KABANATA 8NAILATHALA ANG NOLI ME TANGERE (1887)

Ang matinding taglamig ng 1886- taong di malilimutan ni Rizal dahil sa:

1. Siya ay gutom, maysakit at naghihirap sa malayong lungsod.

2. Nagdulot din ito ng matinding kasiyahan pagkaraang dumanas ng hirap dahil lumabas na sa limbagan ang Noli ( Marso1887)

IDEYA NG PAGSULAT NG ISANG NOBELA TUNGKOL SA PILIPINAS

“Uncle Tom’s Cabin” ni Harriet Beecher Stowe.

Enero 2, 1884 (madrid)- pagtitipon sa tahanan ng mga paterno sa Madrid.

- Pagpapanukala ni Rizal ng ideya sa pagsulat ng nobela.

MGA SUMANG-AYON SA IDEYA:1. Pedro2. Maximo3. Antonio Paterno4. Graciano Lopez Jaena5. Evaristo Aguirre6. Eduardo de Lete7. Julio Lorente8. Melecio Figueroa9. Valentin Ventura

ANG PAGSULAT NG NOLISinimulan ni Rizal ang pagsulat ng

nobela sa Madrid noong pagtatapos ng 1884, at natapos niya ang kalahati nito.

1885(Paris)- pagkaraang makapagtapos ng kanyang pag-aaral sa Unibersidad Central de Madrid, ipinagpatuloy niya ang pagsulat ng nobela. Natapos niya ang huling sangkapat ng nobela sa Alemanya. Isinulat niya ang huling kabanata ng Noli sa Wilhelmsfield noong Abril-Hunyo 1886.

Berlin-Pebrero 1886(taglaming)- ginawa ni rizal ang huling rebisyon ng manuskrito ng Noli.

Fernando Canon- kaibigan at dating kaklase ni Rizal.

SI VIOLA TAGAPAGLIGTAS NG NOLI

Dr. Maximo Viola- kaibigan ni Rizal na nagmula sa mayamang pamilya sa San Miguel Bulacan.

1887- pagdating sa Berlin ni Viola.

1886- masayang pasko sa Berlin

Elias at Salome- inalis sa nobela.

Pebrero 21, 1887- natapos ang NOLI.

Berliner Buchdruckie-Action- Gesselschaft (imprenta) na may pinakamababang singil , 300 piso para sa 2000 sipi ng nobela.

PINAGBINTANGANG ESPIYANG PRANSES SI RIZALHabang nasa limbagan ang Noli,

isang kakaibang insidente ang naranasan ni Rizal.

Binisita ng Hepe ng Pulis ng Berlin sa kanyang bahay na inuupahan at hininging makita ang kanyang pasaporte.

Humingi ng tulong sa Embahador na Espanyol, ang Konde ng Benomar, na nangakong titingnan ang kasong ito.

NATAPOS ANG PAGPAPALIMBAG NG NOLI

Marso 21, 1887- lumabas sa imprenta ang ang Noli, ipapadala ang unang sipi sa malapit niyang kaibigan kasama sina:

BlumentrittDr. Antonio Ma. RegidorGraciano Lopez-JaenaMariano PonceFelix R. Hidalgo

Marso 29,1887- binigay ni Rizal ang Galley Proof ng Noli at komplementaryong sipi kay Viola bilang tanda ng pasasalamat. Sa komplimentaryong sipi sinulat niya “ Sa mahal kong kaibigang Maximo Viola, ang unang nakabasa at nakakapagpahalaga sa aking isinulat” - Jose Rizal.

ANG PAMAGAT NG NOBELAAng pamagat ng Noli Me Tangere

ay isang pariralang Latin na ang sabihin ay “ Huwag mo akong salingin”. Hidi ito orihinal na ideya ni Rizal at sinabi niyang nakuha nakuha niya ito sa bibliya.

DEDIKASYON NG AWTORInihahandog ni Rizal ang nobela

sa bayang Pilipinas ---- “Sa aking Amang Bayan”

MGA TAUHAN SA NOLI ME TANGERE

Crisostomo IbarraBinatang nag-aral sa Europa; nangarap na makapagpatayo ng paaralan upang matiyak ang magandang kinabukasan ng mga kabataan ng San Diego.

Elias - Piloto at magsasakang tumulong kay Ibarra para makilala ang kanyang bayan at ang mga suliranin nito.

Kapitan TiyagoMangangalakal na tiga-Binondo; ama-amahan ni Maria Clara.

Padre DamasoIsang kurang Pransiskano na napalipat ng ibang parokya matapos maglingkod ng matagal na panahon sa San Diego.

Padre SalviKurang pumalit kay Padre Damaso, nagkaroon ng lihim na pagtatangi kay Maria Clara.

Maria ClaraMayuming kasintahan ni Crisostomo; mutya ng San Diego na inihimatong anak ng kanyang ina na si Doña Pia Alba kay Padre Damaso

Pilosopo TasyoMaalam na matandang tagapayo ng marurunong na mamamayan ng San Diego.

SisaIsang masintahing ina na ang tanging kasalanan ay ang pagkakaroon ng asawang pabaya at malupit.

Basilio at CrispinMagkapatid na anak ni Sisa; sakristan at tagatugtog ng kampana sa simbahan ng San Diego.

AlperesMatalik na kaagaw ng kura sa kapangyarihan sa San Diego

•Donya ConsolacionNapangasawa ng alperes; dating labandera na may malaswang bibig at pag-uugali.

Donya VictorinaBabaing nagpapanggap na mestisang Kastila kung kaya abut-abot ang kolorete sa mukha at maling pangangastila.

Don Tiburcio de EspadañaIsang pilay at bungal na Kastilang napadpad sa Pilipinas sa paghahanap ng magandang kapalaran; napangasawa ni Donya Victorina.

LinaresMalayong pamangkin ni Don Tiburcio at pinsan ng inaanak ni Padre Damaso na napili niya para mapangasawa ni Maria Clara.

Don FilipoTinyente mayor na mahilig magbasa na Latin; ama ni Sinang

Señor Nol JuanNamahala ng mga gawain sa pagpapatayo ng paaralan.

LucasTaong madilaw na gumawa ng kalong ginamit sa di-natuloy na pagpatay kay Ibarra.

Tarsilo at BrunoMagkapatid na ang ama ay napatay sa palo ng mga Kastila.

Tiya IsabelHipag ni Kapitan Tiago na tumulong sa pagpapalaki kay Maria Clara.

Donya PiaMasimbahing ina ni Maria Clara na namatay matapos na kaagad na siya'y maisilang. 

Iday, Sinang, Victoria,at AndengMga kaibigan ni Maria Clara sa San Diego

Kapitan-Heneral Pinakamakapangyarihan sa Pilipinas; lumakad na maalisan ng pagka-ekskomunyon si Ibarra.

Don Rafael IbarraAma ni Crisostomo; nakainggitan nang labis ni Padre Damaso dahilan sa yaman kung kaya nataguriang erehe.

Don SaturninoNuno ni Crisostomo; naging dahilan ng kasawian ng nuno ni Elias.

Mang PabloPinuno ng mga tulisan na ibig tulungan ni Elias.

Kapitan BasilioIlan sa mga kapitan ng bayan sa San Diego Kapitan Tinong at Kapitan Valentin

Tinyente GuevarraIsang matapat na tinyente ng mga guwardiya sibil na nagsalaysay kay Ibarra ng tungkol sa kasawiang sinapit ng kanyang ama.Kapitana MariaTanging babaing makabayan na pumapanig sa pagtatanggol ni Ibarra sa alaala ng ama.Padre SibylaParing Agustino na lihim na sumusubaybay sa mga kilos ni Ibarra.

Albino- dating seminarista na nakasama sa piknik sa lawa.

BUOD NG NOLIMay 63 kabanata at epilogo ang Noli Me

Tangere.Nagsimula ito sa salu-salong handog ni

Kapitan Tiago (Santiago Delos Reyes) kay Crisostomosa Ibarra sa kanyang bahay sa kalye Anloague ( ngayon Kalye Juan Luna) noong huling araw ng Oktubre. Si Ibarra ay nag-iisang anak ni Don Rafael Ibarra, kaibigan ni kapitan Tiyago at kasintahan ni Maria Clara, anak ni Kapitan Tiyago. Kararating palang ni Ibarra mula sa pitong taon na pag-aaral sa Europa.

Kabilang sa mga panauhin ni Kapitan Tiyago ay sina:

1. Padre Damaso2. Padre Sybilla 3. Senor Guevarra4. Don Tiburcio de Espadana Pagkaraan ng hapunan

nagpaalam si Ibarra kay Kapitan Tiyago at nagbalik sa kanyang otel.

Kinaumagahan ay dinalaw ni Ibarra si Maria Clara ang kasintahan niya mula pagkabata.

Pagkaraan ng suyuan sa Asotea umuwi si Ibarra sa San Diego para dalawin ang puntod ng Ama. Todos los Santos noon.

Interesanteng tao na nakilala ni Ibarra sa kanilang Bayan:

1. Pilosopo Tasio “ Tasiong Baliw”2. Don Filipo Lino3. Don Melchor4. Don Basilio at Don Valentin

Trahedya sa nobela ( kwento ni Sisa)Sina Kapitan Tiago, Maria Clara, at Tiya

Isabel (pinsan ni Kapitan Tiago na nag-alaga kay Maria Clara pagkaraan ng mamatay ang ina)

Nagbigay ng Piknik sa may lawa si Ibarra at kanyang mga kaibigan:

Mga kaibigan ni Maria Clara:1. Ang masayahing si Sinang2. Ang supladang si Victoria3. Ang magandang si Iday4. Ang maaalalahaning si Neneng5. Albino6. Elias7. Kapitan Tika8. Albino

Binisita ni Ibarra si Tandang Tasiong para hingin ang payo nito tungkol sa ipapatayong paaralan.

Abala ang San Diego sa paghahanda para sa pista ng patron ng bayang San Diego de Alcala, Nobyembre 11.

Isang malungkot na pangyayari ang naganap pagkatapos ng masaganang hapunan ni Ibarra.Ang hambog na si Padre Damaso ay ininsulto ang alaala ng ama ni Ibarra sa harap ng maraming panauhin. Hindi napigilan ni Ibarra ang kanyang sarili, sinagpang niya si Padre Damaso, at sinuntok niya ito. Nang mabuwal ang prayle ay inabot ni Ibarra ang isang Kutsilyo at itatarak sana sa prayle kung di sya naawat ni Maria Clara.

Dahil sa ginawa ni Ibarra, nasira ang kasunduang pakasal nila ni Maria Clara. Naging ex-comunicado si Ibarra.

Naging katuw-tuwang pangyayari sa nobela ang pag-aaway ng dalawang eskadalosang senyora– sina Donya Consolacion at Donya Victorina.

Ang kuwento ni Elias ay tulad ng kay Sisa, malungkot at puno ng trahedya. Isinalaysay niya ito kay Ibarra. Animnapung taon na ang nakakaraan.

Ang nobela ay may epilogo na nagsasalaysay ng mga nangyari sa buhay ng ibang tauha. Si Maria Clara, dahil sa pagiging tapat sa alaala ni Ibarra, ang lalaking tunay niyang minamahal ay pumasok sa Kumbento ng Santa Clara. Nilisan ni Padre Salvi ang San Diego at naging kapelyan ng Kumbento. Nalipat sa malayong lalawigan si Padre Damaso ngunit kinaumagahan ay natagpuan siyang patay na sa kanyang silid. Si Kapitan Tiago, na dati’y mahusay sa pagtanggap ng mga panauhin at mapagbigay na patron ng simbahan, ay nalulon sa apyan at napabayaan na nang husto ang kanyang kalusugan. Si Donya Victorina na patuloy pa rin ang sa pagtrato ng di-mahusay kay Don Tiburcio ay nagsasalamin na dahil nanlalabo ang mga mata. Si Linares, na nabiigo sa pag-ibig ni Maria Clara, ay namatay sa sakit na disenterya at inilibing sa simenteryo ng Paco. Ang alperes na nagtagumpay sa pananalakbay sa kuta, ay itinaas ang ranggo sa pagiging komandante. Nagbalik sa siya sa Espanya, iniwan ang kanyang kalaguyong si Donya Consolacion.

Ang Nobela ay nagwakas sa Maria Clara na malungkot na madre ng kombento ng Santa Clara, tuluyan ng nawala sa mundo.

BATAY SA KATOTOHANAN ANG NOLI.

Kaiba sa literaturang kathambuhay, ang Noli Me Tangere ay isang totoong Kuwento ng mga kalagayan sa Pilipinas noong mga huling dekada ng kolonyalismong Espanyol, at ang mga sitwasyon dito ay totoong naganap. “ totoo ang mga isinulat ko sa nobela”, sabi ni Rizal. “ mapaptunayan ko iyan”

Ang mga tauhan:1. Ibarra at Elias – si Rizal mismo.2. Maria Clara_ si Leonor Rivera, na bagaman

sa totoong buhay ay hindi naging matapat kay Rizal at nagpakasal sa isang Ingles.

3. Pilosopong Tasio- ang nakakatandang kapatid ni Rizal na si Paciano.

4. Padre Salvi- ayon sa mga Rizalista, ay si Padre Piernavieja ang kinamumuhiang prayleng Agustino ng Cavite na napatay ng mga rebolusyonaryo noong panahon ng Himagsikan.

5. Kapitan Tiago- si Kapitan Hilario Sunico ng San Nicolas.

6. Donya Victorina- ay si Donya Agustina Medel.

7. Basilio at Crispin- ay ang magkapatid na Crisostomo ng Hagonoy.

8. Padre Damaso- ay tipikal na dominanteng prayle – arogante,imoral, at laban na laban sa mga Pilipino --- noong panahon ni Rizal.

ANG NAWAWALANG KABANATA NG NOLI

Sa orihinal na manuskrito ng Noli Me Tangere, may kabanatang pinamagatang

“ ELIAS AT SALOME” na kasunod ng kabanat XXIV – “ Sa Kakahuyan”. Ang partikular na kabanata ay tungkol kina Elias at Salome na inalis ni Rizal kaya hidi naging bahagi ng nailathalang nobela.

PINURI NG MGA KAIBIGAN NI RIZAL ANG NOLI.

Ferdinand Blumentritt ( isang banyaga)

Dr. Antonia Ma. Regidor- makabayang Pilipino at abogadong ipinatapon dahil sa pagkakasangkotnsa pag-alsa ng Cavite noong 1872.