7/30/2019 2012'de Siyaset

1/42

setaAnaliz

.

S E T A | S y a s e t , E k o n o m v e T o p l u m A r a t r m a l a r V a k | w w w . s e t a v . o r g | A r a l k 2 0 1 2

2012DE SYASETHATEM ETE, GALP DALAY, SAM ORUN ERSAY, DOAN EKNAT

7/30/2019 2012'de Siyaset

2/42

HATEM ETE, GALP DALAY,SAM ORUN ERSAY, DOAN EKNAT

Say: 60 | Ara l k 2012

S E T AA N A L Z

2012DE SYASET

2 0 1 2 Y a y n h a k l a r m a h f u z d u r

setaAnaliz

.

NDEKLER

YNETC ZET | 31. VESAYETN GERLETLMES VE DARBELERLE YZLEME | 9

2. NA SYASET VE AK PART | 12

3. ARAYI SYASET VE CHP | 19

4. TELAF SYASET VE MHP | 24

5. VEKALET(EN) SYASET() VE BDP | 28

6. GVENLK-DYALOG EKSENNDE PKK VE KRT MESELES | 31

7. SONU | 39

7/30/2019 2012'de Siyaset

3/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

3

YNETC ZET

Trkiye, 2012 yln, vesayet sisteminin siyasal denklem zerindeki arln yitirmesini sembolize eden

12 Eyll 2010 reerandumu ve demokratik ilkelere dayal yeni Trkiyeyi ina srecinin toplumdan

vize almasn sembolize eden 12 Haziran 2011 seimlerinin siyasal yansmalaryla geirdi. Bu iki kritikeik, btn siyasi aktr, kurum ve kesimlerin siyaset zeminini deitirdi. Ancak, Trkiyenin 2014 ve

2015 yllarnda srasyla yerel, Cumhurbakanl ve genel seimleri gerekletirecek olmas, siyasi ak

tr ve partilerin, ina srecindeki perormanslar zerinde etkili oldu. Siyasi partiler, bir taratan, 12 Ey

ll reerandumu ve 12 Haziran seimlerinin verdii demokratik reorm ve yeni Trkiyeyi ina mesajna

bigne kalamazken, te taratan, seim maratonu ariesinde radikal bir siyasal hamlede bulunmaktan

da ekindiler. Bu gerilimli siyasal psikoloji, 2012de demokratik siyasal iklimin kk admlarla tahkim

edilmesini olanakl klarken, kapsaml bir siyasal reorm srecinin yaanmasn da imknsz kld.

Elinizdeki analizde, siyasi partilerin bu gerilimli siyasal psikolojinin etkisi altnda yaanan 2012 ylndaki

perormanslar mercek altna alnrken, siyasal aaliyetin iki deimez gndem maddesi olan vesayetle

mcadeledarbelerle yzleme ve PKKnn silahszlandrlmasKrt sorununun zm balklarnda

kaydedilen gelimelere deinilmektedir.

Vesayetin Geriletilmesi ve Darbelerle Yzleme

2012 yl, 2000lerin bandan beri siyasal gndemin belirleyici dinamiklerinden biri olan, siyasal sis

temi vesayeti etkilerden arndrma srecinin hz kesmeden devam ettii bir yl oldu. Trkiyenin

2000li yllarn banda Avrupa Birlii reormlar zerinden balayan sivilleme serveni, 2007den

itibaren darbe teebbs davalar ile devam etmiti. zellikle Ergenekon ve Balyoz davalar bala

mnda toplumda arkl tepkilere kaynaklk eden sre, 2012 ylnda yeni bir sahaya geti. Darbe te

ebbs davalarnn bir ksmnda Atabeyler, Balyoz karar aklanrken, Ergenekon davasnda mah

kemenin iddia makamndan mtalaa istemesi ile bir dnemin sonuna yaklald algs kuvvetlendi.

te yandan darbelerle yzlemede yeni istikamet, iili darbelerin yarg nne karlmas oldu. Buanlamda 2012 ylnn kukusuz en nemli gelimesi, Nisan aynda grlmeye balanan 12 Eyll da

vasnda Kenan Evren ve Tahsin ahinkayann Cumhuriyet tarihinde yarg nne karlan ilk baarl

cunta yeleri olmalaryd. 1980 darbecilerinin yarglanmas, dier iili darbe srelerinin de adalete

hesap vermesi talebini ortaya kard: 28 ubat sreci hakknda balayan ve yl boyunca devam eden

soruturma, Em. Org. evik Bir ve Kemal Grz gibi isimlerin tutuklanmalarna sahne oldu.

2007den itibaren arlkl olarak yarg organlar zerinden devam eden sivilleme abalar, 2012de

yasamann daha akti bir rol oynad yeni bir denklemin sinyallerini verdi. Meclis Darbe ve Muhtra

lar Aratrma Komisyonunun 132 madurun tanklna bavurararak hazrlad 1404 sayalk rapor,

TBMMnin tarihinde ilk kez kendisine kar ilenen sular iin hesap sormasn temsil etti. Komisyon

almalarna binaen dillendirilen Adnan Menderese iadei itibar ve 1980 darbesinde hkm giyenle

re ynelik sicil a gibi talepler, yakn gelecekte yasama organnn sivilleme srecinde daha merkezibir rol oynayacan gstermektedir.

7/30/2019 2012'de Siyaset

4/42

S E T AA N A L Z

4

na Siyaseti ve AK Parti

12 Eyll 2010 reerandumu ile vesayetin geriletilmesinin tescillenmesi, 12 Haziran 2011da AKPartinin elde ettii seim galibiyeti ve akabinde kullanma soktuu ustalk dnemi, 2023 Vizyonugibi kavramlar hem toplumda hem de siyasette 2012 ylna yeni Trkiyenin ina yl misyonunun

yklenmesine neden oldu. Ancak, Trkiyenin 20142015 yllarnda, hem AK Partinin hem de lkenin kaderi zerinde belirleyici olacak seimlik bir maratona girecek olmas, zlmeyi bekleyensiyasi sorunlarn toplumsal uzlamay gerektirmesi, gelitirecekleri siyasi projelerle AK Partiye alternati olabilecek veya AK Partiyi zorlayacak sahici siyasi aktrlerin yokluu ve blgesel gelimelerinradikal deiimlere gebe olmas, ina srecinin hz ve ynelimi zerinde belirleyici oldu. Buna, hemAK Parti hem de mtteik ve muarzlarnn ina srecinin muhtemel parametrelerine ynelik srdrdkleri aray, tartma ve mcadelelerin younluunu da eklemek mmkn. Btn bu dinamikler,2012nin yeni Trkiyenin ina srecine gei yl olarak tanmlanmas sonucunu dourmaktadr.

Bunun yannda, 2012 yl ina srecinin muhtemel parametrelerine dair gr ayrlklarnn dahanet bir ekilde ortaya kt ve AK Partinin gemi on yl boyunca kendisini destekleyen toplumsalkesimlerden en azla eletiri ald yl oldu. AK Parti, muktedir olduktan sonra demokratik bir siyasalsistem ina etme hedeinden vazgetii, halen sistem iinde varln srdren vesayeti aktrlerle anlat ve/ya muhaazakr bir ina srecini gndemine ald konusunda youn bir eletiriyetabi tutuldu. Bu eletiriler karsnda, AK Parti, reorm srecinin mevcut koullar elverdii ldeina hedeinden saplmadan srdrldn savundu. Bu eletirileri, arkl Trkiye tahayyllerininbir tezahr ve ina ncesi srete yaanan bir hegemonya mcadelesinin bir yansmas olarakokumak mmkn. Yneltilen eletiriler ve yaanan hegemonya mcadelesi, kendinden menkulbir demokratlk akreditasyonuna dnmedii lde, salkl ve kapsayc bir ina srecinin balamasna, sistemin demokratiklemesine ve demokratik siyasal kltrn tahkim edilmesine katksunmaktadr.

Ortaya koyduu 2023 vizyonuyla ina misyonunu stlenen AK Partinin, ina srecinin takvimini,enstrmanlarn ve ynn tayin etme hakk vardr. Ancak, AK Partinin bu sreci yrtrken dengesiyaseti ve gei srecinin yapsndan kaynaklanan risklerin arknda olmasnda yarar var. Bu ere

vede, AK Partinin nndeki en byk risk, siyasal sahiciliini yitirmesi, vicdanlar rahatsz etmesi vetoplumsal gveni zedelemesidir.

Aray Siyaseti ve CHP

2012 yl, CHPnin, 2010dan beri srdrd siyaset arayn bir menzile vardrmaktan vazgeerek,aray siyasetine karar kld bir yl oldu. CHP, lider deiimi yaad Mays 2010dan beri, kimliini vesiyasetini yenileme arayn srdryor. Lider deiimiyle start verdii deiim arayn iki buuk ylaradan sonra, bugn de, nihayete erdirdiini sylemek zor. 12 Haziran 2011 seimlerinde Meclis grubunda revizyona giden parti ynetimi, 2012 ylnn ubat ve Temmuz aylarnda yaplan kurultaylaeski ynetici kadroyu da tasiye ederek parti iinde yaanan iktidar mcadelesine son verdi.

Ancak, geride kalan iki buuk yla be kurultay, bir reerandum ve bir seim sdran yeni CHP y

netimi eski kadrolar tasiye etmekte gsterdii kararll, eski kimlik ve siyaset tarzn deitirmekhususunda sergileyemedi. Semeni kstrmemek adna eski siyasetle ban koparmaktan kanan

7/30/2019 2012'de Siyaset

5/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

5

Kldarolu, eski kadrolardan boalan koltuklarn nemli bir ksmn, CHPnin eski siyasetini temsileden yeni isimlere tahsis ederek bu algy kuvvetlendirdi. Bugn gelinen noktada, parti tabanndavarln srdren ulusalcsosyal demokrat ayrmas, partinin ynetici kadrosunda da temsil edilmekte; bu durum, neredeyse her kritik siyasal sorunda ayrmalara neden olmaktadr. 20142015yllarnda gerekleecek seim, Kldarolunun ayran taraar arasnda tercihte bulunarak, birtaratan yana arlk koymasn zorlatryor. Bu durum, Mays 2010da balayan arayn sonlanmasn ve CHPnin snrlar belirlenmi bir kimlik ve siyasete karar klmasn neredeyse imknsz klyor. Bunedenle, CHP iin, Mays 2010da balayan siyaset araynn, 2012 itibariyle, yerini aray siyasetinebraktn sylemek mmkn.

Cumhuriyet Halk Partisinin 2012 boyunca srdrd kimlik aray ve kararszln yansmalarpartinin siyaset tarznda da dikkat ekici savrulmalar yaanmasn beraberinde getirdi. Parti atsaltnda siyaset yapan arkl gruplarn ne kma abalar, siyaset deiimini gerekletiremeyen ynetimin siyasi slup zerinden kitleleri hareketlendirme abas gibi nedenlerle zaman zaman merkez sol parti kimliinden uzaklaarak marjinalsol rgt grnts vermesine yol at. Bu siyasettarzna, radikal solulusalc genlik derneklerinin dzenledii kutlama programlarna katlma; ancakmarjinal genlik rgtlerinde veya siyasi partilerde rastland ekilde polisle atma grntsverme; toplumsal bar zedeleme riski yksek yerel mezhepi dayanma gsterilerine katlma, vb.

bir ok eylem ve siyasal tutum rnek gsterilebilir. 2012 ylnn Cumhuriyet Halk Partisi asndan rettii temel sonu, partinin kabuk deitirme s

recinin zamana yaylmas nedeniyle artk radikal bir kimlik deiiminin mmkn olmadnn vebu dnemde kimlik ve siyaset tarzlar itibariyle eski ve yeni kadrolarn parti ii nuzlarn tahkimettiklerinin anlalmas oldu. Bugn CHP, eski kimliiyle bark olmamakla birlikte bu kimlii ardnda brakamayan; yeni bir kimlik edinme arzusunun gerektirdii kararll da sergilemeyen bir partigrnts vermektedir. 2010 reerandumu ve 2011 seimlerini bu kararszla gereke gsterenpartinin seime sahne olacak 20142015 dneminde de kesin kararlar almas kolay olmayacaktr.

Telafi Siyaseti ve MHP

2012 yl, MHPnin, telai siyasetine duyduu ihtiyac, greceli olarak yksek bir maliyetle, hissettiibir yl oldu. Cumhurbakanl krizini zmek gibi kritik bir ka olay dnda, vesayetle srdrlenmcadeleye kaytsz kalan MHP, vesayetin tasiyesini sembolize eden reerandumun yansmalarnda ya yeterince doru alglayamad, ya da bilinli olarak yanl tarata konum alarak karlad. MHP,zamann ruhuna ve tarihin akna ters gelen stelik siyasaltoplumsal geleneiyle de rtmeyenbu siyasetin retebilecei muhtemel maliyeti, kendisini ykselen Krt milliyetiliine kar gvenlibir barnak olarak konumlandrmay salayarak nispeten az bir hasarla atlatmay baard. Ancak,2012 yl, MHPnin, reerandum sonularyla yzlemeyi, siyasetini reerandumun dourduu yenisiyasal denklem zerinden yeniden biimlendirmeyi daha azla geciktiremeyeceini ortaya koydu.Bu balamda, Baheli, yln balarnda Babakann Dindar genlik yetitirmek istiyoruz. szleriylebalatt tartmada babakana destek kmak, okullarda din dersi ve Hz. Muhammedin hayatnn semeli ders olarak okutulmasn desteklemek, vb. gibi siyasi tartmalar vastasyla milliyetimuhazakar tabanna deimediini gstermek iin sinyal verdi.

MHP iin yln en kritik gndemi partinin 4 Kasmda gerekletirdii 10. Olaan kongreydi. Kong

rede Baheli genel bakanln korusa da, parti iindeki muhaleetin delegeden ald %40 oranndaki destek, nemli siyasal dnemelerde partinin siyaset retimi zerinde etkili olmaya adaydr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

6/42

S E T AA N A L Z

6

nmzdeki dnemde MHP ile ilgili ana gndem, dedii maliyet sonrasnda gecikmeli olarak telai siyasetinin gerekliliini hisseden partinin, reerandumun iaret ettii yeni siyasal denkleme karlkgelecek bir siyaset retip retemeyeceidir. MHPnin yakn gelecei zerinde etkili olacak bir diergndem maddesi, muhaleetin mevcut saysal gcn siyasal bir gce dntrp dntremeye

ceidir. MHPnin yerel seimlerde sergiledii siyasi perormans beklentileri karlamayacak olursa, muhalier, 4 Kasmdaki kongrede kazandklar, partiyi olaanst kongreye arma rsatn kullanmameruiyetini elde ederek, sahip olduklar saysal gc siyasal gce tahvil etme imkn bulacaklardr.

Vekleten Siyaseti ve BDP

2012 yl, teden beri rgt ile parti olma arasndaki belirsizlikle siyaset yapan BDPnin, siyasi parti olmaktan biraz daha uzaklaarak rgtle daha azla zdeletii bir yl oldu. Bu tespite, BDPlimilletvekillerinin PKKllarla kucaklamas, BDPnin alk grevlerinde yattrc veya arabulucu birrol stlenmek yerine alk grevlerinin siyasi szcln stlenmesi ve siyasi inisiyati gelitirmesibeklenen hemen hemen her olay esnasnda varlk gerekesini ortadan kaldrmak pahasna calanveya PKKy adres/muhatap gstermesi gibi unsurlar gereke gsterilebilir. Bu erevede, 2012 yl,BDPnin siyasi varln anlamszlatrd, varlk gerekesini tekil eden siyasi kanallar ama sorum

luluunu stlenmekten en azla uzaklat bir yl olarak geti. teden beri, siyasi szcln stlendii kitleyi makul bir siyasal vasata ekmek yerine, belirle

nen konuma kendisini uyarlayan BDP, alk grevi eylemi srasnda da bu gelenei bozmad. Alkgrevi eyleminde BDP, taban ve kamuoyu arasnda uzlatrc bir arabulucu rolne soyunmak yerinekendisi de greve katlarak, zmn deil, sorunun bir paras oldu. BDP, kan bir krize mdahaleedip siyasal pozisyonunu glendirmek yerine, kendi aktrln bilinli ekilde ikincil bir konuma iterek calann pozisyonunu glendirmeye alt. nne kan bu rsat, en basitinden arabuluculuk pozisyonu stlenerek siyasi iradesini glendirmek zere kullanmak yerine, edilgen birpozisyonla kendisini grev eylemcileriyle eitleyen BDP, siyaset kurumu tarandan ciddiye alnmave/ya kendi kitlesini ynlendirme potansiyelini de zayatt.

BDP iin yln en byk krizi, 17 Austos 2012de 9 BDPli milletvekilinin emdinli ilesi Balar Kynde PKKl terristlerle kucaklamasyla meydana geldi. BDPli milletvekillerinin PKKllarla ka

meralar nnde olduka samimi otoraar vermeleri gerek kamuoyunda gerekse de Hkmetkanadnda byk bir iniale yol at. Bu otoran, sonular itibariyle, II. Habur etkisi yarattnsylemek yanl olmaz. 9u BDPli 10 milletvekili hakknda Van Cumhuriyet Basavcl tarandanhazrlanan ezlekenin Adalet Bakanlna gnderilmesinin ardndan Babakann dokunulmazlklarkaldrma lehine verdii demelerle, ezlekeler Meclise gelmi bulunmaktadr.

BDP 2012 ylna bu krizlerle birlikte bir de olaanst kongre sdrd. BDP st ynetimi, KCK operasyonlarnn parti kadrolarn daraltmas gerekesiyle 14 Ekimde II. Olaanst Kongresini gerekletirdi. Matematiksel bir ihtiyatan yola klarak gerekletirilen Kongrenin bu ihtiyac gidermeyle snrl bir onksiyon icra ettiini sylemek mmkn. Bu erevede, 2012 yl iinde, kongresrecinden geen dier partilerin AK Parti, CHP, MHP aksine, BDP kongresi, parti kimlii ve siyasetizerinde kalc bir etkiye yol amam grnmektedir.

Blgesel gelimelerin Krt meselesinin ve PKKnn akbetini dorudan belirleyecek bir dzeye gel

dii, vesayetin tasiyesinden sonra Krt meselesi ve PKK dosyasn gndemine alan siyasetin vesiyasi iktidarn zm iin youn bir aray srecinde olduu, PKKnn yanl bir blgesel okumayla

7/30/2019 2012'de Siyaset

7/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

7

gerekletirdii Temmuz 2011deki Silvan saldrsndan sonra demokratik siyasete alan kapatmayncelikleri arasna alarak zm umudunu rseleyecek bir iddet sarmal balatt bir dnemde,BDP, her zamankinden daha azla ihtiya hissedilen siyasi bir inisiyati stlenmek yerine PKKyabal, bilindik edilgen tavrn srdrd. Bu erevede, ulusal ve blgesel koullarn Krt sorununuzmeye ve PKKy silahszlandrmaya aciliyet kazandrd, objekti koullar itibariyle zme enazla yaklald bir zaman diliminde, 2012 ylnda, BDP, siyaset retmek zere yakalad rsatlarhoyrat bir tutumla teperek PKK yedeinde yrtt apolitik tutumunu tahkim etti.

Gvenlik Diyalog Ekseninde PKK ve Krt Meselesi

2012 yl, 14 Temmuz 2011de PKKnn Silvanda gerekletirdii saldryla balayan srecin glgesinde geti. 2012 yl boyunca, younlaan atma, gvenlik ihtiyac, dili ve enstrmanlarnn nplana kmasna, siyasetin mesaisinin ounu gvenlik tedbirlerinin glendirilmesine hasretmesine ve Krt meselesinin zmne ilikin gndemin terrle mcadele gndemi karsnda mevzikaybetmesine yol at. Bunun yannda, 2012 ylnda Krt meselesi balamnda u hususlar ne kt: iddetin ykselmesi ve eylemlerin eitlenmesi, Arap Baharnn etkileri ve yeni blgesel denklem, alk grevleri ve siyasal yansmalar.

Yaygn iddet kullanm, mcadele tarznn eitlendirilmesi ve AK Partinin hede alnmas PKKnn2012 ylnda izledii temel stratejilerinden birini oluturdu. Gaziantep rneinde olduu gibi sivilalana da tanan bu iddet ile PKK, iddeti durduramada gerekesiyle AK Partiye kar toplumsalbir kenin doacan, Ortadouda yaanan gelimelerin bu iddetin Trkiyeye olan maliyetiniartracan ve Arap baharna benzer bir Krt baharnn alt yapsnn hazrlanacan varsaymaktayd. Yine, PKKnn bu sene denedii vurkal ve alan savunmas taktiklerini, Arap bahar srecindeyaanan benzer rneklerden etkilenerek ortaya koyduu anlalmaktadr. Son olarak, PKK, hemdevletin yeni sahibi olarak kabul ettii hem de blgede devletten daha azla toplumsal meruiyetesahip olan, dolaysyla da blgede kurmay hedeedii hegemonyaya kar tehdit olarak algladAK Partiyi kendi mcadele stratejisinin ana hedeerinden biri haline getirdi.

Bunun yannda, Suriye krizi balamnda Trkiyenin ran ve Irak ile arkl cephelerde yer almas PKKzerinde daha nce var olan blgesel basky ortadan kaldrarak rahat hareket edebilme serbestiyeti

kazandrd. Buna ilaveten, PKKya yaknl ile bilinen PYDnin, Suriyenin Kuzey ksmnda doan nuzboluunu doldurmas da, PKKnn Arap Baharnn kendi pozisyonunu glendirdii algsn tahkim etti.

2012 ylnda, blgesel gelimeler Krt ve PKK meselesinin gidiat zerindeki en etkili aktr tekiletti. Ortadouda yaanan srele alakal bir netleme yaanmad srece Krt ve PKK meselesininzmnde yapsal bir deiikliin meydana gelmesi olas gzkmemektedir. Yaanan bu belirsizlik hkmetinde meseleye yaklamnda ortaya koyduu zm parametrelerinin gvenlikdiyalog ekseninde gidipgelmesi sonucunu dourmu grnmektedir.

Hkmet, demokratiksiyasal zm stratejisine ynelik inancn ve kararlln srdrd, bukararll, Krte semeli ders uygulamasn balatma, anadilde savunmay mmkn klma ve anadilde kamu hizmetlerini salamay taahht etme zerinden gsterdii halde, 2012 yl boyunca, terrle mcadele perspektiinin siyasal gndeme hkim olmasna engel olamamtr. nmzdekiyllarda, PKKnn ngrd toplumsal ayrma stratejisini boa karmak zere, AK Partinin terr

le mcadele gndeminin siyasal iklime hkim olmasnn nne geerek, toplumun her kesimineumut alayacak bir demokratikleme perspektiini tedavlde tutmas yararl olacaktr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

8/42

S E T AA N A L Z

8

Trkiye, 2012 yln, vesayet sisteminin siyasal denklem zerindeki arln yitirmesini sembolize eden 12 Eyll 2010 reerandumu ve demokratik ilkelere dayal yeniTrkiyeyi ina srecinin toplumdan vize almasn sembolize eden 12 Haziran 2011seimlerinin siyasal yansmalaryla geirdi. Trkiyenin ikinci yars bir hayli sert geen10 yllk bir mcadeleden sonra, vesayet rejimini geriletmesi, btn siyasi aktr, ku

rum ve kesimlerin siyaset zeminini deitirdi. Siyasi partilerin deien siyasal zemineadaptasyon abalar, vesayet rejimiyle srdrlen mcadelenin siyaset lehine sonulandn tescilleyen 12 Eyll reerandumundan hemen sonra, CHPnin vesayet rejimiyle ittiak siyaseti yrten Genel Bakann deitirmek zorunda kalmas ve tarihibir yanl kararla vesayet sanda yer alan MHPnin 12 Haziran seimlerinde baraj tehlikesi yaamas ve yapt yanl telai etmeye ynelik bir siyaset yrtmesi, zerindenokunabilir. 12 Eyll reerandumu, AK Partiye vesayetten arndrlm demokratik birYeni Trkiyeyi ina sorumluluu yklerken, yalnzca BDPnin siyaseti zerinde hayatibir etkide bulunmad. Trkiyedeki gelimelere yalnzca Krt hareketine yansmalarylasnrl bir ilgi duyan BDP ise, PKKya vekalet etmeye endekslenmi bir siyaset tarznsrdrmeye devam etti.

Bu erevede, 2012 ylnn, bazen birbirini besleyen, bazen de birbiriyle atan iki dinamik zerinden ekillendii sylenebilir. Bu dinamiklerin ilki, 12 Eyll reerandumuve 12 Haziran seimlerinin gndeme tad yeni Trkiyeyi ina srecidir. kinci dinamikse, yeni Trkiyenin ina srecinin hz, balam ve ynelimi zerinde dorudanetkili olan i ve d gelimelerdir. Yeni Trkiyeyi ina parametreleri zerinde etkili olani dinamikler balamnda, Trkiyenin 20142015te, srasyla, yerel, Cumhurbakanlve genel seim srelerinden geecek olmasnn ve bu seimlerin AK Partinin liderlikkadrosunun omurgasn deitirecek olmasnn alt izilebilir. te taratan, bata Suriyedeki gelimeler olmak zere Arap Bahar zerinden blgesel denklemin yenidenkuruluyor olmas da ina sreci zerinde etkili olmaktadr.

2012 ylndaki siyasi gndem, yeni Trkiyeyi ina misyonu ile bu misyonun enstrmanlar, takvimi ve ynelimi zerinde yrtlen mcadeleyle ekillendi. Aada,siyasi partilerin perormans ve siyasal meselelerin geliimi zerinden yeni Trkiyeyiina serveninin 2012 ylna ait otora ekilmeye allmaktadr.

2012DE SYASET

7/30/2019 2012'de Siyaset

9/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

9

2012 yl, 2000lernbandan bersyasal gndemnbelrleycdnamklerndenbr olan, syasalsstem vesayetetklerdenarndrma srecnnhz kesmedendevam ett br yl

oldu.

1. VESAYETN GERLETLMES VE DARBELERLE YZLEME

2012 yl, 2000lerin bandan beri siyasal gndemin belirleyici dinamiklerinden biriolan, siyasal sistemi vesayeti etkilerden arndrma srecinin hz kesmeden devamettii bir yl oldu. 2000lerin bandan itibaren yasal ve anayasal mevzuat dzeyindebalayan demilitarizasyon sreci, 2007de darbeye ortam hazrlama ve darbe teebbslerinin yarg karsna karlmas ve 2011de gemite gerekletirilen askeri darbelere ynelik yarglama srecinin balamasyla devam etti. 2012 ylnda, bir yandanbu sreler devam ederken, TBMMde darbe ve muhtralar aratrma komisyonununkurulmasyla toplumsalsiyasal bir yzleme sahasna dnt. Davalara, iddianamelere ve siyasi tartmalara kaynaklk eden bu sre, askeri vesayetin geri ekilmek zorunda brakld, sivil aktrlerin ve siyaset kurumunun etkin olduu yeni bir rejimedoru evrilmeye balad.

1.1 Darbe Teebbs Davalarnn Sonu

2012 ylnda siyaset gndeminde en ok yer bulan darbe teebbs davalar yine Ergenekon ve Balyoz davalaryd. 2008 ylnda grlmeye balanan Ergenekon davas, 274sann yarglanmasyla devam etti. CHPnin, tutuklu milletvekilleri Mehmet Haberalve Mustaa Balbay zerinden sk sk gndeme getirdii ve milletvekili dzeyinde takipettii davann kukusuz en dikkat ekici gelimesi, Genelkurmay eski Bakan Em. Org.lker Babuun daha sonra Ergenekon ana davasyla birletirilen nternet Andc davaserevesinde yln ilk gnlerinde tutuklanmas oldu. Babuun devam eden tutuklu

luk hali ve kendisine isnat edilen terr rgt kurmak ve ynetmek suu, bata siyasiliderler olmak zere1 bir ok kesim tarandan tartld ve eletirildi.

Ergenekon davasnda yaanan aksaklklar ve uzun tutukluluk srelerinin yargsz inazhaline geldii eletirileri, zel Yetkili Mahkemelerin Temmuz aynda yasalaan 3. YargPaketi ile kaldrlmasn beraberinde getirdi. Ergenekon davasna bakan stanbul 13. ArCeza Mahkemesinin Kasm aynda Cumhuriyet savcs Mehmet Ali Pekgzelden esashakknda mtalaa istemesi, dava srecinde sona yaklald eklinde yorumland.2

ki yl akn sredir devam eden Balyoz davas iinse 2012, karar yl oldu. Toplam 365sann yargland davada Hava Kuvvetleri eski Komutan Em. Org. Halil brahim Frtna, Deniz Kuvvetleri eski Komutan Em. Or. zden rnek ve 1. Ordu eski Komutan

Em. Org. etin Doan hakknda arlatrlm mebbet hapis cezas verildi; ancak sanklarn cezalar yirmier yla indirildi. 12 Haziran 2011 seimlerinde MHP aday olarakMilletvekili seilen Engin Alan ise 18 yl hapis cezasna arptrld. 3 Kararn aklanmasnn ardndan Babakan Erdoan, Yargtay srecinin takip edilmesi gerektiine vurgu yaparken, CHP cephesinden yaplan yorumlarda ise mahkemenin vicdann siyasiotoritenin emrine verdii iddiasna yer verildi.4 MHP ynetimi, mahkeme kararn Yar

1. Erdoan: Babu tutuksuz yarglanmal, NTVMSNBC, 9 Ocak 2012. http://www.ntvmsnbc.com/d/25312660/

2. Ergenekon davasnda sona gelnyor, BBC Trke, 28 Kasm 2012.http://www.bbc.co.uk/turkce/haberler/2012/11/121127_ergenekon_case.shtml

3. Balyoz davasnda kararlar akland, CNN Trk, 22 Eyll 2012.

http://www.cnnturk.com/2012/turkye/09/21/balyoz.davasnda.kararlar.ackland/677583.0/ndex.html4. Erdoandan Balyoz kararyla lgl lk aklama, Star, 21 Eyll 2012.http://haber.stargazete.com/guncel/erdogandanbalyozkararylalgllkacklama/haber690912Vcdann syas otortenn emrne verene yarg denmez,Cumhuryet, 21 Eyll 2012.http://www.cumhuryet.com.tr/?hn=366642

7/30/2019 2012'de Siyaset

10/42

S E T AA N A L Z

10

Asker vesayetve darbelerle

yzlemealannda 2012

ylnn en vermlsrelernden

br, TBMM GenelKurulunda

drt partdendestek alarak

kurulan darbe

ve muhtralararatrmakomsyonunun

almalar oldu.

gtayda temyize gtreceini aklarken BDP Genel Bakan Yardmcs Gltan Kanakise Trkiyenin tek tek davalar tartmak yerine darbe gelenei ve kltr ile hesapla

mas gerektiini vurgulad.5

Derin devlete ynelik ilk operasyon olarak bilinen Atabeyler Davasnn Temmuz aynda sonulanmas, sembolik olarak olaanst bir dnemin sonuna gelindiine iaret etti. Kamuoyunda daha ok dikkat eken Balyoz davasnda kararn aklanmas daTrkiyede askersiyaset ilikilerinin normalleme srecinin tamamlanmaya baladn temsil etmesi asndan nemli oldu. Ergenekon davasnda da sona yaklalmasile 2013 ylnda darbe teebbs davalarnn sonulanacan ngrmek mmkndr. Uzun tutukluluk sreleri ve tutuklu milletvekillerinin durumu gibi kamuoyundahassasiyet uyandrarak baz maliyetler reten zel Yetkili Mahkemeler rejimi de 2012ylnda kabul edilen 3. Yarg Paketi ile ortadan kalkm; Trkiye kamuoyunun dikkatinidarbe mteebbislerinden baarl darbecilere ynlendirmesi mmkn hale gelmitir.

1.2 Darbelerin Yarglanmas

12 Eyll 2010 Anayasa reerandumunda kabul edilen dzenlemeler, 12 Eyll 1980 askeri darbesinin yarg nne kartlmasn mmkn klmt. 30 Mays 2011de 7. Cumhurbakan Kenan Evren ve Em. Or. Tahsin ahinkaya, pheli satyla iade vermeleriiin Ankara Cumhuriyet Savclna arlmt. Soruturmann Ocak aynda tamamlanmasnn ardndan Ankara 12. Ar Ceza Mahkemesinin iddianameyi kabul etmesiyle 12 Eyll davas, 10 Ocak 2012de balam oldu. Davann 4 Nisan 2012 gn grlenilk celsesi ile Trkiye tarihinde ilk kez, baarya ulaan bir davann sorumlular yargnne karlm oldu. Siyasi yelpazenin her yerinden aktrlerin davaya mdahillik ta

lebinde bulunmas, siyasi kutuplama yaratan darbe teebbs davalarnn aksine 12Eylln yarglanmas srecinde toplumun enerjisini gemile hesaplamaya ynlendirecei umudunu yeertti.

12 Eyll davasnn almas, yakn gemite baarya ulaan dier askeri mdahalelerinde yarglanmas umudunu dourdu. Bu erevede yaanan ilk gelime, HAS Partinin17 Ocak 2012 gn Ankara Cumhuriyet Basavclna 28 ubat sreci hakknda suduyurusunda bulunmas oldu. Yl boyunca devam eden soruturma sreci, dneminGenelkurmay 2. Bakan olan Em. Org. evik Birin Nisan, YK eski Bakan Kemal Grzn ise Haziran aynda tutuklanmalaryla hz kazand. Balyoz davasnda hkmgiyen MHP Milletvekili Engin Alan hakknda da 28 ubat soruturmas kapsamndatutuklama karar alnd. Soruturmann ne kadar derinletirilmesi gerektii, bugn de

tartlmaya devam etmektedir. 28 ubat iddianamesinde son aamaya gelinirken, ilgili mahkemenin iddianameyi kabul etmesi durumunda davann 2013 banda grlmeye balanaca tahmin edilmektedir.

1.3 Meclis Darbeleri Aratrma Komisyonu

Askeri vesayet ve darbelerle yzleme alannda 2012 ylnn en verimli srelerindenbiri, TBMM Genel Kurulunda drt partiden destek alarak kurulan darbe ve muhtralararatrma komisyonunun almalar oldu. 28 Austos gn ilk toplantsn yapan komisyon, Kasm ayna kadar birok siyaseti, brokrat, iadam, gazeteci ve madurdan

5. MHP karara tepkl , Mllyet, 21 Eyll 2012.http://syaset.mllyet.com.tr/mhpkararatepkl/syaset/syasetdetay/21.09.2012/1600088/deault.htmBDPden Balyoz yorumu, CNN Trk, 22 Eyll 2012.http://www.cnnturk.com/2012/turkye/09/22/bdpden.balyoz.yorumu/677693.0/ndex.html

7/30/2019 2012'de Siyaset

11/42

7/30/2019 2012'de Siyaset

12/42

S E T AA N A L Z

12

Vesayet sstemntasfye etmekle

gerd onyln ardndan

Trkyenn,na aamasna

gem olduunusylemek

mmkndr.

2. NA SYASET VE AK PART

2012 ylnn AK Partiye ykledii en nemli misyon, vesayet sistemini tasiye sreciniderinletirerek srdrrken ina srecini de balatmasyd. Bu misyonu douran gelimeler, 2010 ylnn vesayet sisteminin tasiye olmasn sembolize eden 12 Eyll reerandumuna, 2011 ylnn da AK Partiye vesayetten arndrlm demokratik bir yeniTrkiye ina etme vizesi veren 12 Haziran seimlerine sahne olmasyd. AK Parti, 12Haziran seimlerine girerken tedavle soktuu 2023 vizyonuyla, kendisine yklenenmisyona raz ve hatta talip olduunu tescillemiti. Dolaysyla, vesayet sistemini tasiye etmekle geirdii on yln ardndan Trkiyenin, ina aamasna gemi olduunusylemek mmkndr.

Ancak, Trkiyenin 20142015 yllarnda, hem AK Partinin hem de lkenin kaderi zerinde belirleyici olacak seimlik bir maratona girecek olmas, zlmeyi bekleyen

siyasi sorunlarn toplumsal uzlamay gerektirmesi, gelitirecekleri siyasi projelerle AKPartiye alternati olabilecek veya AK Partiyi zorlayacak sahici siyasi aktrlerin yokluuve blgesel gelimelerin radikal deiimlere gebe olmas, ina srecinin hz ve ynelimi zerinde belirleyici olmaktadr. Buna, hem AK Parti hem de mtteik ve muarzlarnn ina srecinin muhtemel parametrelerine ynelik srdrdkleri aray, tartma vemcadelelerin younluunu da eklemek mmkn. Btn bu dinamikler dolaysyla,Trkiyenin henz ina srecine gei aamasnda olduu bile sylenebilir.

2012 ylnn hem AK Parti hem de Trkiye asndan neden bir inaya gei dnemi olduunu anlamak asndan, Trkiyenin gemi 10 ylda yaad sreci, bu srecin aktrln yrten AK Partinin siyasal perormans zerinden analiz etmekte yarar var.

2.1 Vesayet Rejiminin Tasfiyesi

2002 ylnda iktidara gelen AK Partinin 10 yllk iktidarn belirli dnemlere ayrmakmmkndr.8 20022006 aras dnemde, AK Partinin siyasal gndeminin merkezinde AB ile ilikiler yer almaktayd. AK Parti, hem ABnin Kopenhag siyasi kriterlerinin1990lar boyunca daralan siyasal merkezi geniletmek zere ilevsel olabileceini varsayarak hem de muhtemel bir demokratik reorm srecinin ncelikle ierideki vesayeti aktrlerin direnciyle karlaabileceini ngrerek, AB srecini Trkiyedeki demokratikleme srecinin merkezine yerletirdi. Avrupa Birliinden mzakere tarihini

almak bu dnemin en nemli siyasal hedeini olutururken, kapsaml ve sistematikdemokratikleme ve reorm paketlerinin uyum yasalar meclisten geirilip, uygulamaya konulmas siyasal atmoserin en tanmlayc zelliini oluturmaktayd. Bu dnemde, gerekletirilen reormlar sayesinde, i ve d politikada askeri etki azalrkensivil inisiyati geniledi.

AB srecinin sivil alan genileterek askerin siyasal sistem zerindeki arln azaltmasna ilk ciddi diren, 2007 Cumhurbakanl seimleri ncesinde, AK PartiyeCumhurbakann setirmemek zerinden gsterildi. Cumhuriyet mitingleri, 27 Nisanmuhtras ve Anayasa Mahkemesinin verdii 367 kararyla gsterilen dirence AK Partierken seim karar alarak karlk verdi. Toplumun, seimleri vesayet karsnda demokratik inisiyatii destekleme balamna oturtmasyla AK Parti, %47 oy alarak 22 Temmuz

8. AK Partnn on yllk ktdarn drt dnem eksennde deerlendren br yaz n bkz. Hatem Ete, AK Partktdarn dnemselletrme, Sabah Gazetes, 29.09.2012.http://www.sabah.com.tr/Perspekt/Yazarlar/ete/2012/09/29/akpartktdarndonemsellestrme

7/30/2019 2012'de Siyaset

13/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

13

na srecnnkmn ncelklernegre, hangaralarla ve naslbr zamanlamaylahayatagerlecene dargr ayrlklarda yen dnemnzorluklarla doluolacana aret

etmektedr.

2007de ikinci kez iktidar vizesi ald. 14 Mart 2008de, vesayeti aktrler, intihar anla

mna gelebilecek bir hamleyle, yaklak 8 ay nce toplumun yarya yaknnn desteini

alan AK Parti hakknda kapatma davas at. AK Parti hakknda alan kapatma davasnn 4 ay sonra kapatamamayla sonulanmas, 20062009 yllar arasnda yaanan sert

mcadelenin yerini vesayet dzeninin tasiye srecine brakmasna yol at.

Tasiye sreci aktrlerle balayp ideolojiyle devam etti. Ergenekon, Balyoz, vb. bir dizi

davayla asker bata olmak zere, antidemokratik enstrmanlara tevessl eden vesa

yeti aktrler tasiye edildi. Bu davalar, vesayeti aktrlerin siyasal sistem zerindeki

belirleyiciliklerinin ortadan kaldrlmasna ve siyasal sistemin demokratik bir dzleme

ekilmesine hizmet etti. Vesayet sisteminin tasiyesini amalayan bu sre 12 Eyll

2010daki reerandumla birlikte yerini inaya brakt. Reerandum paketi, ordunun

siyasal merkezden uzaklatrlmasndan sonra kendisini rejimin yeni bekisi olarak

konumlandran yargnn vesayetini krmay ncelese de, 1961 Anayasasyla kurulanvesayeti siyasal sistemi demokratikletirmeye ynelik iradenin yansmasyd. Ree

randumun %58 kabulle sonulanmas, vesayet sisteminin demokratikleme iradesi

karsndaki yenilgisini tescillerken, ina srecinin nn at. Reerandumdan ve 12

Haziran 2011 seimlerindeki %50lik galibiyetten sonra, AK Parti, tedavle soktuu

2023 vizyonu, Yeni Trkiye ve ustalk dnemi gibi kavramsallatrmalarla ina sreci

ne istekli ve kararl olduunu deklare etti.

2.2 Yeni Trkiye ve Hegemonya Mcadelesi

Bu dnem, hem Trkiye hem de AK Parti iin yepyeni ve zorlu bir srece iaret ediyor.Vesayeti geriletme hedeinin tekillii yerini yeni Trkiyeyi ina misyonunun oul

ihtimallerine brakm durumda. Trkiyenin 20142015 ylnda art arda seim s

recine girecek olmas ve 2015 seimlerinde AK Partinin on yllk ynetici kadrolarnn

byk bir ounluunun yasama ve yrtme grevlerinden ekilecek olmas, ina s

recinin parametrelerini etkilemektedir. Bunlarn yan sra, ina srecinin kimin ncelik

lerine gre, hangi aralarla ve nasl bir zamanlamayla hayata geirileceine dair gr

ayrlklar da yeni dnemin zorluklarla dolu olacana iaret etmektedir.

2012 yl bu gr ayrlklarnn ortaya kt ve AK Partinin gemi on yl boyunca

kendisini destekleyen toplumsal kesimlerden en azla eletiri ald yl oldu. Bu gne

kadar, AK Parti, vesayetle srdrd mcadelede arkl eilimlere sahip geni bir toplumsalsiyasal yelpazeden destek almaktayd. Vesayet sisteminin otoriter rejiminden

birbirinden arkl gerekelerle rahatsz olan birok kesim, vesayete kar mcadele

kararllna sahip AK Parti nclnde bir araya gelmiti. Ancak, 12 Eyll 2010 ree

randumu ve 12 Haziran 2011 seimlerinden sonra, ortakl mmkn klan vesayetle

mcadele sreci yerini yeni Trkiyeyi ina srecine braknca, AK Parti nclnde

bir arada duran arkl toplumsal kesimler, inaya ynelik tadklar arkl perspektier

dolaysyla ayrmaya baladlar.

2012 yl boyunca, iki eilim arasnda youn bir tartma sreci yaand. Bir yandan, AK

Parti, reorm srecinin mevcut koullar elverdii lde ina hedeinden saplmadan

srdrldn savunurken, te yandan, muktedir olduktan sonra demokratik bir siyasal sistem ina etme hedeinden vazgetii, halen sistem iinde varln srdren

vesayeti aktrlerle anlat ve/ya muhaazakr bir ina srecini gndemine ald

konusunda youn bir eletiriye tabi tutuldu. Burada, eletirilerin slubunun ve ieri

7/30/2019 2012'de Siyaset

14/42

S E T AA N A L Z

14

AK Partnn,tarhsel ve dnsel

gemyle bark,demokratk brsyasal vzyona

sahp ve blgedekgelmeleremdahl br

Trkye na etmetahayylne

sahp olduu

syleneblr.

inin, sahiplenilen arkl Trkiye vizyonlarndan kaynaklandn, dolaysyla, salt bireletiriden te alternati bir siyasal vizyonun hayata geirilme iddiasn da ierdiini

aklda tutmakta yarar var.AK Partinin ngrd ina srecinin en zet otora, 30 Eyllde gerekleen 4.Olaan Kongrede bulunabilir.9 Kongrenin AK Partinin kimlik bileenlerini oluturanmilli gr ve merkez sa bakiyenin halen siyasal varln srdren iki nemli aktrnn katlmyla gereklemesi, ina srecinde nemsenen toplumsal mutabakatnbir gstergesi olarak okunabilir. Babakann Kongre konumas, Kongrede datlan2023 vizyon belgesi ve Kongreye davet edilen yabanc liderlerin kimlii ve konumalar, AK Partinin nasl bir ina sreci ngrdne ynelik nemli ipularna sahipti.Kongrede ne kan bu parametrelerden yola karak, AK Partinin, tarihsel ve dinselgemiiyle bark, demokratik bir siyasal vizyona sahip ve blgedeki gelimelere m

dahil bir Trkiye ina etme tahayylne sahip olduu sylenebilir.AK Partinin 2023 vizyonu erevesinde kongrede kamuoyuyla paylap taahht altna girdii reormlar, siyasal sisteminin vesayeti etkilerden arndrlmasna ynelikkapsaml bir ina siyaseti muhtevasna sahiptir. Bu vizyon, siyasi partilerin kuruluu veaaliyetleri zerindeki kstlamalarn kaldrlmas, temsilde adaletin salanmas, siyasalsistemin yeniden yaplandrlmas, yargnn hzlandrlmas, anadilde kamu hizmetlerine eriimin ve anadilde savunmann salanmas, etnik ayrmclk algs yaratan mevzuat hkmlerinin ayklanmas, darbelere dayanak olan mevzuatn ayklanmas, askeriokullardaki mredatn yenilenmesi, gvenlik iin zgrlkten taviz verilmemesi, ABhedeinden saplmamas, yeni anayasa yazmnn gerekletirilmesi, vb. siyasal sistemidemokratikletirmeye ynelik hkmlerin yan sra, idari reormdan istihdama, yoksullukla mcadeleden savunma sanayisinin glendirilmesine, ARGEye arlk vermekten etkin d politikaya bir ok vaadi ieriyor.

Dolaysyla, madalyonun bir yz, demokratikleme srecinin derinleerek ve dahageni bir alana yaylarak srdne ilikindir. Bir taratan, hz kesmeden, vesayet dzeninin gemi uygulamalar mercek altna alnarak kapsaml bir yzleme ve hesaplama sreci yaanyor. Bu erevede, 12 Eyll reerandumunun salad anayasal dzenleme sayesinde 12 Eyll darbecileri yarg nne karld, 28 ubat mdahalesineynelik soruturma balatld, TBMM bnyesinde 27 Maystan 27 Nisana Cumhuriyettarihindeki btn darbe ve muhtralar aratrlarak kamuoyuyla paylald, darbeye ortam hazrlama ve/ya darbeye teebbs sulamasyla sren davalar devam etti ve bir

ksmnda karara varld. te taratan, demokratik siyaseti kurumsallatrmaya ynelikreorm sreci hz kesmeden devam ediyor. Yeni Anayasa yazm sreci, 3. Yarg paketinin Meclisten geirilmesi, 4. Yarg paketinin hazrlanmas, AK Parti Kongresinde 63maddelik bir siyasi reorm paketinin kamuoyuyla paylalmas, vb. reormlar bu balkaltnda toplanabilir.

Madalyonun dier yz, AK Partinin ina srecindeki perormansna ynelik eletirilerle ilgilidir. Eletirilerin AK Partiye ynelmesinin iki anlalabilir gerekesinden bahsedilebilir. ncelikle, vesayeti aktrlerin siyasal sistem zerindeki arl azaldka,muktedir stats edinen AK Partinin sylem ve politikalar, doal olarak, daha ayrntl bir gzetime tabi tutuldu. AK Parti, muktedir olduka, eskiden muktedir olama

ma gerekesiyle devirdii hogrden mahrum kald. kinci olarak da, eski sistemi

9. Kongreye lkn daha kapsaml deerlendrmeler n bkz. Hatem Ete, Yen Trkyenn Kongres, Star-AkGr, 07.10.2012. http://haber.stargazete.com/ackgorus/yenturkyekongres/haber695112

7/30/2019 2012'de Siyaset

15/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

15

Esk dzen ykmahedefnde AKPartyle ttakkuran evrelernna srecneynelk arklprojeler, AKPartye muhalcephey genlett.

tasiye etme amacnda AK Partiyle mterek bir perspektii benimseyen evrelerin,

yine doal olarak, ina srecine ynelik sahip olduklar arkl tahayyller dolaysyla AK

Partiyle ayrmalar oldu. Eski dzeni ykma hedeinde AK Partiyle ittiak kuran evrelerin ina srecine ynelik arkl projeleri, AK Partiye muhali cepheyi geniletti. Bu iki

gereke, AK Partinin 2012 yl iinde mercek altna alnmasna ve youn bir eletiriye

maruz kalmasna yol at.

2012 yl iinde, AK Partinin ina srecindeki perormansna ilikin eletirileri genel

balk altnda toplamak mmkn. En yaygn eletiri, AK Partinin vesayeti aktrleri

zayattktan sonra reormcu siyasetten vazgetii, sistem iinde varln srdren

kimi aktrlerle anlama yoluna gittii, hatta kendisini yeni bir vesayet oda olarak

konumlandrddr.

Bu eletirilerin en somut ve gl tezahr, Uludere olay oldu. 28 Aralk 2011de snr

ap kaaklk yapan Uludereli 35 vatanda, Kuzey Iraktan Trkiyeye szan terristkailesi zannedilerek TSKya ait uaklar tarandan bombalanarak ldrld. Operas

yonun kaza m kastl m olduu, kimin bombalama emri verdii, olay sonrasnda H

kmetin ve AK Parti ynetiminin kendisinden beklenen tutumu taknp taknmad

uzun sre sorguland. AK Parti, hem kazaya maruz kalan kesimlerle dayanma zaa

gsterdii, hem de olayn gerek boyutuyla anlalmas ve aillerin yarg karsna

karlmas konusunda isteksiz davrand gerekeleriyle suland. AK Partinin darbeci

lerden arndrdn varsayd yeni ordu yaplanmasn koruma altna aldn iddia

edenler olduu gibi, AK Partinin zannettiinin/zannedildiinin aksine henz mukte

dir hale gelemeyiinin bir sonucu olarak ordu iindeki vesayeti aktrler tarandan

tuzaa drldn iddia edenler de oldu. AK Partinin madurlara, olaya ve aillere ynelik perormans beklentileri karlamayarak ina srecine ynelik eletirileriarttrd.

AK Parti ise, srecin ilk gnden itibaren sorumlulukla ynetildiini ve kamuoyunda

dillendirilen rahatszlklarn ksmen olayn trajikliinden, ksmen de birok kesimin

Uludere zerinden hesap grme rsat yakaladn dnerek srekli gndemde tut

maya almasndan kaynaklandn dnmektedir. AK Parti, kendisine yneltilen

eletirilerin hakszln, Uludere olay ile ilgili yaplanlar zerinden vurgulamaktadr.

Bu erevede, kazadan duyulan rahatszln ilk anda dile getirildii, zarar ve madu

riyetlerin temini iin gerekli tedbirlerin gecikmeden alnd, madurlarn yalnzln

paylamak adna resmi dzeyde Babakan yardmcsnn, insani duygu paylam balamnda da Babakann ei Emine Erdoann madurlar ziyaret ettii, sorumlularn

tespit edilip cezalandrlmas iin hem idari soruturmann balatld, hem de Mec

lis Aratrma Komisyonunun kurulduu, sorumlu olduu tespit edilen grevlilerin ilk

gnlerde cezalandrld hatrlatlmaktadr.

Bu balk altnda deerlendirilebilecek bir dier eletiri, zel Yetkili Mahkemeler YM

balamnda dile getirildi. YMler, siyasal merkezin vesayeti aktrlerden arndrlmas

srecinde ok merkezi bir rol stlenmilerdi. Bu srete YMler bnyesinde srd

rlen davalarn soruturma ve yarglama sahasndaki arlklar, demokratik sistemin

tahkim edilmesine ynelik onksiyonlar dolaysyla grmezden gelinmiti. Ancak

vesayet sistemi geriletilip AK Parti muktedir olarak alglanmaya balannca, YMlereletiri oklarnn hedeine konuldu. Eskiden demokratik sistemi tahkim etmekle se

lamlanan YMler, vesayet geriledike AK Parti rejiminin en gl enstrman olmakla

sulanmaya baland. te taratan, YMler de kendilerine ynelik tevecch smr

7/30/2019 2012'de Siyaset

16/42

S E T AA N A L Z

16

na srec,doas gere,

br perspekte/vzyona dayanmak

durumdadr. Buperspekt, na

srecnn erne,yntemne,

aralarna vetakvmne renk

vermektedr.

mekten kanmayarak, zaman zaman, gerilemesinde rol oynadklar vesayeti aktrlerin yerini alma teebbsnde bulundu. Dolaysyla, YMler ina srecinde arkl ge

rekelerle youn eletirilerin oda haline geldi.AK Parti, hem tasiye dneminin enstrman olmalar hasebiyle ina srecinde gereken uzlama atmoserine zarar verecekleri, hem de gn getike yeni vesayet odaolarak hareket etme istidatlar dolaysyla YMleri ortadan kaldrd. Ancak, varlklarnda AK Partinin ina edecei otoriter rejimin en gl enstrman olmalar gerekesiyle AK Partiye maliyet reten YMler, AK Parti tarandan ortadan kaldrldktansonra da AK Partinin reormcu inisiyatiten vazgeiinin gstergesi olarak ele alnpAK Partiye maliyet retti.

2012 yl boyunca, AK Partiye yneltilen ikinci eletiri, reorm srecinin hzyla ilikilioldu. AK Parti, yeni Anayasa srecine beklendii lde aslmad, Krt meselesi bata

olmak zere bastrlan siyasal kimliklerin taleplerini karlamad, siyasal sistemin vesayeti etkilerden arndrlmasna ynelik kapsamlsistematik bir reorm paketini gndemine almad ve AB perspektiinin terkedildii gerekeleriyle eletirilerin hedei oldu.AK Partinin Bakanlk sistemi nerisi de bu balk altnda deerlendirildi. AK Partininbu alanlardaki sylem ve politikalar, reorm srecini yavalatmayla eletirildii gibi,zaman zaman ve kimi aktrlerce, reormcu ynelimden vazgemek olarak da algland.Ksaca, AK Partinin kendi konumunu glendirmekle snrl bir demokratik vizyona sahip olduu ve vesayet sisteminin geriletilmesinden sonra muktedir olan AK Partidenartk siyasal sistemi demokratiklemesinin beklenmemesi gerektii dillendirildi.

AK Parti, srarl bir ekilde bu eletirilerin yersizliini vurgulayarak, demokratikleme

iradesinin devam edeceini garanti eden aklamalarda bulundu. Anayasa ve Krtmeselesi srelerindeki yavalamann AK Partiden kaynaklanmad, soruna taraolan aktrlerin srece poziti katk sunmamasndan kaynakland vurguland. AKParti, gelecek dnem siyasetinin, 2023te Trkiyeyi vesayetten kurtulmu, ekonomikbyme ve istikrar salam, siyasal sorunlarn zerek toplumsal bar salam birlke haline getirme hedeiyle ekillendiini iade etmektedir.

2012 yl boyunca, AK Partiye yneltilen nc eletiri, ina srecinin ynyle ilikilioldu. AK Parti, dindar nesil yetitirme niyeti, mam Hatip Liselerinin nndeki engelleri kaldrmas, okullarda Kuran Kerim ve Siyer derslerinin semeli ders olarak okutulmasn salamas, amlcaya cami projesi vb. balklar zerinden muhaazakr deerleri tahkim etmeye ynelik bir ina projesine sahip olmakla suland. AK PartininArap Bahar sonrasnda iktidara gelen slamc siyasi kadrolarla srdrd ibirlii debu balk altnda deerlendirildi.

AK Parti, eletiride bulunan kesimlerin mevcut siyasal perspektieri arkl olsa da, bueletirilerin, Kemalist bir ideolojik bakiyenin etkisiyle yapldn, eletirilen sylemve politikalarn arkl yaam tarzlarn tehdit etmeden dindarmuhaazakr toplumsal kesimlerin maruz kaldklar maduriyetleri gidermeye ve devlettoplum ilikilerininormalletirmeye matu olduunu savunmaktadr.

Btn bu eletiriler, dayandklar zemininyaslandklar gerekenin hakllhakszl bir taraa, ncelikle, ina dneminin doas ile ilikilidir. Yukarda da iade edildii

zere, ina sreci, doas gerei, bir perspektie/vizyona dayanmak durumdadr. Buperspekti, ina srecinin ieriine, yntemine, aralarna ve takvimine renk vermektedir. AK Parti de, doal olarak, ina srecini sahip olduu perspektie yrtmektedir. Bu

perspektiin eletirilere maruz kalmas da ayn lde doal karlanmaldr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

17/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

17

na srecnndemokratkntelnbelrleyecek ey,ttak kurulacakkesmlernkml del, naedlecek sstemndayanacalkelerdr. AKPart, hang

kesmlerle nasrecn yrttzernden delhang lkelereksennde hareketett zerndensorgulanmal,snanmaldr.

Tasiye ortak paydasnda birlikte hareket eden siyasaltoplumsal kesimler, sahip ol

duklar arkl perspektier dolaysyla, ina srecinde arkllam durumdadrlar. Bu

arkllk, bal bana, ina srecine de, ina edilecek sistemin demokratik mahiyetinede zarar vermek durumunda deildir. Baka bir deyile, tasiye srecindeki ittiakn

ina srecinde zayam olmas, tek bana, ina srecinin demokratik niteliine zaa

tekil etmez. na srecinin demokratik niteliini belirleyecek ey, ittiak kurulacak ke

simlerin kimlii deil, ina edilecek sistemin dayanaca ilkelerdir. AK Parti, hangi ke

simlerle ina srecini yrtt zerinden deil hangi ilkeler ekseninde hareket ettii

zerinden sorgulanmal, snanmaldr.

Ayn ekilde, ina srecinin takvimi de kurulacak siyasal sistemin demokratik doasy

la dorudan ilikili deildir. na srecinin sorumluluunu stlenen siyasal kadrolar,

doal olarak, siyasal konjonktr, seim takvimini, toplumun saduyusunu, vs. g

zeterek ina srecini hayata geirmenin gerektirecei siyasal gten mahrum kalmayacaklar bir takvimi ileteceklerdir. Burada da nemsenmesi gereken ina srecinin

takvimi deil, ina hedeine ballk olmaldr. AK Parti, ina hedeine balln yitir

medii lde, ina srecinin takvimini kendi ncelikleri ve objekti koullar ereve

sinde belirlemekte zgrdr.

Son olarak, ina srecinin ynelimine ilikin muhaazakrlk eletirisi de kurulacak siya

sal sistemin demokratik doasyla ilikili deildir. Bu eletiriler, Cumhuriyet elitinin bir

asr nceden balayarak dindarl gericilikle ve otoriterlikle zdeletiren batcma

teryalist paradigmann hkim olduu bir zihinsel arka planla yaplmaktadr. Demok

ratik bir siyasal sistem adna vesayetle mcadele eden kesimlerin vesayetin kendisini

merulatrd bir zihinsel ereve ierisinden konuarak dini grnrlk karsndaaydnlanmac bir teyakkuza gemeleri manidardr. AK Partinin muhaazakrlkla nite

lendirilen ina projesi, kendiliinden, demokratik bir mahsur iermemektedir. Aksine,

muhaazakr toplumsal ounluun siyasal sisteme eit katlmn, siyasal sisteme g

venmesini salad ve yllarca batc bir ulus inas adna mahrum brakld hakla

rna kavumasn hedeedii lde demokratik bir siyasal sistemin inasna hizmet

etmektedir. Ayrca, dini yaamn normallemesi balamnda Trkiyenin daha yolun

banda olduu, henz olduka yetersiz uygulamalara gsterilerin reaksiyonlarn to

nundaki younluun da bunu gsterdii vurgulanmaldr.

Sonu olarak, 2012 yl boyunca, ina srecinin muhtemel parametrelerine ynelik

srdrlen tartmalar, ina srecinin demokratik niteliiyle ilgili olmaktan te, tasiye hedeinde ortaklk kuran arkl toplumsalsiyasal kesimlerin ina srecinde sahip

olduklar arkllklar da vurmalaryla ilikilidir. Bu, siyasal normallemenin ve yeni

Trkiyenin muhtemel parametreleri zerine srdrlen hegemonya mcadelesinin

doal ve kanlmaz bir sonucudur.

2.3 Sonu

2012 yl, ina srecinin parametrelerine ilikin bir muhasebeye, tartmaya ve hege

monya mcadelesine sahne oldu. Bir yandan, ina sreci ynnde yadsnamaz ge

limeler kat edilmeye devam etmektedir. te yandan, bu gelimelerin beklentilerikarlamaktan uzak olduu ynnde gl eletiriler de yaplmaktadr. AK Partinin

ina srecine ynelik perormans zerinde, 2015 ylna kadar Trkiyenin seimlik

bir maratona girecek olmas, 10 yllk ynetici kadrosunun nemli bir kesiminin par

7/30/2019 2012'de Siyaset

18/42

S E T AA N A L Z

18

AK Part, 2015ylna kadar,

topyekn brdemokratkleme

programn hayatagermek yerne,

syasal malyetretmeyecek

ksm ve paralbr reorm srecn

zleyecek gb

grnmektedr.

lamenter siyasete ara verecek olmas, toplumsal kesimlerin ve siyasi aktrlerin kroniksiyasal sorunlar zmek iin gereken mutabakattan uzak oluu, sahici ve gl bir

siyasi muhaleetin yokluu ve blge halklarnn yeni bir siyasal srece doum evresinde olmas etkili olmaktadr. Bu aktrlere, ina sreci ncesinde lkeyi kutuplamaatmoserinden karmak, asgari mterekler zerine bir ortak dzlem oluturmak veatma srecinde oyundan kan aktr, kesim ve kurumlar tekrar oyuna dahil etmekgibi kayglar da eklemek mmkndr. Bu koullar, AK Partinin kapsaml ve radikalbir reorm paketi ile aamal bir ina srecini planlamasn gletirmektedir. Bu erevede, AK Parti, 2015 ylna kadar, topyekn bir demokratikleme programn hayatageirmek yerine, siyasal maliyet retmeyecek ksmi ve paral bir reorm srecini izleyecek gibi grnmektedir.

AK Partinin bu ncelikler erevesinde yrtt ina siyaseti, kendisiyle tasiye s

recinde birlikte hareket eden birok siyasaltoplumsal kesim tarandan 2012 yl iinde ciddi eletirilere tabi tutuldu. Eletiriler, AK Partinin ina hedeinden vazgemeklesulanmasna varmayp ina srecine ynelik paradigmalarn hegemonya mcadelesiolarak kald mddete salkl bir ina srecinin yaanmasna katkda bulunacaktr.Taraar, bir yandan kendi nceliklerinin AK Parti tarandan hesaba katlmasna ilikinbir mcadele yrtrken, ayn zamanda, AK Partinin yaad zorluklara ynelik birempatiyle hareket ettikleri mddete, Trkiye, 2015 ylna kadar srmesi muhtemelbu ina ncesi gei dnemini demokratik bir siyasal sistemin kurumsallamasna hizmet eden bir ynelimle geirecektir. Bu sre boyunca, taraarn ina srecine ilikindeerlendirmelerinde tek geerli kriter ina edilecek siyasal sistemin demokratik nitelii ve toplumsal barn inas olmaldr.

Elbette, vesayet dzeninin tasiyeye urad youn bir demokratikleme ivmesindensonra toplumun yeni Trkiyeyi ina hedeine motive olduu bir dnemde, AK Partinin bir sreliine, ksmiparal demokratik admlarla yetinme stratejisi ciddi risklerde barndrmaktadr. En ciddi risk, AK Partinin yrtecei denge siyaseti sonrasndatoplumsal vicdan yadrgatmas, 10 yllk muazzam siyasi perormansla her sorununzlebileceine ynelik oluturduu gven duygusunu zedelemesi ve toplumsal taleplere duyarl sahici siyasetin tadna varan siyasaltoplumsal kesimlerin bu sretesiyasal alann darald endiesine kaplmalardr.

Uludere olay sonrasnda AK Partinin vicdanlar mutmain klan bir siyasal perormanssergileyememesi, milletvekillerinin dokunulmazlklarn kaldrmaya ynelik teebbs

ler, eylem ve gsterilerin kolaylkla bir asayi unsuru olarak deerlendirilerek sert birekilde bastrlmas ve kimi nemli konulara ilikin sylem ve politikalarn ciddi bir nhazrlktan geirilmeden kamuoyuna duyurulmas/gndeme alnmas, ounluu AKPartinin ina iradesinin arkasnda kenetlenmi baz toplumsal kesimlerde rahatszlklara yol amaktadr.

Sonu olarak, AK Parti, yapt siyasal muhasebeler neticesinde, ina srecinin takvimini, nceliklerini ve ynn tayin etme hakkna sahiptir. Ancak bu hakl inisiyatiinbarndrd potansiyel risklerin arknda olarak, toplumsal vicdan rahatsz edecek,toplumun gven duygusunu zedeleyecek ve toplumda siyasal alann darald kaygsn depretirecek sylem ve politikalardan uzak durmaldr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

19/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

19

2012 yl, CHPnn,2010dan bersrdrdsyaset araynbr menzlevardrmaktanvazgeerek, araysyasetne kararkld br yl oldu.

KRONOLOJ NA SYASET VE AK PART

29 Aralk 2011 F16 sava uaklar, nsansz Hava Aralarndan HA gelen grntler zerine Iraktan

kaak mazot getiren vatandalar snr geen PKKllar sanarak bombalad. rnaknUludere ilesine bal Ortasu Kyne yakn snr blgesinde meydana gelen olayda, 35vatanda yaamn yitirdi.

1 ubat 2012 Babakan Erdoan, partisinin Geniletilmi l Bakanlar toplantsnda yapt dindargenlik yetitireceiz aklamasyla tartma balatt.

7 ubat 2012 stanbul zel Yetkili Cumhuriyet Savcs Sadettin Sarkaya, MT Mstear Hakan Fidan, eskiMstear Emre Taner, eski Mstear Yardmcs Aet Gneinde aralarnda bulunduu 5 MTmensubunu KCK soruturmalar erevesinde pheli satyla iadeye ard.

1 Eyll 2012 Babakan Erdoan, emdinlide PKKllarla kuaklaan 9 u BDPli 10 milletvekilinindokunulmazlklarnn kaldrlaca sinyali verdi.

5 Eyll 2012 Demokrat Parti eski Genel Bakan Sleyman Soylu, AK Partiye katld.

22 Eyll 2012 Feshedilen HAS Partinin eski Genel Bakan Numan Kurtulmu, AK Partiye katld.

30 Eyll 2012 AK Parti, 4. Olaan Kongresini Ankarada gerekletirdi.

3 Ekim 2012 Yeni yasama ylnn ilk AK Parti grup toplantsnda konuan Erdoan, u anda srarlasylyorum; TBMMde bu almay yeni anayasa sreci masadan kalkmadan sonunakadar yrtme kararllndayz. Sre bellidir; artk bu yl sonuna kadar bu i oldu oldu,olmad artk bizi daha azla megul etmesin diyeceiz ve yolumuza devam edeceiz. dedi.

6 Kasm 2012 AK Parti, bakanlk sistemi nerisini Anayasa Uzlama Komisyonuna sundu.

3. ARAYI SYASET VE CHP

2012 yl, CHPnin, 2010dan beri srdrd siyaset arayn bir menzile vardrmak

tan vazgeerek, aray siyasetine karar kld bir yl oldu. Siyaset araynn aray siyasetine dnme srecini daha iyi anlamak iin CHPnin deiim ihtiyac hissettii

Mays 2010a gitmekte yarar var.

Vesayet sisteminin tasiye edilmesi, ilk yansmasn, Cumhuriyet Halk Partisinde gs

termiti. 12 Eyll reerandumu, 10 yllk youn mcadele dneminden sonra vesayetintasiyesini iaret ederken, CHPde siyaset deiikliini de zorunlu klmt. Hazrlanan

Anayasa deiiklii paketinin reeranduma sunulmaya yetecek bir sayya ulatnn kesinletii akam, TBMMde paketin son maddesi oylanyorken, Deniz Baykaln

CHPnin Genel Bakanlndan istia etmesine yol aacak grntler internet zerin

den kamuoyuyla paylalmt. CHPnin siyasal denklemde tutulabilmesi iin vesayetinsiyasi szcln yrten Baykaln da vesayetle beraber tasiye edilmesi gerekmiti.

Baka bir deyile, CHPnin yeni siyasal denkleme uygun bir parti haline gelmesine engel olarak grlen Baykal eda edilmiti.

CHP, lider deiimi yaad Mays 2010dan beri, kimliini ve siyasetini yenileme arayn srdryor. Lider deiimiyle start verdii deiim arayn iki buuk yl aradan

sonra, bugn de, bir menzile vardrdn sylemek zor. CHP, taban ve ynetim dzeyinde hissettii ihtiyatan te, kendisi dndaki siyasal koullarn zorlamasyla bu

aray srdrmek durumunda kald iin epey sanc ekiyor. Deiimin dsal zorunluluklar dolaysyla gndeme gelmesi, CHPnin ieride almas zor direnlerle kar

lamasna yol ayor. 12 Haziran 2011 seimlerinde Meclis grubunda revizyona gidenparti ynetimi, 2012 ylnn ubat ve Temmuz aylarnda yaplan kurultayla eski y

netici kadroyu da tasiye ederek parti iinde yaanan iktidar mcadelesine son verdi.

Ancak, geride kalan iki buuk yla be kurultay, bir reerandum ve bir seim sdranyeni CHP ynetimi eski kadrolar tasiye etmekte gsterdii kararll, eski kimlik ve si

yaset tarzn deitirmek hususunda sergileyemedi. Semeni kstrmemek adna eski

7/30/2019 2012'de Siyaset

20/42

S E T AA N A L Z

20

Kldarolunun,esk aktrlerle

snrl br tasfyeyekarar klarak esk

syasetn yenaktrlerle temsledlmesne alan

amas, ktdarmcadelesndek

galbyetn yensyasetn nn

amasn engelled.

siyasetle ban koparmaktan kanan Kldarolu, eski kadrolardan boalan koltuklarn nemli bir ksmn, CHPnin eski siyasetini temsil eden yeni isimlere tahsis ederek

bu algy kuvvetlendirdi. Bugn gelinen noktada, parti tabannda varln srdrenulusalcsosyal demokrat ayrmas, partinin ynetici kadrosunda da temsil edilmekte;bu durum, neredeyse her kritik siyasal sorunda ayrmalara neden olmaktadr. 20142015 yllarnda gerekleecek seim, Kldarolunun ayran taraar arasnda tercihte bulunarak, bir taratan yana arlk koymasn zorlatryor.

Bu durum, Mays 2010da balayan arayn sonlanmasn ve CHPnin snrlar belirlenmi bir kimlik ve siyasete karar klmasn neredeyse imkansz klyor. Bu nedenle, CHPiin, Mays 2010da balayan siyaset araynn, 2012 itibariyle, yerini aray siyasetinebraktn sylemek mmkn.

3.1 Kadro Deiimi

CHP ynetiminin bir nceki yldan devrald balca gndem maddesi, bir sredirdevam eden parti ii iktidar mcadelesinin sonulandrlmasyd. 2012nin ilk hatalarnda muhalierin imza kampanyasnn baarya ulamas ve parti ynetiminin kendi gndemiyle bir olaanst kurultay toplama karar, CHPnin ubat aynda 48 saatiinde iki olaanst kurultaya evsahiplii yapmasna neden oldu. Eski ynetici kadrosunun kesin malubiyetiyle sonulanan srecin sonular, 1718 Temmuz tarihlerinde gerekleen 34. Olaan Kurultayda tahkim edildi: Kurultaya tek aday olarak girenKldarolu yeniden Genel Bakan seilirken, ara liste usulyle seilen 60 kiilikParti Meclisine de delegeye iaret ettii 57 ismi sokmay baard. te yandan anahtar

listede deiim yanls isimlerle ulusalc kanattan siyasetilerin bir arada bulunmas,CHP ynetiminin iki arkl beklentiyi ezamanl olarak karlama hedeinin bir gstergesi oldu.

2010 ylnda parti ierisinde iktidar eksiklii eken Kldarolu, 2012nin ubat veTemmuz aylarnda toplanan kurultaylarla parti ii iktidar mcadelesini sona erdirerek,parti kadrolar zerinde mutlak hakimiyetini ilan etti. Ancak bu galibiyet, partinin dnm sreci nndeki engelleri kaldrmak anlamna gelmedi. Bugne kadar deiimsrecinin hz ve kararllk eksikliinin sorumlusu olarak gsterilen parti ii mcadele,yeni kadrolarn meruiyetini garantiye alyordu. Ancak, Kldarolunun, eski aktrlerle snrl bir tasiyeye karar klarak eski siyasetin yeni aktrlerle temsil edilmesine alan

amas, iktidar mcadelesindeki galibiyetin yeni siyasetin nn amasn engelledi.Eski aktrler tasiye edildi, Kldarolu iktidar mcadelesini kazand, ancak CHPninsiyaset ve kimlik araynn nndeki engeller ortadan kalkmad. Bir baka deyile eskiaktrlerin tasiye edildii ve Kldarolunun muktedir olduu sre, CHPnin siyasetve kimlik araynn nndeki engelleri kaldrmak bir yana, deiim sanclarnn sreklilii sorununu ortaya kard. Bylece Kldarolu ynetimi, eski aktrlerin tasiyesinegzyumulmas karlnda Yeni CHP umudunu iade eden siyaset ve kimlik deiimini eda etti.

3.2 Kimlik Aray

Kadro deiiminin kimlik deiimine yol aamamas, CHPnin gelien olaylar karsnda teksesli bir tutum ve politika gelitirmesini neredeyse imkansz hale getirdi.Parti ynetimi ierisinde 2011 ylnda da gzlemlenen arkl reeksler, 2012 boyunca

7/30/2019 2012'de Siyaset

21/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

21

Kadro demnnkmlk demneyol aamamas,CHPnn gelenolaylar karsndateksesl brtutum ve poltkageltrmesnneredeyse mkanszhale getrd.

da neredeyse her kritik dnemete varlk gsterdi. Kldarolu ise ulusalc ve sosyaldemokrat isimler arasnda kan bu ihtilaarda belirli bir taratan yana arlk koymak

yerine kendisini tarasz bir uzlatrc olarak konumlandrmay seti ve zaman zamanayrmalarn kamuoyuna yansmadan zmlenmesinde baarsz oldu.

2012 yl, CHPnin siyaset aray asndan anlam tayan hemen her konuda kamuoyuna iki arkl mesaj vermesine sahne oldu. Yln ilk aylarnda Uludere zerinden hkmeti eletiren ve demokratikleme vurgusu yapan parti, iddet olaylarnn zirveyeulat Haziran aynda aklad on maddelik zm paketi ile birlikte demokratikleme mesajn hkmetle ibirliine dntrd.10 Kemal Kldarolunun Oslo tartmasna binaen yapt terr durdurmak iin herkesle grlr aklamas da buizgiye katk yapt.11 te yandan bu demokratikleme ve diyalog temelli pozisyonunulusalc taban kayglandrmamas adna parti ynetiminden arkl balamlarda sert

aklamalar yapld. Austos aynda dzenlenen Gaziantep saldrsnn ardndan GrupBakanvekili Emine lker Tarhann Twitter hesabndan yapt aklamalar, olayn aturasn Oslo grmelerine katlan iktidar partisine ve BDPye ykledi.12 Parti szcsHaluk Koun Eyll aynda Oslo grmeleri kaytlarn kamuoyuna AKPPKK mutabakat metni olarak sunmas da ulusalc taleplerin CHPnin zirvesinde temsilini salad.13Benzer bir yaklam sergileyen Grup Bakanvekili Muharrem nce de katld bir televizyon programnda Oslo grmelerini iktidar ve PKK arasnda yaplan bir seimittiakna benzeterek bu mesaj perinlemi oldu.14

CHPnin en tartmal isimlerinden biri olan Tunceli Milletvekili Hseyin Aygnnseim blgesinde PKK militanlar tarandan karlmas da parti ynetiminden atlak seslerin kmasna neden oldu. Krizin devam ettii srede hkmeti asayii salayamamakla sulayan CHP ynetimi, Aygnn serbest kalmasnn ardndan yaptaklamada kendisini karan militanlardan gen arkadalar diye bahsetmesine arkltepkiler verdi.15 Parti Meclisi yesi Metin Feyziolu, PKKnn halk savas bir rgtolarak tanmlanmasn kabul edemeyeceklerini iade ederken, Kldaroluna yaknisimlerden Sezgin Tanrkulu ve Adnan Keskinin stres ve insani duygular vurgusu yapmas dikkat ekti.16

Krt meselesi balamnda sergilenen okseslilik, CHPnin en kronik meselelerindenbiri olan askersivil ilikileri balamnda da devam etti. Parti, yl boyunca Genelkurmayve orduya ynelik eletirilerini sivilleme, demokrasi ve insan haklar kavramlar zerinden gerekelendirdi: Hkmet ve silahl kuvvetleri Uludere olaynn zerine gitme

mekle sulayan parti, Mays aynda yaanan Paa polemiinde Cumhuriyetgazetesiyazar Bekir Cokun ve stanbul Barosu Bakan mit Kocasakaln eletirilerine kar

10. Krt sorununun zm n br saatlk zrve, NTVMSNBC, 6 Hazran 2012.http://www.ntvmsnbc.com/d/25355730/

11. Kldarolu: Terr durdurmak n herkesle grlr, Mllyet, 21 Eyll 2012. http://bt.ly/Q1hmJc

12. Terrn hang planlar n kan dkt anlald,Aydnlk, 26 Austos 2012.http://www.aydnlkgazete.com/mansetler/14740teroeruenhangplanlarcnkandoektueueanlald.html

13. CHPl Ko, AKPPKK mutabakat metnn aklad,Hrryet, 18 Eyll 2012.http://www.hurryet.com.tr/gundem/21496907.asp

14. Muharrem nceden sert sulama,CNN Trk, 25 Eyll 2012.http://vdeo.cnnturk.com/2012/haber/9/25/muharremncedensertsuclama

15. Hseyn Aygn yaadklarn anlatt, Cumhuryet, 14 Austos 2012.http://www.cumhuryet.com.tr/?hn=359102

16. Hseyn Aygnn kendsn karan terrstler vmes CHPy kartrd,Zaman, 16 Austos 2012.http://www.zaman.com.tr/newsDetal_getNewsById.acton?haberno=1333944

7/30/2019 2012'de Siyaset

22/42

S E T AA N A L Z

22

CHPnn 2012boyunca

srdrdkmlk aray

ve kararszlnyansmalar

partnn syasettarznda da dkkatekc savrulmalar

yaanmasnberabernde

getrd.

bildiri yaymlayan Genelkurmay Bakanln da sert ekilde eletirdi.17 te yandanpartinin bu sivilleme iddias, CHP siyaseti zerindeki Silivri etkisiyle tezat oluturdu.

Ergenekon davasnda tutuklu yarglanrken 12 Haziran seimlerinde Milletvekili seilen Mustaa Balbay ve Mehmet Haberaln durumlar zerinden yarg srecini eletirmeye devam eden parti, arkl temsilciler araclyla durumalar izlemeye devametti. 12 Eyll 2010 reerandumunda hayr oyu veren CHPnin 2012de balayan darbedavasna mdahil olmas da partinin yaad elikilerin bir yansmas olarak okundu.

Cumhuriyet Halk Partisinin laiklik konusunda da ikili bir pozisyon belirlemesi, partininkemiklemi kitlesini riske etmeden yeni semen bloklarna ynelme abasn temsiletti. TBMMde kabul edilen 12 yllk kademeli zorunlu eitim 4+4+4 dzenlemesini Anayasa Mahkemesine gtren parti, tabannn laiklik konusundaki hassasiyetiniAnayasa Uzlama Komisyonu grmelerinde de zaman zaman temsil etti. Konya Mil

letvekili Atilla Kartn AK Partiyi laiklii istismar etmek ile sulamas, CHPnin elindetuttuu semene gven alama arzusunu gsterdi.18 Buna karlk partinin dindarsemenle arasndaki mesaeyi azaltmak adna en somut admlar yine 2012 ylndaatt sylenebilir. Partinin stanbulda dzenledii itar yemeine Hseyin Glerce,Ahmet Hakan ve Ali Bula gibi isimleri davet etmesi ve yemekte Kldarolunun hatalarmz biliyoruz, telai edeceiz mesaj vermesi bu kesimden olumlu tepkiler alrken, partinin oy potansiyeli artrma hamlesi olarak kaytlara geti.19

3.3 Siyaset Tarz

Cumhuriyet Halk Partisinin 2012 boyunca srdrd kimlik aray ve kararszln

yansmalar partinin siyaset tarznda da dikkat ekici savrulmalar yaanmasn beraberinde getirdi. Parti ats altnda siyaset yapan arkl gruplarn ne kma abalar,siyaset deiimini gerekletiremeyen ynetimin siyasi slup zerinden kitleleri hareketlendirme abas gibi nedenlerle zaman zaman merkez sol parti kimliinden uzaklaarak dinamik ve riskli hamleler yapt gzlendi. 12 Haziran seimlerinde Meclisesokmaya alt tutuklu adaylar gereke gstererek ksa sren bir Meclis boykotugerekletiren parti, 2012 ylnda da buna benzer hamlelere bavurdu. Kritik dnemelerde merkez parti kimliinin paras olan soukkanlln kaybeden parti, budnemlerde ulusal kamuoyu yerine kendi semen kitlesine hitap edecek eylem vesylemlerle kamuoyunun gndemine gelerek radikal bir parti grnts verdi. CHP,rgt veya cemaat yaplanmasndan siyasal partiye gei srecini tamamlamam,ulusal kamuoyu yerine kendi semen kitlesinesiyasal cemaatine hitap etme veya hesap verme kaygsyla siyaset yrten radikal veya marjinal siyasi partilerin veya gerekletirdikleri eylemlerle kamuoyunda gndem oluturmay hedeeyen protestocularn bavurduu eylemlere bavurmaktan imtina etmedi. Bu siyaset tarzna, belirlibir gndemle toplanan Meclis aratrma komisyonlarnda pankart ama ve temsilieylemler biber gaz, kelepe, vb gerekletirme; Meclis bahesinde toplu yrylerdzenleme; radikal solulusalc genlik derneklerinin dzenledii kutlama programlarna katlma; ancak marjinal genlik rgtlerinde veya siyasi partilerde rastlandekilde polisle atma grnts verme; toplumsal bar zedeleme riski yksek yerel

17. Kldarolundan Genelkurmaya tepk,Sabah, 8 Mays 2012.http://www.sabah.com.tr/Gundem/2012/05/08/klcdaroglundangenelkurmayatepk

18. Mecls Anayasa Uzlama Komsyonunda laklk tartmas,Zaman, 7 Austos 2012. http://bt.ly/WrIYYD

19. Kldarolundan tar,Hrryet, 16 Austos 2012. http://www.hurryet.com.tr/gundem/21239343.asp

7/30/2019 2012'de Siyaset

23/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

23

mezhepi dayanma gsterilerine katlma, vb. bir ok eylem ve siyasal tutum rnek

gsterilebilir.

Mart aynda 4+4+4 dzenlemesini protesto etmek iin grup toplantsn TandoanMeydanna tayan CHP, Eyll, Ekim ve Aralk aylarnda itirak ettii kitle eylemiyle

de lider deiiminden beri yerlemeye alt merkez sol mecray riske atmaktan e

kinmedi. i Partisi ve yerel sol gruplarn Eyll aynda Hatayda dzenledii Suriye ile

dayanma mitinginde katlan parti, Esad yanls poster ve sloganlarn yer ald gs

teride hem yerel bir mezhep gerilimine tara oldu hem de uluslararas lekte merui

yetini kaybetmi bir rejimin mtteiki grnts verdi. Benzer ekilde Trkiye Genlik

Birlii tarandan dzenlenen alternati Cumhuriyet Bayram mitinginde Genel Bakan

ve st ynetim dzeyinde yer alan CHP, polisle gstericiler arasnda kan arbedenin

ortasnda kalan Kemal Kldarolunun grnts ile kamuoyunda kendisine yer

buldu. Son olarak Aralk aynda da, yukardaki eylemi organize eden btn gruplarnbirlikte yer ald Silivri karmasna katlan CHP, hem darbeye teebbs sulamasy

la yarglanan kesimlere kaytszartsz destekte bulunmu hem de marjinal ulusalc

yaplanmalarla kurduu ittiakn kalcln tescillemi oldu. Silivride yarglanan iki

milletvekiline sahip kma politikasnn da tesine geerek davada yarglanan herkese

keil olmas anlamna gelen bu eylem de, yukardaki iki eylem gibi, CHPnin merkez

sol huviyetine halel getirdi.

Her durumda da CHPnin, hkmetin politika ve uygulamalarn eletirmek amacy

la slogan, pankart ve programn kendisinin belirleyecei kitlesel protesto eylemleri

dzenlemek yerine baz radikal grup ve partilerin kendi gndemlerine hizmet eden

toplantlara itirak etmesi, partinin ana aktr deil, yardmc oyuncu grnts vermesine neden oldu. Mitingler CHPnin son dnemde toplum nezdinde ina etmeye

alt algya zarar verirken, merkez parti kimliine de glge drd. Ulusalc yo

rumcularn CHPnin kitlelerle bulumas olarak lanse ederek alklad eylemler, Yeni

CHP umuduyla yola kan partinin eski dnemde dahi kolay kolay zdelemek iste

meyecei marjinal ulusalc gruplarla ibirlii yapmasn beraberinde getirdi.

3.4 Sonu

2012 ylnn Cumhuriyet Halk Partisi asndan rettii temel sonu, partinin kabuk

deitirme srecinin zamana yaylmas nedeniyle artk radikal bir kimlik deiimininmmkn olmadnn ve bu dnemde kimlik ve siyaset tarzlar itibariyle eski ve yeni

kadrolarn parti ii nuzlarn tahkim ettiklerinin anlalmas oldu. Eski ile yeninin ne

redeyse eit arlkla srdrd bu gerilimli birliktelik, dnm abasnn ngrle

bilir gelecekte bugnden tari edilmi bir menzile ulama olasln ortadan kaldrm

gzkmektedir. Bugn CHP, eski kimliiyle bark olmamakla birlikte bu kimlii ardn

da brakamayan; yeni bir kimlik edinme arzusunun gerektirdii kararll da sergile

meyen bir parti grnts vermektedir. 2010 reerandumunu ve 2011 seimlerini bu

kararszla gereke gsteren partinin seime sahne olacak 20142015 dneminde

de kesin kararlar almas kolay olmayacaktr.

Bu aktrler gz nnde bulundurulduunda, geride kalan iki buuk yllk dnemdeCHPnin yenilenmesi umudunu iade ettii lde dinamik bir siyasete gndermede

bulunan dnm srecinin artk CHPnin yeni politikaskimlii haline gelerek statik

bir durumu iade ettiini sylemek mmkndr. CHP iin dnm veya aray artk

CHPnnyenlenmesumudunu adeett ldednamk br syasetegndermedebulunan dnmsrecnn artkCHPnn yenpoltkaskml halne

gelerek statk brdurumu adeettn sylemekmmkndr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

24/42

S E T AA N A L Z

24

bir sre deil, bir siyaset tarzdr. 2012 ylndaki gelimeler, dnm ve arayn CHPasndan bir sre olmaktan karak bir siyaset tarzna dntn gstermektedir.

KRONOLOJ ARAYI SYASET VE CHP

2627 ubat 2012 Genel Merkez ve muhalierin arsyla 16. ve 17. Olaanst Kurultaylar topland.Parti tznde kkl deiiklikler yapld.

4 Nisan 2012 Cumhuriyet Halk Partisi, 12 Eyll davasna mdahil oldu.

23 Nisan 2012 Grup Bakanvekili Muharrem nce, 12 Eyll davasn iki ihtiyar yarglyorlar iadesiyleeletirdi.

3 Mays 2012 Genel Bakan Yardmcs Grsel Tekin, parti ynetimindeki grevinden istia etti.

6 Haziran 2012 CHP lideri Kemal Kldarolu, Babakan Erdoanla bir araya gelerek partinin Krtmeselesinin zm iin hazrlad 10 maddelik paketi anlatt.

17 Haziran 2012 Abdullah calann ev hapsine alnmas tartmalarn deerlendiren Kldarolu, 4parti uzlarsa bizim iin mesele olmaz yorumunda bulundu.

1718 Temmuz 2012 34. Olaan Kurultay dzenlendi. Kemal Kldarolu yeniden Genel Bakan seilirken,uzun sre sonra ara liste usulne gre seilen 60 kiilik Parti MeclisindeKldarolunun destekledii 57 isim yer ald.

1314 Austos 2012 Tunceli Milletvekili Hseyin Aygn, PKK yesi bir grup tarandan karld. 48 saatsonra serbest braklan Aygnn militanlardan gen arkadalar diye bahsetmesi, bazCHP yneticileri ile kamuoyundan tepki ald.

18 Eyll 2012 Parti szcs Haluk Ko, AKPPKK mutabakat metni olarak tanmlad 2008 Oslogrmeleri kaytlarn kamuoyuna aklad.

19 Kasm 2012 Suriyede 87 gn boyunca rehin tutulan gazeteci Cneyt nal, CHP heyetinin temaslarsonucunda serbest kald. 9 kiilik heyetin Suriye Devlet Bakan Bear Esad ile hatraotora ektirmesi tartmalara neden oldu.

4. TELAF SYASET VE MHP2012 yl, MHPnin, telai siyasetine duyduu ihtiyac, greceli olarak yksek bir maliyetle, hissettii bir yl oldu. Kendisinin de Mecliste bulunduu bir dnemde, Cumhurbakanl krizini zmek gibi kritik bir ka olay dnda, vesayetle srdrlen mcadeleyekaytsz kalan MHP, vesayetin tasiyesini sembolize eden reerandumun yansmalarnda ya yeterince doru alglayamad, ya da bilinli olarak yanl tarata konum alarakkarlad. MHP, zamann ruhuna ve tarihin akna ters gelen stelik siyasaltoplumsalgeleneiyle de rtmeyen bu siyasetin retebilecei muhtemel maliyeti, kendisiniykselen Krt milliyetiliine kar gvenli bir barnak olarak konumlandrmay salayarak nispeten az bir hasarla atlatmay baard. Ancak, 2012 yl, MHPnin, reerandum

sonularyla yzlemeyi, siyasetini reerandumun dourduu yeni siyasal denklemzerinden yeniden biimlendirmeyi daha azla geciktiremeyeceini ortaya koydu.

2012 ylnn MHP iin en kritik gndemi, 4 Kasm 2012 tarihinde gerekletirilen 10.Olaan kongreydi. Genel Bakanla adayln aklayan Koray Aydnn Baheli karsnda gsterecei varlk, MHPnin siyaseti zerinden dorudan etkili olacandankongre uzun bir sre nceden mercek altna alnd. Kongrenin nemsenmesi, Baheli ve ynetiminin 12 Eyll reerandumundan balayarak milliyeti camia ierisindememnuniyetsizlik retmi olmalarndan kaynaklanmaktayd. MHPnin 12 Eyll reerandumunda taknd Hayr tutumunun20 semeni nezdinde ciddi rahatszlklar

20. MHPnn 12 Eyll reerandumunda neden hayr cephesnde yer aldn ve yasland arkl k toplumsal tabanhakknda ayrntl blg n ayrca bkz. http://www.setav.org/tr/mhpnnhayrtutumununrrasyonaltes/yorum/711

2012 yl, MHPnn,telaf syasetne

duyduu htyac,grecel olarak

yksek brmalyetle, hssett

br yl oldu.

7/30/2019 2012'de Siyaset

25/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

25

uyandrmas,21 12 Haziran seimleri ncesinde ortaya karlan kasetlerle Bahelininynetici kadrosunun nemli bir ksmn kaybetmesi ve MHPnin seimlerde baraj teh

likesi yaamas, Kongredeki yara ciddi bir g transeri yapt.Kongreyi nemli klan bu unsurlar, MHPnin telai siyasetine duyduu ihtiyala da ilgilidir. MHP ynetimi, 12 Eyll reerandumunun semeni zerinde rettii rahatszlonarmaya ynelik kapsaml bir siyaset yrtmedii iin semeni tarandan eletirilmeye devam ediyordu. Nitekim Kongrenin sonucu Bahelinin onarma/telai siyasetinde gecikmesinin rettii maliyeti ortaya koymaktadr. Bu erevede, 2012 yl MHPsiyasetini deerlendirirken Baheli ynetiminin telai siyasetine harcad mesaiye deodaklanmakta yarar var.

4.1 Ksknleri Geri Kazanma

MHPnin 2012 yl iinde, arkl politik enstrmanlara yaslanarak, milliyetimuhaazakr tabanna ynelik bir telai siyaseti gerekletirdiini sylemek mmkn. Buenstrmanlar iinde ne kanlar, 12 Eyll reerandumundaki Hayr pozisyonunungnahn karmak adna askersivil ilikileri ve vesayet tartmalarnda sivil siyasetinceleyen bir siyasi tavr gelitirmesi22 ve partinin ideolojik izgisindeki milliyetimuhaazakr tabanyla uyumlu Trkslam Sentezi sylem tonunu koyultmas oldu.

te taratan, MHP st ynetiminin bu onarm siyasetini tutarl ve sorunsuz bir ekilde yrttn iddia etmek zor. MHP yrtt onarm siyasetinde iki dinamik zerinden skmaktadr. lk zorluk, MHPnin sylem ve politikalarna yansyan onarm

siyasetinin baz gerilimleri de beraberinde getirmesidir. Bu gerilime, partinin darbeve vesayet tartmalarnda sivil siyaseti nceleyen yeni tutumu konusunda yaadbaz i gerilimler rnek gsterilebilir: MHP, sivil siyasete ynelik askeribrokratik basklara ilkesel olarak kar durmak yerine, gereklemi askeri darbelere kar karken,teebbs aamasnda akim kalan darbeleri destekleyen bir grnt vermektedir. Buerevede, MHP lideri Devlet Baheli, partisinin darbelerin soruturulmas iin verdiinergenin hemen ardndan 12 Eyllde Parlamentoyu kapatanlara, 28 ubatta balans ayar yaparak su ileyenlere, 27 Nisanda siyasete ekil ve yn vermeye alanlara hak ettikleri yaptrm uygulanmaldr23 eklinde deme verirken, Balyoz davas karara balandktan sonra yapt yazl aklamada, sanklarn ald cezalar ve davannsonucuna dair duyduu rahatszl dile getirdi.24

Onarm siyasetinin MHP st ynetimince tutarl ve sistematik bir ekilde yrtlebilmesinin ikinci zorluu, MHPnin iki arkl semen kitlesini ayn anda memnun edecek bir onarm sylemi gelitirememi olmasyla ilgilidir. Baheli ve ynetimi, partinin

21. MHPnn BBP le ortak taban saylablecek mllyet muhaazakar cenahn reeranduma verdkler evetoyu ve nedenler n bkz. http://www.ntvmsnbc.com/d/25118742/

22. Partnn bu yndek tavrnn rneklernden brs olarak, part szcs Oktay Vuraln 10 Nsan 2012 tarhndeMHPnn btn darbe ve asker mdahalelern aratrlmas n verd nerge ve ona lk n yorumlar n bkz.http://bt.ly/UQCLmU

23. http://www.haberturk.com/gundem/haber/734055demokrasnnetnsavunmalyz

24. Bahelnn yazl aklamas n bkz.http://www.haberturk.com/gundem/haber/778540bahceldenbalyozyorumu

MHPnn 2012 ylnde, arkl poltkenstrmanlarayaslanarak,mllyetmuhaazakrtabanna ynelkbr telaf syasetgerekletrdnsylemek mmkn.

7/30/2019 2012'de Siyaset

26/42

S E T AA N A L Z

26

Trkslam sentezi25 tonunun artmasna26 paralel bir ekilde Anadoludaki muhaazakarmilliyeti tabann konsolide etmeye alrlarken dier yandan MHPnin Bat

ve Gney sahil eridinde, kimliklerinin temel belirleyicisi laiklik olan seklerulusalctabann kaybetme riskiyle kar karya kalmaktadrlar. MHP lideri Bahelinin ubatay ierisindeki dindar genlik tartmalarnda Babakan Erdoana destek kmas,mam Hatip Liselerinin orta ksmlarnn almasnda MHPnin byk katks olduunubelirtmesi, Hz. Muhammedin hayat ve Kuran Kerim derslerinin okullarda semeliolarak verilmesinin kendi projeleri olduunu iade etmesi, vb. aklamalar seklerulusalc tabann tekrar CHPye ynelmesi riskini dourmaktadr.

Bu balamda 2012 ylnn MHP asndan iki toplumsal taban arasnda kalmann rettii gerilimin devam ettii bir yl olduunu; ancak bu gerilimde 12 Eyll reerandumundaki hayr pozisyonundan tr milliyetimuhaazakr taban nazarnda kay

bettii prestiji tekrar milliyetimuhaazakr sylemlerle onarmaya

27

alarak geirdii bir yl olarak iade etmek mmkndr.

4.2 Parti i Muhalefetin Glenmesi

2012 yl sadece MHP iin deil Trkiyedeki 4 byk siyasi parti iin de bir KongrelerYl olarak tarihe geti. MHPnin 10.Olaan Kongresine damgasn vuran gelimeninise Devlet Bahelinin 725 oyla 6. kez Genel Bakanla seilmesinden ziyade oy kullanan 1214 delegeden 489unun oyunun genel bakanla aday dier iki isim KorayAydn 441 ve Msavat Dervioluna 48 gitmesi oldu. Bu tablo MHPde %40lk birmuhaleetin varln da gzler nne serdi.

Genel bakan ve kadrolarda deiim, ikirde ze dn sylemi ile vcut bulan muhaleetin28 varlnn kamuoyunda grnr olmas ise kongreden yaklak 9 ay nceye11 ubat 2012 tarihine tekabl ediyor. Bu tarihte hareketin nclerinden eski stanbulMilletvekili Ahmet akar, 11 ubatta muhalierin yapaca toplanty lkc iradenin tecelli edecei kurultay olarak nitelendirdi. Toplantnn lkc tre ve terbiyeyeuygun olarak yaplacan kaydeden akar, bu yaklamn parti ynetimince de makulkarlanaca iddiasn beyan ettikten sonra genel bakan Devlet Bahelinin ve partiynetiminin, ynetim anlayn kabul etmediklerini beyan etti. 29

MHPde muhaleetin douu, iade edildii zere, 9 ay ncesine dayanyordu ancakmuhaleetin kamuoyunda yank bulmas arlkl olarak kongre sonrasnda mmkn

25. Part ynetmnn her 27 Maysta Gn Sazak ve lkc ehtler anma merasmnn 2011 ylndakyldnmnde Ankara Kzlcahamamda lkc ehtler ant aldn ve partnn Trkslam lkclergemne zelkle 12 Eyll reerandumundan sonra daha azla sahp ktklarn not etmek gerekr. Ayrntl blgn bkz. http://www.mhp.org.tr/htmldocs/genel_baskan/konusma/1087/ndex.html

26. Bahelnn Trkslam Sentezne yapt vurguyu bu ylk Hollanda gezsnde Amsterdamda yaptkonumalarda grmek mmkndr. Bahel Mescd Aksa Teklat Bozok Etm ve Genlk Lokalnn alnyapt konumada, Burada doup burada yaayan, gelecen burada belrleyecek olan deerl evlatlarmzance gzel Trke ve yannda dn nanlarmz, dnmz en y eklde retn eklnde temennlerdebulunmutur. nce gzel Trke yannda dn nanlarvurgusu se Bahelnn Trkslam sentezndek terchett sralamay gstermede anlamldr. http://bt.ly/SZd6NE

27. 21.dpnotta belrtld gb 12 Eyll reerandumunda BBP evrelernn aka Evet oyu kullanacaklarnaklamalar le MHPnn hayr cephesnde yer almas, MHPnn mllyetmuhaazakr taban le ortaya kangerlm daha da dernletrm dolaysyla MHPnn bu tabana ynelk onarm syasetn de zorlatrmtr.

28. MHPde muhaleetn tek ve btncl br yapda olmadn; aksne paral, ok yapl ve genel bakanlaok adayl br eklde gelt eklenmeldr. Ayrntl blg n bkz.http://www.haberturk.com/gundem/haber/760216bahcelyemuhaleetatag

29. Habern detay n bkz. http://bt.ly/UU0u

2012 ylnn MHPasndan k

toplumsal tabanarasnda kalmann

rett gerlmndevam ett br

yl olduunuade etmek

mmkndr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

27/42

2 0 1 2 D E S Y A S E T

27

olabildi. Kongreden hemen sonra basnda, MHPdeki muhaleetin kurumsallatnaynelik yorumlarn yapld belirtilmelidir.30 Ancak bu yorumlarn ksmen aceleci yo

rumlar olduunu, MHPden ksa srede byk deiim beklemenin yanl olacaniade etmek gerekir. Zira mevcut muhaleetin, genel bakanlk adaylklarn deklare etmelerinin kongreden sadece 2 ay ncesine denk gelmesi muhaleetin ne kadar planlolduunu tartlr klmaktadr. Ayrca bu deklarasyonlarn 1 Eyll 2012de mevcut Genel Bakan Devlet Bahelinin Birok arkadamz genel bakanla adayln dnebilir. eklinde aklamasndan sonra gerekletii hatrlanrsa;31 genel bakanlaadayln bile Devlet Bahelinin icazetine bal olduu MHPde gereklemesi muhtemel bir deiimin eski milletvekili Ahmet akarn iade ettii gibi lkc tre ve terbiyeye uygun olarak dzen iinde snrl ve kstl bir deiim olaca n grlebilir.Dier bir iadeyle MHPdeki muhaleetin nicel gcnn u an itibariyle niteliiyle paralel olmadn ve dolaysyla kurumsallatn sylemek erken bir karm olacaktr.

Bunlara ek olarak, Kongrede Genel Bakan Devlet Bahelinin al konumasnn ardndan dier iki Genel Bakan aday Koray Aydn ve Msavat Derviolunun, konumalarnda, genel bakanla aday olma nedenlerini, mevcut parti ynetiminin yanllarnn veya eksikliklerinin neler olduunu ve genel bakan olmalar halinde naslbir aaliyet plan ngrdklerini aklamalar beklenmekteyken, Hkmet ve Trkiyemeselelerinden dem vurmalar, muhaleetin MHP ynetimini devralmak adna birprojeleri olmadn, dolaysyla muhaleetin henz olgunlamadn gsteren bir dier iarettir.

Bu balamda MHPnin tabannda bir deiiklik ve tazelenme isteinin olduu sylenebilir; ancak bu deiimin hangi aktr veya aktrlerle ve nasl bir politikayla gerekleecei ve partinin istikametinin hangi rotada ilerleyecei gibi parti iin nemlikonularda ne mevcut MHP ynetimin ne de olumaya balayan muhaleetin kaashenz nettir.

4.3 Sonu

Sonu olarak, MHP, 2012de mesaisinin byk bir blmn, 12 Eyll reerandumundaki hayr tutumunun milliyetimuhaazakr tabannda yaratt memnuniyetsizlii gidermeye ynelik olarak harcamtr. Bu memnuniyetsizliin yan sra, partinin seimlerdeki perormansnn masaya yatrld tartmalarda MHPnin baraj alt kalma

riski ile beraber anlyor olmas, ayrca Haziran 2011 seimlerinden nce ortaya kanve parti tabannca lkc tre ve terbiyeye sdrlamayan kaset skandal gibi gelimeler neticesinde MHPde muhaleet saar spontane bir ekilde sklaarak kongrede%40lk bir g olarak zuhur etmitir.

nmzdeki dnemde MHP ile ilgili ana gndem, dedii maliyet sonrasnda gecikmeli olarak telai siyasetinin gerekliliini hisseden partinin, reerandumun iaret ettiiyeni siyasal denkleme karlk gelecek bir siyaset retip retemeyeceidir. Siyaset ze

30. Bu yorumlarla lgl basnda kan brka yaz n ayrca bkz.http://www.hurryet.com.tr/yazarlar/21859641.asp,

http://syaset.mllyet.com.tr/bahcelyeverlensaret/syaset/syasetyazardetay/05.11.2012/1621936/deault.htmve http://www.hurryet.com.tr/yazarlar/21851980.asp

31. Bahelnn arkl klern genel bakanlk adaylklarn uygun grmesn aklad tarh 1 Eyll 2012, KorayAydnn genel bakanla adayln aklad tarh 1 Eyll 2012 ve Msavat Dervolunun genel bakanlaadayln aklad tarh 22 Eyll 2012dr.

nmzdekdnemde MHP lelgl ana gndem,ded malyetsonrasndageckmel olaraktelaf syasetnngerekllnhsseden partnn,reerandumunaret ett yen

syasal denklemekarlk gelecekbr syaset retpretemeyecedr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

28/42

S E T AA N A L Z

28

minin yapsal deiime urad, Yeni Trkiyenin siyasal parametreleri zerinde younbir hegemonya mcadelesinin yaand, blgesel gelimelerin i siyasete dorudan

yansd bir dnemde, Krt pasna tutunan bir siyasetle yetinmek garanti bir oy destei salasa da MHPnin siyasi krizini zmeyecektir. Varln Krt siyasetine endekslemeye devam eden bir MHP, akbetini kendisi dndaki koullara endekslemi olacaktr.

MHPnin yakn gelecei zerinde etkili olacak bir dier gndem maddesi, muhaleetinmevcut saysal gcn siyasal bir gce dntrp dntremeyeceidir. Kongrede, lke siyasetine dair bir proje sunmad gibi, mevcut ynetimin siyasal krizine dairanlaml bir zm nerisi de sunmayan muhaleet, henz mevcut MHP ynetiminealternati olabilecek bir siyasi g devirmi grnmemektedir. MHP muhaleeti de,MHP ynetimi gibi, kendisi dndaki koullarn geliimine baml grnmektedir.Muhaleet asndan bu d dinamik, mevcut MHP ynetiminin 2014 yerel ve 2015 ge

nel seimlerindeki perormans olacaktr. MHPnin yerel seimlerde sergiledii siyasiperormans beklentileri karlamayacak olursa, muhalier, 4 Kasmdaki kongrede kazandklar, partiyi olaan st kongreye arma rsatn kullanma meruiyetini eldeederek, sahip olduklar saysal gc siyasal gce tahvil etme imkn bulacaklardr.

KRONOLOJ T ELAF SYASE T VE MHP

11 ubat 2012 MHPde muhali hareket, parti genel merkezinin karsndaki pazar yerinde bir arayagelerek demokratik bir kongre iin parti ynetimine arda bulundu.

28 Austos 2012 BDPli milletvekillerinin PKKllarla kucaklamasnn ardndan MHP, dokunulmazlk tekliiniAK Parti ve CHPye sundu.

1 Eyll 2012 MHP Lideri Baheli Birok arkadamz Genel Bakanla adayln dnebilir diyerekparti iindeki genel bakanlk yarna yeil lk yakt.

1 Eyll 2012 Koray Aydn, MHP Genel Bakanlna adayln aklad.

2 Eyll 2012 Masum Trker, MHP Genel Bakanlna adayln aklad.

15 Eyll 2012 Seyi ahin, MHP Genel Bakanlna adayln aklad.

21 Eyll 2012 Msavat Derviolu, MHP Genel Bakanlna adayln aklad.

24 Eyll 2012 MHP lideri Devlet BaheliBalyoz Davasnda 18 yl ceza alan MHP stanbul MilletvekiliEngin Alan Silivri Cezaevinde ziyaret etti.

5. VEKALET(EN) SYASET() VE BDP

2012 yl, teden beri rgt ile parti olma arasndaki belirsizlikle siyaset yapan BDPnin,siyasi parti olmaktan biraz daha uzaklaarak rgtle daha azla zdeletii bir yl oldu.Bu tespite, BDPli milletvekillerinin PKKllarla kucaklamas, BDPnin alk grevlerindeyattrc veya arabulucu bir rol stlenmek yerine alk grevlerinin siyasi szclnstlenmesi ve siyasi inisiyati gelitirmesi beklenen hemen hemen her olay esnasnda varlk gerekesini ortadan kaldrmak pahasna calan veya PKKy adres/muhatapgstermesi gibi unsurlar gereke gsterilebilir. Bu erevede, 2012 yl, BDPnin siyasivarln anlamszlatrd, varlk gerekesini tekil eden siyasi kanallar ama sorumluluunu stlenmekten en azla uzaklat bir yl olarak geti.

5.1 KCK Operasyonlar

2012 ylnn BDPyi etkileyen ilk gelimesi, 17 ilde dzenlenen KCK operasyonlar vebu operasyonlarn sonucunda BDP evrelerine yakn pek ok kiinin gzaltna alnma

MHPnn yakngelece zernde

etkl olacak brder gndem

maddes,muhaleetn

mevcut saysalgcn syasal brgce dntrp

dntremeyecedr.

7/30/2019 2012'de Siyaset

29/42

7/30/2019 2012'de Siyaset

30/42

S E T AA N A L Z

30

5.3 Alk Grevleri

BDP iin 2012 ylnn nemli gndem maddelerinden bir dieri de alk grevleriydi.

Ancak belirtmekte yarar var ki; BDP asndan srece bakldnda, bu krizi zme noktasnda kendisinden beklenen arabuluculuu devreye sokmaktan ziyade parti, srecibir aktrlk hiyerarisine indirgeyerek bu mcadelede Abdullah calann elini glendirme gayesini gtm ve bu yzden alk grevinin sresi uzadka cezaevlerindencenazelerin kma riskini de peinen stlenmitir. Abdullah calann zerindeki tecritin kalkmas iin cezaevlerindeki PKKl mahkmlar tarandan balatlan alk grevi, 12 Eyllden 18 Kasma kadar 67 gn boyunca srd. Bu srece, alk grevlerininbitmesine yakn bir tarihte eklemlenen BDP, nce alk grevlerini destekleme kararald, ardndan milletvekilleri ve belediye bakanlar dzeyinde kendisi de greve katld.Alk grevleri gndemin ana konusu haline gelip hkmet ve BDP arasnda gerilimin

artt gnlerde, calan devreye girerek, alk grevlerinin bitirilmesi ynnde grbildirdikten ksa bir sre sonra alk grevleri bitirildi.

teden beri, siyasi szcln stlendii kitleyi makul bir siyasal vasata ekmek yerine, belirlenen konuma kendisini uyarlayan BDP, alk grevi eylemi srasnda da bu gelenei bozmad. Alk grevi eyleminde BDP, taban ve kamuoyu arasnda uzlatrc birarabulucu rolne soyunmak yerine kendisi de greve katlarak, zmn deil, sorununbir paras oldu. BDP, kan bir krize mdahale edip siyasal pozisyonunu glendirmekyerine, kendi aktrln bilinli ekilde ikincil bir konuma iterek calann pozisyonunu glendirmeye alt. nne kan bu rsat, en basitinden arabuluculuk pozisyonustlenerek siyasi iradesini glendirmek zere kullanmak yerine, edilgen bir pozisyonlakendisini grev eylemcileriyle eitleyen BDP, siyaset kurumu tarandan ciddiye alnmave/ya kendi kitlesini ynlendirme potansiyelini de zayatt.

5.4 PKKllarla Kucaklama ve Dokunulmazlk Tartmas

BDP iin yln en byk krizi, 17 Austos 2012de 9 BDPli milletvekilinin emdinli ilesi Balar Kynde PKKl terristlerle kucaklamasyla meydana geldi. BDPli milletvekillerinin PKK