌نیه‌،‌به‌اڵم‌خه‌ڵ���ك‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌

كه‌‌بانكه‌كه‌‌شكاوه‌".الی‌‌خۆیه‌وه‌‌محه‌مه‌دی‌‌مه‌الحه‌س���ه‌ن،‌قایمقامی‌‌ق���ه‌زای‌‌خانه‌قین‌رایگه‌یاند،‌ئ���ه‌و‌هی���چ‌زانیارییه‌ك���ی‌‌له‌ب���اره‌ی‌‌چاره‌نوس���ی‌‌پاره‌كه‌‌له‌النیه‌،‌ئه‌وه‌نده‌‌نه‌بێت‌پێ���ش‌كۆنتڕۆڵكردنی‌‌جه‌له‌وال‌داواكاریی���ان‌ داعش���ه‌وه‌‌ له‌الی���ه‌ن‌پێشكه‌ش���ی‌‌حكومه‌تی‌‌عێراق‌كردوه‌‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌پاره‌كه‌‌بۆ‌بانكی‌‌ره‌ش���ید‌

ب���ه‌اڵم‌ بگوازرێت���ه‌وه‌،‌ له‌خانه‌قی���ن‌حكومه‌ت‌ره‌زامه‌ندیی‌‌نیشان‌نه‌دا.

دوایین‌ ئاوێنه‌‌ زانیارییه‌كان���ی‌‌ به‌پێی‌‌ه���ه‌وڵ‌بۆ‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‌پاره‌كه‌‌لیوا‌حس���ێن‌مه‌نس���ور‌داویه‌ت���ی‌‌كاتێك‌توانیویه‌ت���ی‌‌ره‌زامه‌ن���دی‌‌به‌غ���دا‌بۆ‌ب���ه‌اڵم‌ وه‌ربگرێ���ت،‌ گواس���تنه‌وه‌كه‌‌نكۆڵییه‌كان���ی‌‌ئه‌مین‌س���ندوقی‌‌بانك‌

ئه‌و‌هه‌وڵه‌شی‌‌له‌باربردوه‌.

5(441(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/19کوردستانی

پاره‌ی‌‌بانكه‌كه‌ی‌‌جه‌له‌وال‌‌الی‌‌كێیه‌؟به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌بانكی‌‌رافیده‌ین‌له‌جه‌له‌وال:‌هیچ‌زانیاریه‌کم‌نییه‌

پێش‌مانگێك‌له‌چۆڵكردنی‌‌

جه‌له‌وال‌هه‌وڵی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌

پاره‌كه‌یان‌داوه‌‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌‌نه‌هێنانی‌‌ئه‌و‌

كلیله‌ی‌‌له‌الی‌،‌برایم‌سه‌بع‌‌بو،‌نه‌توانرا‌پێشمه‌رگه‌یه‌ک‌له‌به‌ره‌کانی‌جه‌نگدا‌پاره‌كه‌‌بگوازرێته‌وه

ئێزیدییه‌كان‌كێن‌و‌له‌كوێن؟‌

ئێزیدیی‌‌ئایینی‌‌دێرین‌و‌كۆنی‌‌كوردستانه‌

خاوه‌نی‌‌كلتورو‌دابونه‌ریتی‌‌تایبه‌ت‌به‌خۆیان

مێژوی‌‌ئێزیدیه‌كان‌زنجیره‌یه‌ك‌كاره‌سات‌و‌كوشتاری‌‌بێ‌‌بڕانه‌وه‌یه‌‌و‌ئێستا‌روبه‌ڕووی‌‌گه‌وره‌ترین‌مه‌ترسی‌‌مێژویی‌‌

بونه‌ته‌وه‌‌له‌الیه‌ن‌ئیسالمییه‌‌توندڕه‌وه‌كانی‌‌داعشه‌وه‌‌و‌هه‌مویان‌ئاواره‌و‌سه‌رگه‌ردان‌بوون

په‌رستگای‌‌اللشژماره‌و‌شوێنه‌‌‌پیرۆزترین‌شوێنی‌‌ئێزیدیه‌كان‌

سه‌ره‌كییه‌كان

ئه‌ڵمانیا‌20000بۆ‌50000 ئه‌رمینیا،‌جۆرجیا،‌

ئازه‌ربایجان‌و‌ئاسیای‌‌ناوه‌ڕاست‌70000بۆ‌100000

توركیا‌10000بۆ‌20000

سوریا‌10000بۆ‌20000

عێراق‌400000بۆ‌500000

كۆی‌‌هه‌مویان‌600000بۆ‌800000

بۆچی‌رووبه‌ڕووی‌‌چه‌وساندنه‌وه‌‌بونه‌ته‌وه‌؟له‌دیدی‌‌ئیسالمییه‌‌توندڕه‌وه‌كانی‌‌داعشه‌وه‌‌ئێزیدیه‌كان‌وه‌ك‌هه‌موو‌كه‌مایه‌تییه‌‌

‌مه‌له‌ک‌تاوس‌مه‌زهه‌بی‌‌و‌ئاینییه‌كانی‌‌تری‌‌عێراق‌و‌سوریا‌كوشتن‌و‌خوێنڕشتنیان‌ره‌وایه‌فریشته‌ی‌پیرۆزیان

چیای‌شه‌نگال

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌‌

ئێزیدییه‌كان‌له‌كاره‌ساتێكی‌‌به‌رده‌وامدان،‌ئه‌وان‌باس‌له‌وه‌‌

ده‌كه‌ن‌كه‌‌له‌وه‌ته‌ی‌‌هه‌ن‌رۆژگارێكی‌‌وا‌ره‌ش‌و‌تاریكیان‌به‌خۆیانه‌وه‌‌

نه‌بینیوه‌،‌ئه‌وان‌خه‌می‌‌یه‌كه‌میان‌هه‌اڵتنه‌‌له‌م‌واڵته‌و‌پێیانوایه‌‌

ناوچه‌كانیان‌تا‌سااڵنێكی‌‌درێژخایه‌ن‌ده‌بێته‌‌گۆڕه‌پانی‌‌جه‌نگ.

‌ته‌حس���ین‌خودێداد‌كه‌‌سیمای‌‌چرچ‌و‌لۆچ‌و‌س���مێڵی‌‌ته‌پ‌و‌تۆز‌لێنیش���توی‌‌باشترین‌گوزارشتی‌‌له‌خه‌م‌و‌نه‌هامه‌تی‌ئێزیدیه‌كان‌ده‌كرد،‌هه‌رگیز‌بیری‌‌له‌وه‌‌نه‌كردب���ۆوه‌‌كه‌‌ڕۆژێك‌ل���ه‌ڕۆژان‌به‌م‌ده‌رده‌‌بچ���ن‌كه‌‌ئه‌م���ڕۆ‌تێیكه‌وتون‌و‌به‌زۆره‌ملێ‌‌له‌سه‌ر‌ماڵ‌‌و‌حاڵی‌‌خۆیان‌هه‌ڵبكه‌نرێن‌و‌دوای‌‌چه‌ند‌رۆژ‌له‌ئێش‌و‌ئ���ازارو‌مانه‌وه‌‌به‌چیای‌‌ش���ه‌نگاله‌وه‌،‌له‌تاو‌زه‌بروزه‌نگی‌‌چه‌كداره‌كانی‌‌داعش‌به‌خێزانه‌وه‌‌له‌شاری‌‌دهۆك‌ئاواره‌بن.

ئ���ه‌و‌وتی‌‌"ئێم���ه‌‌ش���ه‌كه‌ت‌و‌نه‌دارو‌ب���ێ‌‌بژێوی���ن،‌م���اڵ‌‌و‌حاڵم���ان‌چو،‌ده‌ربه‌ده‌ركرای���ن،‌كوژراین،‌رفێنراین،‌به‌بێ‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هی���چ‌زیانێكم���ان‌بۆ‌

كه‌سێك‌هه‌بوبێت".به‌رامبه‌ر‌ ئه‌و‌سه‌رس���وڕمانی‌‌خ���ۆی‌‌به‌و‌ع���ه‌ره‌ب‌و‌ته‌نان���ه‌ت‌هه‌ندێك‌له‌و‌كوردانه‌ش‌ده‌رب���ڕی‌‌كه‌‌له‌گونده‌كانی‌‌ده‌وروبه‌ری‌‌شه‌نگالدان‌و‌هه‌ڵیانكوتاوه‌ته‌‌كوشتویانن،‌ تااڵنیانكردون‌و‌ سه‌ریان‌و‌نه‌یه‌وێ���ت‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌ وه‌ك‌ خودێ���داد‌ئ���ه‌و‌دیمه‌ن���ه‌‌ناخۆش���انه‌ی‌‌هه‌اڵتنی‌‌ئێزیدیه‌كانی‌‌بێت���ه‌وه‌‌به‌رچاو،‌به‌ده‌م‌س���ه‌رهه‌ڵبڕین‌و‌چاونوقان���ه‌وه‌‌وت���ی‌‌"قسه‌كردن‌بێس���ودن‌و‌ئه‌وه‌ی‌‌رویداو‌

بینیمان‌به‌قسه‌‌ناگێڕدرێته‌وه‌".به‌ش���ێكی‌‌دیكه‌‌له‌ئێزیدی���ه‌كان‌له‌وه‌‌تێناگه‌ن‌كه‌‌بۆچی‌‌ته‌نانه‌ت‌له‌كونجی‌‌س���ه‌ریان‌و‌ هه‌ڵده‌كوتنه‌‌ ماڵه‌وه‌ش���دا‌نیگه‌رانیی‌‌خۆیان‌له‌به‌رامبه‌ر‌هه‌ڵكشانی‌‌

ره‌وته‌‌ئیسالمییه‌كان‌ناشارنه‌وه‌.خه‌لی���ل‌كوڕێكی‌‌گه‌نج���ی‌‌ئێزیدییه‌‌و‌خوێن���دكاری‌‌دواقۆناغ���ی‌‌ئاماده‌ییه‌،‌كراس���ێكی‌‌س���پی‌‌و‌پانتۆڵێكی‌‌ره‌شی‌‌

له‌به‌ردایه‌‌و‌ترس‌و‌شه‌ونخونی‌‌و‌ماندویی‌‌به‌ڕونی‌‌له‌چاوه‌كانیدا‌به‌دیده‌كرێت،‌ئه‌و‌له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌‌ ئێزیدییه‌كان‌ پێیوایه‌‌ئه‌و‌ناوچانه‌دا‌ك���ه‌‌ئاكنجین‌روبه‌ڕوی‌‌توندوتیژی���ی‌‌و‌ده‌رپه‌ڕاندن‌بونه‌ته‌وه‌،‌نه‌ك‌هه‌ر‌له‌شه‌نگال،‌به‌ڵكو‌له‌ته‌لكیف‌و‌له‌شێخانیش‌ تریش،‌ ناوچه‌ی‌‌ چه‌ندین‌زۆربه‌یان‌له‌ترسدا‌هه‌اڵتون‌و‌ئێستا‌ئه‌و‌

شارۆچكه‌یه‌‌چۆڵه‌وانییه‌.ئه‌و‌پاش‌ئه‌وه‌ی‌‌ك���ه‌‌گله‌یی‌‌و‌گازنده‌‌له‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌ده‌كات‌كه‌‌وێڕای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌م���اوه‌ی‌‌دو‌مان���گ‌داع���ش‌له‌سه‌ر‌سنوره‌كانیان‌بو،‌به‌اڵم‌ئه‌مان‌پشتیان‌لێساردكردبۆوه‌و‌كاتێكیش‌كه‌‌ناوچه‌كانیان‌ س���ه‌ر‌ هێنایه‌‌ هێرشیان‌

باس‌ رایانكرد،‌ لێنه‌ك���ردو‌ به‌رگرییان‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك���ه‌‌زۆربه‌ی���ان‌رویان‌له‌س���نوری‌‌توركیا‌و‌پش���تیان‌له‌زێدی‌‌ره‌س���ه‌نی‌‌خۆیان���ه‌،‌ئه‌و‌وت���ی‌‌"تازه‌‌ناوچه‌كانمان‌كرانه‌‌گۆڕه‌پانی‌‌ش���ه‌ڕ،‌واڵتمان‌لێكرا‌به‌دۆزه‌خ‌و‌به‌كۆمه‌ڵ‌‌بیر‌له‌كۆچ‌و‌به‌جێهێش���تنی‌‌ئ���ه‌م‌دۆزه‌خه‌‌

ده‌كه‌ینه‌وه‌‌كه‌‌ناوی‌‌عێراقه‌".وتیش���ی‌‌"نیگه‌رانی���ن‌ل���ه‌وه‌ی‌‌له‌نێو‌كلتورێكدای���ن‌ واڵت‌و‌ چوارچێ���وه‌ی‌‌ك���ه‌‌جیاوازیی‌‌قبوڵناكات‌و‌هه‌میش���ه‌‌به‌چاوی‌‌كافرییه‌وه‌‌سه‌یرمان‌ده‌كرێت،‌ئێمه‌‌تاقه‌تی‌‌زۆرمان‌گرت،‌به‌اڵم‌ئیتر‌هیوابڕاو‌بوین،‌تاك���ه‌ی‌‌مه‌راق‌و‌ئازار‌

بكێشین؟".

ئێزیدیه‌كان:‌واڵتمان‌لێكرا‌به‌دۆزه‌خ

تازه‌‌ناوچه‌كانمان‌كرانه‌‌گۆڕه‌پانی‌‌شه‌ڕ،‌به‌كۆمه‌ڵ‌‌بیر‌له‌كۆچ‌و‌

به‌جێهێشتنی‌‌ئه‌م‌دۆزه‌خه‌‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌

كه‌‌ناوی‌‌عێراقه‌

مناڵێکی‌ئاواره‌ی‌ئێزیدی

تایبه‌ت(441( سێشه ممه 662014/8/19

ویکیلیکس 2006

ئا: هاوكار حسێن

له راپۆرتێكی نهێنییدا به رپرسه ئه مه ریكییه كان ئه و الیه نانه ئاشكرا

ده كه ن كه ترسیان له هه رێمی كوردستان هه یه و وه اڵمی ئه و

پرسیاره ی سه ره وه ش له زاری وه زیری پێشوتری پێشمه رگه وه ده ده نه وه .

س���ایتی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ویكیلیكس، كه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به ك���وردی ، ئه مه ریكیی���ه كان ل���ه زاری زه عیم عه ل���ی ، وه زیری پێش���مه رگه ی له ساڵی كوردستان هه رێمی حكومه تی 2006، ئاش���كرای ده ك���ه ن كه "س���ێ مه سه له كاریگه رییان له سه ر كورد هه یه له عێراقدا: یه كه م، هه ستی عه ره بچێتی دژ به س���ه ربه خۆیی كوردستان. دوه م، ئێران ترس���ی له ناس���نامه ی نه ته وه یی كورد هه یه ، به تایبه تی كوردانی ئێران. سێیه م، توركیا كه هه مان ترسی هه یه ، پێشتر دژایه تی كوردی كردوه و چه ندین كوردی له س���ه ر س���نوره كان ده ربه ده ر

كردوه ".له به ش���ێكی دیكه ی ئ���ه و راپۆرته دا تایبه ت���ی ئه مه ریكیی���ه كان بۆچون���ی خراوه ت���ه ڕوو كه ركوك���ه وه له ب���اره ی هاتوه ، "راگواس���تنی عێراقی���ه غه یره له س���اڵی له كه رك���وك ك���ورده كان دانیش���توانی له كاتێك���دا 2003ه وه ، كورد له راده ب���ه ده ر زیادیكردوه ، ته نها لێده كه وێته وه بارودۆخه كه ی ئاڵۆزبونی له حاڵه تی راده س���تكردنی ده س���ه اڵتی ئه منیی ش���اره كه به كورد. ئه نجامدانی ریفراندۆمیش له سه ر ره وشی كه ركوك، به دڵنیای���ی ده ره نجامه كه به و ئاقاره دا ده بات كه كۆنترۆڵی كورده كان به سه ر

كه ركوكدا مسۆگه ر ببێت". ئه و راپۆرته كه مێژوه كه ی بۆ ساڵی عوم���ه ر تێی���دا ده گه ڕێت���ه وه ، 2006عوس���مان )ناس���راو به زه عیم عه لی (، وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردستان كه سه ر به پارتی دیموكراتی

كوردس���تانه ، هه رێم���ی كوردس���تانی به راورد كردوه ، به "ئیس���رائیلی دوه م" به هۆی پشتیوانیكردنی له سیاسه ته كانی

ئه مه ریكا و دژایه تیكردنی تیرۆریزم. هاوكات عه لی هه رێمی كوردس���تانی وه ك بنكه یه ك پێشنیاركرد بۆ مانه وه ی به رده وامی سوپای ئه مه ریكا له ناوچه كه دا. ده ڵێن: ئه مه ریكیی���ه كان له به رامبه ردا "ئه م پێش���نیاره له زۆربه ی گفتوگۆكانی نێ���وان به رپرس���انی حكومه تی هه رێم و

ئه مه ریكا خراوه ته ڕو".

ده قی به ڵگه نامه كه :06BAGHDAD4058 : ئای دی

باب���ه ت: دیدی پێش���مه رگه له س���ه ر پشتیوانیی ئه مه ریكا

ئه مه ریكا باڵیۆزخانه ی س���ه رچاوه : له به غدا

به روار: 30ی ئۆكتۆبه ری 2006پۆلێن: زۆر نهێنی

پوخته : عومه ر عوس���مان )ناس���راو به زه عیم عه لی (، وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان كه سه ر به پارتی دیموكرات���ی كوردس���تانه چاویك���ه وت به به رپرس���انی ئه مه ریكا به مه به س���تی پێش���مه رگه و تێڕوانینی رونكردنه وه ی حزبه كه ی له سه ر په یوه ندییه كانی نێوان كوردو ئه مه ریكا، په كه كه ، دانوستانه كان له گه ڵ به غ���دا و ئازادیی رۆژنامه گه ریی . ئه م به ڵگه نامه یه تایبه ت���ه به داواكاری زه عی���م عه ل���ی ب���ۆ پش���تیوانیكردنی ئه مه ریكا له خواسته كانی كورد له عێراق و

ناوچه كه دا.

"ئیسرائیلی دوه م، به اڵم الیه نگری مافی فه له ستینیه كان"

عومه ر عوس���مان )ناس���راو به زه عیم عه لی (، وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان كه سه ر به پارتی هه رێم���ی كوردس���تانه ، دیموكرات���ی دوه م" به "ئیس���رائیلی كوردس���تانی به راورد كرد، به هۆی پش���تیوانیكردنی

ئه مه ری���كا و له سیاس���ه ته كانی دژایه تیكردن���ی تیرۆری���زم. عه لی ئه م چه مكه ی زیاتر باس���كردو وتی ، پێش 2003 حكومه ت���ی هه رێمی كوردس���تان عه ره به كان له گه ڵ باشی په یوه ندیه كی )واڵتانی دیكه ی عه ره بی ( هه بو، به اڵم له ئێس���تادا جیهان���ی عه ره ب���ی رقیان حكومه تی له به رئ���ه وه ی له كورده كانه ،

هه رێم پشتیوانیی ئه مه ریكا ده كات. زه عی���م عه ل���ی وت���ی ، ك���ورده كان له پش���تیوانیكردنی قوربانییان���داوه ئه مه ریكا و ئێس���تاش ه���ه ر باجی ئه وه ده ده ن. له گه ڵ ئه وه ش���دا باس���ی له وه فه له س���تینیه كان كه یس���ی ك���ه كرد به هه مانشێوه ئازاری كورده كان ده دات، له به رئه وه ی هاوش���ێوه ی ك���ورده كان، ئه وانیش خه ب���ات ده كه ن له پێناو مافه

نه ته وه یی���ه ره واكانی���ان. زه عیم عه لی جه ختیكرده وه كه پێویس���ته ئه مه ریكا زیات���ر ئ���اگای له هه رێمی كوردس���تان بێ���ت له عێ���راق و له كوردان���ی تری ناو وتیش���ی ، ناوه ڕاس���تیش. خۆرهه اڵتی ك���ورده كان به هێزن، له هه مانكاتیش���دا

دوژمنیان هه یه . عێراقی كورده كان���ی عه ل���ی زه عیم ئه مه ری���كا ده س���ه اڵتی به لقێك���ی له ناوچه كه دا وه س���فكرد. به شێوه یه كی ره وانبێژانه پرسیاری كرد، "ئه گه ر شه ڕ له نێوان ئه مه ریكاو ئێراندا روبدات، ئایا حكومه تی هه رێم ده ستوه ردان ناكات؟" ب���ه رده وام بو له س���ه ر وته كانی و وتی ، ئه مه ریكا خ���ۆی حكومه ت���ی عێراقه و ئه گه ر سنوری عێراق له الیه ن توركه كان واتا ببه زێنرێت، ئێرانیه كان���ه وه ی���ان

پێشێلكاریی به رامبه ر ئه مه ریكا كراوه و پێویس���ت ده كات وه اڵم���ی هه بێ���ت. ناوب���راو به ڵێنیدا یارمه تی س���ه ربازیی دیكه ی له ناوچه كانی ب���ده ن ئه مه ریكا ئه و له باره ی كه ركوكیش���ه وه عێراقدا. به شانازییه وه باسی له وه كرد كه "ئه گه ر ئه مه ریكا بگوازێته وه بۆ كه ركوك، ئه وا له ماوه ی یه ك هه فته دا پاكیده كه ینه وه و

ده یكه ینه شوێنێكی ئارام". عێراقی���ه راگواس���تنی كۆمێن���ت: غه یره كورده كان له كه ركوك له س���اڵی دانیش���توانی له كاتێك���دا 2003ه وه ، كورد له راده ب���ه ده ر زیادیكردوه ، ته نها لێده كه وێته وه بارودۆخه كه ی ئاڵۆزبونی له حاڵه تی راده س���تكردنی ده س���ه اڵتی ئه منیی ش���اره كه به كورد. ئه نجامدانی ریفراندۆمیش له سه ر ره وشی كه ركوك، به دڵنیای���ی ده ره نجامه كه به و ئاقاره دا ده بات كه كۆنترۆڵی كورده كان به سه ر

كه ركوكدا مسۆگه ر ببێت.

كوردو شیعه له دژی سه دام:زه عیم عه لی باسی له وه كرد كه پێش ش���یعه كان عه ره به كورده كان و ،2003هاوخه بات بون له دژی حوكمی س���ه دام داڵده ی حسێن، هه رێمی كوردستانیش هه ر ش���یعه یه كی داوه كه له باش���وری عێراق راوه دو بنرایه . ئێستاش ده سه اڵتی سیاسیی شیعه له عێراق له ژێر گوشاری ئێراندایه . ئه و له وه زیاتر دواو ئاماژه ی ب���ه وه كرد ك���ه "هه رێمی كوردس���تان فه لوجه عه ره بی و ئیماراتی هاوشێوه ی نیه ، چونكه كورد له رێگه ی هه ڵبژاردنه وه

هاتوه ته سه ر حوكم". تایب���ه ت لێدوانه كان���ی كۆمێن���ت: نه بون به زۆرایه تی دانیش���توانی شیعه و پشكیان له ده س���ه اڵتدا، به اڵم ته ئكیدی كرده وه له س���ه ر په یوه ندی درێژخایه نی نێوان كوردو ئه مه ریكا كه ئه و پێیوابو پێویس���ته گه ره نتی ده س���ه اڵتی كورد

بكات له عێراقدا. عه لی وتیشی ، عه ره به كان و ئێرانیه كان پالنڕێژیی س���تراتیجی به ش���ێوه یه كی

ده ك���ه ن. به رده وامی���ش جه ختی له وه له به رژه وه ندی "كات ك���ه ده ك���رده وه عێ���راق نی���ه "، چونكه رای گش���تیی ئه مه ریكا ده گۆڕێت و سوپای ئه مه ریكاش عێ���راق جێده هێڵێ���ت. ئ���ه و هه رێمی كوردستانی وه ك بنكه یه ك پێشنیاركرد ب���ۆ مان���ه وه ی به رده وام���ی س���وپای ئه م )تێبینی : له ناوچه كه دا. ئه مه ریكا پێشنیاره له زۆربه ی گفتوگۆكانی نێوان به رپرسانی حكومه تی هه رێم و ئه مه ریكا

خراوه ته ڕو(.

كێ ترسی له هه رێمی كوردستان هه یه ؟زه عیم عه لی ئاماژه ی به سێ مه سه له كرد كه كاریگه رییان له سه ر كورد هه یه له عێراقدا: یه كه م، هه ستی عه ره بچێتی دژ به س���ه ربه خۆیی كوردستان. دوه م، ئێران ترس���ی له ناس���نامه ی نه ته وه یی كاریگه ریی به تایبه ت���ی هه ی���ه ، كورد له س���ه ر كوردان���ی ئێ���ران. س���ێیه م، توركیا كه هه مان ترس���ی هه یه ، پێشتر دژایه ت���ی ك���وردی ك���ردوه و چه ندین كوردی له س���ه ر س���نوره كان ده ربه ده ر دژی ئه م���ه ش وتیش���ی ، ك���ردوه . مافه كانی مرۆڤه ، هه روه كو كرده وه كانی ئیس���رائیل دژ به فه له س���تینیه كان. بۆ ئاینده ش پش���تیوانیی ئه مه ریكا له مافه له خۆرهه اڵتی ك���ورد نه ته وه ییه كان���ی

ناوه ڕاست زۆر گرنگه . كۆمێنت:

زه عیم عه ل���ی ، ده رچوی ئه كادیمیای س���ه ربازیی به غدایه ، بۆ م���اوه ی زیاتر له 30 س���اڵ پێش���مه رگایه تی كردوه . له سااڵنی هه شتاكانی سه ده ی رابردوه وه بوه ته ئه ندامی مه كته بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردس���تان و پاشان بوه ته جێگری مه س���عود بارزانی بۆ كاروباری یه كگرتن���ه وه ی وێ���ڕای پێش���مه رگه . دو ئی���داره ش، ئه و دابه ش���بونی قوڵ پێش���مه رگه ی له ریزه كانی به دیده كات عه ل���ی یه كێت���ی . به پارت���ی و س���ه ر واده رده كه وێت زۆرتر بدركێنێت كاتێك

یه كێتی دیارنه بێت.

ئا: میهره بان سه الم

باڵوبونه وه ی ده نگۆی په یوه ندیكردنی ژماره یه ك له گه نجانی هه ڵه بجه

به چه كدارانی داعشه وه ،نیگه رانیی به شێك له دانیشتوانی هه ڵه بجه و

گه نجانی لێكه وتوه ته وه و پێیانوایه كه هه م له الیه ن كه ناڵه كانی

راگه یاندنه وه و هه م له الیه ن به شێك له داموده زگاكانی حكومه ته وه

زوڵمیان لێده كرێت،زانیارییه كانیش باس له وه ده كه ن كه نزیكه ی 20 گه نج له الیه ن ئاسایشه وه

به گومانی په یوه ندیكردن به داعشه وه ده ستگیركراون.

ئه حم���ه د، ئ���ه رده اڵن گه نجانبۆ رۆژنامه نوس،له باره ی چونی ن���او هێزه كان���ی داع���ش به ئاوێنه ی راگه یاند، "چونی گه نجان بۆناو هێزێکی وەک داعش هۆکارگەلێکی هەیە,له وانه رۆشنبیریی و ئاستی الوازیی بێکاری و الوازیی سیستمی پەروەردەو دامەزراوە کوردیەکان هێزە هاوكات ئاینیەکان, قوتابخان���ه ی ببن���ە نەیانتوانی���وە پێگەیاندن���ی گەنجان,کارنامەی هێزە کوردیەکان بۆ گەنج چییە؟ئەم هێزانە لەبری پێگەیاندن کار لەس���ەر کڕینی

گەنج دەکەنەوە".باڵوبونه وه ی رۆژنامه نوس���ه ئ���ه و ده نگۆی له وشێوه یه به "لێدان لەشکۆی هەڵەبج���ە" وه س���ف ده كات و ده ڵێت، "ئەوان زیاتر لە3000 هەزار گەنجی ئەم دەڤەرە لەریزەکانی پێشمەرگە نابینن، بەاڵم روناکییان خستوه تە سەر چەند

گەنجێک لەڕیزەکانیداعش".به ئاوێنه زانیارییان���ه ی ئه و به پێی

گه یش���تون، له چه ن���د رۆژی رابردودا ژماره یه ك گه نج���ی هه ڵه بجه له الیه ن دام���وده زگا ئه منیه كانی ش���اره كه وه ده س���تگیركراون، به اڵم هیچ الیه نێكی له س���ه ر ئاماده نینلێ���دوان ئه منی���ی زانیاریانه و ئه و دروس���تیی راستیی و

هۆكاری ده ستگیركردنه كان بده ن. وت���ی : ئ���ه رده اڵن له وباره ی���ه وه بەرۆژنامەنوس���ان زانیاری "پێنەدانی خەڵ���ک مەترس���یە,دەبێت خ���ۆی

تایب���ەت بەدەزگاکان���ی متمان���ەی هەبێت,ئەمە پۆلی���س بەئاس���ایش و ئەوکاتە دروست دەبێت ئەو دەزگایانە په یوه ندییان لەگەڵ میدیاکان هەبێت و

زانیارییان پێ بدەن".هاوكات زانست مه حمود كه گه نجێكی دانیشتوی هه ڵه بجه یه ، هۆكاری چونی هه ندێك له گه نجانی هه ڵه بجه ی بۆ ناو گه ڕانده وه داعش هێزه چه كداره كانی ئیسالمی "سه رده مانێك كه بۆئه وه ی

ده سه اڵتیان ده ڤه ره دا له م سیاس���ی هه ب���وه , ه���اوكات ئ���ەم دەڤ���ەرە لەم چین فەرامۆشکراوە,بێبەختترین دەڤ���ەرە گەنجانن,کوا ش���وێنێک بۆ ئارامییان؟کوا سەنتەرە جۆراوجۆرەکان

بۆ برەودان بەتواناکانی گەنج؟" به ده س���تگیكردنی س���ه باره ت ژماره یه ك له گه نجان، كامیل مه حمود، ئه ندام���ی س���ه ركردایه تی بزوتنه وه ی راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی ئیس���المی

هۆشیارانه به ش���ێوه یه كی "پێویسته ده ستگیربكرێن و ته ڕو وشك به یه كه وه نه سوتێنرێت.پێویسته ئاسایش له گه ڵ یه كێتی زانایان كۆببێته وه و هه ڵمه تێكی هۆشیاركردنه وه بۆ ئه وگه نجانه بكرێت

تاوه كو به هه ڵه دا نه برێن".ئاوێنه هه وڵیدا زانیاری له به رپرسانی وه ربگرێت ئاس���ایش داموده زگاكانی س���ه باره ت به هۆكاری ده ستگیركردنی چه ند كه س���ێك، ب���ه اڵم ئاماده نه بون

له هه مانكات���دا وه اڵمبده ن���ه وه ، به قایمقامیه ت���ی په یوه ندیك���را هه ڵه بجه وه ،ب���ه اڵم ئه وی���ش بێئاگایی

خۆی له وباره یه وه راگه یاند.چه كدارانی دروستبونی له سه ره تای ده وڵه تی ئیس���المی ناسراو به داعش، ژماره ی���ه ك گه نجی هه ڵه بج���ه چونه ریزه كانیه وه و تائێس���تا 3 كه س���یان كوژراون و 4 كه سیشیان گه ڕاونه ته وه و

له الیه ن ئاسایشه وه ده ستگیركراون.

كێ‌‌ترسی‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌هه‌یه‌؟

نزیكه‌ی‌‌‌20گه‌نجی‌‌هه‌ڵه‌بجه‌‌به‌گومانی‌‌په‌یوه‌ندیكردن‌به‌داعشه‌وه‌‌ده‌ستگیرده‌كرێن

کارنامەی هێزە کوردیەکان بۆ

گەنج چییە؟ئەم هێزانە لەبری

پێگەیاندن کار لەسەر کڕینی گەنج دەکەن

شاری هه ڵه بجه

له ئێستادا جیهانی

عه ره بی رقیان له كورده كانه له به رئه وه ی

حكومه تی هه رێم پشتیوانیی

ئه مه ریكا ده كات

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

هه رێمی كوردستان هاوشێوه ی ئیماراتی

عه ره بی و فه لوجه نیه ، چونكه

كورد له رێگه ی هه ڵبژاردنه وه

هاتوه ته سه ر حوكم

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

7 (441( سێشه ممه 2014/8/19 عێراق

ئا: محه مه د عه بدولستار

پارله مانتارێكی كۆمه ڵ رایده گه یه نێت به هۆی ئه وه ی مالیكی و عه بادی ده رچوی یه ك خوێندنگا و یه ك

به رنامه و یه ك حیزبن، بۆیه جیاوازییه كی ئه وتۆ له نێوانیاندا نییه .

پارله مانتارێكی یه كێتی نیشتیمانی كوردستانیش ده ڵێت "هه ر

سیاسیه كی تر رێچكه كه ی مالیكی بگرێته به ر، دوچاری هه مان چاره نوس ده بێته وه ". جێگری دوه می سه رۆكی

پارله مانی عێراقیش داوا ده كات كورد تاوه كو گره نتی وه رنه گرێت، ده نگ

به حكومه ته كه ی عه بادی نه دات.

دوای هه شت س����اڵ له سه رۆكایه تی نوری داوجار وه زی����ران، ئه نجومه نی مالیك����ی بڕیاری����دا كورس����یه كه ی بۆ حه یده ر عه ب����ادی چۆڵبكات، ئه مه ش دوای ئ����ه وه ی )1٣0( په رله مانت����اری هاوپه یمانی نیش����تیمانی ش����یعه كان، عه بادیی����ان وه ك كاندیدی س����ه رۆك وه زیران ده ستنیش����انكرد. دوابه دوای ئ����ه وه ش فوئاد مه عس����وم س����ه رۆك كۆم����اری عێراق، به فه رم����ی عه بادی بۆ پێكهێنانی حكومه تی نوێی عێراق

راسپارد.له ماوه ی هه شت ساڵی سه رۆكایه تی كوردو په یوه ندییه كان����ی مالیكی����دا، عێراق دوچ����اری هه ڵبه زو دابه زی زۆر هاتن، به جۆرێك جگه له شه ڕی میدیایی هه ڕه شه ی به كارهێنانی سوپاو بڕینی قوت����ی هاواڵتیانی لێكه وت����ه وه . بۆیه چاودێ����ران و پرس����یاری له ئێس����تادا ش����ه قامی كوردی ئه وه یه عه بادی كه كه سی دوه می ناو حیزبه كه ی مالیكیه ، چ جیاوازییه ك����ی له گ����ه ڵ س����ه رۆكی به تایبه ت����ی ده بێ����ت، حیزبه ك����ه ی له هه مبه ر ماف و داخوازییه كانی گه لی

كورد.جێگری دوه می سه رۆكی په رله مانی محه م����ه د، ش����ێخ ئ����ارام عێ����راق الیه نه ده زانێت سه رجه م به پێویستی كوردییه كان به یه ك به رنامه و وتاره وه ن����او گفتوگۆكان����ی پێكهێنانی بچنه به ش����داریكردن ب����ۆ حكومه ت����ه وه ، له حكومه تی����ش گه ره نت����ی وه ربگرن، له وباره یه وه به ئاوێنه ی وت "پێویسته جێبه جێكردنی ب����ۆ ك����ورد ئه مجاره داواكارییه كان����ی ، گه ره نتی وه ربگرێت

ئه وكات ده نگ ب����ه و حكومه ته تازه یه بدات و به شداری تێدا بكات".

س����ه باره ت به وه ی ك����ه عه بادی تا چه ند ده توانێت ببێته جێی ره زامه ندی رونیده كاته وه كورد، ش����ێخ محه مه د تائێس����تا هه ڵوێستی عه بادی له باره ی داخوازییه كانی كورد رون نییه و ده ڵێت "هه ر كه گفتوگۆكان ب����ۆ پێكهێنانی حكومه ت ده س����تی پێك����رد، ئه وكاته ك����ورد داواكاریه كانی خ����ۆی ده خاته سه ر مێزی گفتوگۆو ئه وكاته ده زانرێت داواكارییه كانی تاچه ن����د عه بادی كه

كور جێه جێده كات یان نا".له الی����ه ن خۆی����ه وه پارله مانتارێكی كۆمه ڵی ئیسالمی ئاماژه به وه ده كات زۆر گه ش����بین نیه به عه بادی و پێیوایه جیاوازیه ك����ی ئه وتۆ له نێوان عه بادی و

مالیكیدا نییه .ئیسالمی كۆمه ڵی لیستی سه رۆكی حاجی ئه حمه د عێ����راق له پارله مانی ره ش����ید، راشكاوانه رایده گه یه نێت كه هه س����ت به جیاوازییه كی زۆر له نێوان مالیكی و عه بادی ناكات و هۆكاره كه شی ده گێڕێت����ه وه ب����ۆ ئ����ه وه ی "چونكه هه ڵسوكه وتیان ره وشت و هه ردوكیان یه ك له ی����ه ك ده چێ����ت و ده رچ����وی خوێندن����گان و ی����ه ك به رنام����ه و یه ك

حیزبیان هه یه ".پارله مانت����اره وه ، ئ����ه و ب����ه الی ئه وه ی گرنگ����ه ئه وه یه كورد بتوانێت

بس����ه پێنێت و خ����ۆی مه رجه كان����ی كێشه كانی به كه سێكه وه هه ڵنه واسێت و له وباره یه وه ده ڵێت "مالیكی بێت یان عه ب����ادی ، گرنگ ئه وه یه كێش����ه كانی

كورد چاره سه ر بكات".له ماوه ی یانزه ساڵی رابردودا كورد به ش����داری س����ه رجه م حكومه ته كانی عێراقی وه رگرتوه و چه ندین پۆس����تی وه زاری جۆراوجۆری وه رگرتوه ، هه شت ساڵ له مه وبه ر له سه ر داخوازی كورد له س����ه رۆكایه تی جه عفه ری ئیبراهیم حكومه ت الب����راو نوری مالیكی خرایه ناڕه زایی به هۆی ئه مساڵیش شوێنی ، ك����وردو الیه نه س����وننه كان و زۆرینه ی الیه نه ش����یعه كانه وه مالیك����ی البراو

حه یده ر عه بادی خرایه شوێنی .سه رۆكی لیستی كۆمه ڵی ئیسالمی ، پێیوایه تا ئێستا كورد به شێوه یه كی روكه ش به ش����داری حكومه تی عێراقی راس����ته قینه به ش����ێوه یه كی كردوه و به ش����دار نه ب����وه ، بۆی����ه داواده كات له حكومه تی نوێدا كورد به شدارییه كی له جومگه سه ره كیه كانی راس����ته قینه بكات، سیاسیدا له بڕیاری ده سه اڵت و وتیشی "ئه گه ر حكومه ت مافی خۆمان بداتێ، ئه وا ئێم����ه ش به به ڵێنه كانه وه

پابه ند ده بین".س����اڵی هه ش����ت له ماوه ی مالیكی ده س����ه اڵته كه یدا، جگه له وه ی چه ندین كێش����ه ی ب����ۆ ك����ورد دروس����تكرد،

له هه مانكات����دا س����وننه كانی دوچاری كرده وه ، په رتكردن په راوێزخس����تن و هه روه ها له دوا رۆژه كانی ده س����ه اڵتیدا ناوخۆیی و ده ره كیه كان ئه گه ر فشاره نه بوای����ه ، ئ����ه وا نێوماڵی شیعه ش����ی ده ك����رده وه ، په رتب����ون دوچ����اری به له به رچاوگرتنی ماوه ی فه رمانڕه وایی یه كێتی پارله مانتارێك����ی مالیك����ی ، ده ڵێت "هه ر كه سێك رێچكه ی مالیكی ئه وی بگرێت، هه م����ان چاره نوس����ی

ده بێت".پارله مانت����اری عێ����راق له لیس����تی یه كێت����ی نیش����تیمانی كوردس����تان، به پێویس����تی مه نگوڕی ، د.ش����ێركۆ ده زانێت رێكه وتن����ی ئه مجاره ی كورد بۆ به شداری له حكومه تی نوێی عێراق به شێوه ی نوس����راوو دۆكۆمێنت بێت، بۆ ئه وه ی "هیچ په شیمان بونه وه یه كی تێدا رونه دات، به و شێوه یه نه عه بادی و نه هیچ كه سێكی تریش ناتوانێت له و

رێكه وتنه البدات".س����ه باره ت ب����ه وه ی چ جیاوازییه ك له نێوان مالیك����ی و عه بادی ده بینێت، له كاتێك����دا هه ردوكی����ان به رپرس����ی بااڵی ی����ه ك حیزبن، مه نگوڕی ده ڵێت "پێویسته مالیكی ببێته په ند بۆ هه موو سیاسیه كی تر، نه ك هه ر عه بادی هه ر سیاس����یه كی تر رێچكه ك����ه ی مالیكی بگرێته ب����ه ر، ئه وا دوچ����اری هه مان

چاره نوس ده بێته وه ".

ب����ه ده ر له بۆچون����ی پارله مانتارانی كورد كه ده بێ����ت له ماوه ی ئه م چوار س����اڵه دا به وردی چاودێ����ری هه نگاوو هه ڵوێست و بڕیارو كرداره كانی عه بادی بكه ن، رۆژنامه نوسێك باس له وه ده كات

عه بادی له مالیكی خراپتر ده بێت".نوسه رو رۆژنامه نوس عارف قوربانی ، مالیكی و جیاوازییه كان����ی له ب����اره ی عه ب����ادی به ئاوێنه ی وت "نابێت كورد خ����ۆش خه یاڵ بێت ب����ه وه ی گۆڕینی كاره كته رێك، ئه و كێشه و گیروگرفتانه چاره سه ر ده كات كه له نێوان هه ولێرو به غدا هه یه ، هه روه ها ناشكرێت كورد ته نها به به ڵێن و ئیمزا باوه ڕ به وه بكات كه عه بادی باشتر ده بێت له مالیكی ". له به رئه وه ی قوربان����ی ، به بۆچونی عه ب����ادی پش����تیوانی نێوده وڵه ت����ی و ئێرانی هه یه له به ڕێوه بردنی كاره كانیدا ده رباره ی ده بێت. به هێزتر له مالیكی كوردییه كانیش الیه ن����ه هه ڵوێس����تی داواده كات كورد هه نگاوی كرداری بكاته مه رجی جێبه جێكردنی داواكارییه كانی له حكومه تی داهاتوی عێراقدا و ده ڵێت "هیواردارم من هه ڵه بم، به اڵم باوه ڕم وایه ك����ه عه بادی نه ك هه ر باش����تر نابێ����ت، به ڵك����و له مالیك����ی خراپتر ده بێ����ت". هۆكاری ئه م بۆچونه ش����ی ده گێڕێت����ه وه بۆ ئ����ه وه ی "له كلتوری خێڵه كی و ده س����ه اڵتداریه تی عه ره بدا، كه سیان له كه سیان جیاوازتر نابن".

ئایا‌كوردو‌شیعه‌‌په‌ند‌له‌مالیكی‌‌وه‌رده‌گرن؟عه‌بادی‌‌نه‌ك‌هه‌ر‌باشتر‌نابێت،‌به‌ڵكو‌له‌مالیكی‌‌خراپتر‌ده‌بێت"

لوغزی‌‌سپایكه‌ر

ماوه ی دو مانگ زیاتره له الیه ن حكومه ت و پارله مان و كه ناڵه كانی راگه یاندنه وه ، چه ندین هه واڵ و لێدوان و زانیاری ، له باره ی چاره نوسی سه دان گه نجی پارێزگاكانی باشوری عێراق، له س����ه ربازگه ی سپایكه ری س����وپای عێراق له شاری تكریت باڵوكراوه ته وه و راستی ئه و

روداوه ش تائێستا به نادیاری ماوه ته وه .ئاس����مانی س����پایكه ر كه س����ه ربازگه ی ده كه وێته باكوری شاری تكریته وه ، كۆلێژی هێزی ئاس����مانی عێراقی����ش له خۆده گرێت و به یه كێ����ك له گه وره تری����ن س����ه ربازگه كانی سوپای عێراق داده نرێت. ئه م سه ربازگه یه له دوای س����اڵی )200٣( له الیه ن هێزه كانی ن����اوه ی لێن����راوه ، دوای ئه مری����كاوه ئه و كش����انه وه ی س����وپای ئه مری����كا ناوه كه ی

نه گۆڕاو وه كو خۆی ماوه ته وه .ئ����ه م س����ه ربازگه یه به ناوی س����ه ربازی )Michael Scott Speicher( ئه مه ریكیناونراوه ، كه فڕۆكه وانێكی ئه مه ریكی بوه و فڕۆكه یه ك����ی جۆری )ئێ����ف 18(ی پێبوه ، له كات����ی هه ڵمه تی هێزه كان����ی ئه مریكا بۆ س����ه ر واڵتی كوه یت و ده ركردنی س����وپای عێراق له و واڵته ، له شه وی )1991/1/17( له رۆژئ����اوای ئه نب����ار فڕۆكه ك����ه ی كه وت����ه خواره وه و گیانی له ده س����تدا، دوای نزیكه ی چ����وار س����اڵ ته رمه ك����ه ی نه دۆزرای����ه وه ، به اڵم دوات����ر هه ندێك ئه ندامی جه س����ته ی دۆزرای����ه وه و پش����كنینی )DNA( بۆ كراو ره وانه ی یه كگرتوه كانه وه نه ته وه له ڕێگه ی

كه سوكاری كرایه وه .دوای كۆنترۆڵكردن����ی ش����اری تكری����ت لیژنه ی داعش����ه وه ، چه كداره كانی له الیه ن ئاس����ایش و به رگ����ری پارله مان����ی عێ����راق له رۆژی )2014/6/15( باڵویكرده وه داعش ژماره یه كی زۆر س����ه ربازی له و سه ربازگه یه كوشتوه . به گوێره ی راگه یه نراوه كانی داعش و ئه و گرتانه ی باڵوكراوه ته وه داعش )1700( خوێن����دكاری مه ده ن����ی له و س����ه ربازگه یه فه رمانده ی وته بێ����ژی ب����ه اڵم كوش����توه . گش����تی هێزه چه كداره كانی عێراق، فه ریق قاسم عه تا ده ڵێت "س����ه ربازگه ی سپایكه ر خوێندكاری لێنه بوه و هه مویان بۆ ناسرییه گوازراونه ته وه ، ئه وانه ی باسده كرێت شه هید

بون خوێندكاری ئه و سه ربازگه یه نه بون".ده ریده خه ن رۆژنامه وانی����ه كان زانیارییه زۆرین����ه ی خوێندكارانی كۆلێژی س����پایكه ر خه ڵكی ناوچه كانی باشوری عێراقن، به نمونه پارێزگاری ناس����رییه ده ڵێت "چاره نوس����ی ش����اره كه مان كه س����ی )700( نزیك����ه ی نادیاره ". هه روه ه����ا ئه ندامێكی ئه نجومه نی پارێزگای دیوانیه ش ده ڵێت ")400( كه سی

خه ڵكی شاره كه مان بێسه روشوێنن".چاره نوسیان و ئاشكراكردنی به مه به ستی فشار خستنه سه ر داموده زگاكانی حكومه تی عێراق، كه سوكاری ئه و خوێندكارانه چه ند خۆپیش����اندانێكیان ب����ۆ ب����ه رده م بین����ای پارله مان����ی عێ����راق و وه زاره ت����ی به رگری و ناوچه ی س����ه وز رێكخستوه ، به اڵم تا ئێستا حكومه ت وه اڵمی یه كالكه ره وه ی پێنه داون.

زیات����ر كه س����وكاری خوێندكاره ئه وه ی س����پایكه ری ش����وێنه كانی بێس����ه رو خه مبارتركرد، دۆزینه وه ی گۆڕێكی به كۆمه ڵ بو له رۆژی )8/9( به دوری پانزه كیلۆمه تر له سه ربازگه كه ، كه )200( ته رمی نه ناسراوی تێدابو، خۆڵێكی كه میان به س����ه ردا كرابو، هه روه ها شوێنه واری فیشه ك به جه سته یانه وه دیاربو، ئ����ه وه ش گومانه كانی زیاتركرد كه ئه وانه خوێندكاری سه ربازگه كه ن. هه روه ها له یوتیوب گرته یه كی ڤیدیۆیی باڵوكرایه وه ، كه تیایدا كه سێك ده رده كه وێت و بانگه شه ی ئه وه ده كات له كوشتارگه ی ئه و سه ربازگه یه رزگاری ب����وه ، ده ڵێ����ت "هۆزێكی س����وننه ئه وان����ه وه له ڕێگ����ه ی رزگاریانك����ردوم و

گه یشتمه وه به كه سوكارم".فه تالوی حه ن����ان پارله مانتار به وت����ه ی زیاتر ل����ه )1700( كه س له و س����ه ربازگه یه كوژراون و جه سته یان شێوێنراوه و هه مویان ش����یعه م����ه زه ب ب����ون. هه روه ه����ا زیاتر له هه شتا پارله مانتار داوایه كیان پێشكه شی س����ه رۆكایه تی پارله م����ان ك����ردوه ، تاوه كو له كۆبونه وه یه ك����ی پارله ماندا ئ����ه م بابه ته

تاوتوو بكرێت و بزانرێت چی رویداوه .ئه ندامێكی كۆمس����یۆنی بااڵی مافه كانی م����رۆڤ ده ڵێت ئه گه ر ئه وه بس����ه لمێت كه هه مو كوژراوه كان س����ه ر به یه ك تائیفه یان نه ت����ه وه ن، ئ����ه وه به تاوان����ی كۆمه ڵكوژیی داده نرێت و پێویسته ئه نجامده رانی به تاوانی دژه مرۆی����ی س����زا بدرێ����ن. داواش ده كات دادگای تایبه ت دروس����تبكرێت هاوشێوه ی

دادگاكانی یۆگسالڤیاو رواندا.

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

پارله مانتارێكی كورد رایده گه یه نێت جگه له وه زاره تێكی سیادی ، داوای چوار

وه زاره تی دیكه ده كه ن و له به رانبه ر وه زاره تی دارایی ئاماده ن ده سبه رداری وه زاره تی ده ره وه ببن، پارله مانتارێكی

پێشوی عێراقیش ده ڵێت "كورد له هه ڵبژاردنی وه زاره ته كاندا سه ركه وتو

نه بوه ".

دوای راس���پاردنی حه ی���ده ر عه ب���ادی ب���ۆ پێكهێنانی حكومه ت���ی نوێی عێراق، الیه نه كان م���ه رج و داواكارییه كانی خۆیان ب���ۆ وه رگرتنی وه زاره ت���ه كان ده خه نه ڕو. هه رچی الیه ن���ه كوردییه كان���ه كه له دو ده ره وه یان وه زاره تی پێش���ودا كابینه ی به ده س���ته وه بوه ، ئام���اده ن له كابینه ی نوێ���دا له به رانبه ر وه رگرتن���ی وه زاره تی دارایی ده س���تبه رداری وه زاره تی ده ره وه

ببن.یه كگرت���وی فراكس���یۆنی س���ه رۆكی ئیس���المی له پارله مانی عێراق د.موسه ننا ئه می���ن، رایده گه یه نێ���ت پش���كی الیه نه كوردییه كان���ه له كابینه ی نوێی حكومه تی عێراق پێنج وه زاره ت ده بێت، كه یه كێكیان وه زاره تێكی س���یادییه و ده ڵێ���ت "داوای پێن���ج وه زاره ت زیاتر ده كه ین و مه رجیش

نیه وه زاره تی ده ره وه وه ربگرینه وه ". ئه و پارله مانت���اره ، ئاماژه به وه ده كات له به رانبه ر ئام���اده ن كوردییه كان الیه نه ده س���به رداری دارایی وه كو وه زاره تێكی وه زاره تی ده ره وه ببن و ده ڵێت "وه زاره تی

دارای���ی له وه زاره ت���ی ده ره وه ب���ۆ كورد باش���تره ". س���ه رباری وه رگرتنی پۆسته وه زارییه كان، ئه مین به پێویستی ده زانێت كورد له بڕیاری سیاسی عێراقدا هاوبه شی

راسته قینه بێت.ل���ه دوای روخان���ی رژێم���ی عێراقه وه ، له سه رجه م كابینه كانی حكومه تی عێراقدا كورد به شداری كردوه . له یه كه م كابینه ی حكومه تی كاتی عێراقدا كه ئه یاد عه الوی س���ه رۆكایه تی ده كردو ل���ه )2004/6/1( ك���ورد له كارداب���و، )2005/5/٣( ت���ا وه زیران، سه رۆك جێگری جگه له پۆستی ده ره وه ، له وه زاره ته كان���ی : هه ری���ه ك مافی مرۆڤ، ئه ش���غاڵ و ئاوه دانكردنه وه ، ئاودێ���ری و كاروب���اری ژنان���ی وه رگرت. له كابینه ك���ه ی ئیبراهی���م جه عفه ریش���دا كه ل���ه )2005/5/٣( ت���ا )2006/5/20( له كاردابو، كورد وه زاره ته كانی : ده ره وه ، پالندان���ان، په یوه ندیی���ه كان، بازرگانی ، كارو كاروب���اری كۆمه اڵیه تی ، س���ه رچاوه

ئاوییه كان، ژینگه و شاره وانی وه رگرت.پێش���وی پارله مانت���اری به بۆچون���ی عێراق و ئه ندامی س���ه ركردایه تی یه كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان خالید شوانی ، "كورد سه ركه وتو پێش���ودا له خوله كانی نه ب���وه له هه ڵبژاردنی ئ���ه و وه زاره تانه ی كه وه ریگرتوه "، بۆی���ه داواده كات كورد له حكومه ت���ی نوێدا كۆمه ڵێ���ك وه زاره ت بتوانێ���ت خزمه ت���ی وه ربگرێ���ت، ك���ه كوردس���تان به گش���تی و كه ركوك و ناوچه

دابڕاوه كانی به تایبه تی پێ بكات.ناوب���راو، له لێدوانێك���ی پێش���تریدا بۆ ئاوێن���ه ، ده ڵێ���ت "زۆر گرنگ���ه ك���ورد

وه زاره ته كان���ی : پ���ه روه رده ، خوێندن���ی بااڵ، كشتوكاڵ، گواس���تنه وه وه ربگرێت، ن���ه وت و س���یادییه كانیش له وه زاره ت���ه دارایی بۆ كورد گرنگن". له باره ی گرنگی وه زاره تێك���ی وه كو كش���توكاڵ بۆ كورد، شوانی ده ڵێت "ئه گه ر وه زاره تی كشتوكاڵ

وه ربگرین، ده توانین زۆربه ی دۆسیه كانی په یوه ست به )140( له ناوچه كانی سنوری

ئه و ماده یه چاره سه ر بكه ین".ن���وری مالیكیدا له كابین���ه ی یه كه می كه ل���ه )2006/5/20( تا )2010/11/25( وه زاره ته كان���ی : ك���ورد له كارداب���و، ئاوه دانكردنه وه و پیشه س���ازی ، ده ره وه ، نیش���ته جێكردن، س���ه رچاوه ئاوییه كان و دوه می له كابین���ه ی وه رگ���رت. ژینگه ی مالیكیدا كه ئێستا حكومه تی كاربه ڕێكه ره ، ك���ورد جگه له جێگری س���ه رۆك وه زیران، بازرگان���ی ، ده ره وه ، وه زاره ته كان���ی : ته ندروستی و كۆچ و كۆچبه رانی وه رگرت.

به گوێ���ره ی هه ندێ���ك زانی���اری میدیا عێراقیه كان، پارتی دیموكراتی كوردستان جێگ���ری س���ه رۆك وه زیران���ی عێ���راق كاندیده كانیشی دیارترین وه رده گرێته وه ، بۆ ئ���ه و پۆس���ته هه ریه كه له هۆش���یار زێباری و خه س���ره و گۆران���ن، بزوتنه وه ی گۆڕانیش به نیازی وه رگرتنی وه زاره تێكه ، به اڵم به هۆی وه رگرتنی پۆس���تی جێگری دوه می س���ه رۆكی پارله مان���ی عێراقه وه ، چانس���ی وه رگرتن���ی وه زاره ت ب���ۆ ئه و پێده چێت هه روه ها الوازه ، بزوتنه وه ی���ه الیه نه ئیس���المیه كانیش وه زاره تی كۆچ و

كۆچبه ران وه ربگرنه وه .ب���ه ده ر له الیه نه كوردیی���ه كان، به پێی نیشتیمانی هاوپه یمانی س���ه رچاوه كانی وه رگرتن���ی له هه وڵ���ی ش���یعه كان وه زاره ته كان���ی ناوخۆو دارایین، لیس���تی ده وڵه ت���ی قانونیش كه له الی���ه ن نوری مالیكیه وه س���ه رۆكایه تی ده كرێت داوای

پشكی گه وره ی وه زاره ته كان ده كه ن.

پارله مانتاری ده وڵه تی قانون عه بدولئیال نائیلی ، ده ڵێ���ت "له به رئه وه ی گه وره ترین كوتله ین به پێی ژماره ی كورس���یه كانمان، به مافی خۆمانی ده زانین زۆرترین وه زاره ت

وه ربگرین".هه رچ���ی كوتل���ه ی مه واتن���ی س���ه ر ئیس���المیه ، ب���ااڵی به ئه نجومه ن���ی داواكارییه كانی خۆیان له س���ێ وه زاره تدا لیس���ته چڕده كه نه وه . پارله مانتاری ئه و عه بیر حوس���ه ینی ، ده ڵێت "كه س���ایه تی نوێ و پس���پۆڕو لێهات���و ده كه ینه وه زیر، پاڵێوراوم���ان ب���ۆ وه زاره ته كانی ناوخۆو نه وت و گواستنه وه ده بێت، ئاره زو ده كه ین

ئه و وه زاره تانه وه ربگرین".لیس���تی ئه ح���راری س���ه ر به ره وت���ی س���ه دریش داوای وه رگرتن���ی وه زاره تی ناوخۆو هه ندێك وه زاره تی خزمه تگوزاری ده ك���ه ن، راش���یده گه یه نن وه زیره كانیان له كابین���ه ی پێش���ودا س���ه ركه وتو بون، بۆی���ه داوای وه زاره ته خزمه تگوزارییه كان

ده كه ن.ئه ح���رار كوتل���ه ی پارله مانت���اری عه بدولعه زی���ز زاڵمی ، ئاش���كرای ده كات پێش���كه ش داواكاریی���ان به فه رم���ی بۆ ك���ردوه ، نیش���تیمانی به هاوپه یمانی وه رگرتنی وه زاره تی ناوخۆ "ناڕه زاییه تیه كی به هێز دژی ئه و داوایه مان نیه "، سه باره ت به داواكارییه كان ب���ۆ وه رگرتنی وه زاره ته خزمه تگوزاریی���ه كان، ده ڵێ���ت "له س���ه ر بنه م���ای كاری وه زیره كانمان له كابینه ی پێشودا، جگه له وه زاره تی ناوخۆ، داوای خزمه تگوزاری���ش وه زاره تێك���ی چه ن���د

ده كه ین".

پێده‌چێت‌كورد‌ده‌ستبه‌رداری‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ببێت"كورد‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌وه‌زاره‌ته‌كاندا‌سه‌ركه‌وتو‌نه‌بوه‌"

زۆر گرنگه كورد وه زاره ته كانی

په روه رده خوێندنی بااڵ

كشتوكاڵ گواستنه وه وه ربگرێت له وه زاره ته

سیادییه كانیش نه وت و دارایی بۆ

كورد گرنگن

پێویسته مالیكی ببێته په ند بۆ هه موو

سیاسیه كی تر، نه ك هه ر عه بادی

هه ر سیاسیه كی تر رێچكه كه ی مالیكی

بگرێته به رحه یده ر عه بادی

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌رهه‌مهێنان‌و‌فرۆشی‌‌كارگه‌كانی‌‌چیمه‌نتۆ‌له‌سلێمانی‌‌له‌75%‌دابه‌زیوه‌،‌هۆكاره‌كه‌شی‌‌وه‌ك‌به‌رپرسانی‌‌كارگه‌كان‌ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كه‌ن،به‌پله‌ی‌‌یه‌كه‌م‌خراپیی‌‌دۆخی‌‌ئه‌منیی‌‌عێراقه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌گشتی‌‌وه‌به‌رهێنانی‌‌سلێمانیش‌باس‌له‌مه‌ترسی‌‌ئه‌و‌دۆخه‌‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێت‌"له‌به‌شێك‌

له‌پرۆژه‌كانی‌‌وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‌نوسرامان‌بۆ‌ده‌كرێت‌بۆ‌راوه‌ستاندنی‌‌كاره‌كانیان".

له‌45ته‌نه‌وه‌‌بۆ‌كه‌متر‌له‌15ته‌نبه‌رپرس���انی‌‌كارگه‌كان���ی‌‌چیمه‌نت���ۆی‌‌)بازیان‌و‌تاسڵوجه‌‌و‌ماس(‌باس‌له‌دابه‌زینی‌‌ئاس���تی‌‌فرۆش���ی‌‌به‌رهه‌مه‌كانیان‌ده‌كه‌ن‌به‌جۆرێك‌پێش���تر‌به‌رهه‌می‌‌رۆژانه‌ی‌‌ئه‌و‌س���ێ‌‌كارگه‌یه‌‌به‌یه‌كه‌وه‌‌نزیكه‌ی‌‌45هه‌زار‌ته‌ن‌ب���وه‌،‌ب���ه‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌به‌رهه‌می‌‌رۆژانه‌یان‌ناگاته‌‌15هه‌زار‌ته‌نیش.‌خراپیی‌‌دۆخی‌‌ئه‌منیی‌‌ناوه‌ڕاست‌و‌باشوری‌‌عێراق‌ناوچه‌ی‌‌ هه‌ن���دێ‌‌ گرتنی‌‌ ده‌ستبه‌س���ه‌ردا‌عێ���راق‌وه‌ك‌موس���ڵ‌وله‌الیه‌ن‌چه‌كدارانی‌‌هه‌بوه‌‌ راس���ته‌وخۆی‌‌ كاریگه‌ری‌‌ داعشه‌وه‌‌

له‌سه‌ر‌دابه‌زینی‌‌فرۆشی‌‌ئه‌وان.

75%ی‌‌به‌رهه‌مه‌كه‌یان‌بۆ‌ناوه‌ڕاست‌و‌خواری‌‌عێراق‌بوه‌

س���ه‌رچاوه‌‌ كارگێڕی���ی‌‌و‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌مرۆی���ه‌كان‌له‌ه���ه‌ردو‌كارگ���ه‌ی‌‌)بازیان،‌ئه‌حمه‌دئاماژه‌‌ مه‌حمود‌ كاروان‌ تاسڵوجه‌(‌ب���ه‌وه‌‌ده‌كات‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌دۆخه‌‌ناجێگره‌ی‌‌به‌تایبه‌ت‌ دروس���تبوه‌‌ له‌عێراقدا‌ به‌مدوایه‌‌دوای‌‌گرتن���ی‌‌ش���اری‌‌موس���ڵ‌له‌الی���ه‌ن‌چه‌كدارانی‌‌داعش���ه‌وه‌‌فرۆشی‌‌ئه‌وان‌‌%75دابه‌زیوه‌،‌"پێشتر‌رۆژانه‌‌زیاتر‌له‌18هه‌زار‌ت���ه‌ن‌چیمه‌نتۆمان‌ده‌فرۆش���ت،‌ئێس���تا‌5هه‌زار‌ته‌نێك‌ده‌فرۆشین".‌پێشتر‌75%ی‌‌به‌رهه‌می‌‌ئه‌و‌دو‌كارگه‌یه‌‌بۆ‌ناوه‌ڕاس���ت‌و‌خ���واری‌‌عێ���راق‌بوه‌‌كه‌‌ل���ه‌45%‌ئه‌وه‌ش‌س���ه‌الحه‌دین‌ موس���ڵ‌و‌ ش���اری‌‌ له‌هه‌ردو‌فرۆش���راوه‌,‌30%ی‌‌ب���ۆ‌ناوچه‌كانی‌‌تری‌‌خواروی‌‌عێراق‌چوه‌،‌"به‌اڵم‌له‌ئێستابه‌هۆی‌‌گرتنی‌‌رێگاكانه‌وه‌‌كه‌مترین‌بڕی‌‌چیمه‌نتۆ‌

له‌س���لێمانیه‌وه‌‌ده‌چێ���ت‌بۆ‌ناوه‌ڕاس���ت‌و‌خ���واروی‌‌عێراق‌پێش���تر‌رۆژان���ه‌‌نزیكه‌ی‌‌15هه‌زارت���ه‌ن‌چیمه‌نتۆ‌هه‌ر‌ده‌چوه‌‌به‌غدا،‌ب���ه‌اڵم‌ئێس���تا‌ئه‌گه‌ر‌هه‌زار‌ت���ه‌ن‌بچێت،‌جگه‌له‌وه‌‌له‌ناوخۆی‌‌هه‌رێمیشدا‌نافرۆشرێ‌،‌چونك���ه‌‌زۆرینه‌ی‌‌پرۆژه‌كان‌وه‌س���تاون".‌ئ���ه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌ زانیاریه‌كان���ی‌‌ به‌پێ���ی‌‌نه‌چون���ی‌‌چیمه‌نت���ۆ‌ب���ۆ‌ناوچه‌كانی‌‌تری‌‌عێراق‌نرخی‌‌ته‌نێك‌چیمه‌نتۆی‌‌له‌‌و‌ناوچانه‌‌

له‌70$‌به‌رزكردۆته‌وه‌‌بۆ‌نزیكه‌ی‌‌$100.

هۆكارێكی‌‌بێبازاڕییان‌هاورده‌كردنی‌‌چیمه‌نتۆی‌‌بیانییه‌

ئ���ه‌و‌ بێبازاڕی���ی‌‌ ت���ری‌‌ هۆكارێك���ی‌‌كارگان���ه‌‌وه‌ك‌كاروان‌ئام���اژه‌ی‌‌پێده‌كات‌

بڕێك���ی‌‌زۆری‌‌چیمه‌نتۆی‌‌ هاورده‌كردن���ی‌‌بیانی���ه‌‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێ���ت‌"رۆژانه‌‌نزیكه‌ی‌‌10هه‌زار‌ته‌ن‌چیمه‌نت���ۆی‌‌ئێرانی‌‌به‌نرخی‌‌ته‌نی‌‌به‌60$‌دێته‌‌سلێمانیه‌وه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌له‌وانه‌یه‌‌ئێس���تا‌ئه‌وی���ش‌كه‌میكردبێت،‌به‌اڵم‌به‌راس����تی‌‌ئه‌وان����ه‌ش‌هۆكارێكن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌رهه‌می‌‌ناوخۆ‌فرۆشی‌‌كه‌مبێت،‌پێویس����ته‌‌گوم����رگ‌له‌س����ه‌ر‌به‌رهه‌م����ی‌‌ده‌ره‌كی‌‌زیادبكرێت،‌بۆ‌پاڵپش���تیكردنی‌‌ناوخۆیی‌".هه‌رچه‌ن���ده‌‌ به‌رهه‌م���ی‌‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌ له‌ئێس���تا‌هه‌ردو‌كارگه‌كه‌‌به‌ناڕاسته‌وخۆ‌ كه‌میكردوه‌و‌ به‌رهه‌میان‌كاره‌كانیان‌راگرتوه‌،‌به‌اڵم‌هیچ‌یه‌كێك‌له‌كرێكاره‌كانی���ان‌ده‌رنه‌كردوه‌‌"داهاتی‌‌نزیكه‌ی‌‌5ه���ه‌زار‌خێزان‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌م‌

دو‌كارگه‌یه‌یه‌‌بۆی���ه‌‌هیچ‌كرێكارێكمان‌ده‌رنه‌ك���ردوه‌‌به‌ئومێ���دی‌‌ئه‌وه‌ین‌ئه‌م‌

دۆخه‌‌باش‌بێت".

به‌رهه‌میان‌له‌25هه‌زار‌ته‌نه‌وه‌‌بۆ‌8هه‌زار‌ته‌ن‌دابه‌زیوه‌‌

كارگه‌ی‌‌)ماس(یش‌كه‌‌به‌هه‌مانشێوه‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌ گ���ه‌وره‌ی‌‌ كارگه‌یه‌ك���ی‌‌چیمه‌نتۆیه‌‌له‌سلێمانی‌‌به‌رهه‌م‌و‌فرۆشی‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌كه‌میكردوه‌،ئاراس‌عه‌بدواڵ‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌كارگێڕیی‌‌كارگه‌كه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌پێش‌ئه‌و‌بارودۆخه‌‌نوێی���ه‌ی‌‌عێ���راق‌به‌رهه‌م���ی‌‌رۆژانه‌ی‌‌ته‌ن‌ 25ه���ه‌زار‌ نزیكه‌ی‌‌ كارگه‌كه‌ی���ان‌بوه‌،‌به‌اڵم‌له‌ئێس���تادا‌بۆ‌‌8هه‌زار‌ته‌ن‌

دابه‌زیوه‌،‌بۆ‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌گرفته‌كانیان‌ئه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌‌دو‌پێشنیار‌ده‌كات‌یه‌ك‌بۆ‌پاڵپش���تیی‌‌به‌رهه‌می‌‌ناوخۆیی‌‌رێگه‌‌بگیرێ���ت‌له‌هاورده‌كردن���ی‌‌چیمه‌نتۆی‌‌بیانی‌"چونكه‌‌له‌ئێس���تا‌هه‌رێم‌ده‌توانێ‌‌به‌رهه‌م���ی‌‌ناوخۆیی‌‌خ���ۆی‌‌له‌چیمه‌نتۆ‌دابی���ن‌ب���كات".‌دو‌نرخ���ی‌‌نه‌وت���ی‌‌

ره‌شیشیان‌له‌سه‌ر‌هه‌رزان‌بكرێت.

پرۆژه‌كانی‌‌تریش‌هه‌ڕه‌شه‌یان‌له‌سه‌ره‌وه‌به‌رهێنانی‌‌ گش���تی‌‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌س���لێمانی‌‌فه‌رم���ان‌غه‌ری���ب‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌و‌ده‌كات‌كه‌‌پێش���تر‌ناوه‌ڕاس���ت‌و‌خواروی‌‌عێ���راق‌بازاڕێكی‌‌باش‌بوه‌‌بۆ‌كارگه‌كانی‌‌ به‌رهه‌می‌‌ س���اخكردنه‌وه‌ی‌‌

چیمه‌نتۆ‌له‌س���لێمانی‌،‌ب���ه‌اڵم‌خراپیی‌‌رێگاكان���ی‌‌هه‌رێم‌و‌به‌غدا‌به‌مدوایه‌‌بۆته‌‌هۆی‌‌بێبازاڕیی‌ئ���ه‌و‌كارگانه‌و‌ئه‌و‌وتی‌‌"له‌ئێستادا‌به‌رهه‌می‌‌كارگه‌كانی‌‌چیمه‌نتۆ‌له‌سلێمانی‌‌60%‌تا70%دابه‌زیوه‌".ناوبراو‌ئ���ه‌وه‌ش‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌هه‌ر‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌نائارامه‌ی‌‌دروس���تبوه‌‌زۆرێك‌ دۆخ���ه‌‌له‌پرۆژه‌كانی‌‌تریش���یان‌روبه‌روی‌‌گرفت‌بونه‌ته‌وه‌و‌وتی‌‌"له‌به‌شێك‌له‌پرۆژه‌كانی‌‌وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‌نوسراومان‌بۆ‌ده‌كرێت‌بۆ‌راوه‌ستاندنی‌‌كاره‌كانیان".‌ئه‌و‌هاوڕاشه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌به‌رهه‌م���ی‌‌چیمه‌نتۆی‌‌ده‌ره‌كی‌‌گومرگی‌‌زۆری‌‌بخرێته‌‌س���ه‌ر‌"ئه‌م���ه‌ش‌وه‌ك‌پاڵش���تیكردنێك‌ب���ۆ‌

به‌رهه‌می‌‌چیمه‌نتۆی‌‌ناوخۆیی‌".

ئابوری)441(‌سێشه‌ممه‌‌2014/8/19 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

فرۆشی‌‌كارگه‌كانی‌‌چیمه‌نتۆ‌بۆ‌75%‌دابه‌زیوه‌"سلێمانی‌‌رۆژانه‌‌45هه‌زار‌ته‌ن‌چیمه‌نتۆی‌‌هه‌بوه‌،‌ئێستا‌ناگاته‌‌15هه‌زار‌ته‌ن"

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د‌

به‌رهه‌می‌‌ئه‌و‌كێڵگه‌‌نه‌وتیانه‌ی‌‌له‌ژێر‌ده‌سه‌اڵتی‌‌داعشدان‌به‌پێی‌‌وته‌ی‌‌

په‌رله‌مانتارێكی‌‌هه‌رێم‌رۆژانه‌‌70هه‌زار‌به‌رمیل‌ده‌بێت،‌به‌اڵم‌تائێستا‌

به‌ڕونیی‌‌نازانرێ‌‌داعش‌چی‌‌له‌و‌نه‌وته‌‌ده‌كات‌كه‌‌به‌رهه‌میده‌هێنێ‌؟‌ئایا‌بۆ‌پێداویستی‌‌ناوخۆی‌‌به‌كارده‌هێنێ‌،‌یاخود‌ده‌یانفرۆشێته‌وه‌؟‌گومانیش‌ده‌كرێت‌چه‌ند‌بازرگانێكی‌‌ناوخۆیی‌‌به‌نرخێكی‌‌هه‌رزان‌به‌شێك‌له‌و‌نه‌وته‌‌

بكڕنه‌وه‌.

گروپه‌‌چه‌كداره‌كانی‌‌داعش‌له‌س���ه‌ر‌ه���ه‌ردو‌خاكی‌‌عێ���راق‌و‌س���وریا‌11 كێڵگ���ه‌ی‌‌نه‌وتی���ان‌به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌و‌له‌كۆی‌‌ئه‌و‌كێڵگانه‌ش‌س���ێ‌‌كێڵگه‌ی‌‌ئازادكراوه‌كانی‌‌ تازه‌‌ ناوچه‌‌ ده‌كه‌وێ�ته‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌ئه‌ویش‌كێڵگه‌ی‌‌نه‌وتی‌‌عه‌ینزاله‌‌كه‌‌كێڵگه‌یه‌كی‌‌بچوكه‌و‌له‌الیه‌ن‌كۆمپانیای‌‌ له‌ساڵی‌‌1937ه‌وه‌‌نه‌وتی‌‌موسڵه‌وه‌‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‌و‌له‌ساڵی‌‌به‌به‌رهه‌مهێن���ان‌ ده‌س���تی‌‌ 1951ه‌وه‌‌كردوه‌،‌هه‌روه‌ه���ا‌ئه‌و‌كێڵگه‌یه‌‌رۆژانه‌‌توانای‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌‌25هه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌هه‌یه‌،‌هه‌روه‌ها‌كێڵگه‌ی‌‌نه‌وتی‌‌له‌الیه‌ن‌ كه‌له‌ساڵی‌‌1947ه‌وه‌‌ سوفه‌یه‌‌نیش���تیمانیه‌وه‌‌ نه‌وت���ی‌‌ كۆمپانی���ای‌‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‌و‌ده‌كه‌وێته‌‌سنوری‌‌واڵتی‌‌سوریا،ئه‌م‌كێڵگه‌یه‌‌تا‌ئێستا‌‌43بیری‌‌تێدا‌هه‌ڵكه‌نراوه‌،به‌اڵم‌هیچ‌به‌رهه‌مێكی‌‌نیه‌،له‌گ���ه‌ڵ‌كێڵگ���ه‌ی‌‌نه‌وتی‌‌حه‌مرین‌

س���ه‌اڵحه‌دین‌و‌ پارێزگای‌‌ كه‌ده‌كه‌وێته‌‌رۆژان���ه‌‌توانای‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌60هه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌هه‌ی���ه‌‌و‌‌81بیری‌‌تێدا‌

هه‌ڵكه‌نراوه‌.به‌پێی‌‌ئه‌و‌زانیاریانه‌ی‌‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتونگوم���ان‌ده‌كرێت‌كه‌‌په‌یوه‌ندی‌‌بازرگانی‌‌نه‌وت‌له‌نێوان‌داعش‌و‌هه‌ندێك‌بازرگانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تاندا‌هه‌بێت‌به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌ئه‌وان‌بب���ن‌به‌هۆكارێك‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌توركیا‌و‌ئێ���ران‌ئه‌و‌نه‌وته‌‌له‌داع���ش‌بكڕێته‌وه‌،له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌نرخی‌‌ن���ه‌وت‌ل���ه‌الی‌‌داع���ش‌زۆر‌هه‌رزانه‌‌به‌جۆرێك‌"نرخ���ی‌‌یه‌ك‌به‌رمیل‌نه‌وت‌به‌‌12دۆالره‌‌كه‌پێش���تر‌ب���ه‌‌22دۆالر‌بو،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌گه‌م���ارۆی‌‌ نیوده‌وڵه‌ت���ی‌‌ ئاسایش���ی‌‌ئابوری‌‌داعشی‌‌دابو‌نرخه‌كه‌ی‌‌له‌‌%50ئابورییش‌ كه‌مكرده‌وه‌"،ش���اره‌زایه‌كی‌‌هه‌یه‌‌ زانیاریم‌ م���ن‌ ده‌ڵێت"ئه‌وه‌نده‌ی‌‌داعش‌نه‌وت‌به‌سوریا‌و‌توركیا‌و‌به‌شێك‌له‌ده‌وڵه‌تانی‌‌ده‌وروبه‌ر‌ده‌فرۆشێت".

س���امانه‌‌ لیژن���ه‌ی‌‌ ئه‌ندام���ی‌‌كوردستان‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌ سروشتیه‌كان‌په‌یوه‌ندیی‌‌ له‌باره‌ی‌‌ حه‌مه‌ساڵح‌ عه‌لی‌‌بازرگانی‌‌نه‌وت‌له‌نێوان‌داعش‌و‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌هیچ‌نیه‌،به‌اڵم‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‌ زانیارییه‌كی���ان‌ئه‌و‌كێڵگانه‌ی‌‌كه‌وتونه‌ته‌‌به‌رده‌س���ت‌داع���ش‌رۆژانه‌‌توان���ای‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌‌70هه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وتیان‌هه‌یه‌،"به‌اڵم‌تاكو‌ئێس���تا‌دیار‌نیه‌‌چۆن‌مامه‌ڵه‌یان‌پێوه‌‌ده‌كات‌به‌وه‌ی‌‌ئایا‌بۆ‌پێویستیی‌‌ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌به‌كاریده‌هێنێت‌كه‌ئێستا‌

ده‌ستی‌‌به‌سه‌ردا‌گرتوه‌,‌یان‌ره‌وانه‌ی‌‌رێگه‌ی���ه‌وه‌‌ ل���ه‌و‌ ده‌كات‌و‌ س���وریای‌‌به‌قاچاغ‌ده‌یفرۆش���ێت,‌تا‌ئێستا‌هیچ‌

زانیارییه‌كی‌‌ورد‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌نیه‌".س���ه‌وز‌ فراكس���یۆنی‌‌ په‌رله‌مانتاری‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌د.رێواز‌فایه‌ق‌له‌ب���اره‌ی‌‌چۆنیه‌ت���ی‌‌بازرگانی‌‌نه‌وت‌له‌الیه‌ن‌داعش���ه‌وه‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌چه‌كداره‌كانی‌‌ گروپ���ه‌‌ كه‌‌ رونكرده‌وه‌‌داعش‌په‌یوه‌ندی���ی‌‌بازرگانی‌‌نه‌وتیان‌له‌گه‌ڵ‌ده‌وڵه‌تی‌‌سوریا‌هه‌یه‌‌هه‌روه‌ها‌به‌ش���ێك‌له‌و‌كێڵگه‌‌نه‌وتیانه‌ی‌‌له‌ناو‌خاكی‌‌سوریادا‌هه‌ن،‌داعش‌به‌ده‌وڵه‌تی‌‌سوریای‌‌ده‌فرۆشێته‌وه‌‌واتا‌له‌ناو‌خاكی‌‌خۆیان‌ده‌وڵه‌تی‌‌س���وری‌‌نه‌وتی‌‌خۆی‌‌ده‌كڕێته‌وه‌،ئ���ه‌و‌نه‌وته‌ش���ی‌‌به‌قاچاغ‌ده‌فرۆش���رێت‌میكانیزم���ی‌‌زۆر‌ه���ه‌ن‌كه‌ئه‌وان‌ده‌توانن‌بازاڕی‌‌بۆ‌بدۆزنه‌وه‌.زانك���ۆ‌ مامۆس���تای‌‌ ئابورین���اس‌و‌له‌ب���اره‌ی‌‌ محه‌م���ه‌د‌ د.ناس���یح‌ده‌ستبه‌سه‌رداگرتنی‌‌كێڵگه‌‌نه‌وتیه‌كان‌به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ داعش���ه‌وه‌‌ له‌الی���ه‌ن‌كێڵگه‌‌ راگه‌یاند"ده‌ستبه‌س���ه‌رداگرتنی‌‌نه‌وتی���ه‌كان‌له‌الیه‌ن‌گروپی‌‌چه‌كداریی‌‌هه‌یه‌‌ زۆری‌‌ كاریگه‌ری���ی‌‌ داعش���ه‌وه‌،‌له‌س���ه‌ر‌پته‌وك���ردن‌و‌به‌هێزبونی‌‌ئه‌و‌گروپه‌‌ل���ه‌روی‌‌داراییه‌وه‌،جگه‌‌له‌وه‌ش‌داع���ش‌به‌رمیل���ه‌‌نه‌وته‌كانیش���ی‌‌زۆر‌هه‌رزانه‌‌له‌چاو‌ئه‌و‌نرخه‌ی‌‌له‌بازاڕه‌كاندا‌هه‌یه‌,وه‌كو‌ئه‌وه‌ی‌‌باس‌ده‌كرێت‌10بۆ‌‌22دۆالره‌،‌ئه‌وه‌ش‌ده‌بێته‌‌سه‌رچاوه‌ی‌‌داهاتێكی‌‌باش‌بۆ‌ئه‌وان‌و‌بۆ‌مانه‌وه‌یان‌و‌

به‌هێزبونیان‌و‌پڕچه‌ككردنیان".

له‌ب���اره‌ی‌‌چۆنیه‌ت���ی‌‌مامه‌ڵه‌كردنی‌‌داع���ش‌له‌گه‌ڵ‌ئ���ه‌و‌نه‌وت���ه‌‌ناوبراو‌ئام���اژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌كه‌‌به‌ش���ی‌‌زۆری‌‌ده‌فرۆش���ن‌به‌واڵتی‌‌ده‌وروب���ه‌ر,‌ئه‌و‌وتی‌"به‌پێ���ی‌‌ئه‌و‌زانیاریانه‌ی‌‌من‌هه‌مه‌‌گروپی‌‌چه‌كداری���ی‌‌داعش‌زیاتر‌نه‌وت‌به‌ده‌وڵه‌تی‌‌سوریا‌و‌توركیا‌ده‌فرۆشێت،‌هه‌روه‌ها‌به‌شێكی‌‌زۆریشی‌‌ده‌فرۆشێت‌به‌واڵته‌كانی‌‌ده‌وروبه‌ری‌‌خۆی‌،‌ناشبێت‌ئه‌وه‌مان‌له‌بیربچێت‌كه‌‌داعش‌به‌شێك‌سوریاش���ی‌‌ نه‌وتیه‌كان���ی‌‌ له‌كێڵگ���ه‌‌به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‌بۆی���ه‌‌به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‌ده‌بێت‌هه‌ر‌به‌و‌الیه‌نانه‌ی‌‌بفرۆش���ێت‌

ئه‌گینا‌چی‌‌له‌و‌نه‌وته‌‌ده‌كات".ئابوریناس���ه‌‌گومانی‌‌خۆش���ی‌‌ ئه‌و‌نه‌ش���ارده‌وه‌‌له‌وه‌ی‌‌گروپی‌‌چه‌كداریی‌‌داعش‌به‌شێكی‌‌ئه‌و‌نه‌وته‌‌بفرۆشێته‌وه‌‌به‌چه‌ند‌بازرگانێك���ی‌‌هه‌رێم،‌به‌اڵم‌بۆ‌

ئه‌وه‌‌هیچ‌به‌ڵگه‌یه‌كی‌‌نه‌بو.

داعش‌نه‌وت‌به‌كێ‌‌ده‌فرۆشێ‌؟"داعش‌رۆژانه‌‌توانای‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌70هه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌هه‌یه‌"

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌وه‌به‌رهێنانی‌‌

سلێمانی‌:‌له‌به‌شێك‌له‌پرۆژه‌كانی‌‌وه‌به‌رهێنانه‌وه‌‌نوسراومان‌بۆ‌ده‌كرێت‌بۆ‌راوه‌ستاندنی‌‌كاره‌كانیان

داعش‌هه‌نارده‌کردنی‌چیمه‌نتۆی‌له‌سلێمانی‌راگرت

نه‌وت‌داهاتێکی‌گرنگی‌رێکخراوی‌داعشه‌

نرخی‌‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌له‌الی‌‌داعش‌10بۆ‌‌22دۆالره‌

9 (441( سێشه ممه 2014/8/19 لۆکاڵ

ئا: محه مه د عه بدولستار

بۆ ئه وه ی سلێمانی چوار ساڵی ئارام به ڕێ بكات، دابه شكردنی پۆستی

پارێزگار به شێوه ی دو ساڵ به دوساڵ له نێوان یه كێتی و گۆڕاندا باشترین

چاره سه ره ، وته بێژی كۆمه ڵی ئیسالمی له باره ی پۆستی پارێزگاری سلێمانیه وه واده ڵێت. له الیه ن خۆیه وه ئه ندامێكی

یه كێتی نیشتیمانی كوردستان له ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی

ده ڵێت "ئه گه ر ئه و پێشنیاره خزمه ت به هاواڵتیانی شاری سلێمانی بكات،

به دڵنیاییه وه پێی رازین".

رۆژی )4/30( وات���ه نزیك���ه ی چ���وار مانگ له مه وب���ه ر هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی كوردس���تان هه رێم���ی پارێزگاكان���ی پارێزگای ه���ه ردو تائێس���تا ئه نجامدرا، هه ولێرو دهۆك ده س���تیان به كاره كانیان كردوه و پارێزگارو س���ه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای���ان هه ڵبژاردوه ، ب���ه اڵم به هۆی رێكنه كه وتنی نێ���وان بزوتنه وه ی گۆڕان و كوردس���تانه وه نیش���تیمانی یه كێت���ی تائێس���تا حكومه تی خۆجێی س���لێمانی

پێكنه هاتوه .هۆكاری سه ره كی به رده م پێكنه هێنانی پێداگیریی سلێمانی ، خۆجێی حكومه تی هه ریه ك���ه له گ���ۆڕان و یه كێتیه له س���ه ر وه رگرتنی پۆس���تی پارێزگاری سلێمانی . بۆ چاره س���ه ری ئه و ئاریشه یه ش لیستی خزمه ت كه لیس���تی هاوبه ش���ی كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیسالمیه ، پێشنیاریان بۆ ئه و دو الیه نه كردوه كه پۆس���تی پارێزگاریی له ماوه ی ئه م چوار ساڵه دا به شێوه ی دو ساڵ به دو ساڵ به ڕێوه به رن، بزوتنه وه ی گۆڕان ئه و پێش���نیاره ی په س���ه ندكردوه به و مه رجه ی دو س���اڵی یه كه م بۆ ئه وان بێت، به اڵم تائێستا یه كێتی ئه و داوایه ی

په سه ند نه كردوه .كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیس���المی كه چوار ساڵی خه باتی هاوبه شی ئۆپۆزسیۆنبونیان

هه ی���ه ، گ���ۆڕان بزوتن���ه وه ی له گ���ه ڵ گ���ۆڕان پش���تگیری ئاماده نینبه ته نه���ا ئامانجیان ده ڵێن بكه ن. وه كو خۆش���یان ل���ه وه ئه وه یه ك���ه هه موانله به ڕێوه بردنی

پارێزگای سلێمانیدا به شداربن.كوردستان ئیسالمی كۆمه ڵی وته بێژی محه مه د حه كیم،به ئاوێنه ی راگه یاند له به ر یه كێتی و نزیكیی ژماره ی كورس���یه كانی گۆڕان له یه كه وه ، به باش���ی ده زانن هه ردو الیه نه ك���ه بگه ن���ه رێككه وت���ن، چونكه "ئێم���ه بارودۆخه كه به بارودۆخێكی خراپ ده زانین". له وه اڵمی ئه وه شدا ئه گه ر هاتو پێش���نیاری دو ساڵ به دو س���اڵه كه یان ده بێت، هه ڵوێس���تیان چی ره تكرایه وه ، حه كیم ده ڵێت "ئێمه پێش���نیاری خۆمان به رده م هه ردوالی���ان، به اڵم خس���توه ته ئه گه ر نه گه یشته ئه نجام ئێمه وه كو حزب ئه ندامانمان ده كش���ێینه وه و له پڕۆسه كه سه رپش���ك ده كه ین له وه ی كه ده نگبه كێ

ده ده ن".له ئه نجومه ن���ی گ���ۆڕان بزوتن���ه وه ی پارێ���زگای س���لێمانی )12( كورس���ی و ب���ۆ هه ی���ه ، كورس���ی یه كێت���ی)11( هه ڵبژاردنی پارێزگار ده بێت)1٧( ئه ندامی ئه نجومه نه كه ده نگبه پارێزگار بده ن. به اڵم نه كراوه . رێككه وتن له وباره یه وه تائێستا بۆ وه رگرتنی بۆچونی بزوتنه وه ی گۆڕان، ئاوێنه په یوه ندی به ژماره یه ك سه ركرده ی ئه ندامێكی وه فدی بزوتنه وه ك���ه و دیاری دانوس���تانكاره وه كرد، به اڵم هه ریه كه یان ئاماده نه ب���ون جی���اواز به پاس���اوێكی

له وباره یه وه لێدوان بده ن.كۆم���ه ڵ، به بۆچون���ی وته بێژه ك���ه ی ئه گه ر بێتو هه رچوار س���اڵه كه پارێزگار بۆ گۆڕان بێت، ئه وا یه كێتی به ربه س���ت بۆ گ���ۆڕان دروس���ت ده كات و داموده زگا ئیداری و ئه منیه كانی پارێزگای س���لێمانی راده س���تناكاته وه و هێ���ز به كارده هێنێت،

له به رامبه ریشدا ئه گه ر هه ر چوار ساڵه كه پارێزگار بۆ یه كێتی بێت، ئه وا جه ماوه رو قبوڵی گ���ۆڕان بزوتنه وه ی هه واداران���ی ئه وه ناكه ن و ده ڕژێنه س���ه ر شه قامه كان و ده كه ن و"به وش���ێوه یه ش خۆپیش���اندان پش���ێویی له س���لێمانیدا دروس���تده بێت و س���لێمانی ئارام نابێت". هه روه ها ده ڵێت "له به رئه وه ی ئه و گرفتانه دروست نه بێت و س���لێمانی چوار ساڵی ئارام به ڕێ بكات، دابه ش���كردنی پۆسته كه به شێوه ی دوساڵ به دوس���اڵ له نێوان هه ردوالدا، باش���ترین

چاره سه ره ".س���ه باره ت به وه ی كه ئێوه چوار ساڵ بزوتنه وه ی له گه ڵ هاوبه ش���تان خه باتی گۆڕان هه یه ، بۆچی له ئێستادا پشتگیری لێناكه ن،حه كی���م ده ڵێ���ت "ب���ا هه م���و هه واداران���ی بزتن���ه وه ی گ���ۆڕان بزان���ن دوس���اڵ پارێزگار بۆ گۆڕان، پشتگیریی ئێمه یه له گۆڕان". ئه و رونكردنه وه ی زیاتر

ده دات و ده ڵێت "راس���ته ل���ه ڕوی ده نگ و كورس���یه وه بزوتنه وه ی گ���ۆڕان یه كه می سلێمانیه ، به اڵم به پێی یاسا ده بێت نیوه زیاتر بهێنێت، ئه وكات مافی هه ڵبژاردنی

پارێزگاری هه یه ".ئه ندامێكی لیستی یه كێتی له ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی ، رایده گه یه نێت به هۆی س���ه رقاڵیی س���ه ركرده كانیانبه به ره كانی هه رێمی س���نورییه كانی شه ڕه وه له ناوچه كوردس���تان، تائێس���تا بڕیاری كۆتاییان له س���ه ر پێشنیاره كه ی لیس���تی خزمه ت

نه داوه .ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی ئه مین، یه كێتی ئازاد حه مه له فراكسیۆنی ب���ۆ ئاوێنه ی رونكرده وه پێش���نیاره كه ی لیس���تی خزمه ت له ژێر راوێژدایه و به هۆی ئه وه ی كه له ئێس���تادا هه ندێله سه ركرده ی ش���ه ڕدان، له به ره كان���ی حزبه كه ی���ان بابه ته كه نه كراوه . گفتوگۆی ته واوله سه ر

هه روه ها ده ڵێت "ئه گه ر ئه م پێش���نیاره خزمه تبه هاواڵتیانی شاری سلێمانی بكات، به دڵنیاییه وه شتێكی باشه و پێی رازین".

به وت���ه ی حه م���ه ئه مین، ئه گ���ه ر ئه و پێش���نیاره ببێته هۆی ئه وه ی كه دوباره سیس���ته می په نجابه په نجا زیندوببێته وه و حكومه ت���ی خۆجێی س���لێمانی دوكه رت ب���كات ئه وابه ش���تێكی باش���ی نازان���ن و وتیشی "یه كێتی تائێستا ئه و پێشنیاره ی قبوڵیش���ی ب���ه اڵم ره تنه كردوه ت���ه وه ،

نه كردوه ".سه باره تبه بونی ڤیتۆ له سه ر كاندیده كه ی بزوتنه وه ی گۆڕان بۆ پارێزگاری سلێمانی د.هه ڤ���اڵ ئه بوبه ك���ر، له الی���ه ن یه كێتی ئه ندامه ی ئه و كوردستانه وه ، نیشتیمانی یه كێت���ی ده ڵێت"پێموانی���ه له ئێس���تادا یه كێتی ڤیتۆی له سه ر كاندیدی هیچ كام سیاسیه كانهه بێت،به كاندیده كه ی له الیه نه

بزوتنه وه ی گۆڕانیشه وه ".

ئه گه ر پارێزگار دو ساڵ به دو ساڵ نه بێت سلێمانی ئارام نابێتیه‌كێتی‌:‌ڤیتۆمان‌له‌سه‌ر‌كاندیدی‌‌هیچ‌الیه‌نێك‌نییه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

ئه و سێ به نداوی ئاوه ی عێراق، كه داعش ده ستی به سه ردا گرتبون،

ئاوی گلدراوه تێیاندا به زیاتر له ٧ملیار مه تر سێجا ده خه مڵێنرێ ،

به ڕێوه به ری گشتی به نداوه كانی هه رێم باس له گرنگی ئه و به نداوانه بۆ عێراق ده كات و ئه وه ش ده خاته رو كه ته قاندنه وه ی ئه و به نداوانه ، كارێكی ئاسان نییه و ده شڵێت "ئه گه ر هه ر یه كێكله و به نداوانه بته قێنرێنه وه

كاره ساتی گه وره ی مرۆیی و ئابورییان لێده كه وێته وه ".

به نداوه كانی )عوزێ���م و حه مرین( که هێش���تا له الیه ن چه كداران���ی ده وڵه تی ئیس���المی له عێ���راق و ش���ام، ناس���راو به )داعش( ده س���تیان به سه ردا گیراوه ، به ب���ه راورد به به ن���داوی موس���ڵ، ك���ه یه کشه ممه ی رابردو له الیه ن پێشمه رگه وه کۆنترۆڵکرای���ه وه هێنده گرنگ نین ، که زیات���ر له 5ملیار مه تر س���ێجا ئاوی تێدا

هه ڵگیراوه .

به نداوی موسڵ ئ���ه و به رپرس���ه ی به نداوه كانی هه رێم له دیدارێك���ی ئاوێن���ه دا، ب���اس ل���ه وه ده كات كه به نداوی موس���ڵ گه وره ترین به ن���داوی گلدان���ه وه ی ئ���اوه له عێراقدا كه توان���ای هه ڵگرتن���ی 11ملیار مه تر س���ێجا ئ���اوی هه ی���ه و به دوری���ی 44 كلیۆمه تر له سه روی شاری موسڵه وه یه ، له سه ره تایسااڵنیهه ش���تا به نداوه ك���ه كراوه ودرێژیی به دروس���تكردنی ده ست ه كه ی3هه زارو200مه ترده بێ وبه رزیی���ه مه تره وبه چواره مبه نداوی 131 كه ش���ی هه ژم���ار گه وره ی رۆژهه اڵتیناوه ڕاس���ت ده كرێت،له حاڵه تیته قاندنه وه یزۆرێ���ك له ناوچه كانی پارێزگای موسڵ به ته واوه تی

ژێر ئاو ده كه وێ���ت، جگه له وه زیانی بۆ به غدا و س���امه ڕاو تكریت و ش���اره كانی چه ندین ناوچه ی تری���ش ده بێت،"به اڵم ته قاندنه وه یدا له حاڵه تی خوانه خواسته ل���ه روی الفاوه وه هیچ زیانێكی بۆ هه رێم نابێ���ت". ت���ا ئ���ه و كاته ش ك���ه له ژێر ده ستی هێزی پێشمه رگه دا بو به نداوه كه زیات���ر له 5ملیار مه تر س���ێجا ئاوی تێدا

كۆكراوه ته وه .

٧50مێگاوات كاره با به رهه مده هێنێ س���وده كانی به ن���داوی موس���ڵ جگه وه ك زۆر ئاوێك���ی له گلدان���ه وه ی به ڕێوه به ری گش���تی به نداوه كانی هه رێم ئه ك���ره م ئه حم���ه د ئام���اژه ی پێده كات ب���ۆ كش���توكاڵكردنی به ش���ێكی زۆری ناوچه كانی عێراق سودی لێوه رده گیرێ ، جگه ل���ه وه ب���ۆ به رهه مهێنانی كاره باش

زۆرترین سودی لێده بینرێ وه ك ئه و وتی گشتی به ش���ێوه یه كی موسڵ "به نداوی توان���ای به رهه مهێنان���ی ٧50مێ���گاوات كاره ب���ای هه یه ".ئه و ئومێده خوازیش���ه ش���ه ڕه كان نه گه ن���ه ئه و ئاس���ته ی كه ته قاندنه وه ی به نداوه كان بكرێنه ئامانج، چونكه جگه له زیانه مرۆییه كه ی له روی به كه رتی گه وره زیانێكی ئابوریش���ه وه كش���توكاڵ عێ���راق ده كه وێ���ت "ئه گه ر خوانه كرده به نداوی موسڵ بته قێنرێته وه زیات���ر له 6ملی���ار دۆالری ده وێ���ت بۆ

دروستكردنه وه ی ".

به نداوی حه مرین2 ملیار مه تر سێجا ئاو ده گرێت

به ن���داوی حه مرین یه كێك���ی تره له و به نداوانه ی كه له ژێر ده ستی چه كدارانی به هه مانش���ێوه ی ئه وی���ش داعش���دایه

مه ترسی ته قاندنه وه ی له سه ر،ئه و به نداوه وه ك به ڕێوبه ره گشتیه كه ی به نداوه كانی هه رێ���م باس���ی ده كات،به هه مانش���ێوه دروس���تكراوه و هه ش���تاكاندا له سااڵنی نزیكه ی 2ملیار مه تر سێجا ئاو ده گرێت، له حاڵه ت���ی گه یاندنی ه���ه ر زیانێك به و به نداوه ش هه ریه ك له ش���اره كانی دیاله و

به عقوبه توشی زیاترین زیان ده بن،

به نداوی عوزێم دوا به نداو كه ئێس���تا له ژێر ده س���تی به ن���داوی داعش���دایه چه كداره كان���ی عوزێمه كه له س���اڵی 1991 دروستكردنی ته واوبوه وملیارونیوێك مه تر س���ێجا ئاو ده گرێ���ت، گرنگیی ئ���ه م دو به نداوه ی دوای���ی زیات���ر ب���ۆ كش���توكاڵكردنه و به رهه مێنانی كاره با لێیانه وه زۆر نییه ، "به شێوه یه كی گشتی ئاوی گلدراوه ی ئه و

سێ به نداوه ی له ژێر ده ستی چه كدارانی داعش���دان به زیاتر له ٧ملیار مه تر سێجا

ده خه مڵێنرێ ".

"به ناچاریی به نداوه كه چۆڵكرا" به نداوی موس���ڵ گرنگیه كه ی به راورد ب���ه دو به نداوه ك���ه ی ت���ری )عوزێ���م و حه مرین(چه ن���د قات زیات���ره ، به وته ی به رپرس���ی مه ڵبه ندی موس���ڵی یه كێتی هه ڵ���ۆ پێنجوێنی هێزی پێش���مه رگه ی كوردستان پێشتر هه وڵی زۆریدا كه ئه و به نداوه نه كه وێته ژێر ده ستی چه كدارانی داعش، ب���ه اڵم كاتێك چه ند ناوچه یه كی گرنگی ئه و ده وروبه ره كه وتنه ده س���ت چه كدارانی داعش پێشمه رگه به ناچاریی پێنجوێنی چۆڵكرد،هه ڵۆ به نداوه ك���ه ی وتی "كاتێك زوم���ار و ته له عفه ر و چه ند ناوچه یه كی تر ده س���تیان به سه ردا گیرا

مانه وه له به نداوی موس���ڵ و به رگریكردن تێیدا زۆر س���ه خت بوبۆیه پێش���مه رگه

به ناچاریی پاشه كشه ی كرد".ناوب���راو ئه وه ش ده خات���ه رو كه جگه له هێزێكی زێڕه ڤانی هێزێكی هاوبه ش���ی پێش���مه رگه ش بۆ ماوه ی چه ند رۆژێك مقاوه مه ی���ان له ن���او به نداوه كه دا كردوه "پێش���مه رگه به ئاس���انی نه كش���ایه وه ، دوای به رگریكردنی چه ند رۆژێك ئه وجا

به ناچاریی پاشه كه شه ی كرد".ئ���ه و به دوریش���ی نه زانی ك���ه داعش له كاتی شكستیاندا په نا بۆ ته قاندنه وه ی به نداوه كه ب���ه رن و وتی "ئه وانه هێزێكن دژی هه مو جوانیه كانن و هیچ به هایه كی مرۆڤایه تییان نییه ، بۆ به رژه ندی خۆیان به دوری نازانم هه مو رێگایه كی نه خوازرا و مه ترسیدار بگرنه به ر له وانه ته قاندنه وه ی

به نداوه كان".

شه ڕ له سه ر به نداوه کان ده کرێت به‌نداوی‌موسڵ‌‌5ملیار‌مه‌تر‌سێجا‌ئاوی‌تێدا‌کلدراوه‌ته‌وه‌

به نداوی موسڵ

به نداوی موسڵ به شێوه یه كی گشتی توانای به رهه مهێنانی ٧50مێگاوات كاره بای هه یه

سلێمانی له چاوه ڕوانی پارێزگایه کی ئارامدا فۆتۆ: ئاوێنه

كۆمه ڵی ئیسالمی : با هه مو هه وادارنی بزوتنه وه ی گۆڕان

بزانن دو ساڵ پارێزگار بۆ گۆڕان پشتگیریی ئێمه یه

له گۆڕان

rangalayawene@gmail.com 11(441( سێشه ممه ‌2014/8/19ره‌نگاڵه

یادگاری���ی وێن���ه له گه ڵ ج���ۆره چه كێك ده گرن ك���ه ئه مه ش له الی م���ن كارێكی نه ش���یاوه ، جگه له خۆده رخستن شتێكی تر نیی���ه ". ئ���ه و خوێندكاره ئه وه ش���ی نه شارده وه كه ئه شێ هه ندێجار مه ترسی بۆ گیانی ئه و كه س���انه ش دروستبێت كه ده چنه به ره كان���ی جه نگه وه "وا رێكه وت له وكاته دا شه ڕ ده ستیپێكرد، ئایا كه سێك كه هیچ ئه زمونێكی س���ه ربازیی نییه كه

شه ڕ گه رم بو چی ده كات؟".هه ر له وباره یه وه د.رێبوار كه یم مامۆستای زانس���ته سیاس���یه كانی زانكۆی سلێمانی ئاماژه ب���ه وه ده كات كه له هه مو واڵتێكی پێش���كه وتوی دنیادا، ته نان���ه ت له واڵته دواكه وتوه كانیشدا، سه ردانی هاواڵتیان بۆ به ره كانی جه ن���گ قه ده غه یه ، به اڵم وه ك ئه و ده ڵێت "الی ئێم���ه خه ریكه خه ڵكی پێ ده بێته پاڵ���ه وان، ئه بێ ئه م ره فتاره رابگیرێت و وه زاره تی پێشمه رگه نه شیاوه به بڕیارێك ئه م جۆره س���ه ردانانه قه ده غه

بكات".سه باره ت به و كه سانه ش كه ئاره زو ده كه ن وه ك خۆبه خ���ش بۆ به رگریك���ردن بچنه رێگه پێدراوه ته مه نیان جه نگ و به ره كانی به وته ی ئه و مامۆستایه ی زانكۆی سلێمانی به چه ندین پێشمه رگه وه زاره تی پێویسته

رێنمایی ئه وانه ش رێكبخات.

به ره كانی جه نگیش ده بنه شوێنی گه شت

پیاوێك که زیاتر له 2000 سوتاوی چاره سه ركردوه: خه ڵكم چاره سه ركردوه له توركیا یان له ئێرانه وه هاتون بۆ الم

ئا: شاهۆ

كلتوری����ی و قاوه خان����ی هاوش����ێوه ی ئه ندێش����ه له سلێمانی له شاری كۆیه ش مه س����عود كتێبخانه ی یه كه مینجار بۆ محه مه د كه له چه ندین به ش پێكهاتوه

ده كرێ�ته وه .ح����ازم عه ل����ی یه كێ����ك له خاوه ن����ی كتێبخانه ك����ه كه هاوكات مامۆس����تای زانكۆی كۆیه یه سه باره ت به كردنه وه ی محه م����ه د مه س����عود كتێبخان����ه ی به ئاوێنه ی راگه یاند"ئێستا شاری كۆیه له قۆناغێكی تردایه و زانكۆو په یمانگای هه ی����ه ، ژماره یه ك����ی زۆری خوێندكار هه یه ، بونی زانس����تیه كاندا له ناوه نده هه روه ها ژماره ی دانیشتوان و خوێنه ر و رۆش����نبیری زۆر ب����وه ، له به رئ����ه وه ی ش����یاوو خانه یه ك����ی له ش����اره كه دا زانستیی و به س����ه رچاوه ی ده وڵه مه ند نه بو، هه ربۆیه ناونیش����انی هه مه جۆر ئێمه بیرمان له وه كرده وه كتێبخانه یه ك دابنێی����ن كه پێكهاتوه له )فرۆش����تنی كتێ����ب، كافتریا، خوێندن����ه وه ، كۆڕ و سیمینار، په ڕاوگه ، نمایشكردنی كاری

شێوه كاریی (.له كردن����ه وه ی به ئامان����ج س����ه باره ت ئ����ه و كتێبخانه ی����ه ناوب����راو ئاماژه ی به وه شكرد كه ئامانجی سه ره كی ئه وان زانس����تیی و س����ه رچاوه ی دابینكردنی مه عریفیه ، هه روه ها هه نگاونانه بۆ زیاتر له شاره كه و خوێندنه وه به كلتوركردنی

په ره دان به رۆشنبیركردن له و شاره .محه مه د مه سعود كتێبخانه ی خاوه نی جه خت له س����ه ر ئه وه ش ده كاته وه كه ئه و كتێبخانه یه یان به قه رز كردوه ته وه و هیچ كه س����ێك و الیه نێك و رێكخراوێكی دیاریك����راو یارمه ت����ی ن����ه داون له روی

مادیه وه .

هاوشێوه‌ی‌‌قاوه‌خانی‌‌كلتوریی‌‌و‌ئه‌ندێشه‌بۆ یه كه مینجار كتێبخانه ی مه سعود محه مه د ده كرێته وه

ئاهورامازدا له گه نجنامه كانی هه مه دان

به دواداچون چاره سه ره كه ی بدۆزمه وه .ئ���ه و پی���اوه چه ندین كه س���ی له مردن "زۆر وتی له وباره ی���ه وه رزگارك���ردوه ، خه ڵكم چاره سه ركردوه زۆربه ی جه سته ی س���وتاوه و دكتۆر چه ند كاتژمێرێكی بۆ دان���اوه ك���ه ده مرێت، بۆ ئ���ه و كارانه م چه ندین وێن���ه و دۆكیومێن���ت و به ڵگه م له الیه ، ئه گ���ه ر ده تانه وێت ناونیش���انی

ئه و كه س���انه تان ده ده مێ ك���ه له مردن رزگارمكردون بچ���ن بیاندوێنن، هه ر ئه و خه ڵكان���ه ش ئ���ازادن و ده توانن قس���ه م له سه ر بكه ن كه له مردن رزگارمكردون".

ته نه���ا به س���ه لیقه یه پی���اوه ئ���ه و له چاره سه ركردنی سوتاوییدا ده ستڕه نگین نییه ، به ڵكو به وته ی خۆی نه خۆشییه كی دیكه هه یه پێیده وترێت نه خۆش���ی گه نم

كه ئه و كه س���ه نابێت هی���چ خۆراكێك بخ���وات ك���ه نیشاس���ته ی تێ���دا بێت، ئه وه ش چاره سه ر ده كات، ئه و وتی "ئه م نه خۆش���ییه زیاتر توشی منداڵ ده بێت، له ماوه ی ی���ه ك كاتژمێردا چاره س���ه ری ئه م نه خۆش���ییه ده كه م و تا ئێستا زیاتر له 3000 كه سم چاره سه ركردوه ، به تایبه ت

منداڵ".

گاکاوڕ

سودت له و سه فه ره وه رگرت كه له گه ڵ زۆر ئه نجامتداوه و خۆشه ویس���ته كانت كێشه هه بون كه توانیت له و سه فه ره دا

چاره سه ریان بكه یت.

پێویس���ته هه ل���ه كان له ده س���ت نه ده ی���ت و به كاریانبهێنی���ت ب���ۆ ئامانجانه ی ئ���ه و جێبه جێكردنی

له ژیاندا هه ته .

پێویس����تت به وه هه ی����ه هه ندێ زانی����اری وه ربگری����ت ده رباره ی ئێس����تا ك����ه ئیش����ه ی ئ����ه و

له به رده ستتدایه .

خ���ۆت ل���ه و رارایی���ه ده ربك���ه و بك���ه ده ستپێش���خه ریی له ئاشتكردنه وه ی خۆشه ویسته كه ت

یان خێزانه كه ت.

هه واڵی خۆش���ت به ده س���ت ده گات به خۆشه ویسته كه ته وه په یوه ندی كه هه ی���ه . ل���ه روی دارایی���ه وه خه ریكه

كێشه كانت نامێنن.

خه ریك���ه هه م���و ئ���ه و كێش���انه ت تێیانكه وتبویت، كه چاره س���ه رده بن خه ڵكانێكی زۆر هاوكاریی ئه و ئیشه ت

بون.

تۆزێ���ك به خۆدا بچ���ۆره وه با هێنده كێش���ه كان ئاڵۆز نه بن، هیچ راوێژێك به كه سی ناشاره زا مه كه با كێشه كان

گه وره تر نه بن.

ب���اری دارایی���ت هی���چ ب���اش نیه و پێویس���تیت به پاڵپشتیی دارایی زۆر هه یه ب���ۆ ته واوكردن���ی پرۆژه كانت.

ئاگاداری خۆتبه .

كه س���ه نزیكه كانت زۆر هاوسۆزییت ئه كه ن ب���ۆ ده رچونت له و قه یرانه ی به ره و ته ندروس���تیت تێیكه وتویت.

باشتر ئه ڕوات.

ئه وی ئێستا تۆ به كێشه ی دائه نێیت س���ه برگرتنی ته نه���ا ماوه یه ك���ه و ئه وێ���ت، له به رئ���ه وه تۆزێك بیریان

لێبكه ره وه .

ره نگه ئ���ه و ناره حه تی���ه ی ماوه یه كه به س���ه رتدا هاتوه هه ندێ كاتی بوێت ت���ا هه مو ش���ته كان رێ���ره وی خۆی

بگرێته وه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئه م ماوه یه زۆر هه س���ت به دڵته نگی ئه كه یت، ره نگه ئه م���ه ش په یوه ندی ب���ه و بارودۆخه وه هه بێت كه ئێس���تا

تێیدا ئه ژیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

‌ره‌نگاڵه(441( سێشه ممه 2014/8/19 rangalayawene@gmail.com 1010

چوار گه نجی كۆیه به مشێوه یه كۆمه ك بۆ ئاواره كان كۆده كه نه وه

ئا: شاهۆ ئه حمه د

چوار گه نجی شاری كۆیه به شێوه یه كی سه رس���وڕهێنه ر كۆمه ك بۆ ئاواره كانی هه رێم���ی كوردس���تان كۆده كه ن���ه وه ، له ش���اری به تایبه ت���ی ئه وانه ی رویان كۆیه كردوه ، ئه ویش ب���ه وه ی پێاڵوی داهاته كه ش���ی ده كه ن و بۆیاغ خه ڵكی بۆ ئاواره كان دابین ده كه ن یان ده یده ن

به كڕینی پێداویستیی بۆیان.)حازم و كاردۆ و ئه ركان و فه رهه نگ( كه ئیش���ی جیاوازیان هه یه و هه ریه كه یان كۆیه یه و زانكۆی مامۆستای یه كێكیان ئه وانه ی تریش رۆژنامه نوس و چاالكوانی كۆمه ڵی مه ده نین ماوه ی چه ند رۆژێكه هه ستاون به ئیشی بۆیاغچێتی و پێاڵوی خه ڵكی بۆیاغ ده كه ن و داهاته كه شی بۆ

ئاواره كانی شاری كۆیه دابین ده كه ن.له وباره یه وه كاردۆ محه مه د كه هاوكات ئه نجامدانی له ب���اره ی رۆژنامه نوس���ه ئه و كاره ی به ئاوێن���ه ی راگه یاند"دوای ئ���ه و بارودۆخه ی به س���ه ر ناوچه كانی كوردس���تاندا هات ئ���ه وه ش بوه هۆی ئاواره بونی به شێكی زۆر له برا و خوشكه كورده كانمان بۆی���ه ئێمه بیرمان له وه كرده وه كه چ���ۆن ده توانین خزمه تیان بكه ین و بیرۆكه ی ئه وه مان ال دروستبو كه هه س���تین به بۆیاغكردن���ی پێاڵوی خه ڵك و داهاته كه ش���ی ب���ۆ براكانمان

بن".ناوبراو ئاماژه ی به وه ش���كرد هه رچه نده به ش���ی كه م���ه و زۆر داهات���ه ئ���ه و پێداویس���تیه كانیان ناكات، به اڵم ئێمه ئ���ه و په یامه م���ان بۆ ئ���ه وان هه بو كه خه ڵكی شاری كۆیه هه رچی له توانایدا هه بێت درێغی ناكات و هه میش���ه كۆیه به هاناوه له خزمه تك���ردن و پێش���ه نگه

چونی ئاواره كان.

ئا: شكۆله الیه ن جه ن���گ به ره كان���ی س���ه ردانی هاواڵتیان���ی ئاس���اییه وه خه ریكه ده بێته نه ریت، رۆژانه تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبوك پڕه ل���ه و وێنانه ی له به ره كان���ی جه نگدا ده گیرێن، به بڕوای مامۆس���تایه كی زانسته سیاسیه كانی زانكۆی سلێمانی ، ئه و كاره له الی زۆربه ی واڵتانی دنیا رێگه پێنه دراوه ، هه ربۆی���ه داواكاره وه زاره تی پێش���مه رگه به بڕیارێك ئه و سه ردانانه قه ده غه بكات.

له هاواڵتی���ان، هه ندێ���ك "له ئێس���تادا هه ندێجار ك���وڕ و كچانی به رپرس���انیش، كاتی به س���ه ربردنی گه ش���تكردن و ب���ۆ پش���وه كانیان ده چن���ه نزی���ك به ره كانی جه نگ، هه ر بۆ خۆده رخس���تنیش چه ند وێنه یه ك بۆ ناو فه یسبوكه كانیان ده گرن". ئه مه وت���ه ی فه رمان عه ل���ی خوێندكاری

زانكۆی سلێمانیه .ئه و خوێندكاره ی زانكۆ باس له خراپیی ئه و دۆخه ده كات و ئه وه بۆ ئاوێنه رونده كاته وه كه ئه شێ به شێك له و كه سانه ی سه ردانی به ره كان���ی جه نگ ده كه ن به ب���ێ ئه وه ی به خۆی���ان بزانن س���ود به نه یارانی كورد بگه یه نن "له وانه ی���ه له كاتی گه ڕانه وه یاندا زانیاریه ك باڵوبكه نه وه به زیانی پێشمه رگه ته واوبێت، یاخ���ود هه ندێجار ده بینین بۆ

به ره كانی جه نگیش ده بنه شوێنی گه شت

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

پیاوێكی ته مه ن 55 س���اڵ به ناوی تالیب عه زیز ئاغا كه پیش���ه ی چاككردنه وه ی به ده رمان���ی مرۆڤه كان���ه س���وتاویی سروشتی و رۆژانه 5-6 هاواڵتی ده هێننه الی بۆ چاره س���ه ركردن، به وته ی خۆی له ئێران و توركیاو نه خۆش���خانه ی ئیتاڵی

ئوردنییه وه خه ڵكیان هێناوه چاره سه ری كردون.

م���ام تالیب عه زی���ز ئاغا ك���ه پیاوێكی كفریه ش���اری قسه خۆش���ی ناس���راوو له باره ی كاره كه ی���ه وه بۆ ئاوێنه ده ڵێت " تا ئێس���تا زیاتر له نزیكه ی 30 س���اڵه ئ���ه و كاره ده كه م زیاتر له 2000 كه س���م چاره س���ه ركردوه ، به الی كه مه وه رۆژانه

5-6 كه س چاره س���ه ر ده كه م، رۆژی وا هه یه 15 كه س ده هێننه الم و چاره سه ریان بۆ ده كه م، ته نانه ت نه خۆش���یان هێناوه بۆ الم له توركیاو ئێران و له نه خۆشخانه ی ئیتاڵی و ئوردنی، جگ���ه له وه ی له هه مو كوردستان و عێراقه وه خه ڵك ده هێنن بۆ

چاره سه ركردن".ئه و پیاوه ره نگس���ورو سپییه وتی "مام

تالیب به وه ناس���راوه كه هه میشه فریای ئافره ت���ان ده كه وێ���ت، وه ك خۆی وتی "وا چاره س���ه ری بۆ ده كه م ناهێڵم یه ك به ده موچاوو سوتاویی ئاسه واری په ڵه و ئافره ت���م بمێنێ���ت، جه س���ته یه وه چاره س���ه ركردوه مامۆس���تاو فه رمانبه ر ب���وه ، وتویه ت���ی ب���ه س چاكببم���ه وه و ده موچ���اوم تێكنه چێت، تا مردن نیوه ی

موچه كه مت پێده ده م".ئاغا هیچ بوارێكی زانس���تیی و خوێندنی له و ب���واره دا نه خوێندوه و ته واونه كردوه ، به وته ی خ���ۆی زۆر حه زی به بواره كه یه و هه میشه خه ریكی ئه زمونكردن و ناسینی ه���ه ر سروش���تییه ، ده رمان���ی ده واو نه خۆش���ییه ك بمه وێت چاره سه ری بكه م ده توانم به تاقیكردنه وه ی گیایی و گه ڕان و

پیاوێك که زیاتر له 2000 سوتاوی چاره سه ركردوه: خه ڵكم چاره سه ركردوه له توركیا یان له ئێرانه وه هاتون بۆ الم

ئا: کاوە ڕەش

Manchester Evening ڕۆژنام����ەیکچ����ە لەگ����ەڵ دیدارێک����ی Newsباڵوکردۆتەوە ک����ورد، خوێندکارێکی کە پلەیەک����ی زۆر بەرزیی لەخوێندنی هانا بەدەس����تهێناوە. 2014 س����اڵی بەرزنجی تەمەن 18 ساڵ، دانیشتوی شاری مانچس����تەری بەریتانیا، توانی پلەیەک����ی زۆر بەرز بەدەس����تبهێنێت ب����ۆ س����اڵی 2014. ئەو کچ����ە کوردە توانیویەت����ی ئەنجام����ی خوێندنەکەی .fourA* A-levels بگەیه نێت����ە بەمەش دەتوانێت لەزانکۆی مانچستەر بەردەوامبێ����ت بۆ خوێن����دن لەبواری پزیش����کییداو هیواخ����وازە لەداهاتودا ببێت بەپزیشک, تا بتوانێت خزمەتی واڵتی بەریتانیا بکات. ئەو خوێندکارە لەترس����ی ش����ەڕو ئاژاوە لەعێراقەوە،

بەمنداڵ����ی خێزانەک����ەی لەگ����ەڵ ڕویانکردۆتەوە بەریتانیا، ئەو ئێس����تا لەوەی نزیکدەبێتەوە لەخەونەکان����ی

لەداهاتودا ببێت بەدکتۆر. هان����ا بەرزنجی 18س����اڵ، هیوادارە بەزیادەوە خەرجی����ە ئ����ه و لەداهاتو بدات����ەوە بەبەریتانی����ا، لەبەرامب����ەر ش����وێنی پەنابەریی و ماف����ی پێدانی نیش����تەجێبون بەخۆی و خێزانەکەی و لەئێستاشدا خوێندنی لەبواری پزیشکی لەزانکۆی مانچستەر. هانا پلەی نایابی لەزیندەوەرزان����ی، کیمی����ا، بیرکاری و پڕۆژەیەک لەسەر نەخۆشیی و پەیوندی بەدەستهێناوە. بە)زهایمەر(، تەمەن هان����ا لەگەڵ دایک و ب����اوک و دو برای لەشاری مانچستەر ژیان بەسەردەبات، ئەوان لەس����اڵی 2002، بەر لەڕوخانی ڕژێمی س����ەدام حسێن، لەکوردستانی

عێراقەوە ڕویان لەبەریتانیا کردوە.

بەریتانیا: کچە کوردێک بەپلەی نایاب دەرچو

ئا: ئاوێنه ، هه مه دان

سه رنجڕاكێش����ه كانی له ش����وێنه یه كێ����ك ش����اری هه مه دانی ئێران، ئه و دو نوس����ینه ناس����راوه و به "گه نجنامه " كه هه ڵكۆڵراوه ن له سه ر دو تاشه به ردی گه وره هه ڵكۆڵراون. مانا راسته قینه كانی ئه م نوسینانه تا نزیكه ی

165 ساڵ له مه وبه ر به نهێنی مابۆوه . ئ����ه م نوس����ینه مێژوییان����ه ده كه ونه 5 كم باش����وری خۆرئاوای ش����اری هه م����ه دان كه به ڕێنوسی مێخی نوسراوه و ده گه ڕێته وه بۆ

سه رده می هه خامه نشیه كان.له ساڵی 1840 چه ند زاناو شاره زایه كی بیانی نهێنیه كانی ئه و نوس����ینانه یان ئاشكراكردو وه ریانگێڕایه سه ر زمانه زیندوه كانی جیهان. پارچه نوس����ینی یه كه م تایبه ته به داریوشی پادشاو هی دوه میش تایبه ته به ئه خشایه ری

كوڕی . خاڵ����ی س����ه رنجڕاكێش له ه����ه ردو پارچ����ه نوس����ینه كه دا ئه وه ی����ه ك����ه یه كه مین دێڕ ئام����اژه ده دات به وه ی كه "خ����ودای گه وره ئاهورامه زدایه "، كه به پێی ئاینی زه رده شتی ناوه رۆكی خێ����ره . خوداوه ندی ئاهورامازدا تێكڕای نوسینه كانیش له 20 دێڕ پێكهاتون و باس له بااڵده س����تیی ئاهورامازدا ده كات كه چۆن زه وی و مرۆڤه كانی خوڵقاندوه و شادیی بۆ مرۆڤ����ه كان هێناوه ، پاش����ان داریوش و

ئه خشایه ری كردوه ته پادشای پادشاكان. ئاین����ی زه رده ش����تی ك����ه دامه زرێنه ره كه ی زه رده ش����ت بوه و له ناوچه كانی كوردستان و ئازه ربایجان و ئێرانی ئێس����تا ژیاوه ، له پێش سه رهه ڵدانی ئاینی ئیسالم ئاینێكی به رفراوان

بوه له ناوچه كانی ناوه ڕاستی ئاسیا.

ئاهورامازدا له گه نجنامه كانی هه مه دان

گاکاوڕ

سودت له و سه فه ره وه رگرت كه له گه ڵ زۆر ئه نجامتداوه و خۆشه ویس���ته كانت كێشه هه بون كه توانیت له و سه فه ره دا

چاره سه ریان بكه یت.

پێویس���ته هه ل���ه كان له ده س���ت نه ده ی���ت و به كاریانبهێنی���ت ب���ۆ ئامانجانه ی ئ���ه و جێبه جێكردنی

له ژیاندا هه ته .

پێویس����تت به وه هه ی����ه هه ندێ زانی����اری وه ربگری����ت ده رباره ی ئێس����تا ك����ه ئیش����ه ی ئ����ه و

له به رده ستتدایه .

خ���ۆت ل���ه و رارایی���ه ده ربك���ه و بك���ه ده ستپێش���خه ریی له ئاشتكردنه وه ی خۆشه ویسته كه ت

یان خێزانه كه ت.

هه واڵی خۆش���ت به ده س���ت ده گات به خۆشه ویسته كه ته وه په یوه ندی كه هه ی���ه . ل���ه روی دارایی���ه وه خه ریكه

كێشه كانت نامێنن.

خه ریك���ه هه م���و ئ���ه و كێش���انه ت تێیانكه وتبویت، كه چاره س���ه رده بن خه ڵكانێكی زۆر هاوكاریی ئه و ئیشه ت

بون.

تۆزێ���ك به خۆدا بچ���ۆره وه با هێنده كێش���ه كان ئاڵۆز نه بن، هیچ راوێژێك به كه سی ناشاره زا مه كه با كێشه كان

گه وره تر نه بن.

ب���اری دارایی���ت هی���چ ب���اش نیه و پێویس���تیت به پاڵپشتیی دارایی زۆر هه یه ب���ۆ ته واوكردن���ی پرۆژه كانت.

ئاگاداری خۆتبه .

كه س���ه نزیكه كانت زۆر هاوسۆزییت ئه كه ن ب���ۆ ده رچونت له و قه یرانه ی به ره و ته ندروس���تیت تێیكه وتویت.

باشتر ئه ڕوات.

ئه وی ئێستا تۆ به كێشه ی دائه نێیت س���ه برگرتنی ته نه���ا ماوه یه ك���ه و ئه وێ���ت، له به رئ���ه وه تۆزێك بیریان

لێبكه ره وه .

ره نگه ئ���ه و ناره حه تی���ه ی ماوه یه كه به س���ه رتدا هاتوه هه ندێ كاتی بوێت ت���ا هه مو ش���ته كان رێ���ره وی خۆی

بگرێته وه .

قرژاڵدوانه‌‌

ئه م ماوه یه زۆر هه س���ت به دڵته نگی ئه كه یت، ره نگه ئه م���ه ش په یوه ندی ب���ه و بارودۆخه وه هه بێت كه ئێس���تا

تێیدا ئه ژیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

سەرەتاماوەیەکە قسە و باس���ێکی زۆر لەسەر مەس���ەلەی ڕاس���یزم ل���ە کوردس���تاندا هاتۆتەکایەوە، هاندێ���ک نکوڵی لەبوونی ڕاسیزم لە کوردستاندا دەکەن و هاندێکی دیک���ەش پێیانوایە ڕاس���یزم هایە بەاڵم دیاردەیەکی س���ەرەکیی و بنەڕەتیی نییە. ئ���ەم نووس���ینە هاوڵدانێکە ب���ۆ دانانی ڕاس���یزم لەن���او ڕەوتە ڕاس���تەقینەکەی خ���ۆی لەکۆمەڵ���گای ئێم���ەدا: ڕەوت���ی ئامادەگیی ناس���یۆنالیزم. ئەو پرسیارەی ئەم نووس���ینە دەیەوێت وەاڵمی بداتەوە پرسیارە دەربارەی شوێن و جێی ڕاسیزم لەناو لەناو ناس���یۆنالیزمدا بەگش���تیی و

ناسیۆنالیزمی کوردیدا بەتایبەتی. ڕاس���یزم یەکێک���ە ل���ە ترس���ناکترین کۆمەاڵیەتیی و سیاس���یی و نەخۆش���ییە فەرهانگییەکان، هیچ بەهانەیەک ناتوانێت ڕەوایەت���ی بە م���رۆڤ بەبخش���ێت ببێت بە ڕاسیس���ت. نەت���رس، نە هاڕەش���ە، نە مەترس���یی بەهانەی ئەوە نین مرۆڤ ب���ە چاوێکی ڕاسیس���تییانەوە س���ەیری مرۆڤەکان���ی تر بکات. بەش���ێکی گرنگی ئەوەیە مرۆڤبوون ڕاس���تەقینەکانی مانا نەهێڵێت ڕاسیزم پیس���تبکات، وێناکانت بۆ مرۆڤەکانی تر بش���ێوێنێت و کەسانێک ک���ە لەخۆت ناچن و بەوش���ێوەیە نین کە ت���ۆ دەتەوێت، ل���ە مرۆڤب���وون بخەیت. ڕاس���یزم بیمارییەکی گەورە و شەبەقێکی تاریک���ە لە مرۆڤبوون���ی مرۆڤدا. هاوکات ته نها گلۆباڵییە، جیهانیی و دیاردەیەکی مناڵ���ی ئەم یان ئ���ەو کۆمەڵگا و ئەم یان ئەو بەش���ی دونیا نییە بەته نها. ڕاسیزم ئایدیۆلۆژیایەکە پڕ لە ئەفسانەی ترسناک، ئەفسانە س���ەبارەت بە جنس و رەگەزیی گروپە ئەتنیی و دینی���ی و کولتورییەکان، کاری س���ەرەکی ئەم ئەفس���انانە ئەوەیە لە نرخ و ب���ەها و کەرامەتیی ئەو تاکەس و بێنرخیانبکەن کەمبکەن���ەوە و گروپان���ە کە جیاوازن ی���ان بەجیاواز دەکرێن. ئەم بێنرخک���ردن و ش���کاندن و قێزەونکردن���ە زۆرجار بەشێکە لە پرۆسەیەکی ترسناکتر و لە ئینس���ان ڕووتکردنەوەی گەورەت���ر: ئینسانبوون و وێناکردن و مامەڵەکردنی وەک شتێک کەمتر لە ئینسان. مەترسی ڕاسیزم ئەوکاتە گەورەتر و هامەالیەنتر دەبێت کە لە ئایدیۆلۆژیاوە دەگۆڕێت بۆ ش���ێوازی

بەڕێوەبردن و ئیداردەکانی دانیشتوان.

تیورەکانی ناسیۆنالیزم و ڕاسیزمدەکرێت لەن���او ئ���ەو ئەدەبیاتە زۆر و فرەالیەنەی لەس���ەر نەتەوە و ناسیۆنالیزم نووسراوە چوار بۆچوونی سەرەکیی جیاواز دەربارەی ش���وێن و جێی ڕاس���یزم لەناو ناسیۆنالیزمدا لەیەکتری جیابکەینەوە. ئەو چوار بۆچوونەش بە چوار نووسەری گرنگی ب���واری تیوریزەکردنی ناس���یۆنالیزمەوە گرێدراوە. ئەو نووس���ەرانەش بریتین لە: ئێلی کێدوری،Eli Kedourie، بەندیکت ئەندرسۆن، Benedict Anderson، و تۆم نایرن، Tom Nairn و نیرا یوڤاڵ داڤیس،

.Nira Yuval-Davis

یەکەم: ناسیۆنالیزم یەکسانە بە ڕاسیزمئێلی کێ���دوری یەکێکە لە تیوریس���تە گرنگەکان���ی ب���واری ناس���یۆنالیزم ل���ە س���ااڵنی شەس���تی سەدەی بیس���تەمدا، ئەو بە یەکێ���ک لە نووس���ەرانی نەوەی یەکەم���ی تیوریزەکردن���ی ناس���یۆنالیزم دادەنرێ���ت. کتێبی"ناس���یۆنالیزم"ی ئەم پیاوە کە لە ساڵی ١٩٦٠دا دەینووسێت، بەیەکێک لە کتێبە دێرینەکانی ئەم بوارە دادەنرێت. کێدوری لەم کتێبەدا خەریکی لێکۆڵینەوە لەس���ەرهاڵدان و ڕەخنەکردنی دیاردەی ناسیۆنالیزمە لە ئەزموونی واڵتە کارە ل���ە یەکێ���ک ئەوروپییەکان���دا. لێکۆڵینەوە لەبواری کێدوری گرنگەکانی لە ناسیۆنالیزمدا ئەوەیە کە لێکۆڵینەوەی لەس���ەر ناس���یۆنالیزم ل���ە دیاردەیەکی مێژوویی���ەوە، کولتوری���ی و دەرونی���ی و دیاردەیەک���ی سیاس���یی و ب���ۆ گ���ۆڕی بەم���ەش ناس���یۆنالیزمی لەن���او کایەی سیاس���ەتدا جێگیرکرد. کێدوری پێیوایە ناسیۆنالیزم پەیوەندییەکی گەورەی هایە بە ڕۆشنبیرانەوە، بەتایبەتی بە ناڕەزایی ڕۆشنبیرانەوە لە دونیا. ئەم ناڕازیبوونەش یەکەمجار لە ئەوروپا و دوای ئەوروپاش لە ئاسیا و ئەفریقادا دروستدەبێت. لەهاردوو دۆخەکەش���دا ئەم ناڕازیبوونە پابەندە بە دەرکەوتنێک���ی تراژیدیان���ەی مۆدێرنەوە لە دونیادا، کە لەدی���دی کێدوریدا لەزۆر

ڕووەوە دەرکەوتنێکی وێرانکەرانەیە.

الی کێ���دوری ناس���یۆنالیزم هامیش���ە دژەگەردونگەرایی و نالیبرالی و ڕەگەزێکی ک���ە تێدای���ە نائینتەرناسیۆنالیس���تیی نزیکی دەکاتەوە لە ڕاس���یزم و فاش���یزم. ڕەگەزە ئەوانەی وادەکەن پێوایە کێدوری گەردونگەراییەکان ئینتەرناسیۆنالیستی و ببن بەڕەگ���ەزی نەتەوەی���ی و ناوچەیی و ئەتنی بچووک و بەرتەس���ک، ڕۆشنبیرانن. داهێن���ەری دروس���تکەر و ڕۆش���نبیر ناسیۆنالیزمن. بۆ سەالمندنی ئەم تێزەشە کێدوری باس لە بیرۆکەی "سەربەخۆیی" "مافی دەستنیشانکردنی چارەنووس" الی کان���ت دەکات و نیش���انیئەدات چۆن ئەم بیرۆکە گەردونییە الی کانت، کە پابەستە بە دروس���تبوونی تاکەکەسی سەربەخۆ و عەقاڵنیی و ئ���ازادەوە، الی فەیلەس���وفە ئەڵمانییەکان���ی دوات���ر دەگۆڕدرێ���ن بۆ کورتبی���ن و دروس���تکردنێکی ئام���رازی ناسیۆنالیزم. الی نەتەوە و ڕاسیستیانەی کێدوری ناس���یۆنالیزم ئایدیۆلۆژیایە و وەک بڕێکی هاڵگری ئایدیۆلۆژیایەکیش هاموو زۆر لە توندڕەویی و ناعەقاڵنیەت و هاست و نەس���تیی کورتبینانەی���ە ک���ە ئەمانەش تراژیدییانە و وێرانکەری���ان دەرەنجام���ی ب���ۆ مرۆڤایەتی هایە. کێ���دوری پێیوایە داوای کە ئایدیۆلۆژیایەکە ناس���یۆنالیزم نەتەوەی���ی و "بێگەردی���ی" "پاکژی���ی" و گ���روپ و م���رۆڤ و ب���ە تێکەڵنەب���وون بەحوکم���ی دەکات. ت���ر نەتەوەکان���ی ئەوەش ک���ە کێدوری ناس���یۆنالیزم وەک بەش���ێکی دانەبڕاو لە مۆدێرنە دەبینێت، بۆیە بەدگومانیشی بەرامبەر بە مۆدێرنە بەدگومانییەک���ی گەورەیە و لەزۆر ڕووەوە درێژەدانە بەو کەلەپورە فیکریی و تیورییە کۆنزەرڤاتیزم���ەی لە ئێدمۆن���د بروکەوە .Edmund Burke،دروس���تدەبێتبەکورتی ئێلی کێ���دوری باوەڕی وایە کە ناس���یۆنالیزم بەتون���دی بە ڕاس���زیمەوە گرێدراوە، چونکە ناس���یۆنالیزم لەس���ەر کردەی خۆجیاکردن���ەوە و خۆدابڕانی ئەم یان ئەو نەتەوە لەوانیتر دروس���تدەبێت، لەم خۆجیاکردنەوەیەشدا ڕاسیزم ڕۆڵێکی

گەورە دەبینێت.

دووهام: ناسیۆنالیزم ڕاسیزم نییەتیورێس���تێکی ئەندرس���ۆن بەندی���ک هێجگار گرنگی تری بواری ناسیۆنالیزمە، کتێبە بەناوبانگەک���ەی بەناوی "کۆمەڵگا لەناوەڕاس���تی فانتازیاک���راوەکان"ەوە، سااڵنی هاشتاوە، بە ئینجلی لێکدانەوەی دیاردەی ناس���یۆنالیزم دەناس���رێت. هیچ لێکۆڵەرەوەیەکی بواری ناسیۆنالیزم نییە بتوانێت باز بەس���ەر ئەم کتێبە گرنگەی ئەندرسۆن و ئەو دید و ڕوانیانەدا بدات کە ئەندرس���ۆن لەم کتێبەدا نیشانیانئەدات. ئەندرس���ۆن وەک کێدوری ناسیۆنالزیم بە دەرەنجامێکی نازانێت و وەک نەخۆش���یی ناعەقاڵنی���ی گەش���ەی مۆدێرنە مامەڵەی ناکات و ب���ە "ڕۆحیەتێک���ی پارتیکولێری تایبەتپەرستیی"شەوە گرێینادات. خاڵێک کە تێڕوانینی ئەندرسۆن لە بەشێکی زۆری تێڕوانینەکانی تر سەبارەت بە ناسیۆنالیزم

جیادەکات���ەوە، ئەوەیە کە ناس���یۆنالیزم الی ئەندرس���ۆن دیاردەیەک���ی ئەوروپی نییە و سەرەتا لە ئەوروپادا دروستنەبوو و بۆئ���ەوەی دوات���ر لەوێوە ب���ە جیهاندا باڵوببێتەوە، بەپێچەوانەوە ناس���یۆنالیزم لە "کەنار"ەکانی دونیادا دروس���تبوو، لەو شوێنانەدا کە ئەوروپییەکان لە ئەمریکادا داگیریدەک���ەن و لەوێ���وە ب���ەرەو ئەورپا

دەگەڕێتەوە. الی ئەندرس���ۆن نەت���ەوە گروپێک���ی فانتازیاک���راوە، خەیاڵێک���ی سیاس���یی و فەرهانگی���ی تایب���ەت دروس���تیدەکات و دەرب���ڕی لەدایکبوون���ی جۆرێکی تازەیە لە تێگەیش���تن ل���ە زەمەن و پابەس���تە نەتەوەیی و زمان���ی دروس���تبوونی ب���ە هۆشیارییەکی دەستەجەمعیی تایبەتەوە. ئەوەی ئەم ش���تانەش مەیس���ەردەکات، ب���ە پل���ەی یەک���ەم، ئ���ەو ش���تەیە کە "کاپیتالیزمی چاپ"ی ناوی ئەندرس���ۆن لێدەنێت. ئ���ەم کاپیتالیزمی چاپەیە کە دانیش���توانی س���ەرزەمینێکی دیاریکراو، یەکدینەناس و بێپەیوەندی���ی و گروپی لە دەیان���کات کۆدەکات���ەوە و بچوک���ەوە، ب���ە گروپ���ی نەتەوەیی و هاوش���ێوە. الی ئەندرس���ۆن بەبێ لەدایکبوونی چاپخانە و چاپەمەن���ی بەرف���راوان ش���تک بەناوی نەت���ەوەوە لەدایکنەدەب���وو، ئەوەی هام هۆش���یاریی تازە، هام هاستکردنی نوێ ب���ە زەمەن، هام زمان���ی نەتەوەیی، هام خەیاڵێک���ی سیاس���یی و فەرهانگی نوێ، باڵویش���ی دەکات���ەوە، دروس���تدەکات و ئ���ەم ئامێ���رە تازەیە و ئ���ەو دونیایە کە ل���ەو ئامێرە تازەی���ەوە لەدایکدەبێت. بۆ نموونە ڕیفۆرمی دینی مارتن لوسەر، کە کاریگەرییەکی گەورە لەسەر دروستبوونی ناس���یۆنالیزم بەجێدەهێڵێت،بەبێ بوونی چاپخان���ە و کاپیتالیزمی چاپ مەحاڵ یان زۆر زەحم���ەت دەبوو ئ���ەو کاریگەرییانە بەجێبهێڵێت کە هێشتی. وەک ئەندرسۆن دەڵێت لوسەر یەکەم نووسەرە کە زۆرترین ژمارە کتێب���ی لە مێژوودا فرۆش���تبێت. کاپیتالیزمی چاپ زمان���ە لۆکەاڵییەکان و دیالێکتیکەکان یارمەتیئەدات گەشەبکەن و ببن بە زمانی نەتەوەیی، بەمەش کۆتایی ب���ەو قەداس���ەتە زمانیی���ە دەهێنێت کە زمانی ئیمپراتۆرە گەورەکان هاڵگیربوون، لەوان���ەش کۆتاییهێنان بە قەداس���ەتی زمانی التینی لە ئەوروپادا. کاپیتالیزمی چاپ"شاری خودا" کە ئۆگەستینی قەشە بە زمانی التینیی باسیدەکات و تیوریزەی دەکات، دەگۆڕێت بە "شاری نەتەوە" کە ئ���ەو دیالێکتانەی زمان باس���یدەکەن کە

گەشەدەکەن بۆ زمانی نەتەوەیی. لە پەیوەندیدا بە ڕاسیزمەوە ئەندرسۆن دوو ڕاس���یزم ناس���یۆنالیزم و پێیوای���ە دیاردەی جیاوازن و تێکەڵ بەیەکتری نین. ڕاسیزم وەک ئایدیۆلۆژیا لەکۆتایی سەدەی لەکاتێکدا دروس���تدەبێت، نۆزدەهام���دا ناس���یۆنالیزم کۆنت���ر و مێژووییترە و ئەو پرۆس���انەی دروس���تیدەکات دوورن ل���ە ڕاس���یزمەوە. جگە لەمە الی ئەندرسۆن تێدایە پۆزەتیڤی ڕەگەزێکی ناسیۆنالیزم کە وادەکات کۆمەڵێک مرۆڤی بێپەیوەندیی و لێکدابڕاوی ناو س���ەرزەمینێکی دیاریکراو کۆببەن���ەوە و وا یەکت���ری ل���ەدەوری هاس���تبکەن "یەک چارەنووس" بەیەکەوە دەتوانێت هاستەش ئەم کۆیاندەکاتەوە. دۆخ���ی هاریکاری���ی و بەدەمەوەچ���وون و دروس���ت و لەنێوانیان���دا هارمۆنی���ەت گەورەب���کات. لەکاتێک���دا ڕاس���یزم ڕێک پێچەوان���ەی ئەم���ە دەکات و لەس���ەر بە س���ووک و خراپ و قێزەونکردنێکی ئەبەدی ئەوانیتر کاردەکات و هاموو ئەمانەش وەک س���یفەتێکی نەگ���ۆڕ ب���ە ناڕەس���ەنیی

ئەوانیترەوە گرێئەدات.

سێهام: ناسیۆنالیزم دوو-ڕوخسارە ،Tom Nairn ،گرنگیدانی ت���ۆم نایرنبە دیاردەی ناس���یۆنالیزم لە مەس���ەلەی گرنگیدانی ئەم نووسەرە بە بەگژاچوونەوەی ئیمپریالی���زم و کۆڵۆنیالیزم���ەوە دێ���ت. ئەو هار ل���ە بنەڕەت���ەوە پەیوەندییەکی ناهاوس���ەنگ و الر لەنێوان هێز و دەوڵەتە س���ەرزەمین و ئ���ەو کۆڵۆنیاڵیی���ەکان و خەڵکان���دا دەبینێ���ت ک���ە داگیرکراون. پێشی وایە قسەکردن لەسەر ناسیۆنالیزمی داگیرکەرەکان میلەت���ە میلەتان���ە و ئەو دەبێ���ت لەو ڕەوت���ە مێژوویەدا بێت. الی بوونەوەرێکی ڕاس���تە نەت���ەوە نای���رن فانتازیاک���راوە، بەاڵم نەت���ەوە دەتوانێت هاقیق���ەت ناش���یرن و تەش���ویه بکات، دروستبکات. هاقیقەت بەاڵم دەشتوانێت

ناس���یۆنالیزم وەکچۆن پێیوای���ە نای���رن دەشێت چاوێکی لەس���ەر گەڕاندنەوە بۆ دواوە بێت و س���ەردەمێکی زێڕینی دێرین زیندووبکات���ەوە، هاوکات دەتوانێت ڕووی لە ئایندەبێت و بەش���ێکبێت لە پرۆسەی دیموکراسییانە. دونیایەکی دروستکردنی بۆیە ناسیۆنالیزم هام دەشێت سەرچاوەی ک���ە بێ���ت ترس���ناک ش���ۆڤێنیزمێکی بەشێوەیەکی ڕاسیستانە کاربکات، بەاڵم دەش���ێت هێزێک بێت بەرەو دروستکردنی کۆمەڵگایەک���ی دیموکراس���ییش. بۆی���ە ناسیۆنالیزم دەکێت هام فاشیستییانە بێت ئیمپریالیستانە هام دیموکراسییانە، هام ه���ام دژە ئیمپریالیس���تیی. ب���ەالی تۆم نایرینە ناسیۆنالیزم بوونەوەرێکە "سەری جانوس" ی های���ە. "جانوس" خودایەکی ڕۆمانیی کۆنە خاوەنی س���ەرێک بووە بە دوو دەموچاوەوە، یەکێیکیان لەپێشەوە و ئەویتری���ان لەدواوە، ه���ار یەکێکیش لەو دەموچاوان���ە هێمای بۆ ش���تێکی جیاواز ک���ردوە، یەکێکیان هێم���ای بۆ "کۆتایی" کردوە ئەویتریان هێما بۆ "سەرەتا" کردوە، یەکێکی���ان هێمای بۆ "داخ���ران" کردوە، ئەویتریان هێمای ب���ۆ "کرانەوە" کردوە. بەم مانایە ناس���یۆنالیزم دیاردەیەکە کە سەری ڕووخس���ارەکەی هاردوو دەشێت جانوس���ی هابێت، ه���ام پۆزەتیڤ و هام نێگەتی���ڤ بێت. هام الی تۆم نایرن و هام لە هون���ەر و ئەدەبیات���ی هاوچەرخدا، کە باس لە س���ەری جان���وس دەکرێت، هێما بۆ ش���تێک یان دیاردەی���ەک دەکرێت کە دوو مان���ا و دوو ئاکاری تەواو ناکۆک و دژ بەیەک���ی هابێت. بەکورتی ت���ۆم نایرن، بەپێچەوانەی، ئێلی کەوردییەوە، پێیوانییە ناس���یۆنالیزم دایردەیەک���ی بێس���نوور خراپ و کوش���ندەییە، ڕاس���تە دەش���ێت بیماری���ی و نەخۆش���ییەکی گەورەبێ���ت، بەاڵم دەشێت چوارچێوەیەکی عەقاڵنیش بێ���ت بۆ کۆکردن���ەوەی کۆمەڵێک مرۆڤ لەسەر زەویەکدا بەیەکەوە بۆ بونیادنانی

دونیایەکی کراوە و دیموکراسی.

چوارەم: ناسیۆنالیزم فرەئەگەرەNira Yuval- ،نی���را یوڤ���اڵ داڤی���سگرنگی���ی نووس���ەرێکی ژن���ە ،Davisزیات���ر ئ���ەم ناس���یۆنالیزمە و ب���واری لەدیدێکی فێمینیس���تییانەوە لە دیاردەی نەتەوە و ناس���یۆنالیزم دەڕوانێت. کتێبە بەناوبانگەکەی "جێندەر و نەتەوە" بەیەکێک بنەڕەتییەکان���ی خوێندنەوەی لەکتێب���ە پەیوەن���دی نێ���وان نەت���ەوە و ئافرەتان دادەنرێت. لەم کتێبەدا نیرا یوڤال داڤیس باسی بەش���ی هارەزۆری ئەو میکانیزمانە دەکات وادەکەن نەتەوە ببێتە پرۆژەیەکی پیاوانە و ناس���یۆنالیزم بە بزوتنەوەیەکی پیاوس���االر ک���ە بەرگری���ی لەبونی���ادە پاتریارکی���ی و کۆنەپارێ���زەکان ب���کات. ئەم نووس���ەرە باوەڕی بەو دابەشکردن و پۆلینکرد نییە کە ناس���یۆنالیزم بۆ باش یان خراپ، مەدەنی یان ئەتنی، کولتوریی یان دەوڵەتی دابەش���دەکات. لەبەر ئەوە نا کە ناسیۆنالیزم ناتوانێت هاڵگریی ئەو خەسڵەتانە بێت، بەڵکو لەبەر ئەوەی ئەو جۆرە پۆڵینکردن و دابەش���کردنە پۆڵین و دابەش���کردنی نامێژوویین. ناس���یۆنالیزم چونکە دیاردەیەک���ی کۆمەاڵیەتییە بۆیە دەش���ێت بەبەردەوامی دەس���کاری خۆی بکات و گوتار و سیاس���ەت و پراکتیکەکانی بگۆڕێت. واتە دەش���ێت ناس���یۆنالیزمێک لەس���اتێکی تایبەتدا مەدەنی بێت، بەاڵم لەس���اتێکی تردا ئەو س���یفەتە مەدەنییە بدۆڕێنێ���ت ببێ���ت بە ناس���یۆنالیزمێکی ئەتنی���ی و کولتوری���ی، لە س���اتێک و لە ڕەوتێکدا کراوە بێت، بەاڵم لە س���اتێک و لە رەوتێکی تردا داخراوبێت. بەبۆچوونی ئەم خانمە هام ڕاس���یزم، ه���ام کولتور و هام ئەتنیەت و هام مەدەنیبوون دەتوانن بەشی جیاواز و س���اتی ناکۆکی ناو یەک ناسیۆنالیزم بن. ناسیۆنالیزمێکی مەدەنی دەتوانێ���ت لە س���اتێکی دیاریک���راو و لە رەوتێک���ی دیاریکراودا ڕاسیس���تی بێت و قێزبوونەوە لەویتر ئاراستەیبکات، وەکچۆن دەش���ێت ناس���یۆنالیزمێکی کولتوریی لە س���ات و ڕەوتێکی تایبەت���دا بەرگریی لە بیرۆکەی هاواڵتیبوون و ماف و یەکس���انیی ب���کات. هاریەکێک ل���ەم کاردانەوانە وەک ئەگەر لەناو هاموو ناسیۆنالیزمێکدا هایە کە لەس���ات و کات���ی جی���اوازدا یەکێیان

بەسەر ئەویتریاندا بااڵدەست بێت. ئەو نموونانەی س���ەرەوە نیشانیئەدەن نێ���وان پەیوەندی���ی چییەت���ی ک���ە ناس���یۆنالیزم و ڕاسیزم چییەتیەکی سادە

نیی���ە، ئاڵۆزییەک���ی تیوریی گ���ەورە لە پەیوەندی نێوان ئەو دوو ئایدیۆلۆژیایەدا هایە. ئەوەی لێرەدا و ل���ە پەیوەندیدا بە ڕاس���یزمەوە بکرێ���ت وەک دەرەنجامێکی کاتی باس���یبکەین ئەوەیە کە پەیوەندیی نێوان ناسیۆنالیزم و ڕاسیزم پەیوەندییەکی حەتمی نییە، یانی بەو س���ادە و ئاسانییە نییە کە هاندێک لێیتێگەیشتوون، هاروەها ئ���ەوەش نیی���ە ک���ە ناس���یۆنالیزم هیچ پەیوەندییەکی بە ڕاسیزمەوە نییە. ئەوەی هایە ئەوەیە کە دەش���ێت پەیوەندییەکی پتە و فرەالی���ەن لەنێوان ناس���یۆنالیزم و ئ���ەم ئەویتر ڕاس���یزمدا دروس���تببێت و بەتەواوی بەهێزبکات، بەاڵم دەشێت ئەو پەیوەندییەش دروس���تنەبێت. ئەگەر ئەو ڕوانین���ەی ئێلی کێ���دوری کە جۆرێک لە حەتمیەت لەنێوان ناسیۆنالیزم و ڕاسیزمدا گریماندەکات وەالبنێین و وەک گشتگیرییەکی ئەوا نامێژوویی وێنایبکەی���ن، ناڕاس���ت و دەکرێ���ت لەپ���اڵ س���ێ نووس���ەرەکەی دیک���ەدا ڕاس���یزم ته نه���ا وەک ئەگەرێک ناس���یۆنالیزم ن���او ئەگەرەکان���ی ل���ە ببینی���ن، بەب���ێ ئ���ەوەی گریمانی هیچ پەیوەندییەک���ی حەتمیی و جەوهارگەرایی ناس���یۆنالیزمدا ڕاس���یزم و نێ���وان ل���ە بکەین. ناس���یۆنالیزم ل���ە هاندێک دۆخ و ش���ێوازدا دەکرێت تەواو ڕاسیستی بێت و لەهاندێک دۆخ و ش���ێوازی تردا ڕاسیستی نەبێ���ت. ئەوەی چییەتی ئەم پەیوەندییە ناسیۆنالیزم و شێوازی دەستنیشاندەکات هاوکات بکەرەکانیەتی. مێ���ژوو و ڕەوت و سەرەڕای ڕەخنەکانی نیرا یوڤاڵ داڤیس لە پۆلێنکردنە باوەکانی ناو ناسیۆنالیزم و نامێژووییبوونیان، ب���ەاڵم دەکرێت چەند لەیەکت���ری ناس���یۆنالیزم مۆدێلێک���ی جیابکرێتەوە بەمەبەس���تی شیکردنەوەی دۆخێکی مێژووی و فەرهانگیی و سیاسیی دیاریکراو، چەند مۆدێلێک کە پەیوەندیی جیاوازی���ان ب���ە ڕاس���یزمەوە هایە. ئەم پۆلینکرن���ەش ته نه���ا ڕۆڵ���ی مۆدێلێکی ئایدیالی���ی دەبینن، ب���ەو مانایەی ماکس ڤێبەر باس لە مۆدێلی ئایدیالی لە زانستە

کۆمەاڵیەتییەکاندا دەکات.

مۆدێلەکانی ناسیۆنالیزملە پۆلینکردنی دیاردەی ناسیۆنالیزمدا جیاکردنەوەی "ناسیۆنالیزمی ئەتنیی" لە "ناس���یۆنالیزمی مەدەنیی" جیاکردنەوەی ژم���ارە یەک���ە. ناس���یۆنالیزمی مەدەنی ئەو جۆرە ناس���یۆنالیزمەیە کە بیرۆکەی سەرەکی تیایدا هاواڵتیی یەکسان و خاوەن ماف���ە، کەس���ەکان لەناو نەت���ەوەدا وەک کۆدەبن���ەوە، یەکس���ان هاواڵتی���ی نیش���تیمانێکی کۆیاندەکاتەوە ئ���ەوەی نەتەوەیی���ە وەک پرۆژەیەکی سیاس���یی، گش���تیی. چوارچێوەیەکی دەوڵەتە وەک لەم مۆدێلەدا قس���ە لە پێویستیی بوونی کولتور و زمان و ئینتیمایی ئەتنی هاوبەش ناکرێ���ت. ئەندامانی زیاد ل���ە گروپێکی ئەتن���ی و دینی���ی و کولتوری���ی و زمانیی دەتوانن بەش���ێوەیەکی یەکسان ئەندامی هام���ان نەتەوە و نیش���تیمان ب���ن. ڕەگە

فیکرییەکانی ئەم شێوازە لە ناسیۆنالیزم دەدرێت���ە پاڵ بی���ر و بۆچوونەکانی جان جاک ڕۆس���ۆ، بەتایبەتی پ���اڵ بیرۆکەی "ڕێکەوتن���ی گش���تیی" و "ئی���رادەی مەدەنیی ناس���یۆنالیزمی کۆمەاڵیەتیی". دیموکراس���انەی لیبراالن���ە و ئاکارێک���ی هایە، ل���ە نموونە هارە دیاردەکانیش���ی ئەمریکیی و ناس���یۆنالیزمی دونی���ادا لە ئەمەوە، پێچەوانەوەی بە فەرەنس���ییە. "ناس���یۆنالیزمی ئەتنیی" ناسیۆنالیزمێکە ئینتیما ب���ۆ ئەتنیەت و کولت���ور و زمان و کۆمەڵێک ئەفس���انەی هاوبەش بنەماکەی پێکدەهێنێ���ت. یانی کەس���ێک بۆئەوەی ببێت بە بەشێک لە نەتەوە و لە نیشتیمان، دەبێت هاڵگری هام���ان ئەتنیەت و دین و کولت���ور و زمان بێ���ت. بەمانایەکی دیکە لە ناس���یۆنالیزمی ئەتنیدا ئەندامبوون لە نەت���ەوەدا لەڕێگای خوێ���ن و ئەتنیەتەوە دروس���تدەبێت، ئینس���ان وەک ئەندام���ی نەتەوە لەدایکدەبێت و ئەوەش���ی لەڕێگای لەدایکبوون���ەوە خوێنی ئ���ەو نەتەوەیەی تێدانەبێ���ت، ناتوانێ���ت ئەندام���ی ئ���ەو نەتەوەیە بێت. کەسێکیش بەشێک نەبێت لە ئەفس���انەکانی ئەو ئەسڵە نەتەوەییە ناتوانێت ببێت بە ئەندامی ئەو نەتەوەیە. هاموو ئەوانەش کە لەناو ئەو نەتەوەیەدا دەژین و سەر بە ئەتنیەت و دین و کولتوریی ئەو نەتەوەیە نین، ئەوا نامۆ و ناڕەسەنن و بەشێکنین لە نەتەوە. ئەمانە "ئەویتر"ی جی���اوازن، جا ئ���ەم ئەویت���رە جیاوازە ب���ە ش���ێوازی جی���اواز مامەڵەدەکرێت و دەرەوەی دەکرێنە جیاوازیش بەشێوازی "تاب���وری هاندێکی���ان وەک نەت���ەوەوە. ناپ���اک و پێنجەم" وێنادەکرێن، وات���ە وەک هاڕەشە بۆسەرە بەنەتەوە وێنا دەکرێن، هه ندێکی���ان وەک گیڵ و گەم���ژە و نەزان، ناشارس���تانی و توندوتیژ و وەک ئەوانیتر پیس و پۆخڵ و ناشیرن و سەرپان و هتد... قاموسی ناسیۆنالیزمی ئەتنیی و کولتوریی پڕیەتی لەم زمان و هێما و دەس���تەواژەی پڕ توندوتیژیی، کە بەش���ێوازیی جیاواز تەعبی���رن ل���ە دەرکەوت���ە جیاوازەکانی ڕاس���یزم. ئ���ەم ج���ۆرە ناس���یۆنالیزمە بەش���ێوەیەکی بیماران���ە بە مەس���ەلەی "بێگەردی���ی" "س���افیی" و "پاکژی���ی" و نەتەوەییەوە س���ەرقاڵە. ل���ەم ڕوانینەدا ژنانی س���ەر بەنەت���ەوە نابێ���ت لەگەڵ پیاوانی نەتەوە و ئەنتیەت و دینەکانی تردا دروستبکەن. چونکە پەیوەندیی خێزان و ئەم ش���ێوازە لە پەیوەندی���ی "پاکژیی" نەت���ەوە دەش���ێوێنێت. ب���ۆ نموون���ە، نموون���ەی ئەم جۆرە ناس���یۆنالیزمە الی گروپێک���ی یەهودیی ئەرتۆدەکس���ی وەک کاخ، Kach، لە ئیس���رائیل ئەدۆزینەوە. ئ���ەم گروپە گروپێکی هێج���گار ڕادیکاڵ و پەڕگی���رە و باس لە ڕێگرتنی تەواوەتی لە تێکەڵبوونی خوێن���ی یەهودی بە خوێنی بۆیە دەکات. عەرەب���ەکان موس���ڵمان و یەکەم داواکاری ئەم گروپە لە پەرلەمانی ئیسرائیلی ئەوەبوو یاسایەک دەربکەن کە هاموو پەیوەندییەکی سێکس���ی لەنێوان

جولەکە و عەرەبدا یاساغبکات. لە ئەزموونی ئەڵمانیدا جیکارییەکی تر لەنێوان "نەتەوەی کولت���ور" و "نەتەوەی لەنێوان دەدۆزینەوە، وات���ە دەوڵ���ەت"دا .Staatnations لەگەڵ Kulturnationsئەم���ەش هام���ان ئ���ەو دابەش���کارییەی سەرەوەیە لەنێوان ناسیۆنالیزمی ئەتنی و ناس���یۆنالیزمی مەدەنی���دا. "نەت���ەوەی کولتور" مانای ئەوەی کەس���ێک بۆئەوەی ببێ���ت بەئەندامی نەت���ەوە دەبێت هامان کولتور و هامان زم���ان و هامان ئەتنیەتی هابێ���ت، لەکاتێکدا "نەت���ەوەی دەوڵەت" مان���ای ئەوەی کێ ل���ە چوارچێوەی ئەو دەوڵەتەدا ژیا، ئیتر گرنگ نییە چ ئەتنیەت و کولتور و زمانێکی هایە، دەتوانێت ئەندامی ئەو نەتەوەیە بێ���ت. نموونەی "نەتەوەی کولتور" خ���ودی ئەڵمانیای س���ەردەمی باشوری سەردەمی ئەفریقای نازییەکان و نموونەکانی"نەت���ەوەی ئاپارتهای���دە. ئەمریکی���ی و نەت���ەوەی دەوڵەت"ی���ش نیرا ناس���یۆنالیزم وەک فەرەنسییە.بەاڵم یوڤاڵ داڤیس دەڵێت جەوهارێکی نەگۆڕ نییە. ناس���یۆنالیزمی ئەڵمانیی ئەمڕۆکە کەمت���ر ناس���یۆنالیزمی کولتوریی و زیاتر ناسیۆنالیزمی دەوڵەتە، ئەفریقای باشور بەهامانشێوە، بەشێکی زۆری نەتەوەکانی ئەوروپا لە "نەتەوەی کولتور"ەوە گۆڕان

بۆ "نەتەوەی دەوڵەت".

بیروڕا(44١( سێشه ممه ١٩/122٠١4/8 birura.awene@gmail.com

دەربارەی ناسیۆنالیزم و ڕاسیزم

ئەم ناسیۆنالیزمە کۆمەڵگایەکی

دروستکردوە پڕ لە دابەشبوونی سیاسیی

دوژمنکارانە، پڕ لە ڕقی کۆمەاڵیەتیی قووڵ و هامەجۆر

پڕ لە دابەشبوونی چینایەتیی ترسناک

پڕ لە کەرتکەرتبوونی ناوچەیی نانیشتیمانیی و

نانەتەوەیی

لەناو ئەم دۆخەی کوردستاندا نەک

ته نها ڕق لە ئەویتری جیاواز لەڕووی ئەتنیی و

کولتوریی و دینییەوە ئامادەیە

بەڵکو ڕق لە ئەویتری سیاسیش

هێجگار بەهێزە و هامان ئاکاریی

ڕاسیستیانەی هایە

١٩ »»

13 (441( سێشه ممه 2014/8/19 birura.awene@gmail.comبیروڕا

رێبین هەردی

یەکێک لەبەرپرس���انی س���اڵەکانی س���ەرەتای س���ەدەی بیس���تەمی ڤێنا لەدەربڕینێک���ی بەناوبانگ���دا کە دواتر نازی���ەکان زۆر پش���تیان پێئەبەس���ت گوتب���وی )من ئەوە دی���اری ئەکەم چ کەس���ێک یەهودی���ە(. کارل لۆگەر کە یەکێک بو لەنوسەرە دژ بەیەهودیەکان کە کاریگەریەکی زۆری لەس���ەر هیتلەر کردبو، ئ���ەوەی راگەیاندب���و کە ئەوە خۆیەت���ی دی���اری ئەکات چ کەس���ێک یەهودی���ەو چ کەس���ێکیش یەه���ودی نی���ە. واتە یەهودیب���ون و نەبون چیتر تایبەت���ی بەشوناس���ی پەیوەەن���دی کەس���ەکان و مێژوی ژیان و بڕیارەکانی کەس���ەکانەوە نیە، تەنانەت پەیوەندی بەلێکۆڵینەوەی دەزگا فەرمیەکانیشەوە بەبڕیاری بەڵک���و پەیوەس���تە نی���ە،

تایبەتی خۆیەوە.هیچ جۆرە ستەمکارێک لەراس���تیدا هەمان لەش���ێوەکان بەشێوەیەک نیە رستەو بۆچون، بەاڵم بەشیوازی جیاواز دوبارەنەکات���ەوە. لەک���وێ خەڵک یان هێز یان کەسێک مافی ئەوەی بەخۆیدا شوناسی ئەوانی تر دیاری بکات، هەر ناشیرینەکانی ش���ێوازە هەمو لەوێش دڕندایەتی و رەفتاری نامرۆڤانەو دڵڕەقی ئامادەیە. دڵڕەقی کە ناوەڕۆکی هەمو ش���ێوازەکانی ستەمکاریە، بەو رستەیە دەس���ت پێئەکات کە کەسانێک مافی دیاریکردنی ش���وناس بۆ خۆیان زەوت بک���ەن و وەک هەقیقەتی���ش مامەڵەی بەرهەمی چی���دی ش���وناس بک���ەن. کەس���ەکان و مێژوی ژیان و ئەو روداوانە نی���ە ک���ە دروس���تی ئ���ەکات، بەڵکو راس���تەوخۆ ل���ەزاری ئەو کەس���انه وە دێت���ە دەرێ ک���ە بڕیارئ���ەدەن فاڵن و فیس���ار کێن و چین. ئەم مافەش سەر بەدنیای زانین و لێکۆڵینەوە نیە، بەڵکو جۆرێک���ە لەلەزگە لێدان ک���ە بەنیازی کۆنتڕۆڵک���ردن و س���ڕینەوە بەکاردێت. رەنگە یەکێک لەگرنگترین خەسڵەتەکانی دەوڵەتی مۆدێ���رن ئەوە بێت کە رێگە ب���ەم دەستنیش���انکردنە لەالیەن هیچ کەس و گروپێکەوە نادات و ئەیبەخشێت بەدەزگاکان. ئەوە دەزگاکانن کە دیاری ئەکەن کەس���ەکان کێن و چین و لەکوێ ئەژی���ن. ئ���ەم دەزگایان���ەش دەزگای بیرۆکراتی ناشەخس���ین کە کار لەگەڵ کەس���ایەتیەکاندا بەبەڵگەو دۆکۆمێنت ئەکەن، نەک بەقسەو قسەڵۆک. یەکێک لەخەسڵەتە دیارەکانی دەوڵەتی مۆدێرن بونی ئەم دەزگا بیرۆکراتیانەیە کە مافی دیاریکردنی شوناسەکان پاوان ئەکەن و رێگە بەوە نادەن هیچ کەس یان هێزێک یان دەستنیش���انی شوناس���ی مرۆڤ گ���روپ یان هێزێکی تر بکات. لەدۆخی تاوانیش���دا هیچ هێزو گروپێک نابێت و ناتوانێ���ت بڕیاری تاوانکردن بەس���ەر یەکێکدا بس���ەپێنێت، تەنها شتێک کە ئەتوانێت بیکات ئەوەیە شکات بکات و رێگە ب���دات دەزگاکان بەش���ێوەیەکی بێالیەنە بکەونە لێکۆڵینەوەو راس���تی

یان هەڵەی تۆمەتەکە بسەلمێنرێت.لەم ماوەیەی پێشودا کە کەسانێکی زۆر بانگەشەی دەرکردنی عەرەبەکانیان ئەک���رد بەتۆمەت���ی ئ���ەوەی هەمویان داعش���ن، هەمان ئ���ەو نەریتەی کارل گۆرکیان دوبارە ئەکردەوە کە خەڵکانێک تەنها بەشوبهەو گومان بڕیار لەشوناسی خەڵکی تر ئ���ەدەن. بۆچونی زوربەی ئەم برایانە ئەوەیە مادام مەترسی ئەوە هەیە هەر عەرەبێک داعش���ێکی خەوتو بوبێت ک���ە رەنگە لەکاتی پێویس���تدا چەک دژی کورد هەڵبگرن، پێویس���تە ش���ێوەیەک بەهیچ دەربکرێن و لەواڵت داڵ���دە نەدرێن. کەس���انێک کە خۆیان بەهێمنتر ئەزانن داوای ئەوە ئەکەن کە دەرنەکرێن، بەڵک���و بخرێنە کەمپەوەو

بەوردی لەژێر چاودێرییدا بن.لەراستیدا ئەم روانینە بۆ عەرەبەکان ئەزمونێک���ی هی���چ دەرئەنجام���ی بتوانێ���ت ک���ە نی���ە راس���تەقینەش لەجۆرەکان بەجۆرێ���ک گومان���ە ئەم بس���ەلمێنێت، لەو ه���ەزاران عەرەبەی لەترس���ی شەڕو کوش���تارو هەندێکجار لەترس���ی خودی داع���ش رایانکردوە، ش���تێکی ترس���اناک روینەداوە کە ئەم ئەم���ە پشتڕاس���تبکاتەوە. گومان���ە جگە ل���ەوەی گەر تەنان���ەت هەندێک کرده وە لەهەندێ���ک کەس دەربکەوێت کە بیس���ەلمێنێت س���ەر بەداعش یان ه���ەر گروپێکی تیرۆریس���تیە، ناکرێت بەسەر یەک نەتەوەدا گشتگیر بکرێت.

ت���اوان بەهانەکانی هەر ش���تێک بێت، تاکەکەسیەو هەر ئەبێت تاکەکه سییش تەماش���ا بکرێت. تاوان نەتەوەی نیە، بەڵکو تاکەکەسێکی هەیە کە ئەنجامی ئەدات، تاوان هەمیشە فەردیەو هەرگیز نابێت بکرێت بەتاوان���ی نەتەوەی ئەو کەس���ەی ئەنجامیداوە. ب���ەاڵم لەگەل ئەمەشدا کەسانێک سورن لەسەر ئەوەی عەرەب وەک دوژمنێکی شاراوە تەماشا بکەن کە لەناو کۆاڵن و ماڵەکانی ئێمەدا

خۆیان حەشارداوە.ئ���ەوەی رونە س���ەرچاوەی ئەم رقە تەنها زادەی ئەم دۆخە سیاسیە تازەیە نیە، لەن���اکاوو لەپڕ دروس���ت نەبوە، دەرئەنجامی نوس���یم پێشتریش وەک ئەزمونێک���ی رون و دیاریش نیە کە لەم ماوەیەدا رویدابێت، بەڵکو رەگوریشەی کلتورییدا لەناس���یوناڵیزمی لەجۆرێک هەیە کە شوناسی نەتەوە ئەبەستێتەوە هاوبەش���ەوە. کلتوری بەزمان و مێژوو بناغەی لەسەر ناسیونالیزمە ئەمجۆرە جیاوازی زمان و کلتور، نەتەوە پێناس ئەکات و هەر لەس���ەر ئ���ەو بناغەیه ش خ���ۆی لەبێگان���ە جیائەکات���ەوە، ئەم ناس���یونالیزمە هەمیش���ە پێویس���تی بەوێن���ەی بێگانەیەک هەیە کە زۆرجار وەک دوژم���ن وێنای ئەکات، بۆ ئەوەی لەن���اوەوە یەکگرتوت���ر بێ���ت. وێنەی بێگانەی دوژمن، دەورێکی ئەفوسوناویی هەیە لەیەکخستن و یەکگرتنی ئەندامانی توانایەکی لەهەمانکات���دا نەت���ەوەدا، س���ەیری ب���ۆ وروژاندن���ی دڵڕەقیەکی گەورە بەرامبەر ب���ەو بێگانەیە هەیە. بەاڵم گەر ناس���یوناڵیزمی کلتوریی بۆ ئەو کۆمەڵگایانە دەس���تبدات کە یەک زمان و مێژوی���ان هەیە، ئ���ەوا بۆ ئەو کۆمەڵگایان���ەی زی���اد لەنەتەوەی���ەک لەناویاندا ئەژی نەک هەر دەستنادات، بەڵکو ئەو کۆمەڵگایە توش���ی شەڕی

ناوخۆو پەشێویەکی بەردەوام ئەکات.لەزیاد کۆمەڵگایەک���ە کوردس���تان خۆش���ی پێکهات���وەو لەنەتەوەی���ەک ب���ەردەوام قوربان���ی پێکەوەژیان بوە لەگەڵ ئەو نەتەوانەی وەک بێگانەیەکی دوژم���ن تەماش���ایانکردوە. لەبەرئەوە کۆمەڵ���گای ئێم���ە ئەب���و دوا نەتەوە بێت ک���ە پەی���ڕەوی ناس���یوناڵیزمی کلتوری���ی بکات. ناس���یوناڵیزمێک کە بەردەوامدا لەدۆخی شەڕێکی هەمیشە ئەیهێڵێتەوە لەگەڵ ئەندامانی کۆمەڵگای خۆی کە لەئەتنی جی���اوازو مەزهەب و دین���ی جیاواز پێکهاتون. کوردس���تان گەر پێویس���تی بەناسیونالیزم هەبێت، ئەبێت ناس���یوناڵیزمێکی مەدەنی بێت کە لەس���ەر بناغەی بڕواب���ون بەیەک یاساو دەستور دروس���ت ئەبێت، نەک لەس���ەر بناغەی یەک زم���ان و کلتور. ناس���یوناڵیزمێک کە هەمو ئەو کەسانە بەهاواڵتی خۆی تەماشا ئەکات کە رێز لەیاساو دەستوری واڵت ئەگرن، بەدەر لەوەی بەچ زمانێک قسە ئەکەن یان چ

دین و مەزهەبێکیان هەیە.

عەرەب وەک بێگانە، وەک داعش

تاوان بەهانەکانی هەر شتێک بێت، تاکەکەسیەو هەر

ئەبێت تاکەکه سییش تەماشا بکرێت.

تاوان نەتەوەی نیە، بەڵکو تاکەکەسێکی هەیە کە ئەنجامی

ئەدات، تاوان هەمیشە فەردیەو

هەرگیز نابێت بکرێت بەتاوانی

نەتەوەی ئەو کەسەی ئەنجامیداوە

19 »»

په المارو هێرشی ئه م دواییه ی گروپی "داعش" بۆ س���ه ر هه رێمی كوردس���تان له روی س���ه ربازیی و سیاسیی و فیكریه وه دوپاتك���رده وه ، راس���تیی كۆمه ڵێ���ك ل���ه روی میدیاییش���ه وه ئه و راس���تیه ی زیاتر س���ه لماند كه چ���ۆن میدیاو تۆڕه كاریگه رو چه كێكی كۆمه اڵیه تیه كان وه ك هه ندێج���ار یه كالكه ره وه به كارده هێنرێن و چۆن هه ندێجار ت���ۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان و گوتاری میدیایی هاوش���انی جبه خانه ی س���ه ربازیی بارودۆخه ك���ه به ئاقارێك���ی تردا ده به ن و هه م���وان ده خه نه حاڵه تی

ئاماده باشیه وه .ته كنه لۆجیای پێش���كه وتنی له گ���ه ڵ میدیایی���دا رۆژ ب���ه رۆژ ئاس���ه واری ئه م قه یران و له س���اته وه ختی ته كنه لۆجیایه به دی���ار س���ه ربازیه كاندا ملمالن���ێ ده كه وێت و به ئاش���كرا هه س���ت به رۆڵی گرنگ���ی وێنه و ده نگ و ره ن���گ و راپۆرته ه���ه واڵ و ته نانه ت پۆس���ته كانی تویته ر و فه یس���بوك و كۆمێنته كانی���ش ده كه ین. ئه م روداوانه ی دوایی هه رێمی كوردستان ل���ه روی میدیاییه وه كۆمه ڵێك راس���تیی زۆرین���ه ی واڵتان له وان���ه : س���ه لماند، به ناچاری و به بیانوی پاراستنی ئاسایشی ناچار ده بن نه ته وه ی���ی نیش���تیمانیی و ده س���ت وه ربده نه نێو دونی���ای میدیا و به جۆرێك له جۆره كان سانسۆر بخه نه سه ر ناوه رۆك و په یامی میدیایی، ئه م حاڵه ته له ویالیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا پاش روداوه كانی 11ی س���ێپته مپه ر به جۆرێك له ج���ۆره كان روی���دا، له میس���ر و ئێران و س���عودیه و چی���ن و ته نان���ه ت له هه ندێ واڵتی ئه وروپیشدا به هه مانشێوه ، دواجار له هه رێمی كوردس���تان كه بۆ ماوه یه ك ت���ۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان له كارخران، ئه مه

ئه و حاڵه ته یه كه ده یسه لمێنێت هه رگیز له گوتاری میدیایی���دا ئازادی و كرانه وه ی ره ها نییه و واڵتان به مه به ستی جۆراوجۆر و به رێژه ی جۆراوجۆر چاودێریی ره وش���ی میدیای���ی ده ك���ه ن، به ڵكو ئاراس���ته ی

ده كه ن .دیسانه وه ئه م روداوانه ئه و راستیه یان دوپاتكرده وه كه تا هه نوكه ش بارگرژیی میدیای���ی له نێ���وان پارت���ی دیموكراتی نیش���تیمانی یه كێت���ی كوردس���تان و كوردس���تاندا درێژه ی هه یه ، هه ر الیه نه و به ش���ێوازێكی زۆر جیاواز ل���ه وی دیكه ئه جێندای روماڵ���ی روداوه كان ده كات و تایبه تی خۆیانی تێدا جێبه جێ ده كه ن، ئه م حاڵه ته ئاسایی ده بو ئه گه ر خه ڵكی و حاڵه ت���ی نه خس���تایه ته جه م���اوه ری دڵه ڕاوكێ و ترس���ه وه ، كاتێك چاودێریی ناوه ڕۆك���ی میدیای ه���ه ردوال ده كه یت، به ته واوی هه س���ت ب���ه و جیاوازیه قوڵه ده كه یت له شرۆڤه و روماڵ و شیكردنه وه ی روداوه كاندا و دیسانه وه درك به و حه قیقه ته تاڵه ده كه یت كه ش���تێك نه ماوه به ناوی هێزی نیشتیمانیی و سوپایه كی یه كگرتوی هه ردوال میدیاكانی به ڵكو كوردستانیی، ده یانه وێت ئه وه تۆختر بكه نه وه كه ئه م هێزانه له دێگه ڵه به والوه ره نگی زه ردیان پۆش���یوه و به مدیویشدا سه وز بااڵده سته

.خاڵێكی دیكه كه جێگه ی س���ه رنجه و له م روداوانه دا به ته واوی هه ستمانپێكرد، ده ركه وتن���ی رۆڵ و كاریگه ری���ی ئه وه ی ناوی لێنراوه "هاواڵتی رۆژنامه نوس"، كه چۆن هاواڵتی ئاس���ایی ته نها به نوسینی دیمه نێكی باڵوكردن���ه وه ی پۆس���تێك و جه نگ، شێركردنی وێنه یه كی ڤیدیۆیی و كاریگه ری���ی گ���ه وره دروس���ت ده كات و به خ���ۆی نه زانیوه بۆت���ه كاره كته رێكی ده كات، ئاراس���ته روداوه كان میدیایی و ئه م���ه ئ���ه وه ده خوازێ���ت ك���ه بابه ت و

پرنسیپه كانی ئیتیكی كاری میدیایی وه ك زه روره تێك���ی كاری میدیایی بۆ هه موان ته ماش���ا بكه ین، ئه گه ر ج���اران ئیتیك و پرنسیپه پیش���ه ییه كانی كاری میدیایی ته نها بۆ میدی���اكار و ده زگا میدیاییه كان

به پێویست زانرابێت، ئه وا ئه مرۆ به هۆی گه ش���ه كردنی ته كنه لۆجی���ای میدیایی و زیادبون���ی "رۆژنامه نوس���ی هاواڵت���ی / هاواڵت���ی رۆژنامه نوس" ئاش���نابون به و ئیتیك و ئه خالقیاتانه بۆته پێویستیی بۆ

هه موان.هه روه ها روداوه كانی ئه مدواییه له روی میدیایه وه ئه وه ی ده رخست كه سانسۆر و چاودێریكردن ره نگه هه روا كارێكی ئاسان نه بێ���ت و رێگ���ه ی جۆراوج���ۆر هه یه بۆ ش���كاندنی ئه و سانسۆر و چاودێریكردنه ، زۆر ژماره یه ك���ی ئ���ه وه ی به به ڵگ���ه ی له گه نجان و شاره زایانی بواری ئینته رنێت توانیی���ان به رێگ���ه ی جۆاروج���ۆر و ئه و فه یسبوك و تویته ر و بشكێنن و فیلته رانه تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان���ی دیكه بكه نه وه ، ئه م حاڵه ته له ئێران و میس���ر و زۆر واڵتی دیكه دوباره بۆته وه ، هه ربۆیه ره نگه ئه م داخس���تن و چاودێریكردنه ش چاره سه ری كۆتایی نه بێت و گه ش���ه ی ته كنه لۆجیای میدیای���ی رۆژ ب���ه رۆژ ئه و به ربه س���تانه كه متر ده كاته وه و پاسه وانی به رده رگاكان

gatekeeper كه متر و كه متر ده بنه وه .ل���ه روی میدیایی���ه وه ده توانین ئاماژه به و خاڵ���ه ش بده ین كه چ���ۆن جه نگی ده رونیی و باڵوكردن���ه وه ی هه ندێ وێنه و باڵوبونه وه ی ده نگۆ كاریگه ریی له س���ه ر پانتاییه كی به رفراوان له خه ڵكی دروست ده كات، به جۆرێ���ك ره نگ���ه ببێته هۆی روخاندنی وره و شكاندنی سه نگه ره كانی هه موانی پێویس���ته هه ربۆیه به رگریی، به به رپرس���یارێتیه كی زیات���ره وه مامه ڵه له گه ڵ روداوه كاندا بكه ین و له به رامبه ر ئه و هێرشه میدیایی و ده نگۆیانه دا سه نگه ری به رگریی ناوخۆیی پته و بكرێت و هه موان به رپرس���یارانه مامه ڵه له گ���ه ڵ هه واڵ و

روداوه كاندا بكه ن .

*مامۆستای زانكۆ

ئاماژه میدیاییه كان له شه ڕی داعش و هه رێمی كوردستاندا

د.یه حیا عومه ر رێشاوی *

ئه م روداوانه ئه و راستیه یان

دوپاتكرده وه كه تا هه نوكه ش بارگرژیی

میدیایی له نێوان پارتی دیموكراتی

كوردستان و یه كێتی نیشتیمانی كوردستاندا درێژه ی هه یه ، هه ر الیه نه و به شێوازێكی زۆر

جیاواز له وی دیكه روماڵی روداوه كان

ده كات

رۆژهه اڵتی ناوەڕاست كە سنورەكانی لەكەناڵی سوێسه وە هه تا سنورەكانی لە دەستپێكی هه یە درێژەی پاكستان س����ەدەی رابوردوو بەهاوكاری واڵتانی ب����ەهۆی ئێمپرات����ۆرەكان زلهێ����زو پاوانخوازیی دەس����ەاڵت و بەرژەوەندی بەهۆی ئاماژەپپێك����راوەكان و هێ����زە بونی ئەم ناوچەیە بەیەكێك لەناوچە س����تراتێژیك و گرینگەكان����ی جیهان، دارێژرا، كە نەخش����ەكە بەشێوەیەك زوڵمێكی یەكج����ار زۆری لەكۆمەڵێك نەتەوەو كەمە نەتەوەی ئەم ناوچەیه ك����رد. خۆس����ەپاندنی زلهێ����زەكان و بەكرێگیراوانی ئەوان كە دەسەاڵتدارانی لەدایكب����وی رۆژهه اڵت و واڵتانی نوێ لەبەرچاونەگرتنی نەهات����ن و بەهان����ا خواستی نەتەوە جیاوازەكان لەالیەك و لەالیەكی دیك����ەوە كێبەركێی واڵتانی زلهێ����ز لەالیەك����ی دیك����ەوە بەهۆی پەیدابونی بەرژەوەندی س����تراتێژیك، ئەوە یەك س����ەدەی رەبەق����ە بوه تە مۆڵگ����ەی پێك����دادان و بەردەوامبونی شەڕی چڕو پڕ لەم ناوچەیە. لەالیەكی دیكەوە خۆدورخستنی دەسەاڵتدارانی ئەم ناوچەیە لەبەرەوپێشڤەچونەكانی جیهان لەبواری سیس����تەمی سیاسی، ئابوری، كولت����وری و هتد بوه تە هۆی پێشێلكردنی مافی كەمە نەتەوەكان و نەتەوەكان����ی ك����ە رۆژ ل����ەدوای رۆژ توشی چەوس����اندن و لێستاندنی مافە رەواكانیی����ان بون. ك����ورد بەردەوامە بەمافە رەواكان و لەس����ەر گەیش����تن ئارمانجە سەرەكییەكانی سیاسی وەكو هه مو گەالنی ئازادی جیهان كە خاوەن جوگرافیا، زمان، مێژوو فاكتەرەكانی وێنەیەدا لەم نەتەوەییە، پێكهێنانی

جێگایەكی تایبەت بەخۆی هه یە.ئاماژەپێكردنی لەگ����ەڵ هاوتەریب سەرەوە، سروش����تی زۆربەی واڵتان و رۆژهه اڵت����ی سیاس����ی سیس����تەمی ناوەڕاست ئاماژە بەو راستییە دەكات، سیس����تەمی سیاسی شكس����تخواردو

نەیتوانی����وە هاوس����ەنگی سیاس����ی، ئاب����وری و كومەاڵیەتی دروس����تبكات. بەهێزب����ون و ب����ۆ هاوس����ەنگییەك لەس����ەر دەوڵ����ەت بەردەوامبون����ی دابینكردنی بۆ راس����تەقینە رێچگەی كۆمەڵگا تاكەكانی پێداویستییەكانی بەگش����تی. فەلس����ەفەی تێگەیشتنی سیاس����ی لەرۆژهه اڵت����ی ناوەڕاس����ت بەكۆیلەكردنی تاكی كومەڵگا لەبەرامبەر دەسەاڵتداران دەوڵەت و بەخواس����تی روانگەیە ئەم دەس����تیپێكردوه تەوەو بەرچاو، دێت����ە بەردەوام ئێس����تاش ب����ێ ئەوەی دەس����ەاڵتداران هه س����ت بكەن، هاواڵتی بەپێداویس����تییەكانی كە بەش����ێكە لەفاكتەری پێكهێنەری سیس����تەمی سیاس����ی واڵت. هه ندێك بونیاتنانی ئەوالت����ر، دروس����تكردن و ئێ����راق وەكو دەوڵەت لەدەس����تپێكی س����ەدەی راب����وردوو دوبارەبونی ئەم پێڤاژوه لەدەستپێكی سەدەی بیست و یەكەم واتە ل����ەدوای 2003، لەهه ردو قۆناخەك����ە هاوش����ێوەی یەكترن، بێ ئەوەی بڕیاردەران����ی ئێراقی و واڵتانی زلهێ����ز كە ویس����تیان ئێراقێكێ نوێ ئاوەدان بكەن، توشی هه مان هه ڵەی مێژوی����ی بون، كە ئێس����تاش س����ەر راستكردنی پێویستی بەقوربانیدانێكی یەكج����ار گەورەیە هه م لەروی مرۆڤیی

هه میش لەروی سیاسی و ئابوری.ئێراقێكی ئێراقێ نوێ، بەرواڵ����ەت لەروی سیاسی و فرەالیەنییە فیدرال و نەتەوەیی، دوای 9 ساڵ تێپەڕین به سەر دەس����توری نوێدا، كە پێویستبو بێتە جێبەجێكردن، نەك هه ر پێش����ێلكراو لەسەر لێواری مەرگ بو ئەوەی ببێت بەشێك لەمێژو، لەهه مانكاتیش بوه تە بەڵگەیەكی بێ بنەما لەس����ەر دەستی بەش����ێكی ه����ه رە زۆری كۆمەڵ����گای ئێراقی، ك����ە پابەندبونی سیاس����ی و ئاینییان بە "مەرجەكانی دینی و ئاینی" بەهێزترە هه تا دەستوری ئێراق، ئیتر باس����كردن لەرێگرتن لەدەس����توریش بوه تە بابەتێكی ب����ێ واتەو ناوەرۆك بۆ ك����وردو زوربەی الیەنە سیاس����ی و ئ����ەو ئێ����راق. كۆمەاڵیەتییەكان����ی دەستورەی هه مو رۆژێك بەشێوازێك و بەرژەوەن����دی میزاج����ی بەپێ����ی

كەس����ایەتی و مەرجەعەكان����ی ئاینی و هتد بێتە شرۆڤەكردن، هیچ بنەمایەكی نەماوە كە بانگەش����ەی بو بێتە كردن رێزی لێبگیرێت. ئەو دەس����تورەی كە نەتوانێت بەرگری لەمافەكانی هاواڵتی ئێراقی بكات، بێ رەچاوكردنی پێگەی نەتەوەیی و ئاینی، ئەو دەستورەی كە پێویستە دوربێت لەكێبەركێی سیاسی، پرس����یارێك دێتە ئارا بۆ كورد، ئەرێ هی����چ بنەمایەك ماوە كورد رێزی بۆی هه بێ����ت؟ بەڵێ، لەژێر هه یمه نەی ئەم دەستورە بەرپرسانی ئێراقی دەسەاڵت بەدەست وەرزێكی پاكتاوی رەگەزییان لەهه مو الیەكەوە دەستپێكرد، كە بوە هوی گیانلەدەستدانی هه زاران هاواڵتی لێواری ئێراقیش گەیشتوه تە ئێراق و،

هه ڵوەش����ان و، تەنیا رێگای ئازادبونی هاواڵتییانی ئێراقی و ئێراق بۆ خۆشی، ئەوەیە ئەم واڵتەو نەتەوەی بەدەست و

زۆر دروستكراو بێتە هه ڵوەشاندن.بەكورد، پەیوەندی����دارە ئ����ەوەی بەتایبەت����ی بابەتی س����نوری هه رێم و پرۆژەی دەوڵەتی كوردی كە سەرۆك بارزان����ی ماوەیەكە هه وڵ����ی روخانی بەربەستەكان و دیوارەكانی بەگەیشتن بەم ئارمانجە چڕكردوه تەوە، گەیشتوه تە ئاستی پشتگیری نێودەوڵەتی بەرچاو، كە ئێس����تا لەناوەندی بڕیاری سیاسی واڵتە زلهێزەكان ئەم بابەتە بەچڕیی تاوت����و دەكرێ����ت. خوێندنەوەیەك بو هێرش����ی داعش و دەستبەسەرداگرتنی پانتاییەكی جوگرافیی بەرفراوان لەناو س����نوری دەوڵەتی ئێ����راق، بێ یەك و دو دەس����تی دەرەكی مەبەس����تداری لەپشتەوەیە. ئەم بابەتەش پەیوەندی بەدو)2( تەوەرەی سەرەكییه وه هه یە: به پرۆژەی یەكەمییان شكس����تهێنان دەوڵەتی ك����وردی، واتە راكێش����انی هه رێمی كوردستان بۆ ناو شەڕێك كە خواست و ویستی كورد نییە، بەڵكو، لەم رێگەیەوە كورد الوازبكرێت و خۆی باوێتە هه مبێزی بەغدا. دەرئەنجامیش چوكپێدادان����ی كورد ب����ۆ قبوڵكردنی خواستەكانی بەغدا لەپێناو پاراستنی هه رێم لەدەس����تدرێژێ داعش. گرتنی ستراتێژییەكی لەم چەشنە لەراستیدا داڕشتنی خوێندنەوەو دەرهاویش����تی پالنێكی لەشكەریی الوازە بێ ئەوەی بوعدی سیاس����ی لەق����ەوارەی خۆی هێرش����ی داع����ش بەس����ەر هه رێم����ی كوردستان بكات. واتە خاوی و الوازی دارێژەران����ی پالنێك����ی لەم چەش����نە نەیانتوانیوەو یانیش نەیانویستوە دان بەگرینگی پێگەی هه رێم لەسەر ئاستی رۆژهه اڵت بنێن. كاردانەوەی جیهانی و زلهێزەكان����ی جیهان وەدەنگهاتن����ی هه م لەروی سیاس����ی و هه میش لەروی لەشكەریی، گەیاندنی چەندین مەسیژو نام����ەی رون و ئاش����كرایە بۆ جیهان و

واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوەڕاست.

هه ولێر پایتەختی سیاسی ئێراقسەردار موسا شەریف

توێژەری دكتۆرا له زانكۆی دهۆك

بونی كورد لەبەغدا نەك تەنیا دەبێت ئەوە بێت ئێراق بپارێزێت و لەخزمەتی ئێراق

بێت، بەڵكو دەبێت رێخۆشكەریش

بێت بۆ گەیشتنی هه رێمی كوردستان

بەئامانجە سیاسییەكان

19 »»

روداوی په الماردان����ی داعش بۆ س����ه ر هه رێم����ی كوردس����تان، به هه مو پێوه رێك ش����ۆكهێنه ربو، راچڵه كێنه رو روداوێك����ی چونك����ه ئ����ه م روداوه تاقیكردنه وه یه ك بو بۆ راده ی توانای پاراس����تنی ئه زمونی هه رێ����م و خاكی كوردس����تان له هێرش����ی ده ره وه ، تاقیكردنه وه ی����ه ك بو بۆ راده ی توانای س����ه ربازیی و گیانی خۆفیداكاریی كوردایه تی هه ستی مانه وه ی پێشمه رگه و راس����ته قینه له به ره كانی شه ڕدا، رۆژی 3 -8-2014 داع����ش په الم����اری ناوچه ی ش����ه نگالی دا، ب����ێ هی����چ به رگرییه ك����ی ئه وتۆ، پێشمه رگه ته واوی ناوچه كه ی بۆ تیرۆریستانی داعش به جێهێشت، دواتریش ناحییه كان����ی ره بیع����ه زومارو س����نونێ و خانسۆرو وانكێ به ته واوی كه وتنه ده ستی داعش، له م الیه نه وه زۆرن ئه و كه سانه ی دیمه ن����ی هه ڵهاتن����ی چاوه ڕواننه ك����راوی پێش����مه رگه ئه گێڕنه وه ، قاس����م شه سۆ س����ه رۆك خێڵێك����ی ناوچ����ه ی ئێزیدیانه له لێدوانێكدی����ا بۆ س����ایتی ئاوێنه ئه ڵێت ))هەرگی����ز چاوەڕوانی شكس����تێكی ئاوا گەورە نەبوین، كە بەرپرسەكان هەڵبێن و پێش����مەرگە ل����ەدوای خۆی����ان جێبهێڵن، ئاخ����ر ئەو ژم����ارە زۆرەی پێش����مەرگەی كوردستان لەوێ بون بەشی بەرگری هەمو شەنگال، تەنها نەك كوردستانیاندەكرد، ب����ەاڵم بەداخ����ەوە نیوملی����ۆن ك����وردی ئێزیدیی����ان تەس����لیم بەداع����ش كرد، كە

هەموتان ئەنجامەكەیتان لەبەرچاوە((.زنجیره شكس����ته ی ئ����ه و له درێ����ژه ی پێش����مه رگه دا، داعش هه ری����ه ك له گوێرو ئی����دی داگیرك����رد، مه خموریش����ی به داگیركردنی مه خمور، داعش گه یش����ته ب����ه ر ده رگای هه ولێ����ر، دۆخێكی یه كجار مه ترسیدار هاته ئاراوه ، هه م له كوردستان و هه م له سه ر ئاستی نێوده وڵه تیشدا هه ست بۆیه كرا، بارودۆخه كه به مه ترس����یداریی به ش����ێوه یه كی یه كگرتوه كان ویالیه ت����ه جدیی و خێرا هاته سه ر خه ت و، هێڵه كانی به رگ����ری داعش����ی له س����نوری مه خمورو گوێ����ر بۆردومانكرد، وته بێ����ژی وه زاره تی ده ره وه ی ئه مه ری����كا رایگه یاند پێویس����ت بو هێرشی ئاس����مانی بكه ینه سه ر داعش چونكه ئه وان به كاتی لێخوڕینی ئۆتۆمبیل ته نها 25 خوله ك له هه ولێری پایته خته وه

دوربونئ����ه و تێكش����كانه ی هێزی پێش����مه رگه پێوانه یی����ه و تێكش����كانێكی له راس����تیدا له ته واوی مێژوی پێش����مه رگایه تیدا شتی وا روینه داوه ، به پێی راپۆرتێكی رۆژنامه ی ئاوێنه پێش����مه رگه ته نها له ماوه ی ته نها ی����ه ك هه فت����ه دا 4 ق����ه زاو 10 ناحی����ه و س����ه دان گوندی له ده س����تداوه و، له دوای ده س����تگرتنی داعش و خێڵ����ه عه ره به كان قه زاو داگیركردنی به س����ه ر جه ل����ه والدا، ناوچه كوردستانییه كانی ده ره وه ی هه رێم زیادیك����رد، به راده یه ك له كۆی 16 قه زای ناوچ����ه كوردس����تانییه كانی هه رێم ته نها 6 قه زا به ده س����ت ك����ورده وه ماوه و 10 قه زا به ده ست داعشه وه یه ، به مه ش كورد نزیك����ه ی10420 )ده هه زارو چوارس����ه دو بیست كیلۆمه تر(ی خاكه كه ی له ده ستداوه ، نزیكه ی25%ی ئه كاته به نزیككراوه یی كه هه مو خاكی كوردستان كه كورد له ماوه ی

هه فته یه كدا له ده ستیداوه .ئه م روداوان����ه به راده یه كی یه كجار زۆر راچڵه كێنه ره بۆ هه م����و كوردێك دڵی بۆ نیش����تمانه كه ی و بۆ ئ����ازادی مرۆڤیكورد ئه مه ریكی بۆردومان����ی ئه گ����ه ر لێبدات، بۆ س����ه ر داعش نه بوایه چ����ی رویئه دا؟ ئه گه ر پش����تگیری ئه مه ریكی بوه س����تێت ئه گات؟ به كوێ كوردس����تان چاره نوسی ئه گه ر پێشمه رگه چه كی نوێی ئه مه ریكی و ئه وروپ����ی پێ نه گات تا ك����وێ و تا چه ند توان����ای به رگریی هه یه ؟ ئه ی ئه گه ر ئه و له رێگه ی ئه وروپیانه ئه مه ریك����ی و چه كه ش����ه ڕكردنه وه یان هه ر رێگه یه كی دیكه وه بگات����ه ده س����تی داع����ش ئ����ه وكات چی

روئه دات؟ له راس����تیدا ئه م هێرشانه ی داعش ئه و راس����تییه ی نیش����انی هه مو الیه ك دا كه ئه زمونی كوردی ئه زمونێكی ناسه قامگیرو هێرش����ێكی هه ر له ب����ه رده م فش����ۆڵه و، ده ره وه دا ئه گه ری روخانی هه یه ، ئه گه ری له ده ستدانی هه ر شتێك هه یه كه له بیست و دو ساڵی رابردودا به ده ستهاتوه ، پرسیاری گرنگ و چاره نوسس����از له ئێستادا ئه وه یه ، دوای ئه و روداوه مه ترس����یدارانه ی هاتنه

پێش، پێویسته ، چی بكه ین؟به بڕوای من پێویسته چه ند هه نگاوێكی گرنگ و س����تراتیژی بنرێت ك����ه به ته واوی قۆناغێكی نوێ له ژیانی حوكمڕانی هه رێمی

كوردستاندا ده ستپێبكات:یه ك����ه م: دروس����تكردنی س����وپایه كی

نیشتیمانیی پڕچه ككراو:له ماوه ی بیس����ت و دو س����اڵی رابردوی حوكمڕانیی كوردیدا نه توانرا س����وپایه كی نیش����تیمانیی دروس����تبكرێت، نه توان����را كۆتایی به میلیشیاگه ریی حزبیی بهێنرێت، به ڵكو به پێچه وان����ه وه ، به فۆرمی جیاوازو له ژێ����ر ن����اوی جی����ادا جۆره ه����ا جۆری چه ك����داری حزبی����ی دروس����تكرا، لیواو گروپی سه ربازیی تایبه ت به سه ركرده كان و باڵ����ه ده ستڕۆیش����توه كانی نێ����و ح����زب دروستكرا، به كرده وه ئه وه سه لمێنرا ئه و گروپ����ه چه كدارانه ی نێو ح����زب ناتوانن به رگ����ری له س����نوری نیش����تیمان بكه ن، ئ����ه وه ی ئه توانن بیكه ن ته س����فیه كردنی حساباته سیاسییه كانی ناوخۆیه ، هێزێكی ل����ه م ش����ێوه یه ش����ایانی مان����ه وه نییه ، به ڵكو پێویس����ته ئه م ف����ه وزا چه كداریی و ملیشیاگه رییه ی حزبه كان كۆتایی پێبێت و، هه م����و هێ����زی چه كداری����ی كوردس����تان نیش����تیمانیدا پیش����ه یی له س����وپایه كی رێكبخرێت، ته نها ئه م س����وپایه ئه توانێت گره نتی پاراس����تنی ئه زمونی كوردستان و خاكی كوردستان بكات، به بێ یه كخستنی هێزی چه كدارو دروس����تكردنی سوپایه كی ئه گه ری نیش����تیمانی، هه م����و س����اتێك روخاندنی حكومه تی هه رێمی كوردس����تان هه ی����ه ، ئه گ����ه ری داگیركردن����ی خاك����ی كوردس����تان هه یه له الی����ه ن هه ر هێزێكی

ده ره كییه وه كه بیه وێت و به هێزبێت.له الیه ك����ی دیكه وه به درێژایی بیس����ت و دو س����اڵ حوكمڕانیی كوردیی، هێش����تا پێشمه رگه هێزێكی بێ تفاق و بێ پێداویستی سه ربازییه ، كه ره نگه نمونه ی سوپایه كی ده وڵه تیی بێ تفاق و بێ كه ره س����ته ی له و شێوه یه له دنیادا نه بێت، سوپایه ك دوای بیست و دو س����اڵ له ده س����ه اڵتداریی به و شێوه یه بێ كه ره س����ته ی جه نگیی بێت، مایه ی پێكه نینه كاتێك داعش ئه گاته به ر ده رگای ماڵه كانم����ان ئینجا بیر له كڕینی چه كی ق����ورس ئه كه ینه وه و، مژده ی ئه وه ئه ده ین به پێشمه رگه كه چه كی قورسیان به ده س����ت ئ����ه گات، مایه ی ئه س����ه فێكی گه وره یه پێشمه رگه له به ر نه بونی چه ك و فیشه ك له ناوچه ئازادكراوه كان پاشه كشه

بكات.له س����ه ره تای داگیركردن����ی موس����ڵدا، پێش����مه رگه یه ك دۆخ����ی راس����ته قینه ی پێش����مه رگه ی ئاش����كراكرد، ئه و وتی )) ئه م����ه حاڵ نییه پێش����مه رگه ی تیایه ، نه ئاو هه یه نه نان، لیوایه ك له م ناوچه یه ین بی كه ی س����یه كمان پێ نیی����ه ((، رۆژی س����ێی ئاب وتەبێژی یەپەگە پۆالت جان، چەترپرێس لەگ����ەڵ لەچاوپێکەتنەکەیدا دەڵێت: )بەهۆی كشانەوەی پێشمەرگەو داگیركردن����ی ناوچەكە لەالیەن چەتەكانی داعش����ەوە ك����وردە ئێزدیی����ەكان داوایان لەیەپەگ����ە كردب����و بەهانایان����ەوە بچن و بیانپارێ����زن، ئێم����ە هێ����زی خۆم����ان بۆ پاراس����تنیان هێن����اوەو هێزی تریش����مان بەڕێ����وەن بەهەم����و ئیمكانات����ی خۆمان ئێس����تا بەداخەوە بەاڵم دەیانپارێزی����ن، چەندی����ن پێش����مەرگە لەگ����ەڵ ئێمەدان تەنانەت فیش����ەكیان پێ نیە، گەلۆ عەیب نیە پێش����مەرگەیەك خاكی كوردس����تان پێشەوەی لەس����ەنگەرەكانی دەپارێزێت و بەرگریدایە فیش����ەكی پێ نەبێت؟ عەیب نیە لەم ڕۆژەدا پێش����مەرگە تۆپ و چەكی گرانی پ����ێ نەبێت؟ ئەوەتا تۆپیان پێیەو گول����ەی تۆپەكەی����ان پێ نی����ە؟ (( ئه م له حاڵێكدایه پێش����مه رگه دۆخه خراپه ی كه هه رێم����ی كوردس����تان به درێژایی دو ده ی����ه داه����ات و س����امانێكی به رفراوانی له به رده س����تدا بوه ، به اڵم به داخه وه ئه م سامانه بۆ دروستكردنی كۆمپانیاو ته الری ده یان نهۆمی و خۆش����گوزه رانی ژماره یه ك كه س����ی ده ستڕۆیش����توی نێ����و ح����زب و حكومه ت س����ه رفكراوه نه ك پڕچه ككردنی پێشمه رگه ، كه ئیدی له ئێستاوه پێویسته ه����اوكات له گ����ه ڵ پێكهێنان����ی س����وپای پڕچ����ه ك و پێش����مه رگه نیش����تیمانیدا،

راهێنانی سه ربازیهاوچه رخ بكرێت.

دوه م: یه كێ����ك له ه����ۆكاره گرنگه كانی به رگرینه كردنی پێشمه رگه و ته سلیمكردنی خاكی كوردس����تان بریتی ب����و له نه مانی بیروب����اوه ر، له نه مانی مه س����ه له یه ك كه ش����ایانی ئه وه بێ����ت م����رۆڤ له پێناویدا خ����ۆی به كوش����ت ب����دات، نه مان����ی ئه م راس����ته وخۆی به رهه مێكی بیروباوه ڕه ش ئ����ه و نادادپه روه ریی����ه بێ س����نوره یه كه له دابه شكردنی س����امانی نیشتیمانی ئه م واڵته دا بونی هه یه ، به رهه می ئه و گه نده ڵی و دزی و تااڵنییه یه كه به فۆرمی جیاواز له م

خه ونی گه نده ڵی و به رێوه چوه ، هه رێمه دا ته ماعكارانه ی به رپرسه كان هه مو ئه خالق و به هایه كی كوشت، مانایه كی بۆ كوردایه تی و نیش����تیمانپه روه ریی نه هێش����ته وه ، هه مو به هایه كی نه ته وه یی و نیشتیمانی سوككردو، به های خۆپه رستی و هه لپه رستی و ته ماع و به رژه وه ندی بێ س����نور بااڵده س����ت بو. له ماوه ی بیست و پێشمه رگه ی كوردستان دو س����اڵی رابردوی حوكمڕان����ی كوردیدا به چ����اوی خۆی هه م����و ناعه داله تییه كانی حوكمڕانی����ی كوردی بینی، به چاوی خۆی ئه وه ی بینی كه س����تراتیژی مه س����ئول و س����ه ركرده كانی كورد كۆكردنه وه ی پاره و پێكه وه نانی سامانه ، ئه وه یان بینی كوڕو كچی مه س����ئوله كان ئه بن به هه مو شتێك، ئه گه ر حه ز له سیاسه ت بكه ن ئه وا به كون فه یه كونێك ئه ب����ن به په رله مانتارو وه زیرو هه مو پۆس����ت و پله یه كی بااڵ وه رده گرن، ئه گ����ه ر ئاره زوی كاری س����ه ربازیی بكه ن ئه وا یه كسه ر ئه بن به "جه نابی فه رمانده "و پله ی لیواو جه نه ڕاڵ و شتی وا وه رئه گرن، ئه گه ر كچ و كوڕه مه س����ئوله كان ئاره زوی كاری بازرگانی����ش بكه ن ئه وا باش����ترین و به به رهه مترین كه رته ئابورییه كان ده بێته موڵك����ی ئه وان و قۆرخ����ی هه مو چاالكی و كارێكی بازرگانی ئه كه ن، بێ مونافه س����ه ته ندره كان قانزانجتری����ن پڕ باش����ترین و ب����ۆ ئه وان����ه ، بازرگان����ی به قازانجتری����ن كااڵكان بۆ ئه وانه ، خۆ ئه گه ر بش����یانه وێ بخوێنن و خولیای خوێندنیان هه بێت ئه وا به دڵنیایی����ه وه له موعتبه رترین زانكۆكانی دنیا ئه خوێنن و له راقیترین ش����وێندا وه ك ش����ازاده یه ك ئه ژین، پێش����مه رگه ئه وه ی به چاوی خۆی بینی ك����ه نه ك كوڕو كچ، به ڵك����و هه مو كه س����ه نزیكه كانی بازنه ی ده سه اڵت خاوه نی هه مو شتێكن، خاوه نی گرانبه هاترین مۆدیلی ئۆتۆمبیلن، خاوه نی ش����اهانه ترین جۆری ڤیالو به به هاتری����ن ژیان����ن ، به كورت����ی س����ه رجه م ئابوری كۆمه ڵگاو حكومه ت له خزمه تی ئه واندایه و بێ هیچ لێپرس����ینه وه یه ك مامه ڵه ی پێوه ئه كه ن، پێشمه رگه به چاوی خۆی ئه وه ی بینی ج����اش و س����یخوڕو ئه نفالچی وه ك پاڵه وان پێشوازییان لێكراو، ناوی جاشه كوژراوه كان له ریزی پێش����ه وه ی لیس����تی ناوی شه هیده كانی كوردستاندا تۆماركرا، جاش����ه كوژراوه كان به موچ����ه و پله ی بااڵ خانه نش����ینكران، ده ی����ان ه����ه زار كه س به پله ی بااڵی س����ه ربازیی خانه نشینكران كه رۆژێك له رۆژان پێش����مه رگه نه بون، به رانبه ر به م دۆخه ، ب����ه و ره فاهیه ته بێ سنوره ی س����ه كرده و كه سه نزیك و خزم و بازنه ی به رژه وه ندییه كانیان، پێش����مه رگه له نزمترین ئاس����تی ژیان و گوزه راندا ژیا، پێشمه رگه ی چنگ به ئاگر وایلێهات له به ر نه بونی موچ����ه و خراپیی گوزه ران و ژیان، له ب����ه رده م مایكی كه ناڵێكی ئاس����مانیدا ده ستبكات به گریان، كه ئه وه تراژیدیایه ك ب����و زمان ناتوانێت وه س����فی بكات، پاش بیست و دو س����اڵ حوكمڕانیی پێشمه رگه خاوه ن����ی بس����ته زه وییه ك نییه ش����ه وی تی����ا رۆژ بكات����ه وه ، گوێم له هاوس����ه ری پێش����مه رگه یه كی شه هید بو ئه یوت ته نها نیشته جێبون ئه وه یه شوێنێكی داواكاریم بۆ منداڵه كانمان دابین بكه ن، پێشمه رگه له م دنیایه دا جگه له موچه یه ك كه به شی نزمترین ئاستی گوزه ران ناكات، خاوه نی هیچ شتێكی دیكه نییه ، ئه گه ر هه مو ئه م دنیایه بسوتێت پێش����مه رگه هیچ زیانێك

ناكات چونكه هیچ شتێكی نییه له ده ستی ب����دات، دوای ئ����ه و دیمه ن����ه تراژیدییه ی به راستی ده توانین پرس����یارێكی كوردانه بكه ی����ن: ئایا هی����چ پره نس����یپێك ماوه ش����ایانی ئه وه بێت پێشمه رگه له پێناویدا گیان����ی به خت ب����كات؟ ئایا پێش����مه رگه روحی ده به خش����ێت به نیش����تیمانێك كه تیایدا خاوه نی بسته زه وییه ك نییه ؟ ئایا نیشتیمانێك كه ته نها گروپێكی ده سه اڵتدار خێرو بێره ك����ه ی ئه خۆن ده كرێت هه موان خۆم����ان له پێناویدا بكه ی����ن به قوربانی؟ مه به س����تم له وروژاندنی ئه م پرس����یارانه ئه وه یه ك����ه جه خت ل����ه وه بكه مه وه كه نادادپه ره وه ریی بێش����ومار، گه نده ڵی����ی نیش����تیمانیدا، سامانی له دابه ش����كردنی هه لپه رس����تی و خۆپه رستی كه س و گروپ، پێشمه رگه نه مێنێت بیروباوه ڕێك وایكرد له پێناویدا خۆی حه ماسه تێكه وه به هه مو به خت ب����كات، پێ����ش راپه ڕی����ن هه مان ئه م پێش����مه رگه یه ی ئێستا بو، به چه كی س����اده و س����اكارتر توانی یه كێك له هێزه س����ه ربازییه گه وره كانی دنیا، كه به عس بو به چۆكدا بێنێت، به اڵم دوای راپه رین، گه نده ڵی و مشه خۆری و تااڵنی و ، ئه وپه ری گش����تیدا، له س����امانی نادادپه روه ری����ی ژیاندۆس����تی و، كوردایه تی و، بیروباوه ڕی ئاین����ده ی باش����تر ب����ۆ نه ت����ه وه ، مانای نه ماو، جێگه ی خۆی دا به هه لپه رس����تی و خۆپه رستی و هه ڵپه ی خۆ ده وڵه مه ندكردن و بێباك����ی به رانبه ر به هه مو ش����تێك جگه

له به رژه وه ندییه تایبه تییه كانی خود.فه رمان����ده دیكه ش����ه وه له الیه ك����ی سه ربازییه كان س����امان و ده وڵه مه ندییه كی زۆریان كه ڵه كه كردوه ، ئ����ه م فه رماندانه ئاماده ی هیچ چه ش����نه روبه روبونه وه یه ك نی����ن، به ڵك����و ئه یانه وێ به هه میش����ه یی بژی����ن بۆ ئه وه ی ئ����ه وه ی كۆیانكردۆته وه به ره فاهییه ته وه س����ه رفی بكه ن، قاس����م سه ش����ۆ جوان����ی بۆ چ����وه ك����ه ده ڵێت س����ەربازیی و بەرپرس����ە ))بەداخ����ەوە ئەمنی و حزبیەكان فێری كۆش����ك و پارەو خواردنی خۆش بون، ئێستا تێكۆشانیان بۆیە چۆكدادان و هەڵهاتنیان بیرچۆتەوە،

پێ ئاساییە((. رێگای راس����ته قینه ی تێپه ڕاندنی ئه م گه نده ڵی، له بنه بڕكردنی بریتیی����ه دۆخه كۆتایهێنانه به و نادادپه روه رییه گه وره یه ی سامانی نیشتیمانی ئه م واڵته ی گرتۆته وه ، ش����ه ره فمه ندانه ی ژیانێكی دابینكردن����ی یه كس����انه بۆ هاواڵتیان، تا هه موان باوه ر به وه بهێنن نیشتیمان بۆ هه موانه ، هه موان ئاماده ب����ن له پێناوی����دا قوربانی بده ن، تا پێشمه رگه باوه ڕی به به هایه ك هه بێت كه ش����ایانی ئه وه یه له پێناویدا گیانی به خت

بكات.س����ێیه م: گومان ل����ه وه دا نییه بیری توندڕه وی ئیس����المی یه كێكه له مه ترسییه راسته قینه كانی دنیای ئه مڕۆو سه رچاوه ی س����ه ره كی له دایكبونی داعش و قاعیده و هه مو گروپ����ه تیرۆریس����تیه كانی دنیایه ، خ����واره وه ، نه هاتۆته له ئاس����مان داعش به ڵك����و به رهه می هه لومه رج����ی ئایینی و هوش����یاریی كۆمه ڵگای عێراقی و ئیسالمی خۆیه تی، پێشتر سه دام هه ڵمه تی ئیمانی راگه یان����دو له م هه ڵمه ته دا بیرو هه س����تی ئایینی توندڕه وانه گه شه ی پێدرا، دواتریش ناوه ن����ده ئایینی����ه كان و بانگخ����وازه كان و وتاربێژه ئایینی����ه كان زیاتر بیری ئایینی س����وننه گه رای توندڕه وی����ان په ره پێ����دا، داعش به رهه مه����ات ئه وه ی س����ه ره نجام بو. له م ئاس����ته دا داعش ته نها دوژمنێك به ڵكو له به رانبه رماندا وه س����تابێت، نییه دوژمنێكه له ناوه وه ، له نێو ماڵی خۆماندا بون����ی هه یه ، ئه ركی ه����ه ره گرنگی ئه م قۆناغه ی حكومه تی هه رێم روبه روبونه وه ی هه مو بیرێكی ئایینی توندڕه وه ، كۆتایهێنانه به هه م����و بیرێك كه فره ی����ی ئایینی قبوڵ ن����اكات، كه رێ����ز له بیروب����اوه ڕی جیاواز ناگرێت، كه به ن����اوی ئایینه وه رق و كینه باڵوئه كه نه وه سه باره ت به كه مه نه ته وه یی و كین����ه رق و ئایینی����ه كان، كه مایه تیی����ه به رانبه ر مرۆڤه عه لمانی و دور له ئایینه كان، پێویس����ته ل����ه م روه وه كوردس����تان كار به یاس����ای روبه روبون����ه وه ی تیرۆر بكات و ده زگایداواكاری گش����تی چاودێریی وردی گوتارو تێزی ئایینی بكات، هه ر چه ش����نه جی����اوازی قبوڵنه كردن����ی توندڕه وی����ی و ئایین����ی و نه ته وه یی و مه زهه بیی و جیاوازی بیرو وی����ژدان به تاوانی گ����ه وره له قه ڵه م

بدرێت و سزای توندی بۆ دابنرێت.ب����ه وردی حكوم����ه ت پێویس����ته به پرۆگرامه په روه رده ییه كان و دام و ده زگا بچێته وه و حكومه ت����دا په روه رده ییه كانی پاكتاوی هه مو بیرێكی توندڕه وی و په ڕگیر بكات، به تایبه ت ل����ه م روه وه به پرۆگرام و قوتابخانه په روه رده ی خوێندن و میتۆدی كۆلیژه كانی حوج����ره كان و ئایینییه كان و ئایینییه كان����دا په یمان����گا ش����ه ریعه و

بچێته وه .

رۆژنام���ەکان تەلەفزی���ۆن و کات���ێ دەکەینەوە، بەمەبەس���ت یا بێمەبەس���ت سەرباس���ی ب���ەدوای راس���تەوخۆ شەڕوش���ۆرەکاندا دەگەڕێین. تەنانەت بۆ ئەوەی بزانین چی لەدونیاشدا دەگوزەرێ، گوێبیس���تی هەواڵی ئەو جێگایانەی کە توندوتی���ژی جەنگی���ان تێدای���ە ده بین. هاووات���ای روداوەکان، ئ���ەوەی وەک چەمکی جەنگ و شەڕەکان بن! پێدەچێ، روداوەکان تەنها لەجەنگ و شێوازەکانیدا چڕبنەوە، دەنا شتێکی دیکە نییە شایەنی

ڕوداوی رۆژ بێ! لێرەوە، بەپێچەوانەی بۆچونی باو کە جەنگ، بەماڵوێرانی، قڕکردنی مرۆڤایەتی دەبین���ێ، بڕانەوەی جەنگ، شەڕوش���ۆڕ س���ەرهەڵدانەوەی نوێبونەوەو کۆتای���ی مرۆڤ���ە. دیارە، ئ���ەم لێکدانەوە بەمانای هان���دان و ستایش���ی توندوتی���ژی نییە، بەڵکو هەڵدانەوەی ئ���ەو دیوە مرۆییەی جەنگ���ە ک���ە لەژێ���ر ب���اری )گوتاری رەوشتگەریی( و )ئاشتیخوازیدا( بەباشی نابین���رێ. وەک چ���ۆن جەن���گ ژێدەری خراپەکاری و ش���ەڕەنگێزی مرۆڤە، مانای زیندوێتیش���یەتی. رەنگە بوترێ؛ مەگەر بەقانون���ی جەنگ���ەڵ یا بەپێی رێس���ای ملمالنێی سروش���تی هێ���زدارو الواز کە لێکدانەوەیەکی لەه���ەر یا لەداروینیزمدا

تردا وابێ.بەاڵم، لەئەمڕۆدا بیرکردنەوە لەمرۆڤ و هەڵس���وکەوتەکانی، بەب���ێ رەچاوکردنی جەن���گ و توندوتی���ژی لەهەمو س���اتێک درۆزنانەت���رە. مرۆڤ چ���ۆن راڤەی ئەو داتایانە بکات کە بەپێی وتارێکی رۆژنامەی )/http://www.independent.co.uk(بەراس���تیەک ئاماژە لە)2014/8/15(دا دەکات: تەنها )11( واڵت لەسەرتاسەری جیهان���دا لەجەن���گ و ملمالن���ێ خاڵییە! ئەگەرچی ج���ۆرە کۆدەنگیەکی گەردونی لەس���ەر بێمانایی جه نگ لەنێ���و ئایین و شارس���تانییەکاندایە، ب���ەاڵم هەر خۆیان داهێن���ەری هونەرەکان���ی جەنگن! بۆیە، دەکرێ جه نگ بەدیوێکی تردا ش���ەڕێک لەدژی بێماناییەکانی جیهان، مرۆڤایەتی و

پێشکەوتنەکانی بێت!زێدەڕەویش نییە بوترێ پێشکەوتنەکانی ئەمڕۆ، تەریبە بەجەنگ و جۆرەکانییەوە. لەس���ەردەمی ئێس���تادا، ئێم���ە لەهەمو کاتێک زیاترو بەجۆری جیاواز ئامادەیی و شایەتحاڵی جەنگەکانین. ئیدی، ئەو وێنە رەسەنەی مرۆڤی هەزار ساڵ پێش ئێستا کە جگ���ە لەجەنگاوەرێک، لەپێناو ژیان و مانەوەدایە، گۆڕانێکی جۆریی بەس���ەردا نەهات���وە. لێ���رەوە، م���رۆڤ جەنگاندن بەرەوایەت���ی زیندەچاالک���ی بونی خۆی دادەنێ. جگە لەوەی کە مرۆڤ لەئاس���ت جەنگ���دا الوازتریین بون���ەوەرە؛ چ وەک قوربانی و پێکراوێ���ک، چ وەک بکەرێکی

چاونەترس و دڕندە!ش���اراوەش نییە کە لە جه نگدا بەهاکان پوچن، ته نها جه نگ خۆی ده بێته مانای مانەوەی ژیان. واتە، هیچ زیندەچاالکیەک نیی���ە، ته نها جه نگ خۆی نه بێ. نەنانێک نه خۆشیی و نه کارو دەنوس���ێ، بەدڵەوە نه ب���زەو نه مردنێكی بەئەس���پایش هەیە. ته نها ش���ەڕکه ر، په المارده ر، تۆڵه سێن، بکوژو ببڕو قوربانی هه یه . له جه نگدا هیچ مانایه کیتر نییه کە مرۆڤ هەڵبسوڕێنێت. بۆیە، ئه وه ی که دەبێ بێتەدی ئاش���تی نیی���ه ، ئه وەش���ی ک���ه نابێ بب���ێ وەک کوش���توبڕ بەسەرتاس���ەری ئاماده ی���ه! وادەزانی���ن جه ن���گ س���ه لماندنی دۆخی "نائاسیی" بونه . واتە دۆخێک لەکوشتن، له ناوب���ردن و ته فروتوناکردندای���ه ، بەاڵم لەڕوی سروش���ت و قانون���ی گەردونەوە، نائاسایی و ریزپەڕ نییە. ئاخر، هەمو ژیان دروستبونەوەیە لەسەر نەمان و وێرانبونی

پێشتر.ئەگەرچی بێمانیایی جه نگ له وه شدایه که خۆی مانایه کی نییه جگه له خواستنی واتای���ه ک، رەوایەت���ی دەرێک ب���ۆ کرده هه ربۆیه، نەخوازرا وەکانی. نادروس���ت و مان���ا بۆ خ���ۆی داده تاش���ێ و ل���ەدژی بێمانایی���ش، جه نگێ���ک به رپ���ا ده کات. لەبەرئەوە، دەکرێ س���ۆراخێ جه وهه ری مرۆڤ له جەنگەکانیدا بکەین. س���ەرەڕای مرۆڤایەتی خۆی بەپرس���یارێکی سادەوە کە وەاڵمی ئەس���تەمە ماندوکردوە: ئایا دەتوانێ بەس���ەر جەنگ���دا زاڵبێ؟ ئایا دژوەس���تان بەو مەیلە شەڕەنگێزە، پاش ئ���ەم هەم���و داهێنانە رێ���ی پێدەبرێت؟ چیدیکە دەش���ێ باس لەمێ���ژوی مرۆڤ بكەین، بێئەوەی جەنگە شەڕەنگێزەكانی

بەهەند وەربگرین؟

مێژوی س���ەرلەبەری المان سەیرنەبێ مرۆڤایەتی، مێژوی جەنگە نەک ئاشتی. ئەوەن���دەی جەنگ داینەمۆی گۆڕانکاری و ئاش���تی هێن���دەش پێش���کەوتنەکانە، هێش���تنەوەی دۆخی مرۆڤە وەک خۆی. لێرەوە، جەوه���ەری مرۆڤ لەجەنگەکانی ئاش���تی دەدۆزینەوە. ئاش���تیدا ن���ەک درۆیەکی پاش شکستهێنانە، نەک لەپێناو ئاش���تی خۆیدایە! تەنان���ەت مرۆڤایەتی بەدرێژایی تەمەنی تەنها لەپێناوی جەنگدا یەكگرت���وو هاوڕایە. چونکی ش���ەڕ، ئەو لێکنزیكخس���تنەوەیە فاكتەری بزوێنەرو ک���ە تەنها لەئەنجامدانی���دا مرۆڤ لەگەڵ دەش���ێ�ت یەکدەگرێتەوە. سروش���تییدا ئ���ەو دۆخە سروش���تیەی ک���ە )هۆبز(بەش���ەڕەنگێزی و جەنگی فەیلەسوف ی دژبەیەك ناودێریکردوە، بەئاوڕدانەوەیەک لەئێستا راستتر بکەوێتەوە. ئەو پێیوابو دۆخ���ی سروش���تی، ش���ەڕی هەم���و دژ بەهەم���وە. بەاڵم، پێدەچ���ێ ئەو دۆخە گریمانەیی���ە، دۆخێکی رەس���ەنی هەمو س���ەردەمەکان بێ���ت. هێندەی ئاش���تی رەخساندن دەس���تكردە، ئەوەندە جەنگ ناسروش���تی نییە! وەکیتریش کە ئاشتی كەمتر لەگەڵ سروش���تی مرۆڤدا تەبایە,

جەنگ خۆرسکتر دەردەکەوێ. بۆیە، جەن���گ س���ەركردەی تەواوی مێژوی مرۆڤایەتی و هەمیشە دەنگی بەسەر بیرکردنەوەکانی تردا سوار بوە. هەرجارەی خۆی لەبەرگی خێڵ، ئایین، بەرژەوەندی و ناونانی دیپلۆماسیدا نمایشکردوە. بۆیە، پەیوەندی، دەستنیشانکەری جەنگەکان ژیان و زۆر ش���تی مێژو ب���وە. نەزۆکترین راڤەکردن���ی ب���ۆ ئەوەی���ە، هەوڵی���ش "رەفت���ار، زانس���تەکانی بگەڕێن���ەوە بایۆلۆج���ی، دەرونناس���ی و کۆمەاڵیەتی و هتد". لەئەفس���انەكانی وەک )گلگامش(دا ملمالنێ���ی مرۆڤ لەگ���ەڵ هێزە دیارو نادیارەكان���ی نێ���و سروش���تدا: دێ���وو درنج، خوداوەن���دەکان، مردن، پاڵنەری روداوەکانە. كوشتن، شەڕی مرۆڤ لەگەڵ هاومرۆڤەکانی���دا ش���تێکی ب���ۆ بڕاوەیە، بەاڵم لەگ���ەڵ خوداوەندكاندا تەنها مافی

ملمالنێ، زۆرانبازیی هەیە!لەپشتی س���ەرماندا ئەو وتە دوبارەی )کالوش���ویتز( )Clausewitz(: "جەنگ بەردەوامی سیاس���ەتە بەئام���رازی جیا" س���ەلمێنەری دواجار، دەنگدەدات���ەوە. راس���تیەکەیە: جەن���گ رێکخس���تنەوەی سیاسەتە بەرێگەیەک کە سودو قازانجی ب���راوەکان، ن���ەک دۆڕاو یەکالدەکاتەوە! دەک���رێ بڵێین؛ جەنگ خ���ۆی ناکۆتایە، ئەگەر لەپێناو ناکۆتایی مرۆڤیش���دا بێ. بۆی���ە، کۆتایی جەنگ بەن���دە بەکۆتایی هەب���ێ، پێش���کەوتن ت���ا مرۆڤ���ەوە. ئامرازەکانی جەنگیش پێش���کەوتر دەبن. تەکنیک و تەڵەکانی شەڕیش زێترو قایمتر دەب���ن. ئەم هەمو تەکنیک���ە کە لەپێناو جەنگدای���ە، ئەی جەن���گ لەپای چییە؟ پەندێکی ژاپۆنی وەاڵمدەداتەوە: "جەنگ، هون���ەری زێدەڕەویکردن���ە لەمەرگ���دا"! مەترس���ییە ئەگەرچی کەواتە، جەن���گ لەسەر مرۆڤ، بەاڵم وەک چۆن بێ مرۆڤ هەڵناگیرسێ، ئاوەهاش بەبێ کۆتاییهاتنی

ئەو، نابڕێتەوە!

nawzad.jemal@gmail.com

بیرورا)441( سێشه ممه 2014/8/19 14

کۆتایی جەنگ کۆتایی مرۆڤە

▼

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

دوای هێرشی داعش، پێویسته ، چی بكه ین؟

جەنگ ئەگەرچی مەترسییە لەسەر

مرۆڤ، بەاڵم وەک چۆن بێ مرۆڤ

هەڵناگیرسێ، ئاوەهاش بەبێ کۆتاییهاتنی ئەو

نابڕێتەوە!

ئه م روداوانه به راده یه كی یه كجار زۆر راچڵه كێنه ره بۆ هه مو كوردێك دڵی بۆ نیشتمانه كه ی و بۆ ئازادی مرۆڤیكورد لێبدات، ئه گه ر بۆردومانی ئه مه ریكی بۆ سه ر داعش نه بوایه چی

رویئه دا؟ ئه گه ر پشتگیری ئه مه ریكی بوه ستێت

چاره نوسی كوردستان به كوێ ئه گات؟

ئومێد قه ره داغی

15 (441( سێشه ممه 2014/8/19 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

مەترسیە تەندروستیەکانی داعش و کاردانەوەی وەزارەتی تەندروستی

هێرش���ەکانی ئ���ەم دواییان���ەی داع���ش س���ەلماندیان کە سیس���تمی تەندروستی ئێمە لەئاس���ت ئەو فش���ارو پێش���هاتانە نیە کە کوردس���تان بەهۆی تایبەتمەندیە جیوپۆلیتیەکەکانی���ەوە لەئێس���تاو ڕەنگە ببێتەوە. شێوازو ڕوبەڕوی لەداهاتوش���دا سیس���تمی بەڕێوەبەردنی میکانیزمەکانی تەندروس���تی و پێشکەش���کردنی خزمەتی تەندروس���تی و کۆکردنەوەو دابەش���کردنی داه���ات و دابینکردنی هێزی���کارو دەرمان و پێداویس���تیەکانی تر، تێکڕا پێویس���تیان بەچاوپێخشاندنەوە هەیە. بەکورتی ئەوەی ئێمە ئێستا بەناوی سیستمی تەندروستی هەمان���ە ن���ەک ناتوانێت وەاڵم���دەرەوەی پێداویستیە بەپەلەکان بێت بەڵکو تەنانەت لەجێبەجێکردنی ئەرکە ئاساییەکانی هەمو سیستمێکی تەندروستیش شکستیهێناوە. لەم قەیرانەی دوایی بینیمان کە بەرپرسە تەندروستیەکان لەباتی ئەوەی کە بەپالن و بەرنامە کار بۆ بەدەمەوەچونی پێداویستیە بەپەلەکانی ئ���اوارەو لێقەوماوەکان بکەن، ئەوەی زۆر بەباش���ی کردیان بەکارهێنانی ئەو قوڕبەس���ەریی و نەگەبەتیانەی توشی میللەتەکەم���ان هاتوە بۆ خۆدەرخس���تن و لەکاتێک���دا خۆبردنەپێش���ەوە. لەتین���وان و ئێزی���دی هاونیش���تیمانیانی لەبرس���ان گیانیان لەدەستدەدا، بەرپرسە بون. وێنەگرتن خەریکی تەندروستیەکان ه���اوکات ئەو بەرپرس���ە تەندروس���تیانە وەک���و نێودەوڵەتیەکانی���ان هاوکاریی���ە خۆی���ان ب���ۆ گ���ەورە دەس���تکەوتێکی تۆماردەک���ردو تەنان���ەت لەدرۆکردنی���ش خۆیان نەپاراس���ت بەوەی بەش���ێک لەو هاوکاریی���ە تەندروس���تیانە وەکو چاالکی وەزارەتی تەندروستییان پیشاندا. بۆ نمونە خواردن ئاوو خس���تنەخوارەوەی لەکاتی بۆ هاونیش���تیمانیانی ئێزیدی سەر چیای ش���ەنگال لەالیەن ئەمه ریکاو بەریتانیاوە، وەزی���ری تەندروس���تی لەلێدوانێک���دا بۆ دەزگایەک���ی ڕاگەیاندن وتی کە وەزارەتی لەئاس���مانەوە هاوکاری���ی تەندروس���تی فڕێداوەت���ە خوارەوە بۆ هاونیش���تیمانیە ئێزیدی���ەکان. هەروەه���ا ک���ە ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی 20 تەن دەرمانی وەکو تەندروستی، وەزارەتی بەخشیە هاوکاری ئەمەی دوایی وەکو پیاوەتی خۆی ئەو بڕە دەرمانەی گەیاندە بەرەکانی شەڕو دیسان وەکو بابەتێکی میدیایی گەرم بەکاریهێنا

بۆ خۆبردنەپێشەوەو خۆدەرخستن. پێ بەرپرسەکانی تەندروستی و وەزارەتی ناچێت هیچ بەرنامەو پالنێکیان هەبێت بۆ هاواڵتییەی هەزارەها ئەو بەدەمەوەچونی کە بەهۆی شەڕفرۆش���تنەکانی داعش���ەوە ڕویان لەهەرێمی کوردس���تان کردوە. ئەو هاونیش���تیمانیە س���ەربەرزانە پێویستیان بەه���اوکاری مرۆیی و تەندروس���تی هەیەو وەزارەت���ی تەندروس���تی دەب���و رۆڵێکی س���ەرەکی لەهەماهەنگی ئ���ەو هاوکاریانە هەبوای���ە. ب���ەاڵم خەمی گ���ەورەی ئەو وزارەتەو بەرپرسەکانی تەنها خۆدەرخستن بوو هیچی تر. ئەو ژمارە زۆرەی هاواڵتیان کە ڕوی���ان لەکوردس���تان ک���ردوە لەژێر مەترس���یەکی گەورەن کە لەهەڕەش���ە بۆ تیرۆریس���تەکانی لەالیەن ژیانیان س���ەر داعش���ەوە کەمت���ر نیە. هاونیش���تیمانیە ئاوارەبوەکان لەژێر مەترس���ی توش���بون بەژمارەیەکی زۆری نەخۆشی گواستراوەن ک���ە ن���ەک مەترس���یە بۆ س���ەر خۆیان و منداڵەکانی���ان بەڵکو هەڕەش���ەیە بۆ ئەو خۆیان لەشوێنی کە هاونیش���تیمانیانەی ماونەتەوە. ڕودانی ئەم کارەساتە مرۆییە ل���ەوەرزی هاوی���ن و نزیکبون���ەوەی پایز، باڵوبون���ەوەی کۆمەڵێک نەخۆش���ی وەکو گرانەتاو کۆلێراو ڕش���انەوەو س���کچون و مەالریاو هەوکردنی س���یەکان لەمندااڵن.. هتد زیاتر دەکات. باڵوبونەوەی کۆلێرا دو ساڵ پێش ئێستا لەکوردستان، لەکاتێکدا کە هیچ کارەساتێکی مرۆیی وەکو ئەوەی ئێس���تا لەئارادا نەبو، زەمینەیەکی لەبار دەڕەخس���ێنێت بۆ دوب���ارە باڵوبونەوەی نەخۆش���یەکە بەش���ێوه یەکی بەرفراوانتر. ه���اوکات هەبونی کێش���ە لەکەمپینەکانی کوتان دژی ئیفلیجیی مندااڵن و س���یرۆژەو هەوک���ردی جگ���ەرو کۆکەڕەش���ەو کزازو س���یرۆژەی ئەڵمان���ی و ن���کاف، ئەگەری باڵوبونەوەی بەرفراوانی ئەم نەخۆش���یانە لەن���او ئاوارەکان و هاواڵتیانی نێش���تەجێ

زیاتر دەکات. لەباتی خۆدەرخستن لەبەردەم میدیاکاندا، بەرپرس���ەکانی تەندروس���تی و وەزارەتی پێویس���تیان بەپالنی تۆکمەو ستراتیژێکی دیاریک���راو هەی���ە ب���ۆ ڕوبەڕوبون���ەوەی قەیرانەی ئەم تەندروستیەکانی مەترسیە بەرۆکی میللەتەکەمان���ی گرتوە. ئەگەرنا کارەساتە تەندروستی وەزارەتی شکستی

مرۆییەکان قوڵتردەکاتەوە.

لەکۆتایی ساڵی 2012داو لەو واڵتانەی کە ئاستی ئابورییان نزمە یان مامناوەندە، دەرکەوت ک���ە ژن ٥2٪ی ئەو کەس���انە پێکدەهێنێ���ت کە توش���باری ئەیدز ب���ون لەهەر خولەکێکدا ژنێک���ی گەنج توش���ی ئەیدز دەبێت، لەئەفریقای ژێربیاباندا ڕێژەی ژنانی توش���بو بەئەیدز )24�1٥( تەمەن���ی لەنێ���وان دو هەن���دەی پیاوانە لەهەمان

تەمەندا.ژم���ارە ڕاس���تی پ���ەڕەی تەندروس���تی ڕێکخراوی ٣1ی ئەم���ە ه���ۆکاری جیهان���ی جیهاندا شوێنەکانی لەزۆربەی دەگەڕێنێتەوە بۆ نایەکس���انی نێ���وان ڕەگ���ەزی نێ���رو مێ و ڕێزنەگرتن���ی ماف���ی ژن���ان و کچان کە ه���ۆکاری گرنگن بۆ کەمیی ڤایرۆسی باڵوبونەوەی بۆ ئەیدز، مرۆڤ/ بەرگەگریی نمونە ژێردەستەیی ژن بۆ پیاو لەژیانی گشتی و تایبەت دەبێتە کچان ژنان و لەبەردەم لەمپەر تا بتوانن دانوستان لەگەڵ پیاو بکەن بۆ مەبەستی ئەنجامدانی

سێکسێکی سەالمەت.کچ���ان بەتایبەت���ی ژن���ان دوچاری توش���بون بەڤایرۆس دەب���ن بەڕێژەیەک���ی بەرزترو نەگونج���او. بەش���ێوەیەکی بەش���ێوەیەکی ژنان هەروەها گشتی کەمتر دەستیان دەگات بەردەس���ت و بەچارەس���ەری زانیاری پێویست. لەهەمانکاتدا نەگونجاو بەڕێژەیەک���ی ژنان دەکەونە ژێر باری بەخش���ینی

چاودێریی.دەوڵەت���ەکان پێویس���تە سیاسەت و یاسای وا پیادە بکەن ک���ە بەرەنگاری نایەکس���انیی نێوان ژن و پیاو بکات و ڕوبەڕوی

کۆمەاڵیەتییانە بنەم���ا ئ���ەو ببێت���ەوە کە دەبن���ە هۆکاری کەمیی ڤایرۆسی باڵوبونەوەی بەرگەگری���ی م���رۆڤ/ ئەیدز. هەروەه���ا پێویس���تە هەل���ی یەکسان دابین بکات بۆ هەردو بەبوارەکانی لەگەیشتن ڕەگەز کەمیی بەڤایرۆس���ی پەیوەند وەک م���رۆڤ بەرگەگری���ی زانیاری و ڕێگاکانی خۆپاراستن و تەندروس���تی. خزمەتگوزاریی گرنگیش���ە دەوڵەتەکان زامنی ماف���ی سێکس���ی و زاوزێی ژن بکەن کە کلیلی خۆپاراستنیانە لەئێ���چ ئای ڤی. ل���ەم بوارەدا بکرێت ڕێگریکردن گرنگە زۆر لەگواس���تنەوەی ئێچ ئای ڤی لەنێ���وان ژنی س���کپڕو دایک و منداڵەکانی���ان. دەوڵەت���ەکان پێویس���تە لەس���ەریان ژن���ان بپارێزن لەتوندوتیژی سێکسی توشبونیان دوچاری زیاتر کە دەکات بەئێ���چ ئ���ای ڤی و ئەو نەخۆشیانەی کە دەگوازرێنەوە

لەرێگای سێکسەوە.ئەو هەنگاوانەی کە پێویستە بنرێت بۆ کەمکردنەوەی ڕێژەی

توشبونی ژنان بەئەیدز• بەرەوپێشبردن و پاراستنی

مافەکانی مرۆڤ لەناو ژناندا.• زیادکردنی ڕۆش���نبیریی و

ئاگاداری لەنێوان ژناندا.گەش���تنی زامنکردن���ی •ژن بەکەرەس���ەکانی ڕێگرت���ن دەرمان���ی لەس���کپڕیی و

پێویست.دوای خۆپاراس���تن •بەڤایرۆس���ەکەو دوچارب���ون

ڕێگری لەباڵوبونەوەی.• چاودێریی تەندروس���تی لەگواس���تنەوەی ڕێگ���ری بۆ ڤایرۆس���ەکە لەدایک���ەوە ب���ۆ

منداڵ.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

ژن و ڤایرۆسی کەمیی بەرگەگریی مرۆڤ / ئەیدز

دكتۆر ئه مانی محه مه د ئه حمه د، پسپۆڕی نه خۆشیه كانی پێست

نه خۆش: سه ده فی نینۆك چیه ؟دكتۆر: جۆرێك له نه خۆشیی پێسته ك���ه كار ده كات���ه س���ه ر پێس���ت و كۆده بێته وه خانه یه زۆر كۆمه ڵێكی به ش���ێوه ی پێس���ته كه و له س���ه ر توێژاڵێكی ئه س���تورو ره نگی سوره . نه خۆشییه كی نینۆكیش س���ه ده فی ده بێت و ئه ستور نینۆكه كه پێسته و له پێس���ته كه به رز ئه بێته وه و خه تی درێ���ژ له س���ه ری دروس���ت ده بێت و ره نگی نینۆكه كه مه یله و زه رده یان

ره نگ هه نگوینی ده بێت.نه خۆش���ییه كه هۆكاره ی نه خۆش:

چین؟دكتۆر: نه خۆشییه كی گوێزراوه نیه و هۆكاری توشبونه كه ی زۆر رون نیه به اڵم ره نگه بۆماوه و ژینگه هۆكاربن بۆ توش���بون. نمونه ئه گه ر یه كێك له باوان���ت هه یانبێت ئ���ه وه ئه گه ری %25ه وه نزیكه ی تۆ توش���بونی ئه گه ر هه ردو باوان هه یانبو ئه گه ری

توشبوه نه كه ت %75ه .

نه خۆش: نیش���انه كانی نه خۆشیه كه چین؟

دكتۆر: زه ردبونی نینۆكه كه ، كونبون یاخود شه قش���ه قبونی یان خ���ه ت نینۆكه ك���ه ، ئه س���توربونی نینۆك، س���وربونه وه ی نینۆكه كان، كه وتی له بنكی نینۆكه كه كه له گۆش���ته كه جومگه كانی هه وكردن���ی دێته ده ر،

په نجه و چه ندین نیشانه ی تر.نه خۆش: مه رجه ئه وه ی سه ده فیه ی

نینۆكی هه بو هی پێستی هه بێت؟كه س���انه ی ئه و زۆرینه ی دكت���ۆر: هی هه یه نینۆكی���ان س���ه ده فیه ی

پێستیشیان هه یه . نه خۆش: چاره سه ری هه یه ؟

دكتۆر: چاره س���ه ری ت���ه واوی ئه م نه خۆش���ییه نی���ه ، ب���ه اڵم ده كرێت چاره س���ه ره كه ببێته هۆی باشبونی هه روه ها نیش���انه كانی . حاڵه ته كه و ده كرێت ئه و كه سانه خۆیان بپارێزن له به كارهێنان���ی ئ���ه و ماددانه ی بۆ هه روه ها ناوم���اڵ و پاككردن���ه وه ی له به كارهێنان���ی دوركه وتن���ه وه ه���ه ر بۆیه یه ك���ی نینۆك ی���ان هه ر

جوانكاریه كی نینۆك.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

سه ده فی نینۆك

ئه وه ی زۆر پێویسته هه مو پیاوان بیزانن و پش���تگوێی نه خه ن ئه وه یه كه هه ندێ پشكنینی پزیشكیی هه ن كه پێویسته بۆ ئه نجامبدرێن رۆتین به ش���ێوه یه كی خۆپاراستن له هه ندێ نه خۆشی ترسناك كه ده كرێت له رێی ئه و پش���كنینانه وه بپارێزن. نه خۆش���ی له چه ندین خۆیان

پشكنینه كان ئه مانه ن:1� په ستانی خوێن و پشكنینی شه كره : پێویسته هه مو پیاوێك له كاتی ئاسایی س���اڵی س���ێ جار په س���تانی خوێنی و ئاس���تی ش���ه كر بگرێت. خ���ۆ ئه گه ر هاتو رێژه كه یان به رزبو ئه وه پێویسته

رێنمایی پزیشك وه ربگیرێ.2� پش���كنینی گون���ه كان: گون���ه كان به رپرس���ن له دروس���تكردنی س���پێرم. گونه كانی���ش توش���بونی ئه گ���ه ری به ش���ێرپه نجه زۆره . بۆیه پزیشكه كان ئام���اژه ب���ه وه ده كه ن ئه و كه س���انه ی شێرپه نجه ی نه خۆشیی له خێزانه كه یان گونیان هه ی���ه هه ر كاتێك س���ه ردانی

پزیش���كیان كرد ئ���ه وا پش���كنین بۆ گونه كان بك���ه ن. هه روه ها پێویس���ته پی���اوان خۆیان به ده س���ته كانی خۆیان پش���كنین ئه نجام بده ن دیقه تی هه ندێ حاڵ���ه ت بكه ن وه ك: بون���ی گرێ یان هه ر شتێكی نامۆ، گۆڕانكاری له شێوه و قه باره و ره نگی گون���ه كان. ئه مانه زۆر پێویستن كه پیاوان بۆ خودی خۆیانی

بكه ن.٣� شێرپه نجه ی كۆڵون: ئه م نه خۆشییه به دوه م جۆری شێرپه نجه داده نرێت كه ئه بێته هۆی مردنی پیاوان. پێویس���ته پیاوان سااڵنه له كاتی ئاسایی سه ردانی پزیش���ك بكه ن بۆ پشكنینی كۆڵۆن بۆ ئه وه ی ئه گه ر هه ر شتێكی نامۆ هه بو زو

چاره سه ری بۆ بكه ن.4� پشكنینی كۆلیسترۆڵ: ئه م پشكنینه دڵ و له نه خۆش���یه كانی ده تپارێزێ���ت جه ڵته ، بۆیه زۆر پێویسته هه ر شه ش مانگ جارێك پش���كنینی كۆلیس���ترۆڵ

بكرێت.

به م رێگایانه ئازاری سوڕی مانگانه كه م بكه ره وه

پیاوان نابێت ئه م پشكنینانه له بیر بكه ن

خوێی ده ریانخس����توه نوێیه كان لێكوڵینه وه چێش����ت هۆكاری مردنی ملیۆنێك و ٥00 هه زار كه سه سااڵنه . ئه ویش به هۆی نه خۆشیه كانی دڵ و بۆریه كان����ی خوێنه وه یه ك����ه له ئه نجامی زی����اد به كارهێنان����ی خوێی����ه له ژه مه كان����ی خواردن����دا. رێكخراوی ته ندروس����تی جیهانی ده ڵێ����ت خه ڵك����ی دو هێنده ی ئ����ه و رێژه یه رێكخراوه كه یان ك����ه به كارده هێنن له خ����وێ ئاماژه ی پێكردوه . رێكخراوه كه رایده گه یه نێت كه مرۆڤ رۆژانه پێویس����تی به كه متر له یه ك كه وچ����ك چا خ����وێ هه یه . چونك����ه 7٥٪ی خوێی پێویست به ش����ێوه یه كی سروشتی له و خ����واردن و خواردنه وانه ی ده س����ت ده كه وێت ك����ه رۆژانه ده یخوات، وات����ا هه مو خۆراكێك كه ده یخۆین به ش����ێوه یه كی سروشتی خوێی تێدایه . به پێی هه واڵی رۆژنامه یه كی پزیشكیی واڵتی به ریتانی����ا 10٪ی م����ردوان له جیهاندا به هۆی نه خۆش����یه كانی دڵ و بۆریه كانه وه یه . ه����ه ر به پێی لێكوڵینه وه كه واڵتانی ئاس����یای ناوه ڕاس����ت زۆرتری����ن به كارهێن����ه ری خوێن نزیكه هه روه ه����ا جیه����ان. له سه رانس����ه ری چوار له پێنج����ی مردوانی واڵت����ه دواكه وتوه كه مده رامه ته كان به هۆی ئه و نه خۆشیانه وه یه ك����ه خ����وێ هۆكاره كه یه ت����ی . چونكه خوێ س����ۆدیۆمی تێدای����ه زۆر بونی س����ۆدیۆمیش له ل����ه ش ئه بێته هۆی به رزبونه وه ی فش����اری خوێ����ن دواتریش توش����بون به جه ڵده ی دڵ و مێش����ك و چه ندین گرفتی تری نه خۆشیه كانی دڵ و مولوله خوێنه كان. بۆیه زۆر پێویس����ته ئاگاداری خواردنی س����وێر بین به تایبه تی بۆ

كه سه به ته مه نه كان و قه ڵه وه كان.

ئازاری كێش���ه ی له ئافره تان زۆرێك ئه م هه ی���ه و مانگانه ی���ان س���وڕی ئ���ازاره له هه ندێ له و كه س���انه زۆر مامناوه ند. له هه ندێ���ك به هێ���زه و ئه م ئازاره زیاتر به ش���ی خواره وه ی پشت و س���ك و ڕانه كان ده گرێته وه و دڵ سه رئێش���ه و هه ندێج���ار له گه ڵدایه . تێكه ڵهاتن و سكچونی به پێی پس���پۆڕانی بواری ژنان له هۆكاره كان���ی یه كێ���ك ئه م ئازاره له م كه س���انه ئه وه ی بۆ ده گه ڕێته وه كه روپۆشی ناوه وه ی هۆرمۆنی منداڵدان پرۆس���تاگالندین ده كه ن دروست هه ندێ ك���ه

ك���ه س هه ستیاره ب���ه و

هۆرمۆنه یاخود له شیان زیاد ده یڕژێت له كاتی س���وڕی مانگان���ه بۆیه ئازار دروس���ت ده كات، ئه م ئ���ازاره زیاتر له ناو ته مه نه كانی 20 بۆ25 س���اڵی زۆره . پزیشكه كانی بواری ژنان ئاماژه ب���ه وه ده ك���ه ن كه ده كرێ���ت هه ندێ چاره س���ه ر له ماڵه وه ئه نجامبدرێت بۆ كه مكردنه وه ی ئه و ئازارانه به بێ به كار

هێنانی چاره سه ری پزیشكیی .ب���ه كار هێنانی جه وه نه یه ك���ی ئاوی

گه رم و دانانی له سه ر پشت و سك.خواردنه وه ی چای روه كی وه ك: چای

گوڵی به یبون و نه عنا.به تایبه ت���ی رۆژان���ه وه رزش���كردنی

رێكردن به پێ.ه���ه ركات می���زت ه���ات زو خ���ۆت

به تاڵبكه وه .خۆپاراستن له ئازاری سوڕی مانگانه .

خواردنی خۆراكی ته ندروس���تی وه ك كه مچه وری و خۆراكی میوه و سه وزه و

سوێری و شه كر.ك���ه م خواردنه وه ی ئ���ه و خۆراكانه ی م���اده ی كافاینی���ان تێدایه وه ك چاو

قاوه و نیسكافه . وه رزش���كردن بۆ ماوه ی 30 خوله ك

رۆژانه .دوركه وتنه وه له هه ر شتێك كه ئه بێته

هۆی په ستانی ده رونی بۆتان.

خوێ سااڵنه چه ند كه س ده كوژێت؟

ئا: رێنوار نەجم

دیاردەی مامۆستای تایبەت لەناوەندەکانی خوێندندا رۆژ بەرۆژ پەرەدەسەنێت بەبێ ئەوەی لەڕێی

ھیچ یاساو ڕێنماییەکەوە رێکخرابێت. مامۆستایەک کە وانەی تایبەت

دەڵێتەوە دەڵێت کە ئەوان یارمەتی خوێندکاران دەدەن . ئەندامێکی یەکێتی

مامۆستایانیش ئاماژە بەوەدەکات کە دەیانەوێت وابکەن ئەو مامۆستایانەی دەوامی فەرمیان ھەیە، بۆیان نەبێت

وانەی تایبەت بڵێنەوە.

ئه گه ر ده ساڵ پێش ئێستا له پۆلێکی 30 خوێندکاری����دا، ھێن����ده ی ژم����اره ی ده س����تێک له خوێندکاران����ی ئ����ه و پۆله مامۆس����تای تایبه تی����ان ھه بوبێت، ئه وا ئێس����تا له پۆلێکی وه ھ����ادا ژماره ی ئه و خوێندکارانه ی په نا ده به نه به ر مامۆستای تایبه ت، نزیک ده بێته وه له نیوه ی ژماره ی

خوێندکاران و ھه ندێکجار، زیاتریش.)خسوس����ی( تایب����ه ت مامۆس����تای بریتیی����ه ل����ه وه ی خوێندکارێ����ک یاخود چه ند خوێندکارێک پێکه وه ، مامۆس����تای وانه یه ک����ی دیارییکراو ده گ����رن و تا ئه و وانه یه یان له ده ره وه ی پۆلی قوتابخانه کان ئه مه ش����دا له به رامبه ر بڵێت����ه وه ، پ����ێ له خوێندکاره کان پاره بڕێک مامۆستاکه

وه رده گرێت.مامۆس����تا به رێز عه باس، مامۆس����تای قۆناغی ئاماده یی ئاماژه به الیه نی باش و خراپ����ی مامۆس����تای تایب����ه ت ده کات، "دیارده ی مامۆس����تای تایب����ه ت، الیه نی باش و خراپی ھه یه . به اڵم الیه نی خراپی زیات����ره . بۆچی مامۆس����تا له پۆلدا وانه به خوێندکار ده ڵێت����ه وه و تێناگات، به اڵم له کاتی وانه ی تایبه تدا تێده گات؟! ده بێ تێنه گه یش����تنی ھۆکاری ئایا بپرس����ین خوێن����دکار لەناو پۆلەکان����دا چییە؟ ئایا قوتابخانەکانەوە بەژینگ����ەی پەیوەندی ھەیە، یاخود مامۆس����تاکان خۆیان باش وانەکان ناڵێنەوە بۆ ئەوەی قوتابییەکان ل����ەدەرەوە پەنای����ان ب����ۆ بب����ەن وەک مامۆس����تای تایبەت؟ دەبێت بەرپرسانی پ����ەروەردە بەدواداچون بک����ەن بۆ ئەو

پرسانە".

مامۆس����تایه ک ک����ه وان����ه ی تایب����ه ت ده ڵێته وه له و باره یه وه ده ڵێت: "من وه ک خۆم چی له کاتی وانه ی تایبه تتدا ده ڵێم، ھه مان ش����تیش له پۆله کانی خوێندنگادا خوێندنگاکان ژینگ����ه ی ب����ه اڵم ده ڵێم، له خوێن����دکاره کان ھه ندێ����ک وه ھای����ه به مامۆس����تای پێویس����تییان تێناگه ن و تایب����ه ت ھه یه ". به اڵم ئه و مامۆس����تایه به دوری نازانێت ھه ندێک مامۆستا ھه بێت جیاوازی ب����کات له نێوان وانه ی تایبه ت و

وانه ئاساییه کاندا.به وته ی ئه و مامۆس����تایه که نه یویست ناوی باڵوبکرێت����ه وه ، ھۆکارێکی دیکه ی په نابردنه به ر مامۆستای تایبه ت له الیه ن ئه وه ی بۆ ده گێڕێت����ه وه خوێندکارانه وه "به شێکی زۆر له خوێندنگاکان مامۆستای ب����اش و به توانایان نیی����ه به تایبه تی ھی قۆناغ����ی 12، بۆی����ه خوێن����دکاران په نا

ده به نه به ر مامۆستای تایبه ت ".مامۆستا نەوش����یروان غەریب ئەندامی لقی س����لێمانیی یەکێتی مامۆس����تایانی

کوردستان لەبارەی مامۆستای تایبەتەوە ئام����اژە ب����ەوە دەکات ک����ە لەیەکێت����ی مامۆس����تایان گفتوگۆی لەبارەوە کراوەو ھەوڵدەدرێت یاساو رێنمایی لەو بارەیەوە دەربکرێ����ت. ئ����ەو دەڵێ����ت: "ناتوانێت ڕێ ل����ەو دیاردەیە بەگش����تیی بگیرێت، ب����ەاڵم دەتوانرێت رێ لەو مامۆس����تایانە بگیرێت کە لەدەوام����ی فەرمیدان یاخود سەرپەرش����تیاری پەروەردەیی����ن، وانەی تایب����ەت بڵێنەوە. یاخود ئەوانەی وانەی پۆل����ی 12 دەڵێن����ەوە لەقوتابخانەکاندا. دەبێ����ت دی����اردەی مامۆس����تای تایبەت رێکبخرێ����ت و ھەمو مامۆس����تایەک بۆی نەبێت وانەی تایبەت بڵێتەوە". ھەروەھا "پیش����ەکە دەکات ب����ەوەش ئام����اژە وەک بازرگانی����ی لێ ھاتوە، ئەوانەش����ی ھەوڵدەدەن وانەی پۆلی شەش بڵێنەوە، زۆرینەیان بۆ ئەوەیە بناسرێن و لەدەرەوە

وانەی تایبەت بڵێنەوە".یەکێت����ی ھەنگاوەکان����ی لەب����ارەی مامۆستایان بۆ رێکخستنی وانەی تایبەت،

مامۆستا نەوشیروان ئاماژە بەوە دەکات گفتوگۆی یەکێتییەکەیان����دا لەنێ����و کە لەبارەوە دەکرێت و ھەوڵدەدرێت یاس����او رێنمایی تایبەت بەو ب����وارە دەربکرێت. یەکێک لەپێش����نیارەکان ئەوەیە کە "ئەو تایبەت دەڵێنەوە، مامۆستایانەی وانەی شوێنی لەدەوامەکانیان. بکەن تەفەروغ تایب����ەت ھەبێ����ت ب����ۆ ئەو مەبەس����تە. رێگاچارەی����ەک بدۆزرێت����ەوە کە تێچون کەمبکرێت����ەوەو حکوم����ەت لەس����ەر ب����ۆ نەقۆس����ترێنەوە خوێندکارانی����ش

مەسەلەی بازرگانیی و ماددی". تائێستا ھیچ بڕیارێکی فەرمی لەالیەن یەکێتی مامۆستایانەوە نەدراوە، "بڕیارە کۆنفرانس����ێکی پەروەردەیی سازبکرێت، دەبێت تایبەتم����ان مەلەفێک����ی ئێم����ە لەبارەی رێکخستنی مامۆستای تایبەتەوە ل����ەو کۆنفرانس����ەدا، کە وەزی����ری نوێ رەزامەندیی لەسەر سازدانی دەبڕیوە".

ئەو کۆنفرانس����ە بڕیاربو ھەرچەن����دە لەی����ەک دو مان����گ پێ����ش وەرزی نوێی

خوێن����دن ئەنجامبدرێت، ب����ەاڵم بەھۆی ساردبونەوەیەکی ھەرێمەوە قەیرانەکانی پێوە دیارە. ب����ەاڵم پێدەچێت لەکۆتایی

مانگی ھەشتدا ئەنجامبدرێت.زۆرب����ه ی ئ����ه و خوێندکاران����ه ی په نا ده به نه به ر مامۆس����تای تایبه ت، بریتین له خوێندکاره کان����ی قۆناغی 12. ئه ویش به ھ����ۆی چاره نوسس����ازی ئ����ه و قۆناغه له سیس����تمی په روه رده ی کوردس����تاندا. ب����ه اڵم ھه ندێکجار قوتابیانی قۆناغه کانی به ر په نابردن����ه ناچ����اری خوارتری����ش

مامۆستای تایبه تیان ده بێت.کاریگه رییه له باره ی به رێز مامۆس����تا تایب����ه ت زیاتر خراپه کانی مامۆس����تای ده ڵێت، "وانەی تایب����ەت وا لەخوێندکار دەکات کە مامەڵەیەکی وش����کی ماددی و زانستی لەگەڵ وانەکاندا بکرێت و الیەنی

پەروەدەیی پەراوێز دەخرێت".ھەروەھا لەئاس����تی مامۆستاکانیش����دا ئەو لەنێوان ناسروش����تیی ملمالنێیەکی مامۆس����تایانەی خەریکیی ئ����ەم کارەن

دروست بوە. ھەندێکیان وەک کاسپییەک س����ەیری دەکەن ب����ۆ ئ����ەوەی زۆرترین خوێن����دکار ب����ۆ الی خۆیان رابکێش����ن، ئەمەش وێنەیەکی خراپی مامۆستای الی

خوێندکار دروستکردوە".دیارییکردن����ی ئ����ه و ب����ڕه پاره ی����ەی مامۆس����تاکان لەقوتابییەکانی وەردەگرن نییه و به س����ه ره وه چاودێرییه کی ھی����چ له الی����ه ن ھی����چ ده زگایه ک����ی حکومیی و به ڵک����و رێکنه خ����راوه ، ناحکومیی����ه وه گرێبه ستێکی تایبه ته له نێوان خوێندکارو له مامۆستاکان ھه ندێک مامۆس����تاکه دا. ھێنده زۆر خوێندکار بۆ وتنه وه ی وانه ی تایبه ت ڕویان تێ ده که ن، شوقه و خانوی تایبه تی����ان بۆ ئ����ه و مه به س����ته به کرێ

گرتوه . ل����ه و باره ی����ه وه مامۆس����تا تایبه ته که ده ڵێت: "ئێم����ه داوا له ھیچ خوێندکارێک ناکه ی����ن تا وانه ی تایبه تی پێ بڵێینه وه ، ئه وه خوێندکاران����ن داوا له ئێمه ده که ن. ئه و ب����ڕه پاره ی����ه ی وه ریش����ی ده گرین ھه ق����ی ماندوبونه که مانه که له ده ره وه ی

خوێندنگا وانه ده ڵێینه وه ".ئ����ه و ب����ڕه پاره ی����ه ی خوێن����دکاران جیاوازیی����ان مامۆس����تاکان ده یده ن����ه ھه ی����ه . ھه ندێکی����ان، مامۆس����تاکان بۆ وه رزێک����ی ت����ه واوی خوێن����دن، ھه فتانه چه ند کاتژمێرێک وانه یان پێ ده ڵێنه وه . مامۆس����تاکان بۆ ئه مه داوای پاره یه کی زۆر ده ک����ه ن کە خ����ۆی ده دات له چه ند ملیۆن دینارێک. ھه ندێکی دیکه ش ته نها ده به نه په نا تاقیکردنه وه کان����دا له کاتی به ر مامۆس����تای تایبه ت و له ماوه ی چه ند ھه فته یه کدا ته واو ده بن، بۆ ئه مه ش����یان مامۆس����تاکان نزیکه ی پێنجس����ه د ھه زار ت����ا ملیۆنێ����ک دین����ار له خوێن����دکاران

وه رده گرن.به بڕوای مامۆستا به رێز ته نها سودێک که مامۆس����تای تایبه ت ھه یبێت ئه وه یه کە "زۆرجار قوتابخانەیەک مامۆستایەکی دەبێ����ت، الیەنەکان����ی خ����راپ و الوازی مامۆس����تایە ئ����ەو ن����ە پ����ەروەردەش چاک دەکەن و نە الش����ی دەب����ەن. بۆیە خوێندکاران بۆ بەدەس����تھێنانی نمرەی ب����ەرز و تێگەیش����تن لەبابەتەکە، ناچارە پەنا بباتە بەر مامۆستای تایبەت ئەمەش

مافی خۆیەتی".

خوێندن)441( سێشه ممه 162014/8/19

ریکالم

مامۆستای‌تایبه‌ت..‌کێشه‌‌نه‌بڕاوه‌که‌"پیشەکە وەک کاسپیی و بازرگانیی لێهاتوە"

خوێندنگاکان بون به شوێنێک بۆ پاره په یداکردنی ھه ندێک له مامۆستایان

ھه ندێک له مامۆستاکان

ھێنده زۆر خوێندکار بۆ

وتنه وه ی وانه ی تایبه ت ڕویان تێ ده که ن، شوقه و

خانوی تایبه تیان بۆ ئه و مه به سته

به کرێ گرتوه

17(441( سێشه ممه 2014/8/19 تایبه‌ت

ئەردۆغان و ئۆجەالن؛ براوەی هەڵبژاردنی سەرۆکایەتیی تورکیا

توركیا سیناریۆكانی داعش داده ڕێژێت!

كۆم���اری س���ەرۆکایەتیی له هەڵبژاردن���ی تورکیا، رۆژی 10ی ئۆگەستی 2014دا، جارێکی ت���ر خەڵکی تورکی���ا پش���تیوانیی خۆیان بۆ سیاسەتەکانی هەردو سەرکردە رەجەب تەیب دوپاتکردەوە و ئۆج���ەالن عەبدواڵ ئەردۆغان و مێژوی نوێی تورکیا سەرکەوتنێکی دیکەی بۆ نیۆ-عوسمانییەکان و کوردەکان لەسەر حیسابی باڵی چەپ���ڕەو و نەژادپەرس���تە توندڕەوەکان

تۆمارکرد. ته ی���ب ڕه ج���ه ب چاوەڕواندەک���را، وەک ئه ردۆغان زۆرینه ی ده نگه كانی به ده س���تهێنا و تورکیا كۆم���اری س���ه رۆک به دوانزه یه می���ن هاوبه ش���ه “نا- كاندی���ده هه ڵبژێ���ردرا.

سیاس���ی”یه كه ی پارتیی گه وره ئۆپۆزسیۆنی توركی���ا، پارتی كۆماریی گ���ه ل “جه هه په “ و توركیا نه ته وه په رس���تی بزوتن���ه وه ی پارتی “مه هه پ���ه “، ئه كمه له دین ئیحس���ان ئۆغڵوی س���كرتێری پێش���وی رێكخ���راوی هاریكاریی ئیس���امیی شكس���تیخوارد. له به رانبه ریش���دا كاندی���دی زۆرین���ه ی ك���ورده كان و پارتیی���ە چەپەکانی تورکیا، س���ه الحه دین ده میرتاش، هاوس���ه رۆكی پارت���ی دیموكراتی���ی گ���ه الن “هه ده په “ س���ەرکەوتنێکی گەورەی تۆماركرد کە دەکرێ بەخاڵی وەرچەرخان لەسیاس���ەتی

کوردیی لەتورکیا دابنرێ.هەردو کاندی���دان رەجەب تەیب ئەردۆغان و س���ەالحەدین دەمیرتاش براوە بون؛ ئەردۆغان ئەوەن���دە دەنگ���ی هێن���ا ببێت���ە س���ەرۆک و دەمیرتاش���یش ئەوەن���دە دەنگ���ی هێن���ا کە مامەڵەی سیاسیی لەگەڵ ئەردۆغان و دەوڵەتی تورکیا پێبکا. ئامانجی ئەردۆغان بردنەوە بو. ئامانجی دەمیرتاش���یش، ی���ان رونتر عەبدواڵ ئۆجەالنیش، زیادکردنی دەنگەکان بو بەبەراورد

بەهەڵبژاردنی شارەوانیی ئاداری رابردو.ب���ەر لەهەڵبژاردن���ەکان، هەم���و هێزەکان، لەبەردەم س���ەختترین بڕیاری���ان بون کە کێ کاندیدی���ان بێ���ت. دڵنیابونیش ل���ەوەی کە ئەردۆغان کاندیدی پارتیی داد و گەش���ەپێدان دەبێ���ت، هێندەی تر دۆزین���ەوەی کاندیدێکی بۆ هێزەکانی دیکە س���ەختکردبو. بۆ هەدەپە، بڕی���اری کاندیدکردنی دەمیرت���اش، بڕیارێکی قورس بو چونکە دەب���وا بەفلتەری ئیمراڵی و قەندیلدا رۆییشتبوایە، ئەمە جگە لەرازیکردنی زۆربەی هێزە هاوپەیمانەکانی بەدەپە و خودی بەدەپە و ئیسامییە نەتەوەییەکانی کوردستانی تورکیا لە وێن���ەی ئاڵتان ت���ان و ئەوانی دی. دەمیرتاش، وەک کەس���ایەتییەکی سیاس���یی کاریگەر و گەنج و خاوەن روئیا و خەون، زۆرێک پێیانوابو، کە ئاس���ان نییە لەالیەن ئیمرالی و قەندیلەوە کاندید بکرێ بەهۆی ئەوەی لەوانەیە لەداهاتودا لەدەس���ت ئ���ەوان دەربچێت. بەاڵم دواج���ار بەتەزکیەکردنی ئۆجەالن، دەمیرتاش کاندیدکرا. بەکاندیدکردنی دەمیرتاش، عەبدواڵ ئۆج���ەالن ریس���کێکی گ���ەورەی بەئیمڕاڵی و

قەندیل و ئامەد و خودی دەمیرتاشیش کرد.ک���ورد لەبەردەم چ���وار ئەگ���ەردا بو؛ یان کاندی���دی تایب���ەت بەخۆی���ان هەبێ���ت، یان دەن���گ بده ن���ه ئەردۆغان، یان دەن���گ بده نه کاندیدی جەهەپە و مەهەپە، یان بایکۆتکردنی هەڵبژاردن. هەر چوار ئەگەرەکە، پرۆبلەماتیک

بون.هەبون���ی کاندی���د، دەبێ���ت دڵنیایی ئەوە هەبوایە ک���ە دەنگەکان زیاد دەکەن بەتایبەت کە دەنگی ناڕەزای���ی الی زۆرێک بەرزبوبوەوە کە س���ەالحەدین دەمیرتاش بەتەنها کاندیدی بەدەپە نەدەبو، دەبوایە دەمیرتاش دەنگەکانی بەهەڵبژاردن���ی بەب���ەراورد زیادبکردبوای���ە

شارەوانیی ئاداری رابردو.شەڕی کورد لەتورکیا شەڕی دەنگە، شەڕی نفوزی سیاس���ییە، شەڕی نیش���اندانی هێزە. چیتر لەتورکیا، تەنها چەک کاریگەریی نییە. لەوەتەی ئەردۆغان هاتۆتە سەر حوکم، هێزی ئەردۆغان لەهەڵکش���اندا بوە. لەبەرانبەریشدا، لەهەر هەڵبژاردنێک، هێزی کوردان لەهەڵکشاندا بوە. ئەو دو هێزە پێکەوە دەیانەوێت پرسێک چارەس���ەر بک���ەن، بەاڵم ئەردۆغ���ان لەچەند س���اڵی رابردودا ئەوەی نیشانداوە کە لەسەر بنەمای هێز مامەڵە دەکات نەک لەسەر بنەمای دیدێک���ی هاوبەش بۆ چارەس���ەریی، هەربۆیە کورد لەوە تێگەییش���توە تەنها هەبونی پڕۆژە نێودەوڵەتیی و پش���تیوانیی چارەسەریی و بۆ هێزی قەندیل بەس نییە بۆ فشارکردنە سەر

دەوڵ���ەت و ئەردۆغان، بەڵک���و ئەوە هێزی ناوخۆی کورد و دەنگی دەنگدەرانە ئەردۆغان و

دەوڵەت ناچار بەچاکسازیی دەکا.کورد دەبوایە ئەو ریسکە بکات تا دەنگەکانی

ی���اد ب���کا ئەگەرن���ا مامەڵ���ەی ئەردۆغانی زس���ەرۆک کۆمار، کە کورد دڵنیابو ئەردۆغان دەردەچ���ێ، مامەڵەی س���ەدا ٦ی دەنگەکانی تورکی���ا دەبو، بەاڵم ئێس���تا، هاوکێش���ەکان

گۆڕان و مامەڵەی سەدا 9ی دەنگەکان دەبێ.ئێستا عەبدواڵ ئۆجەالن، کە وەک نوێنەری کوردانی تورکیا، قەندی���ل و کوردانی ئەوروپا چارەس���ەریی پرس���ی کورد وتوێ���ژ دەکات،

بەهێزێکی گەورەترەوە مامەڵە دەکا.له ش���ارێكی گ���ه وره ی وه ك ئیس���تانبوڵدا، ده میرتاش توانی ده نگی پارتییەكه ی لە 100% ك���ه له هه ڵبژاردنی به جۆرێك به رزبكات���ه وه ، شاره وانییه كاندا كه چه ند مانگێك له مه وپێش ئه نجامدرا، پارتییەكه ی توانیبوی ته نها له سه دا 4.84ی ده نگه كان به ده ستبهێنێت، له كاتێكدا خۆشویستراوی ناس���راو و كه سایه تییه كی كه الی خه ڵكی ئیس���تانبوڵ وه ك س���ری سوره یا ئۆنده ر كاندید بو، ب���ه اڵم ده میرتاش به ته نها ئیس���تانبوڵ ده نگه كان���ی 9.22ی توان���ی

به ده ستبهێنێت.ئەم سەرکەوتنەی دەمیرتاش لەئیستانبوڵ، س���ەرکەوتنی سیاس���ەتی نوێ���ی کوردیی���ە لەتورکیای نوێدا. چیتر کورد لەتورکیا، بەدوای س���ەربەخۆیی نیی���ە، کورد ن���ەک هەر چاوی لەدروس���تکردنی بڕیار و داڕش���تنی سیاسەتە بۆ ئام���ەد، بەڵکو دەیەوێ لەئیس���تانبوڵیش بەش���داربێت. ئەمە دیسان نیشانیش دەدا کە تورکیایەکی دیموکرات دەکرێت ببێتە ماڵێکی هاڕمۆنیی بۆ هەموان. دەکرێ لەداهاتودا، کورد لەئیس���تانبوڵ چەندان ئەوەندەش دەنگی زیاد بکا بەهۆی بەردەوامیی پڕۆس���ەی دۆزینەوەی ناس���نامەوە کە کوردان دەمێکە لەئیستانبوڵ

لەدەستیانداوە. له ش���اره كانی ڕۆژئ���اوای توركیا ده میرتاش رێژه یه كی چاوه ڕواننه كراو ده نگی به ده ستهێنا، له س���ه دا 7.9ی خه ڵكی ئیزمیر كه به ش���اره گه وره كه ی چه پڕه وه كه مالیس���ته كان ناسراوه ده نگی���ان به ده میرتاش���دا له كاتێك���دا ده نگی له س���ه دا 3.48 ئه نق���ه ره ، له س���ه دا 5.05ی كرشه هیر و سه دا 2.74ی خه ڵكی چه نه قاله ی به ده س���تهێنا. ئەم رێژەیە زۆرە لەش���ارێکی وەکو ئیزمیردا، دەکرێ ئاماژەی رونی گۆڕینی عەقڵیەتی سیاسیی خەڵکی تورکیا بێ، بەمە

دەکرێ بەپڕۆژەی چاکسازیی خۆشحاڵبین.هه رچه نده؛ وه ك ت���ه واوی هه ڵبژاردنه كانی پێش���و، هی���چ كام له پارت���ی و كاندی���ده كان دانی���ان به دۆڕانیاندا نه نا و ده ی���ان به هانه یان بۆ ئه نجامه كان هێنایه وه ، جگه له ئه كمه له دین ئیحسان ئۆغڵو، كاندیدی هاوبه شی جه هه په و مه هه په كه وتی؛ “ئیتر قس���ه ی من ته واوبو”، به اڵم به وته ی زۆرینه ی رۆژنامه نوس و چاودێرانی سیاس���یی توركیا، هاوكات له گه ڵ ئه ردۆغاندا

ده میرتاشیش براوه ی هه ڵبژاردنه كه بو.ئەو س���ەرکەوتنەی ئەردۆغان و دەمیرتاش، پشتیوانیکردنە لەدو پڕۆژە؛ ئابوری و سیاسیی. ئەردۆغان بەهۆی پڕۆژەی ئابورییەوە بردیەوە، پڕۆژەی سیاسییەوە. بەهۆی دەمیرتاش���یش تورکیا پێویس���تی بەم دو پڕۆژەیەیە تا زیاتر لەناوچەکەدا رۆڵببینێ. ئابوریی تورکیا بەندە بەسیاسەتی باشەوە هەر وەک چۆن بەهاتنی ئەردۆغان ئەم راستییە دەرکەوت. لە 10 ساڵی راب���ردودا کە کورد زیاتر چاالکیی سیاس���یی دژی س���ەربازیی لەچاالکی���ی ئەنجام���داوە دەوڵەتی تورکیا، ئەو راس���تییە رونتربۆتەوە کە کورد دەبێ ببێتە بەش���ێک لەسیاس���ەتی ناوخۆیی و دەرەکیی تورکیا ئەگەرنا تەقینەوەی کورد لەهەر س���اتێکدا، تەواوی گوریس���ەکەی ئەردۆغ���ان دەکاتەوە خوری���ی. بەرزبونەوەی دەنگەکانی کورد ل���ەم هەڵبژاردنەدا ئاماژەی رونیدا کە دەبێ ئەردۆغان وەک هێزێکی گەورە تەماش���ای کورد بکا کە هێزی رۆژ دوای رۆژ لەبەرزبونەوەدایە، ئ���ەم بەرزبونەوەی دەنگە، دەرفەتێكی���ش دەداتە ئەردۆغ���ان تا بتوانێ لەبەرانبەر نەیارەکانیشیدا، بێباکانەتر مامەڵە بکا و ئ���ەو راس���تییەیان نیش���انبدا کە چیتر کورد لەسیاس���ەتی تورکیادا ئیحتیوا ناکرێ، بەڵکو دەبێ بەش���داری پێبک���رێ. با چاوێك به ڕێژه ی ده نگه كان���ی ئه ردۆغان و ده میرتاش/ له س���ه ره تای بخش���ێنین کوردییەکاندا هێزە ده س���ه اڵتیانه وه تا ئه مڕۆ تا سەرکەوتنی ئەو

دو پڕۆژەیە رونتر دەربکەوێ کە باسمانکرد.ره جه ب ته یب ئه ردۆغان كه له 27ی ئازاری 1997دا به سه رۆكی گه وره شاره وانی ئیستانبوڵ هه ڵبژێ���ردرا، دوای دامه زراندنی پارتیی داد و گه ش���ه پێدان له س���اڵی 2002دا، ساڵێك دواتر له س���ه ر پارتییەك���ه ی په رله مانت���اری وه ك لیستی شاری سێرت به به ده ستهێنانی له سه دا نوێكردنه وه ی ده نگه كانی هه ڵبژاردن���ی 85ی

فراكسیۆنه كانی په رله مان هه ڵبژێردرا.چه ن���د ڕۆژێك دوای بون���ی به په رله مانتار، له 15ی ئازاری 2003دا ئه ردۆغان وه ك سه رۆك

وه زیران ده ستنیشانكرا.پارتی داد و گه ش���ه پێدان به س���ه رۆكایه تیی ئه ردۆغان له هه ڵبژاردنه كانی 2007دا له س���ه دا 4٦.٦ی ده نگه كان���ی به ده س���تهێنا و ٦0ه مین كابین���ه ی حكومه ت���ی كۆم���اری توركی���ای

پێكهێنا.ل���ه 12ی ئه یلول���ی 2010ش���دا پارتییەكه ی ئه ردۆغان ڕیفڕاندۆمی بۆ ره شنوسی ده ستوری گۆڕاوی توركیا كرد و به به ده ستهێنانی له سه دا 58ی ده نگه كان ره شنوس���ه كه به ده س���توری

نوێی توركیا په سه ندكرا.له هه ڵبژاردنه گشتییه كه ی 12ی حوزه یرانی 2010دا ئاكه په له س���ه دا 49.8ی ده نگه كانی به ده س���تهێنا و ب���ۆ خولی س���ێیه م ئه ردۆغان

بوه وه به سه رۆك وه زیرانی واڵته كه ی.پۆس���تی ب���ۆ هه ڵبژاردنیش���دا له دوای���ن سه رۆكایه تیی كۆماری توركیا، ئه ردۆغان توانی له س���ه دا 51.8ی ده نگه كان به ده ستبهێنێت و وه ك دوانزه یه می���ن س���ه ركۆماری توركیا ڕێی

كۆشكی سه رۆكایه تی “چانكایا” بگرێته به ر.به ه���ۆی الوازی���ی كاندیده ك���ه ی جه هه په و مه هه په وه كه ئه م هه ڵبژاردنه سه ره تای ژیانی سیاس���یی بو، س���ه الحه دین ده میرتاش تاكه ركابه ری ئه ردۆغان بو، كه ئه گه ری ئه وه هه بو به ڕاكێشانی به ش���ێكی ده نگه كانی، ئه ردۆغان

بۆ خولی دوه می هه ڵبژاردنه كه دوابخات.

گه الن دیموكراتی���ی پارتی���ی له كاتێك���دا “هه ده پ���ه” و پارت���ی ئاش���تیی و دیموكراتیی “به ده په “ له سه رانسه ری توركیا له هه ڵبژاردنی ش���اره وانییه كان كه له 30ی ئ���ازاری رابردودا ده نگه كان���ی ٦.05ی له س���ه دا به ڕێوه چ���و به ده س���تهێنا، ده میرتاش ل���ه م هه ڵبژاردنه دا ده نگه كان 9.8ی له س���ه دا به به ده ستهێنانی توانی خۆی له به ربه ستی به رده م پارته كان كه

له سه دا 10یه نزیكبكاته وه .له ش���اره كانی به تایبه ت���ی ده میرت���اش، ناوه ڕاست و ڕۆژئاوای توركیا توانی ده نگه كانی

پارتییە كه ی بۆ دو به رانبه ر زیاد بكات.به تایبه تی له ش���ارێكی وه كو ی���ۆزگات كه زۆرتری���ن ڕێ���ژه ی نه ته وه په رس���تیی تێدایه ، ده میرت���اش توان���ی 4ه���ه زار و 937 ده ن���گ له هه ڵبژاردنه كه ی له كاتێكدا به ده س���تبهێنێت هه ده پ���ه به ده پ���ه و ده نگه كان���ی پێش���ودا به په نجه كانی ده ست ده ژمێردران. له سیواسیش كه هاوش���ێوه ی یۆزگاته ده میرتاش 4هه زار و 400ده نگی به ده ستهێنا له كاتێكدا پارتییەكه ی ده نگ���ی 271ی راب���ردودا له هه ڵبژاردن���ی

به ده ستهێنابو.هه موی به الیه ك و ئیس���تانبوڵ به الیه ك، كه بو به موفاجه ئه یه كی جی���اواز بۆ ده میرتاش. له و ش���اره گه وره ی توركیا ده میرتاش توانی پارتییەكه ی له سه داسه د ده نگه كانی به ڕێژه ی زیاد بكات ئه ویش له نزیك سه دا 5ه وه بۆ 9.22 ده نگه كانی هه ده پ���ه ی به رزكرده و له ئیزیمیری كه مالیسته كانیش له سه دا 3.8ه وه بۆ 7.74 و له مانیس���ا، ده نیزلی، موغاڵ و ئایدنیش له سه دا

سه د و بیست وپێنج ده نگه كانی زیادی كردبو.بۆچی ده میرتاش؟

زۆر هۆكار هه یه ك���ه وای له و ڕێژه زۆره ی خه ڵك كرد ده ن���گ به ده میرت���اش، كاندیدی زۆرینه ی كورده كان بدات، به اڵم گرنگترینیان:

یه ك���ه م: ده میرت���اش له ب���ری بنیاتنان���ی

له س���ه ر ره خنه گرتن بانگه ش���ه ی هه ڵبژاردن له ئه ردۆغ���ان و پارتییەكه ی، به “بانگهێش���تی ژیانێكی نوێ” داوای له س���ه رجه م نه ته وه كانی

توركیا كرد ده نگی پێبده ن.دوه م: سه الحه دین ده میرتاش سیاسییه كی چه پ���ڕه وه و ب���اوه ڕی به ئازادیی دی���ن هه یه . ئه وه تا هه رچه نده كه مێكیش گرفتیان هه بێت، كه س���ێكی ش���ه ریعه تخوازی وه ك ئاڵتان تان

شوێنكه وته ی ده میرتاشه .س���ێیه م: س���ه الحه دین ده میرتاش بابه تی ك���وردی پرس���ی چاره س���ه ریی قۆناغ���ی له بانگه ش���ه ی هه ڵبژاردن���دا به كارنه هێنا، به م كاره ش���ی س���ه لماندی كه ڕه وه ن���دی كوردی قۆناغه كه ب���ۆ مه رامی خۆی ناوێت، به ڵكو بۆ به ده ستهێنانی مافه كانی كورد پشتگیری له م قۆناغه ده كات كه له نێوان ڕێبه ری به ندكراوی په كه كه عه بدوڵاڵ ئۆجه الن و حكومه ته كه ی ئاك

پارتییدا به ڕێوه ده چێت.چ���واره م: كاندی���دی هاوبه ش���ی جه هه په و مه هه په ، كه ئ���ه م دو پارتییه چه ند خاڵێكی كه م نه بێت، هیچ شتێك پێكه وه كۆیانناكاته وه ، هۆكارێكی تری به رزبونه وه ی ڕێژه ی ده نگه كانی ده میرتاش بو. ئه كمه له دین ئیحس���ان ئۆغڵو، س���كرتێری پێش���وی رێكخ���راوی هاریكاریی ئیس���امیی، كه كه س���ێكی محافی���زكاره ، نه له الیه ن الیه نگرانی ئاك پارتییه وه خۆشه ویست بو تا ناڕازییه كانی ئه ردۆغان ده نگی پێبده ن، نه له الیه ن به ش���ێكی ئه ندامان���ی جه هه په وه په س���ه ند بو. ئه مه ش وایكرد به شێكی ده نگه ناڕازیی���ه كان بۆ ده میرتاش بێ���ت، به جۆرێك یه كێك له په رله مانتاره كانی جه هه په ده میرتاشی

به “سه ركرده ی نوێی چه پڕه وه كان” ناوبرد.نزیكبون���ه وه ی پارتییە ك���ه ی ده میرت���اش له و به ربه س���ته ی بۆ پارتیی���ە كان دیاریكرابو ك���ه له س���ه دا 10ی ده نگه كان ب���و ، مانایەکی قوڵ و س���یمبولیکی هەیە کە دەوڵەتی تورکیا پێش���تر داینابو تا هێزە بچوک���ەکان نەتوانن ببنە خاوەنی هەمو مافێکی حزبی سیاس���یی لەپارلەمان���ی ئ���ەو واڵت���ەدا. ئێس���تا بەپێی تورکیا، دەوڵەتی دیموکراتیزەکردنی پڕۆژەی ئەو بەربەس���تە بڕیارە بێتەخوارەوە بۆ سەدا حەوت)هه رچه نده دوای ئه م هه ڵبژاردنه ئیتر جێبه جێكردنی ئه و بڕی���اره به ئه گه رێكی دور ده زانرێت(. ئەو هێزانەی دەمیرتاشیان کاندید کردب���و، لەهەڵبژاردنی پێش���وتردا، تەنانەت نەگەیشتە س���ەدا حەوتی پێش���نیارکراویش، ب���ەاڵم لەم هەڵبژاردنەدا، نەک س���ەدا حەوتی تێپەڕان���د، پێش���نیازکراوەکەی بەربەس���تە بەڵکو خۆی نزیککردەوە لەبەربەس���تی سەدا “دە”ش. ئەمە گرنگییەکی زۆری لەش���ێوازی سیاسەتکردن و چاالکییەکانی گروپ و رێکخراوە کوردیی���ەکان دەب���ێ چونکە بەم���ە هەدەپە دەتوان���ێ فەن���دی پارتیی���ە سیاس���ییەکان لەتورکیا وەربگرێ کە تا ئێس���تا هەمو هێزە سیاسییە کوردییەکان بەهۆی ئەو بەربەستەوە بێبەشکراون، ئەمە جگە لەوەی دەتوانن وەک حزبی سیاسیی بەش���داربن لەهەڵبژاردنەکاندا نەک وەک کاندیدی س���ەربەخۆ کە هەمو جار چەندان دەنگی هێزە پشتیوانەکانی دەمیرتاش

بێکاریگەر دەبون.له راب���ردودا، پارتییە كوردیی���ه كان به هه ر له هه ڵبژارنەکان���دا، ناوێك���ه وه به ش���دارییان نه یانتوانیوه خۆیان له و به ربه سته نزیكبكه نه وه ، ن���ه ك ه���ه ر نه یانتوانیوه نزیكببن���ه وه به ڵكو مه ودایه كی زۆری���ش له نێوانیاندا هه بو. به اڵم ئ���ه م هه ڵبژاردن���ه، دوای ئ���ه و گۆڕانكارییه ی ك���ه له پێكهات���ه ی پارتییە كه یان���دا كردیان و له پارتییەك���ی كوردیی ڕه ه���اوه گۆڕییان بۆ پارتییەکی توركیایی، سه الحه دین ده میرتاش داینه م���ۆی پارتییە ك���ه ی به ت���ه واوی خ���ۆی

له به ربه سته كه نزیككرده وه .ئه وه ی كه مه ترس���ییه له سه ر به رده وامیدان به م ئاسته باشه ی كه سه الحه دین ده میرتاش نیشانیدا، نه بونی خواستی چۆكدادانه له الیه ن نه ت���ه وه ی ت���ورك و به ش���ێكی ك���ورده وه بۆ ده میرتاش. ل���ه م هه ڵبژاردنه دا رێژه یه كی زۆر له توركه كان، به تایبه ت���ی ژنان به هۆی ئه وه ی هه ده په زۆرترین مافی به ژنان داوه خوازیاربون ده نگ به ده میرتاش بده ن، به اڵم كاتێك بیریان له شوناس���ه كه ی ده كرده وه ، هه نگاوه كه یان بۆ دواوه ده گێڕایه وه و له خواس���ته كه یان پاشگه ز

ده بونه وه .ئ���ه وه ی ك���ه زۆر گرنگه ب���ۆ ده میرتاش، كاركردن���ه له س���ه ر پاراس���تنی پێگه ی خۆی له ن���او كورده كاندا و هه وڵدانه ب���ۆ رازیكردنی دڵ���ی توركه كانی���ش. به اڵم ئه مه پێویس���تی

به كۆششێكی زۆر هه یه .ده میرتاش س���ەرکەوتوانە سیاسەتی کرد، دەب���ێ بەردەوامیش ب���ێ لەبەردەوامیدان بەو جۆرە سیاسەتکردنە. بزوتنەوەی رزگاریخوازیی کوردستان لەباشوری کوردستان سەرکەوتوبون لەشۆڕشی چەکداریی و لەرزگارکردنی بەشەکەی خۆی���ان، ب���ەاڵم ژێرکەوتوب���ون لەخەبات���ی سیاس���یی و حوکمڕانییان. کوردستانی باکور، بەتەماش���اکردن لەسیاس���ەتی هێزە یاساییە کوردییەکان، دەیەوێ س���ەرکەوتنی شۆڕشی چەکداریی بەس���ەرکەوتنی شۆڕشی سیاسیی و

یاسایی بگەیەنێتە مەنزڵ.

جی���ا له باكگراون���ده مێژوییه ك���ه ی، جیا له مێژوی تازه ی ك���ه درێژكراوه ی قاعیده ی���ه ، بۆچی ئه م گروپه )داعش( وا به خێرایی گه ش���ه ی كرد؟ به تایبه تی له س���وریاو عێ���راق؟ بۆچ���ی توركی���ا پش���تیوانی داع���ش ده كات؟ داع���ش ده یویس���ت چی ب���كات؟ داهاتوی ئه م گروپه تیرۆریستییه له عێراق و كوردستان

به ره و كوێ ده ڕوات؟گه ش���ه كردنی داعش تا ئه و شوێنه ی بریتیبو په یوه ندی به س���وریاوه هه یه ، سعودیه ، عه ره بس���تانی له پشتیوانیی قه ت���ه رو توركی���ا له به رامب���ه ر رژێمی به ش���ار ئه س���ه دو له وه ش زیاتر شه ڕی ئه و س���ێ ده وڵه ته شه ڕبو دژی ئێرانی شیعی، هه یمه نه و رۆڵی ئه و له ده وڵه تی عه له وی و شیعی و دۆستی نزیكی تاران

له حزبوڵاڵ، حه ماس و ئیسرائیل.به چاوپۆش���یكردن له مه ترس���ی ئه م گروپه ، ئ���ه و واڵتانه كه وتنه هاوكاری و پڕچه ككردن���ی وه كو ده وترێت به چه كی ئ���ه وان و به ئۆتۆمبێل���ی ن���وێ واڵت���ی قه ت���ه ر گه یش���تنه بیابانه كانی عێراق و ب���ه اڵم كوردس���تانیش، ناوچه كان���ی له په یوه ست به په ڕینه وه ی قۆناغی دوای فه للوج���ه و رومادی، هێرش بۆ س���ه ر موس���ڵ و كۆنترۆڵكردنی رۆڵی هه رسێ واڵت به رده وامبو، به اڵم سیناریۆیه كه ی

توركیا دایڕشتبو، له به ر:یه كه م: توركیاو عێراق به دوای روخانی به عس و به تایبه تی له سه رده می مالیكیدا ئه وجی گه یش���ته په یوه ندییه كانی���ان خراپی، تا ئ���ه وه ی ئه نكه ره بێئومێدبو

له مالیكی و حكومه تی عێراقی.ئه نك���ه ره ، جی���ا له وه ی هه میش���ه به بچوككراوه ی حكومه ته كه ی مالیكی و تاران ده زانی له ب���ه رده م به رژه وه ندییه ناوچه ییه كان���ی، ب���ه اڵم زۆر نیگه رانبو له م كۆس���په ی )تاران – به غدا( داینا له به رده م ئه نكه ره بۆ روخانی ئه سه دو

رژێمه كه ی.ئه نك���ه ره ، ده یزانی ئ���ه و فڕۆكانه ی له تاران���ه وه ده فڕن بۆ به غ���داو ده چنه دیمه ش���ق، چه ك و كه لوپه لی سه ربازیی ئێرانی ده گواسته وه بۆ ئه سه دو به غداو

پردی نێوانیان له به غدا بو.دوه م: ئه نكه ره ، ته واو نیگه رانبو كه مالیكی به نهێنی پێش���وازی له وه فدێكی

YPG و دواتر له س���اڵح موس���لیح كرد له به غدا.

،PKK YPG واتا پێیواب���و، چونكه دیداری ئه وان وات���ا دژایه تی ئه نكه ره و گومانیش���ی نه بو كه ئێران ئه م كارانه رێكده خ���ات و پش���تیوانیی سیاس���ی و س���ه ربازیی PYD و YPG، ده كه ن تا دژی نه یاره كانی ئه س���ه دو دۆسته كانی

ئه نكه ره و سعودیه شه ڕ بكه ن.بۆیه ئه نك���ه ره دڵنیابو ك���ه ئێران و عێراق رێگری یه كه من له به رده م روخانی

ئه سه د.ئه نكه ره ، خه ون و پرۆژه یه كی گه وره ی له به ه���اری عه ره بیدا ده بینی بۆ خۆی، كه روخانی سوریاو ئه سه د بو، چونكه ئ���ه ردۆگان به دوری س���ه دان میل چوه لیبیا كاتێك قه زافی روخا، به اڵم پێیوابو سوریا گرنگترین خاڵی ئه و روداوانه یه و زۆریش بۆی گرنگ بو كه تۆڵه ی رابردو له سوریا بكاته وه ، به تایبه تی داڵده دانی

ئۆجاالن و PKK تا 1998.س���ێیه م: بۆیه ئه نكه ره به خولقاندنی قه یرانی نێوان هه ولێرو به غداو راكێشانی بۆری نه وت، ده س���تیكرد به فشاره كان و هاتنه ك���ه ی داود ئۆغلۆش بۆ كه ركوك

به الی عێراقه وه هێڵی سور بو.خراپ���ی بارودۆخ���ی س���ه رئه نجام ئه وه ی ئه نك���ه ره توڕه یی نێوانی���ان و داعش هاوكاریی به چ���ڕی لێكه وته وه ، ب���كات له گرتنی موس���ڵ و ده رپه ڕاندنی

سوپای عێراقی.گورچكبڕب���و لێدانێك���ی داع���ش، له عێ���راق و ئێ���ران و په الماره كانیش بۆ سه ر شه نگال و كوردستان له سیناریۆی توركیا به ده ر نیه ، س���ه ره ڕای چه ندین فاكت���ه ری ناوخۆیی ك���وردی كه لێره كاتی باسكردنی نیه ، به اڵم په الماردانی

ل���ه وه ی جی���ا مه خم���ور ش���ه نگال و ده یویس���ت كامپی مه خم���ور كۆنترۆڵ بكات، كه هه موی PKKن، ده یویس���ت له سنوره كانی باشورو شاره كانی رۆژئاوا PYD�ه وه ن و به ده س���تی ك���ه بگرێت ده س���تیش به س���ه ر نه وتی ناوچه كه دا

بگرێت.ئه گه رچی داع���ش به ڵێنی تری دابو، به اڵم به ڵێنه كانی ش���كاند، به وه ی كه ده یویس���ت هه ولێریش كۆنترۆڵ بكات و هه ندێك س���ه رچاوه باس له وه ده كه ن كه داعش ویستویه تی تۆپبارانی هه ولێر

بكات و دواتر په الماری بدات.مه ترس���ی جدی���ی له س���ه ر ش���اری هه ولێر ك���ه ژماره یه كی زۆر راوێژكاریی س���ه ربازیی و هه واڵگری���ی ئه مه ری���كا، كونسوڵخانه ی ئه مه ریكاو واڵتانی یه كێتی ئه وروپا هه یه و بونی ده یان كۆمپانیای نه وتی ئه مه ریكاو ئه وروپا له پاڵ الیه نی مرۆیی و ئاواره كانی شه نگال له چیاكاندا

ئه مه ریكای ناچاركرد بجوڵێت.له پاڵ ی���ه ك فاكته ری زۆر گرنگی تر كه پێشتر قاسم س���وله یمانی و ئێران، چه ندینج���ار داوای ناردن���ی هێزی���ان كردبو بۆ ش���ه ڕی داعش، به اڵم له الیه ن

هه رێمه وه ره تكرابوه وه .ئه مه ری���كا، ل���ه م ده خاله ت���ه ی زۆر ترس���ا كه به هێزی س���ه ربازیی ره نگه توركیاو س���عودیه ش په لكێش بكات بۆ ناو ش���ه ڕه كه و ناوچه كه ببێته ش���ه ڕی هاوكێشه كانی سیناریۆو هه مو واڵتان و له ده ست ده ربچن، هه ربۆیه بۆ رێگرتن له و مه ترس���یانه خۆی بڕیاری ش���ه ڕی

دا.ت���ه واو ش���ه ڕه كه ك���ه ئێس���تاش فه ڕه نس���ا، ئه مه ریكا، مه ترس���یداره ، به ریتانی���او ئه ڵمانیا بڕی���اری جدییان داوه به ده رپه ڕاندن���ی داعش له ته واوی عێراق، به اڵم ی���ه ك مه رجیان هه یه بۆ هه رێم و به غدا، ئه گه ر په یوه ندییه كانیان كۆتای���ی كێش���ه كان چاكبكه ن���ه وه و پێبهێنن و حكومه ت دروستبكه ن، ئه وجا ئاماده یه به ته واوی داعش ده رپه ڕێنێت، هه بێت تری���ش مه رج���ی پێده چێ���ت به س���ه ر هه رێمدا له بابه تی گه ڕانه وه بۆ سنوره كانی )2003( و چۆڵكردنی ناوچه ت���ازه كۆنترۆڵك���راوه كان و كه رك���وك و ش���وێنه كانی ترو وازهێنان له فرۆش���ی ن���ه وت و گه ڕانه وه بۆ به غ���دا له رێگه ی

به غداوه بفرۆشرێت.س���ه ره ڕای ئه مان���ه زۆر ش���ت ماون باس���بكرێن، به اڵم با روداوه كانی بچنه پێش، باشتر درك به راستی گرفته كان و روداوه كان ده كه ی���ن، به اڵم س���ه ره ڕای هه مو گومانه كان و خوێندنه وه ی جیاواز ب���ۆ روداوه كان، ناكرێت ئه وه له به رچاو نه گیرێت ك���ه توركیا هه ڵس���وڕێنه ری ئه مه له ناوچه كه دا، داعش���ه سه ره كی له كاتێكدایه كه گه وره ترین س���ودمه نده له هه رێ���م و عێراقدا ل���ه ڕوی ئاڵوگۆڕی

بازرگانی و نه وت.

کەمال چۆمانیمحەمەد ئیسماعیل

توركیا هه ڵسوڕێنه ری سه ره كی داعشه

له ناوچه كه دا، ئه مه له كاتێكدایه كه

گه وره ترین سودمه نده له هه رێم و عێراقدا له ڕوی ئاڵوگۆڕی بازرگانی و نه وت

ئه نوه ر حسێن )بازگر(

کوردستانی باکور بەتەماشاکردن

لەسیاسەتی هێزە یاساییە کوردییەکان دەیەوێ سەرکەوتنی شۆڕشی چەکداریی

بەسەرکەوتنی شۆڕشی سیاسیی و یاسایی بگەیەنێتە

مەنزڵ

‌ئاسۆس‌هه‌ردی‌

ئ���ه‌و‌رۆژه‌ی‌س���ه‌رۆكی‌هه‌رێم‌چوه‌‌په‌رله‌م���ان‌و‌باس���ی‌ریفراندۆمی‌كرد،‌كه‌ناڵی‌ راس���ته‌وخۆی‌ له‌به‌رنامه‌یه‌كی‌نالیادا‌وتم:‌به‌بۆچونی‌من‌سه‌ركردایه‌تی‌ك���ورد‌بڕیاری‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌نه‌داوه‌‌و‌زیاتر‌مانۆڕ‌ده‌كات،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌به‌پێی‌پێش���هاته‌كان،‌هه‌وڵب���دات‌زۆرتری���ن‌ده‌س���كه‌وت‌به‌ده‌س���تبێنێ.‌چونك���ه‌‌هێشتا‌هێزه‌‌عێراقییه‌كان،‌ده‌وڵه‌تانی‌دراوسێ‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌نێوده‌ڵه‌تی‌سورن‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌عێ���راق‌به‌یه‌كگرتویی‌بمێنێته‌وه‌،‌كورد‌خۆیش���ی‌به‌درێژایی‌س���ااڵنی‌رابردو‌هیچ‌ئاماده‌كارییه‌كی‌راسته‌قینه‌ی‌نه‌كردوه‌‌بۆ‌بڕیارێكی‌ئاوا‌گرنگ‌و‌چاره‌نوسس���از.‌ئه‌وه‌نده‌‌هه‌یه‌‌له‌دوای‌روداوه‌كانی‌موسڵه‌وه‌‌ئه‌گه‌ری‌هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌‌و‌دابه‌شبونی‌عێراق‌له‌سه‌ر‌ئه‌رزی‌واقیع،‌ئه‌گه‌رێكی‌به‌هێزه‌،‌بۆیه‌‌پێموایه‌‌ده‌ب���ێ‌ئه‌وه‌نده‌ی‌له‌تواناماندا‌بێ���ت‌ئاماده‌كاریی‌بكه‌ی���ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌گ���ه‌ر‌رویدا،‌بڕیاری‌خۆمان‌بده‌ین..‌له‌به‌رنامه‌كه‌دا‌ به‌ڕێزان���ه‌ی‌ ئه‌و‌ هه‌مو‌به‌سه‌رس���وڕمانه‌وه‌‌ به‌ش���داربون،‌لێیانده‌ڕوانی���م‌و‌ده‌یانوت‌دامه‌زراندنی‌ده‌وڵه‌تی‌سه‌ربه‌خۆی‌كوردستان،‌هه‌ر‌

ته‌نها‌كاتی‌ماوه‌.ئێس���تا،‌پاش‌رو‌وه‌رگێڕانی‌داعش‌به‌ره‌و‌هه‌رێمی‌كوردستان‌و‌كه‌نارخستنی‌مالیك���ی،‌ره‌نگ���ه‌‌وێنه‌ك���ه‌‌رونت���ر‌و‌هه‌لومه‌رجه‌كه‌‌ئاشكراتر‌بێت.‌هه‌رچی‌به‌عێراقه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌به‌چاوی‌ په‌یوه‌ندی‌خۆم���ان‌بینیمان‌پ���اش‌ناچاركردنی‌هه‌ڵوێستی‌ به‌وازهێنان،‌چۆن‌ مالیكی‌عه‌ش���ایه‌ر‌و‌هێزه‌‌س���وننییه‌كان‌نه‌رم‌بو.‌ده‌وڵه‌تانی‌ناوچه‌كه‌،‌به‌وانه‌شه‌وه‌‌كه‌‌به‌پاڵپش���تی‌دو‌به‌ره‌‌دوژمنه‌كه‌ی‌ده‌ناسرێن،‌ س���وننه‌‌ ش���یعه‌‌و‌ شه‌ڕی‌عه‌بادی‌ له‌كاندیدكردنی‌ پێش���وازییان‌كرد.‌ئه‌مه‌ری���كا‌و‌ده‌وڵه‌تانی‌ئه‌وروپا‌توانایه‌ك‌ به‌هه‌مو‌ ده‌ربڕی‌ ئاماده‌ییان‌ئه‌نجومه‌نی‌ ته‌نانه‌ت‌ بكه‌ن.‌ هاوكاریی‌ئاسایش���ی‌نێوده‌وڵه‌تی‌پش���تیوانیی‌له‌عه‌بادی‌ك���رد.‌ئه‌وه‌ی‌ئ���ه‌م‌هه‌مو‌ده‌وڵ���ه‌ت‌و‌هێزه‌‌جی���اوازه‌‌و‌ته‌نانه‌ت‌دوژمنه‌ی‌كۆكردۆته‌وه‌،‌به‌پله‌ی‌یه‌كه‌م‌خه‌مخۆرییه‌‌ب���ۆ‌مانه‌وه‌ی‌عێراق‌وه‌ك‌نییه‌‌ ده‌وڵه‌تێك���ی‌یه‌كگرتو،‌كێش���ه‌‌ش���یعه‌‌حوكمی‌بكات،‌ب���ه‌اڵم‌ده‌بێ‌

سوننه‌‌تێیدا‌په‌راوێز‌نه‌خرێت.هه‌رچی‌په‌یوه‌ندی‌به‌كوردستانیشه‌وه‌‌هه‌یه‌،‌له‌دوای‌روداوه‌كانی‌موس���ڵه‌وه‌،‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌و‌ خواس���ی‌ ب���اس‌و‌دامه‌زراندن���ی‌ده‌وڵه‌تی‌س���ه‌ربه‌خۆی‌كوردس���تان‌گه‌رم‌ب���و.‌هه‌ندێك‌زۆر‌

ئی���دی‌ پێیانواب���و‌ به‌حه‌ماس���ه‌ته‌وه‌‌ت���ه‌واو،‌به‌م‌زوانه‌‌ده‌بین���ه‌‌ده‌وڵه‌ت.‌به‌گومان���ه‌وه‌‌ تری���ش‌ هه‌ندێك���ی‌سیاس���یی‌ به‌موزایه‌ده‌ی‌ ده‌یانڕوانی‌و‌الیه‌نێك‌له‌قه‌ڵه‌میانده‌دا.‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌په‌الماره‌كانی‌داعش���دا،‌دیس���ان‌ئه‌و‌كه‌‌ س���ه‌لمێنرایه‌وه‌‌ بۆ‌ راس���تییه‌مان‌ده‌وڵه‌ت‌به‌دروشمبازیی‌دروستناكرێت.‌ئاخ���ر‌هه‌رێمێك‌كه‌‌نه‌توانێت‌به‌رگه‌ی‌یه‌ك‌هێرش���ی‌داعش‌بگرێ‌و‌له‌چه‌ند‌س���ه‌عاتێكدا‌له‌هه‌مو‌به‌ره‌كانی‌ش���ه‌ڕ‌بكش���ێته‌وه‌‌تا‌ئه‌و‌راده‌یه‌ی‌هه‌ڕه‌شه‌‌له‌پایته‌خته‌ك���ه‌ی‌نزیكبێت���ه‌وه‌،‌چۆن‌ده‌توانێ‌ده‌وڵه‌ت‌دروستبكات؟‌ته‌نانه‌ت‌پڕوپاگه‌نده‌چییه‌كانیش‌ قسه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‌راس���تبێت‌و‌ئه‌م���ه‌‌پیالنێ���ك‌بوبێت‌"پ���رۆژه‌ی‌ پوچه‌ڵكردن���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ‌هه‌بوب���ێ"،‌ ئه‌گ���ه‌ر‌ س���ه‌ربه‌خۆیی-‌پرس���یاره‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ك���وا‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌به‌رگری‌له‌م‌پرۆژه‌ی���ه‌‌ده‌كرد‌و‌بۆچی‌ش���وێنێك‌خۆی‌ له‌هی���چ‌ نه‌یتوان���ی‌رابگرێ؟‌ئاخۆ‌ئه‌گه‌ر‌هێزی‌ئاسمانیی‌ئه‌مه‌ریكا‌فریام���ان‌نه‌كه‌وتایه‌،‌ئه‌مڕۆ‌

له‌كوێ‌ده‌بوین؟له‌ب���ری‌خه‌ونی‌ ئێس���تا‌ پێموای���ه‌‌دو‌ خه‌م���ی‌ ده‌ب���ێ‌ س���ه‌ربه‌خۆیی،‌مه‌ترس���یی‌گ���ه‌وره‌‌بخۆی���ن:‌یه‌كه‌م،‌له‌سه‌ر‌ س���ه‌ركرده‌كانمان‌ ئه‌مجاره‌ش‌مێ���زی‌گفتوگۆ‌مافه‌كانمان‌نه‌گۆڕنه‌وه‌‌به‌نه‌وت‌و‌پله‌و‌پای���ه‌‌له‌به‌غدا.‌دوه‌م،‌ئه‌و‌"چه‌كه‌‌پێشكه‌وتو"انه‌ی‌له‌ده‌ستی‌هێ���زه‌‌حزبییه‌كان���دان‌و‌ئه‌م���ڕۆ‌ب���ۆ‌به‌كارده‌هێنرێن،‌ كوردستان‌ پاراستنی‌س���به‌ی‌كه‌‌داعش‌تێكشكا،‌رویان‌پێ‌وه‌رنه‌گێڕن‌و‌ئاراس���ته‌ی‌كۆمه‌ڵگه‌كه‌ی‌

خۆمانی‌بكه‌ن.

‌شوان‌حەمە‌

لەدوای‌هێرش���ەکانی‌داعش‌بۆ‌سەر‌ناوچە‌ت���ازە‌ئازادکراوەکانی‌باش���وری‌کوردستان‌و‌پاشەکشەی‌بێ‌بەرگرییانەی‌پێش���مەرگە،‌ فەرماندەیی‌ س���ێ‌هێزی‌لەهەر‌س���ێ‌ناوچەی‌ش���ه‌نگال‌و‌زومار‌و‌وانكی‌،‌هەس���ت‌بەوە‌ک���را‌)ڕووداو(ی‌س���ەر‌بەپارتی،‌بەدوای‌تانەو‌تەشەر‌و‌لەش���ەڕی‌ جۆرێ���ک‌ هەڵگیرس���اندنی‌میدیایی���دا‌دەگەڕێ���ت،‌جارێ���ک‌دژی‌یەپەگ���ەو‌جارێک‌دژی‌یەکێتی‌و‌جارێک‌دژی‌پەکەکەو‌جارێکیش‌دژی‌گۆڕان.‌

‌بەبەرپرس���یاریەتی‌ لەهەس���تکردن‌نەتەوەی���ی‌و‌نیش���تمانی‌و‌هەس���تیاریی‌دۆخەکەوە،‌میدیای‌ئەهلی‌بەیاننامەیەکی‌دەرک���رد‌و‌داوایک���رد‌ش���ەڕی‌میدیایی‌ناڕەزایەتیه‌کان‌ بوەستێنرێت.‌ حزبەکان‌دژی‌ڕۆڵی‌خراپی‌)ڕووداو)‌گەیش���تە‌ئەو‌ئاستەی‌‌١٢٦چاالکوان‌و‌کەسایەتی،‌س���زادانی‌ داوای‌ لەڕاگەیه‌نراوێک���دا،‌

)ڕووداو(‌بکەن.‌با‌بپرسین،‌ڕووداو‌بۆچی‌‌وا‌دەکات؟‌‌لەکاتێک���دا‌س���ەرۆکی‌پارت���ی،‌بەپێی‌خۆی‌دەچێتە،‌الی‌گەریالو‌سوپاسیان‌دەکات‌،‌ئایا‌بۆ‌دەبێت‌)ڕووداو(‌گێچەڵ‌

بەگەریال‌ب���کات؟‌بۆ‌ڕووداو‌هەوڵدەدات‌میدیاکاران‌و‌چاالکوانان‌و‌بەشێک‌لەتوێژە‌کۆمەاڵیەتیی���ەکان‌بەگ���ژ‌خۆیدا‌بکات؟‌

لەهەڵگیرسانی‌ ڕووداو‌ بەرژەوەندی‌ ئایا‌ش���ەڕی‌میدیایی،‌لەچیدایە؟‌وەاڵمەکە‌لەو‌گێڕانەوەدایە‌کە‌لەس���ەرەوه‌ی‌ئەم‌نوس���ینە‌باس���کرا.‌ڕونتر‌بڵیم‌ئامانجی‌ڕووداو‌س���ەرقاڵکردنی‌میدیای‌ئەهلی‌و‌ڕێکخراوەکان‌و‌ڕای‌گش���تییە‌بەشتێکی‌جیاواز‌لەوەی‌لەسەر‌زەوی‌دەگوزەرێت.‌ڕووداو‌توانی‌تیشکی‌میدیاکارانی‌ئەهلی‌ڕێکخراوەکان،‌لەخاڵی‌تراژیدیاو‌هۆکاری‌بگوازێتەوە‌ ئێزیدی���ەکان،‌ ئەنفالکردنی‌بۆ‌قس���ەکردن‌و‌لەس���ەر‌ڕاس���تگۆیی‌و‌ناراس���تگۆیی‌‌)ڕووداو(‌،‌ت���ا‌دواج���ار‌ئێمە‌لەبەر‌هەس���تیاریی‌دۆخەکە،‌داوا‌لەمەس���عود‌بارزان���ی‌و‌پارت���ی‌بکەین،‌ڕووداو‌ نابەرپرس���یاریەتی‌ بۆ‌ سنورێک‌دابنێت.‌ئێمە‌نەمانپرس���ی‌ئایا‌بۆ‌سێ‌لەناوچەکانی‌ پێش���مەرگە،‌ فەرماندەیی‌ش���ه‌نگال‌و‌زومارو‌وانك���ی‌،‌بێ‌بەرگری‌لەناوچەکانی‌ بۆ‌ کرد!؟‌ پاشەکش���ەیان‌ژێردەستی‌پارتی،‌ئێزیدیەکان‌و‌کەمایەتیە‌ئاینزاکانی‌تر،‌بۆ‌دڵڕەقی‌و‌وەحشیگەری‌داع���ش‌بەجێهێڵران؟‌هۆی‌چییە،‌دوای‌هاتنی‌داعش،‌گەنجانی‌ئێزیدی‌بەلێشاو‌دەچنە‌ڕیزەکانی‌یەپەگەوە؟‌بۆ‌ئێزیدیە‌دەسەاڵتدارانی‌ دژی‌ دهۆک،‌ ئاوارەکانی‌ئەو‌ناوچەیە‌خۆپیشاندان‌دەکەن؟‌ئێمە‌نەمانپرس���ی‌ئایا‌ئەو‌کەس���ەی‌لەپشت‌

دامەزراندن���ی‌کەناڵ���ێ‌ڕووداوەوەی���ەو‌ئ���ەم‌هەرێمەیە،‌ وەزیران���ی‌ س���ەرۆک‌لەیەکەمین‌ڕۆژی‌هێرشەکانی‌داعشەوە،‌ت���ا‌چەند‌رۆژێک‌بەر‌لەئێس���تا،‌لەکوێ‌ب���و؟‌لەو‌کات���ەدا‌کچ���ان‌و‌ژنانی‌ئێمە‌ڕفێنران‌و‌‌دەستدرێژیی‌سێکسییان‌کرایە‌سەر،‌سەرۆک‌وەزیران‌لەکوێ‌بو؟‌ئێمە‌س���ەرقاڵی‌ئەوەین‌ڕووداو‌چی‌دەڵێت‌و‌چ���ۆن‌بەبەڵگ���ەوە‌بەدرۆدەخرێت���ەوە،‌ب����ۆ‌ پەرلەم����ان‌ ناپرس����ین‌ ب����ەاڵم‌ناکات!‌ وەزیران‌ لەسەرۆک‌ لێپرسینەوە‌ی����ان‌بۆ‌میدی����ای‌ئەهل����ی‌لەپەرلەمان‌ناپرس����ێتەوە؟!‌بەڵێ‌ئێم����ە‌دەتوانین،‌بەبەرپرسیاریەتی‌ هەستکردن‌ بەهەمان‌وەک‌ نیش����تمانییەوە،‌ نەتەوەی����ی‌و‌بکەین‌‌و‌ پێش����مەرگە‌ پشتیوانی‌ میدیا،‌بەشداربین‌لەپاراستنی‌ئاسایشی‌گشتی‌س����ەرکەوتنمان‌بەس����ەر‌هێزی‌تاریکی‌داعش����دا،‌بێ‌ئەوەی‌پەیڕه‌وکردنی‌ئەم‌هێڵە‌سەرەکیانە،‌لەسەر‌حسابی‌پەیامە‌میدیاییەک����ە‌بێت.‌پێوس����تە‌ددان‌بەو‌ڕاس����تیەدا‌بنێین‌کە‌ئێمە‌)هەمومان(،‌ئێم����ە‌ )ڕووداو(ەوە.‌ داوی‌ کەوتین����ە‌زیات����ر‌بەهەس����تەکانمانەوە‌کارمانکرد،‌نەک‌بەبیرکردنەوەو‌ش����رۆڤەکانمانەوە.‌ئەمەش‌ئەزمونێک����ی‌نوێیە‌بۆ‌میدیای‌

ئەهلی.

‌دانا‌ئه‌مین‌

قه‌ناع���ه‌ت‌ ناتوان���ێ‌ یه‌کێت���ی‌به‌ئه‌ندامه‌کانی‌خۆش���ی‌بهێنێت‌که‌‌هه‌ر‌‌١١ئه‌ندام���ی‌ئه‌نجومه‌نه‌که‌ی‌پارێزگای‌خه‌ڵك‌ حه‌اڵڵ���ی‌ به‌ده‌نگی‌ س���لێمانی،‌هاتون،‌بۆیه‌‌چاوه‌ڕێ���ی‌ئه‌وه‌ی‌لێئه‌کرا‌له‌کاتی‌ته‌شکیلکردنی‌ئیداره‌ی‌پارێزگای‌ده‌ر‌ک���ه‌وێ‌و‌ ش���ه‌رمنانه‌‌ س���لێمانیدا،‌به‌ڕێزه‌وه‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌ته‌س���لیمی‌الیه‌نی‌

براوه‌ی‌هه‌ڵبژاردن‌بکات.‌‌ئه‌وه‌ی‌ئێستا‌یه‌کێتی‌داوای‌ئه‌کات،‌درێژه‌دانه‌‌به‌و‌ده‌س���ه‌اڵته‌‌گشتگیرییه‌ی‌که‌پێنج‌س���اڵه‌‌‌‌له‌سلێمانی‌و‌گه‌رمیان،‌ئه‌مجاره‌یان‌ ب���ه‌اڵم‌ ئ���ه‌کات‌ پی���اده‌ی‌به‌بیانویه‌ک���ی‌تر.‌جاران‌یه‌کێتی‌ئه‌یوت‌مادام‌هێزو‌ده‌زگا‌ئه‌منیه‌کان‌الی‌ئه‌وانه‌‌،‌ئه‌بێ���ت‌پارێزگار‌له‌وانبێ���ت‌بێ‌ئه‌وه‌ی‌ئاماژه‌‌به‌دابه‌شکردنی‌پۆسته‌کانی‌دیکه‌ی‌پارێزگا‌بکات.‌‌ئه‌وه‌ی‌ئێس���تا‌یه‌کێتی‌ئه‌یڵێت،‌بیان���وی‌خراپیی‌بارودۆخه‌‌بۆ‌ڕاده‌س���تنه‌کردنی‌ده‌سه‌اڵت.‌به‌رپرسانی‌یه‌کێتی‌به‌ئاش���کرا‌به‌ئیس���المیه‌کانیان‌وتوه‌‌ک���ه‌‌بارودۆخه‌که‌‌هی‌ئ���ه‌وه‌‌نیه‌پارێزگار‌یان‌ده‌سه‌اڵت‌ڕاده‌ستی‌الیه‌نی‌

براوه‌ی‌هه‌ڵبژاردن‌بکه‌ن.دیمۆکراس���یی‌و‌ پرۆس���ه‌ی‌

ده‌ستاوده‌ستکردنی‌ده‌سه‌اڵت،‌په‌یوه‌ندی‌به‌بارودۆخ���ی‌سیاس���ی‌و‌س���ه‌ربازیه‌وه‌‌نی���ه‌،‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌شکس���ت‌و‌خراپیی‌بارۆدۆخ���ه‌کان‌هانده‌رن‌بۆ‌گۆڕانکاریی‌و‌بۆ‌گۆڕینی‌ده‌سه‌اڵت.‌‌له‌کاتێکدا‌عێراق‌پارچ���ه‌‌پارچه‌‌بوه‌،‌خوێنی‌لێئه‌چۆڕێ‌و‌سێیه‌کی‌به‌ده‌س���ت‌داعشه‌وه‌یه‌،‌که‌چی‌ده‌س���ه‌اڵت‌ ڕاده‌س���تکردنی‌ پرۆس���ه‌ی‌له‌هه‌مو‌کات‌باش���تر‌ئ���ه‌ڕوات‌به‌ڕێوه‌،‌ئه‌وه‌تا‌خودی‌یه‌کێتی‌چونکه‌‌پۆس���تی‌س���ه‌ر‌کۆمار‌بۆ‌خ���ۆی‌بو،‌نه‌یهێش���ت‌

دیاریکردنی،‌یه‌ك‌ڕۆژ‌دوابکه‌وێت.یه‌کێتی،‌ بیانوه‌کانی‌ به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌ئێستای‌سلێمانی‌و‌گه‌رمیان‌ بارودۆخی‌به‌هه‌مو‌ڕه‌هه‌نده‌کانیه‌وه‌،‌ئه‌خوازێ‌‌ئه‌م‌حزبه‌‌به‌خێرایی‌مل‌بۆ‌ئیراده‌ی‌خه‌ڵك‌و‌ده‌نگده‌ران‌بدات.‌پێنج‌س���اڵه‌‌یه‌کێتی‌له‌س���لێمانی‌و‌گه‌رمیان‌که‌مینه‌یه‌‌به‌اڵم‌حوکم���ی‌ڕه‌های‌ئه‌م‌ده‌ڤ���ه‌ره‌‌ئه‌کات،‌له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ئه‌م‌ نه‌ب���وه‌‌ دادپه‌روه‌ر‌پارێزگای���ه‌و‌دوچاری‌چه‌ندین‌کێش���ه‌و‌ئه‌منیی‌ بارودۆخی‌ کردۆته‌وه‌،‌ قه‌یرانی‌ل���ه‌م‌پێنج‌س���اڵه‌ی‌ڕاب���ردودا‌ناله‌بار‌ب���وه‌،‌ده‌زگا‌ئه‌من���ی‌و‌س���ه‌ربازیه‌کان‌ملمالنێ���کان،‌ یه‌کالکردن���ه‌وه‌ی‌ ب���ۆ‌خۆپیش���اندانه‌کان‌وهه‌ڵبژاردنه‌کان،‌به‌کارهێنراون.‌ حزب���دا،‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌

پ���رۆژه‌و‌داموده‌زگاکانی‌ئه‌م‌پارێزگایه‌له‌پێن���ج‌س���اڵی‌ڕاب���ردودا‌‌له‌خزمه‌تی‌س���ه‌رکرده‌و‌کۆمپانیاکانی‌حزبدا‌بون،‌نابوتکراوه‌،‌ ناوچه‌ی���ه‌‌ ئ���ه‌م‌ دارای���ی‌پێش���مه‌رگه‌‌ بانقه‌کان‌خاڵین‌وهاواڵتی‌و‌بێموچه‌ن،‌له‌والش���ه‌وه‌له‌س���نوره‌کانی‌ئه‌م‌پارێزگای���ه‌وه‌‌به‌تااڵنبردنی‌نه‌وت‌و‌سامانی‌کوردستان،‌جمه‌ی‌دێت.‌ئاخر‌یه‌کێت���ی‌ناتوانێ‌قه‌ناع���ه‌ت‌به‌خه‌ڵک‌بهێنێ���ت‌که‌‌زیاتر‌له‌‌‌٢0ملیۆن‌دۆالری‌بچوکی‌وه‌ك‌ له‌بانقی‌ش���ار‌ۆچکه‌یه‌کی‌ئاگرباران���ه‌دا‌ دانابێ‌ول���ه‌م‌ جه‌ل���ه‌وال‌

نه‌یگواستبێته‌وه‌!‌دواج���ار‌بیانوی‌یه‌کێتی‌بۆ‌خراپیی‌باردۆخ،‌بێمانایه‌‌،‌ڕاستیه‌که‌ی‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌ئیراده‌ی‌ده‌ستاوده‌ستکردنی‌ده‌سه‌اڵت،‌الی‌‌سه‌رکرده‌کانی‌ئه‌م‌حزبه‌‌بونی‌نیه‌.‌خۆ‌س���اڵی‌پ���ار‌دوای‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی‌سێپته‌مبه‌ر،‌‌ش���ه‌ڕ‌له‌ئارادا‌نه‌بو‌کاتێ‌به‌رپرس���ێکی‌س���ه‌ربازیی‌ئ���ه‌و‌حزبه‌‌ئاش���کراکرد‌ ترس���ناکی‌ ڕاس���تیه‌کی‌ئاماده‌نیهمودیریه‌ت���ی‌ یه‌کێت���ی‌ ک���ه‌‌ناحێیه‌كیش‌ته‌س���لیم‌بکات!‌ئێستاش‌ڕه‌فتارو‌گوتاری‌یه‌کێتی‌به‌ئاڕاسته‌یه‌که‌‌ک���ه‌ئاماده‌نی���ه‌‌ته‌نان���ه‌ت‌که‌س���یش‌س���لێمانی‌وگه‌رمیاندا‌ له‌به‌ڕێوه‌بردن���ی‌

شه‌ریك‌بکات.

‌عومه‌ر‌عینایه‌ت

مێ���ژوی‌‌نزیك���ی‌‌خه‌باتی‌‌گه‌ل���ی‌‌كورد‌له‌باش���وری‌‌كوردس���تان‌ب���ۆ‌‌٦8س���اڵ‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌،‌له‌و‌ماوه‌یه‌دا‌هه‌وراز‌و‌نشێوی‌‌زۆری‌‌بڕیوه‌،‌كۆسپ‌و‌ته‌نگژه‌ی‌‌زۆری‌‌دیوه‌،‌نس���كۆی‌‌‌١975و‌كیمیاییب���اران‌و‌ئه‌نفال‌ل���ه‌‌١988م���ان‌بینی‌،‌دواج���ار‌روبه‌ڕوی‌‌ئیسالمی‌‌ خه‌الفه‌تی‌‌ ده‌وڵه‌تی‌‌ به‌ربه‌ریه‌تی‌‌

له‌عێراق‌و‌شام)داعش(‌بوینه‌وه‌.رێكخراوی‌‌به‌ربه‌ری‌‌داعش‌كه‌‌له‌سایه‌ی‌‌عه‌ره‌بی���ه‌كان‌و‌ موخابه‌راتی���ه‌‌ ده‌زگا‌به‌هاندانی‌‌ توركی���ا‌و‌ ده‌وڵه‌تی‌‌ به‌هاوكاری‌‌بانگخوازه‌‌ئیسالمیه‌‌توندڕه‌وه‌كانی‌‌میسر‌و‌سعودیه‌‌و‌قه‌ته‌ر‌و‌كه‌نداو،‌به‌شێك‌له‌خاكی‌‌عێراق���ی‌‌داگیركردوه‌‌و‌خێڵه‌‌س���وننه‌كان‌له‌سه‌ره‌تاوه‌‌سه‌رانی‌‌ لێده‌كه‌ن‌ پشتیوانیی‌‌كورد‌‌وه‌ك‌ده‌وڵه‌ت‌حسابیان‌له‌سه‌ر‌كردو‌وتیان)عێ���راق‌ناگه‌ڕێت���ه‌وه‌‌بۆ‌پێش‌9ی‌‌حوزه‌یران‌و‌ئێستا‌ئێمه‌‌هاوسێیه‌كی‌‌نوێمان‌هه‌یه‌‌كه‌‌داعش���ه‌(‌و‌هێزی‌‌پێش���مه‌رگه‌یان‌نارده‌‌ناوچه‌‌كێش���ه‌‌له‌س���ه‌ره‌كان،‌داعش‌هێرشی‌‌له‌س���ه‌ر‌به‌غدا‌و‌دیاله‌‌چڕكرده‌وه‌‌و‌ب���ه‌ر‌ڤیتۆی‌‌ئێ���ران‌ك���ه‌وت،‌روی‌‌كرده‌‌كوردستان،‌له‌جه‌له‌وال‌شه‌ڕ‌هه‌بو‌له‌موسڵ‌نه‌بو‌یه‌كێتی‌‌پارت���ی‌‌تۆمه‌تبار‌ئه‌كرد‌كه‌‌شه‌ڕ‌له‌گه‌ڵ‌داعش‌ناكه‌ن،‌كاتێك‌شه‌ڕه‌كه‌‌گشتگیر‌بو‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌حكومه‌ت‌

خه‌ڵكیان‌دڵنیاكرده‌وه‌‌له‌توانای‌‌به‌رگریی‌،‌به‌اڵم‌له‌ش���ه‌نگار‌پێمانوترا‌نه‌ك‌به‌رگریی‌‌الوازه‌‌به‌ڵك���و‌ه���ه‌ر‌نیه‌،‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌ب���اش‌ده‌یانزانی‌‌ك���ه‌‌چه‌كی‌‌داعش‌چیه‌‌و‌توانای‌‌چه‌نده‌و،‌چۆنه‌؟‌به‌اڵم‌پێش‌كاره‌ساتی‌‌شه‌نگال‌ئه‌م‌سه‌رنج‌و‌گازنده‌یان‌نه‌ده‌كرد،‌هێزه‌كانیان‌له‌شه‌نگال‌بێبه‌رگریی‌‌شاره‌كه‌یان‌چۆڵكرد‌و‌منداڵ‌و‌كیژی‌‌جوانی‌‌ش���ه‌نگالیان‌كرده‌‌خۆراك���ی‌‌ئه‌ژدیهاكانی‌‌داعش،‌رێكخس���تنه‌كانی‌‌پارتی‌‌له‌شه‌نگال‌له‌م���اوه‌ی‌‌دو‌مانگ���دا‌نه‌یانتوانیوه‌‌هێزی‌‌به‌رگریی‌‌دروس���تبكه‌ن‌ئاماده‌یان‌بكه‌ن‌بۆ‌ه���ه‌ر‌روداوێ���ك‌الوه‌‌ئێزیدییه‌كان‌چه‌كدار‌بكه‌ن،‌ئێزیدیه‌كان‌خۆشیان‌خه‌مساردبون‌به‌رگرییان‌نه‌كرد!‌ش���ه‌ڕی‌‌م���اڵ‌به‌ماڵ‌و‌ج���اده‌‌به‌جاده‌ی���ان‌نه‌كرد!‌ش���اره‌كه‌یان‌چۆڵكرد،‌ئه‌م���ه‌‌گازنده‌یه‌كی‌‌جدیه‌‌له‌الو‌و‌گه‌نج���ی‌‌ئێزیدی‌‌ئایا‌باش���تر‌نه‌بو‌له‌بری‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌دای���ك‌و‌خوش���ك‌و‌منداڵه‌كانیان‌به‌برس���ێتی‌‌و‌تینوێتی‌‌له‌ش���اخی‌‌شه‌نگال‌بێبه‌رگریی‌‌ پاكیزه‌كانی���ان‌ كی���ژه‌‌ بمرن‌و‌جێبهێڵن‌بیانده‌نه‌‌ده‌س���ت‌داعش���یه‌كان‌له‌ناو‌ماڵ‌و‌ش���ه‌قامه‌كان‌و‌س���ه‌ربانه‌كانی‌‌خۆیاندا‌ش���ه‌هیدببن‌و‌داعشه‌كان‌به‌دۆزه‌خ‌ئامرلی‌‌ بسپێرن؟!‌س���ه‌رنجبده‌ن‌ش���اری‌‌له‌گه‌م���ارۆی‌‌ مانگ���ه‌‌ دو‌ توركماننش���ین‌بۆ‌ به‌هیلیكۆپته‌ر‌خواردنیان‌ داعش���دایه‌‌و‌سه‌رنجی‌‌ ده‌كه‌ن،‌ به‌رگریی‌‌ به‌رده‌ده‌نه‌وه‌‌و‌كۆبانی‌،‌حه‌ڵه‌ب،‌‌قامیشلو،‌غه‌ززه‌‌بده‌ن‌

چۆن‌شه‌هید‌ده‌ده‌ن‌و‌شار‌چۆڵناكه‌ن،‌ئه‌م‌راكردن‌و‌شار‌چۆڵكردنه‌‌له‌ناو‌كورددا‌بوه‌ته‌‌كلتور‌و‌شانازییشی‌‌پێوه‌‌ده‌كه‌ین،‌له‌‌١99١به‌هه‌مانشێوه‌‌دو‌ملیۆن‌كورد‌بۆی‌‌ده‌رچوو‌خاك���ی‌‌خۆی‌‌ب���ۆ‌دوژمن‌ب���ه‌ردا‌و‌بڕیاری‌‌لێكه‌وته‌وه‌‌و‌ ئاسایشی‌‌٦8٦ی‌‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌ئێستاش‌له‌سه‌ر‌ئه‌تككردنی‌‌شه‌ره‌فی‌‌كیژی‌‌ئێزیدی‌‌و‌جینۆسایدی‌‌ئێزیدیه‌كان‌ئه‌مه‌ریكا‌پاراست‌و‌ پایته‌ختی‌‌ هه‌ولێری‌‌ هاته‌ده‌نگ‌و‌هاوكاریی‌‌مرۆیی‌و‌سه‌ربازیی‌‌نارد‌و‌یه‌كێتی‌‌ئه‌وروپاش‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ئاسایشی‌‌هاندا‌بۆ‌هاوكاریی‌،‌میلله‌تێكی‌‌سه‌یرین‌نه‌‌سیاسه‌ت‌باش‌ده‌كه‌ین‌نه‌‌ش���ه‌ڕ،‌ئایا‌ئه‌كرێت‌ئێمه‌‌ب���ه‌س‌چاوه‌ڕێی‌كاره‌س���اتبین‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌‌واڵتان‌بێن‌به‌هانامان���ه‌وه‌؟‌ئه‌ی‌‌بوێریی‌‌و‌گیانفیدای���ی‌ك���ورد‌چی‌‌لێه���ات؟‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌هه‌مو‌پێش���مه‌رگه‌‌بوێرانه‌ی‌‌كه‌‌كورد‌هه‌یه‌تی‌‌نه‌توانراوه‌‌س���ود‌له‌‌وزه‌و‌توانایان‌‌وه‌ربگیرێت،‌ئایا‌كورد‌سیاسه‌ت‌نازانێ‌یان‌دوژمنی‌‌زۆره‌‌یان‌هه‌ردوكیان،‌سه‌رنجبده‌ن‌پاش‌‌١١س���اڵ‌له‌ئیدیع���ای‌‌یه‌كگرتنه‌وه‌‌ده‌رك���ه‌وت‌هه‌م���وی‌‌درۆ‌ب���و،‌دو‌هێزی‌‌حزبیی‌و‌له‌ناو‌هێزی‌‌حزبیدا‌هێزی‌‌كه‌سیی،‌له‌بری‌‌سوپای‌‌كوردستان‌به‌رهه‌م‌هات.

كوردس���تان‌‌430000هه‌زار‌موچه‌خۆری‌‌له‌س���ه‌ر‌حسابی‌پێش���مه‌رگه‌‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ته‌نها‌‌40000هه‌زار‌پێش���مه‌رگه‌ی‌‌حه‌قیقی‌‌ئاس���ایی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ له‌س���ه‌نگه‌ردان،‌س���ه‌نگه‌ر‌موچه‌ك���ه‌ی‌‌‌‌470000دین���اره‌،‌

)پێش���مه‌رگه‌ی(‌ب���ن‌دی���وار‌ملیۆنێ���ك‌له‌به‌ر‌ ده‌وڵه‌ت‌ كارمه‌ندێك���ی‌‌ ‌وه‌رده‌گرێ،‌سپلێت‌و‌بێكار،‌كۆمپیوته‌ر‌له‌خزمه‌تیدایه‌‌و‌ناپلیۆن‌ئه‌كات‌و‌به‌ئۆتۆمبێلی‌‌فه‌رمانگه‌كه‌ش‌نه‌ب���ێ‌نایه‌ت���ه‌‌س���ه‌ر‌كاری‌‌بێكاری���ی‌،‌موچه‌ك���ه‌ی‌‌دو‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌پێش���مه‌رگه‌یه‌‌و‌ك���ه‌‌ده‌چێته‌‌ئیف���اد‌رۆژانه‌ك���ه‌ی‌‌‌3٢000له‌سه‌نگه‌ردا‌ پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌ به‌اڵم‌ دیناره‌،‌رۆژانه‌ك���ه‌ی‌‌هه‌زار‌دین���اری‌‌ته‌بعه‌،‌ئه‌مه‌‌به‌رهه‌م���ی‌‌حكومه‌ت���ه‌‌حزبیه‌كه‌ی‌‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتیه‌،‌ئیت���ر‌بۆ‌گله‌یی‌له‌پێش���مه‌رگه‌‌بكه‌ین‌له‌جه‌له‌وال‌و‌له‌ش���ه‌نگال‌كش���انه‌وه‌‌یان‌شكس���تیانخوارد؟‌ده‌ب���ێ‌گازنده‌‌له‌و‌حزبانه‌‌بكه‌ین‌كه‌‌نه‌یانتوانی‌‌سود‌له‌‌وزه‌ی‌‌بزانن‌ رێكیانبخه‌ن‌ پێش���مه‌رگه‌‌‌وه‌ربگرن‌و‌كێ‌پێشمه‌رگه‌یه‌‌و‌كێ‌بن‌دیوار،‌نه‌یانتوانی‌‌‌وه‌زاره‌تی‌‌پێشمه‌رگه‌‌بكه‌نه‌‌دامه‌زراوه‌یه‌كی‌‌

نیشتمانیی‌.‌له‌س���ایه‌ی‌‌سیاس���ه‌تی‌‌نه‌وتی‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌‌وه‌زیری‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان،‌ن���ه‌وت‌فرۆش���را‌و‌توركی���ا‌ب���وه‌‌ده‌اڵڵ‌و‌كۆمس���یۆنی‌‌خ���ۆی‌‌‌وه‌رده‌گ���رێ‌و‌پاره‌ی‌‌نه‌وتیش‌به‌شی‌‌خه‌رجی‌‌كوردستان‌ناكات‌و‌بودج���ه‌ی‌‌كوردس���تانیش‌ب���ڕڕا،‌‌وه‌زیری‌‌‌وزه‌ی‌‌توركی���اش‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌به‌پێی‌ده‌س���توری‌‌عێراق‌ته‌نه���ا‌١7%ی‌‌پاره‌ی‌‌نه‌وتی‌‌فرۆشراو‌ده‌ده‌نه‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌و‌پ���ڕۆژه‌كان‌‌وه‌س���تان‌و‌موچه‌‌ ده‌رئه‌نجام‌دواكه‌وت‌و‌بازاڕ‌‌وه‌ستا‌و‌سه‌رباری‌‌ئه‌وه‌ش‌

شه‌ڕی‌‌داعش‌هات‌و‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌دی‌‌خه‌رجیی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌زیادیكرد‌و‌ئاواره‌ش‌هاته‌‌

بانی‌‌و‌قوڕه‌كه‌ی‌‌خه‌ستتر‌كرد.له‌سه‌ره‌تاوه‌‌داعشیه‌كان‌شه‌ڕی‌كوردیان‌نه‌كرد،‌كورد‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی‌‌گشتپرس���یی‌و‌سه‌ربه‌خۆیی‌كرد،‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌چوه‌‌په‌رله‌م���ان‌و‌داوای‌‌ده‌ركردن���ی‌‌یاس���ای‌‌لێره‌وه‌‌ لێك���ردن،‌ راپرس���ی‌ هه‌ڵبژاردن‌و‌ئێ���ران‌و‌میس���ر‌و‌كۆم���كاری‌‌عه‌ره‌ب���ی‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌و‌عێراقی‌‌ش���یعه‌‌هه‌ڕه‌ش���ه‌یان‌ك���رد،‌یاس���اكه‌‌ده‌رچو،‌به‌داع���ش‌وترا‌روی‌‌چه‌كه‌كانت���ان‌‌وه‌رگێڕن‌له‌ش���یعه‌وه‌‌بۆ‌كورد،‌كورد‌له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌خراپ‌هاته‌‌ده‌ست‌و‌له‌وال‌ش���ه‌نگال‌و‌له‌مال‌جه‌له‌والی‌‌له‌ده‌س���تدا‌و‌هه‌ولێ���ر‌و‌خانه‌قی���ن‌و‌كه‌الر‌كه‌وتنه‌‌به‌ر‌هه‌ڕه‌ش���ه‌،‌هه‌ندێ‌له‌هه‌ولێر‌و‌هه‌ن���دێ‌له‌خانه‌قین‌چۆڵیانك���رد،‌ئێران‌و‌توركیا‌بێده‌نگ‌بون،‌ئه‌مه‌ریكا‌هاته‌ده‌نگ‌ب���ه‌و‌مه‌رجه‌ی‌‌ك���ورد‌بچێت���ه‌وه‌‌به‌غدا،‌ئێس���تا‌س���ه‌رانی‌‌كورد‌له‌بری‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردی‌‌كێشمه‌كێشی‌‌گه‌ڕانه‌وه‌‌به‌غدایانه‌،‌پێده‌چ���ێ‌‌مه‌رج���ی‌‌ش���اراوه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌ب���ۆ‌پاراس���تنی‌‌هه‌ولێ���ر،‌گه‌ڕان���ه‌وه‌‌بۆ‌س���نوری‌‌پێش‌9ی‌‌حوزه‌یران‌و‌‌وازهێنان‌بێت‌و‌ ك���وردی‌‌ ده‌وڵه‌تی‌‌ له‌گشتپرس���ی‌و‌ئه‌مه‌‌مه‌رجی‌‌شیعه‌‌و‌س���وننه‌ش‌ده‌بێت،‌ده‌رئه‌نجام‌كۆمه‌ڵكوژیی‌‌شه‌نگال‌كرا،‌ژن‌و‌كچمان‌ئه‌تككران‌و‌شه‌هیدێكی‌‌زۆرمان‌دا،‌ئام���اژه‌كان‌ئه‌وه‌م���ان‌پێده‌ڵێن‌كه‌‌ده‌بێ‌

پێش���مه‌رگه‌‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌شوێنه‌كانی‌‌پێش‌9ی‌‌حوزه‌یران،‌راس���ته‌‌كورد‌توانی‌‌رێگه‌‌له‌مالیك���ی‌‌بگرێت‌جارێك���ی‌‌دی‌‌والیه‌تی‌‌سێهه‌م‌‌وه‌ربگرێت‌و‌بچێته‌وه‌‌سه‌ر‌كورسی‌حوك���م،‌ب���ه‌اڵم‌هه‌رگیز‌نابێ���ت‌دڵ‌به‌وه‌‌خۆشبكه‌ین‌كه‌‌شه‌یتان‌رۆیشت‌و‌مه‌الئیكه‌‌هات،‌بێگومانین‌له‌وه‌ی‌‌جیاوازی‌‌له‌ناخی‌‌مالیكی‌‌و‌به‌رنامه‌كه‌ی���دا‌نیه‌‌له‌گه‌ڵ‌ناخی‌‌عه‌بادی‌‌و‌به‌رنامه‌كه‌ی‌،‌هه‌ردوكیان‌له‌یه‌ك‌ش���وێنه‌وه‌‌ده‌جوڵێنرێ���ن‌و‌ش���وێنه‌كه‌ش‌دیاره‌‌و‌ش���یعه‌كان‌سیاس���ه‌تی‌‌ئه‌و‌‌واڵته‌‌پیاده‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌یه‌كه‌م‌‌واڵت‌بو‌به‌ئاشكرا‌دژی‌‌راپرس���یی‌كورد‌هاته‌ده‌نگ،‌حه‌یده‌ر‌عه‌ب���ادی‌‌كه‌‌ئه‌ندازی���اری‌‌بڕینی‌‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێم‌بو‌هه‌گبه‌كه‌ی‌‌بۆ‌كورد‌جگه‌‌له‌شه‌ڕ‌و‌به‌رده‌وامی���ی‌‌بودجه‌‌بڕین‌هیچی‌‌پێ‌نیه‌‌و‌گه‌ر‌ش���ه‌ڕی‌‌داعشی‌‌بێ‌فڕۆكه‌‌ته‌واوببێت‌به‌پش���تیوانیی‌‌ئه‌مه‌ریكا،‌ئه‌بێ‌خۆمان‌بۆ‌شه‌ڕی‌‌ش���یعه‌‌به‌فڕۆكه‌وه‌‌و‌بێ‌پشتیوانیی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌ئاماده‌بكه‌ی���ن،‌ئه‌مه‌ش‌هه‌موی‌‌ناحه‌كیمانه‌ی‌‌ سیاس���ه‌تی‌‌ ده‌رئه‌نجام���ی‌‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌كورده‌‌له‌ماوه‌ی‌‌‌١١ساڵدا‌له‌پاش‌روخانی‌‌سه‌دام‌و‌سیاسه‌تی‌‌په‌نجا‌به‌په‌نجای‌‌‌٢3ساڵه‌ی‌‌دو‌حزبی‌‌بااڵده‌ستی‌‌ئه‌م‌هه‌رێمه‌‌به‌شمه‌ینه‌ته‌،‌بۆ‌جاری‌‌سێهه‌م‌له‌ماوه‌ی‌‌بیس���ت‌ساڵدا‌هه‌لی‌‌دروستبونی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌كوردس���تان‌له‌باربرا‌و‌گه‌ڕاینه‌وه‌‌چوارگۆش���ه‌ی‌‌یه‌كه‌م‌و‌داع���ش‌و‌ئه‌وانه‌ی‌‌

له‌پشتیه‌وه‌‌بون‌مه‌رامه‌كه‌یان‌هاته‌دی‌.

تایبه‌ت )44١(‌سێشه‌ممه‌‌١9/18٢0١4/8

خه ونی سه ربه خۆیی و خه می داهاتو

هەمومان کەوتینە داوەکەی )ڕووداو(ەوە

یه کێتی ده سه اڵتی سلێمانی ڕاده ست ناکات

كورد و داعش و سوننه ، كورد و شیعه )گه ڕانه وه بۆ چوارگۆشه ی یه كه م(

له‌گه‌ڵ‌په‌الماره‌كانی‌داعشدا،‌دیسان‌

ئه‌و‌راستییه‌مان‌بۆ‌سه‌لمێنرایه‌وه‌‌كه‌‌

ده‌وڵه‌ت‌به‌دروشمبازیی‌دروستناكرێت

ڕووداو‌توانی‌تیشکی‌میدیاکارانی‌ئەهلی‌ڕێکخراوەکان‌لەخاڵی‌تراژیدیاو‌

هۆکاری‌ئەنفالکردنی‌ئێزیدیەکان،‌بگوازێتەوە‌بۆ‌قسەکردن‌و‌لەسەر‌

ڕاستگۆیی‌و‌ناراستگۆیی‌‌)ڕووداو(‌

دواجار‌بیانوی‌یه‌کێتی‌بۆ‌خراپیی‌باردۆخ‌

بێمانایه‌‌،‌ڕاستیه‌که‌ی‌ئه‌وه‌یه‌‌که‌‌ئیراده‌ی‌ده‌ستاوده‌ستکردنی‌

ده‌سه‌اڵت،‌الی‌‌سه‌رکرده‌کانی‌ئه‌م‌

حزبه‌‌بونی‌نیه‌

(441( سێشه ممه 2014/8/19 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی س���لێمانی ونبوه به ناوی )شێرزاد فرج کریم(

هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه . * فۆرمێكی بایه عی ونبوه به ناوی )یاس���ین سابیر ساڵح( تكایه هه ر كه سێك

دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ نوسینگه ی ئاوێنه * فۆرمێكی بایه عی ونبوه به ناوی )ته ها یاس���ین سابیر( تكایه هه ر كه سێك

دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ نوسینگه ی ئاوێنه * فۆرمێكی بایه عی ونبوه به ناوی )دڵشاد یاسین سابیر( تكایه هه ر كه سێك

دۆزییه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ نوسینگه ی ئاوێنه * فۆرمێكی بایه عی ونبوه به ناوی )شێرزاد یاسین سابیر( تكایه هه ر كه سێك

دۆزییه وه په یوه ندی بكات به ژماره ته له فونی 07701595247

پیرۆزه پیرۆزبای���ی خۆمان ئاڕاس���ته ی كاكه فه وزی و ناز خ���ان ده كه ین به بۆنه ی گۆڕینه وه ی ئه ڵقه ی هاوسه رییانه وه ، به و هیوایه ی ژیانێكی پڕ له كامه رانی و

ئاسوده یی به یه كه وه به سه ربه رن.

ستافی كۆمپانیای ئاوێنه

پیرۆزه پیرۆزبایی له كاك عادل و چرۆ خان ده كه ین به بۆنه ی له دایكبوونی كۆرپه كه یانه وه ، به و هیوایه ی به نازی دایه و بابه گه وره بێت و ته مه نی سه د به هاری پڕ له خۆشی

بێت.ستافی كۆمپانیای ئاوێنه

ناسیۆنالیزم لە ناوچەکەی ئێمەدا؟زۆری بەش����ی م����ن بەبۆچوون����ی ناس����یۆنالیزمەکانی ئ����ەو ناوچەی����ەی ئێمە هاڵگ����ری پ����رۆژەی "نەت����ەوەی کولت����ور" و زۆربەی����ان ب����وون، کولت����ور" "نەت����ەوەی ناس����یۆنالیزمی ئەتنین. ئەم ناسیۆنالیزمانە ئیمپراتۆریەتی هاڵوەش����اندنەوەی ل����ەدوای عوس����مانییەوە ه����ام ئاکارێک����ی ئەتنی����ی و دژە ئاکارێکی ه����ام کولتوریی وەردەگ����رن، ئیمپریالیزمیش. لە گۆشەنیگای تۆم نایرنەوە ئەم ناس����یۆنالیزمانە ه����ام هاڵگری رەگەزی پۆزەتیڤی دژە ئیمپریالیزم بوون و هام هاڵگری رەگەزی نێگەتیڤ����ی کولتوریی و ئەتنیش کە لەسەر تواناندنەوە و بێنرخکردن و بێمافکردنی گروپە ئەتنیی����ە جیاوازەکانی ن����او هاناوی خۆیان کاریانکردوە. ب����ەاڵم بێگومان بەبڕ و ڕادە و جۆری جیاواز و بە گوژم و تین و فشاریی جی����اوازەوە. لەگەڵ دروس����تبوونی دەوڵەتی پۆست کۆلۆنیالی دوای ڕزگاربوونیشدا، ئەم ناسیۆنالیزمانە ئاکارە دژە ئمپریالیزمەکەیان تەواودەبێت و ئاکارە کولتوریی و ئەتنییەکەیان زۆرجاریش دەبێت����ەوە و توندتر و خەس����تتر پێدەبەخشرێت. دەزگاییش����یان سروشتێکی ئەمەش وادەکات ئەم ناسیۆنالیزمانە تا دێت ئاکارێک����ی توێنەرەوانەوەی پەڕگیر وەربگرن، دەس����تەجەمعیی گواس����تنەوە ئاس����تی تا بەزۆر، واتە تەرحیل، و ڕاونان و لە قۆناغێکیشدا پەالماردانی ئەو گروپە ئەتنییانە بەمەس����تی تورکی����ی ناس����یۆنالیزمی لەناوبردنی����ان. ئەتاتورکیی و ناسیۆنالیزمی عەرەبیی لەچاپە بەعسییەکەیدا، ئەم ڕاستییانەمان بە ئاسانی

نیشانئەدەن. ناسیۆنالیزمی کوردیی لەناو ئەم فەزا تایبەت����ەدا دێتەکایەوە و گەورە دەبێت. ئەم ناسیۆنالیزمە لە مێژووی خۆیدا قۆناغی جیاواز و فۆرمی جیاوازی گرتۆتەخۆی، بەاڵم تا ئەمڕۆش یەکێک لە ئاکارە سەرەکییەکانی داگیرک����ردن و ک����ردەی بەگژاچوون����ەوەی پەراوێزخس����تن و بێمافکردنە، هاوڵدانە بۆ بە پلوارلکردن����ی فەزای سیاس����یی و کولتوریی و رەمزیی ئەو دەوڵەتانەی لەگەڵیاندا دەرگیرە، ئەم ئاکارانەش وا لەم ناس����یۆنالیزمە دەکەن هاڵگری����ی هاندێک ل����ەو رەگ����ەز و ڕەهاندە پۆزەتیڤان����ە بێت کە تیورەی ناس����یۆنالیزم باسیاندەکات. بەاڵم هاوکات ئەم ناسیۆنالیزمە پڕیشە لە مەیل و ئاکاری ناوەکیی خێڵەکیی و ئەتنیی و کولتوریی و زمانەوانی و پیاوساالریی داخراو. دونی����ای دای ڕاپەڕین ئەم ڕەهاندە ترسناکەی ناسیۆنالیزمی کوردی بۆ هامووان

ئاشکراکرد.ناس����یۆنالیزم لەم ناوچەیەدا بە قۆناغێک گەیشتووە کە ئاکارە ئەتنیی و کولتورییەکانی ناس����یۆنالیزم بەش����ی ه����ارەزۆری ئ����اکارە هاوکات س����ڕیوەتەوە، مەدەنییەکانیان����ی ناوچەکە پڕب����ووە لە ئینتیم����ای بچووکتر و ناوچەییتر و داخراوتر لە ئینتیمای نەتەوەیی و ئینتیم����ا ئ����ەم لەنێ����وان نیش����تیمانیی و بچووکانەش����دا چەندان ملمالنێیی توندوتیژ و ناتوندوتیژیی مەترس����یدار های����ە. دەوڵەتە دوای قۆناغی دیکتاتۆریەکانی دەسەاڵتگەر و کۆڵۆنیالیزم لە ناوچەکەدا ڕۆڵێکی سەرەکییان بینیوە لە دروس����تبوونی ئ����ەم دۆخەدا. ئەم دەوڵەتانە نەک ته نها پلورالیزمی سیاس����یی و

فەرهانگی����ی و ڕەمزی����ی ناو ی����ەک نەتەوە و نیش����تیمانیان وێرانکرد و نەتەوەیان بۆ گروپە دەسەاڵتدارەکان بچووککردوە، بەڵکو ڕۆڵێکی گەورەشیان بینی لە هاڵوەشاندنەوەی بەشی گش����تییانەدا چوارچێوە ئ����ەو ه����ارەزۆری کە گروپ����ە ئەتنی����ی و کولتوری����ی و دینییە جی����اوازەکان دەیانتوانی لەناوی����دا ژیانێکی گش����تیی ئ����ارام و هێمنی ڕێژەی����ی بژین. بە گوتەی کەسێکی وەک بورهان غەلیون دەوڵەت لەم ناوچەی����ەدا چیتر هێزی دروس����تکردنی نەتەوە نەبووە، بەڵکو بووە بە هێزێک دژ بە نەتەوە. پارچەپارچەکردنی کۆمەڵگا مەرجی مانەوەی توێژی حوکمڕان و بااڵدەس����تی ناو س����یکتاریزم و بەهێزبوونی ب����ووە. دەوڵەت تائیفیەت����ی دینیی و نادینیی لە ناوچەکەدا تا ڕادەیەکی زۆر بەم گۆڕانە ترسناکەی ئاکاری دەوڵەت����ەوە بەندە. هاموو ئەم گۆڕانانە نەک ته نها ڕەهاندە مەدەنیی و دیموکراس����ییەکانی ناو ناسیۆنالیزمیان لەم ناوچەیەدا بەتەواوی الوازکردوە، بەڵکو شوێنی ناسیۆنالیزمیشیان بەچەندان ئینتیم����ای بچووکتر و داخراوتر لە ئینتیما بۆ نەتەوە و نیش����تیمان، گرتۆتەوە. بۆیە ئەم ناوچەیە بۆتە ژینگەی بەشێکی زۆر لە ڕاس����یزمی دینیی و ئەتنیی و فەرهانگیی. ڕقبوونەوە لەویتر، بەکەمزانین و بێنرخکردنی، ڕادەی ت����ا بێمافکردن����ی س����وکایتیی و قێزەونکردنی، بەشێکە لە پێکهاتی زۆربەی بزوتنەوە ناسیۆنالیستییەکانی ئەو ناوچەیە، ک����ە هاندێکیان ئاکارێک����ی دینیی و هاندێکی تری����ان ئاکارێکی نادینیی و عەلمانییان هایە. پەراوێزخستن و کردەی مەرجنییە ئەگەرچی

بێنرخک����ردن و ل����ە مرۆڤخس����تن هامیش����ە ش����ێوەی کوشتن و بڕین و ڕاونان و ئەنفالکردن ئەگەر ئەنفالکردن وەک ب����ەاڵم بگرێتەخۆی، لەناو ئەم ناسیۆنالیزم و بزوتنەوە تائیفییانەدا ئامادەی����ە. لەم دیدەوە و لەگ����ەڵ نیرا یوڤاڵ داڤیس����دا دەکرێت بەرگریی لەو تێزە بکەین کە ناس����یۆنالیزم، هاموو ناس����یۆنالیزمێک، ئەگەری ناوەکیی بە ڕاسیست بوونی تێدایە، دروس����تبوونی هالومەرجی گونجاو دەتوانێت ئ����ەم ڕاس����یزمە ناوەکییە ئەکتی����ڤ بکات و ل����ە ئەگەرەوە بی����کات بە ک����ردەوە و بڕیار و سیاس����ەت، بیکات بە یاس����ا و دەزگا و بەها، بیکات بە واقی����ع. بەاڵم وەک وتمان مەرج نییە ئەم ئەگەرە بەش����ێوەیەکی حەتمی و هامیشە بگۆڕێت ب����ۆ کردەوە، ببێت بە سیاس����ەت و

هاڵسوکەوت و دەزگا و یاسا و بڕیار.

دونیای ئێمە لەدوای ڕاپەڕینەوەدونیای دوای ڕاپەڕین دونیای دروستبوونی چەندان فۆرمی جیاوازیی ئینتیمای ناوچەیی و زمانیی و سیاسیی و خێڵەکی و حیزبیی بچووک و داخراو و بەرتەسکە. دونیای وێرانکردنی هاموو ئەو چوارچێوە نیش����تیمانیی و نەتەوەییانەیە کە دەیانتوانی بە ئینسانی ئێمە ئینتیمایەکی گەورەتر و کراوەتر و تەندروس����تر ببەخش����ن. ئەزموونی دەسەاڵتدارێتی کوردیی ئەزموونی هێرشبردنێکی بەردەوام و سیستماتیکە بۆسەر چوارچێوە هاوبەش و گشتییەکان، تەنانەت لەو ساتانەشدا کە بوونی دەستەجەمعیی خەڵکی کوردستان دەکەوێتە ژێر هاڕەشە و مەترسیی گەورەوە. هێزە سیاس����ییە بااڵدەس����تەکانی

کوردستان گەمەکەری ژمارە یەکی ئەم دیمەنی پارچەپارچکردنە و دابەشبوونەن. ئەم هێزانە چەندان س����نووری مادی����ی و ڕەمزیی گەورە و قورس����ییان دروس����تکردوە بۆئەوەی خۆیان لەیەکتر و لەوانیتر جیابکاتەوە، هارکەسێکیش بکەوێتە ناو س����نوورەکانی ئەوانەوە دەبێت ی����ان لەڕێگای ئینتیماوە بۆئەوان وەک ئەوانی لێبێت، ی����ان دەبێت وەک بوونەوەری بێماف و پلە دوو و پلە س����ێ لە کوردستاندا بژی. هیچ شێوازێکی س����وکایەتیپێکردن و بێنرخکردن و لەمرۆڤخس����تنیش لەم دونیایەدا نەماوەتەوە ئەم هێزانە لە ملمالنێی خێڵەکیی و حیزبیی و مافییای����ی خۆیاندا پەن����ای بۆنەبەن، تا بە پەالمار و کوش����تن و ڕاوەدون����ان و دەرکردن و نانبڕی����ن و دەیان کردەی ناچیز و ناش����یرینی ت����ری لەم بابەت����ە دەگات. ئەم ڕاس����تییانە دووبارەکردنەوەیان گوتراونەت����ەوە ئەوەندە ت����ەواو ناخ����ۆش ب����ووە، بەاڵم ئەم����ە هێڵە سەرەکیی و گشتییەکانی درستبوونی دونیای

دوای ڕاپەڕینە. لەن����او ئەم دۆخ����ەدا نەک ته نه����ا ڕق لە ئەویتری جیاواز لەڕووی ئەتنیی و کولتوریی و دینییەوە ئامادەی����ە، بەڵکو ڕق لە ئەویتری سیاس����یش هێجگار بەهێزە و هامان ئاکاریی ڕاسیس����تیانەی هایە. دونی����ای دوا ڕاپەڕین لەس����ەرخۆ، ڕووتکردنەوەیەک����ی دونی����ای بەاڵم بەردەوامی ناس����یۆنالیزمی کوردییە لە ئەگەرە مەدەنیی و دیموکراسیی و کراوەکانی و دونی����ای بەهێزکردن����ی ئەگەرە ش����ەڕانگێز و دژەدیموکراسیی و توندوتیژ و ڕقاوییەکانییەتی. ئەم ناسیۆنالیزمە کۆمەڵگایەکی دروستکردوە

پڕ لە دابەشبوونی سیاسیی دوژمنکارانە، پڕ لە ڕقی کۆمەاڵیەتیی ق����ووڵ و هامەجۆر، پڕ لە دابەش����بوونی چینایەتیی ترس����ناک، پڕ لە کەرتکەرتبوونی ناوچەیی نانیش����تیمانیی و ل����ە دابڕان����ی زم����ان و نانەتەوەی����ی، پ����ڕ دیالێکتەکان لەیەکتریی، پڕ لە قوتکردنەوە و خێڵەکی����ی و ئینتیم����ای بەهێزکردن����ەوەی بنەماڵەی����ی داخراو. ئەم دۆخەش نەک ته نها زەمینەی ڕاس����یزمی بەرامب����ەر "بەوانیتر"ی جیاوازیی لە کوردستاندا گەورە و لەبارکردوە، بەڵک����و زەمینەی بوغ����ز و ڕق و قێزەونکردنی حیزبی����ی و ناوچەیی و زمانیی و زارەوەییش����ی لەناو کورد خۆشیدا گەورەکردوە. بۆیە سەیر نییە ئەمڕۆ بەش����ێوازی جیاواز زمان و وێنە و نرخاندنی ڕاسیستییانە لە کۆمەڵگای ئێمەدا دەبینین. ڕاس����یزم مەرجنییە هامیش����ە بۆ رەگەز و جنس و خوێن و ڕەنگی پێست و شێوەی کەلەس����ەر بگەڕێتەوە و بنەمایەکی بایۆلۆژیی هابێ����ت، بەڵکو دەش����ێت لەس����ەر بنەمای بیرکردنەوە و ئینتیمای سیاسیی و کولتوریی و زمانیی و لەسەر هابوون یان نەبوونی ئەم یان ئەو بەهاو نرخی کۆمەاڵیەتی کاربکات. ئەمڕۆ ڕاس����یزم لە زیاد لە فۆرمێکدا لە کوردستاندا ئامادەیە بەڕادەیەک زەحمەتە چیتر ته نها وەک بەڵکو بکەی����ن، مامەڵەی ئایدیۆلۆژیای����ەک تەکنیکی لەدیدێکی فۆکۆییەوە وەک دەشێت س����ەرەکیی حوکمڕانیک����ردن و بەڕێوەب����ردن ببینین. ئەم دۆخەش هێمایەکی ترسناکە بۆ سەرکەوتنی ئەگەرە ناشیرین و نێگەتیڤەکانی ناو ناس����یۆنالیزمی کوردیی بەس����ەر ئەگەرە

پۆزەتیڤ و مەدەنییەکانیدا

دەربارەی‌ناسیۆنالیزم‌و‌ڕاسیزم...‌پاشماوه‌

هاوتەریب دەستوەردانی ئەمه ریكاو پاڵپشتیی فه ره نس���ا، ئیتاڵیا، به ریتانی���او ئەڵمانیاو ناتۆ ل���ەروی سیاس���ییەوە، هه رێمی كوردس���تانی بەهێزب���ون دەس���ەاڵت و لوتك���ەی گەیان���دە لەرۆژهه اڵتی ناوەڕاست، كە هه رێم هاوپەیمانی ئەمه ریكاو رۆژئاڤایە، هاوكات بونی هه رێم وەكو واڵتێكی خ���اوەن ئاس���ایش بەجیهانی ئابوری ناس���اند، بەتایبەتی ئەو كۆمپانیاو واڵتانەی كە وەبەرهێنانیان پەیوەندی دروستكردنی ویستی هه یە لەهه رێم، پش���تگیری ئەمه ریكا نامەیەكی رون و ئاش���كرایە، كە پێویس���تی بەدڵەراوكێی وەبەرهێنان���ی ئێس���تاو داهات���و نیی���ە. ئەمە دەرگایەكی دیكە لەروی ئابورییەوە بەسەر هه رێم دەكاتەوەو لەداهاتوشدا دەرئەنجامی پشتگیری

ئەمه ری���كاو جیه���ان لەهه رێم���ی كوردس���تان لەكەرتی گەشەی ئابوری و وەبەرهێنانی بێگانە

بەشێوەیەكی بەرچاو روندەبێتەوە. خاڵی س���ێیەم لەهێرش���ی داعش بۆ س���ەر هه رێم، ئەو راس���تییەی بۆ جیهان ئاشكراكرد، كە بەغدا بەش���دارە لەرێگاخۆش���كردنی هێزە توندڕەوەكان. بۆ ئەم مەبەس���تەش سیاسەتی بەغدا بەرامبەر بەهه رێمی كوردستان بەتایبەتی هێزی پێش���مەرگە، رەنگدان���ەوەی پێچەوانەی دایەوە. بۆیە ئێس���تا واڵتانی رۆژئاڤا لەراستی مەترسییەكان تێدەگەن و لەئێستادا بێ گوێدان بەبەغ���دا، بەڵكو بەگوشارخس���تێنكی یەكجار زۆرتر، هه وڵی پڕچەككردنی هێزی پێش���مەرگە دەدەن، لەوانەش ئه وروپاو ئەمه ریكا پێشەنگن

لەم رێرەوە. سیاس���ەتی مالیك���ی، دژایەتیكردنی كوردو جێبەجێنەكردنی دەس���تور، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەندی���دارە بەبودج���ەی هه رێ���م، هێ���زی پێش���مەرگە، نەوت و دەستنیشانكردنی سنوری هه رێ���م – بەغ���داو كۆتایهێن���ان بەترافیكی مادەی 140ی گۆڕبەگۆڕكراوی بێخێرو بەرەكەت ب���ۆ ك���ورد و، پەرتەوازخس���تنی س���وننەكان لەجێبەجێكردن���ی خواس���تەكانیان، بەتایبەتی دروس���تكردنی هه رێمێك���ی س���وننە، دەبێ���ت س���ەرۆك وەزیرانی راس���پاردو حەیدەر عبادی، بەر لەهه مو كەسێك باشتر بیری لەدۆزینەوەی رێگەچارەس���ەریی و میكانیزمێكی گونجاو بۆیان بكات. ئ���ەوەی بۆ هه رێم گرینگە لەم ناوبەینە،

دەستنیشانكردنی سنوری هه رێمی كوردستانە، كە بەهاتنی داعش و هێرش���كردنه سەر هه رێمی كوردس���تان، ئازادكردنی سنورەكانی دەرەوەی لەدەس���تی ئی���دارەی هه رێم���ی كوردس���تان داع���ش بەخوێنی پێش���مەرگەو رۆڵەی كورد و، جینۆسایدی ئێزدییەكان دەبێت بێتە چەسپاندن وەكو سنوری راستەقینەی هه رێمی كوردستان و گ���ەڕان بەدوای���ەوە نابێ���ت ببێت���ە بەش���ێك دانوس���تاندنەكانی هه رێم- یانیش لەستراتیژی

بەغدا بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتو. هێرش���ی داعش بۆ س���ەر هه رێ���م لەالیەكی دیك���ەوە تاقیكردنەوەیەك���ی گش���تی ب���و بۆ دیپلوماس���ییەتی هه رێمی كوردس���تان لەسەر ئاس���تی رۆژهه اڵت و جیه���ان. دەرئەنجامەكان

لێهاتویی بەس���ەركەوتویی و ئام���اژە هه مویان بەرپرس���انی سیاس���ی هه رێ���م دەدەن لەروی ل���ەم وەرچەرخ���ان خاڵ���ی دیپلوماس���ی. دیپلوماسییەتە، ئاماژەپێكردنی سەرۆك ئوباما بەهه رێمی كوردس���تان وەكو ئەو ش���وێنەی كە خواستی واڵتانی دیموكراتخوازە. پاڵپشتیكردنی ئەمه ریكاو ئاسایش���ی لەش���كەریی و سیاسی، رۆژئاڤ���ا لەهه رێمی كوردس���تان، دەرئەنجامی كاریگەریی كۆمەڵێك فاكت���ەری پەیوەندیدارن بەسیاس���ەتی ناوخ���ۆی هه رێمی كوردس���تان: ئەوانیش گرتنەبەری " هه ڵبژاردنی سیس���تەمی بەشیرازەی گرینگیدان دیموكراس���ی، سیاسی پێكەوەژیان���ی ئاین���ی و ئەتنیك���ی كۆمەڵگای هه رێم كە بێ ئەوەی هه س���ت بەچەوس���اندن و

بەپێچەوان���ەوە بكرێ���ت، س���ەركوتكردن نمونەیی پێشكه شكردنی سیس���تەمی سیاسی ك���ە لەهه مو ش���وێنێك نوێن���ەری هه ڵبژاردوی لەبڕیاری هه بێ���ت بونی���ان كەمەنەت���ەوەكان سیاس���ی هه رێم لەرێ���گای سیس���تەمی كۆتا" لەالیەن سەركردایەتی كورد لەماوەی 22 ساڵی سەرهه ڵدانی هه رێمی كوردستان، ئەو شوێنەیە كە بوه تە هۆی ئەوەی هه رێمی كوردستان ببێت بەهێڵی سور بەئەمه ریكاو رۆژئاڤا. بۆیە، بونی كورد لەبەغدا پێویس���تی بەپێداچونەوە هه یە، بونی ك���ورد لەبەغدا نەك تەنی���ا دەبێت ئەوە بێت ئێراق بپارێزێ���ت و لەخزمەتی ئێراق بێت، بەڵكو دەبێت رێخۆشكەریش بێت بۆ گەیشتنی

هه رێمی كوردستان بەئامانجە سیاسییەكان.

هه‌ولێر‌پایتەختی‌سیاسی‌ئێراق...‌پاشماوه‌

کوردستان واڵتێک نیە بتوانێت لەهیچ رێگەیەک���ی مادیەوە، رێزو مافی خۆی دنیادا بسەپێنێت، بەس���ەر دەوربەرو واتە نە ل���ەروی چەکداریی و نە لەروی تەکنەلۆژیەوە ئ���ەو دەوڵەمەندەیە کە بتوانێت هاوسەنگیی بەهێزو تەکنەلۆژیا ب���ەالی خۆی���دا بش���کێنێت، بەڵک���و تەنه���ا ئەتوانێت ل���ەروی مەعنەویەوه لەکۆمەڵگایەکی درەوشاوە نمونەیەکی لێبوردوو کراوەو مرۆڤدۆست پێشکەش ب���کات، کە وا بکات بەجۆرێک جێگەی رێ���زی دنیاو دەورب���ەر بێت کە کەس نەتوانێ���ت دەس���تی بۆ بەرێ���ت، یان گەر دەستیش���ی بۆ برا، دەیان دۆست بدۆزێتەوە بۆ ئەوەی بەرگری لێبکه ن. هەر زیانگەیاندنێکی���ش بەم پرۆژەیە،

ت���ا رادەی نزیکبون���ەوە لەخیان���ەت ئەچێ���ت، چونکە تاکە چەکی کاریگەر لەکوردس���تان ئەسێنێت، کە وا ئەکات بتوانێت هەم بەرگ���ری لەخۆی بکات، ه���ەم بۆ ئ���ەم بەرگریە پش���تگیریی و هاریکاری���ی بکرێ���ت. دروس���تکردنی لێب���ورده و ک���راوەو کۆمەڵگایەک���ی مرۆڤدۆس���ت بۆ ئێمە تەنها پەیوەندی بەهەڵبژاردنی سیس���تەمی سیاسیەوە نیە، بەڵکو ئەچێتە خانەی پاراستنی ئاسایش���ی نەتەوەییەوە. دامەزراندنی کۆمەڵگایەکی کراوەو مرۆڤدۆس���ت بۆ ئێمە هەڵبژاردن نیە، بەڵکو بەش���ێکی بنەڕەتی���ی ئاسایش���ی نەتەوەییە کە ئەبێت کاری بۆ بکرێ���ت و پاریزگاریی

لێبکرێت.

عەرەب‌وەک‌بێگانە...‌پاشماوه‌

ئێمەی ژنانی کورد هەمیشە لەهەرشوێنێکی دنیادا ژنان روبەڕوی کێشە بوبێتنەوە، یاخود خەباتی���ان کردبێ���ت، ئەگ���ەر نەمانتوانیبێت هاوسۆزیانبوین و النیکەم بکەین بەش���دارییان لەمیدی���ای خۆمانەوە دو قس���ەی خێرمان بۆ کردون، ئ���اگادارم لەکاتی وەرگرتنی دوایەمین خەاڵتی نۆبڵی ئاش���تی، ژنە سیاس���ەتمەدارو خەبات���کارو تێکۆش���ەرو زیندان���ی سیاس���ی کوردی باکوری کوردس���تان، لەیال زانا لەپاڵ کچە بەناوبانگی جیهانی )تێکۆش���ەر( مەالال یوس���ف زادە، کاندیدی خەاڵتەک���ە بو، ئەوی رۆژێ لەفەیس���بوکی چەن���د دانەی���ەک لەژنە چاالکوانەکان���ی ک���ورد )کە ئەتوانم ئێس���تا وێنەی پۆستەکانیان بگرمەوەو بیهێنم دایبنێم بەاڵم نامەوێ ناڕەحەتیانبک���ەم بۆیە نایکەم( پشتگیری لەئەفغانیەکە کرا، بێگومان من لێرە

نامەوێ هیچ لەس���ەر خەبات���ی رەوای مەالالی مناڵ���کار بڵێم، چونک���ە نمونەیەک���ی بەرزی کچانی دنیایە، بەاڵم لەبیریش���مە کە رێکەوت و قەدەرو شەڕی ئەفغانس���تان و ئامادەیی ئەوی رۆژێی���ی هاوپەیمانان لەخاکی ئ���ەوداو ماس میدی���ای جیهان و س���ەختی برینەک���ەی ئەوو بەموعجیزە رزگاربونی لەو برینە سەختەو ئەو بابەتەی ئەو لەس���ەری بریندارکرا کە خوێندن و بەتایبەتیش کۆمەڵگای���ەو هۆش���یاربونەوەی لەنێ���و کۆمەڵگ���ەی ئەفغانی���دا، چ رۆڵێکیان بینی لەگەورەکردنی مەالالدا؛ بەاڵم، بەبەراورد بەخەباتی رەوای لەیال زاناو دە س���اڵ زیندانی سیاس���ی و بێکەس���ی و مەینه تی و بێپشتیوانی نێودەوڵەتی و دوریی لەیال زانا لەنێو جوگرافیای زیندان���ی تورکیاوە لەچ���اوی میدیای جیهانی و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، سەرەڕای ئەوەی هەم لەی���الو هەم هاوخەباتکاران���ی لەیال زاناش، تا نێودەوڵەتیدا، کۆمەڵگەی لەچاوی ئێس���تاش لەدەریایەک. قەترەی���ە ی���ەک تیرۆریس���تن!

بەڵێ، بەدەنگێکی ب���ەرز ئەڵێم یەک قەترەیە لەدەریای���ەک، چونک���ە ئەگەر م���ەالال داوای خوێن���دن و پ���ەروەردە بۆ کچ���ان و ژنان بکات ئەوە لەیال لەپاڵ ئەو داوایەش���دا کە خوێندنە داوای کۆمەڵێک مافی تریش ئەکات کە النیکەم ژنان���ی گەلەکەی مەالال هەیانە، ئەوانەش وەک قسەکردن بەزمانی دایک، سەروەری نەتەوەیی و ئەتنی و ئەسیمیلە نەبونیان لەنێو نەتەوەیەکی سەردەستی داگیرکەرداو النیکەم مەالال لەالیەن دوژمنەکەیەوە ناچارنەکراوە کە ئەفغانی بونیی پێ شەرمەزاریی بێت و ئەفغانیبون و خەباتکردنی ئ���ەو بەزمانی دایک قەدەغە نەکرابو، جگە لەو پشتگیریە نێودەوڵەتیە رەهایەی کە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی لەمەالالی دەکەن و تا ئێس���تا نەک لەلەیال زانای ناکەن، بەڵکو بەتیرۆریستیش���ی ئەژمار ئەکەن، واتە بەهەمو پێوەرێک خەباتی لەیال قورس���ترو پڕ هەڵدێرترو کەند و کۆسپی زیاترە، وەلحاس���ڵ ئەمەوێ بڵێم مەالال چانسی ب���ەرودا نێودەوڵەوت���ی )گەورەکردن(ێک���ی

کرایەوە، بەاڵم بەپێچەوان���ەوە لەیال ئەوەته ی هەیە لەالیەن هاوکاران���ی )گەورەکردن(ەکەی مەالالوە، هەڵمەتی س���ڕینەوەو بچوککردنەوەو بەتیرۆریس���تبونی دەکرێت���ە س���ەر، کەچ���ی چەندانی ئێمەی ژنی کورد ئەم راس���تیانەمان پش���تگیری هاوس���ۆزیی و لەبەرچاونەگ���رت و مەالالمان بۆ بەدەس���تهێنانی خەاڵتەکە لەلەیال

زانا زیاتر بو. کاتێ���ک ک���ە کچان���ی نەیجیری���ا لەالیەن گروپی تیرۆریس���تی بوکو حەرامەوە رفێنران و دەستبەس���ەر کران، کۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەتی هاتە دەنگ، هەر خودی مەالالو میشێل ئۆباما هەڵمەتێک���ی نێودەوڵەتییان دەس���تپێکرد؛ بۆ گەڕان���ەوەی ئ���ەو کچانە )کە لەم نوس���ینەدا قس���ەم لەسەر ئەو کارە نیە چونکە خەباتێکی

رەوا بو کە کردیان( ئێ ئیدی تا ئێرە. دەم���ەوێ بڵێ���م: ژنان���ی ک���وردی ئێزیدی جینۆس���ایدکران، دەستبەس���ەر ک���ران، بون بەدیل���ی جەنگ ، دەس���تدرێژیی سێکس���یی

کرایە س���ەریان،510 دان���ە ژن و کچیان )ئەو رێژەی���ەی کە راگەیاندن باس���ی ئەکات ئەگینا لەس���اتەوەختی گیرانی شەنگالەوە تا هەنوکە، رێژەکە زیاتریشە( کران بەس���ەبایا )کەنیزە(و دابەش���کران بەس���ەر پیاوانی تیرۆریس���تی داعش���داو بەزۆر ک���ران بەئیس���الم و تەنیا دە ژنی���ان )وەکو دەگوترێت( ، ئامادە نەبون ببن بەئیس���الم کەچی تیرۆرکراون و ئەوانی دی کە ماونەتەوە بەبەرچاوی میدیای دنیاو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی و مەالالو میشێلیشەوە فرۆشران و، لەهەمو واڵتانی دنیاشەوە کورد خۆپیشاندانی بۆ جینۆسایدی شەنگال دەستپێکردوەو میدیای نوسراوو بیستراوو بینراو بەهەمو زمانێک باس لەو جینۆس���ایدەو چارەنوس���ی ژنانی ئێزیدی ئەکات، بەاڵم نەماندی نە مەالالو نە میشێل و نە ژنانی دنیاو تەنانەت ژنە کوردەکانی خۆشمان، ئەوان���ەی کات���ی خ���ۆی بەوەرەقەی س���پیە نوس���راوەکانی دەستیانەوە پشتگیری کەمپینە نێودەوڵەتیەک���ەی گەڕانەوەی کچانی نەیجیری

بون، لەجۆری کەمپین و پەتیشن و ماس میدیای جیهانیدا وەره قەیەکی سپی بگرن بەدەستەوەو بەوێنەکانیان سایتەکانی دنیاو کۆشکی سپی و ئەمنیستی ئینتەرناشناڵ و رێکخراوە ژندۆست و داوا پڕبکەن���ەوەو مرۆڤدۆس���تە جیهانیەکانی بکەن و بنوسن )Bring Back Our Girls(؟! تۆ بڵێی ئەو جوتە )واتە مەالالو میش���ێل( نەیانبیستبێت چی بەس���ەر ژنە قوربانیەکانی ش���ەنگال بەدەس���تی جەن���گ و جینۆس���ایدو تیرۆریس���تانی نێودەوڵەت���ی )داعش(هاتبێت، وا بێدەنگن؟ یان بەڵێ بیس���تویانەو ژنە دیلە بەکەنی���زەک کراوەکان���ی ش���ەنگال، بەقەولی خۆی���ان )Our Girls(ی ئەوان نین و لەبەرەی نەتەوەکەی لەیال زان���ان و ئەوانیش وەک لەیال زاناو باقی کورد تیرۆریستن و چیان بەسەردێ،

سەری ئەوان خۆش و باقی؟ لەژنانی کورد ئەپرس���م: کاتی ئەوە نەهاتوە ئێمەش ئیدی حساباتمان قورس بێت و لەیالمان

لەمەالال بۆ گرنگترو پڕ بایەختر بێت؟

نامەیەکی کراوە بۆ ژنانی کوردئیدی‌لەیال‌یان‌مەالال؟

کەژاڵ نوری

خه‌تایه‌ک..‌له‌پێشمه‌رگه‌‌عه‌‌‌بدولره‌‌‌زاق‌شه‌‌‌ریف

‌ئ����ه‌‌‌م‌هه‌‌‌‌فته‌‌نامه‌‌یه‌‌ی‌)ئاوێنه‌(‌‌‌له‌‌ژماره‌‌ی‌پێش����ویدا‌به‌‌ڵگه‌‌نامه‌‌یه‌‌كی‌)ماڵپه‌‌ڕی‌ویكلیكس(ی‌له‌‌س����ه‌‌ر‌پێش����نیازێكی‌ئه‌‌مه‌‌ریكییه‌‌كان‌بۆ‌یه‌‌كخس����تنه‌‌وه‌‌ی‌هێزی‌پیش����مه‌‌رگه‌‌ی‌كوردس����تان‌باڵوكرده‌‌وه‌‌،‌تیایدا‌له‌‌س����اڵه‌‌كانی‌)٢٠٠٦و٢٠٠٧(‌دا،‌ب����ه‌‌دو‌كۆبون����ه‌‌وه‌‌ی‌جیا‌له‌‌گ����ه‌‌ڵ‌س����ه‌‌ركردایه‌‌تی‌پارتی‌و‌یه‌‌كێتی‌دانیش����تون‌پێش����نیازی‌یه‌‌كگرتنه‌‌وه‌‌و‌رێكخستنه‌‌وه‌‌ی‌وه‌‌زاره‌‌تی‌پێش����مه‌‌رگه‌‌یان‌بۆ‌كردون،‌پش����تیوانیی‌خۆیان‌بۆ‌هاوكاریی‌پرۆس����ه‌‌كه‌‌و‌جێبه‌‌جێكردنی‌ده‌‌ربڕیوه‌‌.‌ئه‌‌وه‌‌ی‌ئه‌‌و‌ماڵپه‌‌ڕه‌‌‌جارێ‌پێینه‌‌گه‌‌یش����توه‌‌‌یان‌باڵوینه‌‌كردوه‌ته‌‌وه‌‌،‌دوا‌هه‌وڵ‌و‌كۆشش‌و‌كۆبونه‌‌وه‌‌ی‌ئه‌‌مه‌‌ریكییه‌‌كانه‌‌كه‌‌‌نزیكه‌‌ی‌س����اڵێك‌پێش‌كشانه‌‌وه‌‌ی‌هێزه‌‌كانیان‌له‌‌عێراق����دا،‌له‌‌گه‌‌ڵ‌‌كه‌‌س����ه‌‌‌یه‌‌كه‌‌مه‌‌كان‌و‌س����ه‌‌ركرده‌‌‌بااڵده‌‌س����ته‌‌كانی‌‌پارتی‌و‌یه‌‌كێتیدا‌كردیان،‌له‌‌ڕویاندا‌دیس����انه‌‌وه‌‌‌بێزاریی‌خۆیان‌له‌‌هێزی‌حزب‌و‌ناڕێكی‌و‌فره‌‌مه‌رجه‌عیی‌پێش����مه‌‌رگه‌‌‌ده‌‌ربڕی‌و‌دوا‌ده‌‌رفه‌‌تیشیان‌به‌‌هه‌ردو‌حزب‌راگه‌‌یاند‌كه‌‌‌ئه‌‌و‌هێزانه‌‌‌له‌‌چوارچێوه‌‌ی‌وه‌‌زاره‌‌تێكی‌یه‌‌كگرتوی‌پێش����مه‌‌رگه‌‌دا‌یه‌‌كبخه‌‌ن،‌گرنگیی‌پرۆسه‌‌كه‌‌شیان‌باس����كردو‌وتیان‌ده‌‌مانه‌‌وێ‌‌له‌‌دوای‌كشانه‌‌وه‌‌ی‌سوپای‌‌USAهێزێك����ی‌وه‌‌ك‌ئه‌‌مه‌‌ی‌خۆمان‌له‌‌ڕوی‌مه‌‌ش����ق‌و‌ئاماده‌‌گییه‌‌وه‌‌‌بۆ‌هه‌رێمی‌كوردس����تان‌و‌عێراق‌و‌ناوچه‌‌كه‌‌‌له‌‌كوردو‌پێش����مه‌‌رگه‌‌‌دروست‌بكه‌‌ین‌كه‌‌‌بتوانێت‌متمانه‌‌ی‌خۆمان‌و‌كۆمه‌‌ڵگه‌‌ی‌نێوده‌‌وڵه‌‌تی‌بۆ‌به‌‌ره‌‌نگاربونه‌‌وه‌‌ی‌مه‌‌ترس����یه‌‌كانی‌تیرۆر‌به‌‌ده‌‌س����تبهێنێت‌و‌پارێزه‌ری‌هه‌رێمی‌كوردستان‌بێت.‌كورد،‌ته‌‌نیا‌هێزه‌‌‌مرۆییه‌‌كه‌‌ی‌له‌‌س����ه‌‌ر‌بو‌كه‌‌‌هه‌رچه‌‌ندێ‌‌راده‌‌س����تیان‌بكات‌و‌ئه‌‌وانیش‌به‌‌ڵێنیاندا‌له‌‌ماوه‌‌ی‌ش����ه‌‌ش‌مانگدا،‌الی‌خۆی����ان‌و‌به‌پاره‌‌ی‌خۆیان‌و‌وه‌‌ك‌س����ه‌‌ربازه‌‌كانی‌‌خۆیان‌به‌ته‌‌جهیزو‌ته‌‌دریب‌و‌ته‌‌سلیحی‌ئه‌‌مه‌ریكی‌رێكیانبخه‌‌ن،‌دواتریش‌بێخه‌‌م‌له‌‌ئاینده‌‌ی‌ناوچه‌‌كه‌‌‌پاشه‌‌كش����ه‌‌‌به‌‌ته‌‌واوی‌هێزه‌‌كانی����ان‌له‌‌عێراقدا‌بكه‌‌ن.‌ته‌‌نیا‌مه‌‌رجێك‌به‌‌)یه‌‌كێتی‌و‌پارتی(یان‌راگه‌‌یاند‌كه‌‌‌زیاتر‌له‌‌نه‌‌س����یحه‌‌ت‌و‌پێش����نیاز‌ده‌‌چ����و‌ئه‌‌وه‌‌‌بو‌كه‌‌‌به‌‌دوای����دا‌نابێت‌جگه‌‌‌له‌‌پۆلیس‌و‌ئاس����ایش،‌هیچ‌هێزێكی‌چه‌‌ك����دار‌له‌هه‌رێمی‌كوردس����تاندا‌بمێنێت.‌له‌‌و‌س����ه‌‌روه‌‌خته‌‌دا،‌پارتی‌و‌یه‌‌كێتی‌به‌‌جیا‌الی‌ئه‌‌مه‌ریكییه‌‌كان،‌یه‌‌كتریان‌به‌‌كه‌‌مته‌‌رخه‌‌م‌و‌خۆویستیی‌تاوانبار‌ده‌‌كرد‌به‌‌وه‌‌ی‌كه‌‌‌نایانه‌‌وێت‌پرۆس����ه‌‌كه‌‌‌سه‌‌ر‌بگرێت.‌هه‌‌ریه‌‌ك‌له‌‌هه‌وڵی‌ئه‌‌وه‌‌دا‌بون‌كه‌‌‌به‌‌ش����ی‌خۆیان‌له‌‌و‌ده‌‌س����كه‌‌وته‌‌‌به‌‌جیا‌وه‌‌ربگرن.‌)ئه‌‌و‌پاره‌‌یه‌‌‌به‌‌یاس����ایه‌‌ك‌بۆ‌پێكهاتنی‌یه‌‌ك‌هێزی‌پێش����مه‌‌رگه‌‌ی‌كوردستان‌ته‌‌رخانكرابو‌هه‌ر‌ئه‌‌و‌یاسایه‌‌ش‌رێگربو‌له‌‌وه‌‌ی‌به‌‌سه‌‌ر‌دو‌هێزی‌پێشمه‌‌رگه‌‌دا‌دابه‌‌ش‌بكرێت(،‌جه‌‌نه‌‌راڵ‌ئۆدیرنۆ‌كه‌‌‌سه‌‌رده‌‌س����ته‌‌ی‌هێزه‌‌كانی‌ئه‌‌مه‌ریكا‌بو‌له‌‌عێراق����دا‌له‌‌دوا‌كۆبونه‌‌وه‌‌یدا‌ئه‌‌مه‌‌ی‌

به‌‌هه‌ردوال‌راگه‌‌یاند.له‌‌كۆتای���ی‌س���اڵی‌)٢٠11(دا،‌س���وپای‌ئه‌‌مه‌ریكا‌له‌‌عێراق‌كش���ایه‌‌وه‌‌و‌كۆی‌پرۆس���ه‌‌كه‌‌‌ب���و‌به‌‌دوكیومێنتی‌ویكلیكس‌و‌‌ده‌‌س���كه‌‌وتێكی‌گه‌‌وره‌‌ش‌وه‌‌ك‌زۆر‌ده‌‌رفه‌‌ت‌و‌خه‌‌تاو‌خیانه‌‌تی‌كوردایه‌‌تی‌له‌‌ده‌‌س���ت‌ك���ورد‌ده‌‌رچو.‌داعش‌هات‌و‌قه‌‌تماغه‌‌ی‌برینه‌‌كانی‌هێزی‌پێش���مه‌‌رگه‌‌ی‌هه‌ڵدایه‌‌وه‌‌،‌ئه‌‌مه‌ریكییه‌‌كان‌و‌هێزه‌‌‌نێوده‌‌وڵه‌‌تیه‌‌كان‌به‌‌ش���ێوازێكی‌ترو‌به‌‌پشتیوانییه‌‌كی‌زیاتر‌گه‌‌ڕاونه‌‌ته‌‌وه‌‌‌المان‌و‌)پارتی‌و‌یه‌‌كێتی‌(ش‌كه‌‌‌ئه‌‌وسا‌رێگری‌ئه‌‌و‌ده‌‌نگانه‌‌‌بون‌كه‌‌‌له‌‌سه‌‌ر‌مه‌‌ترسیه‌‌كانی‌‌ناڕێكی،‌ناجۆریی‌و‌به‌‌حزبیكردنی‌هێزی‌پێش���مه‌‌رگه‌‌‌هه‌بون‌و‌گوێگری‌نه‌‌بون،‌ئێستا‌بۆیان‌ده‌‌ركه‌‌وت‌كه‌‌‌هێزی‌پێش���مه‌‌رگه‌‌ی‌حزبه‌‌كانی‌ئه‌‌وان‌له‌‌پاسه‌‌وانی‌خاووخێزان‌و‌باخ‌و‌ڤێالكانیان‌زیاتر،‌ناتوانێ‌‌پاسه‌‌وانی‌راسته‌‌قینه‌‌ی‌سنوره‌‌كانی‌هه‌‌‌رێمی‌كوردس���تان‌بێت.‌ده‌‌رفه‌‌تێكی‌گونجاوه‌‌‌ئه‌‌مج���اره‌‌‌به‌‌پاره‌‌ی‌خۆمان‌و‌الی‌خۆمان‌و‌پش���تیوانیی‌نێوده‌‌وڵه‌‌تی‌بتوانین‌هێزێكی‌پێش���مه‌‌رگه‌‌،‌به‌‌بڕوای‌پێش���مه‌‌رگایه‌‌تی‌و‌به‌‌پره‌‌نسیبی‌زانستی‌س���ه‌‌ربازیی‌بۆ‌پاراستنی‌هه‌‌میشه‌‌یی‌

سنوره‌‌كانی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌دروستبكه‌‌ین.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکالم

‌ئا:‌ئاوێنه‌

له‌دادگای‌ دوێنێ‌،‌ س����ه‌رله‌به‌یانی‌ت����ری‌‌ دانیش����تنێكی‌‌ گه‌رمی����ان‌كاوه‌‌ تیرۆكردن����ی‌ دۆس����یه‌ی‌تیایدا‌ كه‌‌ به‌ڕێوه‌چ����و،‌ گه‌رمیانی‌ش����یرین‌هاوسه‌ری‌‌كاوه‌‌گه‌رمیانی‌‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌نیوكاتژمێر‌ده‌ستبه‌سه‌ر‌

كرا.

‌شیرین‌ئه‌مین‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌له‌كاتی‌‌چونه‌‌نێو‌هۆڵی‌‌دادگاییكردندا‌ئه‌وه‌ی‌‌جێی‌‌نیگه‌رانیی‌‌و‌سه‌رس���امیی‌‌بوه‌‌ته‌نها‌دو‌تۆمه‌تباریان‌هێنابو،‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌تۆمه‌تباری‌‌س���ێهه‌م‌"مه‌حمود‌س���ه‌نگاوی‌"‌بهێنن،‌ئ���ه‌و‌وتی‌‌"داوای‌‌رونكردنه‌وه‌م‌كرد‌كه‌‌بۆچی‌‌تۆمه‌تباری‌‌سێهه‌م‌مه‌حمود‌سه‌نگاویتان‌نه‌هێناوه‌؟‌

وتیان‌كه‌یسه‌كه‌یان‌جیاكردوه‌ته‌وه‌".وتیش���ی‌‌"له‌به‌رامب���ه‌ردا‌ئاماده‌نه‌بوم‌دادوه‌ر‌ پرس���یاره‌كانی‌‌ وه‌اڵم���ی‌‌بده‌م���ه‌وه‌و‌وتم‌تا‌دادگا‌به‌ڕۆڵی‌‌خۆی‌‌هه‌ڵنه‌ستێت‌و‌تا‌تاوانباری‌‌سێهه‌م‌كه‌‌مه‌حمود‌سه‌نگاویه‌‌نه‌هێنن‌من‌وه‌اڵمی‌

دادوه‌ر‌ناده‌مه‌وه‌".دوای‌ئه‌م‌قس���انه‌،‌جۆره‌‌هه‌ڵچونێك‌له‌نێوان‌ئه‌م‌و‌دادوه‌ردا‌دروس���تده‌بێ‌‌و‌

ئامه د كوڕی كاوه گه رمیانی بو به 8 مانگ

شیرین: نامانه‌وێت‌تاوانباروه‌ك‌به‌رزه‌كی‌‌بانان‌بۆی‌‌ده‌ربچێت

بڕی���اری‌‌ دادوه‌ر‌ س���ه‌ره‌نجام‌ده‌س���تگیركردنی‌‌شیرین‌ئه‌مین‌و‌مامی‌‌

كاوه‌‌گه‌رمیانی‌ده‌رده‌كات.‌ش���یرین‌وتی‌‌"هه‌ر‌له‌وێدا‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌ده‌ستبه‌س���ه‌ركراین‌و‌ نیوكاتژمێ���ر‌له‌گه‌ڵمان‌ هه‌ڵسوكه‌وتیان‌ پۆلیسه‌كان‌

زۆر‌نه‌شیاوبو".وتیشی‌‌"سێش���ه‌ممه‌ی‌‌داهاتو‌٢٦/‌8دانیشتنێكی‌‌تری‌‌دۆسیه‌ی‌تیرۆكردنی‌ئه‌نجامده‌درێ���ت‌و‌ گه‌رمیان���ی‌ كاوه‌‌تۆمه‌تباره‌كه‌‌ ه���ه‌ر‌س���ێ‌‌ ده‌مانه‌وێت‌بهێنرێن���ه‌‌ب���ه‌رده‌م‌دادگا‌و‌نامانه‌وێت‌تاوانب���ار‌وه‌ك‌به‌رزه‌كی‌‌بان���ان‌بۆی‌‌

ده‌ربچێت".كاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سه‌رنوسه‌ری‌‌گۆڤاری‌‌رایه‌ڵ‌و‌په‌یامنێ���ری‌‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌،‌له‌ش���ه‌وی‌‌‌٢٠13/1٢/5له‌ناو‌ماڵه‌كه‌ی‌‌خۆیدا‌و‌به‌به‌رچ���اوی‌دایكییه‌وه‌‌درایه‌‌

به‌ر‌ده‌ستدڕێژی‌‌گولله‌و‌تیرۆركرا.‌‌1٧رۆژ‌دوای‌‌تیرۆركردن���ی‌،‌منداڵه‌‌تاقانه‌كه‌ی‌‌چ���اوی‌‌به‌دنیا‌هه‌ڵهێنا‌كه‌‌ن���اوی‌‌"ئام���ه‌د"ه‌،‌ئه‌و‌باوك���ی‌‌خۆی‌‌نه‌بینی‌‌و‌سێ‌‌رۆژی‌‌تر‌ته‌مه‌نی‌‌ده‌بێته‌‌

‌8مانگ.

‌ئامه‌د