• redactor@aibat.kg • ¹ 73 • 11-àïðåëü, 2014

Óëóòòóê îïïîçèöèÿëûê êûé-ìûëäûí (ÓÎÊ)10-àïðåëäå-ãè ìèòèíãèíäå ò¿øê¿ òàìàê-òàíóóãà áèðäåí «ñåíäâè÷», æåëèì áºòºëêºãº êóþë-ãàí ñóóëàð òàðêàòûëäû. «Êîíöåðòòèí» óþøòóðóó÷ó-ëàðû ýëäèí êºï êåëáå-ñèí àëäûí àëà áèëèøêåí-áè, «ñåíäâè÷», áºòºëêº ñóóëàðäû àç àëûøûïòûð. Àð êûë ñºçäºðä¿ óãà áå-ðèï òàæàãàí ìèòèíã÷èëåð-äèí êóðñàãû à÷êàí áåëåì, «îáåääè» òàëàøûï êèðèø-òè. ʺï÷¿ë¿ã¿íº «ñåíäâè÷» æåòïåé ìóøòàøêàíãà ÷å-éèí áàðûøêàíûí àãåíòòèê-òåð æàçûï ÷ûãûøòû. ÓÎÊ ëèäåðè Ðàâøàí Æýýíáå-êîâäóí «äå캺ð÷¿ëºð¿» ìóíó óêñà, «àê÷àíû êàéäà ñàðïòàäû¢àð?» äåï ñóðà-ñà ýìíå äåï æîîï óçàòàð ýêåí?

КАРАПАЙЫМ КАЛКТЫ «СЕНДВИЧ», БЄТЄЛКЄ СУУГА ТЕЎЕШЕБИ?

МЫРЗАКМАТОВ МЕНЕН МАМИЛЕМ СЫЙ ЭЛЕ...

Єлїп калайын дейм боюмдагы баламды кыйбайм 106

www.aibat.kg

Кара жоргобу же кара жоргабы?

Абдыкеримовго Ариповдун алы жетпей жатыптыр

8

7

Айтмамат КАДЫРБАЕВ:

11-апрель, 2014-жыл

2 САЙ-САТ

Гезит ээси:"Айбат Аймак" коомдук фонду

Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде

катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма №860 Нускасы: 2000

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: redactor@aibat.kg

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:Акинай АЙДАРОВАРахатбек РЫСАЛИЕВТєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВАДамир ЭСЕНГУЛОВМирбек АСАНАЛИЕВ (0777 15 99 45 Нарын)

Аида ИШЕНГУЛОВАРыскїл ТЫНЫБЕК кызы (03943 43679 Ыссык Кєл)

Жооптуу редактор:Мелис АРТЫКОВ

Коммерциялык директор:Бектур БАЙМОЎОЛОВ (0772) 16 11 00

ОППОЗИЦИЯНЫН МИТИНГИНЕ ЭМГЕК БИРЖАСЫНДАГЫЛАР 500 СОМ ЇЧЇН КЕЛИШКЕН

БАШ ПРОКУРОР БОЛГУСУ КЕЛГЕН КУБАНЫЧБЕК КАДЫРОВ БАСМАЧЫБЫ?

ЄКМЄТ БАШЧЫ ТАЖИК ПРЕМЬЕР-МИНИСТРИ МЕНЕН СЇЙЛЄШТЇ

Ð. Æýýíáåêîâ:

ЖУБАЙЫМ ЖОК ДЕГЕНДЕ АЛТЫ АЙДА БИР ИРЕТ АКШга БАРЫП ТУРАТ»

«ДОРДОЙДУН» ИШКЕРЛЕРИН 500-1000 СОМГО МИТИНГГЕ ЧЫГУУГА ЇНДЄШКЄН

КАРАКОЛ ШААРЫНА МИТИНГГЕ КЕЛГЕНДЕРДИН УНААЛАРЫНАН ТАШТАР ТАБЫЛГАН

Кечээки оппозициянын митингине ак-чанын кїчї менен гана эл жыйналганы тас-тыкталды. Бул боюнча милицияга тїшїп калгандар да айтып беришти. “Вечерний Бишкек” сайтына эмгек биржасынан келген адам ага митингге катышкандыгы їчїн 500 сом бере тургандыгын билдирген. Анын ай-тымында, ал Жалал-Абаддан болот, бирок кєп жылдан бери Бишкекте турат. Кїнїгє

ал Толстой кєчєсїндєгї эмгек биржасына жумуш издеп чыгат. Бїгїн аларга микроав-тобус менен кишилер келишип, митингге барып, 3 саат туруп берип, 500 сом тєлєй тургандарын айтышкан. “Биз митингге саат 11:30дарда 24 киши келдик. Бирок азырын-ча акчабызды бере элек, топтун башчысы кассир менен жолугушуп, акчабызды алып бермек”, - деди ал.

Бїгїн оппозициячылдардын катарында жїргєн Кубанычбек Кадыровду укук кор-гоо органдарынын кызматкерлери кармап кетишкен. Муну Улуттук оппозициялык кый-мылдын мїчєлєрї митингге байланыштуу дешип «чыркырашканы» менен маселе баш-ка жагында экендиги тастыкталды. ИИМ-дин берген маалыматы боюнча Кубанычбек Кадыровду кармоо бїгїнкї болуп єткєн ми-тинг менен таптакыр байланышы жок. Аны ушул эле жылдын 7-апрелинде болуп єткєн кылмыш ишине катыштыгы бар делген шек менен кармашкан. Мына ушул 7-апрель ре-волюциясынын тєрт жылдыгы белгиленип жаткан кїнї Бишкек шаарынын Чїй прос-пектиси менен Раззаков кєчєсїнїн кесили-шинен Бишкек шаарынын тургуну А. Абд-рахмановдун автоунаасына белгисиз адамдар

келип, унаанын ичинде отурган досун кїчкє салып алып чыгышкан. Андан соў автоу-наанын тартып алышкан эле. Натыйжада унаанын ээсинин 1 миў доллары жоголгон. Мына ушул кылмыш ишине Кубанычбек Кадыровдун да катыштыгы бар экендиги айтылууда. Мындан улам «акыйкаттык» деп какшаган, акыркы кїндєрї ойгонсо оюнан, уктаса тїшїнєн Башкы прокурордук кызмат кетпеген Кубанычбек Кадыровдун «басма-чылык» да єнєрї барбы деген суроо туу-лат. Мына ушундай адамдар Башкы проку-рор болгусу келсе, анда Кыргызстанда деги акыйкаттык болушу мїмкїнбї? Бир убакта ИИМдин орун басары болуп туруп, бизнес-мендерге салык салып жашаса, эми жумуш-суз калган Кубанычбек мырза кєчєдєгї ка-рапайым адамдарды тоногонго єткєнбї?..

КРнын єкмєт башчысы Жоомарт Отор-баев кечээ Тажикстандын премьер-минист-ри Кохир Расулзода менен телефон аркылуу

сїйлєшїп, эки тараптуу соода-экономика-лык кызматташтыкты єнїктїрїї маселесин талкуулашты. Ошондой эле чек ара маселе-лери боюнча єкмєттїк делегациянын иш-теринин абалы жана келечеги тууралуу да сєз болду. Тажикстандын премьер-минист-ри кыргыз єкмєт башчысын премьер-ми-нистрликке бекитилиши менен куттуктады.

Ошондой эле бїгїн КРнын тышкы иш-тер министринин орун басары Аскар Беши-мов Тажикстандын Кыргызстандагы элчи-си Олим Рахимов менен жолугушту. Анда кыргыз-тажик кызматташтыгынын маани-лїї маселелерин талкуулоо їчїн эки тарап-туу єкмєттїк делегациянын жолугушуусуна даярдык тууралуу сєз болду. Делегациянын жолугушуусу качан болору маалымдалган эмес. (ZKo)

Оппозиция лидери Равшан Жээнбеков-дун АКШга качып кетиши тууралуу ушак кептер тарап кеткен эле. Ага байланыштуу УОКтун лидери Равшан Жээнбеков кечээ 10-апрелде Бишкек шаарында єткєн оп-позиция тараптын митинги аяктагандан кийин журналисттер тарабын берилген су-роого жооп берип жатып АКШга виза алуу єтїнїчї менен кайрылганы чындык экенин тастыктады.

Анын айтымында, мунун себеби їй-бї-лєсї, єзї АКШга тез каттап турганы менен байланыштуу. «Мен єзїм иш сапарым ме-нен АКШга барып турам жана балдарым ал жакта билим алат. Ошондой эле, жубайым дагы жок дегенде алты ай убакытта бир ирет АКШга барып турат», - дейт.

«Дордой» базары штаттык режимде иш-теп жатат, баардык ишкерлер єз ордуларын-да. Бул тууралуу кечээ «Дордой» соода базар комплексинин профсоюздар тєрайымы Да-мира Дєєлєталиева айтты.. Анын айтуусун-да, шаарда єтїп жаткан митингге карабай, базардагы абал тынч.

Ал «Бары товарларын сатып жатышат. Бизди митингге чакырышкан, баракчалар-ды беришкен, кирип 500-1000 сомдон сунуш кылышкан. Булар бир гана жаш адамдар эмес, алардын арасында улгайган адамдар да бар. Биз аларды узатып жибердик, иш-керлер єздєрї митингге каршы чыгышып, антимитинг єткєрїїнї сунуш кылышты. «Дордой» базарынын 12 субьектиси иш-тєєдє, эч ким митингге чыккан жок, бизге мунун кереги жок», - деди.

Бул тууралуу Ысык-Кєл облустук мили-циянын басма сєз катчысы Сталбек Усу-бакунов маалымдоодо. Анын айтуусунда, Каракол шаарына митингге келгендердин унааларынан таштар табылган. Буга байла-ныштуу 8 киши кармалып, азыр жагдайла-ры аныкталууда. Бул таштар эмне максатта апкелингени такталгандан кийин кармал-гандарга карата юридикалык баа берилет. Административдик чара колдонулат. Кечээ Каракол шаарына митинг єткєрїї їчїн кел-ген жарандарды милиция кууп таркатып, айрымдарын кармаган болчу.

11-апрель, 2014-жыл

3ИНВЕСТИЦИЯ

С. ПОНОМАРЕВ, эксперт:

Заирбек ЖООШБЕКОВ, ЖК депутаты:

“МИТИНГДЕР ЖЫЛ САЙЫН ЖЕРГЕБИЗДИН

ИНВЕСТИЦИЯЛЫК КЛИМАТЫНА ТЕРС ТААСИРИН ТИЙГИЗЇЇДЄ”

Жыл сайын эле митинг боло бергени КР-дин инвестициялык климатына терс тааси-рин тийгизїїдє. Мындай пикирин 10-ап-релде Кыргызстандын базарлары, соода ишканалары жана тейлєє тармагы Ассо-циациясынын президенти Сергей Понома-рев билдирди.

Ал белгилегендей, митингдерди єткєрїї єлкєнїн жарандарынын конституциялык укугу болуп саналат жана Кыргызстанда дїйнєдє таанылган демократиянын нор-малары жана стандарттары сакталып жат-канын айгинелейт. «Бул жагынан караган-да албетте митинг єткєрїїгє болот. Бирок єлкєдє жылдан жылга митинг боло берге-ни, жылына 800дєн 2 миўге чейин митинг єткєнї, бул мамлекеттин инвестициялык климатына терс таасирин тийгизїїдє, - деп

эсептейт С.Пономарев.Анын айтымында, учурда ММКлар гло-

балдуу жана чеги жок иштешет, ошондук-тан Кыргызстандагы митингдер планета-нын ар кайсы булуў-бурчундагы инвестор боло алуучуларга жетип жатат. «Кєп эле инвесторлор биз менен иштегиси келге-нин айтып, бирок саясый туруктуулук жана бизнеске кепилдиктердин жоктугунан баш тартып жатышат. Башка мамлекеттерде єз-гєчє чет элдик инвесторлорду кабыл ал-боо боюнча мынчалык агрессивдїї саясат жок», - деди ал.

С. Пономаревдун пикиринде, жарандар ишкерлер жумушчу орундарын, ВВП, са-лык жана бажы жыйымдарын тїзїп жат-канын, алар анан социалдык жана башка тармактарга таркатыларын тїшїнїїсї ке-

рек.«Экономикалык-ишкерлик тармак жок болсо, мамлекет да жок болот. Ошондуктан мындай митингдер болуп жатканда бир жа-гынан эркин билдирїїчї конституциялык укугун билдирет, экинчи жагынан тынч жат-кан элди козутуу болуп саналат. Тилекке каршы, кєпчїлїк митингдердин артында тышкы оюнчулар байкалып, митингге жу-мушка баргандай эле барышат», - деп ко-шумчалады ал.

Ошондой эле анын айтымында, дайым эле нааразычылык акцияларга байланыштуу Кыргызстанда жаз кайра жаралуу, жылуулук менен байланыштырылбай, митинг, рево-люцияларга байланыштырылат. Мен жыл сайын жазды кооптонуу менен тоскондон тажадым, деди Пономарев.

«ОППОЗИЦИЯНЫН МАКСАТЫ ЭПТЕП ЭЛЕ БИЙЛИКТИ АЛМАШТЫРУУ ЭКЕНДИГИН КЄРСЄТЇП АТЫШАТ»

“ЭНЕРГИЯ, СООДА ЖАНА ЄНЇГЇЇ” ЭЛ АРАЛЫК ФОРУМУНА КЫРГЫЗСТАНДАН 15 ИШКЕР ЖЄНЄП КЕТТИ

- Заирбек мырза, УОК єткєргєн бїгїнкї митинг бийликке 6 талап койду. Анын бири «Нааразычылык акциялары мындан ары да токто-бой улансын» деген талап экен. Бул талапка кандай тїшїнсєк болот?- Кызык экен, эмне аларга нааразычылык

акцияларын да бийлик уюштуруп бериши керек бекен? Ар нерсени айтып атышып, баштары айланып калгандай болуп жатса керек. Нааразычылык акцияларын єткєрє беришсин, ага эч ким каршылык кылбайт. Бирок, элди жєнї жок дїрбєтїп, башаламан-дык жарата турган жагдай тїзбєєлєрї керек

- «Саруулуктарга куугунтук ток-тосун, камалгандар бошотулсун» деген талапка кандай карайсыз?- Биз мыйзамдуу жана цивилдїї мамле-

кетте жашап атабыз. Андыктан ким гана болбосун мыйзам бузса, жооп бериши керек. Анан эл талап кылып атат деп эле мыйзам бузгандарды коё берсек, анда мыйзамды тебелеген болуп калабыз да. Эл єзї мый-замдуулукту талап кылып атат. Анан кайра анын тескерисинен кыла бергенде да бол-бойт. Анда анархия їстємдїк кылып кетет. Аларды азыр президент да, мен да кїнєє-лїї, же кїнєєсїз деп айта албайбыз. Бир гана сот чечет.

- «Адам укуктарын бузгандыгы їчїн, митингге келгендерди кар-мап-камагандыгы їчїн Алмаз Атамбаев отставкага кетсин!» деген талап орундуубу?- Мына ушул талабынан эле алардын не-

гизги максаты эмне экени кєрїнїп турат. Алардын ою эптеп эле бийликти алмашты-руу болуп турат.

АКШнын Вашингтон шаарында Америка жана тїрк тилдїї элдердин конгрессинин ал-кагында уюштурулуп жаткан эл аралык фо-румга катышуу максатында Жаш ишкерлер ассоциациясы 15 ишкерден турган топ менен АКШга жєнєп кетти. Бул иш-чарага Кыр-гызстан, Казакстан, Азербайжан, Тїркия ж.б. тїрк тилдїї єлкєлєрдїн мамлекеттик бийликтин, илимий жана маданий чєйрє-нїн, финансылык жана эл аралык уюмдар-дын єкїлдєрїнїн жана ишкерлердин каты-шуусу кїтїлїїдє. Форумдун негизги темасы “Энергия, соода жана єнїгїї” деген аталыш-та болуп, “Улуу Жибек-Жолу демилгеси”, “Энергетикалык коопсуздук” жана “Борбор-дук Азияда кызматташуу” боюнча долбоор-лордун каралуусу кїтїлїїдє. Иш сапардын алкагында тажрыйба жана маалымат алма-шуу максатында Чикаго, Сент Луис, Джеф-ферсон-Сити жана Нью-Йорк шаарларына ишкерлердин иш сапары уюштурулат.

2013-жылдын 12-13-мартында уюшту-рулган эл аралык форумга КР ЖК депута-ты Эл аралык иштер боюнча комитетинин тєрагасы Каныбек Иманалиев жана Жаш ишкерлер ассоциациясы 17 ишкерден турган топ менен катышкан. Иш-чара, тїрк тилдїї элдердин мамлекеттик жана бизнес єкїлдє-рїнїн АКШнын эл єкїлдєрї, мамлекеттик кызматкерлери жана ишкерлери менен жо-лугушуусуна шарт тїзгєн. Биринчи форум-дун натыйжасында, 2013-жылдын 20-нояб-рында АКШнын Вашингтон шаарында эки єлкєнїн тарыхындагы биринчи Кыргыз-Америка бизнес форуму єткєрїлїп, КР ЖК депутаттары жана КР Єкмєтїнїн єкїлдєрї, ошондой эле 50 жакын ишкерден турган топ катышты. Азыркы учурда Кыргыз-Амери-ка бизнес форумун Кыргызстанда єткєрїї боюнча уюштуруу иштери жїргїзїлїп жатат.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

11-апрель, 2014-жыл

4 ЖАЗ МААНАЙ

Бакытбек ЖЕТИГЕНОВ, ЖК депутаты:

Марс САРИЕВ, саясат таануучу:

“БАРДЫК НЕРСЕНИ ЭЛЕ БИЙЛИККЕ ЖАРМАШТЫРА БЕРГЕНДЕ БОЛБОЙТ”

“МИТИНГДЕРДИН БААРЫ ТУРИЗМГЕ ТЕРС ТААСИРИН ТИЙГИЗЇДЄ”

БИРИНЧИ ЄЗЇ МАНДАТЫН ТАПШЫРБАЙБЫ?

БИШКЕКТЕГИ ЖАЗГЫ ТОПОЛОЎГО МИГРАНТТАР САЛЫМ КОШОБУ?

- Бакытбек мырза, бїгїн Бишкек-те митинг єткєргєн оппозиция бийликке 6 талап койду. Анын бири «Адам укуктарын бузган-дыгы їчїн, митингге келгендерди кармап-камагандыгы їчїн Алмаз Атамбаев отставкага кетсин!» деген талап экен. Бул талапка кан-дай карайсыз?- Бул орунсуз талап. Митингге келген-

дерди кармоодо президенттин кандай тие-шеси бар? Аны ошол ишке тиешелїїлєр-дєн сураш керек. Экинчиден, аларды эмне себептен кармады иликтеш керек. Эгерде

документтерин текшерїї їчїн гана кармап, кайра коё беришкен болсо, андан кыйкым издєєнїн кереги жок.

- «Бийлик саясый кызыкчылык їчїн жаап койгон Бишкек-Ош жолу ачылсын» деген да талаптары бар экен. Бул дагы бийликтин кызык-чылыгы беле?- Бардык нерсени эле бийликке жармаш-

тыра бергенде болбойт да. Ош-Бишкек жо-лунда жылына эле кєчкї тїшїп турат. Жы-лына эле жол убактылуу жабылып турат. Анан кар кєчкї тїшїї коркунучу турса дагы, аны алдын-ала эскертїї бербей койсо, ал кандайдыр бир кырсыкты алып келсе, ага ким жооп берет? Анда да бийликти кїнєє-лєп чыгышат эле да.

- «Кыргыз Республикасынын Жо-горку Кеўеши элдин їмїтїн акта-багандыгы їчїн таркатылсын!» деген талабына кандай карайсыз?- Мен Жогорку Кеўеш укмуш иштеп атат

деп мактабайм. Бирок, азыр аны таркатууга негиз жок. Жогорку Кеўештин атына ар кандай сын-пикирлер бар. Бирок, аны улам эле тарката бергенден кандай пайда болот? Конституциянын негизинде иш алып барыш керек. ЖКны кайсыл убакта таркатса боло тургандыгы жазылып турат. Азыр алардын талабы менен ЖКны таркатса, андан кийин дагы бир нерсени жактырбай таркатабыз деп чыгат. Андыктан ар бир талапты коёр-до таразалаш керек.

Мындай форматтагы жана мындай мїнєз-дєгї митингдердин баары инвестициялык климатка терс таасирин тийгизїїдє, деген оюн саясат таануучу Марс Сариев билдирди.

«Саясый туруктуулук жок болсо, инвес-торлор тууралуу сєз да кылбай эле койсо болот. Кайрадан эле митинг уюштуруп аты-

шат, Кумтєр темасын кєтєрїп, саясый абал туруксуз болуп атат. Инвесторлор мындан улам инвестиция алып келїїгє кооптуу эке-нин тїшїнїп калышты. Кумтєр инвесторлор їчїн индикатор болуп саналат, анткени бул Кыргызстандын бюджет тїзїїчї жалгыз ири ишканасы, ошондуктан бул инвесторлорго абдан терс таасирин тийгизет деп эсептейм”, - деди Сариев.

Анын пикиринде, россиялык инвестор-лор башкача кєз карашта.

«Русгидро» сыяктуу компаниялар єкмєт менен абдан тыгыз иштеп жатат, ошондуктан россиялык бизнес мындай кооптуу кырдаал-дарга даяр жана кирешесин алып келет. Ал эми жеке бизнес жана батыш капиталы їчїн албетте бул кооптуу. Биз капиталды алып келїї жаатында кооптуу єлкєбїз», - деди ал.

УОК лидери Равшан Жээнбеков митингди жыйынтыктап жатып беш пункттан турган талап койду. Кандай талап деп кызыксаўар булар: митингге келген адамдарды кармат-каны їчїн президентти отставкага кетирїї, абактагы Акматбек Келдибековду бошотуу, Бишкек-Ош унаа жолун ачуу, абактагы са-руулуктарды бошотуу жана парламентти мєєнєтїнєн мурда таратуу.

Аргасыздан мыйыгынан жылмаясыў. Эмне президент: «Митингге келгендерди камагыла» деп буйрук бериптирби? Буга акыл-эси жайында адам ишенбейт. Ошон їчїн эле президентти «кет!» деп кыйкыра берген акылга сыябы?

Ушундай эле кїлкї келтирчї талабы – «Бишкек-Ош жолун ачуу» талабы. Єзгєчє кырдаалдар министрлиги кар кєчкїлєрїн тїшїрїї їчїн унаа жолун убактылуу жаап жатканын расмий кабарлаган. Муну Равшан Бабырбекович билсе керек. Анда билип ту-руп адамдарды кырсыкка тїртїп жатабы?

Равшан мырза єзїн дасыккан юрист эке-нин айтып келет. Анда адамдын кїнєєсї бар-жогун сот гана аныктарын билсе керек. Андыктан, «абактагы А.Келдибеков бошо-тулсун», «абактагы саруулуктар бошотулсун» деген талаптары суу кечпешин тїшїнїп туруп кабыргасынан койдурганы – шылтоо таппай, аргасы кеткендеги кадам экенин далилдейт.

«Парламент мєєнєтїнєн мурда тарка-тылсын!» дейт. Р.Жээнбеков парламентте депутаттык мандат тагынып отурат. Мын-дай шартта ал єзї їлгї кєрсєтїп мандатын тапшырып кетпейби? А парламент кандай учурда мєєнєтїнєн мурда таркатылышы керектиги Конституцияда так жазылган.

Мына ушундай жєнсїз талаптарды кой-гон улуттук оппозициялык кыймылдын коомчулукту дїрбєтїп, митинг єткєргєнї-нє тїк тїшїнбєдїк. Же УОКчулар «демєєр-чїлєрдєн» алган «долларбайларын» акташ їчїн аргасыздан ушундай кадамга барыш-кандагысыбы?

Москвадагы мигранттардын жанын кой-бой тымызын дїрбєлєўгє салган адамдар жєнїндє айыўдар Бишкекке да угулуп жа-тат. Ал адамдардын кєбї Жалалабаддыктар экени, алар илгери Їсєн Сыдыков Москвада жїргєндє негиздеп кеткен “Кыргыз бирим-диги» коомуна таянаары айтылууда. Ал топ-

тун башкы идеологу Бакиевдин бир тууган аяшїкаси, Апрель революциясына чейинки Кыргызстандын Россиядагы элчиси Раим-кул Аттокуров дешїїдє. Тымызындын ба-шында, убагында Минскидеги акаси менен бир уруудан экенин шардана мактанып ай-тып жїргєн коом жетекчиси Абдыганы Ша-киров, Москвадагы байпак бизнеси жїрбєй калып саясатка катуу киришиптир. Ал алдын «Мекен ынтымагы” партиясына жармашып, пайда чыкпаган соў Темирбек Асанбеков ме-нен катуу араздашып, эми минтип алыста жїргєн соў, кыргыз элине залакасын тий-гизбей жїрсє болмок. Биздин угушубузча аталган топ жакын арада Москвага дїйнє-нїн тєрт бурчунан кыргыздарды чакырып, Кыргызстандагы ыўгайсыз бийликти, ал-ахвалды талкууламакчы. Мигранттар чет мамлекетте зорго жїрсє, аларды саясатка, митинг-ситингге їндєбєстєн, Кыргызстан-дын элин тынч коюп, єз арабаларын жакшы-лап тартып алышса жакшы болмок! Эртеўки кїндє бийликке баш оорутма боло турган ошондой оркойгон ооруларды байкай жїр-гєн Россиядагы Кыргызстандын тажрыйба-сыз элчисине бали!

ТАКТООЄткєн саныбызда “Акыйкат издеген Сїйїндїк соттордон акыйкат тапты” де-

ген аталыштагы чыккан материалдагы Ашыралиев Кемел деген атты алмаштырып жазып алыптырбыз. Ашыралиев Алмаз деп окуп коюўуздар.

11-апрель, 2014-жыл

5КЄГЇЛТЇР ОТ

Шайырбек ЖУРАЕВ: :

ИНВЕСТОРЛОРЛОРГО БЕРИЛГЕН КЕПИЛДИК САЯСЫЙ ОЮНДАРДАН

ЄЙДЄ БОЛУШУ ШАРТ

БИР ДОЛЛАР СИМВОЛИКАЛЫК ГАНА БАА ЭКЕНИН ДЇЙНЄ ЭЛИ БИЛЕТ.

РАВШАН ЖЭЭНБЕКОВ АНЫ БИЛБЕЙБИ?

«Кумтєр» маселесинин саясый оюнга ай-ланышы мамлекет їчїн тєрт тарабынан урулган терс сокку болууда. Эў ириде анын эл аралык деўгээлдеги кадыр-баркына кє-лєкє тїшїп, имиджине доо кетїїдє. Масе-лен, єткєн жылдын ичиндеги алтын кени-нин айланасында болуп єткєн мыйзамдын чегинен чыккан митингдер Кыргызстанды дїйнєлїк коомчулукка жапайы мамлекет сыўары кєрсєтїп койду. Экинчиден, єлкє экономикасына жасалган оор сокку болду. Бул жааттан алып караганда баштуу болом деп кулактан айрылып кала жаздадык. Кыр-гызстандын акцияларынын куну дїйнєлїк биржада бир нече эсеге тїшїп кетти. Їчїн-чїдєн, мындай мыйзамдын чегинен чыккан митингдердин, курулай популизмдердин айынан єлкєдє стабилдїїлїк жоголуп, анын негизинде инвестициялык климатыбыз кес-кин начарлады. Кыргызстанга келип, єлкє экономикасына олуттуу салым кошууну кєз-дєп турган бир нече инвесторлор тїсїн їйрї-дї. Саясатчылар «Кумтєрдї» саясый оюнга гана айлантып токтоп калышпастан, мам-лекетибиздин башка аймактарындагы ал-тын кендерин дагы кошумча курал катары кєтєрїп чыгышты. Алардын жетеги менен эми жер-жерлерде жергиликтїї тургундар кєтєрїлїп, бардык алтын кендеринин иш-тєєсїнє каршы чыга баштады. Мунун сыры эмнеде болушу мїмкїн? Бул багытта евра-зиялык иликтєєлєр Институтунун эксперти Данияр Косназаров мындай дейт: «Сырье-лук ресурстардын аз санда болушу жана эко-номиканын реалдуу секторунун жана иштеп

жаткан єнєр-жайынын жоктугунан улам мамлекеттин колунда турган кандай гана ресурс болбосун саясый куралга айланып кетерин «Кумтєр дилеммасы» кєрсєтїп атат. Ал бийликке каршы, калктын єзїнє каршы жана эл аралык инвесторлорго каршы кол-донулат». Албетте, бюджетибиз єп-чап бо-луп турганда, ага тїшїп жаткан жана андан коротулуп жаткан ар бир тыйын эсептелип турган маалда, «Кумтєр» єўдїї ири ишкана-бызга болгон кєўїл буруулар тємєндєбєйт. Анткени ал экономикабыздын єзєгїн тїзїп, бюджетибизди толтуруп туруучу бирден-бир ишкана болуп турат. Бирок, биз єзїбїздїн ашыкча кєўїл буруубуз менен, саясый жана популисттик кадамдарыбыз менен «Кумтєр» маселесин кєп тараптуу кєйгєйгє айлантып жаткан жокпузбу? Ансыз да єлкєбїздє тол-тура кєйгєйлєр бар экендигин эске алганда, «Кумтєргє» карата жасалып жаткан чабуул-дар єлкєбїздїн белин мертинтип койбойбу? Мына ушул суроолорго жооп берїїнї ойло-гондор жоктой сыўары. Эгерде биз бїгїн-кїдєй оор экономикалык абалдан чыгып, єлкєбїздї єнїгїї жолуна салууну кєздєсєк анда эў ириде стабилдїїлїктї сактап, ин-вестициялык климатты жакшыртышыбыз керек. Ал їчїн биринчи кезекте инвестор-лордун коопсуздугуна кепилдик беришибиз зарыл. Тактап айтканда инвесторлордун ке-пилдиги бардык саясый оюндардан єйдє турушу шарт. Ошондо гана биз єндїрїштї єнїктїрїп, жалгыз гана «Кумтєрдїн» берип аткан кирешесинен кєз каранды болгонду токтотобуз. Себеби, инвесторлорго кепил-дик берилсе, дагы башка алтын кендери, башка кен байлыктарды иштетїї жанданып, бюджетибизге келип тїшїїчї акча кара-жаттарынын булактары кєбєйєт. Ошол эле убакта инвесторлор дагы єздєрїнїн ишмер-дїїлїгїнїн негизинде башка ишканаларды ачып, дагы кошумча жумушчу орундарын тїзїїгє милдеттїї болот. Социалдык жана билим берїї тармактарына кєбїрєєк кєўїл буруп, социалдык нааразычылыктарды ток-тотууга кємєктєшєт. Бул багытта «Кумтєр» ишканасы алгылыктуу иштерди жасап келе жатканы белгилїї.

«Кыргыз газды» Россиялык «Газпромго» 1 долларга сатып жиберишти» деген “ло-зунгду” оппозициячылдар ар дайым колдо-нууга єтїп алышты. Бирок, чындыгында ал 1 долларга эмес, реалдуу баасы жалпы жо-нунан 20 миллиард рублга барганын жакшы билип турушса деле, айткылары келбейт. Эгерде аны кыргыз сомуна айлантсак 30 миллиард сомду чапчыйт. Мунун ичинде «Кыргызгаздын» тєлєй албай келген ка-рыздары менен анын жабдууларын толугу менен модернизациялоого кете турган ка-ражаттар камтылган. Демек, 1 доллар менен 30 миллиард сомдун айырмасы асман менен жердей эмеспи? Ал эми 1 доллар деген баа кайдан келип чыккан? Мындай символика-лык бааны дїйнє мамлекеттери башынан бери эле колдонуп келишет. Маселен, кече жакында эле, тактап айтканда 2012-жылы «US Steel» америкалык компаниясы Сер-биянын єкмєтїнє єзїнїн Смедереводогу металлургиялык заводун символикалык баа 1 долларга саткан. Буга алар заводдун иши токтоп калбашы їчїн жана андагы 5,4 миў адамдын жумушчу орунун сактап калуу

їчїн барышкан. Ошол эле жылы «Mitsubishi Motors Corporation» япондук авто єндїрїш-чїсї єзїнїн «VDL Groep B.V.» компаниясын Нидерландыктарга 1 еврого сатууга келиш-кен. Ал келишимдин негизги талабы за-воддогу бардык 1,5 миў адамдын жумушчу орундарын сактап калуу болуп эсептелген. Кече жакында эле Россиянын эў бай адам-дарынын бири Михаил Прохоров єзїнїн иштеп жаткан «Є-мобиль» долбоорун авто-мобилдик жана автомотордук илимий изил-дєє институтуна 1 еврого саткан. Ошол эле Прохоров 2009-жылы Улуттук баскетбол-дук Ассоциациянын контролдук акциясын 1 долларга сатып алган. Бирок, реалдуулукта Прохоров ал командага 200 миллион дол-лар короткон. Мындай мисалдарды санай берсек єтє эле кєп. Андыктан «Кыргызгаз-ды» 1 долларга сатып жиберди деп кыйкы-рып аткандар мунун баарын билип туруш-са да, эптеп элди кєтєрїї їчїн гана бардык чындыкты айтпай жаткандарын билдирип койгонубуз эп. «Кыргызгаз» эч качан 1 дол-ларга сатылган эмес. Ал 30 миллиард сом-го сатылган.

ОППОЗИЦИЯНЫН КЄЗДЄГЄНЇ – БИЙЛИК

Бїгїн оппозициялык кїчтєр Бишкекте митинг єткєрїп жатат. Оппозициянын кєздєгєнї эмне? Бийлик менен оппозиция диалог кура алабы? «Азаттыктын» суроолоруна саясат таануучу Шайырбек Жураев жооп берди.

«Азаттык»: Оппозиция-нын бул митинги туура-луу кандай пикирдесиз? Ага кандай баа берип жа-тасыз?Шайырбек Жураев: Демок-

ратиялык єлкєдє каалаган саясий кїчтєр нааразылыгын билдирип, митинг єткєрїїгє укугу бар. Мын-дай болуш керек, бизде болуп кел-ген. Бул жерден эч кандай маселе-ни кєргєн жокмун.

Бирок коомубуздун жаман ада-ты — ар бир нааразылык акциясы сєзсїз тїрдє ыўкылапка, бийлик-ти алмаштырууга алып келет деген тїшїнїк калыптанып калган. Бул такыр туура эмес жана коркунуч туудурган кєрїнїш.

«Азаттык»: Оппозиция коюп жаткан талаптар канчалык жїйєлїї?Шайырбек Жураев: Оппози-

циянын талаптарын экиге бєлсє болот. Биринчиси — оппозиция айткан талаптар: Кумтєр маселе-си, «Манас» аба майданы, Батукаев маселеси. Экинчиси — єздєрїнїн тїпкї максаты. Чынын айтыш ке-рек, бизде оппозициялык лидер-лердин кєргєн тїшї — бийликке келїї. Бул ачык эле кєрїнїп турат.

Алар койгон талаптардын жї-йєсї бар. Кыргызстан экономи-калык жактан оор абалда турат. Мисалы, Кумтєр чындыгында эле кєйгєйлїї маселе. Бирок нааразы-лык акциясында миўдеген адам-дарды чогултуп алып, кандай та-лаптарды коёт, кайсы маселелерди чечет — бул башка маселе.

Менимче бул кєчєдє чечилчї маселе эмес. Бул боюнча талкуулар жїрїп, дебаттар єтїш керек. Бирок бизде талкуулар єтпєй эле, кєчє-дє чечебиз деген тїшїнїк басым-дуулук кылууда.

«Азаттык»: Айрымдар ушул тапта оппозиция менен бийлик бетме-бет отуруп сїйлєшїш керек, диалог зарыл дешет. Сиз кандай деп ойлойсуз?Шайырбек Жураев: Диалог

дайыма зарыл. Бирок бїгїнкї кїн-дє бийлик менен оппозиция ли-дерлери гана чече турган маселе деп айтпайт элем. Болбосо Кыр-гызстанда эки гана кїч бар, бул — саясат жана оппозиция деген-ди билдирип калат. Бул — саясий жакырчылыктын белгиси.

Бизде партиялар кєп. Ар кандай саясий кїчтєрдїн башын бирикти-рип, радио, телевидение аркылуу коомчулук менен талкуулаш керек эле. Бирок саясий кїчтєр бийлик-ти гана кєздєп турса, анда диалог-дон эч качан майнап чыкпайт. Би-рок диалог жїрє бериш керек, элге маалымат жеткирїїнїн бир меха-

низми катары колдонулса болот.

«Азаттык»: Оппозиция-нын курамын карап кєр-сєк, ашынган улутчулдар менен либерал-демократ-тардын биригїїсїндє кан-дай логиканы кєрїп тура-сыз?Шайырбек Жураев: Муну биз

2005-жылы да, 2010-жылы да кєр-гєнбїз. Бири-бири менен тил та-быша албаган адамдар биригип калса, бул бир гана нерсени бил-дирет — алардын максаты бир нер-сеге жетїї эмес, бир нерсени жок кылуу. Аларды азыркы бийлик-ке болгон нааразылык, таарыныч жана кызматка умтулуу гана би-риктирип турат. Эгерде бир нерсе болуп, булар бийликке келип кал-са, булар бир апта да чогуу иштеше алышмак эмес.

11-апрель, 2014-жыл

666

Айтмамат КАДЫРБАЕВ, Ош шаарынын мэри:

МАЕК ТЄР

“МЕН АЗЫР ЧОЎ ЖООПКЕРЧИЛИКТИ

СЕЗИП ТУРАМ”

- Айтмамат Тентибае-вич, алгач мэрлик кызма-тыўыз менен куттуктап єтєлї. Баштапкы сєз єзїўїз туурасында болсо. Балалыгыўыз кайсы жер-де єттї жана ата энеўиз туурасында кеп кылсак?- Мен Ош областынын Кара-

Суу шаарында тєрєлгєм. Жети бир туугандын бешинчисимин . Савай айылындагы Кызыл Кыр-гызстан атындагы орто мектепти бїтїргєм. Атам агартуу тарма-гында 35 жыл иштеди, айылдык мектепте башталгыч класстар їчїн сабак берчї. Апам бизди ка-рап да, їйдєгї жумуштарга да же-тишээр эле. Балалыгымда жер же-миш єстїрїп, пахта, жїгєрї эгип, ошолорду сатып, каражат таап кїн єткєрчїбїз. Анткени атамдын алган 75 рубль акчасы эч нерсеге жетчї эмес. Атам бизди билимге їндєп, билимдїї болушубузга кєп шарт тїздї. "Балдарым менин ко-лумда акчам жок. Менин силерге берген байлыгым, мурасым дагы – билим," -деп кєп айтчу.

- Мэрлик кызматка че-йинки басып єткєн жолу-ўуз кєпчїлїк їчїн кызык болсо керек. Алгач эмгек жолуўуз кайдан баштал-ды эле?- Мен бул кезге чейин кєптє-

гєн мамлекеттик кызматтарда жетекчилик баскычтарда иште-дим. Тактап айтканда, 90-жылда-ры “Объединение Ош хлебпром”

заводдо єндїрїш боюнча эконо-мист болуп иштедим. 1992-жыл-дарда “Ош дїў соодасы” деген тышкы экономикалык компа-ниясында жетектєєчї адис. "Ош шаардык азык тїлїк" компания-сында экономист. 1996-жылдан 1999-жылга чейин Ош шаардык базарлар башкармалыгында же-

текчинин орун басары болуп иш-тедим. Андан кийин "Кара-Суу базары" мамлекеттик ишкана-сында жетекчинин орун баса-ры . ЖБИ-20 жабык акционер-дик коомунда директор болдум. 2007-жылдан 2010-жылга чейин Ош областынын губернаторунун биринчи орун басары болуп иш-тедим. Кийин 2012-жылдан тарта Ош жана Жалал-Абад шаарларын калыбына келтирїї жана єнїктї-рїї боюнча мамлекеттик дирек-циясынын башкы директорунун биринчи орун басары болуп иш-тедим. Анан єзїўєр билесиздер, шаардык кеўештин депутаттары-нын колдоосу менен мэрлик кыз-матка дайындалдым.

- Кызматыўыз абдан жоопкерчиликтїї эмес-пи. Алгачкы иш кадамда-рын эмнеден баштайын деп турасыз, жана кан-дай реформа жїргїзєйїн деп жатасыз?- Мен азыр чоў жоопкерчилик-

ти сезип турам. Мен популисттик жана саясий иштер менен алек-тенбестен, элдин турмушун оў-доого, баарынан мурда шаардын социалдык, экономикалык аба-лын жакшыртууга кїч аракетим-ди жумшайм. Ал їчїн баардык структуранын жетекчилери таза адамдар болушу керек. Ошондук-тан биз шаардык муниципиал-дык кызматтардын жетекчиле-рин, кызматкерлерин конкурстук негизде жумушка алалы деп жата-быз. Ошондой эле алардын таза

иш алып барышын коомчулук менен бирге єзїм кєзємєлдєйм.

- Учурда саясий абалга кандай баа бересиз? Ми-салы жер-жерлерде эл-дик толкундоолор болуп жатпайбы?

- Мен жалпы журтту чакырат элем. Айрым саясатчылардын артынан ээрчип, бїлїк салуу ме-нен эч ким эч нерсе утпайт. Бизге азыр бирдиктїї иштєє жетишпей турат. Эгерде маўыздуу болсо, элдин їнї бийликке жетпей атса анан кєчєгє чыгууга аргасыз. Ал эми айрым бир кїчтєрдїн бер-ген акчасына алданганыбыз ал-дыга карай єнїгїїгє багыт алган єлкєбїздїн ишине бут тозуу деп айтат элем.

- Ал эми їй-бїлєєўїз туу-расында кененирээк ток-толо кетсеўиз?- Жубайым менен баш кошко-

нубузга быйыл 22 жыл болуп оту-рат буюрса, їч балам бар. Учурда экєє жогорку окуу жайларында окуйт, кичїїсї мектепке барат.

- Экс мэр менен мамиле-ўиз кандай болуп жатат?- Ал киши менен мамилем сый

эле...

- Чарчаганда кантип эс аласыз?- Жаш кезимден бери спорт ме-

нен машыгып келем. Азыр да кїн алыс сууга сїзїїгє барып турам. Андан тышкары теннис ойноп эс алам.

- Кыргыз жигити катары улуттук оюндарыбыздын кайсынысында ойной ала-сыз. Мисалы кєк-бєрї жа-на башкалар.- Ат оюндарын єтє жактырам

бирок єзїм ойноп кєргєн эмес-мин. Мага єзгєчє стратегиялык ой жїгїртїїнї талап кылган оюн-дарыбыз тогуз коргол, ордо оюну жагат. Бала кезимен бул оюндар-ды кєп ойногом.

- Ар бир адамда хобби бо-лот эмеспи. Сизде дагы болсо керек?- Велосипед тепкенди жакты-

рам. Мени кєптєр кєрїп айтышат. Сиздей кишиге велосипед тепкен жарашпайт экен деп, бирок єзї-ўєр билесиздер дїйнєдє кєпчї-лїк адамдар транспорттун бул тї-рїнє ыктап атышат. Ден соолукка да пайдалуу, тыгында турбайсыў дегендей. Андан тышкары жыл сайын бак-дарак тигїї да менин сїйгєн алектенїїм десем болот.

- Кандай чыгармаларды кєп окуйсуз?- Ар бир эле Кыргызстандык

Айтматовдун чыгармаларын чанбаса керек. Мен Айтматов-

дун чыгармаларын жогору баалап окуйм. Андан тышкары єзгєчє тарыхый, адабий чыгармаларды. Дїйнєлїк классикалык кєркєм адабияттарды кєп окуйм.

- Жашоодогу девизиўиз кандай?- Келечекке жол ачуу, кийин-

ки муундун жакшы жашоосуна шарт тїзїї

- Студенттик кїндє-рїўїз кайсы окуу жайда єткєн?- Мен СССРдин 50 жылдыгы

атындагы Кыргыз Мамлекеттик университетинин экономикалык факультетин бїтїргєм. Экинчи билимим КР Президентине ка-раштуу башкаруу академиясынын бїтїрїїчїсїмїн.

- Ошто улуттар ара-лык мамиледеги маселе да жок эмес. Нааразычы-лыктарды эмне кылуу керек деп ойлойсуз жа-на кандай чараларды кє-рєсїз?- Андай жаўжалдан кудай сак-

тасын . 1990-жылдардагы жаўжал , 2010-жылдагы окуя эмнелерди алып келди. Мен адамдарды ча-кырат элем, бїгїнкї тирешїї, жоолошунун арты кандай бї-тєєрїн билип калдык. Ар бири-биз жоопкерчилик менен мамиле кылсак. Анткени биздин жаша-ган жерибиз бир. Бир элбиз. Бєлє турган эч нерсе жок. Андай кай-гылуу жаўжалдын кайталанба-

шына болгон кїч аракетти жум-шайбыз.

- КСДП партиясынан шайланып келдиўиз. Анан бул партиянын арыгын чаппайсызбы?- Мени мэрлике СДПК партия-

сы эмес, Замандаш современик партиясы кєрсєттї. Жашыруун шайлоонун негизинде 25 добуш

менен мэр болуп шайландым. Де-мек мен Ош шаардык кеўешинде-ги баардык фракциялардан до-буш алдым. Мен сиз сурагандай тигил же бул партиянын арыгын чапканга эмес, элдин турмушун оўдоо їчїн келдим.

- Экономиканы кєтєрїї їчїн алгачкы кадам кан-дай болуш керек?- Сиздин бул сурооўуз мен їчїн

єтє маанилїї. Анткени менин билимим да экономист. Эгер Ош шаарынын деўгээлинде ала тур-ган болсок экономиканы шаар бийлиги тургундар менен бирге кєтєрсєк болот. Анткени биле-сиздер шаарыбыздын чыныгы кожоюндары шаардыктар болуп эсептелет. Азыр мен элдер менен жолугушуп, алардын негизги кєй-гєйїнє сереп салып кєрїп атам. Анан жергиликтїї бийлик Оштун єнїгїїсїнє каражат салып, жак-шы жашоого инвестиция алып келем деген адамга шарт тїзїп берїїсї керек. Аларды коркутуп, їркїтїп, рейдерлик кылууну кєз-дєгєндєргє мен жол бербейм.Жыргалбек БЕРДИБЕКОВ

менен мэр болуп шайландым. Де-

заводдо єндїрїш боюнча эконо-

11-апрель, 2014-жыл

7

АПРЕЛЬ КУРМАНДАРЫНЫН КУСУРУ ОППОЗИЦИЯНЫ УРАБЫ?

Соўку мезгилде кыргыз оппози-ция болумуштардын кылыктары тїркїмдєгєнсїйт. Анын себеби деле кєрїнїп турат. Анткени, ки-йинки кїндєрдє оппозицияны Ук-раинадагы окуялар, Крымдын Ору-сияга кошулушу ого эле кєп жем таштагансыйт. Ошондон пайдалан-ган башында аттары ташка тамга баскандай таанылып-тапталып,

жедеп кадыры кетип бїткєн баягы эле Садыр Жапаров, Равшан Жээн-беков, Камчыбек Ташиев, Мукар Чолпонбаев, анан азуусун ташка жанган айтылуу Азимбек Бекна-заров турган сїрмєй топко кайра жан кирип, кїпїлдєп чыгышкан-дары кызык да, тамаша да.

Алардын кїжїлдєп-кїпїлдєп калганын жакындан бери Батыш-

тан чабармандар байма-бай каттап калганын кєрсєк болот. Кечээ жа-кында эле АКШ мамкатчысынын жардамчысы Нишаи Бисвалдын келгенин алсак, бул айым ажобуз А.Атамбаев менен чын ыкластан баарлашканы менен мындай чы-гып алып, кыргыз “оппочулары” менен шыбырашып да, ачык да байланышканын маалымат ка-ражаттары айтып чыкпадыбы. Ошондон кийин эле биздин “баа-тырлар” кїжїлдєтє митинг-пикет уюштуруп ийишкенин соўку окуя-лардан баамдоого болот.

Мисалы, эбак тынчып калган саруулуктар кайра жанданып, єлкєнїн тиги башындагы талас-тык митингчилерге боор тарты-мыш эткендери таўгалдырганы менен билген жанга тїшїнїктїї эле болуп турат. Ошондо да Ка-ра-Бууралыктар менен єкмєт тил табышып, абал тынчыгансыды. Ошентип, бир чети Украина окуя-лары, экинчиден кєктєн тилегени жерден чыгып, кыргыз єкмєтїнїн курамы єзгєрїп, жаўы баш бакан шайланып жаткан арсар абалдан пайдаланган оппочуларыбыз ме-нен аларды каржылап тургандар Кыргызстанга улам чуу салууда.

Бул эми бийлик атаандаштары-нын кєнгєн адаты дейличи. Би-рок, карапайым элди катуу ойлонт-кон жагдай башкада болууда. Атап айтканда, мына 4 жылдыгы бел-гиленип жаткан Апрель револю-циясынын азасы унутула электе, ошол тагдыр чечкен саясий окуя-нын жетишкендиктерин да жок-ко чыгаргысы келгендери кандай? Кыргыздын нечен атуул эр-аза-маттарынын каны менен келип, акыры 2010-жылдын апрелинде кан менен кетип жаткан жырткыч бийликтин окторунан жапа чегип, курман болгондордун эрдиктерин эмдигиче эл айтып бїтє албай жат-са, оппозициянын азыркы бузуку жоруктарын кантип тїшїнєбїз?

Тереў байкаган кишиге оппочу-лардын бїтїн єлкєнї бєлїп-жар-ган, жокту бардай кылган, бєй-рєктєн шыйрак чыгарган, саясий кїчтєрдї да, жаўыдан ынтымакта-шып келе аткан кыргыз коомчулу-гун ич ара кагыштырган аракет-тери кєрїнїп эле турат.

Баарынан да, эгемендиктин жылдарынан бери жаўыдан ту-рукташып, ал тургай єсїп келе ат-кан экономикабыздан да кычык издешкендери кызык. Мисалы,

экономиканын кыр аркасынын абалын билдирген ички дїў про-дукциясы боюнча эле алсак, Кыр-гызстандын єкмєтїнїн расмий маалыматтарына ылайык, был-тыркы 2013-жылы анын кєлємї 350 миллиард сомго жеткен. Бы-йылкы эки эле айдын жыйынты-гында ИДП 5,9 пайызга, башкача айтканда дээрлик 6 пайызга єс-кєнїн кечээ эле жаўы премьер-ми-нистр Жоомарт Оторбаев айтып єттї. Ал эми быйыл ички дїў про-дукциянын арышынын дагы ыл-дамдашы, атап айтканда 410 мил-лиард сомго жетээри кїтїлїїдє.

Аракет кылып, иштегендердин турмушу жакшырып эле жатканын калыс баамдагандар улам айтып да, жазып да келишет. Ал эми иш-тегенди билбеген, каалабаган, бе-кер оокатка кєнгєн жалкоолордун шылтоосу кєп деген элдин макалы бар. Оппочулардын жоктон тапка-ны ошолор болуп, эми айласы ку-руган алар, акырында жумушсуз калгандарды чогултуп, тентиген селсаяктарга акча берип пикет-ми-тинге азгыра баштагандары эмне-ни каўкуулаганы айтпаса да тїшї-нїктїї го дейбиз.

Темирлан Байтик тегин

Кыргызстандын элинин санынан да, кумурскадай жайнаган машиналар кїн санап єсїїдє. Кїн тоо койнунан чыгып эл-дер жумуштарына шашып бара жатканда кєчєлєрдє машиналар толуп тыгындарды пайда кылат. Анысы аз келгенсип жол кыр-сыгын кєп пайда кылып аткандыгы да жа-шыруун эмес. Кыргызстанда статистика боюнча 12 миллиондон ашык машина болсо, калкыбыздын саны болгону 5 миллиондон ашса ашат. Эми жакшылап карап баам-дап кєрсєўїздєр ар бирибизге эсептесек їчтєн машина туура келет экен. Анан жа-тып алып элибиз жарды дейбиз, элибиз жакшы жашоосу чындап алганда, атка ми-нерлерибиз “жашообуз оўолбойт, жетпей атат, бюджетте акча жок” деп жоктон баш-тары чыкпайт эмеспи. Айталы дегенибиз, азыркы учурдагы авто кырсыктардын кїн санап єсїїсїн сєз кылалы деп чечтик. Биринен-бири єтїп жол берїї деген жок, жєє адамдар єтчї жерден элди єткєрсє да сєгїп- сагып ылдам єтпєйсїўбї, єткєрбє-сє єлтїрє сїзїп деле кєздєн кайым болуп кетип жатышпайбы? Табылганы табылып жазасын алып жатышат. Азыр айдоочулук

кїбєлїктї сатып алышып, жол эрежесин толук билбегендиктен ушул жол кайгысы пайда болуп атат. Биз деле буга толук тїр-дє кошулбасак да, канчалык бир деўгээлде чындыгы бар десек жаўылбайбыз. Чын-дап карап кєрсєк чынында эле ошондой экен, кєчєгє чыгып їчтєн бир айдоочусунан сурамжылоо кылсак кєбїнчєсї жаш бал-дар, сатып алышкан. Єкїнїчтїїсї коомдо жол кырсыгын ушундай акчага сатып ал-гандар жаратып атканбы десек, арасында ичип алып айдагандар деле жок эмес экен, таза туруп деле сїзє качыргандар бар дешет. Чынында кимисине ишенээриўди билбей-сиў, айтор эў башкысы тартипти сактасак. Азыртадан єз келечегибизге єзїбїз минтип балта чаап кайдыгер карасак, анда бизден кийинки муунга доо кетип калышы мїмкїн болуп турат. Билинбеген кансыз согуш деп ушул жол кырсыгын айтсак болчудай, 1 ай-дын ичинде 36 адам кайтыш болуптур, жол азабынан такталган маалыматтарга таян-сак, бул эмне деген ойго келбеген шумдук. Ошондуктан, урматтуу жолдо жїрїїчїлєр, єз ємїрїўєрдєн коркпосоўор дагы бирєє-нїн убалынан корккула демекчибиз!

БИР АЙДЫН ИЧИНДЕ 36 АДАМ КАЙТЫШ БОЛУПТУР

ЖЕ БОЛБОСО БИЛИНБЕГЕН КАНСЫЗ СОГУШ...

Ш. АБДЫКЕРИМОВГО Н. АРИПОВДУН АЛЫ ЖЕТПЕЙ ЖАТЫПТЫР

“Аюу” фирмасынын башкы директору, “Республика” фракциясынын мурдагы мї-чєсї Шаршенбек Абдыкеримов аттуу кап-чыктуу депутат бар. Бирок, бул инсанды ЖК депутаты катары билбегендер толтура. Мыйзам жагын тїшїнє бербегени, интел-лект жагынан жогураак болгон менен єзїм дегенде єгїздєй кїчї бар экенин мындан биле бер. Себеби, “Республика” фракция-сынын мурдагы лидери Канат Исаев атал-ган партиянын кожоюну Є. Бабанов менен мамилеси келишпей калып, кылмыш иши козголгонго чейин жеткени маалым эмес-пи. Дал ошол Канат мырза 7–кабаттан кетер менен анын ордун Шаршенбек Абдыкери-мов ээлеп келет. Шаршенбек мырзанын ал кабинетте орду эле болбосо, чет мамлекет-те саякаттагандан колу бошобойт экен. Ал эми “Республика” фракциясынын лидери Назарали Арипов 3 кабатка кыпчылып, Ш. Абдыкеримовду ордуўду бошот деп, кол чо-гултуп жїргєнїнє таўдангандар толтура. Єз ордун ала албаган Назарали кантип фрак-ция лидери болуп жїрєт десеў?

Æ. Îòîðáàåâ, ïðåìüåð-ìèíèñòð:

“ЖЄНДЄМСЇЗ ЖЕРГИЛИКТЇЇ

АДМИНИСТРАЦИЯНЫН ЖЕТЕКЧИЛЕРИ

КЫЗМАТТАН БОШОТУЛАТ”

Премьер-министр Жоомарт Оторбаев-дин катышуусу менен 4-апрель кїнї Талас облусунун Бакай-Ата районунда орун алган окуяга анализ жасоого, ошондой эле, мын-дан ары ушул сыяктуу окуялардын кайтала-нышын алдын алууга арналган жыйын бо-луп єттї. Бул тууралуу єкмєттїн басма сєз кызматы билдирди. Ж.Оторбаев маалым-дагандай, 4-апрель кїнї жергиликтїї тур-гундар Тараз-Талас-Суусамыр жолун тозуп алып, «Шыралжын» кенинде иштин токто-тулушун талап кылган окуяга жол берип, ишиндеги жетишсиздиктери їчїн бїгїн, Ба-кай-Ата райондук мамлекеттик админист-рациясынын жетекчиси-аким кызматынан бошотулду.

«Бакай-Ата районундагы сыяктуу окуя-ларга жол берген жергиликтїї админист-рациянын жетекчилери тез арада ээлеген кызматынан бошотулат. Талас облусунда болгон окуя жергиликтїї бийликтин кыр-даалды кєзємєлгє алуудагы жєндємсїздїгїн эле эмес, белгилїї болгон акция жєнїндє єз убагында маалымат бере албагандыгын-да», - деди Ж.Оторбаев.

Анын айтымында, погончон адамдарга карата жасалган сый эмес мамиле жолго коюлгус. «Мыйзамды бузган кїнєєлїлєр-дїн бардыгы жоопкерчиликке тартылат. Компетенттїї органдар окуяны иликтєє менен алактенїїдє жана прокурорлорго кылмыш иши козголду», - деп билдирди Ж.Оторбаев. Мамлекеттик геология жана минералдык ресурстар агенттигинин ко-миссиясы «Шыралжын» аянтындагы «Ал-тын Кумуштак Майнинг» ЖЧКсынын иш-мердїїлїгїн токтотууну сунуштаган болчу.

Дамир ЭСЕНГУЛОВ

11-апрель, 2014-жыл

8 ХИТ

КАРА ЖОРГОБУ ЖЕ КАРА ЖОРГАБЫ?

Кара жорго болбосо,Бийдин шаўы келеби.Кош этек кєйнєк кийбесе,Кыздын шаўы келеби- деген ыр

саптарына бийленип келген «Кара жорго» бийи биздин кыргыз эли-нин сїймєнчїлїгїн арттырбастан бул казак элинин сїймєнчїлїгїн арттырып, жада калса бул бийди казак эли єздєрїнїн улуттук бийи деп таўуулап келишет. Учурда кара жорго бийине кызыккандын саны кїн санап кєбєйїп келе жатат, “Кара жорго” бийин интернет бу-лактарында талкуулап, сындаган-дарда бар. Маданият изилдєєчї Болот Дыйканбаев “Кара жорго” бийи турасында тарых таржыма-лын 2003-жылдан бери изилдеп келет. Ал їчїн атайын Кытайга чейин барып андагы кыргыздар-дан барып сурамжылоо жїргїз-гєн. Кытайлык кыргыздардын бийлегенин кєрїп бул бий эски ата-бабаларыбыздын бийи эке-нин тастыктаган. Ал эми этно бий-лерди изилдєєчї Зарылбек Мол-добакировтун айтымы боюнча бул талашка тїшкєн “Кара жор-го” бийи казак менен кыргыздын бийи дейт. «Аталышы жана бий-лєє жаатынан анча айырмасы деле жок. Казак калкыбыздын “Кара шорго” бийи ийин менен колдун кыймылына маани берип ал эми бут жака кєп маани бер-бейт. Биздин “Кара жорго” бийи жалпысынан бїт дене кыймыл-дайт, кара жоргону кєбїнчєсї бут жак менен, кол менен, муундары-

быз менен “Муун” бий деп ай-тылат , “Сылма” байыркы элибиз “Талма” бий дешчї, ошол типтеги бийлерди бийлеп жатабыз» дейт. Кєбїнчє азыр аш тойлордо, оюн зоок кечелерде бийленген “Кара жорго” бїгїнкї кїндє Казакстан тарабынан патенттештирилген, ошон їчїн “Кара жорго” казак-тардын улуттук бийи деп аталып калган. Буга Казакстандын пре-зиденти Нурсултан Назарбаевдин кємєгї менен ишке ашкан дешет. Казакстанда “кара жорга” бийи єтє сїймєнчїлїккє ээ болгондук-тан, тойлор кара жоргосуз єт-пєйт. Бул бийди бийлегендердин саны арбын, ал эми билбегендер їчїн атайын сабак берилип турат. Чындыгында, “ Кара жорго” бийи кыргыздардыкы болгон, аны биз-дин кылым карыткан тарых тас-тыктайт. «Колдо бар алтындын баркы билинбейт» дегендей єз убагында казактарча кєўїл бур-ган эмеспиз. Тарыхтын далили боюнча, 1924-жылы немец экс-пититерлер тарабынан Каркыра жайлоосундагы тойлордун би-ринде тартылган эксклюзивдїї тасманы айтсак болот. Негизинен, “Кара жорго” бийинин тарыхы 10-11 кылымдарга барып така-лат, ошол кылымдарда кыргыз элине таандык Кара ханий мамле-кетинде Бурака деген хан болгон. Бурака хан жана анын увазирле-ри, жигиттери, жоокерлери жа-лаў кара жорго таптап минишкен. Кїндєрдїн биринде Бурака хан

чоў тойго чакырылып. Ал эки жїзгє жакын адамы менен кара жорго минип барышкан. Айыл-га кирип келе жатканда аларды комуздун мукамдуу кїїсї менен тозуп алышканда, кара жорголор єздєрїнїн басымын жоготуп, їс-тїндєгї адамдар аттарга ээ боло албай калышканда тозуп алган эл «ханыбыз бизди сыйлап, урматтап бийлеп келе жатат» деп аларды туурап бийлешкен. Ошондон ки-йин Бурака хан бул жылкынын бийи болду, муну “Кара жорго” бийи деп аталсын деген.

P.S Ооба, казактар канчалык биздики деп талашпасын, “Кара жорго” бийин биздин улуттук бийи деп таўуулашпасын ал Кыргыз-дыкы болуп кала бермекчи. Ант-кени, биздин ата-бабабыз басып єткєн тарыхыбыз “Кара жорго” бийи кыргыздын эски бийи эке-нин далил деп жатат. Урматтуу окурмандар жана ошондой эле биздин кыргыздын тарыхчыла-ры єзїбїздїн тарыхыбызда унутта калган бийлерибизди, оюндары-бызды, салттарыбызды жана баш-ка баалуу нерселерибизди кай-радан карап чыгып, керек болсо аны кагаз бетине тїшїрїп аны єз балдарыўарга, неберелериўерге їйрєтїўїздєр. Антпесек эртеў-ки кїнї казак туугандарыбыздай дагы бирєєлєр биздин “Кара жор-го” бийибиздей алтындай болгон байлыгыбызды талашаары анык.

Урматтуу “Айбат” газетасынын окурмандары жана мен кыргыз-мын деп жїрєктєрї согуп жаша-ган атуулдарыбыз, биздин унутта калган каада-салттарыбызды гезит бетине жарыяламакчыбыз. Силер билген каада-салттарды “kyrgyz taruhu@aibat.kg” почтасына салып турушуўарды єтїнєбїз. Келгиле унутта калган биздин када-салт-тарыбызды урпактарыбызга чогу жазып топтоп калтырабыз.

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Акыркы кїндєрї Казакстан элдери менен Кыргыз элдеринде катуу сїймєнчїлїккє ээ болуп бийленип келе жаткан “Кара жорго” бийи эл арасында суроо туудуруп жатат. Бул кыргыз элинин кара жоргосубу» же казак элинин кара жоргасыбы деген суроо туулат. Бул суроого жооп алыш їчїн биз тарыхыбызга кайрылышыбыз керек. Бїгїн ушул «Кара жорго» бийинин тарыхы жєнїндє кеп курмакчыбыз.

БЇТКЇЛ ДЇЙНЄЛЇК ЖАШТАР АССАМБЛЕЯСЫ14 жылдан бери їзїрлїї эмгек їстїндє иштеп келе аткан Бїткїл дїйнєлїк жаштар ассамблеясы (БДЖА) республика боюнча 1006 атасыз балдарга ай сайын 1200 сом єлчємїндє жєлєк пул берїїдє. 6-апрель кїнї Ыссык-Кєл облусунда жашаган 130 атасыз балага акыркы їч айлык жєлєк пулдары менен кошо таттуу белектер тапшырылды. Ошол эле учурда жыйынга чогулган апалар менен кошо балдарга жакшы акыл насаат сєздєр айтылып, каза болгондордун арбактарына багышталып Куран окулду.

Тагдырдын оор сыноосу менен атадан эрте ажыраган єспїрїм-дєргє материалдык жактан колдоо кєрсєтїїнї колго алып, кыш-кысын жылуу кийимдерди куртка, бут кийим, жайкысын жеўил кийимдерди сатып берип, окуу жылынын башында мектепке ке-ректелїїчї сумка, тетрадь, калем, карандаш, альбом, кїндєлїк, геометриялык куралдар, калем салгыч, ж.б. куралдар менен кам-сыз кылуу бул биздин милдетибизге жїктєлгєн. Мындан сырткары мектепте мыкты баага окуган окуучу балдарыбызды Ысык-Кєлгє 15 кїнгє жайкы лагерге эс алдырабыз.

Пайгамбарыбыз (С.А.У.) єз хадисинде: “ким жетимди єз кепил-дигине алса, бейиште мени менен (сєємєйї менен ортоў колун жа-наштырып кєрсєтїп) чогуу болот” – деп айтканы бар. Андыктан бул сыяктуу жакшылык иштер жергиликтїї байлардын да башкы максаттарына айланып, Жараткандан берилген кенен ырыскысы-нан бєлїшїп, ысык тамак ашка, жылуу кийимге зар болуп жашаган айрым мекендештерибиз їчїн демєєрчї болуп кайрымдуу иштер кєбєйсє деген тилек...

15 кїнгє жайкы лагерге эс алдырабыз.

9

11-апрель, 2014-жыл

СПОРТ БОЮНЧА КЫРГЫЗСТАНДА НЕ ЖАЎЫЛЫК

Генерал-полковник Абдыгул ЧОТБАЕВ:

“МОТОКРОСС МЕЛДЕШИ АФГАНИСТАНДАН СССР КУРАЛДУУ КЇЧТЄРЇНЇН ЧЫГАРЫЛЫШЫНЫН

25 ЖЫЛДЫГЫНА АРНАЛЫП ЄТКЄРЇЛЇП ЖАТАТ”Мрамор айылына жакын жайгашкан жерде "Шериктештер єлкєсїнїн кубогу" боюнча мотокросс мелдеши Кыргызстан, Казакстан жана Россия мамлекеттеринен келген "жанкечти" мотосекилчендер арасында єттї. Биз ал жерге барып, жакындан єз кєзїбїз менен кєрїп кайттык. Жєн эле кайтпай окурмандарга "чырк" этме баян ала келдик.Мотосекил жарыша турган жерге келгенибизде бизди спорттун мотордук тїрї боюнча федерациянын адамдары жана "Афган" ардагерлери тосуп алды. Анын ичинде генерал-полковник Абдыгул Чотбаев мырза да бар экен.

- Абдыгул мырза, сиздин бул жерде кандай тиеше-ўиз бар же ышкыбозсузбу? - Тїздєн-тїз. Бу мотокросс

мелдеши шериктештер єлкє-сїнїн кубогу Афганистан-дан СССР куралдуу кїчтє-рїн алып чыгып кеткен 25 жылдыгына жана Улуу Ата Мекендик согуштун 69 жыл-дыгына арналып атат. Анын їстїнє Казакстандагы, Рос-сиядагы афганчы досторум менен биргеликте илгерки СССР тушундагы мотокросс мел-дешин жандандырып, андагы эл-дердин биримдигин, ынтымак-ырашкерлигин кїчєтїїнї максат койгонбуз. Бїгїнкї иш-чара ушуну менен токтоп калбайт. Жай апта-бында кереметтїї Ысык-Кєл жер-гебизде экинчи этабын єткєрїїнї туура кєрїїдєбїз.

Кыргызстандык кыз мотосекил-чи, федерациянын вице-президен-ти Татьяна Синусова: “Мелдеш-ке чыгууну суусап кєздєгєн деле жокмун”Андан ары мелдештин бирден-бир уюштуруучулары болгон жалгыз кыргызстандык кыз мотосекилчи, федерациянын вице-президенти Татьяна СИНУСОВА айымды кепке тарттым.

- Татьяна, мелдештин деў-гээли кандай болчудай, бї-гїн єзїў да мелдешке каты-шасыўбы?

- Эсил кайран СССР учурунда мото кросс спорту 15 союздук рес-публикалардын алкагында жетиш-тїї деўгээлде єнїккєн эле. Эге-мен алган жылдары бул спортко кызыккандар азайып, алды кум-га сиўген суудай жоголуп кеткен. Анын ичинде биздин єлкєдє да мотосекилчендер бирин-серин-деп, башка єлкєгє єтє качышкан. 1995-жылы Кыргызстанда акыркы жолу чоў масштабда мелдеш єткєн. 2008-жылы єлкєдє калган ынты-зар спортчулар, анын ичинде мен да жаўы типтеги мотосекилдерди єлкєгє алып келип, машыга баш-тадым. Кєп убакыттан бери мо-

токроссчулар эч жакка чыга элек болчубуз. 2009-жылы

Казакстанга биринчи жолу барып келдик. Ал эми 2010-жылдан тарта мел- дешке каты-

шууга

боордош Казакстанга бат-бат чыга баштадык. Эл арлык мелдештердин жеўїїчїсї болгонго жетиштим. Бїгїн да мелдешке чыгууну суусап кєздєгєн деле жокмун. Артыбыз-да келаткан жаштарды такшалтуу максатында арка-бел болуп берїї їчїн федерациянын "кара жумуш-тары" менен алекмин.

- Федерация тїзїлгєнїнє канча болду? - 2010-жылы тїзїлгєн. Анын

бирден-бир максаты болуп, мото спортту биздин єлкєдє жайылтуу жана жогорку деўгээлде єнїктї-рїї эле. 2011-жылы "Шериктештер єлкєсїнїн кубогу" деген наамда биринчи жолу эл аралык даража-да єткєрдїк. Жалпы жонунан 40 спортчу катышты. Эки жылдан ки-йин 2013-жылы биздин федера-циянын мыкты мотосекилчендери Кирил Гаврилов, Юрий Дьяченко, мен жана Вячеслав Дудченко бо-

луп команда аралык Казакстандын ачык биринчилигине барып, коло медалды багынттык. Ал эми Дуд-ченко болсо, "Ардагерлер" арасын-да Казакстандын чемпиону деген наамды багынтты...

Ошентип, мелдешке келгендер моторунун єлчємїнє жараша жї-гїртмєгє катталып, расмий ачы-луу аземге тизилип, турнирдин же-легин жаш єспїрїмдєр кєтєрдї. Соода-сатык кылганга аскердик ашкандан тышкары, їч тай казан палоо жана 47 коендун жана 50дєй жаш козунун шишкебегин даярдоо їчїн алдына от жагып баштады. Суусундуктарынан "оттуу суудан" тышкары сыра, минералдык жана булак суулары а кїнї укмуштуудай єттї. Анїстїнє аба-ырайы харак-терин кєргєздї. Буулуккан жаз-

дын дарбазасы ачылган-дай болуп, кїн ачуу тийди.

Асманда томуктай да булут жок болуп. Мел-

деш алдында кара чачтуу

"кыкеў-ди" из-

д е п

кєрдїм, "мотосекилди" шуулдата айдаган. Ти-лекке каршы, андай "кыкеў-дерди" таппадым, болгону ат їстї-нєн эле кєрдїм. "Кошуна айылдан келдик. Шаардык "жапайыларга" ат мингизїї кызматын пулдаган-га" дешип. Ал аўгыча мелдеш баш-талды. Биринчи болуп, 8 жашка чейинкилер аттанды. Атайын жа-салган жолчонун экинчи айлампа-сында алдыда келаткан жаш бала капысынан тикеси менен кумай жерге тик сайылды. Турбай калды. Кєз салып турган машыктыруучу-су чуркап барып, "аттандырды" эле эч нерсе болбогондой жарыш-ты улантты. Бу жаш балдардыкы эчтеме эмес экен. Чоўдорго кезек келгенде алдында минген мотосе-килдерин чаў ызгытып, кум сапы-ра алдыны кєздєй жєнєштї.

Жарышкан жолчолоруна адам даап бара алгыдай эмес. Кулак тун-дурган їнї бир теў, дєўгєлєктєн ыргыган "даўканы" бир теў. Ата-йын жасалган айлампаны 12 мїнєт жана кошумча 2 айлампа айлангы-ча, мелдеш єткєн жерди боз туман каптап, эч нерсе кєрїнбєй калып атты. Жолчосу да жолго окшош-пойт. Аўгыл-дєўгїл, аў-чєнєк, ой-дон атырыла чыгып асманды бир челип алмайынча кызыгы да жок окшойт єўдїї. Кээ бир тажрыйба-сы барлар тик єйдє аба мейкинин-

де секирик жасаганда, бери деген-де 30 метрден ашык жерге чейин сызып барып конуп, андан ары марага кетчї жолду улагандары-

на кїбє болуп аттык, тамшанып. Мелдештин биринчи айлампасы 2 саатча уланды. Убакыттын кан-тип єтїп кеткени билинбей калды. Жарым саатча тыныгуу учурун-да эстрада ырчысы Адил Чекилов Афган жеринде кызмат єтєгєн ар-дагерлерге концерт берди. Анын да ж є н ї бар экен. Биртууганы

Таалай Чекиловдун наамында чоў бай-ге коюлуптур. Афган ардагерлери "мел-деш токтоп турат, тїштєнїїнї унутпай-лы, бышкан тамактын

кїйїтї кїч" дешип, даяр бол-

гон па-

лоодон, шишкебек-тен, символика-лык тїрдє "оттуу суудан" алып, полчандарын эскеришти. Талаанын тамагы таттуу болот эмеспи, биз да генерал полковник Абдыгул мырза менен бир стол-до тамшана даам сыздык. "Алыс-тан уксан тирукмуш, жанына кел-сен бир киши" дегендей, Абдыгул мырза жєнєкєй, тамашаны катыра сїйлєгєн, адамгерчиликтїї мыр-за катары боордош республикадан келген досторуна тасмалды кенен жая сыйлай отурду.

Тїштєнїїнїн соўунда мелдеш-тин экинчи айлампасы башталды. Чечїїчї жарыш болгондуктан, ар бир мотосекилчен мурункуга ка-раганда кїчтєрїн чыўап, жан ая-бастан "аламанга" аттанышканы байкалып турду. Дене башына кий-ген чопкуттарын оўоп-тїзєп деге-ним. Ансыз болбойт экен. Жарыш учурунда жаза тайып жыгылсаў оўчудай эмес окшойт. Жараткан жалгап, а кїнї бир да спортчу жа-ракат алган жок. Болгону 1-2 жер-ден моторлору єчїп калып, убара тартышканы эле болбосо. Жалпы жонунан мелдеш жогорку деўгээл-де уюшулуптур. Мотоспортко кы-

зыккан ышкыбоздор да кєп келди. Анын ичинде ушундай мелдештер-ге калтырбай келип жїргєн достор їчїн майрам экенин жашырышкан

жок. "Мотосекилдин їнї ушунча-лык сексуалдуу. Єзгєчє, старттан газды улам-улам кишенетип басып ыркырагандары мага абдан жа-гат" деген Юлия Уварова айым єзї-нїн дос кыздары менен келиптир. "Табиятта эс алуу єзїнчє ырахат. Шаардын ызылдактарынан оолак болуп, мээ сергийт. Мындай кєўїл ачуудан кийин алган энергияў бир жумага жєн эле жетет" деп кошум-чалады Юлия айым.

ЧАЎ ЫЗГЫП БЇТТЇ. МЕЛДЕШ АЯКТАДЫ

Палоо баскандар менен шиш-кебекчилер: "Бир порция плов 150 сом эмес, 100 сом, шишкебек болсо 220 сом эмес, 150 сом! Кел-гиле, шилекейди жуткуча, шиш-кебектен жегиле. Пас маанайды кєтєрїп, палоодон оозго салгы-ла. Жакшы тамак калгыча, жаман

курсак айрылсын!" дешип, жар салып жатышты. Калыстар болсо жеўїїчїлєрдї анык-тап, башкы демєєрчї болгон "Росинбанктын" байгелерин, акчалай сыйлыктарын чем-

пиондорго тапшырып жатып, "Кош дебейбиз, Ысык-Кєл жергесине жай саратанында кєрїшкєнчє" деп эл аралык мелдеш салтанаттуу тїр-дє жабылды. Биз да "соодасы бїт-кєн сартка" окшоп, бир кїн ичинде капкара болгуча кїндє кїйїп, ордо калааны кєздєй бет алдык.

МЕЛДЕШТИН ЖЕЎЇЇЧЇЛЄРЇ:

Єспїрїмдєр арасында Никита Ворошилин (50 куб см.) Кыз-келиндер аз болгондуктан жаш балдар кошулду Кирилл Гаврилов (65 куб см.) Башталгыч жаатында Евгений Унгер Чоўдор арасында Александр Самоненко (125 куб см.) Ардагерлердин "А" баскычы боюнча Валерий Шевелев "В" баскычы боюнча Юрий Дьяченко

Акмат РААТКАН

- Абдыгул мырза, сиздин бул жерде кандай тиеше-- Абдыгул мырза, сиздин бул жерде кандай тиеше-- Абдыгул мырза, сиздин

ўиз бар же ышкыбозсузбу? бул жерде кандай тиеше-ўиз бар же ышкыбозсузбу? бул жерде кандай тиеше-

- Тїздєн-тїз. Бу мотокросс мелдеши шериктештер єлкє-

СССР тушундагы мотокросс мел-дешин жандандырып, андагы эл-дердин биримдигин, ынтымак-ырашкерлигин кїчєтїїнї максат койгонбуз. Бїгїнкї иш-чара ушуну менен токтоп калбайт. Жай апта-бында кереметтїї Ысык-Кєл жер-гебизде экинчи этабын єткєрїїнї

Кыргызстандык кыз мотосекил-чи, федерациянын вице-президен-ти Татьяна Синусова: “Мелдеш-ке чыгууну суусап кєздєгєн деле

токроссчулар эч жакка чыга элек болчубуз. 2009-жылы

Казакстанга биринчи жолу барып келдик. Ал эми 2010-жылдан тарта мел- дешке каты-

шууга

боордош Казакстанга бат-бат чыга баштадык. Эл арлык мелдештердин жеўїїчїсї болгонго жетиштим. Бїгїн да мелдешке чыгууну суусап кєздєгєн деле жокмун. Артыбыз-да келаткан жаштарды такшалтуу максатында арка-бел болуп берїї їчїн федерациянын "кара жумуш-тары" менен алекмин.

- Федерация тїзїлгєнїнє канча болду? - Федерация тїзїлгєнїнє канча болду? - Федерация тїзїлгєнїнє

тышкары сыра, минералдык жана булак суулары а кїнї укмуштуудай єттї. Анїстїнє аба-ырайы харак-терин кєргєздї. Буулуккан жаз-

дын дарбазасы ачылган-дай болуп, кїн ачуу тийди.

Асманда томуктай да булут жок болуп. Мел-

деш алдында кара чачтуу

"кыкеў-ди" из-

д е п

кєрдїм, "мотосекилди" шуулдата айдаган. Ти-лекке каршы, андай "кыкеў-дерди" таппадым, болгону ат їстї-нєн эле кєрдїм. "Кошуна айылдан келдик. Шаардык "жапайыларга" ат мингизїї кызматын пулдаган-

на кїбє болуп аттык, тамшанып. Мелдештин биринчи айлампасы 2 саатча уланды. Убакыттын кан-тип єтїп кеткени билинбей калды. Жарым саатча тыныгуу учурун-да эстрада ырчысы Адил Чекилов Афган жеринде кызмат єтєгєн ар-дагерлерге концерт берди. Анын да ж є н ї бар экен. Биртууганы

Таалай Чекиловдун наамында чоў бай-ге коюлуптур. Афган ардагерлери "мел-деш токтоп турат, тїштєнїїнї унутпай-лы, бышкан тамактын

кїйїтї кїч" дешип, даяр бол-

гон па-

лоодон, шишкебек-тен, символика-лык тїрдє "оттуу суудан"

жок. "Мотосекилдин їнї ушунча-лык сексуалдуу. Єзгєчє, старттан газды улам-улам кишенетип басып ыркырагандары мага абдан жа-гат" деген Юлия Уварова айым єзї-нїн дос кыздары менен келиптир. "Табиятта эс алуу єзїнчє ырахат. Шаардын ызылдактарынан оолак болуп, мээ сергийт. Мындай кєўїл ачуудан кийин алган энергияў бир жумага жєн эле жетет" деп кошум-чалады Юлия айым.

ЧАЎ ЫЗГЫП БЇТТЇ. МЕЛДЕШ АЯКТАДЫ

Палоо баскандар менен шиш-кебекчилер: "Бир порция плов 150 сом эмес, 100 сом, шишкебек болсо 220 сом эмес, 150 сом! Кел-гиле, шилекейди жуткуча, шиш-кебектен жегиле. Пас маанайды кєтєрїп, палоодон оозго салгы-ла. Жакшы тамак калгыча, жаман

курсак айрылсын!" дешип, жар

тап, башкы демєєрчї болгон

11-апрель, 2014-жыл

10Гулира:

ТАГДЫР

“Єлїп калайын дейм

боюмдагы баламды кыйбайм”

Атым Гулира, сиздердин гезитиўизде-ги “Тагдыр” рубрикаўыздардан ар кандай тагдырларды окуп калам. Мен да єз таг-дырым менен бєлїшїп сиздердин окур-мандарыўыздардан кеўеш сурагым келет.

ЖАЎЫ ЖЫЛДЫ ЖОМОКТОГУДАЙ ТОСТУК

Азыр 21 жаштамын. Турмушка чык-каныма 3 жылдын жїзї болду. Эл ка-тары Жогорку окуу жайлардын бирин-де билим алып, окуум ийгиликтїї боло баштаган. Чогуу окуган кыздар менен окуу жайдын жатаканасында жатчумун. Баарыбыз бала кыял, ойноок болчубуз. Кїндєрдїн биринде Жаўы жыл тоскону айылга кетип жатсам курбу кыздардын бири кетпей эле кой, Жаўы жылды чогуу тособуз деп кетирбей алып калды. Жаўы жылга аз мїнєттєр калганда Жазиранын тааныш жигити достору менен биздин бєлмєгє баш багып калышты. Жайдары тосуп алдык да коноктоп, жаўы жылды чогуу тостук. Алардын арасында Нурдин аттуу татынакай жигит мени жактырып калыптыр. Аны мага Жазира айтып жат-пайбы. Нурдин менин телефон номерим-ди сурап телефондон сїйлєшїп туруум-ду суранды. Макул болуп берип койдум.

ЖАШТЫК КЕЗ, РОМАНТИКА...Сабактан чыгып жатаканага баратсам

баягы Нурдин машинеси менен мени кї-тїп туруптур. “Курсагыў ачкандыр, бир жерге барып тїштєнїп келелик”, - деп су-нуштап калды. Макул болуп машинеси-не отуруп алып бир кафеден тїштєндїк. Андан кийин Октябрь кинотеатрынан кино кєрдїк. Ошол кїндєн тарта Нур-дин мага кїн сайын келип, бат-баттан телефон чалып дайынымды сурап турчу адат таап алды. Мен да убакыт єткєн са-йын ага кєнє баштадым. Экєєбїз ынак болуп кеттик.

НУРДИНСИЗ ЖАШАЙ АЛБАЙ КАЛДЫМ

Тагдырдын берген белегине абдан ыраазы болуп, ушул жигитке гана тур-мушка чыгам деп єзїмє катуу сєз бер-дим. Кыздар жигиттер кичине роман-тика тартуулап койсо башыбыз айланып калат эмеспи. Менин да башым айланып калды кєрїнєт. Арадан бир жылдай уба-кыт єттї. Экєєбїз болсо бири-бирибиз-сиз жашай албай калдык. Нурдин єзї да шаардагы жогорку окуу жайлардын би-ринде билим алчу. Быйыл акыркы окуу жылы болгондуктан дипломдук ишин жазып жаткан эле. Дипломун жактап бї-тїп, мени конокко чакырып калды. Жа-ман оюм жок баргам. Кичине кызуу экен. Тамак ичип алып адаттагыдай кучакта-шып жатып алдык. Бир маалда менин оюма койбой єзїнїн ишин кылып койду. Баарыбир сага їйлєнєм, 2 айдан кийин тоюбуз болот деди.

БОЮМА БЇТЇП КАЛЫПТЫРЭкєєбїз теў ата-энелерибизге айтпай

тойго камылга кєрє баштадык. Сабакта отурсам эле кєўїлїм айлана баштады.

Сабактын аягына чейин чыдай албай, мугалимден суранып сыртка чыгып эле кусуп салдым. Бир маалда єзїмдї жого-туп коюптурмун, медициналык борбор-дон кєзїмдї ачтым. Єзїмє келсем доктур мени кїлїп карап туруптур. “Сїйїнчї, жа-кында эне болот экенсиў! Бул биринчи перзентиўби?” – дегенде башыма бирєє балта менен чапкандай зыўылдап кетти. Эч нерсе дебей эле канча убакыт болго-нун сурадым. Доктур 3 жума болуп калга-нын айтты. Чыгып эле Нурдинге телефон чалдым. Ал менин кош бойлуу экенимди билип абдан сїйїндї. Эми тойду эртеле-тели деп калды.

КАЙНЕНЕМ БИЗДИН БАШ КОШКОНУБУЗГА КАРШЫ

БОЛДУАйылга барып апасына Гулира аттуу

кызга баш кошкону жатам десе, апасы мен тапкан кызга їйлєнбєсєў ал кыз-ды алып бербейм деп катуу урушуптур. Маанайы чєгїўкї келди. Мен кандай болгон кїндє да боюман алдырбай тур-ганымды айттым. Эки ортодо Нурдин аб-дан чайналды. Кєрсє їйїндє атасы эмей эле апасы бийлейт экен. Себеби, акчаны апасы таап, балдарынын баарын апасы їйлєнтїптїр. Нурдин апасынын айтка-нына кєнбєй акыры їйїнєн качып чы-гып, мени менен жашамай болду. Дос-тору чогулуп бул жактан нике окутуп алдык. Бизди жашап алды дегенди уккан кайненем айылдагы кадыр-баркынын жоголуп кетишинен чочулап, Нурдинди айылга чакырып кафеде чоў той уюшту-руп берээрин айтыптыр. Ошентип мени кайра їйдєн сєйкє салып алып кетишти. Кафеде чоў той болду.

КАЙНАТАМ ДА ИДИШ-АЯККА КИЙЛИГИШЕТ

Їйгє келген кїндєн тартып кайненем экєєбїздїн ортобузда конфликт чыга баштады. Чынысы бери туруп калса дагы кыйкырат. Кайын сиўдилеримди болсо мага кайым айтышкыла, оокатын жаса-багыла деп жїрдї. Анысына деле мейли деп Нурдин їчїн баарына чыдап жїрдїм. Кайненемдин кылган кылыгы аз келген-сип кайнатам да тамак-ашка, идиш-аяк-тарга кийлигише баштады. Акырында менин єз аялын сєккєнсїп сєгє баштады. Баарын ичиме катып жїрє берип калты-рап калчу болдум. Бир кїнї кайненем жолдошум шаарга кеткенде “Сен биз-ге теў эмессиў! Ата-энеў кедей турушат экен. Тукуму таза кыз керек болчу биз-ге, а сен бузуп жатасыў”, - деп мени їйї-нєн кууп чыкты. Тєркїнїмє баргандан намыстанып жолдошум келгенче эшик-те ыйлап жїрдїм. Ал келип менин ке-бетемди кєрїп кайненеме жини келип мени їйгє алып кирди. Мен Нурдин ме-нен чогуу їйгє кирсем кайненемдин ка-багына кар жаап экєєбїздї кошуп уру-ша баштады.

БАЛАМДЫН УБАЛЫ КИМГЕ?Арадан аз єтпєй кыз тєрєп алдым. Кы-

зым кайненеме куюп койгондой окшош болуп калды. Атын да Зарема деп кайне-нем койду. Кызым 4 айда эле эмчектен чыгып калды. Себеби, мен кечке жумуш жасап атып аны эмизгенге убакыт жок болчу. Ошентип кызым ооруп атып араў дегенде адам болду. Азыр кызым бир жа-рымда. Мындан 5 ай мурун кайненем Нурдин экєєбїздї їйїнєн кууп чыккан болчу. Шаарга келип эмне кылаарыбыз-ды билбей 2 ай кыйналдык. Кайненем менин оокаттарымды бербей алып кал-ган. Жакында болсо кїйєємдї алып ке-тип молдого окутуп салыптыр. Кїйєєм мага тескери сїйлєп башка аял алам деп калыптыр. Мен аны сїйєм ансыз жашай албайм. Боюмда болсо 3 ай болуп калды. Нурдинди эстеген сайын, анын башка аял менен їйлєнїп чогуу жашап жатканын элестеткенде бул дїйнєгє батпай кетип жатам. Єз ємїрїмдї кыйып салайын дейм боюмдагы баламды кыя албайм. Эми алар кызымды да талашып жатышат. А менин ичимдеги баланы алдыртып салсын деп жатыптыр кайненем. Кан басымым кєтє-рїлїп боюман козголуп жатат. Ушинтип кыйналып жатканымды Нурдин билсе кана? Азыр базарда соода кылам. Тєрє-гєндєн кийин бизди ким багат? Баламдын убалы кимге? Балам кимди ата деп єсєт?

P.S. Урматтуу окурман, эгер сиз-дин да окурмандар менен бєлїшє турган кызыктуу же оор таг-дырыўыз болсо биздин гезит-тин редакциясына кат жазып кайрылсаўыз, биз гезит бети-нен орун берїїгє дайым даяр-быз. Каттарды aybatkg@mail.ru электрондук дарегине жиберсе-ўиздер болот.

Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

11-апрель, 2014-жыл

11МЕКЕНДЕШТЕР

«ЗАМАНДАШ АССОЦИАЦИЯСЫ ДЇЙНЄ ЖЇЗЇНДЄГЇ 100 АШУУН КЫРГЫЗ УЮМДАРЫ ЖАНА МЕКЕНДЕШТЕР МЕНЕН ИШ АЛЫП БАРАТ

2003-жылы «Замандаш» коом-дук фонду Урал аймагынын Кыр-гызстандыктарды колдоо фонду менен биргеликте Россия Федера-циясында тїзїлгєн диаспоралык чачыранды кыргыз уюмдарын би-риктирїї тууралуу демилгеси ме-нен чыгып, 6-7 -декабрында єткєн конференцияда аталган бирикме «Замандаш» Ассоциациясы болуп уюшулат. Ошол мезгилден тарта Ассоцияциянын жыл сайын єткє-рїлїїчї конференциялары салтка айланып, аткарган иштеринин на-тыйжалары чыгарылып, жаралган кєйгєйлєрдї чечїї жолдору анык-талып келїїдє.

«Замандаш» Ассоциациясы-нын ишмердиги чет єлкєлєрдє-гї мекендештерибиздин коомдук бирикмелеринин санынын єсї-шїнє тїрткї берди. Учурда «За-мандаш» Ассоциациясы чет єл-кєдєгї 100дєн ашуун каттоодон єткєн диаспоралык уюмдар менен кызматташып келет.

«Замандаш» Ассоциациясынын негизги максаты – улуттук аў-се-зимдин кайра жаралуусуна, Кыр-гыз Республиканын чегинен сырт-кары жашаган кыргыздардын єз алдынчалуулугун сактоого тїрткї берїї жана чет єлкєдєгї кыргыз-стандыктарга туруктуу же убак-тылуу жашап турган жерлеринде укуктук макамын аныктоо маселе-лери боюнча укуктук колдоо кєр-сєтїї саналат.• Àññîöèàöèÿ òàðàáûíàí êûðãûç äèàñïîðàëàðûíûí áèðäèêò¿¿ ìààëûìàòòàð áàçàñû ò¿ç¿ë¿ï, ÷åò ºëêºëºðäºã¿ 54 ìàìëåêåòòå ýìãåêòåíèï æàòêàí êûðãûç êîîìäîðó æàíà ìåêåíäåøòåð ìåíåí ìàìèëåëåð æºí㺠ñàëûíäû. Ä¿éíº æ¿ç¿í¿í áààðäûê áóð÷óíà òàðàãàí ìåêåíäåøòåðäè

êîíñîëèäàöèÿëîî ìàêñàòûíäà àññîöèàöèÿ æûë ñàéûí êîíôåðåíöèÿëàðäû óþøòóðàò.

• 10 æûë àðàëûãûíäà Àññîöèàöèÿíûí èøìåðäèãèíèí æûéûíòûãûíûí áèðè 2012-æûëû Ìåêåíäåøòåð ìåíåí êûðãûçñòàíäûêòàðäûí Á¿òê¿ë Ä¿éíºë¿ê Áèðèí÷è Êîíãðåññèíèí ºòêºð¿ë¿ø¿ áîëäó. Àíûí èøèíå ä¿éíºí¿í 43 ºëêºñ¿íºí 800 àäàì êàòûøûï, íåãèçèíäå, àð êàéñû ìàìëåêåòòåðäåãè

êûðãûçñòàíäûêòàð ìåíåí ìåêåíäåøòåðäèí óþìäàðûíûí ºç àðà æàêûíäàøûøûíà æàíà êûçìàòòàøóóñóíà, àëàðäûí óþøòóðóó æàãûíàí áåêåìäåøèíå æàíà óþìäàðûíûí ò¿ç¿ìä¿ê æàêûíäàøûøûíà êóáàòòóó äåìèëãå áåðäè.

• «Çàìàíäàø» Àññîöèàöèÿñû 2011-æûëäàí áåðè àäàì ñàòóóëàðäûí êóðìàíäûãû áîëãîí 600 àøóóí êûðãûç æàðàíûíà æàíà 10 000 àøóóí ìåêåíäåøòåðãå, äèàñïîðàëûê óþìäàð ìåíåí áèðãåëåøèï

óêóêòóê, óþøòóðóó÷óëóê, ìîðàëäûê æàíà êàðæû æàðäàìäàðû êºðñºò¿ëãºí. Á¿ã¿íê¿ ê¿íäº «Çàìàíäàø» Àññîöèàöèÿñû ÷åò ºëêºëºðäº äàéûíñûç æîãîëóï êåòêåí ìåêåíäåøòåðèáèçäè èçäººäº æàðäàìäàðäû êºðñºò¿¿äº.

• «Çàìàíäàø» Àññîöèàöèÿñû ìàäàíèÿò, ñïîðò, êûðãûç òèëèí ºí¿êò¿ð¿¿ áîþí÷à ñèñòåìàëóó ò¿ðäº ºç ñàëûìûí êîøóï, áèð òîï äîëáîîðëîð æàíà èø-÷àðàëàðãà êàòûøûï êîëäîî êºðñºò¿ï êåëåò.

• Àêûðêû ýëå ¿÷ æûë è÷èíäå Ðîññèÿ Ôåäåðàöèÿñûíàí 200-æ¿êò¿ Êûðãûçñòàíãà æºíºò¿¿ áîþí÷à êàéðûëãàí 107 æàðàíãà æàðäàì êºðñºò¿ëãºí.

• 700 àøóóí æàðàíäûê êàéðûëóó áîþí÷à çàðûë æàðäàìäàð êºðñºò¿ë¿ï, ñîò ïðîöåññèí þðèäèêàëûê æàêòàí êîøòîîãî æå ÷åò æåðëåðäåãè æàçà ºòºº æàéëàðûíäà îòóðãàí ÊÐíûí æàðàíäàðûí ýêñòðàäèöèÿëîîãî æàðäàì êºðñºò¿¿ áîþí÷à ÊÐíûí òèéèøò¿¿ îðãàíäàðûíà

500äºí àøóóí êîøòîìî êàòòàð äàÿðäàëãàí. «Çàìàíäàø» Àññîöèàöèÿñû ìèãðàöèÿíûí àêòóàëäóó êºéãºéëºð¿ áîþí÷à îòóðóìäàð ¿çã¿ëò¿êñ¿ç óþøòóðóï, ìàìëåêåòòèê îðãàíäàðãà ìèãðàöèÿ áîþí÷à ìûéçàìäàðãà ñóíóøòàìàëàðûí áåðèï êåëåò.

• ×åò ºëêºãº êåòèï æàòêàí êûðãûçñòàíäûêòàðãà æàíà ìåêåíäåøòåðãå óêóêòóê æàðäàì êºðñºò¿¿ ¿÷¿í ÷åê àðà ìåíåí êåñèëèøêåí àéìàêòàðäà ìààëûìàò-êîíñóëüòàòèâäèê áîðáîðëîðäó ò¿ç¿¿ äîëáîîðó èøòåëèï ÷ûãûï þðèäèêàëûê æàíà ìèãðàöèÿ ìàñåëåëåðè áîþí÷à òîëóê æàðäàì êºðñºò¿ë¿¿äº.

• Àêûðêû ýëå ¿÷ æûë è÷èíäå «Çàìàíäàø» Àññîöèàöèÿñûíà 10 000 ìè¢äåí àøóóí ìåêåíäåø îîçåêè æàíà êàò ôîðìàñûíäà êàéðûëãàí. Êàò ýýëåðèíå êå¢åøòåð áåðèëèï, êàéðûëóó áîþí÷à äàðåêòèê æàðäàì êºðñºò¿ëä¿.

7-апрель, 2010:

ЇЗЇЛГЄН САПАР

2010-жыл, 7-апрель. Бишкекке каттоочу кош кабат карабаттуу кырк кишилик автобус таўкы саат 8де Артыштан козголуп, эки сааттан соў Торугарт оозундагы Кытай єткєєлїнєн аман-эсен єтїп «Кыргызстан кайдасыў?» деп жєнєп калдык. Кыргызстан чек арасына кирїїгє али 200 километрден ашуун жол бар. Топурагы учкан кызыл жылаўач тоо ичин аралаган салаа менен суу бойлоп, улам єргє тартып жїрїп отурдук. Автобус ичинде кыргыздардан жалгыз мен экем. Калган 39у бїт уйгур улутундагылар. Алардын арасындагы бирєє гана кыргызстандык кыз экенин эске алганда, калган 39 жолоочу бїт кытай жарандары элек.

Тоо аралаган жол ичинде кол телефондорубуз бирде кармап, бир-де кармабай їзїлїп, ага карабай ар ким єз жакындарына бажыдан аман-эсен єтїп алганын, эртеў менен Бишкекке жетип алышаарын айтып жатышкан. Бир маалда эле автобустун бир дєўгєлєгї атылып кетип, башкасын алмаштырууга жарым саатка жакын убакыт кет-ти. Андан соў дагы жарым саат жїрїп, Улуучат ооданына караштуу Тойун айылына барганда шофер жанагы жарылган дєўгєлєктї жа-матып, кайрадан салмай болду. Антпесе жана алмаштырылган дєў-гєлєгї да ишенимсиз кєрїнєт.

Ошентип ал жерде дагы жарым саат кїттїк. Башкасын билбейм, Кыргызстанга барбаганыма бир жыл болуп калган мен єтє эле чыда-мым кетип жаттым. Кээде ушинтип шашылган сайын кычап, туура-дан чыкчу жумуштар кєп болот эмеспи. Бїгїн тиги дєўгєлєк менен алек болуп жаткан шоферге улам бирєє телефон чалып, жумушу-на тоскоол боло берди. Акыры ошол телефон чалгандардын бирєє биздин сапардын жолун кести. Автобустан тїшїп, єзїн тегеректеп турган бизге шофер кейип сїйлєдї:

- Бїгїн Кыргызстанга чыга албай турган болдуўар.- Неге?, - деп чур эте тїштїк.- Кыргызстандагы досторум телефон чалышыптыр. «Келбеги-

ле, Кыргызстанда уруш болуп жатат. Кырдаал єтє курч»,- дешти.Жолоочулардын деми сууй тїштї. Айрымдары ишене албагансып

шоферден дагы бир нерселерди тактап сурап жатты. «Митингдин биз менен эмне катышы бар, жїрє бербейбизби» деп бирєє шофер-ге кеўеш берди эле, ансыз да ачуусу келип турган уйгур шофердун жини башына тепти. «Айнып калдыўбы? Кыргыздардын сырын билбейт окшобойсуўбу! Нарындан бир эле киши чыгып, автобус-ту тосчу болсо токтобоско аргаў жок. Кырк адамдын башына жооп бере албайым!»

Ошентип орто жолдон кайра кайттык.Бараткан багытынан жанган автобус эми эмнегедир эрине жылып

келе жаткандай сезилди. «Дагы эмне балекет болуп жатты экен?» деп санаам-санга бєлїнїп чыкты.

«Эртеў жїрєбїз» деген шофер эртеси билетибизди жыйып алып, акчасын кайтарып берди. Курманбек Бакиевдин тагын таштап кач-канын, Конгантиевдин тепкилеп "єлтїрїлгєнїн" (тирїї экенин ки-йин уктум) - ошол жерден бир тартип сактоо кызматкеринин оозу-нан уктум.

Ошол бойдон Артыш, Кашкар шаарларынан Кыргызстанга кат-тоочу автобустар «кырдаал тынчыганча» деп токтоду. Автобустун жолго чыгуусун кїтїп, Артыш менен Кашкарда бир жума туруп, акы-ры чыдамым кеткенде Їрїмчїгє келдим да Бишкекке самолёт менен сапар тарттым. Бул кезде 7-апрель окуясына эки жума болуп калган.

"Манас" аэропортунан микроавтобуска олтуруп Ош базарынан тїшїп калдым. Тїшкєн жерде жол четиндеги кїркєдє илинип тур-ган топ гезиттердин бирине бакыйта жазылган «Дагы кан тєгїлєт!» деген катты кєрїп жїрєгїм «шуу» дей тїштї. «Не болсо да окуп кє-рєйїнчї» деп сатып алдым да, такси кармап Бишкектеги бир бай-кемдин їйїнє жол тарттым. Жолдо баратып гезитке кєз жїгїрттїм. Кєрсє анда кєзї ачыктардын Кыргызстандын жакын арадагы кыр-даалы жєнїндєгї тынчсыздануулары, «Дагы кан тєгїлїшї мїмкїн» деген божомолдору басылыптыр. «Ылайым тєлгєў тєп келбей калса экен!» деп тилеп койдум ичимден (кийин Оштогу улут аралык жаў-жалдан улам ошол макала эсимден чыкпай калды).

Эртеси бир байке экєєбїз Ак їйдїн алдына келип, курман бол-гондорго куран окудук. Он беш кїндїн алдында эле мен сагынып, мен элестетип сагынган кооз Бишкекти кєчєсїн аралап чыккандагы биринчи кєргєндєрїм ушул болду, маркумдардын сїрєттєрї, темир торго, дубалдарга тийген ок издери, терезе айнектери талкаланып, «жїзїн» єрт карала кылган Ак їйдїн турку, кара кєєгє айланган прокуратуранын имараты, адамдардын салкын кебетеси...

11-апрель, 2014-жыл

12 ЖАЗ АЙЫМ

Жазымды кайрадан

жашагым келет

Ала шалбырт жаз. Саамайымды сылаган салкын желге эреркеп, кєйнєгїмдїн этегин желбиретип їйдїн жанындагы дєўчє тарапка бара жатам.

Тай энем тїтєтїп от жагып, буу-дай кууруу менен алек. Жаш чыр-пыктар кїйбєй калса єз алдынча сїйлєнє калып ишин улантууда. Менин самаганым, издегеним бай-чечекей. Ар бир жазда сары тїсї менен кєз жоосун алган гїлдєр-дї издеп жєнєйм. Дєўчєгє чыгып, алтын издегендей кїйпєлєктєп эки жагымды карана баштадым. Карлар эми гана эрип баштаганга пайда болгон балчыктарды басып алганыма деле кайылмын. Аўгыча тай энем:" Отун алып кел, бай-болгур. От єчїп калат экен эми", -деп кыйкырып калды. Отубуз єчїп калса кайра жанбай калчу-дай дегдеўдеп чуркап бара жатып, чалынып жыгылганда селт чоочуп ойгонуп кеттим.

БАЛАЛЫГЫМДАГЫ НООРУЗ МАЙРАМЫ...

Кєзїмдї кайра бекем жумуп, улан-дысын кєрїїгє ашыксам да уктай албай койдум. Ансыз да терезе-ден кїн нуру тєгїлїп, алда качан таў атып, жумушка даярданчу убакыт жакындап калган экен. Заманбап кооздолгон, їстєлї, компьютери, чоў кїзгїсї, диваны, гардеробу бар чакан комнатада шыпты тиктеп кєпкє жаттым.

Оозумдан "аттиў" деген гана сєз чыкканы менен жїрєк кургур ка-димкидей тызылдап турду. Бул жылы, бул убакта эбак эле Ноо-руздун даярдыктары кєрїлїп, бир кїн эрте башталган сїмєлєктї аччу учур келип, чоў кара казан-

ды тегеректеп даяр турчубуз. Ача калганда эле сугунчудай болгон ке-бетебизден ата-энелер "Ары ой-ной тургула, ысыкка бир жерле-риўерди кїйгїзїп албагыла", -десе кадимкидей таарынып, бир сыйра жашып да алаар элем.

Демейде уйкуну жакшы кєргєн жаным, ал кїнї короз кыйкыр-ганда туруп, їшїгєнїмє кара-бай даярдап койгон кєйнєгїмдї кийип, Нооруз єтчї їйгє чуркап жєнєйм. Сїмєлєк ачылып, ыр-шаўга толгон майрам башта-лып, аркан тартыш, кїрєш, ор-до оюндары ойнолуп, жаш бал-дардын тушоолору кесилип чоў жашоого кадамдары ташталчу. Тушоо кескенде жеўилгенди бил-беген жаным, кєйнєгїмє карабай бышып-кїйїп чуркап калаар элем. Табактарда камыр тартылып, аркасынан дасторконго беш бар-мак келет.

Кайдагы кашык- вилка, кайдагы тарелка? Жаш балдарга тамак эле берип койсо колубуз менен ынты-макташып жеп алчубуз. Боорсок, эт, казы-карта, таттуу момпо-суйлар, алма, мандарин сыяктуу мємє-жемиштердин баарын ара-лаштырып салып алып, кечинде їйгє келип, тоону томкоргондой уйкуга кетчїбїз. Чыт курсак бала кезим... Ишке жєнєгєндєй оюнга шашып, быйтыйган колдорумдун ылай болгонуна карабай кардын тїбїнєн байчечекей издеген бак-тылуу мїнєттєрїм... Чєнтєгїмє нанды салып алып, керээлден кеч-ке чейин куурчак, топ таш ойноп жоголуп кеткен кїндєрїм...

ЖАЗ ЖЫТЫ

Аўгыча ойлорума тоскоол болгон-

дой будильник чырылдап ойлорум-ду бузду. Бактысыз болууга эч кан-дай себеп жок болсо да бир аз кы-йылып турдум ордуман. Жуунуп, кийинип алып метродо жумушу-ма бара жаттым.

Мени адам кылган айылдан качып билимдїї болууну, чет єлкєдєн тажрыйба топтоп, карьера ку-рууну, баардык шарттары менен тїзїлгєн їйдє жашоону, кино-рек-ламалардан кєрїп жїргєн мегапо-лис тургуну болууну єзїм каалап, єзїм тилеп албадым беле.

Кудайга миў мертебе шїгїр дейм. Тилектерим орундалып жогорку билимдїї болдум, ишке орношуп, єзїм каалагандай офисте иштеп жатам. Жегеним алдымда, жебе-геним аркамда. Бирок ошол кезде кол менен жеген бешбармак, чєн-тєккє катып жеген нандын даа-мына, їйдєн короого чыга калсаў от жыттанган таза абага, жаз-га маал балчык болуп, жайда ча-ўы асманга сапырылган кєчєлєргє эч нерсе жетпейт. Мен сїйгєн жаз менин айылымдан башка жакта жазга окшобой турат. Балалыгы-ма кайтып, жазымды кайра баш-тан жашагым келет!!!

Асел КУТМАНБЕКОВА

Коомдогу кайсы бир окуя же кєрїнїштєргє карата ой-толгооўузду же фото-сїрєттєрїўїздї бизге жєнєтїп туруўуз. Окурмандарыбыздын мыкты блог жана сїрєттєрїн сайтыбызга жарыялап турабыз. Каттарыўызды kyrgyz@bbc.co.uk дарегине салыўыз. Бул блогго пикир калтырам десеўиз тємєнкї форманы толтуруп жєнєтїўїз.

КУЛАГЫЎА КЇМЇШ СЫРГА - Кєзї ачыктарга такыр ишенбей калдым.

Кечээ жарыя боюнча дарегин таап їйїнє бардым да.

-Анан?-Анан ошол. Коўгуроосун бассам, "ким

бул” деп атпайбы.- Жарым-жартылай чындык - ачык калп-

тан да жаман.***

- Так чындык деген болбойт.- Ушул айткан чындыгыў такпы?- Жок, албетте...

***Калп эле єєп койгондун ордуна чындап

шапалак менен чаап салган пайдалуу.***

Баары сага каршы чыгышы мїмкїн, би-рок чындык - чындык бойдон кала берет.

***Чындык гана чындап эркиндик алып ке-

лет. Абийириўден башкасына баш ийсеў - адашасыў.

***Корксоў да чынын айт. Жалган сєз - дагы

жалган сїйлєтєт.***

Чындык аябай ачуу экенин баары билет. Ошондуктан кєпчїлїгї ага кєўїл бурбайт.

***Кєпчїлїк менен болсоў, єзїўдї тааный

албайсыў, чындыкты таба албайсыў. ***

Илимдин милдети - жомокторду айтуу эмес, чындыктарды жаратуу болуп саналат.

***Жообуна даяр болсоў - суроо бер. Кє-

ўїлїў їчїн сен уккуў келген жоопту айтып коюшу мїмкїн. Бирок бул чындыкты убак-тылуу гана жаап тураарын унутпа.

***Чынын айтсаў - бир кїн ойлонот. Себе-

бин айтсаў - ємїр бою ойлонот.***

Канчалык аба-ырайы жаман болбосун - кїн чыгат. Канчалык калп айтылбасын - чындык чыгат.

-Чындык кээде ушунчалык жєнєкєй бол-гондуктан ага дайыма эле ишене беришпейт.

***- Эгер эркек аялды театрга, музейге жана

ресторанга алып барууну токтоткон болсо - анда ал їйлєнгєн.

[Константин Мелихан]***

- Карайтылган кєз айнектер кїндєн кор-гойт, бирок эркектерден эмес.

[Янина Ипохорская]***

- Аялдар эркектерге караганда кєбїрєєк оптимист болушат, ошондуктан кєбїрєєк жашашат.

[Янина Ипохорская]***

- Карылыкка кейибеўиз, єзїўїз узак жа-шагыўыз келчї.

[Б. Борисфенит]***

- Жашоо кете берет, ага жетпей калган жалгыз калат.

[Максим Горький]***

- Жашыўда эмне эксеў, карыганда ошо-ну аласын.

[Генрик Ибсен]***

Демократияда - пайдалуу азчылык эмес, пайдасыз кєпчїлїк чечим чыгарат.

***- Эгерде сенин кемчиликтериў тууралуу

сєз кылып жатышса, анда сен элге дагы эле керексиў.

[Jack Kuman]***

Келечекте єкїнбєй жашагыў келсе, 1. Ємїрлїк жубайыўды; 2. Ишиўди; 3. До-суўду туура танда.

[Yunus Emre]***

- Сїйєлї, сїйдїрєлї, бул дїйнє эч ким-ге калбайт.

[Yunus Emre]***

- Коомго эў керектїї адамдар - кичи пе-йил жана жєнєкєй болушат.

[Albert Einstein]

11-апрель, 2014-жыл

13АЙМАК

БИШКЕК ШААРЫНДА 369 КАЙРЫЛМАН ЖАШАЙТ

Ушул жылдын 1-апрелине карата Бишкек шаарында жашаган кайрылмандардын саны — 369. Мындай маалымат Эмгек, миграция жана жаштар министрлигиндеги борбордук башкармалыгынын расмий сайтында жа-рыяланды. Жалпы кєрсєткїчтїн ичинен 273 адам (109 їй-бїлє) Ленин районунда жашаса, Свердлов районунда - 63 адам, Би-ринчи май районунда — 22 жана Октябрь районунда — 11 адам. Ленин, Биринчи май, Октябрь райондорунда жашаган этникалык кыргыздардын ичинен 162 адам — Тажикс-тандан, Єзбекстандан - 102, Орусиядан — 7 жана Тїркмєнстан, Белорусия, Казакстан-дан 1 адам келсе, башка мамлекеттерден келгендердин саны — 17 адам. 299 адам КР жарандыгына ээ болгон.

«Негизинен кайрылмандар квалифика-циялуу эмес жумуштарда, кєбїнчє борбор-дук базарларда, курулуштарда эмгектенет. Ошондой эле, убактылуу батирлерде жаша-шып, даректери тез алмашып тургандыгы-на байланыштуу сандык курамы єзгєрїп турат», - деп айтылат билдирїїдє.

НАРЫНДА АЙДАП СЕБЇЇ 10 КЇНГЄ КЕЧИГЇЇДЄ

Нарын облусунда жаз жарыш єнєктїгї толук кандуу баштала электигин єкмєттїн аталган облустагы єкїлчїлїгїнїн башкы адиси Табылды Жумагулов билдирди, деп маалымдады аймактык кабарчы. Анын ай-тымында, бул боюнча эсепке алуу 15-апрел-ден башталат.

«Бїгїнкї кїнгє карата облус боюнча ай-дап себїї єнєктїгї жапырт баштала элек. Бирок, айрым дыйкан-фермерлерибиз жер-лерин айдап баштаганы эле болбосо, 15-ап-релден тарта эсеп алына баштайт. Былтыр 5-апрелде башталган. Мунун биринчи себе-би, тоў кетпей жатса, экинчиси кар аз жаа-гандыктан суунун келиши дагы аз болууда», - деди Т.Жумагулов. Їстїбїздєгї жылы об-лус боюнча 40 миў 463 га жер аянтын айдоо пландалып жатса, анын ичинен 28 миў 57 га дан эгини, 5 миў 957 га чєп єсїмдїктєрї бастырылмакчы. Дээрлик ушунча эле аянт-ка картошка олтургузулса, 516 га жашылча єсїмдїктєрї тїзєт. Учурда їрєєн маселеси чечилип, кїйїїчї майларды камсыздоо 73�га камсыздалган.

НАРЫНГА ЖЇК ТАШУУЧУ УНАА ЧЫГАРУУЧУ ЗАВОД КУРУУ

ЇЧЇН FABRYKA SAMOCHODOW КОМПАНИЯСЫ ЖЕР СУРАП

ЖАТАТ

Нарын облусунлда жїк ташуучу унаа за-водун куруу їчїн жер аянттары сунушта-лууда. Мындай маалыматты Экономика министрлигинин тїндїк аймактык башкар-малыгынын Нарын облусундагы бєлїмїнїн жетекчиси Жоодар Сапарбаев билдирди, деп маалымдады аймамктык кабарчы.

Анын айтуусунда, Польшалык Fabryka Samochodow HONKER (ХОНКЕР) компа-ниясы Кыргызстанга 3,5-4,8 тонналык жїк кєтєргєн жана кїйїїчї майларды аз сарп-таган унааларды курап чыгаруучу заводду салуу їчїн 10-15 гектар жер аянтты сурап жатышат.

«Ал жер жолдорго жакын, электр энер-гиясы бар, айтор шарттуу аймак болушу ке-рек экен. Натыйжада биз Кочкор районунун Кара-Тоо, Семиз-Бел жана Кум-Дєбє айыл-дарынан 15-50 гектарга чейинки жерлерди сунуштап жатабыз. Мындагы эў башкы ар-тыкчылык эгерде аталган ХОНКЕР компа-ниясы Кочкор районунун аймагын тандаса, ал биргелешкен завод дароо Нарын Эркин экономикалык аймагынын субъектиси бо-луп калмакчы», - деди Ж.Сапарбаев.

Облустун башкы экономисти кошумча-лагандай, башкаруу жана кийинки киреше 30 (Кыргызстан) жана 70�дык (аталган ком-пания) теўдемеде болот.

ЄКМЄТТЄН КЇН-ТУУ АЙЫЛЫНЫН ЖАШООЧУЛАРЫ

МУРДА «АМАНБАНККА» САЛЫП КОЙГОН 570 МИЎ СОМДУ

ТАБУУГА ЖАРДАМ СУРАШАТ

Жогорку Кеўештин КСДП фракциясынын депутаты Эркин Сакебаев бїгїн, 10-апрел-де парламенттик жыйында Чїй облусунун Сокулук районунун Кїн-Туу айылынын жа-шоочуларынын кайрылуусу жєнїндє айтып берди. Анын айтымында, 2007-жылы жер-гиликтїї калк суу камсыздоо їчїн кошум-ча каржылоонун алкагында 570 миў сом чогултушкан.

«2007-жылы алар бул сумманы «Аман-банкка» салып коюшкан. Былтыркы жылы алар аткаминерлерден качан инфраструк-тура киргизилет деп сураганда, аларга 2010-2011-жылдары аталган каражат каржы министрлиги аркылуу мамлекеттик бюджет-ке кошулгандыгын айтышкан. Жергиликтїї калк «Аманбанктын» жетекчисинин орун басарынан сураганда ал бул сыр экендигин жана ал айта албастыгын белгилеп, бул ка-ражаттарды єздєрї издешин сунуштаган. Жашоочулар сотко жана башка инстанция-ларга дагы кайрылышкан. Алар каражаттар кайда кеткендигин жана ким колдонууга бергендигин аныктап берїї їчїн жардам сурап кайрылышууда», - деди Э.Сакебаев.

ЖАЛАЛ-АБАД ОБЛУСУНДА КОЎШУ РЕСПУБЛИКА

ТАРАБЫНАН ЖЫЛМА МИГРАЦИЯ БОЛУП ЖАТАТ

Депутат Уланбек Нуркулов Жогорку Ке-ўештин жыйынында Жалал-Абад облусунун Барпы айыл аймагында коўшу республика тарабынан жылма миграция болуп жаткан-

дыгын эскертти. Депутат, чек аранын бул тилкелеринде бир чек ара тозоту бар эке-нин, анда болгону 25 жоокер кызмат єтєє-рїн жана коўшу республиканын жарандары Кыргызстан аймагына акырындап жылып, курулуштарын жїргїзїп жатканын билдир-ди. «Андыктан, Єкмєт бул чек ара аймагына єзгєчє кєўїл буруусу керек», - деди депутат.

ЖУМГАЛДЫН АЙЫЛДАРЫНАН МЕКТЕПТИ 10, 20 ЖЫЛ МУРУН

БЇТЇП КЕТКЕНДЕР ИЧКИ ЖОЛДОРДУ ОЎДОП ЖАТЫШАТ

Нарын облусунун Жумгал районунун Беш-Терек айыл аймагындагы Кекилик уулу Жолдошбек атындагы орто мектеби-нин мындан 10 жыл мурда бїтїрїп кеткен бїтїрїїчїлєр айыл ичиндеги ички жолдорду жана коўкулаш айыл менен чектеш жолдор-го кум-шагыл тєгїп жолду жасап жатышат. Бул тууралуу аймактык кабарчы билдирди.

Маалыматка карасак, учурда райондун ар бир айылдар мындан 10, 20 жыл мурда бїтїп кетишкен бїтїрїїчїлєр єздєрїнїн айылына жана мектептерине жардам кєрсєтїшїїдє.

«Азыр Беш-Терек айылын аралап єткєн 4 кєчєнїн жана Кызыл-Жылдыз, Кара-Жээк айылдарын кошуп турган коўшу кєчєлєр-гє жалпы 300дєн ашык тонна кум-шагыл тєгїлїп, техникалардын жардамы менен тапталып жолдор оўдолууда. Ошондой эле айыл тургундары єздєрї дагы салымдарын кошуп, жол тїзєєгє катышып жатышат», - деди айыл тургуну Артур Карыкенов.

ЖАЙЫЛ РАЙОНУНУН ДЕПУТАТТАРЫ ПРЕЗИДЕНТКЕ

217,7 ГЕКТАР ЖЕРДИ «ЖУНДА» ЗАВОДУНА ИЖАРАГА БЕРЇЇ

БОЮНЧА ЄКМЄТТЇН ТОКТОМУН ЧАКЫРТЫП АЛУУ ЄТЇНЇЧЇ

МЕНЕН КАЙРЫЛЫШАТ

Жайыл райондук администрациясында кечээ, 9-апрелде айыл аймактардын єкїлдє-рїнїн чогушулу болуп єттї, анда ушул жыл-дын 31-мартындагы єкмєттїн 217,7 гектар жер участкасын «Чайна Петроль Компани «Жунда» ЖЧКга 49 жылга берїї жєнїндє токтому талкууланды.

Чогулушка райондун 13 айылдык кеўеши-нин тєрагалары, анын ичинде Кара-Балта шаардык кеўешинин депутаттары, райондун акиминин милдетин аткаруучу Бахтияр Ка-рамшаков жана «Жунда» нефть иштетїїчї заводунун жетекчилери катышты. Жайыл районунун айылдык аймак депутаттар бир-диктїї кеўешинин тєрагасы Дєєлєтбек Ис-манкулов «Жунда» заводунун кеўейтїїчїнє бериле турган аянттарга, Ново-Николаев-ка айылынын жашоочулары малдарын жа-йууну єтїнїшкєн. «Ушул жылдын 2-17-фев-раль кїндєрї нефть иштетїїчї заводдун иши боюнча митинг болгон, бул кандайдыр бир экологиялык тартип бузуулар болсо анда эл унчукпай турбайт дегенди тїшїн-дїрєт», - деди ал.

Айылдык кеўештердин тєрагалары жа-кынкы кїндєрї Ак-Башатта депутаттардын сессиясын єткєрїїнї чечишти, андан кийин бул маселени райондун 191 депутаттарынын талкуулоосуна коюлат. «Биз президенттен 217,7 гектар жерди 49 жылга колдонууга бе-рїї боюнча єкмєттїн токтомун чакыртып

алуусун єтїнїп, ага кат жєнєтїбїз», - деди Д.Исманкулов.

13 КЇН МУРУН ЧОЎ ЧЇЙ КАНАЛЫНА ЧЄГЇП КЕТКЕН

БИШКЕКТИН ТУРГУНДУН СЄЄГЇ ТАБЫЛДЫ

КР ЄКМнин куткаруучулары Чоў-Чїй ка-налынан Бишкек шаарынын тургуну Жыр-гал Ниязалиевдин сєєгїн алып чыгышты. ЄКМдин басма сєз кызматы билдиргендей, ушуш 28-марты кїнї чєгїп кеткен 1973-жылы Бишкек шаарында туулган Ж.Ния-залиевдин сєєгї Ысык-Ата районун Люк-сембург айылынын тушундагы Чоў Чїй каналынан табылды. Издєє иштерине КР-нын ЄКМнин Аламїдїн райондук куткаруу кызматынан 8 куткаруучу, КРнын ЄКМнин Суучулдарды даярдоо борборунан 5 суу-чул жана туугандарынан 10 адам катышты. Ж.Ниязалиевдин сєєгї Ысык-Ата район-дук милиция кызматкерлерине єткєрїлїп берилди.

ТАЛАС ЧЕК АРАСЫНДА УРУКСААТЫ ЖОК ГАЗ

ТЇТЇКЧЄЛЄРГЄ ОЎДОП-ТЇЗЄЄ ИШТЕРИН ЖЇРГЇЗЇП ЖАТКАН 8

ЖАРАН КАРМАЛДЫТалас чек ара отрядынын чек арачылары

тарабынан чек ара режимин бузгандар кар-малды. Бул тууралуу Мамлекеттик чек ара кызматынын ММК жана коомчулук менен байланыш бєлїмї билдирди.

Маалыматка ылайык, 8 жаран уруксаат берїїчї документтери жок чек ара айма-гында газ єтїїчї тїтїкчєлєргє оўдоп-тїзєє иштерин жїргїзїп жатышкан. Алардын тєр-тєє КР «Кыргыз Газпром тїндїк Газтранс» ишканасынын кызматкерлери, дагы тєртєє Казакстандын «Интер Газ» ишканасынын кызматкерлери экендиги белгилїї болгон.

КР Административдик жоопкерчилик жєнїндєгї кодексинин 389-беренесине ыла-йык, кармалгандар административдик айып тєлєшкєн.

НАРЫН ОБЛУСУНА УШУЛ ЖЫЛЫ 3,5 МЛН ДОЛЛАР ИНВЕСТИЦИЯ ТАРТЫЛАТ

Їстїбїздєгї жылы Нарын облусуна БУУ-нун программасынын алкагында 3,5 млн доллар инвестиция тартылат. Бул иш-чара боюнча баардык макулдашуулар болгон.

Экономика министрлигинин тїндїк ай-магы боюнча башкармалыгынын басма сєз кызматы маалымдагандай, тартылган ин-вестиция Ак-Талаа, Ат-Башы жана Жумгал райондорунун социалдык-экономикалык єнїгїїсїнє жумшалат.

Ошондой эле агробизнес, профессионал-дык- техникалык билим берїї тармактарын єнїктїрїїгє жана жергиликтїї демилге-лерди колдоо їчїн кичи грант фондусунан каржылоого жумшалат.

Бенефициарийлер: Нарын облусунун ке-дейчиликтин деўгээлинде жашаган 30 миў адам, єзгєчє аялдарга жана жаштарга кєўїл бурулат, деп билдирет басма сєз кызматы.

Айбат пресс

11-апрель, 2014-жыл

1414 ЭЛ АРАЛЫК КАБАРЛАР

Анткени ал Тажикстандын Оочу-Кала-чы айылы менен Кыргызстандык Интер-националь айылын суу аккан канал гана бєлїп турат. Ортону бириктирген кєпїрє-дєгї бажыканачылар кєп деле катуу тек-шере беришпейт. Нары бул тарап менен героин ташылат деп эч ким ойлобойт. Мал айдагандар, бири-бирине иши чыккандар талааны аралап єтїшїп чек аралар деле ан-чейин катуу кєзємєлдє эмес болчу.

– Сухраб эгерде сен Кистакузга чейин-ки жолду жакшы билсеў эле болду. Калга-нын мага кой. Тїн ичинде талаа менен де-ле єтїп кетебиз.

– Машинам мененби? – Жок, машинаўды карындашыўдыкы-

на таштап, Кулунду айылына жетип алсак болду. Андан ары автобус менен сегиз саа-та Ошко кирип барабыз.

– Сенин машинаў кайда? – Хорохгдо, номери Бадахшандыкы

эмес, сатып алган боюнча Душанбенин но-мери боюнча эле жїрєм.

– Менин жымшыйган кєзїмдї, жал-пайган мурдумду кєргєндє силердин ми-лицияўар кармап алып айламды кетирсе кантем.

– Биздин коўкойгон мурунубузду кєр-гєндє акча єндїрїп алгыдай єзїўдїн ми-лицияўдай ойлобогун сен. Бизде кєп деле текшере бербесин Памирде жїрїп билип калдыў го.

– Баары бир кооптоносуў. Жети кило героинди, каухарды жаныўа алып жїрїї оўой дейсиўби?

– Сен сакалыўды єстїрїп алгын. Кара шырымал чапанды кийип, башыўа тажик топуну кондуруп коёбуз. Мургабдык кыр-гыздардан айырмаў болбой калат. Нур-дан кебетесин элестетип кїлїп жиберди. Їчєє кеўешип жети кило героинди арткы отургучтун арасына бекитмей болушту. Каухарды болсо оозу кичинерээк желим идиштин ичине салып, їстїнє сары май-ды куюп коюшмакчы. Сухраб Хорохгдон машинасын айдап келип, таш їйдєн жолу-гушмайга токтошту.

– Силердин Оштогу ала турган адамы-ўардын акчасы даяр болду бекен?

– Биз ала турган адамдарга Гїлсара ар-кылуу гана чыгып жїрєбїз. Кимдер экенин деле билбейбиз. Кєргєн эмеспиз.

– Ала турган акчабыздан нааразылант-пагандан кийин, убагында берип жатса кимдер экенинин бизге кереги не.

– Алар аябай ишеничтїї болгондуктан

колго тїшпєй келе жатабыз. Тообо дейли. – Гїлсара деген ортомчу эле. Бирок кы-

йыны кыйын. Моюнга алыш керек. – Кыйындыгы їчїн эркектер баралба-

ган ишке ал барат. – Байланышы жакшы їчїн акчаны уба-

гында алып алдана элекпиз. – Алданбай дагы, кармалбай деле коёлу. – Тообо дейли.

* * * Гїлсара ушул кезде Ош шаарындагы ба-

зарга жакын жердеги экинчи кабаттагы їйїндє жалгыз отуруп алып, дисктен ки-но кєрїп жаткан. Жалгыз жашаса айласы канча. Кєнїп деле бїтпєдїбї. Жашы отуз бешке чыккыча кїйєєгє тийе элек. Себеби мындай. Маўдайына жазылган тагдырыбы атасынын ичээр суусу, кєрєєр кїнї тїгєнгєн экен. Уулдарын їйлєнтпєй, кыздарын тууру-на кондурбай ємїрдєн эрте кете берди. Апа-сы болсо ичемин, жеймин, кийемин деген-ден башкага жарабаган кичинекей балдары менен кала берди. Эў улуусу єзї жумушка жаўыдан орношуп акча таба баштаган. Їй-бїлєгє чоў эле жардамы тийчї. Апасы болсо кызым кїйєєгє тийип калса балдарды кан-тип багам деп, єзї дагы кїйєєгє тийип кетип

калсам апам кыйналат, бир туугандарыма жардам берейин, кїйєє кайда качмак эле деп жїрїп убагын єткєзїп ийгенине кийин єкїнїп калды. Єзїнєн кичїї бир туугандары їйлєнїп, сиўдилери їй-бїлє кїтїп балалуу болушту. Апам кыйналбасын деп баарына жардам берип жїрїп эмнеге єзїн ойлободу. Убакыттын єтїшї менен єзї соксоюп жал-гыз калыптыр. Апасы сексен алты жаштын ашын ичип кєзї жумулду. Єлєєр єлгєнчє чоў кызынан санаасы тынбай, Гїлсарам їй-бїлє кїтпєй ємїр бою жалгыз калабы, бир туугандарыўа сен жардам бербесеў ким жар-дам берет деп жолуў тозупмун деп єзїн кї-нєєлїї сезип ємїрї єттї.

Гїлсара Союз тараганга чейин бир ме-кемеде башкы эсепчи болуп иштєєчї. Иш билги, эсеп-кысапка тактыгынан улам бир орунда гана кєп жыл иштеди. Союз єлкє-сїнїн кыйрашынын таасири єзї иштеген мекемеге дагы тийди. Ишкана жабылып жамаат ишсиз калды. Зор єлкєнїн кыйра-шы менен коом єзгєрдї, жашоо нугу кай-да бара жатканын эртелеп сезе алгандар эбин, жолун таап кетишти. Гїлсара эпчил болчу. Базарда эмне кєбїрєєк єтєт, эмне-ни алышпайт, баарын байкаштырып бил-

генден кийин жашоо шартка жараша соо-дага баш-оту менен кирип кетти. Тїшїндє дагы акча санап базарда жїрєт. Бирото-ло акчанын артынан тїшїп алды. Андан башка алаксыры жок. Акча анын кубаты, кєўїлїнїн токтугу, кыйналбай жашоосу эмеспи. Їйїнє келсе аўгыраган жалгыз-дыгы жанга батат. Соодага баш оту менен киргенинин акыбети кайтты. Алтындын тїрлїїсїн кош-коштоп тагынат, кымбат кийимди кийет, тамактын жакшысын жеп жанын бєпєлєп багат. Эл жээрге нанын таппай жїрсє ал їйїнє заманбап мебел-дерди коюп алды. Бир кара башы болсо ан-дан башка эмнеге жумшамак эле. Ушунун баарына єз мээнети менен жетти. Памир-дин суугуна тоўуп, азап менен акча тап-ты. Апасы каза болгондо дагы чыгымдын баарын єзї кєтєргєн. Биз бала-чака ба-гып жатабыз, сенин бир карабашыў эмес-пи, сенин эмнеўе жетпей жатат дешип бир туугандары єзїнє тїртє салышкан. Бадах-шанда суукка тоўуп, эмне деген балекетке аралашып акча тапканы менен бир тууган-дарынын иши жок. Бирдеме десе эле, бир кара башыў, келе бизге дейт да турушат. Кєрсє бир туугандарын кичинесинен єзї жаман їйрєтїптїр, берип жїрїп кєндїрїп-тїр. Алардын єзїнїн эмгегин баалабаганы Гїлсараны такыр єзгєрттї. Акчага ач кєз боло баштады. Кимдер їчїн минтип жал-гыз калды. Эч биринин башына келбейт. Гїлсара ошону сезгенде бир туугандары-на мурдагыдай їйрїлїп тїшпєй калды. Ага себеп балдарынын бирин багып алайын десе, эч кимисинин бергиси жок. Ошондо баарына катуу таарынды. Демек булардын оюна койсо таап келип эле колдоруна сала берсе турбайбы. Тап жылдырбай койду эле келиндери кєрїнгєнгє барышып, биздин кайнэже пейили тарый баштады, эр жин-диси болуп баратат деп сєз чыгарышты.

Бир тууганыў болсо дагы берсеў жак-шысыў, бербесек жамансыў тура. Эмне-ге жан талашат. Ушуларга жардам бериш їчїнбї. Жетет эми. Дайыма каралашып келдим эми єз оокаттарын єздєрї кылыш-сын. Їмїт этишпесин. ємїрїн тобокелге салып, бычак мизинде, кыл їстїндє жїрїп акча таап жїргєнїн кимге айта алат. Айт-пай калсын, єзїнїн оозу бекмдигинен, кє-рїнгєн менен мамиле тїзбєгєнїнєн жїрєт. Кєчїктї кыскан бай болот деп, ырас эле Памирге барбай койду. Ал жактан келген каухар менен героинди алып келгендерге ортомчу болуп акча таап жатат.

НАРКОТАШЫГЫЧТАР

(Сандан санга)

БУРУЛКАН БАКЕЕВА

Íàðêî ñîîäàãà àðàëàøóóíóí ýêè ãàíà æîëó áàð. ªë¿ì æàíà

ò¿ðìº. ¯÷¿í÷¿ æîëó æîê. Íàðêîçàòûí êîëäîíãîí äàãû, ñàòêàí äàãû ºç¿

àòàéûëàï æàð êûðûíäà òóðóï àëûï àæàëûíà áîé òàøòàãàí ìåíåí

áàðàáàð.

ЕВРОБИРИМДИК УКРАИНА БОЮНЧА ЖЫЙЫН ЄТКЄРЄТ

Европа Биримдиги келерки жу-мада єтчї жыйынга АКШ, украин жана орус тышкы иштер министр-лери катышарын бышыктады. Мунун алдында АКШнын башкы дипломаты Орусияны Чыгыш Ук-раинада жикчилдик маанайды шы-кактап жатат деп айыптаган эле.

Европа Биримдигинин тышкы иштер министри Кэтрин Эштон келерки жумада АКШнын баш кат-чысы менен жолукканда, ал жы-йынга Орусия менен Украинанын да тышкы иштер министрлери ка-тышаарын билдирди. Украинада кырдаал бычактын мизинде турган чакта єтє турган бул жыйындын кайда жана кайсы кїнї болору так маалым эмес. Европада ошондой эле Украинаны колдоо тобу тїзїлїп жаткандыгы маалымдалды. Европа комиссиясы билдиргендей, бул топ Европа Биримдигине кирген єлкє-лєр менен финансылык институт-тардын ортосундагы жардам ара-кеттерин координациялайт.

Комиссиянын президенти Жозе Мануэл Бароззунун айтымында,

топтун башкы максаты: Украина-нын бийликтерине экономиканы турукташтырып, реформалар-ды тереўдетїїгє кємєк кєрсєтїї. Маалыматтарга караганда, бул топ коўшулаш Грузия менен Молдо-вага да жардам бериши мїмкїн. АКШнын Мамкатчысы Жон Керри Сенаттын комитетинде Орусияны бир топ каарыды:

– Акыркы 48 сааттагы орусия-лык провокатор, тыўчылардын Чыгыш Европадагы кылыктары-нан алар тополоў-тоз чыгаруу їчїн жиберилгендигин кєрїп жатабыз. 21-кылымда АКШ жана биздин шериктер Орусиянын 19-кылым-дагыдай жїрїм-туруму їчїн жооп талап кылуудан тайсалдабайт.

7-апрелдеги сєзїндє ал Моск-ваны Украинада Крымдагы кы-лыгын кайталагысы келет деп кїнєєлєдї. Анын алдыўкы кїнї Мамкатчы Орусиянын тышкы иш-тер министри Сергей Лавров менен телефондон сїйлєшїп, келерки жу-мага пландалып жаткан жолугушуу боюнча макулдашкан эле. Кэрри

ошондой эле эгер Орусия «мый-замсыз» аракеттерин токтотпосо, єлкєнїн энергетика, банк, кен тар-мактарына каршы жаўы санкция-лар киргизилиши мїмкїн деди. Бул кїнї НАТОнун баш катчысы Ан-дерс Фог Рассмуссен Орусия Украи-нанын чыгышына басып кирсе, бул «тарыхый ката» болот деп айтты.

Єткєн аптанын соўунда Ук-раинанын чыгышындагы Донецк аймагында жикчилдер «кєз ка-рандысыз элдик республика» жа-рыялашкан. Москвада Орусиянын Тышкы иштер министрлиги бил-дирїї таркатып, бул аймактагы орусиячыл демонстранттарга кїч колдонулса, Украинада жарандык согуш башталат деп эскерткен. Тышкы иштер министри Лавров Украинадагы орус тилдїїлєрдїн акыбалы эске алынгандан кийин гана бул єлкєдє кырдаал оўоло-рун айткан. Ал арада АКШнын вице-президенти Жо Байден Ва-шингтондо Черногориянын єкмєт башчысы Мило Дюканович менен жолугуп, Украинадагы кырдаалды

талкуулады. Байден Черногория-нын НАТОго кирїї далалатында-гы жылыштарга жогору баа берди.

Ал ошондой эле Словакиянын єкмєт башчысы Роберт Фицо ме-

нен телефондон сїйлєшїп, Украи-нанын орус газынан болгон кєз ка-рандылыгын азайтуу багытындагы аракеттери їчїн словак бийлик-терине ыраазычылык билдирди.

11-апрель, 2014-жыл

1515СКАНВОРД

11-апрель, 2014-жыл

16

Съездбек ИСКЕНАЛИЕВ, продюссер:

КАДР

КУТТУКТОО

Бишкек шаарынын тургуну

МИНДАЛИМ АНДРЕЙ

жездебизди 10-апрель туулган кїнї менен куттуктайбыз!

Сизге кааларыбыз ден соолуўуз темирдей бек болсун, омуруўуз суудай узун болсун. Баскан жолу-ўуз кєк шиберден болсун, ичкен тамагыўыз даамдуу жана ширелїї болсун. Ар дайым жїзїўїздєн кїлкї кетпесин жана эжем менен бактылуу ємїр сїрїўїз деп сизди урматтаган жана сыйлаган Рысалиевдер-дин їй бїлєсї куттуктайт.

Кыргыз элинин маданиятына тактап айтканда кино жаатында салым кошуп келе жаткан жана ошондой эле, ырчылыкты чогуу алып жїргєн, жакында кыргыз кино студиясынын продюссерлер уюмунун тєрагасы болгон, Съездбек Искеналиев менен маектештик.

- Саламатсызбы Съездбек байке?- Саламатчылык кандайсыўар ?

- Кино продюссерлик кесиби-не кандайча келип калдыўыз ?-Чоў рахмат, эми бул тармак менен

2006-жылдан бери эле алектенип жї-рєбїз. Эрнист байке алып келген де-сем жаўылышпайм. Бос салкынга тар-тылып ошондон улам кызыгуум артып, 2012-жылдан баштап кино продюс-сер дегенге аттандым, Аманат деген кино тартып баштадык андан кийин, “Карт бойдок” анан "Беш миў" сомду тарттык. Ошол кинолорго продюссер-лик кылдым, анан эми бул кызматка ошонун негизинде келдим десем жа-ўылышпайм. Менин ишимен жакшы тыянак чыгарган їчїн болуш керек. Кино чєйрєсїндєгї адамдар билесиўер мындай жумушка аябай талдап туруп алат. Продюссерлер чогулуп биргелик-те иш жїргїзєлї, баарынын башын би-риктирели, биргелешип иш кылалы, кино тармагында чыгармачылыктын жолун бир чыйыр нукка салалы деп аракет жасап жатабыз.

- Ушу кино жагы менен кетип жатыптырсыз, сизди элге тааныткан ырчылык кесиби-ўизди таштадыўызбы?- Ырчылык єнєрїм єзїнїн нугу ме-

нен єнїгїп жатат. Ошол эле учурда мени элге тааныткан ырчылык єнє-рїмдї жана кїйєрмандарымды эч ка-чан таштабайм. Сєзсїз тєрдє жакшы ырлар, клиптер менен чыгармачылык-тагы жакшы обондорду жаздырып жа-там. Концерттерди берип, сахнага чы-гып туруу менин милдетим. Менин аш десе ашка, иш десе ишке тойбой турган учурум. Буюрса баштап алсак жакшы бир ийгилик алып келет. Эмне їчїн продюссер болуп калдыўыз деген кєп суроо берилет. Мен мисалы Кїрєў-

кеевди, Бїбїсара Бейшеналиева атын-дагы искусство институтун бїтїргєм. Бул жактан продюссер, уюштуруучу деген кесипти алып чыккам. Ошонун негизинде продюссерлик кылып жа-там. Ырчылыкка эмес кино тармагы-на єзїмдї арнап жатам.

- Азыркы учурда ырчы болуп жана актёр болсо эле кєпчї-лїк тамада болуп кетип жа-тышат да ошого кандай ка-райсыз?- Эми сєзгє чебер болсоў, єзїўє єзїў

ишенсеў, алдагы чоў азыркы замандын талабына ылайыктуу жакшы кесиптер-дин бири, алып баруучулукка эч качан терс карашта эмесмин.

- Азыркы учурда продюсер-ликтен тышкары жаўы ыр-лар клиптериўиз жаралып жатабы ?- Ырларды болсо жаздырып жатам,

жакын арада "Жылдар", "Мезгил" са-пары деген жакшынакай ырым клиби менен чыкты. Ушул жылдын аягында же кийинки жылдын башында концерт берейин деп жатам.

- Сиз єзїўїздї продюссерлик-ке татыктуумун деп эсеп-тейсизби?- Сєзсїз тїрдє болгон кїчїмдї жум-

шайм. Элде айтылат го “эл эмгегин жер жебейт” деп, сєзсїз тїрдє аракет кылам. Канчалаган чыгармачыл адам-дар, режиссёрлор ишенип отурушат , ошолордун їмїтїў актап, тыў иштеп кеткенге аракет кылам. Эми бул нер-сени убакыт кєрсєтєт.

- Кыргыз киносу эл аралык деўгээлге чыга алабы?

- Сєзсїз буга чейин да чыгып кел-ген, керек болсо чыгат. Голливуддун кинолору менен тирешкен кїн келет .

Мисалы казак туугандарыбыз биз-дин тарыхыбыздан сценарий алып, бир эле кино тартышып, єздєрїнїн кино жатын кєтєрїп койду. Бизде ан-дай мїмкїнчїлїк жокпу ?

Мына бизде кудай буюрса айтылуу «Курманжан датка» фильми тартылып жатат. Бул кино чыкканда, анча мын-ча єлкєлєрдїн кинолорун басып єтєт деген їмїтїм бар. Себеби, ал кинодон кичине жерин їзїндї кєргєм. Ошол нерседен кичине кєкїрєгїмє толгон нерсе бар.

- Азыркы учурда єтє чоў тал-куу жїрїп жаткан бул мада-ният министрлигинин алма-шуусу болду. Буга кыргыздын жараны катары кандай ка-райсыз?- Ооба, аябай талаштар жїрїп жатат.

Камила Талипова айымды тааныбайт экенмин, жаўы гана угуп жатам. Бил-бейм ары же бери деп айтыш кыйын, убакыт кєрсєтєт.

- Сиз маданиятка азда болсо эмгегиўиз сиўип калган адам катары кимди министрлик-тин ордуна кєрсєтєт элеўиз?- Мен албетте, Садык Шерниязды

кєрсєтєт элем. Негедир ошол адам иш-тейт деген ниетим бар, Садык байке-нин менеджерлик жагында кїчтїї де-сем жаўылышпайм.

- Саламатта калыўыз, мае-гиўизге чоў рахмат, сизге ий-гилик .

Акмат Рааткан

ИСКЕНАЛИЕВ, продюссер:

кеевди, Бїбїсара Бейшеналиева атын- - Сєзсїз буга чейин да чыгып кел-

“ГОЛЛИВУДДУН КИНОЛОРУ МЕНЕН

ТИРЕШКЕН КЇН КЕЛЕТ “

(0772) 16-11-00