Biyopsikososyal Yaklaşım

Aile Hekimliği 1. Aşama Kursiyer Eğitimi

1

Biyopsikososyal YaklaşımBiyopsikososyal Yaklaşım


2

DERSİN AMACI

•Biyopsikososyal yaklaşım tarzının öğrenilmesi.

•Hasta merkezli yaklaşımın öğrenilmesi.

•Biyomedikal ve biyopsikososyal yaklaşım arasındaki farkların anlaşılması.


3

ÖĞRENİM HEDEFLERİ

•Biyopsikososyal yaklaşım tarzının birinci basamakta uygulanması

•Hasta merkezli yaklaşımın birinci basamakta uygulanması


4

Aile Hekimleri, HASTA MERKEZLİ

yaklaşımları ile, hastayı bir bütün olarak ele alarak ilgilenir.

Hasta merkezli yaklaşım nedir??


5

•Hayat şartları,

•Sorunları,

•Ailesi,

•Fiziksel çevresi,

•Psikolojik problemleri ........


6

HASTALIK MERKEZLİ YAKLAŞIM

•Hekim yalnızca hastalıkla ilgilenir,

•Anormal biyomedikal oluşumları kontrol altına alabilmek için hasta üzerinde otorite kurar


7

Biyomedikal düşünce yapısından

biyopsikososyal düşünce yapısına geçiş,

MODERN TIP olarak adlandırılmaktadır


8

Biyomedikal Yaklaşım;• Doğrusal nedensellik

• Biyolojik iyileştirme

• Hastalık merkezli yaklaşım


9

Biyopsikososyal Yaklaşım;

• Kişiyi, ailesi ve çevresi ile birlikte ele alır

• Çok yönlü bir nedensellik vardır

• Kişinin bedenen, ruhen ve sosyal olarak iyi olması esasına dayanır

• Hasta merkezli yaklaşım


10

Biyopsikososyal Yaklaşım

Psikolojik Faktörler•Anksiyete•Depresyon

vs.

Biyolojik Faktörler•İmmün Sistem•Nöro-

endokrin Sistem•Organ

Sistemleri•Dokular vs.

Sosyal Faktörler•Toplum

•Aile•Kültür vs.

Tüm organizma biyolojik, psikolojik ve sosyal etkilerin karşılıklı etkileşimleri ile anlam bulmaktadır.

ANİ ZMAORG


11

Psikososyal görüşün değişik boyutlarına ağırlık veren farklı modelleri vardır;

1. Sistemik Yaklaşım2. Gelişimsel Yaklaşım3. Holistik Sağlık Modeli4. Etnik Kültürel Model5. Biyopsikososyal Model


12

Sistemik Yaklaşım


13

•İnsanoğlunun sonsuzluk noktasına dek varan karmaşık bir yapısı vardır•Sistem kavramı, farklı değişkenlerin birbirleri ile

dinamik iç etkileşmelerine dayanır•Küçük basit sistemlerden büyük karmaşık sistemlere doğru çok boyutlu ve çok yönlü bir nedensellik vardır•Sistemik düşünce, bilimsel bir çok disiplinle

bütünleşmektedir


14

• 35 yaşında, erkek• Evli• 3 çocuğu var• fabrikada işçi• iş kazası geçiriyor• 3 ay çalışamaz raporu alıyor

Örnek vaka;


15

Zayıf organize edilmiş

bir çevre (sosyal)

Kan şekeri düşmesi (biyolojik)

Dikkatsizlik (psikolojik)

İŞ KAZASI

Organlarızarar

görebilir (biyolojik)

Gelir azalması(sosyal)

Stres (psikolojik)


16

Smilkstein 1978’de sistemik yaklaşımı aile hekimliğine uyarlamıştır.

Hekimlerin dikkatini aile üyelerinin birbirleri ile olan etkileşimlerine çekmiştir


17

Ailenin fonksiyonelliği üzerine krizin, krizle başa çıkabilme kaynaklarının ve becerilerinin önemini vurgulamıştır

Ailedeki bu etkiyi; APGAR olarak tanımlamıştır


18

APGAR

A: adaptasyon

P: (partnerlik) ortaklık

G: gelişme

A: (affection) sevgi

R: (resolve) çözümleme

kırık


19

Gelişimsel Yaklaşım


20

Kişinin geçmişteki gelişimini,şimdiki gelişmişlik düzeyini,gelecekte beklenen gelişimini

dikkate alan bir yaklaşımdır

Devam eden gelişmenin, sağlık üzerindeki psikososyal etkileri, yaşam boyu önem verilmesi gereken dinamik faktörlerden biridir


21

Biyolojik gelişim; Hücresel fonksiyonlarda değişim doğumdan yaşlılığa kadar sürer

Psikolojik gelişim; Çocukluktan yaşlılığa kadar sürer (yeni doğanda güven,erken çocuklukta bağımsızlığın kazanılması, erişkinlikte neslin devamı vs)

Sosyal gelişim; Aile ve akran ilişkilerinde olumlu veya olumsuz değişimleri kapsar (evlilik, boşanma gibi)


22

Holistik Sağlık Modeli


23

Bireysel sorumluluklar ve kişilik gelişimi ön plandadır


24

Sağlığın bozulması ve tüm hastalıklar psikosomatiktir

Her insan beden, akıl ve ruhun dairesel etkileşimi altındadır

Hastalık, adaptasyon yetersizliğinden kaynaklanmaktadır


25

Doğal gıda, yoga, akupunktur, bitkisel tedavi vs gibi alternatif tıp uygulamalarını benimser


26

Etnik kültürel model

Sivaskaşe


27

Hasta ile hekimin her birlikteliği kültürler arası bir transaksiyondurHer iki taraf da görüşmeye kültürel olarak belirlenmiş davranışlar, bilgiler ve inanışlarla oluşturulan bir hikaye ile gelir


28

•Etnik farklılıklar, cinsiyet farklılıkları,dini inançlar, dil, eğitim ve kişisel hikaye ilişkinin her iki tarafındaki beklentileri ve davranışları belirler

•Bu modele göre hekim hastanın beden, hastalık, tedavi ile ilişkili inançlarını ve beklentilerini keşfetmelidir


29

•Kapsamlı bakım ve tanı koymada gerekli olan bilginin edinilmesinde eğer hekim hastanın

kültüründen etkilenen psikososyal faktörlere yabancı ise, aksama olacaktır

•Etnomedikal, kültürel yaklaşımda sağlık ve hastalıkla ilişkili kültürel değerler önemlidir

Oruçşeker


30

Biyopsikososyal Model


31

•Biyopsikososyal model ilk defa 1977 yılında George Engel tarafından tanımlanmıştır

•Engel, klinisyenlerin dikkatini hastaların duygusal yapılarının, yaşam amaçlarının, hastalık karşısında davranışlarının ve sosyal çevrelerinin değişmesi ile hastalığın biyokimyasal ve morfolojik farklılıklar gösterebildiğine çekmiştir


32

• Birinci sırada biyolojik faktörleri ele almak yerine psikolojik ve sosyal faktörlerin de göz önüne alınması hastalıkların tamamen anlaşılmasını sağlar.

• Biyopsikososyal model beyin ve periferal organların karşılıklı olarak ilişki içinde olmaları ve fiziksel uyarılara olduğu gibi sosyal değişikliklere de duyarlı oldukları temeline dayanır.


33

Biyopsikososyal yaklaşıma göre, sağlık ve hastalık;

•Biyolojik•Psikolojik•Sosyal

değişkenlerin karmaşık etkileşimleri ile şekillenmekte ve hiç biri diğerinden ayrılarakkategorize edilememektedir


34

Engel hekimleri hastalarının Biyolojik, Psikolojik,

Sosyal verilerini etkili bir şekilde değerlendirmeleri ve klinik probleme bu şekilde yaklaşmaları için ısrarla uyarmıştır


35

İŞİNİ KAYBETME(Sosyal bir faktör)

DEPRESYON(Psikolojik bir bulgu)

ÖRNEK;

PEPTİK ÜLSERALEVLENMESİ(Biyolojik faktör)

Etkin bir tedavi için bu faktörlerin karmaşık etkileşimlerine dikkat etmek gerekir

Documents

Biyopsikososyal Yaklaşım