Айбат - коомдук-саясий гезити

•• [email protected] [email protected] •• [email protected] [email protected] •• [email protected] [email protected] •• [email protected] [email protected] •• [email protected] [email protected] •• ¹ 2 ¹ 2 •• Èþëü, 2012 Èþëü, 2012

ЯГУАРЯГУАР МИНГИСИ КЕЛГЕН ШИРИНМИНГИСИ КЕЛГЕН ШИРИН

2

8

26 5

«ПРЕЗИДЕНТ ЖАНА «ПРЕЗИДЕНТ ЖАНА БОМЖБОМЖдуду"" ЇЙЇМДЇ, МАШИНЕМДИ ЇЙЇМДЇ, МАШИНЕМДИ САТЫП ТАРТТЫМ»САТЫП ТАРТТЫМ»

“ЧЕРНЫЙЛАР-“ЧЕРНЫЙЛАР-ДЫН”ДЫН” БИРИ БИРИ

“КОЛУ, БУТУН ЧААП “КОЛУ, БУТУН ЧААП

САЛ”-ДЕГЕНДЕ, САЛ”-ДЕГЕНДЕ,

ЇЙДЇН ДОКУМЕНТТИН ЇЙДЇН ДОКУМЕНТТИН

БЕРЕЙИН ДЕДИМ”БЕРЕЙИН ДЕДИМ”

«АТА-МЕКЕНДЕ «АТА-МЕКЕНДЕ ТЕКЕБАЕВДИН ТЕКЕБАЕВДИН СЄЗЇН ЭКИ СЄЗЇН ЭКИ КЫЛБАГАН ИТ КЫЛБАГАН ИТ КУЙРУКТАРКУЙРУКТАР ГАНА ЖЇРЄТ»ГАНА ЖЇРЄТ»

МЫРЗАКМАТОВМЫРЗАКМАТОВ НЕГЕ НЕГЕ УНЧУКПАЙТ?..УНЧУКПАЙТ?..

МАРАТ КАЙЫПОВ МАРАТ КАЙЫПОВ

«БОЙДОК» «БОЙДОК» ЭКЕНЭКЕН

Жаратканым жар болсун!

“ФЕРГАНА ЄРЄЄНЇ ВУЛКАН СЫЯКТУУ БОЛУП ТУРАТ”

Коомдук–саясий гезит

7

2

Мирослав НИЯЗОВ::

ªì¿ðçàê ÒªËªÁÅÊÎÂ:

Ñåëåêöèÿ æà¢û êîíóøóíóí òóðãóíó ÒÅÊÅÃÀÍÎÂ Óëàí:

Òºëºãºí ÊÅËÄÈÁÀÅÂ, «Êûðãûç-Àòà» ïàðòèÿñûíûí òºðàãàñû:

4

Июль, 2012-жыл

22 АЙБАТ ПРЕСС

Гезит ээси:

"Айбат Аймак" коомдук фондуБашкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер.Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу.Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинин бєлїмїндє катталган,

Каттоо № 1853Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды

Гезит келишим баада.

Буйрутма № Нускасы:

Кабылдама:(0312) 53 18 98

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: [email protected]

Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Редакциялык жамаат:

Аида ИШЕНГУЛОВААкинай АЙДАРОВАМелис АРТЫКОВМирбек АСАНАЛИЕВМээрим БАКТЫБЕК кызыНасипа БАЙЫЗБЕКОВАСамара САЛАМАТОВА

М. КАЙЫПОВ «БОЙДОК» ЭКЕНЮрист Марат Кайыповду окурмандар жакшы эле

билсе керек. Саясаттагы тушоосу Аскар Акаевдин мез-гилинде президенттик аппаратта кызматкер болуп иш-тєє менен кесилген. Кийин Минюстка министр болуп иштеп калганда жаштарды тартуу менен анча мынча реформа кылууга аракет кылгандыгы да байкалган. ЖК га депутат болом деп талапкерлигин Сузактан су-нуштап, кїткєн кїн да келди -деп, реклама жасап, ал аракети оўкосунан кеткен.

Эў негизгиси Бакиев президент болуп келип ба-кыйганда эки катын алуу идеясын мыйзамдаштырууга катуу аракет кєрїп, эл кєзїнє кєрїнгєн. Єлкє кый-налып, карапайым эркектерибиз эки аял эмес балда-рынын курсагын тойгуза албай турганда Кайыповуў менен куруп кал дегендер да болгон. Кєрсє єзїнїн да бир мандеми бар окшойт. Сотторду тандоо конкурсу учурунда Марат Кайыпов мырзанын паспортунда їй бїлєсї деген жеринде бойдок болуп чыкты. Єзїнїн маалыматына караганда 2009-жылы їйлєнїп, ошон-дон бери паспортун ал жери актай боюнча экен. Кайы-повдун дал ушул эки аял алууга уруксат берїїгє болгон аракети да конкурстан єтїшїнє тоскоол боло турган-сып калды. Аялдардан турган єкмєттїк эмес уюмдун мїчєлєрї М. Кайыповду Жогорку Соттун судялыгына єткєрбєє боюнча талаптарын Сотторду тандоо кеўе-шинин мїчєлєрїнєн талап кылышууда.

К. ДЫЙКАНБАЕВ “ДЫЙКАНЧЫЛЫГЫН” КЫЛЫП ЖАТАТ

Республика фракциясынын депутаты Курманбек Дыйканбаев фракция ичинде активдїї депутаттар-дын катарына кирет. Ушул депутат жакында єкмєт-тїн отставкага кетпешин, дагы узак жылдарга иште-шин кепилдеген маалыматын таркатты. Тескерисин-че Жогорку Кеўеш таркатылышы мїмкїн. Єкмєткє ишенбестик кворумун билдирїї негизинен “Ата-Ме-кен” фракциясынын депутаттарынан турган топтун интригасы. Єкмєт туруктуу иштеп жатат. Дагы бир нече жыл иштейт. Министрлер кабинетин таркатууга эч негиз жок. “Ата-Мекен” фракциясы тарабынан су-нуш кылынган Равшан Сабиров єкмєттї уят кылып жатканын єздєрї алдын ойлонушса болмок –дейт.

К. Дыйканбаев ошону менен катар эле Республика-чы мыйзамчылар ичинде Р. Сабировго окшогондор толуп отурганын айткызы келбегени кызык. Иши кы-лып ар кимиси єздєрїнїн булганч жактары тууралуу айткызы келбейт. Анысы да тїшїнїктїї дечи..

ПИРМАТОВ ТЕКЕБАЕВДИН ТОРУНАН ЧЫГА АЛБАЙ КАЛДЫ ОКШОЙТ

“Ата-Мекен” партиясы бийликке келип, келбей жа-тып крим чєйрєгє каршы кїрєш баштаганы маалым. Алардын аракети менен крим чєйрєнїн бир топ кыл-мышкерлери темир тордун артына киргизилген. Би-рок, алардын иштери сот тарабынан акталып, кайра эле эркиндикке чыгарылган. Учурда крим чєйрє кай-ра эле активдешип мурдагыдай эле иштеп жатканды-гы тууралуу маалыматтарды тийешелїї укук коргоо кызматкерлери да жокко чыгара албаса керек. Алар-дын башчылары алыскы мамлекеттерге жатып алы-шып, баягыдай эле бул жакты башкарып жаткандык-тары тууралуу да маалыматтар жок эмес. Ошону менен крим чєйрє менен кїрєшїї солгундап барып, аягына чыкты окшойт деген пикирлер да арбын . Же Ата Ме-кенчилер мындай аракеттери менен шайлоо алдында элдин добушун алуу менен чектелебиз дешкенби ай-тор, башка финансылык максаттары болгонбу тїшї-нїксїз болуп туру.

Андан кийин Ата Мекенчилер Исхак Пирматовдун жоопко тартылышын ачык колдошкондугу маалым. Фракция лидери Ємїрбек Текебаев Исхак Пирма-товдун иши олуттуу иштерден болгондуктан парла-менттин макулдугу жок эле кылмыш жообуна тартууга болорун айтты. “Ата Мекен” фракциясынан министр-лик папкени алган Равшан Сабиров кылмышка шектїї деп, прокуратура тарабынан кармалган кїндєн баш-тап аны кызматтан алуу сунушун єкмєт башына ша-шылыш жєнєтїп жибергенге жетишти. Айтор, ушун-дай шарттардан уламбы жакында партиянын курул-тайын єткєрїїнї пландап жиберишти. Эмнеси болсо да “Ата Мекен” фракциясынын коррупцияга каршы демилгеси крим чєйрє менен кїрєшїї сыяктуу болуп ара жолдо калбаса болду.

МЫРЗАКМАТОВ НЕГЕ УНЧУКПАЙТ?..Ош шаарынын мэри Мелис Мырзакматовдун ке-

зеги келди сыягы. Айрым бир кїчтєр адам їрєйїн учурган тири укмуш ушактарды Мырзакматовдун адресине сїртє башташты. Тїштїктє баш кесерлер-дин эки лагерин каржылап жатат дешип, кїнєєлєп чыгышты. Бакиев келет деп, карапайым элдин аў се-зимине ойногулары келип жатканына эмне дейсиў? Албетте, Мырзакматовду саясый максатта фигура катары єз максаттарына колдонгулары келген ич-ки, сырткы кїчтєр да жок эмес дечи. Кызыгы Мелис Жоошбаевич єз адресине карата айтылган мындай сєздєргє жообун бергенге ашыкпаганы таў калты-рып туру. Кабылдамасына чалып, М. Мырзахматовду сураганыбызда жардамчысы эмгек эс алууда экенин айтып, кол телефонун бере албасын, ушундай буйрук болгонун билдирди.

БИРИНЧИ ОРУНГА 200 МИЎ ДОЛЛАР Кыргыз мамлекети оўолуп келе жаткан окшойт. Олимпиадага катыша турган спортчулар айына єкмєт та-

рабынан 45 миў сом, УОК тарабынан 600 доллар стипендия ала турган болушту. Мурат Саралиновдун маалы-матына караганда эгерде кайсы бир спортчу Лондондон 1-орунду алып келсе, ага єкмєт тарабынан 200 миў доллар, 2-орунга 150 миў доллар, 3-орунга 100 миў доллар берилет. Жалпы Лондон олимпиадасына кеткен чыгымдардын суммасы 4,5 млн долларды тїзгєн. Ал каражаттарга авиабилеттер, спортчулардын спорттук ки-йимдерине чыгымдалган. Ал эми жашай турган жерин кабыл алуучу тарап каржылайт, - деп билдирди Кыргыз Республикасынын єкмєтїнє караштуу Мамлекеттик дене тарбия жана спорт агенттигинин жетекчиси Байга-зы Кенжебаев. Жалпысынан Лондонго бара турган делегациянын саны 36 адамдан турат. Алардын 14 спорт-чулар, 11 машыктыруучу, калгандары массаж жасаган адамдар, доктурлар ж.б. Алардын арасында єкмєт баш-чысы Є.Бабанов да бар.


33АЙБАТ ПРЕСС

«АТА-МЕКЕН» ГЇЛНИЗА БЕЙШЕНБАЕВАНЫ КЇЧТЄП КЕТИРГЕНБИ?

«Ата-Мекен» депутат Гїлниза Бейшенбаеваны кїчтєп арыз жаздырып, креслосун тартып алды де-ген каўшар кептин чындыгы билинди. Капчыктуу олигарх Сайдилла Нышанов Текебаевдин капталын кашып, бир топ «сєлкєбайларды» сунуштаса керек, депутат болгону аз эле болгон Гїлниза айымды де-путаттыктан айдап, оордун Нышановго оодарып берген. Бейшенбаеваны кантип кетиребиз деп амал издеп, жаш депутаттар Жоомарт Сапарбаев менен БАктыбек Калмаматовго кеп салып, Гїлнизаны бир нерсе кылгыла деп жиберет. Кєп жылдан бери бирге жїргєн кесиптешине баргандан уялган Жоомарт Са-парбаев барбай, ар шылтоонун башын айтып чыгып кетет. «Бєрк ал десе ,баш алган» Бактыбек Гїлнизага барып, опурулуп сїйлєп «шеф сени кет деп атат, ор-дунду бошотпойсуўбу!» дейт. Ачуусу келген Гулниза «Бакыт мен креслого жабышып калган эмесмин, ан-сыз да кетем» деп чыгып кетет. Ошондон кийин Бакыт менен Гулниза артын салышып жїрєт. «Ата-Мекенге» таарынычы кїч дейт депутат айымдын. Жакын кєр-гєндєрїнє таарынычын жашырбай, «шефтер єзїм би-лемдик кылып, биздин эмгегибизди баалабай калды. Мындай болсо партиялаштарыбыздын бир тобун жо-готобуз. Кадырыбыз дагы тїшєт» дептир. Баарынан кызыгы Гїлнизанын депутаттыктан кеткени Адилет министри Алмамбет Шыкмаматовдун катуу кыжы-рын келтирди дейт. Текебаевге тиш кайрап жїргєнїн эшиттик. «Ата-Мекенди» менчигиндей калчаган Те-кебаевдин ушундай саясаты жїрє берсе, анда тегере-гинде кошоматка кой сойгон Калмаматовго окшогон-дор эле калат єўдєнїп калды…

Р. КАМКОЕВДИН КЄЗЇН КАРАГАН ИИМ Ички Иштер министринин оперативдїї ишмер-

дїїлїктї кєзємєлдєгєн орун басары М. Турганбаев Кылмыш иликтєє боюнча башкы башкармалыктын жетекчиси Т.Алибаев менен анын орун басары Б.Абд-раимовдун камакка алынышы боюнча маалымат бе-рип жатып, ИИМдин ичиндеги сырды ачты. Мамле-кет оперативдїї иштерди жїргїзїїгє акча карабайт. Маўзат соодасынын башын ачууда же ири суммада пара алгандарды кармаш їчїн чоў каражаттар керек. Мына ошондуктан кылмыш иликтєє башкы башкар-малыгынын жетекчилиги Руслан Камкоев аттуу иш-керден карыз алып турган болсо керек. Мен Р. Кам-коевди Кыргызстандагы эў белгилїї ишкер катары билем-деди.

Кєрсє мурдагыдай эле кылмыштын бетин ачууда опер кызматкерлер жабырлануучуга машинеге май куйсаў барабыз, болбосо барбайбыз дешкендей жо-руктар жогор жакта деле жок эмес экен. Укук коргоо кызматкерлеринин абалы ушул болсо анан кайдагы коррупция, кылмышкерлер менен кїрєшєбїз.

М. СУТАЛИНОВДУН КАРЫНДАШЫ Г. СУТАЛИНОВА ЖОГОРКУ СОТТУН

СУДЬЯЛЫГЫНА АТ САЛЫШУУДА Азыр эми репрессиялангандардын урук туугандары

менен куугунтукталгыдай 37-жыл эмес. Анын їстїнє кубаттуу СССР капут болгону качан. Мындай болгон

уу у ууу у у

соў Кыргызстанда кыргызчылык, урук-тууганчылык, тааныш-билиштин торунан чыгышка али кєп бар. Ал-

у у ууу у уу

гач кыргызчылык анан мыйзам аткарылса аткарылат болбосо жок. Сєздїн мындай ыўгайда баштаганыбыз-дын себеби да жєндїї. УКМКнын мурдагы тєрагасы, 7-апрелдеги кан тєгїїлєргє кїнєлїї деп соттолуп жат-кан М. Суталиновдун карачечекей карындашы Гїлзар Суталинова Жогорку Соттун судьялыгына ат салышып, сынактын биринчи турунан камчы салдырбай єтїп

у у у уу у у

кеткени кызык болду. Кєрсє Гїлзар Суталинованын у у

сот тармагында тажрыйбасы 10 жылдан ашып. Жогор-у у

ку сотто судьялык ишин кылат экен. Баягы 7-апрель байрактары сыяктуу кыймылы, єкмєттїк эмес уюм-

у у

дардын аталган талапкерге келгенде ооз ачпай турган-дары да кызык болуп туру. Кайыповго кыйкыргандай

у

ооз ачып коюшса деле жарашмак. Же бийликтин оозун у у у

карашып, буйрукту кїтїп атышабы?..

Є. БАБАНОВ К. ЖУМАЛИЕВДИ КАЙТАЛАДЫБЫ?...

Садыр Жапаровдун чуулгандуу “Кумтєр Оперейтинг Компаниясын” Кыргызстанга тийгизип жаткан эколо-гиялык, финансылык зыянын изилдеген депутаттык комиссиясы максатына жетпей калганы карапайым эл-дин кабыргасын кайыштырган эле. ЖКнын жыйынын-да каргылданып Канадалыктарга наалат айтып сїйлє-гєн акын-молдо Эгемберди Эрматов добушка келгенде каршы добуш берип, таў калтырган. Ошол эле Кумтєр менен кєп жылдар “салгылашкан” Иманкожоева Эр-кингїлдїн комиссиянын сунушун колдобой койгондугу табышмактуу болгон. Эми болсо єкмєт Кумтєр боюнча жаўыдан комиссия тїзгєнїн маалымдады. Комиссиянын тєрагалыгына экономика жана антимонополдук саясат боюнча министр Темир Сариев дайындалды. Мїчєлєрї А. Алтыбаева, Б. Джетигенова, У. Аманбаева, М. Саби-ров , Г. Жамгырчиева , Э. Иманкожоева Э. Алымбеков, К. Самаков, А. Шыкмаматов, А. Алымкулов, О. Артык-баев жана башкалар. Комиссиянын курамында С. Жапа-ров жетектеген ЖКнын комиссиясынын сунушун колдо-богондор арбын экендиги азыртан эле иштин кандайча бїткєрїлєрї белгилїї болуп калганынан кабар берет.

Комиссия Кумтєр боюнча иштин жыйынтыгын їс-тїбуздєгї жылдын 1-ноябрына ЖКга сунуш кылыш керек. Єкмєт башчы жакында Кумтєргє болгон сапа-рында Канадалык жетекчилерди катуу жемелегени маалым. Жемелегенине караганда накта кыргызбай-лык сезилет. Чет мамлекеттерде инвесторлорду мын-дай коелу, ишканада карапайым жумушчу жакпай калса їн, сєз жок жумуштан кубалап салышмайын кєп эле угуп жїрбєйбїзбї. Илгери К. Жумалиев транспорт министри кезинде Ош-Бишкек жолун салып жатыш-кан Тїрк аркадаштарын ушинтип жемелеп келмейи бар эле. Кєрсє анысы Акаев кожоюунун тапшырма-сы менен аткарылып, “бир нерсе” єндїрїп келчї экен. Сыягы єкмєттїк комиссия деле ушул кїнгє чейин тї-зїлуп келген комиссиянын бири болот окшоп калды.

ТАШИЕВ БИЙЛИКТИН ЭМЕС БАБАНОВДУН ОППОЗИЦИЯСЫБЫ?..

7-апрелден кийин оппозициянын кїнї бїткєнї маалым болгон. Ошентсе да андай мындай деген ме-нен оппозиция керек. Бирок, учурдагы оппозицияны азыркы бийликтин эмес Є. Бабановдун гана оппозия-сы десек жаўылышпайбыз. Акаев менен Бакиевдин мезгилиндеги радикалдуу оппозиционерлердин кєп-чїлїгї азыр бийликтин майлуу, сїтїї жерлерин басып отурушат. А. Бекназаров, Э. Бєлєкбаев, Э. Каптагаев-дер бийликте болбогон менен учурунда курсактарын кампайтып алышып, кєўїлдєрї ток. Эми курсактары бєксєргєндє эле баш кєтєрїшпєсє кыймылдачудай тїрї жок. Ал эми президенттик шайлоодо оппозиция-лык маанайда жїргєн Адахан Мадумаров анда-мында гезитке чыгып маек бергени эле болбосо радикалдуу оппозиция боло албашы айдан ачык. Болгон да эмес. К. Ташиев курч мїнєздїї болгон менен президент А. Атамбаевдин ыркынан чыгып кетїїсї кїмєн. Буга че-йин А. Атамбаев да оппозиция тууралуу сєзїндє К. Та-шиевдин адресине карата жылуу сєз айтканы мындай далилибизди бекемдей алат десек жаўылышпайбыз.

ИРАН 10 МЛРД. ДОЛЛАР БЕРЇЇГЄ ДАЯРЭл аралык финансы мекемелери кыргыз корруп-

ционерлери менен колтукташып алышып, бїгїнкї кї-нї республикабызды 3 млрд. долларга карыз кылып мыйыгынан кїлїп турушат. Батыштын їлгїсїндо жа-шайбыз деп, алардын баш мыйзамын алганыбыз ме-нен бийлик тїзїлїшїбїз оўоло албай келет. Биз бол-бой эле батыштан їмїт эткенибиз эткен. Экономика эўшерилгенден эўшерилип барат. Кайсы мамлекет, кандай эл болбосун алардын жетишкен жактарын ал-сак жаман эмес дечи. Россия саясый єнєктєш катары кызмат кылган менен финансылык жактан кыйратып жибербєєсї айдан ачык болуп калды. Ага караган-да Кытай финансылык жактан жардамын аябашын билдирип баштады. Иран мамлекети да жакындан жардам берерин жашырган жок. Ирандын єнєр жай жана соода министри Махди Газанфари Кыргыз-стандын каржы министри Акылбек Жапаров менен жолугушууда расмий Тегеран Кыргызстандагы кыс-ка мєєнєттєгї долбоорлор їчїн 1 миллиард, ал эми узак мєєнєттєгї долбоорлор їчїн 10 миллиард дол-лар берїїгє даяр экендигин маалымдады. Ошондой эле Бишкек-Тегеран аба каттамын кайра жанданды-рууга кызыкдар. Кыргызстандагы кичи конуштарда, чакан шаарларда жана айылдарда жол, кєп кабаттуу їйлєрдї куруу, ипотекалык насыя жана банк систе-масын єнїктїрїї боюнча кызматташууга чакырды. Кантсе да басса, турса кудай деген эли, журту бар мамлекет эмеспи.


4 ЭКСПРЕСС МАЕК

Коопсуздук кеўешинин мурдагы катчысы Мирослав НИЯЗОВ:

БОРБОРДУК АЗИЯДА БИР КАРААН ЖЇРЄТ

Дїйнєлїк маалымат каражаттары Бор-бордук Азия мамлекеттерине афган синд-рому оошу тууралуу жазып башташты. Мындай коогалаў максаттын аркасында АКШ мамлекети турары тууралуу ачык эле айтып жатышат. Океандын ары жагындагы ири мамлекет бул аракети менен Россия-нын таасирин аталган аймактан азайтып салууга жасалган максаты катары тїшїнсє болчудай. Єзбекстанга болгон АКШнын тымызын мамилеси катаалдашып бара жатканы тууралуу да байкоолор да ачык-ка чыга баштады. Эл аралык экспертердин маалыматына караганда эгерде Єзбекстан-да саясый, социалдык жарылуулар чыкса эў биринчи Казакстан жабыр тарттаары белгиленїїдє. Фергана єрєєнїндє айрым бир чырлардын пайда болгондугу туура-луу да айтыла калып келет. Эзелтеден ич-ки чырын сыртка чыгарбаган бул коўшу мамлекетте эмне болуп жатканын билїї кыйын. Афганистандагы ааламатка кара-ганда Борбордук Азия мамлекеттери їчїн эки эсе зыяндуулугу чоў болушу мїмкїн. Ааламатын негизги критерийлери катары Єзбек лидеринин картайып бара жатканы, бийлик тїзїлїшїнїн эскиче сакталышы, ал єлкєдєгї Таджик улуту менен тїпкїлїктїї улуттун мамилелеринин кїч менен карма-лып туруусу, суунун тартыштыгы айтылып келет. Суунун айынан Таджикстан менен Єзбекстандын ортосундагы анын ичинде эки мамлекеттин лидеринин ортосунда пи-кир келишпестик єєрчїгєндїгї байкалат.

Єзбекстандагы абалдын оорлошуп бара жатканын сезген чет жердеги єзбек оппо-зициясынын лидерлери Батыш жергесинде жолугушуп, Каримовдун бийлигин кулатуу боюнча бир уюмга биригишти. Ислам Аб-дуганиевичтин каардуу колу чет мамлекет-ке да жетип калышынан чоочулашкан алар андан кантип коргонуп калуу аракетин да ойлоп коюшту.

Казакстанда деле мындан айырмаланган анча-мынча єзгєчєлїктєр болбосо, жалпы-сынан окшоштуктар жок эмес. Казак пре-зидентинин бийлигинин каардуулугу Ка-римовдон кем калбайт. Єлкєдєгї тартипти

Назарбаевдин темирдей бийлиги гана кар-мап келет. Єлкєнїнї аймактарында диний экстремистер жок эмес. Кыргызстандагы-дай эле криминалдык топтор бул жерде да жетиштїї. Дагы бир кїч бизнес топтордун ортосунда жердешчиликке негизделген карама каршылыктын сакталып келиши. Єзбекстандагы саясый, социалдык жары-луулар ошол эле турушу боюнча Казакс-танга єтїп кетиши тууралуу да божомолдор жок эмес. Ал эми аталган мамлекеттин ар жагында Россия Федерациясы жайгашка-нын эске алсак, таяктын учу кайсы тарапка кетип жатканын тїшїнїїгє болот.

АКШнын президентти Барака Обама Кыргызстандын аймагы аркылуу жылына 20 млрд. долларга барабар наркотика агып єтєєрї, анын башында крим авторитет Камчы Кєлбаев турары тууралу маалымат таратты. Обаманын оозунан мындай сєз чыгаар менен айрым кыргыз саясатчылары аны колдогондой да болду. Мындай сєздїн аркасында кандай саясат жатары тууралуу баш оорутуп, ойлонгон киши жок. АКШ номер биринчи террорчу Бен Ладендин єлїмїнєн кийин дїйнєгє болгон саясатын тїп тамырынан єзгєртїїсї да мїмкїн бо-луп турат. Дїйнєлїк белгилїї мекемелер АКШнын Афганистандагы аракетинен ки-йин наркотрафиканы кїч менен басаўдатуу мїмкїн эмес экенин айтып, сындап чы-гышты. Акыркы бир топ жылдын ичинде наркотика ташуу тескерисинче 35 пайызга чейин жогорлаган. Єткєн жылдагы коо-галаўдан кийинки жергебиздеги кєрїнїш Косовадагы сценарий боюнча бара жатка-ны туралуу маалыматтар пайда боло баш-тады. 1993-жылы аталган мамлекеттке биз-дегидей эле болуп Эл аралык комиссиянын иликтєєсї киргизилген. Анын жыйынты-гы да Косовалыктар їчїн кїткєндєй бол-бой кайгылуу аяктаган. Учурда жергебиз-деги єкмєттїк эмес уюмдар Кыргызстанга Эл аралык трибунал єткєрїлїїсїн сунуш-таган кайрылууларын сырт жактарга жєнє-тїп жатышат. Ош коогалаўын адамзаттык кылмыш катары карашууда.

Борбордук Азияда башталчу афган

синдромуна жалгыз Россиянын алы кел-бей калышы тууралуу да пикирлер жок эмес. Буга єткєн жылы республикабыз-дын тїштїгїндє болгон улуттар аралык кагылышуу мисал болгондой да болду. Президент Отунбаеванын аскердик жар-дам суроосу канаттандырылган жок. Кы-тай менен Борбордук Азия мамлекеттери, Россия мамлекетинин ортосунда тїзїлгєн ШКУ башында аскердик максатта тїзїлдї деген менен кийинки мезгилде экономика-лык уюм катары кызмат кылып келет. Бул уюм боюнча Россия, Борбордук Азия Рес-публикалары бир пикирде болгон менен Кытай тарап аскердик уюм катары кара-байт. Андыктан НАТОнун кийлигишїї за-рылчылыгы келип чыгышы мїмкїн. Анын їстїнє Ош коогалаўы Ташкенде ШКУнун жыйын єтїп жаткан учурда чыкканын эске

алсак, АКШ аталган уюмду теўине албага-ны байкалбай койбойт.

АКШнын Борбордук Азияга болгон таасирин жоготуу максатында Россия жакынкы убактардан бери Манастагы ас-кердик базасын чыгаруу аракетин жер-гиликтїї саясый кїчтєрдїн колу менен баштаганы да байкалат. Айрым саясатчы-лар “Манас” аба майданында жайгашкан АКШнын транзиттик жїк ташуучу бор-борун єлкєдєн чыгаруу маселесин рефе-рендумга алып чыгууну сунушташты. 20 жылдан бери кєп багыттуу тышкы саясат ишке жарабай, эми ким менен болуу ке-ректигин так аныктап алуу мезгили келип жеткен сыяктуу.

Бетти даярдаган Назаркул Жоошбаев

Р АКШ б

“ФЕРГАНА ЄРЄЄНЇ ВУЛКАН СЫЯКТУУ БОЛУП ТУРАТ”

Коопсу

- Борбордук Азияда эки ири мамлекеттер Россия менен АКШнын кызык-чылыктары кагылышып жаткандай? - Бордук Азия республикала-

рына Россиянын таасири кїчтїї болгон менен Америка да жєн калган жок. Ар кандай маселе-лерде кийлигишип кетип жатат. ЖККУ Россиянын демилгеси менен мурдагы СССРге караган мамлекеттердин башын бирик-

тирїї максатында тїзїлгєн. Ти-лекке каршы натыйжасы анча чыкпай жатат.

Фергена єрєєнї атыла турган булкандай болуп турат. Эгерде Фергана єрєєнї жарылса Бор-бордук Азия бїтїндєй жалындын алдында калат. Американын маа-лыматына таянсак алар Ооганс-тандан аскерин, куралын Бор-бордук Азиядагы кайсы мамлекет макул болсо. ошол мамлекетке биз согуштук куралды, техника-

ларды калтырып кетебиз дешти. Бул єтє татаал маселе Кандайдыр бир чырдын очогу болуп калышы мїмкїн. Борбордук Азия мамле-кет жетекчилери олутуу кєз ка-раш менен мамиле кылышы ке-рек. Мындай аракет региондогу акыбалды курчутуп коюушу мїм-кїн. Борбордук Азия сууга жана башка жаратылыш байлыктары-на бай аймак.

- Єзбекстандын ЖККУнун курамынан чыгып кетиши бул уюмдун ыдырап жаты-шынын белгиси катары ка-былдасак болобу?- ЖККУ керек уюм. Биринчи-

ден Єзбекстан эгемендїї мамле-кет болгондуктан кандай иш жїр-гїзєт єзї билет. Єзбекстан ЖК-КУнун курамынан экинчи жолу чыгып жатат. Биримдик бир ба-

гыт жок болуп жатат. Ушундай абалдан улам ЖККУда жаракка кетип жатат.

Дїйнє жїзї боюнча Фергана єрєєнїндєй эл жык жайгашкан аймак жок. Эл абдан жыш жай-гашкан. Суу, жер жетишпейт. Элдин социалдык акыбалы єтє оор. Фергана єрєєнїн Кыргыз-стан жагында абал башкача. Суу, жер, жайыт да кенен. Бор-бордук Азия мамлекеттери эге-мендїїбїз болдук дешкен менен жоопкерчиликтерин сезбей жа-тышат. Жеке амбицияларынан чыга албай атышат. Ар бир рес-публика єзїнїн казанында єзї кайнап андан аркыны кєрє ал-бай келет. Бир аймакта жашаш-кандан кийин бири бирисиз жа-шай алышпайт. Мамлекеттин эки кызыкчылыгы болот. Би-ринчиси, элдин кызыкчылыгын

камсыздоо. Экинчиси, мамле-кеттин коопсуздугун бекемде-ши керек.

Кандай биргелешкен мамле-кеттер аралык уюмдарга бирик-бесин ар бир мамлекеттин єз кызыкчылыктары менен бирге жалпы кызыкчылыктар да сак-талышы зарыл. Жалпы кызык-чылыктарда туруктуу кєз караш болсо дурус болот эле.

- Жакында эле айрым ММКларда Баткен облусу тараптан террордук топ-тордун кол салуу коркуну-чу бар деген маалымат-тар тарады?..-Кандай маалыматтар тїшсє

укук коргоо органдары аны тек-шерїїгє милдеттїї. Андан кийин жыйынтык чыгаруусу керек.

Саясат


55УК-УК

Тєлєгєн КЕЛДИБАЕВ, «Кыргыз-Ата» партиясынын тєрагасы:

Алтынай ЄМЇРБЕКОВА, Ленин районунун акими:

“ОШ БАЗАРЫН ОЎДОП ТЇЗЄЄНЇ ЄЗ УБАГЫНДА БЇТЇРЄБЇЗ”

«АТА-МЕКЕНДЕ ТЕКЕБАЕВДИН СЄЗЇН ЭКИ КЫЛБАГАН ИТ КУЙРУКТАР ГАНА ЖЇРЄТ»

- Сабировдун камалышына кандай саясий баа бересиз. Дегеним, Са-биров жєн жерден камалды. Теке-баев менен Бабановдун тирешинен Сабиров «садага» чабылды деген-дер бар?- Ата-Мекен партиясы єкмєттї кети-

рїїгє Жогорку Кеўеш тарабынан кол чо-гултуу убагында эле Бабанов тарабынан Ата-Мекенден дайындалган Министир-лерге кысым болоору эл арасына тараган болчу. Орто жолдо Сабиров садага чабыл-ды. Демек, бул Текебаев менен Бабановдун тирешинин курмандыгы деп айтса болот.

- Сабировду коргоо комитети тїзї-лїптїр, кандай чечим кабыл алды?- Коргоо комитети тїзїлїп єз ишин

улантууда жана 11-июлда єткєн митингде ММКлар аркылуу Сабировду жамандоону токтотууну, Кыргыздын ыйык кымбат жерлери Їзєўгї-Куушту, Каркыраны бе-рїїгє макулдук берген мурдагы депуттар-ды, элге белгилїї коррупционер, уурулар-ды камоону, Ата-Мекен партиясы Жаўы-Арык элинин кечирим сурашын, Сабиров Жаўы-Арыкта баштаган иштерди Єкмєт аткарышын айтышты. Ушуга чейин Жаўы-Арык элинин 30 пайызы Россия федара-циясынын жарандыгын алганын жана аны 15-июлга чейин койгон талаптар аткарыл-баса РФ жарандыгын алууну кїчєтєєрїн жазышып, чечим кабыл алып, дїйнєлїк коомчулукка жарыялашты.

- Пирматовду камаганда эл кєтє-рїлїп, партиялаштары коргоп ал-ды. Ал эми «Ата Мекен» партияла-

шын коргомок тїгїл партиядан чы-гарып салды, бул эмнени билдирет?- Пирматовтун канчалык деўгелде кї-

нєєсї бар экендигин билбейм, бирок Ата-Мекен партиясы КР баш мыйзамынын 26 –беренесин бузушту. Анда соттолуучу аныкталмайынча эч ким кїнєєлї деп эсеп-телбейт деп жазылган. Ал эми Текебаев башында турган «атамекенчилер» Саби-ровду партиянын катарынан чыгардык деп жарыялашты. Чынына келгенде Рав-шан Сабиров «Ата-Мекен» партиясынын мїчєсї эмес жана партияга єтєм деп арыз да берген эмес экен. Анан кантип партия-га мїчє эмес адамды партиядан чыгарат. «Атамекенчилер» Сабировту коргообого-ну биз тазаланап жатабыз деп єздєрїн эл журтка пияр кылуунун амалы.

- Биз билгенден сиз «Ата Мекен» партиясынын катардында элениз, партиядан эмне себептен кетти-ўиз?- «Ата-Мекен» эч убакта таза патриот-

торду колдогон эмес жана колдобойт да-гы. Партияда демократия жок їч-тєрт саясатчылары бар ошолордун сєзїн эки кылбаган ит куйруктар гана жїрбєсє, ма-га окшогондор кетип калышты. 7-апрел-ге чейин Бакиевдер тарабынан Ошто таяк жеп, чабылган мен жана А.Кангелдиев-ге окшогондор эки їч жеринен оор опе-рацияларды башыбыздан єткєрдїк. Бир дагы «атамекенчи» акыбалызды сурап койгонго жараган жок. Партиянын ич-ки саясаты ириўдеп кетти. Интрига кїч алып, жеке бир адамдын кызыкчылыгы таўууланып калды. Мурда акыйкат деп элди алдап жїргєн Текебаевдин чын жїзї билинди. Анан кетип калдым. Айрымдар-га окшоп кошомат кылып, эптеп эле бир кызматты кучактап отурганга абийирим жол берген жок.

- Мурдагы Ош шаарынын мэри Ба-киров «Ак Мєєр» жатаканасын туугандарына менчиктеп, 300дон ашык адам єйсєз калган тура, анын кесепетинен адамдар да каза бо-луптур дейт. Ушуга токтолуп ке-тинизчи? - 2012-жылдын 20-июнунан баштап

акыйкаттык талап кылып Ош шаарында-гы «Ак-Мєєр» жатаканасынын жашоочу-лары 3 кїн, кїнї-тїнї ысыкка жана жаа-ган жамгырга карабай Ош шаарындагы борбордук аянтта элдер нааразычылыкка чыккан болчу. Алардын кєпчїлїгї «Ак-Мєєр» жатаканасынын жашоочулары "Ош Жибек" бирикмесинин мурунку кызмат-керлери 15-20 жыл бою аталган бирикмеде

кызмат єтєшкєн. Кайрылгандардын 30% майыптар, пенсия курагындагы жарандар, жалгыз бой энелер жана аз камсыз болгон їй-бїлєлєр. Алар бул жатаканадан атал-ган бирикменин уруксаты, багыттамасы менен бєлмє алышкан. Ал жерде жашаган 378 їй-бїлє їй-жайсыз калды. «Ак-Мєєр» жатаканасы мурунку Ош шаарынын мэ-ри Мамасадык Бакировтун жакындары-на атилетисиз менчиктештирилип кеткен болчу. Акыйкат издеп ден-соолугуна кара-бай митингте жїргєн жалгыз бой Азимкан Тєлєнбаева жашаган їйїндє акыйкаттыка жетпей каза болуп калган. Анын качан ка-за болгонун кошуналары да билбей жатат. Маалыматтарга караганда 10-15 кїн мурун каза болушу мїмкїн.

Мурунку «Ата-Мекен» партиясынын активдїї мїчєсї, Кара-Суу районунун координатору Тєлєгєн Келдибаев, биздин гезитке Сабиров тууралуу кєтєрїлїп аткан маселе жєнїндє кеп салып берди.

- Алтынай эже, Ош базарын оў-доп-тїзєє иштерине токтолсо-ўуз?- Ош базарын оўдоп тїзєє боюнча

Бишкек шаардык мэриясы тарабынан 30.12.2010 жылы чечим чыккан. Чечим-ге ылайык базардын архитектуралык ку-рулуш жагын, санитардык абалын жак-шыртуу ошондой эле жол жїрїїнї, коом-дук тартипти жєнгє салууну соода-сатык обьектилерин калыпка салуу максатында атайын план иштелип чыккан.

Пландын алгачкы этабы боюнча 2011-жылы Чїй проспектисинин тїндїк тарабы реконструкцияланып 800 обьект ремонттолду. Бїгїнкї кїнї жогорудагы жерде мыйзамсыз соода-сатык (стихий-ная торговля) токтотулган. Жолдун туу-расы кеўейгендиктен жол тыгындары кескин кыскарды. Тротуарлар мурдагыга салыштырмалуу кеўейип, тїнкїсїн жа-рык берилгендиктен ар кандай тартипсиз-дик, мыйзам бузуу фактылары тємєндєдї.

- Азыркы тапта пландын канчан-чы этабы аткарылып жатат? - Учурда пландын экинчи этабы боюн-

ча иш-чаралар башталды. Анда Чїй проспектисинин тїштїк тарабы оўдоп-тїзєєгє алынат. Ошондой эле Ош база-рынын ички субьектилери мыйзамда-шытыралат. Дегеним, кайрадан санитар-

дык-эпидемиологиялык инспекциядан єтїшєт. Баса белгилей кетчї нерсе Ош базарындагы башаламандыкты мый-замсыз соода-сатык кылгандар жаратат. Мыйзамсыз соода кылышып кєчєлєрдї, жол жїрїїнї, дегеле базардын кебетесин бузуп атат. Алардын саткан товарлары

эч кандай санитардык нормаларга жооп бербегендиктен ар кандай ичеги-карын жана башка ооруларга алып келет. Мын-дан тышкары мыйзамсыз соода-сатык менен алектенгендер базардын ичинде салык тєлєп отургандарын да нааразы-чылыгын туудуруп жатат.

- Бул маселе боюнча кандай чара-ларды кєрїп атасыздар? - 02.07.2012ж жумушчу топ тарабынан

мыйзамсыз соода кылгандар токтотулсун деген билдирїї болгон. Бирок, 5-июль

кїнї мыйзамсыз соода кылган бир катар аялдардын катышуусу менен массалык башаламандык уюштурулуп, жумушчу топко ыўгайсыздык жаратышкан. Анда укук коргоо органдарынын коомдук тар-типти бузбоо талабына кайдыгер караган 20 сатуучу кармалган. Административ-дик материалдар Ленин райондук соту-на єткєзїлїп берилген. Мындан тышак-ры 05.07.2012-ж саат 9.00 болжол менен 150-200 мыйзамсыз соода-сатык менен алектенгендер кайрадан Киев Бейшана-лиева кєчєлєрїнє чогулуп коомдук тар-типти бузушкандыктан Ленин райондук ИИБ тарабынан 21 адам кармалган. 100 чукул адам плакаттар менен єкмєт їйїнїн алдына жєнєшкєн. Бейшеналиева Киев кєчєлєрїнїн кесилишиндеги тартип бу-зууда кармалган жарандардын бешєєнїн иши Ленин райондук сотуна єткєн.

Ленин райондук соту К.Омурканов коомдук тартипти бузган 4 жаранга 300 сомдон айып пул салып чечим чыгарып койгон. Ал мыйзам бузуучулардын МП «Тазалыктын» кызматкерлерин уруп-соккон фактылар болгон. Тилекке каршы сот бул фактыларды эске алган жок. Жо-горуда айтып єткєндєй кыйынчылык-тарга карабастан биз єз кызматыбызды кылып, Ош базарын оўдоп тїзєєнї єз убагында бїтїрєбїз.

Аида Ишенгулова


66 ЧЫР ДЄБЄ

Селекция жаўы конушунун тургуну Текеганов Улан:

“ЧЕРНЫЙЛАРДЫН” БИРИ “КОЛУ, БУТУН ЧААП САЛ”-ДЕГЕНДЕ, ЇЙДЇН ДОКУМЕНТТИН БЕРЕЙИН ДЕДИМ”

- Улан айтсаў. Селекцияда жаша-ган їйїўєрдї “черныйларга” ал-дырып жиберген турбайсыўарбы? Окуя кандайча болду?- Апам “Жаўы Мезгил” партиясында

жїрчї. Мен ага кєўїл бурчу деле эмесмин. Апам бир кїнї айтып калды. Мага телефо-нума жалгыз балаўдын ємїрїн ойло. Ай-нагїл эсептешип кет-деген билдирїї ке-липтир-деди. Оюума деле эч нерсе алган жокмун. Эртеси эле Балыкчы шаарына єзї тааныган топ башчы Мокен, Тотон, Акай дагы бир їч, тєрт чоочун бала менен келет.

- Апаў Балыкчыда турчу беле?- Апам кєзї кєрбєгєн таекемди карап

Балыкчыда турчу. Анан алар їйгє кирип барышканда жээним Жумагїл мага чала-йын дегенде телефонду колдон жулуп алы-шып, симка, батерейкасын алып алышат. Ошентип апабызды кїч менен машинага салып алып кетишет.

- Окуя кїндїз эле болду беле?- Бул окуя 2010-жылы август айында

болгон. Кїндїз эрте мененки саат ондо болгон окуя.

- Алар кайсыл жердин топ башчы-лары болгон?- Манас аэропортуна жакын жайланыш-

кан Карл Маркс деген айылдан берилген жердин топ башчылары болушкан. Апа-бызды салып алышып Токмокко жакын калганда ээн талаадан кара Мерс машина тосуп алат. Єздєрїн “черныйбыз” деп таа-ныштырышкан балдар апабызды терезе-ден карашып, “аял киши турбайбы”-дейт. Анда ар жакта турган топ башчылардын бирєєсї “мунун баласы анын машинасы, їйї бар”- дейт. “Черныймын” деп тааныш-тырган бала расписка жаздырып алууну буйруйт. Ошол жерден “балаўды, келиниў-ди, їч баласы менен кєємп коебуз” -дешип, коркуткан сєздєрдї айта башташат. Колу-на барак, ручка беришип расписка жазды-рып алышат.

- Апаўар Рыскїл болгон окуяны си-лерге айтты беле? Расписканы кан-ча суммага жаздырышат?- Апабыз аны бизге айтпайт. Тогуз жїз

миў сомго жаздырышат. Апабызды шаарга алып келишип, таштап кетишет. Кїндєр-дїн бир кїнї мага Тайсан атту бирєє “мен Эдигеевдин инилери болом”- деп, ному-ру жашыруун телефондон чалды. Ал ки-ши да “черныйлардан” экен. “Апаў карыз турбайбы? Ошол акчаны тєлєп бер”- деп коркутканда мен партияда топ башчылар менен чогу иштеген, мен билбейм, ошолор менен териштирип ал, мага тийишпе деп катуу эле айттым. Ошол боюнча жок бо-луп кеткен. Бир кїнї Тотон деген чалып, “Умар жолугалы, баягы апаўдын карыз-дары боюнча” -дегенде Тотон байке чогу эле жїрбєдїўєр беле. Єзїўєрчє бухгалте-ри менен чогуу териштирип албайсыўар-бы дедим.

- Тотонду таанычу белеў?- Таанычумун. Апам менен чогу иште-

ген топ башчы. “Келчи сїйлєшєлї”-деген-де, мен эч кандай оюум жок, эч кимге айт-пастан, телефонду алып, куртканы кийип алып жєнєдїм. Жолдо келе жатып Тотон байкеге Чыгыш автовакзалдын мечити-не келиўиз-дедим. Мечиттен намаз окуп чыксам їч машина кїтїп туруптур. То-тон байке балдарды эмнеге аралаштырып жатасыз? Єзїўєр партия менен чечишип

албайсыўарбы? Менин эч кимге аласам, бересем жок дедим. “Келсеў машинага отурсаў. Биз менен эми сїйлєшпєй эле кой. Болгон окуянын баарын бул балдар-га айтып бер”-деди. Мен аларга болгонун болгондой айтып бердим. Менин апам партияда катчы болгонун да айттым. Анан алар мага катуу мамиле кыла баштаганда телефонду алып бирєєлєргє чалайын де-сем, телефонду жулуп алышып, батерей-касын чыгарып, тартып алышты да маши-наны айдап жєнєштї.

- Кай тарапты кєздєй жєнєштї?- Ленин райондук сотуна алдына алып

келишти да “черныйбыз” дегендердин экєєсї машинадан тїшїп кетип, экєєсї эки жагымдан кармап отурушту. Качып кетейин десем, мїмкїнчїлїк болгон жок.

- Минген машинелери, номуру бай-кап калдыў беле? - “Субару” деген кара машине. Эки “чер-

ный” шефтерине жолуккандай эле кайра чыгышты да аэропорттун трассасына чы-гышты. Ылдый кєздєй жїрїп отурушуп “Ат Башы” каналынын жээгине келип ток-тошту. Баары 15 тей киши. Машинадан тї-шїрїшїп. “Сен тєлєп бересиўби”-дешти. Їйїмдєн башка эч нерсем жок, тєлєбєйм дедим. Анан мени ур токмокко ала баш-ташты. Тиги топ башы байкелерге мени да сурайт турган киши бар, сабатпагыла дедим. Укук коргоо кызматкерлерине кай-рылам деген їмїт бар болчу.

- Топ башылар єздєрї тийген жокпу?- Бирєєсї жаака чапты. Ошенттип жа-

рым саатча тепкилешти. Улам турам, жы-гылам, кайра тепкилешет. Акырында ту-ра албай калдым. “Ошол кезде бири мон-тировка алып кел”-деди. Бирєєсї маши-ненин аркасын ачып монтировка алып келди. Бирєєсї “Їйдїн документтин бер-бейм деп жатат. Колу, бутун чаап сал”-де-ди. Жан таттуу экен. Їй бїлємдї, чийедей балдарымды ойлоп, берем дегенге аргасыз болдум. Менин сєзїмдєн кийин чапканды токтотушту. Кайра машинага салып шаар-га келишип, кечки тогузга чейин алып жї-рїштї. Тотондун иниси Мокин дегендин їйїнїн жанына токтошту. Ага чейин май куйганга акчалары жок болуп жаткан. То-тондун баласы ичинде бар экенин билген эмесмин. Ал да “черныйлар” менен экен. Ал кара кийим кийип жїргєн. Ал кетип 20 мїнєттєн кийин акча алып келди. Ма-шинанын сыртын карасам, Тотондун бала-сы Тайсонго ыраазычылыгын билдирип, ырахматын айтып, кучактап жатыптыр.

Келинчегим кайнатанын їйїндє болчу. Мени ошол жакка алып барышты. Тиги-лердин телефону менен келинчегиме ча-лып, їйдїн документи менен участокту са-тып алганда саткан киши акча алдым деп берген расписканы алып чыгып берїїсїн сурандым. Мени машинеден тїшїрїшкєн жок. Келинчегим документти алып чыгып берди. Тайсон келинчегимден документ-терди алып келди. Мени кайрадан биз жер алган Бакыт деген балага алып барышты. Жер Бакыттын эжесинин наамында бол-гондуктан Расписка анын эжесинин наа-мында болчу. Бакыт менин токмоктолгон абалымды кєрдї. Бети, башым кан, кєз-дєрїм кєк ала болчу. Бакытка “мына до-кументти алып келдик. Эртеў жолугабыз” –дешип, макулдашып алышкандан кийин мени нотариус аркылу расписка жазды-рыш їчїн Ахунбаева-Белинскийге алып келишип, нотариуска кирип кайра чыгы-шып, “он пайызын сурап жатат. Миллион-

го жазсак он пайызын ал алса, болбойт”- экен дешип сїйлєшїп жатышты. Анан ки-йин Баха кєчєсїнє чыгышып, Опшерон кафесинин жанына мени таштап кетишти.

- Эртеси сени арызданат же качып кетет дешип чоочулашкан жокпу?- Таштабай бир жерге кармап тура-

лы дешти, бирок, кармаганга їй таппай коюушту. Ошол жерден такси тосуп Се-лекциядагы їйгє келип кулап тїшїп, эр-те менен тура албай калдым. Келинчегим кайнатаныкында, їйдє эч ким жок болчу. Телефондун симкалары жок эч жакка чала албайм. Эрте менен келинчегим менен ка-рындашым келишип машинага салышып тигилерден мени жашырыш керек болуп калды. Бажамдын їйїнє алып барышып жашырышты.

- Органдарга кайрылган жоксуўар-бы?- Ошол кїндєрї корктук. Кийин Соку-

лук милициясына арыз менен кайрылдык.

- Окуя болгондон канча кїндєн ки-йин кайрылдыўар?- 20 кїн єткєндєн кийин 30 -декабрда

арыз жазсак милициялар келишип, теге-ректеги кошуналардан тїшїнїк алышты. Мен судмедэкспертизадан єттїм. Кабыр-галарамдын сынганы аныкталды. Ошол кїндєрї “черныйлар” їйдї сатабыз дешип, ачык эле реклама берип жїрїштї. Ош база-рынан берип жатышты. Бакыт Байгараев деген тергєєчї милицияга кїндє чалып су-расак, “мына кармайбыз” -деп коет. Кийин айла кеткенде Сокулуктун прокуратурасы-на арыз бердик. Ал жактан да тыянак чык-

пай койгондон кийин ГУУРга кайрылдык. Анан алар биздин райондогу ишти ГУУРга алдырышты. Ошондон бери ГУУРга кїнї-гє келебиз. “їйїўєрдї арестке коюуп кой-дук, эч ким сата албайт”- дешкен.

- Черныйлар їйдї сатабыз дешип ачык эле келип жїрїштї деп жа-тасыў. Ошол кїндєрї милициялар-га чалган жоксуўарбы?- Алар їйгє бир ирет келишкенде ке-

линчегим Салават аттуу участкалык ми-лицияга чалат. Анан ал башка тергєєчї-лєрдї кошпостон єзї келип, тигилердин їчєєсїн кармап салып кетет. Тигилерди тїшїнїк алып кайра кое бериптир. “Чер-ныйлар” “3-ноябрда їйдї бошотуп койгу-ла”- дешип келишкенде, эў башчыўар кел-син мен карыз экенимди далилдесин деп койгом. Келинчегим арыз жазганы мили-цияга ГОМГо колдогу баласы менен барып їстєлгє отура калса, сынык экен жыгы-лып кетиптир. Анан кийин Тайсон деген “черный” “сен милицияга барып, єлїмїш болуп калптан эле жыгылып”- деп айтып-тыр. Алар милициялар менен чогу болбосо ошол окуяны кимден укмак эле. Дагы бир кїнї участкалык милициядан Азамат де-ген Кызыл “китебиўер табылды”- дешип чакырышты. Кайра бир аз єтїп “келбей эле койгула”-дейт. Биз ага макул болбой шашылып машине таап ГОМго барсак бая-гы “черныйлар”, топ башылар ошол жак-тан чыгып келе жатышыптыр.

Укук коргоо кызматкерлери “Тайсонду кармалды, ал єзї баарын ыр кылып айтып берет”- дешкен. Ал деле кайра чыгып ке-тип, ушу кїнгє чейин таппай атышат.

А. Бостон


77ШИРИН “КЫЗЫБЫЗ” КАНТЕТ ЫЯ?..

Ширин кыздын кызыктуу кы-лыгын барактап бїтїш кыйын эле болуп калды. Айтор, Ємїр-бек Текебаевдин аркасы менен саясатка кадам таштаганы маа-лым. Атактуу адамдын кызы ке-лип, партияга мїчє болоюн де-се Ємїкеў да кантип кой десин. Эл журт деле Ширин Айтматова ЖКга депутат болуп келгенде кєптї кїткєндой болгон. Кыйн-чылыкты кєрбєсє да кыйналып жаткан кыргыз журтуна салым кошушун кїткєн. Бир кезде ыра-матылык Дооронбек Садырбаев таланттуу диктор Сатыбалды Жээнбековду колунан жете-леп, депутат кылып отургузган сыяктуу Ємїрбек Чиркешович да Ширин Чынгызовнаны ко-лунан жетелеп келип, ЖКнын

залына киргизгени калыў журт-чулугубузга белгилїї. Кантсе да белгилїї адамдын кызы эмеспи, элибиздин бели бекчейип, кєзї чекчейип турганда сыртагы таж-рыйбасын колдонуп, мамлеке-тибиздин оўолуусуна салымын кошоор десе керек. Тилекке кар-шы Ширин айым мыйзам чы-гаруу жагынан башка депутат-тардан айырмаланбаган менен Гейлерди колдоп, накта европа-нын “маданиятын” алганын тас-тыктап койду. Унаасына толтура «резина» салып, ЖоКеге кечи-гип келгенин айтпай эле коелу. Шириндин мындай аракетинен улам кыргыз кызына тийешелїї сапаттардан таптакыр кур жа-лак экени калайык калкыбызга

дайын болду. Арбак жамандап барбасын Чынгыз агабыз учу-рунда эне тили болгон кыргыз тилин їйрєтпєсо да, кыргыз кызына тийешелїї адеп-ах-лакты бир, эки ооз айтып кой-со болмок экен. Ширин айым мен кыргызча тїшїнєм. Бирок тилим бурулуп тургандыктан, сїйлєгєндєн тартынам-дейт. Кыргыз кызы болуп туруп кыр-гыз тилин билбесе, депутаттык мандат эле керек го деген ой да келбей койбойт.

Шириндин тээ секелек кыз кезинде эле Европада жїргєндє бир Алжир баланы єзїм билем-дик менен ээрчип кетип калып, атасы издеп жїрїп таап келген-диги тууралуу азыр да аны бил-гендер оозунда айтылып жїрєт. Кыргызда кызга кырк жерден тыюуу делет эмеспи. Деги эле жеке Ширин айым эмес Айт-матовдун балдар, кыздарынын улуттук салтты тебелеп-тепсеген жоруктары тууралуу коомчулук-та ар кандай сєздєр жок эмес. Аскар Айтматов Тышкы Иштер Министри болуп турганда їлкєн чиновниктер менен Соў Кєлгє эс алганы барышып, ичимдиктен карк тоюп алып, дасторконду ары бери аттап, жанындагылар-ды жїдєткєнї тууралуу да сєз-дєр ээрчип келет.

Кумтєр маселеси кєтєрїлгєн-дєн бери Жокеде Элдар Айт-матовдун аты кайрадан айтыла баштачу болду. Чыгаан депутат

айым Ыргал Кыдыралиева ев-рейлерди Айтматовдор Кумтєр-гє алып келгендиги тууралуу сєздєрдїн чыгып жатышынан улам Ширин сєз угууга да арга-сыз болду. Элдар мырза Кумтєр-дї алып келїїгє аралашканы аз келгенсип, атактуу адамдын ба-ласы катары їлгї кєрсєткєндїн ордуна кєп аял алуу жагынан ал-дына эркек тааналарды чыгарчу-дай эмес. Кезинде Акаев Кумтєр-дї алып келгени їчїн ыраазычы-лык иретиндеби айтор, Чынгыз Тєрєкуловичке азыр тїрктєр отурган Вета Сторестин имара-тын болгону 50 миў сомго суулап жибергени маалым. Учурда Айт-матовдун балдары ал соода тїйї-нїндє їлїш алып турары туура-луу да маалыматтар чыгып ке-лет. Элдар мырза Вета Сторес-

тен тїшкєн бекер акчага катын алып жыргап жїрсє да керек.

Эмики маселе Ширин “кы-зыбыз” Ємїкенин Жокеге алып келген эмгегин актагандын орду-на єзїнїн жїрїш турушу менен анын бетине жугунду куюп бїт-

мєй болду. Учурда бул кызыбыз тууралуу Жокеде кїдїў-кїдїў кептер кєп. Жаўыдан депутат-тыкка келгенде єзїнїн сайтына ак їйдєгї ыбыш-шыбыш кептер-ден, майда-чїйдє жаўылыктар-дан бери илип, элдин кєўїлїн єзїнє буруп эсте калганы да бар. Убактылуу президент айым Роза Отунбаева да Ширин Ак їйдїн дубалындагы сїрєттєрдєн бери сайтына иле берет экен –деп, уч-кай айтканы коомчулуктун эсин-де. Учурда єзїнїн башкаларга окшобогон жїрїш-турушу, кыя-лы, кыргыз кызына дал келбеген кийингени менен Жокеде кєзгє кєрїнїп атат дешет. Анысына деле мейли дейт элек.

Ширин айым чет мамлекет-терде бардар жерлерде иштеп, айлык маянадан деле кем кар-чы болбосо деле керек. ЖКда-гы депутаттык мандатына тая-

нып мамлекеттик їйдє

жашап жатканы да эл арасында єйдє -ылдый пикирлерди жа-ратууда. Эми дагы бир сынга алаарлык жоругун угуп, кейип

алдык. Чыўгыз Айтматовдун же-ке кымбат баалуу “Ягуар” унаа-сын жакында музейге коелу. Эл эскерип турсун десе, Ширин ме-нен Элдар уулу каршы чыгып, капчыгын калыўдатуу макса-тында унааны сатам деп аты-

шыптыр. Улуу

инсаныбыздын буюму сатыл-бай, музейде турса жакшы бол-бойт беле, атиў десеў! Ансыз да атактуу атуулдун атын, Айтма-тов деген наамга кєп сын, наа-лат айттырды. Бир учурда дал ушул Ширин айым атасы Айт-матов тууралуу ал киши мамле-кеттин, элдин кишиси мамлекет кам кєрїшї керек дегендей сєз айтканы да таў калтырган эле. Кийинки учурда Чынгыз Айтма-товдун басыла элек бир топ кол жазмалары табылганы, автордук укукту Казакстанга сатып жибе-ришкендиги тууралуу да сєздєр пайда болуп келет. Кайсы бир журналист сиз кандай депутат-сыз деген суроосуна Таў калыш-туу депутатмын го ээ? -деп жооп берген сыяктуу Ширин айым таў калтырып келет. Ширин демцек-чи, кээде туруп Шириндин фа-милиясын да атагын келбей ке-

тет, Ширин Айт… деп келип тилиўди чайнап каласыў. Айткыў келбейт.

Самара Саламатова

Жогорку Кеўештин депутаты Ширин АЙТМАТОВА:

"МЕН ТАЎ КАЛЫШТУУ "МЕН ТАЎ КАЛЫШТУУ ДЕПУТАТМЫН ГО, ЭЭ?"ДЕПУТАТМЫН ГО, ЭЭ?"

й б У б б

шыптыр. Улуу

лунан жетелеп келип, ЖКнын аргсусу

дклодддлТотжмнлл

нып мамлекеттик їйдє милиясын да атагын келбей ке


88 КИНО

Ємїрзак ТЄЛЄБЕКОВ:

«ПРЕЗИДЕНТ ЖАНА БОМЖду" ЇЙЇМДЇ,

МАШИНЕМДИ САТЫП ТАРТТЫМ»

- Кинонун жаралуу тары-хына кайрылсаўыз? - Бул 2000-жылы Ак Ба-

та журналына чыккан повесть, 1999-жылы жазылган. Журналга «Коўгуроо кагылып атат» деген ат менен чыккан. Кийин «День-ги» деген повесть болуп чыккан. 2000-жылы Замир Эралиев деген режиссёр мен буга кино тартам деп чыкты. Макул деп беш жыл аны кїттїм, кино тартылган жок. Ошону менен 2005-2006-жылда-ры «Акча» деген ат менен кино тартсамбы деп ниеттенип кал-дым. 20-30 миў долларым бар десем 100 миў долларсыз кино тартылбайт деп калышканынан убакыт єтїп кетти. Жакшы кино болуш керек, турмушту камтыш керек. А турмушта саясат жок бо-луп атат, саясатты да камтысамбы деп Президентти коштум. Пре-зидентти кошкондон кийин ага контраст кылып БОМЖду алып чыктым. Ошону менен «Прези-дент жана БОМЖ» деген ат менен чыгарманы кайра жазып чыктым. Мындан бир жыл мурун саясий жагы Жаўылык деген гезитке жа-зылган. Былтыр бул чыгарма ге-зитке чыкканда Президент Отун-баева болчу. Атамбаев, Акаев, Ба-киев эмес, андан єйдєрєєк, неги-зи эле Президент кандай болуш керек. Байлык, бийликке алдыр-баган адабий каарман. Чыгарма-ны жазып алып, аны кино кылып тартыш чоў маселе болуп атты. Депутаттарга кайрылып жардам бергиле дедим. Эч кимиси «банк-рот» болосуў деп жардам бериш-кен жок. Їйдї, дачамды сатып, машинемди кїрєєгє коюп атып бул кинону тартып алдым. Нари-ман Тюлеев болсо киного башкы демєєрчї болду.

- Нариман Тулеев кинонун айынан тїрмєгє отурду- деген пикирлер айтылып жатат?..- Нариман Тулеев кинону кєр-

гєн жок, жада калса сценарийин да окуган жок. Кинонун жїрїшї-нє келгенде оўой жактарын тар-тып бїттїм, эми мага Президент-тин машинеси, їйї керек болуп атат, їйїўдї, машинеўди арендага берчи? – десем, макул болуп акы-сыз їйїн, машинесин, кабинетин берди. Бул да чоў жардам болду. Мен киного баары биригип 50 миў доллар кетирсем, ага кошум-ча дагы 20-30 миў доллар Прези-денттин їйїнє, машинесине жана кабинетине кетирмекмин.

Кинодо 24 кїн ичи аншлаг бо-луп атат. Ушул кїндє эле кино

єзїн-єзї актап берди. Бул деген элдин баасы. Аналитиктердин айтымында элдер дагы деле ки-ного келе беришет. 135 миў ки-ши кєрїптїр. Казактар биздин он миллион долларга тарткан кино-дон кыргыздын 50 миў долларга тарткан киносу кыйла єйдє экен деп айтышты.

- Кино тартууда кыйнал-ган учуруўуз?- Мен їчїн «Президент жана

БОМЖ» деген ат менен кино тар-туунун єзї оор болду. Башында Ак їйдєгїлєргє, «Эгер силер бут тоссоўор, мен Москвадан барып эле тартам», - дедим. Чынында Кыргызстандан бул кинону тарт-тырышпайт, Казакстан же Рос-сиядан тартам го деп ойлогом. МАИлердин машинесин, СИЗО-го кириш кыйынчылыкка турду.

- Кинону Президент кєр-дїбї?- Жардамчылары мага «Пре-

зидент кинотеатрга барганга болбойт экен, єзїнчє кєрсєтє-лї», - дешти. Мен макулдугумду бердим. Буюрса жакында кєрєт болуш керек.

- Нефть боюнча катуу ти-йишиптирсиз. Нефть тар-магында иш алып барган министрлер кысым кєр-сєткєн жокпу?- Мен буларга башында эле,

«Мен Москвада окугам, ал жак-та иштегем, досторум Кремлде отурат. Кєчєдє калган кыргыз эмесмин. Баарын мыйзамдын не-гизинде жїргїзєм» - дегем. Бул Бабанов премьер-министр боло электе жазылган. Анын тегере-гиндегилер, «Премьер-министр кєкїрєгїн каккылап экономика жакшырды деп атса, силер мын-дай кинону тартасыўар», - деп айтышты. «Бабанов премьер-ми-нистр болгонуна бир жыл боло элек. Бул кинонун сценарийи бир жыл мурда жазылган, убактылуу эмес. Кайсы бир Президентке же Премьер-министрге багытталган кино эмес.

- Актёрлордун кимисинин аткарганы сизди канаат-тандырды?- Актёрлорго ыраазымын. Ал-

матыдан Казакфильмдин жетек-чилиги, прокатчылардын жетек-чилери кєрїп, биздин актёрлор-дун кїчтїїлїгїнє таў калышты. Аябай ыраазы болушту. Прези-денттин ролун ийине жеткирип аткарган Марат Алышпаев, биз-несмендин ролун аткарган Ас-кат Сулаймановдордун ролдору менин эле эмес кєрїїчїнї да ка-нааттандырбай койбосо керек. Биз бул кинону бери дегенде 10 мамлекетке кєрсєткєнї турабыз, ошондо Аскат бизди уят кылбайт. Кыргыздын актёрлорунун мык-

тылыгын дагы бир жолу даўа-залайт. Бопуш БОМЖдун ролун мыкты аткарды, Нурлан Салахи-динов Жапардын ролун мыкты ойноп берди.

Кино Бишкектин четиндеги Чокморов айылында тартылды.

- Ка з а к та р п р ока т ка алышты деп аттыўыз эле... - Казактар кааласаўар 50 пайыз

сиздики, їйїўїздї саткан турбай-сызбы, кааласаўыз Казакстандын борборунан 2 бєлмєлїї їй бере-ли дешти. Мен ага макул болдум. Мага андай їй бербей туруп жєн эле кєрсєтєбїз десе да макул бол-мокмун. Кыргыздын киносу ка-зактардын кинотеаррында жїрї-шї мен їчїн чоў сыймык.

- Їйїўїздї сатып, батирде турасызбы?- Батирде туруп атам. Эми бир

жуманын ичинде їй алам деп ту-рам. Экинчиден Алматыдан їй берип атышат. Мисалы, Айтматов Москвада андан кийин Белгияда жашады. Чыгармачыл кишиге, Алматыда, Москвада, Париж-де бир їйїў болсо жакшы го деп ойлойм. Москвичтерге Москва-дан эки бєлмєлїї їй бергиле деп атам. Француздарга дагы Париж-ден эки бєлмєлїї їй бергиле де-дим. Андан кийин дагы кинолор-ду тартам деп атам. Кудай буюр-са беш жыл катары менен мыкты деўгээлдеги кинолорду тартам деген планда турам. Кинолордун сценарийин жалаў єзїм жазган чыгармалардан алам. Биздин ки-ного 50 пайыздан кєбї кырктан алтымыш жашка чейинки адам-дар барды. Мен ушундай чоў кє-рїїчїлєрдї жоготпоюн деп «Ал-тын таажы» деген чыгармамдын сценарийи бар эле, экинчи ки-номду ошол чыгармамдан баш-тасамбы деп турам.

- Кинону тартууга канча убакыт кетти?- Бир ай артисттер менен кошо

убакытын, тарта турган жерлерди тактадык. Апрелден баштап май-дын он бешине чейин тарттык. Андан кийин бир ай їн кошуу жа-на монтажга кетти.

- Маданият министрлиги-нин єкїлдєрї кандай пики-рин айтып жатышат?- Маданият министрлигинен

мага ыраазычылыгын айтышты. Чет єлкєгє прокатка уруксаат де-ген кїбєлїк керек экен. Бул кино Кыргызстандан биринчи прокат-ка кете турган кино болуп атат. Бирок кино тартканда эч кимиси жардам берген жок. А тїгїл Кыр-гыз киносунан бардык аппарату-раларды арендага алдык.

Сабира Жаныбекова

Кыргызстандын кинотеарларында аншлаг менен жїрїп жаткан «Президент жана БОМЖ» аттуу кинонун сценарийин жазган Ємїрзак Тєлєбеков менен маек.

К

Ємїрзак ТЄЛЄБЕКОВ:

ыргызстано

99


ШОУ ТАЛААСЫНДА

БИР КЛИП ТАРТЫШ ЇЧЇН 10 МИЎ ДОЛЛАР КОРОТУШАТ ЭКЕН

Азыр бир ырга клип тартыш їчїн он миўдеген доллар каражат коротушат экен. А ырларынын мааниси кєўїл жылытаар-лык эмес. Кээде дем алыш кїндєрї Ар-ноо концертин жана Ала-Тоо таўшыйт кєрсєтїїлєрїн кєрїп калган учурлар бар. Бир жолу Арноо концертин кєрїп отур-сам ырчы карындашым Бактыгїл Бадые-ва ырдап, ырына кошуп клибин кєргєзїп калды. Анан ошол клибинин бурчуна «Бул клип Малайзияда тартылды, отуз миў дол-лар каражат кетти», - деп жазып кыстарып койгонду да унутпаптыр. Кайсы жерде канча каражат кеткенин мактанып эмне кылышат билбейм. Мындай кєрїнїш ка-рапайым элдин кыжырын гана келтирет деп ойлойм.

КЫЗ МЕНЕН ЧОГУУ ЭЛЕ ТРОЛЛЕЙБУСТАН ТЇШСЄ

БОЛМОК

Дагы бир ырчы иним (аты жєнїн бил-бейт экем) «Сен тїшкєн аялдамадан мен да тїштїм» деп ырдап атат. Ал эми кли-бинде болсо єзї кымбат баалуу мерседесте баратат. Ырдаган ырынын сєзїнє жараша автобуста же троллейбуста баратып сїй-гєн кызы тїшкєн аялдамадан тїшїп ырда-са жарашмак. Ырлары купулга толбогону менен, клиптеринин дымагы чоў. Биздин кєпчїлїк ырчылардын максаты ырды ук-кулуктуу кылып элге жеткирїї эмес эле, байлыгын кєргєзгїсї келгендей таасир калтырат. Албетте азыркы жаш ырчылар-дын баары эле ушундай дегенден алысмын. Ар бир ырды жупуну жол менен ырдап эл-дин жїрєгїнє жеткирип, кєўїл эриткен жаш ырчыларыбыз да бар. Бирок алар са-налуу гана санда.

КЕЎЕШ ТОБУНУН «ХАНЫШАМ» ЫРЫНЫН КЛИБИНИН

ТЇШЇНБЄЙСЇЎУшундай эле биринин артынан бири

чыккан клиптерди карап отуруп єткєн-дє «Кеўеш» тобунун «Ханышам» ырына тарткан клибине кєзїм тїшїп калды. Ал жакта клип эмей эле кино болуп калып-тыр. Клибинин баш-аягы жок чаржайыт. Аны жєн киши тїшїнє алгыдай эмес. Сю-жеттїї клип экен бирок сюжети эмнени айтып, актёрлор эмнеге мушташып атка-нын тїшїнбєйсїў.

ГЇЛЗАДА ЄЗЇН ЖОГОТУП КОЙДУГїлзада Рыскулова деген ырчы кыз бар.

Мурун Жалал-Абадда Акмат Бакиевдин атайын тобунда Гїлзина Мамаевалар ме-нен кошо ырдап жїргєн. Анан алар бий-ликтен кеткенден кийин эле шаарга келип, бул жактан єзїнїн їнї менен элге тааны-лып кетти. Єзїн «Мен кыргыздын кызы-мын» деп кыргыздын кызы экенин даўа-залап, жїрєт. Анан калса єўї дагы нукура кыргыз кызындай, кара тору жакшынакай. Гїлзаданын їнї жакшы, бирок кемчилиги да бар. Мурун жакшынакай эле кыргыз-

дын кийимдерин кийип ырдап жїрчї эле, акыркы убактарда стили Каныкейдикине окшоп, тїшїнїксїз болуп баратат. Гїлза-да єзнїн мурунку жїзїн жоготту десек да болот. Анын азыркы кебетесин кєрїп кээ бир адамдар єзїн жоготуп койбосо болду деп чочулайм. Кыздар мода деп эле жараш-паган нерселерди чаптап алышканын ток-тотсо. Андан кєрє Гїлзада карындашым, мурунку стилинде эле келип, муруўкудай эле ырда дейт элем. Мына ушул Гїлзада-нын акыркы «Жаз» деген ырынын клиби жєнїндє сєз кылгым келип турат. Аталган клиптин аталышы «Жаз» экен, Гїлзада мезгилдерди айырмалай албай калганбы же башка себеп болгонбу жаз эмес эле жай-дын кап ортосунда тартылган клип экен. Айта кетчї дагы бир нерсе, ырдын сєздєрї да анча угулбайт. Ал эми їнїнє келе турган болсок, Каныкейдин їнїн туурап алыптыр. Каныкей эмес эле, єзїнїн жакшы їнї тур-са, башканы туурап эмне кылат?..

ЫРЧЫЛАРДЫН КЛИПТЕРИНДЕГИ КАЛДАЙГАН КАТАЛАР

Телевизордон оркестрдин коштоосунда ырдап аткан ырчыны кєрїп алып: «ээ атаўдын арбайы десе, карасаў эми бир ырды ырдаш їчїн канча киши убара. Ата-бабаларыбыздан бери бир ырды бир эле киши комузду колуна алып, ырдап койчу эмес беле. Эми болсо минтип ырынан даўкылдак-дїўкїлдєгї кєп», - деп бизди кїлдїрїп, єзї да кїлгєн ємїр бою чабан болуп иштеп, мал аркасында жїрїп єткєн раматылык Аралбай аттуу абам бар эле. Ошол абамдын сєзїн эстеп олтурганымдын себеби бїгїнкї ырчыларыбыздын ырдаган ырынан калбасы кєп экендиги. Ал айткандай улуу заркарлар, аталарыбыз Токтогулду, Тоголок Молдону, Осмонкулду, Барпыны, Атайды, Мусаны жана башкаларды айтып аоыс барбайын, кечээ эле єлбєс-єчпєс ырларды жаратышкан Рыспай Абдыкадыров, Асанкалый Керимбаев, Жолдошбек Мамажанов, Тїгєлбай Казаков, Токон Эшпаев, Бабаравшан Тургунбаев сыяктуу агаларыбызды алалы. Бир эле аккордеондун коштоосунда эмне деген сонун ырларды жаратышкан. Бїгїнкї кїндє жерге тїшкїсї келбеген жылдыздарыбыздын кєпчїлїгї да алардын ырларын ар кандай нукка салып ырдап жылдыз аталып келишет. Эки жыл мурун ырдалып чыгып, бїгїн эч кимдин эсинде калбаган ырлар бар. Ал эми жогоруда айткан агаларымдын «Издейм сени», «Жолугарым биргемин», «Жамгыр тєктї», «Туулган жер» деген ж.б. ырларын биздин балдарыбыздын балдары да ырдашат деп ишенем.

КАНАТ КУЛТАЕВ МЕНЕН ГЇЛЖИГИТ ИШТЕШПЕЙ

КАЛЫПТЫР, - ДЕЙТБелгилїї продюсер Канат Култаев ме-

нен «Евразия жылдызынын» жеўїїчїсї Гїлжигит Калыков учурда иштешпей ка-лыптыр деген кептер жїрїїдє. Экєєнїн ор-тосун кайсы кара мышык аралаганын бил-бейбиз, бирок бизге жеткен маалыматтар-га караганда, Гїлжигит «Евразия жылды-зы» сынагынан кийин єзїнїн кїчїнє катуу ишенип алыптыр. Султан Садыралиев ме-нен Мирбек Иманбековдор да бир учурда «жылдыз» болуп алгандан кийин аларды таптап, ыр дїйнєсїнє, шоу бизнеске ара-лаштырып. Ашканасын тааныткан продю-серлеринин атын унутуп, ары карап кетип алышып, эми бир кєрїнїп, бир кєрїнбєй жїрїшпєйбї. Гїлжигит да ошондой болуп, казды туурайм деп, карганын буту сынып-тыр болбосо эле болду.

НУРЛАН НАСИП МЕНЕН АСЕЛЯ КАДЫРБЕКОВАНЫН СЇЙЇЇСЇ

БЇТЇПТЇРКыздардын жїрєгїнїн кылдарын черт-

килеген, карындаштарына тийишип ыр-даган Токтогулдун торгою Нурлан Насип менен НБТ каналында мурун эмгектенип жїрїп, кийин шоу бизнеске аралашып, ырчылыкты аркалап бараткан ырчы кыз Аселя Кадырбекованын сїйїїсї жєнїндє шоу бизнестин єкїлдєрїнїн арасында кєп эле сєздєр жїрїп, аларды кєп учурда бирге кєргєндєр бар. Бирок, акыркы учурларда Аселя Кадырбекова Нурлан Насип менен эмес башка бир ырчы жигит менен сїйлє-шїп жїргєндїгї жєнїндє кулагыбыз ча-лып калды. Ал ырчы жигиттин атын ата-бай эле коёлу бирок, кичине маалымат берип кетпесек болбойт. Жазында жааган жамгырды ырдап, жашоосу бал ширин болгон, шоу бизнестеги бир эмес эки кызы бирдей сїйїп жїрїп, арык чырайына баш кошкон жигит.

Узун кулак

Кутман Тойчу


1010 ШОУ ЖАЎЫЛЫК

ДАН БАЛАН КЫРГЫЗСТАНГА КЕЛЕТ

НБТ каналынын Редактор-режиссё-ру Мирлан Муратов Рамазан айынын бїтїшї менен Дан Баланды Кыргыз-станга алып келип, Бишкек шаарында єткєрєєрїн билдирди. Мирлан Мура-товдун айтымында Дан Балан концерт-тин башынан аягына чейин жандуу їн менен ырдайт экен.

АРСЕН КЫЗ ИЗДЕП ЖАТАТЖайында элдин баары эс алып жїрсє, Арсен мырза чыгармачылыктын їстїнєн

кату иштеп жаткан кези. «Жарадар жїрєк» аттуу ырына клип тартып бїтїп, эми дагы жаўы ырлары жана клиптеринин їстїнєн иштеп жатат. Арсен «Бир сендей» аттуу ырына клип тартыш їчїн татынакай кыз издеп жаткан чагы. Клипти кереме-тїї Ысык-Кєлдєн тартышат.

ОРОЗО АЙТ МАЙРАМЫН УТУРЛАЙ «ЫЙМАН ЫРЫ» АТТУУ ЖАЎЫ ЫР ЖАРЫККА ЧЫГАТ

Жакында ырчы Эрлан Андашевдин Орозо айт майрамынын алдында жазылган «Ыйман ыры» аттуу жаўы ырынын бет ачаары болот. Бул тууралуу продюсери Эр-кин Урманбетов 9-июлда «Баракелдеге» билдирди.

Анын айтымында, ырдын клиби дагы даяр болуп калды, 3-4 кїндїн ичинде коом-чулукка кєрсєтїлє баштайт.

«Ырды мурда эле жаздырып даярдап койгонбуз. Учурда клибин дагы тарттырып бїттїк. Атайын Орозо айт майрамын утурлап, жакындаганда сунуштайлы деп ту-рабыз. Бул чыгарма ыймандуулукка, ынтымакка чакыруунун максатын кєздєйт», - дейт Э.Урманбетов.

ЫРЧЫ НАЗМИ НАРИСТЕ КЇТЇП ЖАТАТ

Альбина аттуу кыздын мээримдїї энеси, ырчы Назми учурда кош бой-луу экен

«Эне болгон кандай сонун бакыт, кы-зым Альбинанын кылык-жоруктарына элжиреп кетем, кызым мага ар дайым бакыт тартуулайт, кєўїлїмдї кєтєрєт, эрмек болот», деп кубанычы менен теў бєлїшкєн ырчы Назми учурда кош бой-луу экен билдирди.

БАКТЫГЇЛ БАДЫЕВА КОНЦЕРТ БЕРЕТ

Ырчы кыз Бактыгїл Бадиева су-луулук салонун ачканын билебиз. Су-луулук менен алпурушуп жїрїп досу жок калган окшойт. Бир сайтка досто-рум жок деп маек куруптур. Баса, кї-зїндє жеке концертин берїїнї план-дап жатыптыр. Чыгармачылыктан бир аз алыстай тїшкєнїмдїн себеби - же-ке бизнесиме байланыштуу. Чынында, бизнес бул — кичинекей наристе сыяк-туу болот экен. Аны єстїрїп, бутуна тургузуп дегендей. Буюрса, 1,5 жашка чыгып калды, там-туў басып, тили чы-гып калды десем болот. Эми чыгарма-чылыкты колго алып баштадым. Жаўы ырларды жаздырып жатабыз, «Прос-ти» деп аталган орус тилиндеги ыры-ма клип тарттырсамбы деген ойлорум бар. Ошондой эле, кїзїндє жеке кон-церт берсемби деп ниет кылуудамын, азырынча Кудайдын буйругу деп тура-лы, - дейт ырчы.

ГЇЛЗИНАТ СУРАНЧИЕВА “САГЫНАМ” АТТУУ ЫР ЖАЗДЫ

Ырчы Гїлзинат Суранчиева Сагынам аттуу ыр жазды. Ал ыры азыр бардык радиолордо хит болуп атта. “Акыркы учурларда менин айлнамдагылардын кєбї эле бири-юбирин сагынып жїр-гєндєр экен. Анан дагы менин репер-туарымда бардыктематикадагы ырлар бар экен, бир гана сагынуу жєнїндє ырдабаптырмын”, - дейт Гїлзинат. Жа-кында болсо Айя Садырова менен бирге тарткан клиби жарык кєрєт.

АЛТЫН МЫРЗА КЫРГЫЗСТАНГА КЕЛДИ

Радиодон кубулжуган їнї укканда кыздар кулак тїрє калган ди-джей Ал-тын Мырза Россияга кеткен эле. Рос-сиядан чыгармачылыгын єркїндєтїп, кыргыз журналистикасына жаўы єз-гєрїїлєрдї киргизем деген кыязда кет-кен. Эми буюрса Кыргызстанга аман-эсен келип алыптыр. Жакынкы арада журналистиканын дагы бир багытынан кєрїп калсак керек.

КАНАТ КАДЫРЖАН 25 ЖАШЫН БЕЛГИЛЕДИ

Нурлан Насиптин продюсери Канат Кадыржан жакында 25 жашка толуп, туулган кїнїн достору, чыгармачылык-тагы жакын санаалаштарынын жанын-да єткєрдї. 25 жашында ушундай ий-гиликтерге жетишип, мыкты ырчларга продюсерлик кылып келе жаткан Ка-наттын достору да, ата-энеси, тууган-дары да абдан ыраазы болуп, куттуктоо сєздєрїн айтышты.

Шоу пресс


1111ЄНЄРЛЇЇЛЄР ЄРГЄСЇНДЄ

Динара Жусаеванын маегинен кийинки ойлор

КОНГРЕСС БИРИГЇЇНЇ МАКСАТ КЫЛАТ

80-жылдардын аягында, 90-жылдардын башында гитарада єзї ойноп, ырдап, кубулжуган їнї менен далай жигиттердин жїрєгїнє чок салга, азыр «Тїнкї белес» радиосунда баяндамачы кызматын аркалаган Динара Жусаева деген кызыбызды кимдер билбейт.

Жакында ал «Леди KG» гезитинде маек куруптур. Динара айым кабарчынын эм-неге ырчылыкты таштап салдыўыз деген суроосуна, «… менин бир туугандарым-дын баары намаз окушат, алар ырды таш-та дешти, мен таштадым. Кєрсє исламдын шарттары боюнча ырдаганга болбойт экен, а тїгїл бул кїнєє болуп саналат турбайбы… Тилекке каршы исламда ыр уккан дагы кї-нєє экен» деп жооп бериптир.

Убагында Ташкент кызы Гїл, Асель Кыдыкова деген таланттары ташкындаган кыздарыбызды да мусулманчылык дешип ырчылык єнєрлєрї менен кош айтышка-нын билебиз.

Бїгїнкї мусулманчылык дегендин ар-тында Орто Азияда халифат орнотууну кєздєгєн кїчтєрдїн курмандыктарына айланып бара жатышкан жаштарды кєр-гєндє жаным ачыйт. Ошондон улам кєп-чїлїк жаштардын сїймєнчїк гезити бол-гон «Айбат» гезити аркылуу єлкєбїздїн келечеги болгон жаштарга кайрылыгым келип олтурат.

Ээ айланайын жаштар мусулманчылык десе эле єз элибиздин нукура каада салтын чанып, унутуп эркектер баарыбыз дамбал кийип, кыз келиндерибизге паранжа жа-мынтып, сїкїт чалып олтуруп алышыбыз

керекпи?! Биз кыргыздар ислам дини пай-да болгонго чейин эле эў сонун єз каада салтыбыз менен жашап, єз эне тилибизде эле кудайга сыйынып, миўдеген жылдар бою Евразия континентинин кєпчїлїк жерлерине ээлик жїргїзїп келишкен улуу кєчмєндєрдїн урпактарыбыз. Азыркы Ро-сииянын аймагына кирген жерлердин, суу-лардын аттары буга кїбє. Мисалы: Алтай крайы- Алты ай, Сибирь аймагы- Шибер, Байкал кєлї- Бай кєл, Енисей дарыясы- Эне сай деген сєздєрдєн. Улуу жазуучубуз ыраматылык Чыўгыз Айтматовдун «Бу-гу эне» чыгармасындагы Энесай сендей ыйык єзєн болбос, Энесай сендей жаркын мекен болбос деген сєздєр да буга далил.

Байыртадан бери комуз, кыл кыяк, сы-бызгы, чоор, чопо чоор, деген сыяктуу жана башка музыкалык аспаптар менен жашап, акындарыбыз айтышып келген эл-биз. Кыз-жигиттер сармерден айтышып, ашыктык ырларын ырдап, обон кїлкїсїз жашай албай келген, ыр жандуу кыргыз, эмнеге бугун арабдардын орто кылымдагы мыйзамы менен жашайбыз деп ырдабай да, ыр укпай да коюшубуз керек?! Ошон-дой эле жоопкерчилик заманда кыргызда кїйєєсїнєн жесир аял гана кара жоолук салынып, кара кєйнєк кийчї экен. Азыр болсо эрге тие элек кыздарыбыз мусул-манчылык деп кара кєйнєк кийип, кара жоолук салынып жїргєндєрїн кантип тїшїнсєк болот? Анан дагы жїздєрїн жашырып алгандарычы. Ал эми отузга чыкпай жатып сакал коюп, дамбал кий-гендерди айта берип чарчадык. Биз араб эмес кыргызбыз.

Бетти даярдаган Кутман Тойчу

Кыргызстандыктардын жана мекендештердин башын кошкон бул конгресс єлкєдє биринчи жо-лу єткєнї турат. Конгресстинмак-саты–биримдиктин арты менен єлкєнїн єнїгїшїнє салым кошуу.

Конгресстин артыкчылыгы – масштабдуулугунда жана кєтєрї-лє турган маселелердин ар тарап-туулугунда. Конгресске Европа, Азия, Африка континенттеринен баш-аягы 600 делегат катышып, 200ї конок катары чакырылмак-чы. Улуу Британия, АКШ, Кытай, Тїркия, Тїштїк Корея, Афганис-тан, Испания, Малайзия, Канада, Польша, Чехия, Иран, Египет, Украина, Германия, Япония, ай-тор дїйнєнїн булуў-бурчунда-гы улутташтарды чакыруудабыз. Сырттагы мекендештердин акы-балы, єлкєлєр аралык миграция-лык саясат, улутташтардын этни-калык жана руханий сакталышы, бутуна турган мекендештердин инвестициясы, бизнес долбоор-

лор, кыргыз мамлекеттїїлїгїнїн абалы, улуттар аралык саясат, єл-кєлєр аралык достук ымала, мам-лекеттин кыргыз уюмдары менен болгон єз ара карым-катышы єў-дїї маселелер кєтєрїлмєкчї.

Эгемендиктин 20 жыл аралы-гында сыртка агылгандардын кубанычынан кайгысы кєп бол-гонун тана албастырбыз. Ал-гачкы карлыгачтар соода-сатык ишмердигине байыралышса, ки-йинки агылгандар дїйнєнїн ар бурчунда ар тїрдїї кесип ээле-ри болууга жетишти. Союздун учурунда билим алуудан калып калган жердештерибизди кош-кондо, азыр дїйнє аралаган кыр-гызстандыктар миўдеп саналат. Тїмєн кыйынчылыкка карабай, ийгиликтерди багындырып, же-ўиштин ээси болгон сырттагы мекендештер – биздин сыймы-гыбыз. Ушу кїндє тєгєрєктїн тєрт бурчуна жана ааламга ку-чак жайган Атажурттун алдыўкы

уул-кыздарын биздин замандын чыныгы каармандары деп атасак жарашат. Мекендин баркы чет єлкєдє билинет жана ал жакта тїндїк-тїштїк, уруу-уруу деген маселе жок. Ал жакта «мен кыр-гызстандыкмын» деген гана ары сагынычтуу, ар сыймыктуу, ары намыстуу сезим бар. Бїгїн Россия жана Кыргызстанда-гы кыргыз диаспораларынын «Замандаш» ассоциациясы сырттагы каарман кыргыз-

стандыктардын жана мекен-дештердин башын кошууну чечти – деп билдирет аталган уюмдун жетекчиси Кадыр Бу-сурманкулов.

Аталган конгресс эмгек миг-ранттарынын акыбалын, єлкєлє раралык миграциялык саясатты, улутташтардын этникалык жа-на руханий сакталышын, байгер кыргызстандыктардын инвести-циясын, бизнес долбоорлорду, кыргызмамлекеттїїлїгїнїн аба-

лын, улуттар аралык саясатты, єлкєлєр аралык достук ымаланы, мамлекеттин кыргыз уюмдары менен болгон єз ара карым-ка-тышын талкууга алып, мекен їчїн жан їрєєгє чакырат.

Конгресстин ишине сырттагы сыймыктуу каарман кыргызстан-дыктардан тышкары, єлкє баш-чысы баш болгон єкмєт мїчє-лєрїнїн, коомдук ишмерлердин, ири ишкерлердин жана депутат-тардын да катышуусу кїтїлїїдє.

Августтун 1-3 кїндєрї борборубузда «Кыргызстандын биримдиги жана єнїгїшї їчїн биргеликте!» ураанынын астында Кыргызстандыктардын жана мекендештердин бїткїл дїйнєлїк биринчи конгресси чакырылып, анда дїйнє кыргыздары чогулганы турушат. Сырттагы кыргыздардын башын кошкон конгресстин ишине дїйнєнїн Азия, Европа, Африка континеттерин камтыган 50 чакты єлкєсїнєн 600дєй делегат, 200дєй конок чакырылмакчы. Аталган конгресстин уюштуруучусу Россия жана Казакстандагы кыргыз диаспораларынын «Замандаш» ассоциациясы.


12 ДЕН СООЛУК ДЕН СООЛ

БезгекБезгекЖай мезгили келеери менен чымын-чиркей баарыбыздын айлабызды

кетирери анык. Кенедей болгон канаттуу кан соргучтар адам ємїрїн алат дегенге ишенгиў келбейт. Бирок, бул чындык. Андай адам ємїрїнє коркунуч туудурган оорулардын бири – безгек. Безгек оорусуна жылына 350-500 миллион адам чалдыгат. Алардын ичинен 1,3-3 миллионго жакыны бул дїйнє менен кош айтышат. Аталган дарттан кєбїнесе 5 жашка чейинки жаш наристелер жабыркашат. Безгектен Африка єлкєлєрї, Сахара чєлїнїн тїштїк аймагынын 85-90% жашоочулары жапа чегип келишет.

малярия

БЕЗГЕК Безгек (малярия) итальяндардын

“malaria” – “жаман аба” деген сєзїнєн алынган. Мурун бул ооруну жаман аба ча-кырат деп эсептешкен. Безгек ошондой эле “саз калтыратмасы” (болотная лехорадка) деген ат менен белгилїї.

БЕЗГЕКТИ АЛЫП ЖЇРЇЇЧЇ ЧИРКЕЙЛЕР

Дїйнєдє чиркейдин 500гє жакын тїрї жашайт. Алардын ичинен анофелес тїрїн-дєгї чиркейдин ургаачылары гана безгек оорусун жугузат. Бул чиркейлер безгек менен ооруган адамдардын канын соргон-до жуктурушат да башка адамды чаккан-да чиркейлердин шилекейи аркылуу ми-те адамдын канына єтєт. Мителер кызыл кан денечелеринин (эритроциттер) ичине кирип чоўоюп, бєлїнїп, кєбєйє баштайт. Мителер толуп кеткен кызыл кан денече-лер жарылып, андагы мителер жана алар-дын топтолгон уулары канга кошулат. Ушундан улам чыйрыгуу жана калтыроо келип чыгат. Кээде безгек менен ооруган же ооруп айыккан кишинин канын (до-нордон) башка адамга куйганда, ошондой эле жакшы тазалоодон єткєрїлбєгєн шп-риц аркылуу да жугуусу мїмкїн.

АНОФЕЛЕС ЧИРКЕЙИ Анофелес чиркейлери саздуу, камыштуу

жерлерди, суу агып чыкпаган кєлчїктєрдї, тайыз кєлмєлєрдї байырлашат. (Бишкек-те чиркейлер кєп байырлаган эл жашоочу аймак болуп сууга жакын жайгашкан Ак-Бата, Калыс-Ордо конуштары эсептелет) Алар жумурткаларын сууга ташташат. Ал жерден жумурткалар єсїп жетилип, чир-кейге айланышат. Безгек митесин алып жїргєн чиркей менен соо чиркейди ажы-ратууга болот. Анткени соо чиркей кон-гондо денесин тїз кармаса, анофелес чир-кейи жамбашын єйдє кєтєрїп конот.

ООРУНУН АЛГАЧКЫ БЕЛГИЛЕРИ Безгектин негизги белгиси - калтырат-

манын катуулашы. Безгек менен ооруган адам эсинен танып, денеси калчылдап ты-рыша баштайт. Аталган ооруга чалдыккан-да приступтун узактыгы 6-36 саатка чейин созулуп, ар бир эки саат сайын кармап ту-рушу мїмкїн. Эгерде оорулууну убагында дарылабаса, оору бат-бат кармайт (12-15 жолу же андан да кєп). Бул ооруну жугу-зуп алган кишинин организминде алгачкы 10-14 кїн оорунун белгиси пайда болбойт, бул оорунун жашыруун мезгили.

ООРУ КОШ БОЙЛУУЛАРГА ЄТЄ КОРКУНУЧТУУ

Безгек айрыкча кош бойлуу аялдар жа-на 5 жашка чейинки наристелер їчїн єтє коркунучтуу. Эгер айымдар кош бойлуу кезинде безгекти жугузуп алса боюнан тїшїп калуусуна, єз убагынан эрте тєрєп коюусуна жана тєрєттєн кийинки оору-ларынын кїчєшїнє себепчи болушу мїм-кїн. Ошондой эле кош бойлуу кезде оору

тїйїлдїк аркылуу балага да єтєт. Ал эми наристелердин иммундук системасы толук калыптана элек болгондуктан, безгекти козгоочу мителерге каршылык кєрсєтїї кыйынчылык менен ишке ашат. Андыктан безгек жуккан адамдар сєзсїз ооруканага жаткырылууга тийиш.

ООРУНУН ТЇРЛЄРЇ

Безгек оорусу негизинен 4 тїргє бєлїнєт.

•3 кїндїк

•4 кїндїк

•Тропикалык

•Овале безгек

Биздин Кыргызстанда безгектин 3 кїн-дїк тїрї бар. 3 кїндїк безгекте оорунун жа-шыруун єнїгїї мезгили кыска (10-14 кїн) жана узак (6 айдан 36 айга чейин) болуп бєлїнєт. Узакка созулган тїрїндє оору-нун белгилери кийинки жылы жазында же 2–2,5 жыл ичинде пайда болот. Бул ара-лыкта адам мителерди алып жїрїїчї болуп калат. Алгач адамдын башы ооруп, чыйры-гат. Алы кетип, калтырап, дене табы кєтє-рїлїп, 39-40 градуска жетет. Денеси кары-шып, эсинен танат. Абдан тердеп, жєєлїйт, айрым учурда кусушу да мїмкїн. Дене табы тїшкєн соў оору белгилери кєп билинбей калат да, 48 сааттан кийин оору белгиле-ри кайрадан кайталанат. Оорулуу врачка кайрылып дарыланбаса, 1 апта ичинде кєк боор чоўоёт, 2-3 аптада аз кандуулук єнї-гєт. Уйку бези менен боор да акырындап чоўоё баштап, бєйрєк, мээ жабыркайт. Ал эми жаш балдардын тез-тез ичи єтєт, заўы кїўїрт-жашыл тїстє, кан аралашкан болот. Дене табы кєтєрїлїп, муундары тырышат. Кєк боору жана боору чоўоёт.

ДАРЫЛАНУУ Эгер сизде оорунун белгилери байкалса,

тезинен бейтапканага кайрылууўуз кажет. Єз алдынча дарылануу оорунун кїчєп ке-тишине алып келет. Врач текшерип кєрїп, анализ їчїн манжа учунан кан тапшыртат. Оорунун жукканы билинсе, анда жугуш-туу оорулар ооруканасына жолдомо берет. Ал жерде адам 17 кїн жатып, дарыланып, айыгып чыгат. Айта кетчї нерсе, безгек-ке каршы дары-дармектер дарыканалар-да сатылбайт, бир гана жугуштуу оорулар ооруканасында болот.

АЛДЫН АЛУУ Безгектин алдын алуу їчїн чиркейлер

менен кїрєшїї зарыл. Пайдасы жок кєл-

мєлєрдї, саздак жерлерди кургатуу ке-рек. Арыктардын жээгин тазалап, суунун агымын жогорулатуу, жуунуучу жайлар-ды кургак жана таза кармоо кажет. Да-рыгерлердин айтымында жетилген чир-кейлерге карата уулуу заттарды (инсек-тициддерди) турак-жайларга, кєлмєлєр-гє, чєптїї, нымдуу жерлерге чачуу керек. Суу сакталган идиштердин оозун бекем жабуу зарыл. Безгектин алдын-алуу їчїн чиркейлердин кєбєйїшїнє жол бербєє керек. Чиркей бар жерде эшик, терезе-лерди металл торлор менен тосуу керек. Чиркей тїн ичинде чаккандыктан жатаар алдында їйдїн ичин тїтєтїп койсо болот. Тердеген адамга чиркейлер абдан жабы-шышат. Андыктан тердеген сайын самын-данып жуунуп туруу зарыл. Дененин ачык жерлерине чиркейлерди качыруучу ата-йын майларды, кремдерди колдонуу да жакшы натыйжа берет.

БЕЗГЕКТЕН КАЗА БОЛГОН АТАКТУУЛАР:

1. Александр Македонский2. Готтордун – байыркы герман-дардын падышасы Аларих3. Байыркы гунндардын кол башчысы Атилла4. Чыўгызхан5. Ыйык Августин6. Италия акыны Данте7. Христофор Колумб8. Англиялык революционер Оливер Кромвель9. Англия акыны Байрон ж.б.

Мээрим Бактыбек кызы

ДАРЫЛАРГА БАШ ИЙБЕГЕН

БАКТЕРИЯБАКТЕРИЯТїштїк-Чыгыш Азиядан Британияга кайтып келген жарандарда кїчтїї

дарыларга да туруштук бере алчу бактериянын жаўы тїрї табылган. Дарылоодон єтїп жаткан бейтаптардын кєпчїлїгї ал жакка арзан пластикалык хирургия жасатканы барышкан. Эми ал жактан кайткан 50 адамда ошол бактерия аныкталды. Кєпчїлїк медициналык эксперттер инфекция эми дїйнє боюнча тарап кетиши мїмкїн, деп эскертип жатышат.

Буга чейин дїйнєнїн їшїн алган айтылуу чочко тумоосу эми кооптуу болбой калганын эки кїн мурда Дїйнєлїк Саламаттыкты сактоо уюму айтып чыккан эле. Арадан бир кїн єтїп-єтпєй NDM-1 деген фермент табылганы маалым болду. Ал фермент кадимки бактерияны дарылоого баш ийбеген жаўы бактерияга айланды-рат. Бул болсо, медициналык кызматкерлердин айтымында, дарылоого такыр мїм-кїн болбогон инфекциялык оруулардын тарашына тїрткї болот. Британиянын Са-ламаттыкты cактоо rызматынын єкїлї Дэвид Ливемор антибиотиктерге туруктуу бактерияны жок кылуу кыйын дейт. «Учурда инфекцияларга каршы бир-эки анти-биотик дагы эле колдонулат, бирок бул жаатта мїмкїнчїлїктєрїбїз бара-бара аза-йып баратат». Мындан тышкары, айрым эксперттердин айтымында, бактерия бир адамдан экинчисине єтїшї мїмкїн деген коркунуч жок эмес. «NDM-1 ферменти ар тїрдїї бактерияларга єтїп, ар кандай диагноз коюлган бейтаптардын арасын-да тарап кетиши мїмкїн. Мындай учурда, баарыбыз чоў проблемага кабылабыз. Бири-бирине окшобогон инфекцияларды дарылоо андан да татаал болуп кетет», - деди Дэвид Ливемор. Ошондой болсо да эл аралык уюмдар илдеттин алдын алууга болот дешет. Ал їчїн кадимки медициналык иш-чаралар жана атайын дезинфек-циялоочу жабдуулар керек. Ошондой эле антибактериялык самын менен тез-тез кол жууп туруу зарыл, дешет эксперттер.


1313ПАЙДАЛУУ КЕЎЕШТЕР

Болоор-болбос нерсеге жинденип, кєўїлдї чєгєрїп стресске туш болуу, ар кандай оор кырдаалдар ден соолукка терс таасирин берет. Тємєнкї жєнєкєй жана маанилїї кеўештерге кєўїл бєлїўїз.

“САБЫРДЫН ТЇБЇ САРЫ АЛТЫН“ - ДЕЙТ, САБЫРДУУ БОЛУУГА АРАКЕТ ЖАСАЎЫЗ!

АВТО УНААДАКинодогу супермен экениўизди эс-

ке алып, алдыўызда бара жаткан унааны ашып єтїїгє эч убакта аракет кылбаўыз. Катуу ылдамдыкта айдабаганыўыз дурус, анткени сиз канчалык ылдам айдасаўыз, жїрєгїўїздїн согушу ошончолук тездеп стресске алып келїїгє шарт тїзєт.

КЫЯЛДАНЫЎЫЗКофени ашыкча ичїїнї токтотуўуз, жу-

муштан чарчап турсаўыз бир нече мїнєт жумушта отурганыўызды унутуп єзїўїз-дї таза абада, тоодо эс алып жїргєндєй кыялдансаўыз кадимкидей эс ала тїшєсїз. Бул кєрїнїштї окумуштуулар иш жїзїндє эбак далилдешкен.

Сизди кызыктырган, тїйшєлткєн ма-селе тууралуу кесиптешиўиз менен басып баратып талкууга алсаўыз, сейилдєє сиз-ге да, єнєктєшїўїзгє да жагымдуу маанай жаратып эс алдырат.

КРОССВОРД ЧЕЧЇЇ МЕНЕН АЛЕКТЕНЇЇ

Жумуш кїнїўїз аяктап їйгє кайтып келгенде эў биринчи кол саатыўызды че-чип салуу керек, жубайыўыз менен сїйлє-шїїчї олуттуу маселени башка кїнгє жыл-

дырыўыз, їстєккє-босток болушу толук мїмкїн. Їстєлдїн їстїндєгї майда-барат буюмдарды кєздєн далдоо жерге алып са-лыўыз. Себеби бытырап жайнаган нерсе-лер кыжырды келтирет. Мындан тышка-ры кроссворд чечїї менен алектенсеўиз да жакшы жыйынтык берет.

БОШ УБАКТА Психологдордун далилдєєсїнє таяна

турган болсок жини келген адам чач-та-

рачка барып чачын кырктырса кадимки-дей эс алып, кыжыры тарайт экен. Бул бир чети кїлкїлїї болгону менен кєпчїлїк адамдар дал ушул ыкманы жинин таратыш їчїн колдонушат.

Андан тышкары єзгєчє айымдар ачуу-ланганда тїймє тїйїшїп, бийлеп єздєрїн алаксытышат. Ал эми эў жєнєкєй жана оўой ыкма аквариумдагы балыктардын ары-бери тынымсыз сїзгєнїн карап оту-руу болуп саналат.

Їпєл Анаркулова

САЛАТ ЖАБУУНУН СЫРЛАРЫ

•Салатты банкага жапкандан кийин капкагы жакшы жабылганын текше-риш їчїн капкактын їстїн жакшылап сєємєй менен басып кєрїш керек. Эгер сєємєй менен басылган жер бир нече убактан кийин кайра тїзєлє баштаса, анда капкак жакшы жабылган эмес.

•Єтє муздак жерде салаттар то-ўуп, атылып кетпегени менен даамы бир аз бузулат. Муздак жерде кєпкє турган салатты ачып жесеўиз даамы кадимкидей супсак тартып калганын байкайсыз.

•Кышкы салаттарга даярдаган азыктарды сыр мискейге кайнатканы-ўыз туура. Алюминий мискейден ка-лемпирдин, капустанын, кызылчанын даамы бузулат.

•Банка кышка жетпей атып кетпеш їчїн аны буулап жатканда оозунан кармабай капталынан майлык менен кармаганыўыз оў. Банканы бууга 10-15 мїнєттєн кем кармабоо керек. Ал эми капкакты 2 мїнєттєн ашык кар-мабаўыз.

•Банканы буулоонун дагы бир жолу духовкага банканы салып, 100 градуска коёбуз. Саатты карап он беш мїнєттєн кийин алып чыгабыз.

•Туздаганга бадыраўды даярдаш їчїн эў биринчи кєлємїнє, анан бады-раўдын їзїлгєнїнє канча кїн болгону-на басым коюўуз. Эгер бадыраў эки-їч кїн мурда їзїлсє аны муздак сууга 3-6 саатка чылай турсаўыз мурдакы калы-бына келет.

•Бадыраўды туздаарда банканы єтє буулантып жиберсеўиз бадыраў аз эле убакыттын ичинде атып кетиши мїм-кїн. Ошондуктан банканы єз убакты-сынан ашык бууга кармабаўыз.

•Салатка кошо турган капустаны тор баштыкка сактаўыз. Їстїнкї жал-бырактарын їзїп салууга шашпасаўыз болот. Анткени ал жалбырактар капус-танын тїп-орду менен соолутуп салбай сактап турат.

•Помидор, баклажан, сабиздерди бир кїн жакшылап сакташ їчїн топура-гын бир сыйра кїбїп салып, кургак чї-пїрєк менен сїртїп коюўуз. Айрымдар сууга жууп салышат. Мындай жол менен жашылча бат соолуп, даамын жоготот.

СЇТТЇН ДЕН СООЛУККА БОЛГОН ПАЙДАСЫ

Сїттїн пайдасы менен зыяны тууралуу эл ичинде кєптєгєн пикирлер айтылып ке-лет. Кээ бири сїт адам баласына кичинекей кезинде эле керек, чоўойгондо аны ичїї зыян деп эсептешсе, кээ бири сїттї ємїр бою ичїї керек анын пайдасынан башка зыяны жок деген пикирде.

Чынында сїттїн ден соолукка болгон пайдасы єтє чоў. Эгерде сиз ашыкча сал-мактан арылууну кєздєсєўїз кїнїгє эртеў менен бир стакан сїт ичип турганыўыз оў. Себеби сїттїн курамындагы кальций де-недеги ашыкча майларды жок кыла алат.

Уйкуўуз качып, канчалык чарчап турса-ўыз да мемиреп уктап кете албай жаткан болсоўуз, жатаар алдында бир стакан сїткє балды аралаштырып туруп ичсе адамдын организмин жибитип, уйкусун тез келти-рет. Мындан тышкары сїт суусунду канды-рат экен. Окумуштуулардын далилдєєсїнє караганда сїт азыктарын їзбєй колдонгон адам инфаркт, инсульт сыяктуу коркунуч-туу ооруларын 50% азайтат.

ГЇЛДЇ УЗАККА САКТООДОГУ ЭЎ НЕГИЗГИ ЭРЕЖЕ

Бажырайып кєздїн жоосун алган гїл-дїн саналуу гана кїндєрдє соолуп калга-ны кєпчїлїктї єкїндїрбєй койбойт. Гїлдї узакка сактоодогу эў негизги эреже-вазага салынган гїл желден жана кїндїн нурунан алыс коюлуш керек. Муну менен эле тим болбостон сууга бир чай кашык кумшекер же жарым таблетка аспирин салып койго-нуўуз оў. Сууну алмаштырган сайын ал-бетте анын кошулмаларын кошо алмаш-тырып туруу керек. Дагы бир белгилей кетчї жагдай гїлдї жер-жемиштер менен аралаштырып же ашканага коюуга бол-бойт. Эгерде гїл соолуп баратканда сууга бир нече нашатыр спиртин тамчылатып койсо бир аз кїнгє болсо да гїл єз калы-бында турат.

АДАМ УЗАГЫРААК ЄМЇР СЇРГЇСЇ КЕЛСЕ

Айрым маалыматтарга карасак жал-коолор кєп жашашат деген пикирлер бар. Кєрсє, тескерисинче физикалык жактан кєп кыймылдап, тынымсыз оокат кылып жаны тынбаган адам жалкоолорго кара-ганда орто эсеп менен 10 жылга жай кар-таят. Мындай жыйынтыкка келээрден мурда окумуштуулар эксперимент жїр-гїзїп кєрїшкєн. Жыйынтыгында жаны жай алып, кєп чарчабаган адам менен эм-гекчил адамдардын организмин салыш-тырып кєрїшїп, физикалык кыймылды активдїї жїргїзгєн кишинин организми єзїнїкїнєн 10 жаш кичїї, кєп кыймылда болбогон адамдыкы менен теў болуп чык-кан. Ушундан улам адам узагыраак ємїр сїргїсї келсе кара жумуштан качпай, жал-коолукка жол бербегени оў.

КЄЗГЄ ЖАСАЛУУЧУ КЄНЇГЇЇЛЄР

Кєзгє кєп кїч келїїчї жумушту аркала-саўыз кечинде кєзїўїз кызарып, сайгыла-шып ооруп чыгаары анык. Єзгєчє мындай абал компьютерде иштегендерде кезде-шет. Тємєндєгї кєнїгїїлєрдї кылдаттык менен аткарсаўыз кєзїўїздїн ооруганы жеўилдейт.

1. Кєзїўїздї 10 мїнєт жумуп туруўуз, андан соў гана 10-20 жолу бат-баттан ачып-жумуўуз. Кєзїўїздї ачаарда чоў-чоў ачыўыз.

2. Кєзїўїздї жумуп туруп, сєємєйїўїз-дїн учу менен жумшак ушалап туруўуз, бул кєнїгїїнї 30 секунд кайталоо керек.

3. Терезеге барып (бакты, їйдї ж.б.) бир обьекти 5 секунд, ал эми мурдуўуздун учун 3 секунд карап турсаўыз сизге оў на-тыйжа берет.


1414

- Тамара, жеўиш кут болсун!- Рахмат.

- Кайсыл жактан келдиў? - Нарын областынын Жумгал району-

нуна караштуу Байзак айылынан келдим.

- Спортко жєн эле адам келе бер-бейт да. Сен кандайча келгенсиў?-Кичине кезимден спортко кызыкчу-

мун. Башта кросско чуркап жїрдїм ки-йин кїрєшкє кызыгуум артып кетти. Їй-дєгїлєрдє деле спорт менен машыккан-дар жок.

- Спорттун бул тїрїн эмнеге тан-дадыў?-Биздин айылда биринчи кїрєш боюн-

ча зал ачылган. Ошондо кїрєшкє жазы-лып кирип кеткем. Кийинчерээк спорттун башка тїрї боюнча залдар ачылды бирок аларга кєўїлїм чапкан жок.

- Кимди кумир тутасыў? - Айсулуу Тыныбековадай болсом

дейм.

- Їйдєн сенин тандооўо каршы болгондор барбы?- Башта апам дагы башкалар спорттун

бул тїрї кыз киши їчїн эмес деп каршы

болушкан, бирок мен андай сєздєргє маа-ни бербейм. Анткен менен мени дайыма атам колдоп келет.

- Эў биринчи жеўишиў эсиўде бол-со керек? - Биринчи жолу 12 жашымда Нарын

шаарында єткєн мелдешке баргам. Ан-да мен 3 эле кїн машыгып 2-орунду алып калгам. Биринчи жолу атаандашым менен килемге чыкканда сїрдєп жаман болгом, азыр кєнїп калдым. Бїгїнкї мелдеш он

бешинчи мелдешим болду.

- Чемпионатка кандай даярдыкта келгенсиў?- Жакшы эле даярдыкта келгем бирок,

атаандаштарым менден да кїчтїїлїк кы-лып кетишти.

- Кайсы мамлекеттин балбандары кїчтїї экен?- Казакстан менен Индиянын кыздары

кїчтїї экен.

- Машыктыруучуў тууралуу айт-пасаў болбостур?- Машыктыруучум Денкадыров Ток-

тобек, Байбосунов Каныбек деген агай-лар. Бул агайларыма учурдан пайдала-нып ыраазычылык билдирем. Машыкты-руучуларым болбогондо мен бїгїнкїдєй мелдештерге келмек эмесмин да.

- Спорттон тышкары эмне менен алектенесиў?- Мектепте уюшулган ийримдердин

баарына катышам. Маданий иш чараларга активдїї катышам.

- Спорт окууўа тоскоолдук жа-ратпайбы? - Жо-ок, спортту да окууну да бир алып

кеткенге аракет кылам.

- Мектепте жеўилдик каралабы? - Ар кандай, мугалимдердин кээси же-

ўилдик кылса кээси кылбайт.

- Окууну бїтєєрїўє аз калыптыр,

келечекте кайсы кесиптин ээси болсом дейсиў? - Келечекте милиция же юрист болом

деген тилегим бар.

- Балбан кызыбыз тийишкен бал-дарды «прогиб» чаап койсо керек?- (Кїлїп) Андай деле кєп балдар ти-

йишпейт, кєбї мени эркек бала деп ой-лошот. Кыз дешпейт. Анын їстїнє спорт-чулар килемдер тышкары жерде кїч сы-нашпайт да.

КЇЧ БИЛЕК

Єткєн аптада Бишкек шаарындагы Кожомкул атындагы спорт сарайында кїрєш боюнча кадеттер арасында Азия чемпионаты болуп єттї. Чемпионатка Азиянын 15 єлкєсїнєн спортчулар келип катышышты. Алардын ичинен 38 кг салмакта 16 жаштагы Тамара аттуу балбан кызыбыз 3-орунга жетишти.

«МЕНИ ЭРКЕК БАЛА «МЕНИ ЭРКЕК БАЛА ДЕП ОЙЛОШОТ»

Тамара КЕЛДИБЕК кызы, спортчу:ЛОНДОНГО 4 СПОРТЧУ БАРАТ

Лондондо єтїїчї Олимпияда оюнда-рында Кыргызстандын намысын тєрт балбан коргойт. Бул тууралуу дене тар-бия жана спорт агенттигинин мїдїрї Байгазы Кенжебаев билдирди. Анын айтымында бардык балбандардын даяр-дыгы мыкты.

Грек-рим кїрєшї боюнча 55 кг сал-макта Арсен Эралиев, 74 кг салмакта Да-нияр Кєбєнов, эркин кїрєш боюнча Ма-гамед Мусаев (96кг чейин) жана аялдар кїрєшїндє Айсулуу Тыныбекова. Спорт-чуларыбыз їмїтїбїздї актап медаль ме-нен кайтып келет деген ишеничтебиз.

АЗИЯ ЧЕМПИОНАТЫНДА КЫРГЫЗСТАНДЫКТАР 17 МЕДАЛЬ АЛЫШТЫ

Бишкекте єткєн кадеттер арасындагы Азия чемпионатында Кыргызсиандын курама командасы 7 алтын, 5 кїмїш, 5 ко-ло медалга ээ болушту. 2 алтын, 4кїмїш, 2 коло грек-рим кїрєшї боюнча, 4 алтын, 1кїмїш эркин кїрєштєн, 1 алтын, 3 коло аялдар арасындагы кїрєштєн алышты.

КЫРГЫЗСТАНДА ДАГЫ БИР

АЛТЫН Якутияда єткєн

«Дети Азии» аттуу V эл аралык спорттук оюндарда мекенде-шибиз алтын медаль

алды. Бул жакшы жаўылыкты дене тар-бия жана спорт агенттиги билдирди. Спорттук оюндар Якутиянын 3 шаа-рында єтїп, 3 миўге чукул жаш атлет-тер катышууда.

Кыргызстандык жеўил атлет Ксения Прокопьева 400 метр ааралыкка чур-коодо 57:89 секундда чуркап єтїп алтын медалга жетишти. Эркин кїрєш боюн-ча 32кг салмакта Талгат Тынчтыкбеков 2 орунга ээ болду. Эске салсак аталган спорт оюндары ар бир 4 жылда бир єтїп 20дан ашык мамлекеттен спортчулар катышышат. Быйыл Кыргызстанга 50 орун берилип бардыгы толукталып ке-тишкен. Кыргызстандын курама коман-дасын 17 жашка чейинки спортчулар тї-зєт. Алар спорттун он тїрї боюнча на-мысты коргошмокчу.

ФЕДЕРЕР КАЙРАДАН ДЇЙНЄ-НЇН БИРИНЧИ РАКЕТКАСЫ

Швецариялык теннисчи Роджер Фе-дерер жетинчи жолку жеўишин алды. Эў негизгиси дїйнєнїн ракеткасы наамын кайтарып алгандыгы болду. 30 жашта-гы Федерер Пит Сампрасттан кийин та-рыхтагы 7 жолку чемпион болуп калды.

76 жыл аралыгында биринчи жолу финалдык турнирге британиянын єкї-лї чыкты. Бирок, Энди Маррей атаанда-шына 4 партияда алдырып койгон. (6:4, 5:7, 3:6, 4:6).

Спорт кабарлары

Насипа Байызбекова


1515СКАНВОРД

АКЫЛЫ ЖЕТСЕ, АТАНЫ УУЛ БИЛЕТ.


1616Молдобек ИРСАЛИЕВ:

БААТЫРЛАР БАЯНЫ

21-22-июлда кыргыз кереметтеринин бири болгон Соў-Кєл жайлоосунда Олжоболот уулу Андаш баатырдын 185 жылдыгы болот. Андаш баатыр Чийде-Кашка деген жерде тєрєлїп, алты жашында атасы каза болгондон кийин Кочкордун Ак-Жар айылына келип, ошол жерден чоўоёт. Кїмбєзї Соў-Кєлдє курулуп бїтїп атат. Кочкорго Андаш баатырдын бюсту коюлду.

Компания по производству металлопластиковых и алюминиевых изделий

720031 КЫРГЫЗСКАЯ РЕСПУБЛИКА, Г. БИШКЕК, УЛ. М. ГОРЬКОГО 1ТЕЛ.: +996 (312) 53-51-10; МОБ.: +996 (550) 53-51-10

E-MAIL: [email protected]; WWW.MIR-OKON.KG

• ОКНА

• ДВЕРИ

• ВИТРАЖИ

• МОСКИТНЫЕ СЕТКИ

• ПЕРЕГОРОДКИ

• КАЧЕСТВЕННЫЕ ПРОФИЛИ

• ВЫСОКАЯ ТЕХНОЛОГИЯ

• ШУМОИЗОЛЯЦИЯ

• ВЫЕЗД , ЗАМЕР,

УСТАНОВКА

АРОМАТ ии ВКУС

нана ЛЮБОЙ ВКУСЛЮБОЙ ВКУСАДРЕС: Г.БИШКЕК УЛ. КУРЕНКЕЕВА, 201, ТЕЛ.: 0550251025

E-MAIL: [email protected]

«АНДАШ БААТЫРДЫН 185 ЖЫЛДЫГЫНА ДАЯРДЫКТАРДЫ КЄРЇП ЖАТАБЫЗ»

- Молдобек ата, Андаш баатырдын тоюна даярдыктар кандай, кимдер чакырылды?

- Тойго жетекчи-лердин баары эле ча-кырылат. Жогорку Кеўеш тарабынан атайын токтом чы-гат деп кїтїп атабыз. Жогорку Кеўеш ата-йын комиссия тїзїп, иш-чараны єткєрїї тууралуу чечим кабыл алышкан. Тойдо кыр-

гыз улуттук ат оюндар ат чабыш, жорго са-лыш, кыз куумай, кєк бєрї болот. Бул той-дун артыкчылыгы, театралдашкан кєрсєтїї болот. Анын сценарийин Кыялбек Урман-бетов, режиссёрлор Нарын драм театрынын кєркєм жетекчиси, Мамбетакунов, КРнын эл артисти биргеликте кєрсєтїшєт. Ырчы-лардан Советтер союзунун эл артисти Ка-йыркїл Сартпаева, Дарика Жалгасынова, Кыргызбай Осмонов жана башка кыргыз-га аты таанылган ырчылар ырдашса, тєк-мє акындардан Аалы Туткучев, Жеўишбек Жумакадыр сыяктуу жигиттер айтышат. Калемгерлер дайыма эле элди кыйнап той єткєрїп атат, деген пикирлерин жазып ке-лишет. А биз болгону 4-5 демєєрчїнїн жар-дамы менен тойду єткєрєлї деп турабыз. Мамлекеттен эч кандай акча сурабайбыз.

Рахман Разыков, куудул:

«САХНА»

Биз сахнада министирбиз молдобуз,Кээде кашаў кээде кїлїк жоргобуз.Келесообуз, депутатпыз, бандитпиз,Аша чапсак ага капа болбоўуз.

Биз сахнада кемпир, аял, эркекпиз,Тєрєпейил, бюрократ, элпекпиз.Акылдуубуз, гений, академикпиз, Керек болсо кээде жинди тентекпиз.

Биз сахнада окуучубуз, агайбыз,Кээде байбыз, кээде тыйын санайбыз.Кээде батыр, кээде коркок, кыялкеч,Кол жетпеген жылдыздарды саамайбыз.

Биз сахнада президентпиз кааласак,Ємїр бою кетпес болуп шайланган.Кудай берген талантыбыз жетелеп,Ырыскыбыз сахна менен байланган.

Биз сахнадан ханга салам бербеген,Таланттарбыз бїт баарынан бийикпиз.Бирок элден бийик болбой эчкачан,Таазим кылып келдик башты ийип биз!

Бетти даярдаган Аида Ишенгулова

Бир шиўгил

Documents

Айбат - коомдук-саясий гезити